500-03.04.2012

вторник. вто. max. 170 C min. 40 C

3 април. 2012 сре. max. 190 C min. 20 C

чет. max. 210 C min. 20 C

МБИ 10

2.018,91

-0,32%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.922,19

-0,15%

ЕУ ќе воведе тарифи за извоз на челични цевки од Македонија?! 11

УПОРНОСТ И ДОБАР Автентично се толкува за БИЗНИС/ПЛАН да не се почитува – кој се СЕ ПОТРЕБНИ ЗА ПАРИ става над законот 7 ОД ИПАРД 4-5 Металурзите бараат б Груевски да ја укине забраната за откуп на отпад или ќе штрајкуваат 10

ОМБ

120,99

-0,04%

ЕМУ

€

61,51

САД

$

46,05

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Боледувањата носат нови трошоци на фирмите! 9

2012 за трговците со возила почна полошо од 2011 година 10

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ДИГИТАЛИЗАЦИЈАТА СТИМУЛИРА ОТВОРАЊЕ НОВИ БИЗНИСИ

СТР.

2-3

фото: Филип Поповски

број 500 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

ОХРИД ДОМАЌИН НА КОМИСИЈАТА ЗА ШИРОКОПОЈАСЕН ИНТЕРНЕТ

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ претседавач на ЕБА

вторник 03/04/2012

Потребно е европските банки да се реструктурираат со цел да ја намалат зависноста од евтините кредити на Европската централна банка и повторно да собираат пари на пазарот за непречено да ги кредитираат компаниите.

“

АНДРЕА ЕНРИА

www.kapital.mk

> БРОЈКА

21.000

евра е вредноста на договорот за осигурување на владиниот авион „леарџет 60“ што го потпиша Владата со осигурителната компанија Еуролинк. Договорот вклучува осигурување од авиоодговорност, авиоодговорност од воени ризици и авио каско на авионот „леарџет 60“, наменет за превоз на патници и осигурување од несреќен случај - незгода на три пилотски седишта и на седум седишта - патници во авионот, за период од една година.

Јаак Микел нов генерален директор на Пивара Скопје

О

д 1 април 2012 година функцијата генерален директор на Пивара Скопје а.д. ќе ја извршува Јаак Микел. Тој ќе го преземе раководењето со Пивара Скопје а.д. од Константинос Спанудис. Микел доаѓа на оваа позиција од местото генерален директор на Кока-Кола за балтичките земји, каде што значително придонесе за остварување на исклучителните бизнис-резултати. Претходно, како менаџер за продажба, заедно со неговиот тим, преку имплементација на иновативни проекти фокусирани на потребите на купувачите, успеал да обезбеди позиција на дотогаш најголем пазарен удел на компанијата во сегментот на безалкохолни карбонизирани и енергетски пијалаци на пазарот на балтичките земји. Досегашниот генерален директор Спанудис ја продолжува својата успешна кариера во системот на Кока-Кола на позицијата генерален директор на Кока-Кола во Украина.

КОМЕНТАР Учесниците на годинашниот состанок на Комисијата во Охрид истакнаа дека изградбата на телекомуникациските мрежи е исто толку важна како и на елекричните и на транспортните мрежи.

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Автентична глупост

Л

есно & е на македонската власт – од моментот кога од Македонија направија држава во која секоја глупост поминува во Парламентот, станува закон, а потоа поминува и кај граѓаните кои го почитуваат. Додека не дојде некоја нова власт, па смисли нова глупост, па и таа помине во новиот Парламент, па потоа се преточи во законска измена или нов закон. И така глупоста во круг, беззаконието на квадрат! Правните експерти се фаќаа за глава кога премиерот Никола Груевски и коалициониот партнер Али Ахмети постизборно, за „мир во куќи“, решија автентично да се толкува Законот за амнестија во Собранието, па да се избришат злосторствата од 2001 година. Ама кога минатата недела славниот портпарол на Социјалистичката партија, кој стана и пратеник, Малиша Станковиќ, поднесе иницијатива на автентичен начин да се протолкува и Законот за семејство, стана јасно дека премината е секоја граница. Македонија ќе стане единствена земја во која пратениците ќе го толкуваат Законот за семејство, кој во главни црти е ист секаде во светот. Брат си е брат, сестра си е сестра, татко си е татко, син си е син и на северната и на јужната хемисфера! А и фамилија, за волја на вистината, секаде си е фамилија! Објаснувањата од каде им е идејата автентично да се толкува очигледното се смешни и неверојатни – демек, сестрата ако била мажена веќе не била семејство, друго презиме имала, па ако таткото и синот, на пример, не разговарале, исто така не биле семејство, па законот не ги фаќал... Е арно де... ама никаде не видовме дека спорните ликови во оваа драма во весник се откажаа од своите синови, сестри или што и да е (иако, ако се земе предвид колку им се важни медиумите, и тоа е за верување дека би случило наскоро)... Просто е одвратна леснотијата со која ја манифестираат моќта додека се ставаат над законите! Секој коментира, секој толкува, секој спори, секој на свој начин си го применува законот! А државата молчи! Џабе има институции! Парламент? Каков Парламент, кога тие кои донеле закон сега ќе толкуваат за што кренале рака! Или ќе велат дека законот бил донесен во некое друго време, кога мнозинството било од другата партија... Небаре во деведесеттите не се знаело дека фамилијата е и останува фамилија!

Дигитализацијата стимулира отворање нови бизниси

Со о доаѓањето д на најбогатиот ј човек на светот,, мексиканскиот милијардер ј рд р Карлос р Слим, кога е во прашање Охрид р д вчера р беше центарот ц р на светските случувања у у р дигиталниот д развој азвој и широкопојасните интернет-мрежи интернет-мрежи. Премиерот Никола Груевски и министерот за информатичко општество и администрација, Иво Ивановски, вчера беа домаќини на петтиот состанок на Комисијата за широкопојасен Интернет и дигитален развој Специјален известувач на „Капитал“ од Охрид

Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

С

ветската агенда за дигиталниот развој и за широкопојасните интернет-мрежи за оваа и за следните три години се кроеше вчера во Охрид. Најбогатиот човек на светот, мексиканскиот милијардер Карлос Слим Хелу, кој е претседател на Комисијата за широкопојасен Интернет и дигитален развој, претседателот на Руанда, Пол Кагаме, македонскиот премиер, Никола Груевски и министерот за информатичко општество и администрација, Иво Ивановски, вчера во Охрид, зад затворени врати, неколку часа

дебатираа за предизвиците и за правците на дигиталниот развој и на широкопојасните интернет-мрежи. Учесниците на петтиот состанок на Комисијата, која за прв пат се одржува надвор од седиштето на ОН во Женева, Париз и Њујорк, од Охрид порачаа дека владите и приватниот сектор мора да работат заедно за да обезбедат широкопојасен Интернет за сите заедници. Претставниците на Австралија, Руанда, Италија, Франција, САД, Катар, Србија, Сингапур, Финска и Јужна Кореја истакнаа дека е потребен координиран пристап за распоредување на

широкопојасните мрежи, кои мора да се применат и на национално ниво. „Комисијата за широкопојасен Интернет како свој приоритет во развојот на глобалното општество го има масовниот пристап на широкопојасниот Интернет. Убедени сме дека придобивките се основа за одржлива економија и за глобален економски развој. Сега ни преостанува да работиме напорно за да ги реализираме зацртаните милениумски цели. Потребни ни се нови форми на соработка меѓу земјите за да се постави неопходната технолошка инфраструктура, со што земјите ќе можат да ги уживаат придобивките од информатичкотелекомиуникациските системи, кои пак, ќе се имплементираат во сите сфери на општеството, како земјоделството, образованието, енергетиката и животната средина“, изјави Пол Кагаме, претседател

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

Актор, Тодини и Мапа во тесен избор за Коридорот 10

> БРОЈКА

7,7%

Г

> БРОЈКА

рчката компанија Актор, италијанскиот конзорциум Тодини и турската Мапа се во тесниот избор на компании кои доставиле најдобри понуди на тендерот за изградба на автопатот Демир Капија-Смоквица, последната делница од Коридорот 10. Како што дознава „Капитал“, италијанската компанија Тото, која имаше најевтина понуда за извршување на градежните работи, е дисквалификувана бидејќи не ги исполнувала тендерските услови. Според информациите до кои дојде „Капитал“, комисијата во Министерството за финансии, која одлучува за тендерот, ја доставила листата со компании кои имаат најдобри понуди до Европската комисија и до Европската банка за обнова и развој (ЕБРД). Од Министерството за финансии велат дека името на најдобро рангираната компанија ќе го објават откако Европската комисија ќе го потврди нивниот избор. Но, нема конкретен рок за колку време ќе заврши изборот, ниту кој од 15-те конзорциуми кои влегоа во трка за изградба на автопатот доставиле најповолни понуди.

изнесува просечната каматна стапка на новоодобрени денарски и девизни кредити во февруари годинава, објави Народната банка. Тоа значи дека каматата за новоодобрените кредити за една година се намалила за 0,3 процентни поени, од 8% на 7,7%. Меѓутоа, во споредба со јануари годинава, каматите на кредитите повторно бележат раст. Само за еден месец, просечната камата пораснала од 7,4% на 7,7%.

лидери

3

2,7%

се зголемени цените на мало во Македонија во март годинава споредено со истиот месец лани. На месечно ниво индексот на цените е зголемен за 0,7%. Овој раст на инфлацијата најмногу се должи на поскапувањето на огревот и на осветлувањето за 7,8% и на сообраќајните средства и услуги за 4,2%. Трошоците на живот пак, во март се зголемени за 1,4% во споредба со истиот месец.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЖИВКО МУКАЕТОВ

ИВО ИВАНОВСКИ

министер за информатичко општество и администрација

Мексиканскиот милијардер Карлос Слим и македонскиот премиер, Никола Груевски, им се обратија на учесниците на конференцијата.

Предизвиците на глобално ниво се слични како и во Македонија, а тоа е да се постигне инфраструктура достапна за секој граѓанин. Во сите земји каде што густината на населението е доста висока на приватниот сектор му се исплаќа да инвестира во инфраструктура за брз Интернет. Затоа, оваа комисија предлага со воведување најдобри практики да се субвенционира приватниот сектор, за тој да инвестира во инфраструктура за граѓаните да ги користат интернет-услугите, а со тоа, повратот на инвестицијата да биде за пократок период.

на Комисијата за широкопојасен на широкопојасниот Интернет, приказни. Тоа значи дека сите Интернет и дигитален ди развој. сервисите и апликациите и земји кои имаат заложби за Во моментов милиони м луѓе не да ја промовираме улогата на широкопојасен Интернет ќе може можат да ги уживаат уж придобивките широкопојасниот Интернет како да се послужат со овој пример на широкопојасниот широкопоја Интернет основна инфраструктура за како модел за овозможување бидејќи градењето граде на мрежите се остварување на милениумските брз Интернет. Предизвиците на смета за скапо и непрофитабилно. цели. Без широкопојасниот глобално ниво се слични како и во Дури и таму ка каде што постојат Интернет и дигиталниот развој се Македонија, а тоа е да се постигне пристапот чест честопати е премногу ограничуваат конкурентноста и инфраструктура достапна за секој скап. Претплатата Претплат на широкопојасен потенцијалите за развој на секое граѓанин. Во сите земји каде што Интернет чини помалку од 2,5% општество“, истакна Слим во своето густината на населението е доста од бруто-дома бруто-домашниот производ по обраќање. висока на приватниот сектор му жител во 40-те најповрзани земји. Премиерот Груевски ги истакна се исплатува да инвестира во Во 30 земји со најниско ниво на сите досегашни заложби и инфраструктура за брз Интернет. пенетрација на широкопојасен проекти на Владата за развој на Затоа, оваа комисија предлага со Интернет прет претплатите чинат е-општество. „Информатичките и воведување најдобри практики над 100% од БД БДП по жител. комуникациските технологии се да се субвенционира приватниот Учесниците на годинашниот сектор, за тој да инвестира во состанок на Комисијата, инфраструктура за граѓаните да меѓу кои и претставници на ги користат интернет-услугите, а ОЕЦД, УНЕСКО, Европската со тоа, повратот на инвестицијата остигнување универзална комисија, Интернационалната да биде за пократок период“, широкопојасна политика. До 2015 телекомуникациска унија година сите земји да имаат национален порача Ивановски. и од мултинационалните Комесарите, но и претставниците широкопојасен план или да вклучат компании Телефоника, ЦИСКО, на мултинационалните широкопојасност во своите дефиниции за Алкател, Ериксон и ИНСО, компании вчера имаа неколку универзален пристап/услуги. истакнаа дека изградбата на Постигнување достапност на широкопојасен затворени сесии. Дел од нив телекомуникациските мрежи Интернет. До 2015 година да биде достапно испратија порака од Охрид дека е исто току важна како и на широкопојасниот Интернет бараното ниво на широкопојасни услуги елекричните и на транспортните во земјите во развој преку соодветна ќе го промени начинот на мрежи, кои сите заедно ги живеење, начинот на којшто регулатива и пазарни сили. поттикнуваат иновацијата, ќе се образуваат децата и Поврзување на домовите на широкопојасен ефикасноста и отворањето нови Интернет. До 2015 година 40% од здравствената заштита. бизниси. домаќинствата во земјите во развој да имаат Според поставените цели, до Слим, еден од претседателите 2015 година сите земји треба да интернет-пристап. на Комисијата, истакна имаат национален широкопојасен Поврзување на луѓето онлајн. До 2015 дека остануваат доследни план и стратегија, 40% од година продорот на интернет-корисници да ги остварат зададените домаќинствата во земјите во да достигне 60% на светско ниво, 50% предизвици, односно да развој да имаат интернетво земјите во развој и 15% во најмалку го забрзаат социјалниот и пристап, продорот на интернетразвиените земји. глобалниот развој на мрежите корисници да достигне 60% на на широкопојасен Интернет, светско ниво, 50% во земјите во сервисите и апликациите и основата за модерниот развој. Тие развој и 15% во најмалку развиените да ја промовираат улогата на ги развиваат нашите можности, земји. Широкопојасниот Интернет широкопојасниот Интернет како помагаат во општиот развој и е суштинска инфраструктура за основна инфраструктура за достапноста до информациите, ги промовирање економски раст, остварување на милениумските скратуваат трошоците во пари и трговија и продуктивност, особено цели. време и овозможуваат градење свет во поглед на предизвиците на „Состанокот во Македонија полн со потенцијал и креација“, денешната економска клима. е одлична можност за да истакна Груевски. Комисијата за широкопојасен ги согледаме состојбите Министерот за информатичко Интернет и дигитален развој (Broadво дигиталната економија во општество и администрација, Иво band Commission for Digital Developрегионот. Нашата нова цел е Ивановски, информираше дека ment) е формирана на заедничка да вложиме напори за да ги пред Комисијата го презентирале инцијатива на Меѓународната намалиме цените на Интернетот и проектот за поставување 680 телекомуникациска заедница да овозможиме подобар пристап интернет-киосци во македонските (International Telecommunication до широкопојасниот Интернет, рурални средини, кој Владата го Union – ITU) и Организацијата за иновации, нови вработувања, нови почна во 2010 година. образование, наука и култура при услуги во дигиталната економија. „Тоа е проект со кој ние веќе Обединетите нации (United Nations Да го забрзаме социјалниот и влегуваме во книгата на Educational, Scientific and Cultural глобалниот развој на мрежите Обединетите нации за успешни Organization - UNESCO).

Нови цели на Комисијата

Д

а се пренесе знаењето и искуството на младите лидери од Македонија и од Данска е повеќе од благородна задача за еден од најуспешните менаџери во земјава

АХМЕТ ДАВУТОГЛУ

Т

урскиот министер за надворешни работи беше домаќин на многу значајна конференција за иднината на Сирија, каде што улогата на Турција станува с$ поклучна

не им беше денот

П

ЛУКАС ПАПАДЕМОС

Н

а Грција веројатно ќе & треба трет пакет помош од меѓународните кредитори, иако премиерот се обидува да ја смири јавноста дека ќе направи с$ за да не дојде до тоа

Браво за министерот за информатичко општество, Иво Ивановски, за тоа што успеа да го донесе најбогатиот човек на светот, Карлос Слим, во Македонија. Мексиканскиот телекомуникациски магнат дојде во земјава на покана на Ивановски, за да претседава со состанокот на Комисијата ИВО ИВАНОВСКИ за широкопојасен Интернет и дигитален развој, што се одржа во Охрид. Карлос Слим направи исклучок и наместо во Париз, Женева или во Њујорк, каде што досега вообичаено заседаваше оваа Комисија, чиј претседател е тој, сите влијателни членови на Комисијата, извршните директори на најголемите светски компании кои се двигатели на информатичкото општество, како Интел, Ериксон, Телефоника, Циско, Алкател лусент, Хуавеј и многу други, ги донесе во Охрид. Владата пак, ја искористи шансата да седне на маса со човекот што вреди колку 20 македонски буџети и му ги понуди буквално сите инвестициски проекти на тацна.

_

ГУБИТНИК Иако долго време одбиваше да ја напушти функцијата поради одземениот докторат, за кој се докажа дека е фалсификат, унгарскиот претседател, Пал Шмит, го направи тоа вчера, по притисокот на кој наиде од опозициските партии, како и од јавноста. Имено, минатата седмица будимпештанскиот ПАЛ универзитет Семелвајс ШМИТ на Шмит му ја одзеде титулата доктор поради тоа што истата не ги задоволува научните и етичките стандарди, а опозициските партии го повикаа претседателот на државата да поднесе оставка. Интересно е тоа што по долгото негирање плагијат, Шмит почна полека да ја чисти калта од своето име, велејќи дека кога ја подготвувал дисертацијата ги почитувал сите правила, а за да докаже дека е способен за тоа, предложи повторно, на 70-годишна возраст, да направи нова и да ја одбрани пред универзитетскиот сенат во Будимпешта.

мисла на денот

ЖАН КЛОД ЈУНКЕР

С

тапката на невработеност во еврозоната во февруари се искачи на највисоко ниво од воведувањето на заедничката валута, што значи дека проблемите не се решаваат

ВРВ НА ГЛУПОСТА Е ДА ПОВТОРУВАТЕ ЕДНИ ИСТИ ПОСТАПКИ, А ДА ОЧЕКУВАТЕ РАЗЛИЧНИ РЕЗУЛТАТИ ИЛИ УСПЕХ.

Алберт Ајнштајн научник

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

2004

2005

2006

2007

Извор: Народна банка

2008

2009

2010

Б

4,875

3,78

4,133

(милијарди евра)

3,304

2,841

2,503

2,528

2,08

Пораст ораст р на бруто ру надворешниот д р д долг

ФОТО НА ДЕНОТ...

2011

руто-надворешниот долг на земјата лани достигна 4,875 4 875 милијарди евра, евра што е 66,7% 66 7% од БДП БДП. Тоа значи дека според овој параметар, земјата ја надмина границата на умерено задолжени земји до 60% од БДП и спаѓа во високозадолжени земји. Според структурата, поголем дел од долгот или 38% од БДП е од приватни компании, додека помал дел, 28%, произлегува од Владата и од државните институции.

светот низ медиумите...

Poslovni Dnevnik Pos

Тодо Тодориќ полека, но сигурно се пробива кон Меркатор. Ова проб го илустрира ил бизнис-весникот од ЗЗагреб, кој тврди дека последните кадровски промени во посл словенечката компанија ќе му го слов олеснат преземањето на Агрокор. олес

T Wall Street The Th JJou Journal Asia

Су Куи, К нобеловката од Мјанмар, и нејзината с$ уште Мјан неофицијална победа на неоф парламентарните избори во парл земјата се тема на анализа на земј азиското издание на економскиот азис весник, кој предвидува што весн ќе значи зн евентуалната смена на п политичката елита и геополитичкото дејствување на геоп оваа далекуисточна земја.

Time

Најпознатиот американски магазин ги руши надежите на пошироката јавност, која се залага за поголема експлоатација на домашните нафтени резерви за да се намали цената на нафтата. Анализата на Time го тврди спротивното.

Daily Telegraph

Британскиот весник пишува за евентуални несогласувања во врвот на Конзервативната партија за насоката на понатамошното дејствување на актуелната влада од Даунинг стрит 10. Популистичките мерки наспроти долгорочните државни интереси се вечна дилема за британските политичари.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Македонија во Топ 10 земји по растот на цените на горивата!

2

Попоски и Бесими рушат рекорди ди – средби и патувања секој ден!

3

Кембах и Битолско пиво повторно орно р на пазарот

4

Хрватска и Словенија ј најпогодени од кризата

Б

ританскиот премиер, Дејвид Камерон, заедно со својата сопруга, Саманта, учествуваше на трка заедно со стотина сограѓани. Камерон истрча 1,5 километри во областа Great Missenden.

Упорност и добар би се потребни за пари Иако патот кој го поминале за да дојдат до парите не е лесен, со добро информирање, упорност и со добар бизнис-план кавадаречката компанија за производство на овошје Фрутема и Млекара Штип затворија успешни инвестициски приказни, поддржани од ИПАРД-програмата. Сложените процедури, обемната документација и тешкиот пристап до финансиските средства не беа пречка за нив да аплицираат и да добијат пари за инвестиции од ИПАРД

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

С

ложените процедури, обемната документација, тешкиот пристап до финансиските средства не беа пречка за кавадаречката компанија за производство на овошје Фрутема и за Млекара Штип да аплицираат и да добијат пари за инвестиции од ИПАРД програмата. Иако патот кој го поминале за да дојдат до парите не е лесен, со добро информирање, упорност и со добар бизнис-план овие две компании затворија успешни инвестициски приказни, поддржани од ИПАРД. Компанијата која прва доби пари од европските фондови наменети за земјоделството е Фрутема, која ги инвестираше во систем капка по капка за лозовите и за овошните насади што ги има во бизината на Кавадарци. Нејзиниот сопственик, Живко Туфекчиев, кој релативно кратко време е во земјоделството, вели дека процедурата била сложена и обемна, но тој бил упорен. „Работев во телекомуникацискиот сектор, а пред пензионирањето решив да направам промена и да се насочам кон земјоделството. Го продадов бизнисот, купив земјиште и започнав со производство на овошје и на трпезно грозје“, вели тој. За да го забрза процесот на производство, пред с$ бидејќи во пределот каде што се неговите насади му бил неопходен квалитетен систем

ГОРАН УЛАНСКИ,

управител на Млекара дооел Штип

Направивме посебен тим, кој работеше само на апликацијата околу шест месеци, а бизнис-планот го правеше консултантска куќа. Со новата производствена линија, која чини 165.000 евра, од кои 80.000 беа од ИПАРД, целосно е обновена застарената опрема, која ја користевме повеќе од 35 години. за наводнување, решил да аплицира за користење на европските фондови. „На ИПАРД се сетив од огласите што ги објави платежната агенција. Аплицирав и ми беше одобрен проектот. Процедурата не е толку тешка ако ги имаш сите потребни документи. Јас имав 33 поднесоци на документи и на крај успеав да соберам с$ што ми е потребно и да аплицирам. Парите ги вложив во изведба на систем за наводнување капка по капка и машина за родова обработка на лозите. Вкупната инвестиција беше 40.000 евра, кои ги обезбедивме од сопствени средста, а по реализацијата половина од сумата ни беше вратена“, објаснува Туфекчиев. Тој очекува неговата инвестиција да се врати за три-четири години, кога планира да остварува и

профит.

Со нови инвестиции против кризата

Горан Улански, управител на Млекара дооел Штип, објаснува дека апликацијата за користење на средствата од ИПАРД-програмата ја подготвувале шест месеци, а за тоа имале и посебен тим, кој константно работел на тоа. Вели дека процедурата е обемна, но на крај, целата мака е исплатлива. „Идејата да аплицираме за ИПАРД-програмата дојде од потребата да го усовршиме производството и да ги запазиме европските трендови. Аплициравме и добивме пари од ИПАРД за инвестиција во производствена линија за млеко и млечни производи“, објаснува Улански. Според него, на почеток, кога ќе ги видиш апликацијата

125

договори за користење пари од ИПАРДпрограмата се склучени досега со вкупна вредност од над 14 милиони евра, односно кофинансирање од седум милиони евра и потребните документи, стануваш несигурен. Но, откако ќе го започнеш процесот, с$ е можно да реализираш. „Направивме посебен тим, кој работеше само на апликацијата околу шест месеци, а бизнис-планот го правеше консултантска куќа. Со новата производствена линија, која чини 165.000 евра, од кои 80.000 беа од ИПАРД, целосно е обновена застарената опрема, која ја користевме повеќе од 35 години. Оваа

WWW.KAPITAL.MK

3 ФАКТИ ЗА...

64% 23% 59

од македонскиот извоз создаваат 100-те најголеми извозници, што на најдобар начин ја покажува силата и конкурентноста на економијата

од вкупниот извоз на Македонија отпаѓа на двете најголеми извозни компании – Џонсон Мети и Фени индустри

компании на листата со 100 најголеми извозници со домашен капитал имаат извоз помал од тој на Џонсон Мети

ПРОЦЕНКИ...

ТОП ВЕСТИ...

КОНСТАНТИНОС ДАСКАЛАКИС

Металурзите бараат Груевски да ја укине забраната за откуп на отпад или ќе штрајкуваат

генерален извршен директор на Фени индустри

Поквалитетна инфраструктура ќе им помогне на извозниците

П

одобрата и поквалитетна инфраструктура може најмногу да им помогне на извозните компании, велат во кавадаречкиот комбинат за фероникел, Фени индустри. „Мора да има компетитивна и широка понуда на железнички транспортни услуги, подобри и повеќе патишта за камионски превоз, што ќе им помогне на превозниците да понудат поевтини услуги, што пак ќе се одрази на цената и на конкурентноста на производите што се извезуваат“, изјави Константинос Даскалакис, генерален извршен директор на Фени индустри за едицијата „Капитал Топ 100 извозници“.

изнис-план од ИПАРД

1

милион евра ќе распредели Министерството за финансии за подобрување на квалитетот и на пристапот до јавните услуги што се даваат на локално ниво преку поддршка на Министерството за локална самоуправа. Парите се од претпристапните фондови (ИПА) на Европската унија за земјите-кандидати.

2

толку информативни центри од утре ќе функционираат во националниот парк Галичица. Центрите се сместени во новоизградените објекти во Охрид и во Стење. Двата информативни центри се први од тој вид во Македонија, со најсовремена опрема за презентација и промоција на природното и на културното наследство на тој дел од Охридскопреспанскиот регион.

ЖИВКО ТУФЕКЧИЕВ

сопственик на Фрутема

Имав 33 поднесоци на документи и на крај успеав да соберам с$ што ми е потребно и да аплицирам. Парите ги вложив во изведба на систем за наводнување капка по капка и машина за родова обработка на лозите. Вкупната инвестиција беше 40.000 евра.

Годинава ќе се повлечат уште пет милиони евра од ИПАРД

О

д Министерството за земјоделство потврдуваат дека процедурата за аплицирање за користење на европските фондови не е лесна, односно бара многу време, енергија и правила кои треба да се исполнат за да биде одобрена. Потенцираат дека иако досега не се извлечени многу средства, задоволни се од тоа како се реализира програмата, а очекуваат до крајот на годината да бидат повлечени околу пет милиони евра за реализирани проекти поддржани од ИПАРДпрограмата. „Досега се склучени договори со кофинансирање од ИПАРДпрограмата во вредност од седум милиони евра, а

година планираме повторно да аплицираме за набавка на опрема за пакување на млекото и на млечните производи“, вели Улански. Неговите очекувања од оваа инвестиција е да го зголемат производството и да воведат нови производи со поголема додадена вредност, за на тој начин да ја пребродат кризата. Шекеринов Костадин, шеф на производство во млекарницата,

очекуваме до крајот на годината да бидат повлечени околу пет милиони евра, бидејќи во процес на реализација се поголеми инвестиции“, вели Маргарита Делева, државен советник за рурален развој во Министерството за земјоделство. Според неа, правилата на ИПАРД-програмата значат дека треба да се почитува домашното законодавство и принципите на Европската унија. „За различна инвестиција се потребни различни документи и одобренија, кои се законска обрска за секој инвеститор. Тоа се основните услови кои мора да ги исполни секој апликант, па затоа и процедурата изгледа сложена“, потенцира Делева. вели дека со новата опрема заштедуваат енергенси, а може да воведат и нови производи. „Со старата опрема, која беше со помал капацитет, производството траеше од осум до девет работни часа, а сега истата количина млеко ја преработуваме за три часа. Со тоа заштедуваме мазут и електрична енергија и имаме услови и време за производство и воведување нова палета производи“, вели Шеќеринов.

С

тотина претставници од црната и од обоената индустрија од Асоцијацијата на секундарни суровини и рециклатори во Стопанската комора вчера побараа во рок од три дена Комитетот за решавање на проблеми, со кој претседава лично премиерот Никола Груевски, да донесе решение за укинување на забраната за откуп на отпад од метали. Во спротивно, најавија масовен штрајк кој „ќе ја здрма целата земја“. За компаниите смешна е причината поради која Министерството за животна средина направи директен удар врз најсилната извозна индустрија. Велат дека кражбите на старо железо се само изговор за да запрат со работа 261 компанија, во која работат над 40.000 вработени. Претседателот на Асоцијацијата, Владо Момировски, истакна дека во петокот на состанокот со министерот Абдулаќим Адеми се договориле компаниите преку Асоцијацијата да достават пишан документ до Министерството со предлог-мерки за решавање на проблемот со кражбите на старо железо. „Предлагаме дополнителни мерки за поголема контрола на откупот и на извозот на железо и инволвирање на оштетените страни“, истакна Момировски. Бизнисмените коментираа дека на овој начин државата им прави рекет на компаниите или сака да ја наполни буџетската каса, која во голем дел егзистира од нивните давачки. „Ниту една компанија не би ја ризикувала лиценцата за работа со откуп на отпад од железо за да украде некоја шахта од 15 килограми железо. Тоа се приказни за мали деца. Дури и да ги соберете сите сообраќајни знаци од земјата и да ги преработите, нема да наполните ниту два шлепери“, обвинуваа компаниите.

ФХ3Х и во новиот холивудски блокбастер „Гнев на титаните“

В

о креирањето на блокбастерот „Гнев на титаните“ (Wrath of the Titans), кој изминатиов викенд имаше премиера во САД, учествуваше и македонското студио за визуeлни ефекти и анимација ФХ3Х. „Гнев на титаните“ е првиот во низата блокбастери на кои работевме во изминатиов период, кои ќе се прикажуваат оваа година. Проектот е резултат на нашата соработка со Technicolor MPC од Лондон. Ни беше гордост да работиме на филм кој има многу повеќе и покомплексни ефекти од првиот дел - „Судир на титаните“. Нашиот тим, предводен од супервизорите Александар Вишемирски и Мише Ристов, работеше во соработка со тимот од Лондон на речиси 130 кадри од филмот во текот на пет месеци. The Hollywood reporter за филмот објави дека на „бокс офисот“ ќе достигне олимписки височини, но за нас е поважно што уште еден холивудски блокбастер е во портфолиото на македонската ФХ3Х“, вели Кристијан Даниловски, извршен продуцент во ФХ3Х. Буџетот за продукцијата на филмот изнесуваше 150 милиони долари. На првиот ден од прикажувањето е остварен приход од 12.420.000 долари.

Исправка ТОМИСЛАВ ЃУРИН

амбасадор на Србија

Соработката меѓу Србија и Македонија ќе достигне една милијарда долари

Во последното издание на „Банките и бизнисот“ е направена ненамерна техничка грешка кај резултатите на Уни банка за 2011 година. Кај податоците за нето-добивката на Уни банка за 2011 година треба да стои раст на нето-добивката од 44% во 2011 во споредба со 2010 година, а не пад од 97%, како што е ставено во табелата. Им се извинуваме на Уни банка и на читателите поради ненамерната грешка. Капитал Медиа Гроуп

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

2.018,91 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 82.123 евра од редовното тргување, кое се намали за 70,28% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници забележа намалување од 32,62% во споредба со петокот. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво забележа пад од 0,32% и денот го заврши со вредност од 2.018,91 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Солун 2011 Гевгелија

60,00 +30,00

+100,00% 100 00% %

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Лирак Тетово

1.000,00 -2.237,00

-69,11% 69 11%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.169,13 0 32% -0,32%

По најдоброто тримесечје во последните 14 години на Волстрит, неделава ќе се тргува внимателно, прогнозираат експертите. Можно е намалување на цените на акциите, во зависност од новите податоци за американската економија. И инвеститорите на европските и на азиските берзи вчера тргуваа внимателно.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.779,76 10.109,87 1.408,47 3.084,29 6.948,98 856,05

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,20% +0,26% +0,37% -0,24% +0,03% +0,20%

€ $

1,2033 ПРОМЕНА

+0,3%

СТАПКА

1,3319 ПРОМЕНА

-0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.668,90 -0,18% 0 18% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

121,85

А

мбасадорот на Србија најавува зголемување на економската соработка меѓу Македонија и Србија. „Во 2011 година економската соработка на Македонија и Србија значително се зголеми на 850 милиони долари. Нашиот план и визија се во 2012 година размената да ја подгнеме на ниво од една милијарда долари. Туризмот овде зазема посебно значајно место. Македонија е омилена дестинација на српските туристи“, изјави Томислав Ѓурин, амбасадор на Србија. Наскоро земјава треба да ја посети српската принцеза Јелисавета, а туристичките можности на Македонија вчера беа преставени пред три туроператори од Србија и 12 српски медиуми.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

-0,84% 0 84% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

МАРИЈА ФЕКТЕР

министер за финансии на Австрија

Еврозоната ќе има дополнителни 500 милијарди евра за помош на презадолжените членки.

“

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Претседателот на албанскиот Парламент во посета на Македонија

О

браќање во македонското Собрание и средби со жените-парламентарки е дел од агендата на претседателот на албанскиот Парламент, Јосефина Топали. Таа во земјава ќе присуствува во дводневна посета, при што ќе се сретне со вицепремиерот, Теута Арифи, со лидерот на ДУИ, Али Ахмети, со лидерот на ДПА, Мендух Тачи, а ќе ги посети и Спомен-куќата на мајка Тереза и општината Чаир. Покрај тоа, Топали ќе оствари средба и со државниот врв, претседателот Ѓорѓе Иванов и премиерот Никола Груевски. Кон средината на месецов најавена е посета и на претседателот на Албанија, Бамир Топи, на покана од неговиот македонски колега, Ѓорге Иванов.

> БРОЈКА

600

илјади евра изнесува вредноста на договорот за купување бензин еуросупер 95 што го потпиша МВР со компанијата Макпетрол. Според договорот објавен од Бирото за јавни набавки, добиени биле три понуди, а одбрана е понудата со најниска цена. Оваа сума вклучува набавка на 800.000 литри од овој бензин за потребите на МВР. Ова министерство со истата компанија склучило и договор за набавка на мазут во вредност од 280.000 евра.

Мартоњи: Проширувањето не е на агендата во Чикаго

У

нгарија ја поддржува македонската евроатлантска интеграција. Порано или подоцна целиот регион ќе стане дел од Европската унија и во таа насока, Унгарија целосно го подржува почнатиот дијалог на високо ниво со ЕУ. Ова го истакна вчера министерот за надворешни работи на Унгарија, Јанош Мартоњи, по средбата со шефот на македонската дипломатија, Никола Попоски. На прашањето дали Унгарија е подготвена на претстојниот самит на НАТО во Чикаго да го отвори прашањето за Македонија, тој дипломатски одговори дека ставот на унгарската влада е потполно ист како и за придружувањето кон ЕУ. „Тоа зависи од постигнувањето консензус“, кажа тој и додаде дека проширувањето не е на агендата на самитот.

Чии интереси штитат пратениците - закон по иницијатива на граѓанин ни за лек Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

П

ратеничко прашање инспирирано од проблем на граѓанин, утеха за незадоволството од институциите на неговиот сосед или доказ дека при одлучувањето гласот е даден на вистинско место. Ова се ефектите од работата на канцелариите на пратениците во изборните единици од каде што се избрани. Иако според деловникот, петок е денот кој е определен за контакти со граѓаните, сепак, дел од пратениците или немаат свои канцеларии или немаат доволно време за да поминат меѓу своите гласачи. Голем хендикеп, велат народните избраници, претставува и фактот што во последно време петокот им е зафатен и со обврски во Собранието, собраниски или комисиски седници, но очекуваат дека тој тренд ќе се промени во иднина. Канцелариите на пратениците се отвораат во соработка меѓу Собранието, ЗЕЛС и Институтот за парламентарна демократија, но и тоа е условено од политичките бои. Дел од пратениците велат дека се доцни со стартот на работата на некои канцеларии поради двојството – градоначалник од една, а пратеник од друга партија. Канцелариите се 75 на број. За повеќето од нив има оставено

мобилни телефони за контакт со асистентите, но не може да се провери дали тие се на работните места на кои треба да бидат од понеделник до петок. Дел од асистентите кои ги контактираше „Капитал“ н$ изненадија со тоа што не сакаа да дадат изјави по телефон дури и за најопшти прашања за активностите на пратениците. Се поставува прашањето како граѓанин кој не е во можност да дојде во канцеларијара може да го оствари своето право на контакт со пратеникот?

Предлог-закон, најголемо достигнување од комуникацијата пратеник-граѓани

Законот за пензиско и инвалидско осигурување на земјоделци е позитивниот „производ“ кој излегол од заедничката соработка меѓу канцелариите на пратениците од ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ од изборната единица 4. „Најголем број од граѓаните се жалат на нивната социјална состојба, правото за остварување социјална помош, лични проблеми. Дел од овие проблеми се обидуваме да ги решиме ние, за другите ги упатуваме граѓаните каде што може да побараат соодветна заштита“, вели Цветанка

ИПД: Тешко ги убедивме патениците да отворат свои канцеларии Институтот за парламентарна демократија, кој го спроведува проектот, мака мачел додека ги убедил пратениците дека главна точка во демократијата има комуникацијата меѓу граѓаните и нивните избраници. „Во 2007 година буквално трчавме по ходниците на Собранието за да ги убедиме пратениците дека е добро да

Максим Ристески risteski@kapital.com.mk

З

имаат своја канцеларија“, вели Димитар Спасеновски од ИПД. Според него, овој модел е подобар во однос на претходниот, канцелариите на пратениците да бидат во состав на партиските општински комитети, што создавало аверзија и одбивност кај граѓаните за искористување на своето право за контакт со своите избраници.

Канцелариите на пратениците за контакт со своите избраници најчесто се користат како олеснување на душата за проблемите со кои се соочуваат граѓаните. Ретко нивната потреба стигнува до Собранието во форма на предлог-закон или пратеничко прашање Иванова од СДСМ, која е меѓу првите пратеници со своја канцеларија. Иако пратеничката на НСДП, Соња Мираковска во петокот доби своја канцеларија, вели дека веќе подготвува предлог-закон. „Од неформалната комуникација која ја имав со група граѓани произлезе иницијатива за предлог-закон кој јас ќе го поднесам до Собранието во нивно име“, вели Мираковска. Според извештајот „Мојот пратеник“, голем дел од пратениците не поднеле ниту еден предлог-закон, ниту пак, амандман. На поголем број закони пак, како предлагачи се јавуваат и по цели пратенички групи. Горан Мисовски од НСДП својата канцеларија ќе ја отстапи на Тито Петковски. Според него, проектот е премногу амбициозен, а во него предност имаат постарите пратеници. Благородна Дучиќ од ВМРО–ДПМНЕ неколку години се среќава со своите гласачи во

општина Гази Баба. Тоа & помогнало да се запознае со проблемите на своите сограѓани, но и да им понуди решение. „Многу е тешко кога сме спречени во петок да бидеме во нашата канцеларија, а никој не сака да се занимава со пратениците за време на викендите“, вели Дулиќ. Пратеникот на ДУИ, Талат Џафери пак, одвојува дел од своето слободно време и во сабота за да се сретне со граѓаните. „Од средбите произлегле иницијативи за пратенички прашања. Сепак, граѓаните најмногу ми се обраќаат со лични или со институционални проблеми“, вели Џафери. Илија Димовски и Илија Китановски предложија измени во законот за лични карти, како што тогаш истаканаа, на барање на граѓаните, со кој се овозможи да не се променува личната карта доколку биде променето името на улицата на корисникот.

СРД ќе потроши за плати 150 илјади евра повеќе од лани!

големените расходи за плати и апанажи и зголемениот канцелариски простор се главните причини што Советот за радиодифузија оваа година испланирал 200 илјади евра поголем буџет од лани – еден регулаторното тело од 1 ноември милион и 300.000 евра, наспроти 2011 година располага со нови 184 ланските милион и 100.000 евра. метри квадратни канцелариски Платите за новите шест члена на простор и 140 метри квадратни регулаторното тело, апанажите подрумски простор, зголемени за тројцата членови на Советот се и трошоците за закуп, а во на кои месецов им истекува образложението на финансискиот мандатот, како и планираните милион евра тежи нови вработувања ќе повлечат годинешниот буџет план оттаму наведуваат дека во овој контекст на значење добил и 150 илјади евра повеќе во на СРД зголемениот износ за потрошена расходната група калкулирани електрична и топлинска енергија. плати. Советот во 2011 година За наемнина лани се потрошиле потрошил 560 илјади евра за 78 илјади евра, а во 2012 година плати, а сега ќе расходува нешто се испланирани 120 илјади. Предност што над 700 илјади евра за истата цел. Бидејќи

1,3

ќе овозможи буџетот на Советот полесно да ги издржи зголемените расходи, секако, се 275 илјади евра кои се приход што регулаторното тело ќе си го пренесе од лани. Причината е во отстапувањата во однос на планираното и на реализираното во 2011 година во повеќе расходни ставки. Советот лани за инвестициско одржување на средствата испланирал 35 илјади евра, а потрошил само 8,7 илјади, за службени патувања требало да потроши 43 илјади евра, а реализирани се 27 илјади. Недоспроведените истражувања за проектот „Дигит ТВ“ (за забрзување

на дигитализацијата на радиодифузните сервиси) во 2011 „заштедиле“ 30-ина илјади евра, кои ќе се искористат за реализација во 2012 година. Истражувањата за „Дигит ТВ“ оваа година ќе потрошат вкупно 75 илјади евра повеќе од лани. Во однос на приходите, Советот за радиодифузија секоја година очекува зголемена наплата на радиодифузната такса (за ова сите заслуги одат кај Управата за јавни приходи), па така, ако лани од таксата се инкасирани 180 илјади евра, оваа година сумата од оваа јавна давачка наменета за регулаторот ќе изнесува 252 илјади.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

ПОЛИТИКА 7

Автентично се толкува за да не се почитува – кој се става над законот?

По амнестијата ј на хашките случаи, у , потег којј остана неразбран р р за правните р експерти, р , ни домашни, д , ни меѓународни, новата иницијатива за автентично толкување на законот што дефинира што е семејство е рамна на шега, велат правниците Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

И

ницијативите за автентично толкување на неколку закони, паралелно со јавните коментари за квалитетот на истите, но и постојаните оценки за работата на највисоката судска инстанца во земјава, Уставниот суд, ги отвораат дилемите – кој смее да коментира законски решенија или што е уште пострашно, како може истите да ги толкува на сопствен начин!? Македонија е уникатен пример на земја во која Парламентот автентично толкува јасни закони под притисок на политиката и игрите во владиниот дворец. По амнестијата на хашките случаи, потег кој остана неразбран за ниеден правен експерт, ни домашен, ни меѓународен, новата иницијатива за автентично толкување на законот што дефинира што е семејство е рамна на шега. Во обид да се избегне спроведувањето на Законот за радиодифузија, кој во својот член 11 јасно пропишува дека носител на јавна функција или некој од неговото семејство не смее да биде истовремено и сопственик на медиум, Социјалистичката партија, дел од владината коалиција, побара Собранието да протолкува што е тоа семејство! Лидерот на оваа партија, Љубислав Иванов-Ѕинго, е токму еден од функционерите чие семејство преку компанијата Монтеко (сопственик на Сител) владее со медиум. Па сега, ќе се бара законска дупка за да се докаже дека синови, ќерки, сестри не се семејство? Експертите велат дека овој пример е само пластичен одраз на судир на интереси и обид да се заобиколи законот. „Се знае кој може да толкува закон – само Парламентот преку неговата законодавноправна комисија, но тоа се прави во исклучителни моменти. А овие барања за автентично толкување во последниот пример преку Законот за семејство се само одраз на судир на интереси. Проблемот со кој се соочува СРД нема потреба да се бара во никакво автентничко толкување. Има Закон за радиодифузија и нека работат по него“, вели професорот и поранешен спикер Саво Климовски. Тој додава дека честопати се случува правото да не биде исто со правдата. „Иако тоа е целта,

не може да се изедначи. Правото е креација на владејачкото мнозинство, а правдата си е правда“, вели тој.

Што ли правеле пратениците кога се гласал законот за потоа да бараат автентично толкување?

Поранешниот претседател на Уставниот Суд, Трендафил Ивановски, вели дека автентчното толкување како инструмент постои во сите парламентарни системи и се користи многу ретко, кога навистина некоја законска одредба создава нејаснотии во практката и не е приемлива. „Таа законска одредба најчесто треба да опфаќа повеќе субјекти за кои е наменета, преку која тие вистински не можат да си го остварат она што во неа е предвидено или не се разбира доволно што мислел законодавецот при создавањето на одредбата“, вели тој и додава дека кај нас проблем е што се злоупотребува оваа можност како начин да се заобиколи законот. Ивановски вели дека е нејасно како може пратеничка група да побара автентично толкување кога самите пратеници ги носат законите, расправаат за нив и ги гласаат. „Глупаво е и нејасно. Барањата за толкување треба да се прифаќаат од групи граѓани кои се засегнати и кои ќе достават иницијатива до Собранието. Откако ќе се даде автентично толкување на некоја одредба, автоматски токувањето влегува во правниот систем и станува норма. Има и друг инструмент. Тоа е појаснувањето, кое оди преку извршната власт, односно засегнати субјекти од одредена одредба бараат од оној кој го спроведува законот, одредено министерство дава појаснување на законска одредба“, вели тој. Поранешниот уставен судија Бајрам Положани пак, вели дека во 20-те години независност немало многу иницијативи за автентично толкување, а оние кои ги имало биле резултат на политичка игра. „Тој Закон беше многу јасен, чист и прецизен, но сепак, по сила на политички договор на

САВО КЛИМОВСКИ

поранешен спикер и уставен професор

Барањата за автентично толкување во последниот пример преку Законот за семејство се само одраз на судир на интереси. Проблемот со којшто се соочува СРД нема потреба да се бара во никакво автентично толкување. Има Закон за радиодифузија и нека работат по него

двата коалициони партнери и обид за разубедување на судските инстанци кои си го применуваа Законот, правилно се донесе ова автентично толкување за поцврста коалиција. Пратениците бараат автентично толкување зашто кога се носат законите за кои тие гласаат се случува во еден ден и по 80 закони да се донесат, бидејќи Парламентот се претвори во гласачка машина и затоа бараат подоцна автентично толкување. Сепак, толкувањето на законите треба да оди по еден друг редослед најпрвин како иницијатива до управните органи кои го спроведуваат законот, па доколку повторно постојат нејаснотии, да се оди со барање за автентично толкување од страна на Собранието“, вели Положани. Конкретното барање за автентично толкување на законот за семејство веќе

БАЈРАМ ПОЛОЖАНИ

поранешен уставен судија

Пратениците бараат автентично толкување зашто носат 80 закони дневно, како гласачка машина и затоа подоцна бараат автентично толкување, за да видат што изгласале три седмици е во Владата, која пред да го достави до Собранието треба да изготви информација.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

3.000 предмети за денационализација заглавени по судовите Иако министерот за финансии, Зоран Ставрески, го прогласи за завршен процесот на денационализација, по судовите завршница чекаат дури 3.000 предмети, кои се во жалбена постапка или пред Управниот суд, што значи дека до целосно обесштетување ќе помине уште време Петре Димитров

С

dimitrov@kapital.com.mk

опственици на парцели вратени со денационализација во комплексот оранжерии на Градинар во Охрид петта година по ред не можат да го користат своето земјиште затоа што се вовлечени во судскиот спорт кој Градинар го поведе против државата. Денационализацијата за овој предмет е целосно завршена и во Катастар овие парцели се впишани како сопственост на околу 20 луѓе, кои си ги добија назад, ама не можат да ги стават во свое владение. Случајот Градинар е само еден од околу 3.000 предмети на денационализација кои с$ уште се влечат по судовите. Овие предмети се во жалбена постапка или пред Управниот суд. Предметите се во второстепена постапка, каде што може да се реши да бидат вратени на повторно разгледување пред првостепената комисија, да се донесе поинакво решение или постапката да продолжи пред надлежниот суд. Ова значи дека и покрај решавањето на предметите пред комисите за денационализација во Министерството за финансии, до целосно обесштетување ќе помине уште време. Некои од предметите чекаат на судска разврска дури по девет години. Изминатиов викенд, пак, министерот за финансии, Зоран Ставрески, објави крај на денационализацијата, информирајќи дека

И Ташковиќ бара национализиран имот

П

оранешниот министер за странски инвестиции во мејл испратен до нашата редакција вели дека процесот на денационализација во Македонија не е завршен. Тој пишува дека неговата фамилија с$ уште чека да & се врати имот во центарот на Скопје. Меѓу другото, тој вели и дека додека бил министер не ја злоупотребил функцијата за да се забрза решавањето на овој предмет.

Министерството за финансии го решило и последниот од вкупно 30.744 предмети за денационализација во првостепена постапка, во која национализиран имот бараа околу 500.000 лица. Според статистиката на првостепените комисии за денационализација, најголем дел

301 500 30.744 милион евра не чини денационализацијата

илјади лица бараа национализиран имот

к

о

м

е

р

ц

и

е бројот на поднесени барања за денационализација

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

од предметите, повеќе од 15.000, се решени во периодот 2007-2012 година. Министерството за финансии од 2001 до 2012 година за обештетување издаде 10 емисии на обврзници во износ од 291 милион евра, а треба да издаде уште една емисија во вредност од 10 милиони евра. Обврзниците се со рок на отплата од десет години, па за окончување на овој историски процес ќе биде потребна уште најмалку една деценија. Законот за денационализација почна да се спроведува во мај 2000 година. Првите решенија за враќање имот беа донесени во почетокот на септември 2000 година. Овој процес долго време беше закочен, а често беше и една од главните причини за одвраќање на инвеститори поради проблем со имотно-правните односи. Владата во 2007 година овозможи дополнителен рок за поднесување барања, по кој беа поднесени уште 7.935 нови барања за денационализација.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

9

Боледувањата носат нови трошоци за фирмите! Зголемувањето на периодот за боледување на товар на работодавецот на 30 дена и ултиматумот за една недела фирмата да достави до Фондот документи за евентуално боледување на вработени создаваат нови трошоци за фирмите Викторија Милановска

К

milanovska@kapital.com.mk

омпаниите се жалат дека дури и во време на криза Министерството за здравство и Фондот за здравствено осигурување секојдневно им наметнуваат нови давачки и обврски. Зголемувањето на периодот за боледување на товар на работодавецот од 21 на 30 дена и обврската за една недела работодавецот да достави до Фондот документи за евентуално боледување на вработен значат нов трошок за компаниите. „Институциите мора да сфатат дека особено во производствените фирми, најголем дел од работниците се жени, кои освен за себе, не ретко имаат потреба од боледување и за нивните деца. Во услови на криза дополнителните девет дена боледување на товар на работодавецот е погубна мерка за нашиот бизнис. И не само тоа, приморани сме да вработиме и нови лица само за да ги фатиме кратките рокови за доставување на документацијата. Ова е класично испумпување пари од реалниот сектор“, вели Маријана Перковска, сопственик на конфекцијата Санда и претседател на текстилниот кластер. И од прехранбената индустрија велат дека ваквите мерки се штетни. „С$ уште не сум добро запознаен со новите мерки, но ако е така како што слушам, тоа дефинитивно се неповолни вести и мерки со кои се соочува бизнисот“, вели Глигор Цветанов од прехранбената компанија Макпрогрес. Сметководителите велат дека секојдневно се соочуваат со проблеми поради бирократските

Најмногу одат на боледување вработените во јавниот сектор!

П

одатоците на ФЗО покажуваат дека почесто одат на боледување вработените во јавниот отколку во приватниот сектор. „Анализите и проценките што минатата година ги правеше ФЗОМ укажуваат дека од 19.500 боледувања што во 2010 година биле на товар на Фондот, 28,7% биле од државен и од јавен сектор, а 71,3% од приватен. Доколку се спореди со бројот на вработени, на секои 1.000 вработени во државен и во јавен сектор се отворени 46 боледувања, а во приватен 37“, велат од ФЗО. Овие податоци се однесуваат само на боледувања што траеле над 21 ден. процеси до боледување. „Бизнисот особено е погоден од одлуката работодавците да сносат трошок за 30 дена оправдано отсуство на вработените. Фондот треба да сфати дека на овој начин не се штедат пари“, вели сметководител. Од ФЗО тврдат дека немаат поплаки од осигурениците за боледувањата. Измените на Законот за работни односи, кои деновиве стапија на сила, налагаат надоместот за плата поради отсуство на работникот во

Комората предлага нов закон против сивата економија Потребен е нов закон за трговија од мал обем, кој ќе ја регулира работата на пазарите, а ќе придонесе и за двојно намалување на сивата економија во државата, велат во Стопанската комора на Македонија Ивана Колева Koleva@kapital.com.mk

С

топанската комора на Македонија предлага воведување нов закон за трговија од мал обем за да се намали сивата економија во државата, а закупците на тезги конечно да добијат правен статус. Се предлага поедноставно регистрирање на дејностите од мал обем, ослободување од водење трговски книги и сметководство и плаќање данок на паушална основа. Бизнис-заедницата смета дека постојните закони не можат да бидат применети бидејќи закупците на тезги се ослободени од фискализација до влезот на Македонија во ЕУ. А според Законот за трговија, секој регистриран правен субјект мора да поседува и фискална каса. Од Комората велат дека барање за ваков закон поднеле уште во 2005 година, а и подоцна, во 2010 година, како дел од третата фаза на проектот „Регулаторна гилотина“, но не било прифатено. „Ветениот закон за дејност од мал обем беше предвиден да се донесе во Акциониот план за намалување на сивата економија уште во 2010 и 2011 година. Но, не само што не се донесе, туку тој е избришан од Акциониот план за оваа година. Поради тоа, Стопанската комора предложи законот како приоритетен за донесување да го предложи и во четвртата фаза од „Регулаторна гилотина“ на Владата“, вели Даниела Михајловска од Стопанската комора на Македонија. Според Благој Давитаров, претседател на Групацијата на пазари, со новото законско

1/2 20 од нерегистрираните тезги со новиот закон ќе добијат правен статус, покажуваат проценките од Комората

илјади субјекти работат „на црно“ на пазарите на територијата на целата држава

решение ќе се преполови бројот на тезгаџиите кои работат на црно. Моментално, според проценките на Групацијата на пазари, таа бројка достигнува 20.000 субјекти. „Станува збор за луѓе кои работат по принципот човек-тезга, кои не сакаат да го избегнат плаќањето данок, туку да си го решат статусот на пензиско и здравствено осигурување. Предлагаме прво да се воведе паушален данок за сите тезгаџии, а потоа зависно од дејноста и локацијата, да се направи снимање како истите ќе бидат оданочени“, вели Давитаров. Такви се нелегалните бизниси по зелените пазари кои вршат трговја на мало на овошје и зеленчук, бижутерија, текстил и облека, сувенири... Давитаров вели дека целта на законот не е да ги испразни зелените пазари, на кои се дефинира цената согласно понудата и побарувачката, туку да се најде законско решение за работата на пазарите.

Патолошките трудници да си дадат отказ?!

Н

е постои начин фирмите да регулираат отсуство на работничка која има високоризична или патолошка бременост и препорака од приватен гинеколог да мирува. „Доколку вработената нема денови од одмор, а не е во состојба да оди на првостепена лекарска комисија и да талка по потписи од специјалисти за боледување над 15 дена, фирмата нема механизам со кој би го оправдала отсуството. Ако & дојде трудова инспекција, казните за нерегулирано отсуство се огромни“, тврдат познавачите.

Бизнисмените, во услови на криза, се жалат на дополнителните девет дена боледување на товар на работодавецот и потребата од вработување нови лица само за да се постигне навремено регулирање на боледувањата на вработените.

случај на болест до 30 дена да биде на товар на работодавецот. Новина е и што за граѓаните да извадат боледување или да купат лек не се признава мислење и рецепт од лекар од приватна болница. Матичните лекари пак, не смеат да пополнуваат боледувања за операции извршени во приватните болници што не работат к

о

со Фондот. На овој начин се создаде вистински хаос во делот на боледувањата, поради што многу граѓани не можат да си го регулираат отсуството од работа, а фирмите не можат да ги комплетираат документите за исплата на плати. м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ вТорнИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари преку СмС ќе се тргува со земјоделски производи

> БроЈка

209

О

д средината на април ќе почне реализацијата на пилот-проектот „Е-агро берза преку СМС“, кој треба да овозможи поголема конкурентност на пазарот на земјоделски култури и достигнување повисока цена на производот. Проектот се спроведува во соработка со компанијата Ериксон и во почетокот ќе опфати 100 фармери и 10 големи откупувачи на земјоделски производи. Системот ќе функционира така што на одреден број ќе се праќа СМС-порака, по што откупувачите ќе може да видат кој производ и во колкави количини се нуди, а потоа да испратат кратка порака. Тој што ќе понуди највисока цена, ќе добие сигнал како да склучи договор. „Со овој проект откупувачите и фармерите ќе можат да комуницираат преку СМС-пораки, но тоа не значи дека завршната цена и договорот меѓу откупувачот КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ и фармерот не се реални. Тоа ќе биде реален систем, кој ќе им овозможи на 3м 6м која цена 24м 36м откупувачитеБанка побрзо да доаѓаат до информации по фармерите ги нудат Комерцијална 3,60% 4,60%ќе добијаат 7,40% информации 7,70% кои своите производи, а исто банка така и фармерите побрзо НЛБ Тутунска банка 3,50% 4,50% 7,00% 7,50%за откупувачи нудат повисока цена за нивните производи“, вели министерот информатичко општество, Стопанска банка Иво Ивановски.

3,60% 4,65% 7,40% 7,60%

29%

14%

00%

16%

+

и на берзата

03%

ани на

02.04.2012

Солун-2001 Гевгелија Гранит Стопанска бан. Битола ТТК банка Македонски Телеком 02.04.2012

Лирак Тетово Макпетрол НЛБ Тутунска банка Комерцијална банка РМДЕН02

раст

+100,00% +3,70% +2,56% +0,98% +0,90% пад

-

нова цена

60,00 524,00 2.051,00 910,00

535,00 нова цена

-69,11% 1.000,00 -2,85% 18.409,00 -2,22% 1.850,00 -2,02% 2.920,00 98,00 -0,20%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

3м 0,78% 0,68% 0,47% 0,01%

6м 1,07% 1,02% 0,73% 2011 0,18%

300

497

486

12м 1,41% 1,38% 1,05% 0,39% 2012

СТАПКИ и го зголемивме изборот на возила за пласирање нови брендови и МЕЃУБАНКАРСКИ зголемувањеКАМАТНИвозилата на продажбата. „Соработката соРочност нашите на лагер“, оттаму. 1м преку ноќ велат 1 недела 3м сестрински фирми од соседството ги намалува Македонските импортери4,18% ќе бараат 4,98% измени СКИБОР 2,20% 3,18% трошоците на работењето поради користењето на Законот за намалување на акцизите, МКДОНИА 2,20% заеднички ресурси, а од друга страна, ги како единствено можно решение за спас на подобрува можностите за зголемување на нивниот бизнис. ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИУвезените повеќе од 100.000 придобивките на крајните клиенти, што е и половни возила за речисиСтапка две години го рушат Основна кам. стапка на инфлација најзначајно во таа соработка. Не само што бизнисот со нови4,00% возила. Увозниците на нови 5,20% Народна банка на Македонија ги намаливме цените на одредени модели, возила се жалат дека на секои четири половни 13,40% Народна банка на Србија 12,00% туку и го скративме периодот на испорака на возила се увезува и се продава едно ново.

Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00%

2,50% 3,60% 2,20%

6,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

4%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

3%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

3%

1м 0,42% 0,36% 0,24% 0,08%

3м 0,78% 0,68% 0,47% 0,01%

6м 1,07% 1,02% 0,73% 0,18%

12м 1,41% 1,38% 1,05% 0,39%

Среден курс во 61,5050 46,0505 73,7558 51,0627 46,2061 47,9160

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011

2% 2%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1м 0,42% 0,36% 0,24% 0,08% 2010

492

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF) 2009

36м 4,20% 4,00% Јануари 4,00% Февруари 4,30% 4,50% Вкупно 3,80% 4,05%

341

15919

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

понеделник - 02.04.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00%

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2008

7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Уни банка

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

626

12%

Бројките кажуваат с$, надолниот тренд никако да престане.

заздравување. Според него, клучни фактори за ова се лошата економска клима во државата, недостигот од финансиска подршка за купување нови возила, односно рестриктивното финансирање на потрошувачката и, најважно од с$, недостиг од стратегија за стимулација за купување нови автомобили. „Не треба да се вадиме на светската економска криза. Продажбата на нови возила во ЕУ бележи минимален пад, со намалување кај земјите погодени од финансиски неприлики, но и со пораст на продажбата кај останатите држави“, вели Сулејман. Во автомобилскиот пазар кон крајот на минатата година се случија и некои сопственички промени и влез на странски капитал. Ми-Да гранд моторс стана дел од групацијата на Гранд аутомотив од Израел, со најава

1332

А

ко за импортерите на нови возила минатата година беше една од најтешките во изминатата деценија, NASDAQ според сите предвидувања, 2012 година ќе биде уште потешка. Првичните бројки го покажуваат токму тоа. Во февруари се продадени само 300 нови возила, во однос ата во Сао на 500 во истиот период во 2011 година, што претставува значителен пад. Исто е и во јануари со 341 продадени нови возила наспроти 486 истиот месец лани. Соочени со неповолните состојби на пазарот, дилерите на нови автомобили не очекуваат поголеми пании позитивни придвижувања. Велат дека сите маркетиншки мерки се преземени и повеќе немаат ниту еден џокер кој можат да го исфрлат пред купувачите. Продажбата во омпании од изминатите четири години падна за околу 60%. Во 2008 година беа продадени 18.000 нови возила, а минатата околу 6.300! Светлана Пљаковска, главен извршен директор на Олимпиа моторс, вели дека во Македонија моментално има огромни залихи на половни

автомобили, кои од ден на ден губат од цената и токму таа разлика им ги одзема и оние малку купувачи. „Најлошо е што немаме веќе што да преземеме. Сите мерки од маркетиншки план се преземени, а цените се намалени на работ на рентабилност. Дното е достигнато и работиме без профит, надевајќи се дека парите ќе ни се вратат преку сервисите, но во последно време и таа математика не успева“, вели Пљаковска. Златко Муцунски, генерален директор на Порше Македонија, исто така потврдува дека надолниот тренд на автомобилскиот пазар продолжува со истата брзина како во последниве неколку години. „На повидок нема поволна клима за заживување на пазарот, па и оваа ќе биде година на преживување, кога повторно само најсилните ќе опстојат, а конкуренцијата меѓу нив дополнително ќе се заостри“, вели Муцунски и додава дека од лошиот период во минатото научиле добра лекција како да ги анулираат слабите страни и да ги ефектуираат силните. И новинарот Агрон Сулејман смета дека пазарот на нови автомобили во 2012 година ниту оддалеку не дава надежи за некаков

1045

52% Дејан азески

продадени нови возила во земјава

4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00%

6163

Продолжува да паѓа продажбата на нови возила во Јануари и февруари се многу полоши од 79% Македонија. минатата година, а нема веќе што да се направи за да се привлечат купувачи, велат увозниците

3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00%

7544

2012 за трговците со возила 21% почна полошо од 2011 година

Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

10547

илјади евра изнесува нетодобивката на шпедитерската компанија Макошпед АД за изминатата година, пишува во неревидираниот финансиски извештај на компанијата. Од таму информираат дека за резерви од оваа сума ќе бидат искористени 15%, а останатиот дел ќе остане нераспределен.

812

В

инер осигурување–Виена иншуренс груп постигна рекорден приход од 200 милиони денари во првиот квартал од 2012 година, што претставува најдобар квартален резултат во историјата на фирмата. Минатата година компанијата ја заврши со раст од 41%, драстично зголемувајќи го пазарниот удел. Од компанијата велат дека нивниот успех се должи на ставањето на клиентите во центарот на нивните процеси, преку најквалитетна продажна и постпродажна услуга, експресно решавање на штетите, беспрекорно реосигурително покритие и тимска работа. „Нашите резултати се огледало на нашиот тим, составен од лојални, скромни и вредни луѓе кои не се плашат од предизвици и се потполно ориентирани кон успехот. Основата пак, на нашиот успех се посветеноста, решителноста и знаењето да понудиме беспрекорна услуга за секој клиент, воспоставувајќи фер и искрен однос, без лажни ветувања, со целосна елиминација на лукративните субјекти кои го загрозуваат осигурителниот пазар. Со ваков тим, стратегија и вредности, сигурен сум дека ќе останеме синоним за квалитетот и за безбедноста на македонскиот осигурителен пазар“, изјави Зоран Нарашанов, генерален директор на Винер осигурување.

670

Винер осигурување со рекорден приход во првиот квартал од 2012

1% 1% 0%

-1% -1%

01/10завод 04/10 06/10 Извор: Државен за статистика

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА 2,20% Илирика Глобал-Растечки пазари

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 24.416.679,22 4,18%

3м 1M 4,98% -4,23%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

0,24%

-4,85%

-27,85%

-0,11%

29.03.2012

36.799.893,79

-8,76%

-2,29%

0,79%

-20,27%

-3,24%

29.03.2012

15.267.004,71 -2,39% Основна кам. стапка Стапка на инфлација КД БРИК 46.384.583,43 -4,08% 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% КД Нова ЕУ 21.557.038,52 -0,81% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% КБ Публикум - Балансиран 25.424.031,07 -1,43% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% КБ Публикум - Обврзници 40.565.637,44 0,08% 3,60% Централна банка на Црна Гора КБ Публикум Паричен 62.475.040,93 0,27% 2,20% Централна банка на Словенија

-1,79%

-6,09%

-13,37%

-1,74%

29.03.2012

5,21%

10,05%

-10,15%

5,20%

01.04.2012

1,22%

-5,76%

-32,23%

1,22%

01.04.2012

5,10%

1,70%

-12,77%

4,78%

29.03.2012

2,31%

2,87%

4,52%

2,19%

29.03.2012

0,84%

1,65%

0,00%

0,81%

29.03.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ Иново Статус АкцииСТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

камата 4,00% 5,50%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.04.2012

11 ПАКОМАК бара да се почитуваат критериумите за основање компании за управување со отпад

Започна Моден викенд Скопје пролет/лето 2012

> БРОЈКА

21%

О

д утре на сила стапуваат измените во Законот за управување со пакување и отпад од пакување, со кои драстично се намалија критериумите за регистрација на колективен постапувач за отпад од пакување. Од ПАКОМАК, кој е единствен субјект основан од компании-производители кој ги задоволи сите законски барања за добивање дозвола за управување со отпад од пакување, очекуваат да се регистрираат уште две компании. Но, барат Министерството за животна средина да бара стриктно почитување на новите критериуми и проверка на пријавените количини отпад бидејќи не ја исклучуваат можноста некој да се обиде да фингира и манипулира со новите услови за регистрација. Веруваат дека пред издавањето на дозволите, Министерството ќе провери дали компаниите-основачи и членови на новите системи ги подмириле своите обврски.

М

оден викенд Скопје пролет/лето 2012 започна синоќа и ќе се случува до 8 април. Македонските модни дизајнери ќе ги претстават своите нови модни колекции во рамките на петтата сезона на ова модно случување. Оваа сезона се организираат и два иновативни конкурси „џез&фешн“ во партнерство со Амбасадата на САД и Македонската модна формација, а поддржано од Текстилната асоцијација и Spark inspiration–Pelisterka bottle fashion design award во соработка со Пелистерка. Ќе се одржат и две ревии од добротворен карактер. Првата ќе биде аукциска ревија под наслов „Дизајнерите за здравјето на децата“ во организација на ММФ под покровителство на Министерството за здравство. Новитет претставува и проектот „Денови на модерните невести“. Како новина годинава е и привремениот изложбен простор лоциран во Соравија центар, каде што може да се купат облека и накит со дизајнерски потпис од најновите колекции на 20 македонски дизајнери.

е помала просечната нето-плата во Македонија од вредноста на извозот по вработен, што укажува на тоа дека во земјава има многу низок извоз по вработен или пак, дека платата е нереално повисока во споредба со другите земји, иако Македонија има најниска просечна плата во споредба со другите држави во регионот.

ЕУ ќе воведе тарифи за извоз на челични цевки од Македонија?! „Капитал“ дознава дека Европската унија размислува да воведе давачки за извоз на челични цевки од Македонија, Турција и од Украина поради дампинг-цени покренување истрага, односно треба да бидеме издвоени од другите две земји со оглед на големината на производството“, велат во Министерството. Оттаму додаваат дека извозот на цевки и празни профили во ЕУ е значително намален, за 26,5% во 2011 во однос на 2008 година. „Тоа значи релативно умерено учество од само 1,18% на пазарот на удели на увозот на засегнатите производи во ЕУ, што не може да создаде сериозен ризик за индустријата на ЕУ во овие сектори. Оваа постапка не значи дека ќе заврши Од Македонија челични цевки извезуваат ИГМ од Кавадарци, која се наоѓа на петтото со заштитни мерки. Се ќе зависи од резултатите место на листата Топ 100 извозници од Македонија, ФЗЦ од Куманово, кој е на 23 место на истрагата во следните девет месеци, а доколку и Металопромет од Струмица. резултира со мерки за заштита, тие ќе се однесуваат антидампинг давачки за Македонија, Украина ме загрижува. Од 25.000 тони производство на поединечните компании, а не на државата“, и Турција со траење од шест месеци, а ЕУ на годишно ниво, 15% останува во државата, а додаваат од Министерството.

50% ни оди за извоз токму во ЕУ, конкретно во Истрагата е спроведена конкретно за извозот на цевки има 15 месеци за да одлучи дали да се применуваат „дефинитивни“ давачки за Австрија, Германија и во Словенија“, велат од и на шупливи профили од сиво леано железо или период од пет години. Металопромет. од нерѓосувачки челик, како и линија цевки кои се ФЈУЧЕРСИ Од Македонија челични цевки извезуваат ИГМ Истрагата на ЕУ за дампинг-цените на користат во индустриите со нафта и природен гас. Кавадарци, ФЗЦ Куманово и Металопромет извозниците од Македонија, Турција и од „Истрагата треба да утврди дали пратките од трите НАФТА од од Струмица. Од Металопромет изјавија дека Украина произлегува од жалбата на група земји се продаваат по дампинг-цени и дали со ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС ЕУ наметне извозни тарифи, тоа доколку производители на заварени цевки и шупливи таквите цени предизвикале штета на индустријата во 102.19$/барел ќе биде еднакво на катастрофа за нивната профили од Унијата, кои заедно претставуваат Унијата", изјавија од Секторот за трговија во Унијата, 2,09/ММБТу работа. повеќе од 25% од вкупното производство на а пренесува Блумберг. BRENT Европската комисија има ЗА ЗАТОПЛ. овие производи во ЕУ. девет месеци да одлучи дали ќе воведе привремени 315 „Еве, сега имам товар за Австрија и ова многу 121.85$/барел

Соња Јованова

Е

s.jovanova@kapital.com.mk

вропската унија се закани дека ќе воведе тарифи за извоз на челични цевки од Македонија, Украина и од Турција бидејќи се сомнева во дампинг-цени. Од Брисел тврдат дека европските производители на 16 февруари поднеле жалба до Европската комисија. Ова претставува голема опасност за македонскиот извоз. Според информациите на „Капитал“, веќе е отворена истрага дали украински, турски и македонски заварени и обични цевки и шупливи профили се продаваат во ЕУ по многу пониски цени од европските. Во Министерството за МАКЕДОНСКА БЕРЗА на Македонија во економија велат дека Мисијата ЕУ упатила МБИ 10нота до Општата управа за трговија на Европската 2.018,91 комисија, во која изразува загриженост за целата ситуација. МБИД „Станува збор за надминување на утврдениот лимит1.922,19 даден со регулативата од само 0,18% (лимитот ОМБе 1%) и не треба да биде основ за

120,99

-0,32% -0,15% -0,04%

-0,81% -0,84%

-1,60% -0,57%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 02.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 2.018,91 528,78 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.922,19 1.830,28 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,99

SASX 10 -0,32% -0,59% 763,07

-0,15% SOFIX 311,36 -0,04% ATHEX

-2,02%

710,53

Главен индекс на Љубљанската берза

528,78 13.212,04

1668.70$/унца

17.905,00

32.44$/унца

2.121,25

8.465,50

NASDAQ 3.091,57

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 710,53 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,29%

FTSE 100 5.776,42

+0,14%

1.800 1.800 1.800

+0,50% -0,05% SWISS

DOW JONES

6.235,30

-2,52%

1403.50$/бушел

S&P 500 1.408,47

Главен индекс на Љубљанската берза

DOW БИП JONES 29,00 13.212,04

Месер +7,41% NASDAQ +0,50% 3.091,57 4.449,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+0,37% 64.326,50 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 1.415,00

+16,83%

76,00

BRENT 121.85$/барел

+5,93% -0,12% -2,41%

-0,29%

1668.70$/унца

СРЕБРО 32.44$/унца

БАКАР 8.465,50

153,00

-0,16%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+0,20%

-0,29%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+2,03%

17.404,20 FTSE 100

5.776,42

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

-0,05%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

0,90

-0,29% 5.776,42БЕРЗА +0,14% ЉУБЉАНСКА

CAC 40 3.413,90

Индекс на 40 најголеми компании котирани Жито на париската Еуронекст берза

+1,31%

76,00 .

DAX Интереуропа 6.943,24 0,60

+0,14%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Пивоварна

8.500,00

+1,19%

SWISS Нова.кредит -0,05% -0,00% -16,67% 6.235,30 -6,59% 3,26

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

02.04.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +100,00% 60,00

Солун-2001 Гевгелија Гранит NIKKEI 225 +3,70% 10.109,87 СтопанскаИндекс бан. Битола +2,56% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза ТТК банка +0,98% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Македонски Телеком +0,90%

SWISS 6.235,30

-0,00%

+0,26%

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

-0,81% -0,84%

ПРИРОДЕН ГАС 2,09/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

315

МЕТАЛИ

-0,19% -0,14% +0,3%

НИКЕЛ

17.905,00

АЛУМИНИУМ 2.121,25

ЧЕЛИК 520.00$/унца

-1,60% -0,57%

+2,4% -0,9% /

+9,15%

Магма ЕВРОПА ИНДЕКСИ -18,48% -10,89% FTSE 100

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 375,00

116116 116

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Житњак

Индустроградња

+0,26%

DAX 6.943,24

102.19$/барел

ЗЛАТО

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Агробанка -10,43% BRAZIL BOVESPA

Телефонија

352,00

BRAZIL BOVESPA +0,37% -0,29% 64.326,50 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

3.413,90

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 10.109,87 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.522,30 ДЕН ДО 15Ч.

TOPIX CAC 40 856,05

ATHEX 710,53

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Улјаник

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

120120 120

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-2,52%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

-0,12% S&P 500 -0,00% 1.408,47

NASDAQ 3.091,57

SASX 10 ШЕЌЕР 763,07

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.212,04 Заеднички индекс 30 6.943,24

-2,02%

Главен индекс на Белградската берза 660,75$/бушел

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

SBITOP 587,14

2216.000$/бушел

BELEX15 ПЧЕНИЦА 528,78

-0,29% +0,79%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

-2,02%

SBITOP 587,14

644,00$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 64.326,50 311,36

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CROBEX КАФЕ 1.830,28 1.83/бушел

-0,59% +7,79% SOFIX СОЈА -0,18% +0,11% 311,36

-0,14% +0,21% +3,45% +0,79% +3,50%

-0,12% +0,21%

SASX 10 763,07

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +6,45% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,18% +0,37%

CROBEX S&P 500 1.830,28 1.408,47

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.413,90

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

Главен индекс на Атинската берза

-0,59% +0,50%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 587,14

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

-0,04%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,15%

-0,19%2.700 +2,4% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 -0,14% -0,9% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,32% 2.018,91 +0,79% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +0,3%2.100 / -0,15% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.922,19 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ -2,52% -0,04% 120,99 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,21%

ЗЛАТО

Главен индекс на Сараевската берза

-0,18%

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,32%

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 524,00 20.522,30 2.051,00 910,00

644,00$/бушел

ПЧЕНИЦА 660,75$/бушел

КАФЕ 1.83/бушел

СУРОВИНИ

+6,45% +7,79% +0,11%

КАКАО

2216.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1403.50$/бушел

-0,14% +3,45% +3,50%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,16%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

535,00

ПЧЕНКА

БИП

29,00

+7,41%

Месер

4.449,00

+5,93%

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

За македонскиот менаџмент

дека е подобро странец отколку македонски кадар да менаџира со Рубин Задоволството успешни фирми е краткотрајно, но нема извесност дека ќе се промени. Зарески домашни Странците во иднина веројатно нема ни да се обидуваат со предлози за домашен

К

раководен кадар каде што нема да мораат

универзитетски професор

ога пред две години пишував текст за отсуството на организиран настап на големите македонски компании на странските пазари го отворив и прашањето за македонските менаџери вработени во странските компании во Македонија. Добив серија позитивни коментари. Дел беа од познати поранешни, но и сегашни топ-менаџери. Сите до еден беа согласни дека нешто не е во ред со пристапот, размислувањето, третманот и перспективите на македонските бизнис-лидери. Доволна провокација за сериозно да се размисли и делува во насока кон промена на процесите. Денес исклучително ретко се сретнуваме со состојба во која врвниот менаџмент на една странска компанија во Македонија е домашен кадар. Најчесто странците се одлучуваат да ангажираат македонски менаџери или поради законската обврска или поради стратешките договори, кои во аквизициите барале да имаат наши кадри. Како најдобар пример за првата група се банките, кои согласно со Законот мораат да имаат минимално еден македонски член во бордот на директори. Слична е состојбата и со осигурителните компании. Тука некаде завршуваат опциите. Кај оваа прва група, забележителен е с$ поголемиот отпор на странците да вработуваат домашен кадар. По аквизицијата или спојувањето, иницијално беше логично да се оди со опцијата првиот директор да биде „локалец“. Прво, затоа што беше поевтино, а потоа бидејќи се очекуваше дека одлично ги познава состојбите, компаниите, средината, администрацијата, кадрите и законите. Вообичаено оваа одлука беше проследена со именување на т.н. фластер, кој беше странски кадар со номинална функција на втор директор. Втората група компании главно се оние к

о

м

е

р

ц

и

кои настанале со аквизиција на домашна компанија од странски капитал. Во стратешкиот меѓусебен договор вообичаено стои и клаузулата за „златна акција“ или за стратешки договор околу менаџмент-функциите. Странците од немајкаде ќе мора да го испочитуваат договорот и, доколку имаат среќа, ќе може да добијат одличен домашен кадар. Во случај работите да не се по нивен ќеф, следи суптилна борба за менаџмент-доминација. Странците по секоја цена ќе се обидат да постават свои луѓе како главни финансиски директори, да ја водат кадровската политика или да извршуваат функции на главни оперативни директори. Кој е победник во борбата на нерви доволно потврдува фактот што доколку кај дел од домашните компании во странска сопственост иницијално беше ангажиран поголем број квалификуван кадар од Македонија, со тек на време оваа бројка се намалува. Примери има многу. Усје, Пивара, Тутунски комбинат Скопје, Окта, Телеком, Оне. Многу се поретки обратните појави. Колку за оваа состојба да се „виновни“ странските акционери, коректно е да се признае дека се работи и за домашен синдром на самоуништување. Наспроти фактот што домашниот менаџмент е поевтин, во борбата за превласт сервилноста која ја покажуваат одредени менаџери за да се стекнат со подобра позиција е макијавелистичка. Секој домашен кандидат се соочува со основани или неосновани коментари или шпекулации за неговиот менаџерски капацитет. Најчесто изворот е од компанијата и по правило се работи за потреба од елиминација на секој квалитетен кадар кој заслужено би ја добил функцијата. Целта на „деструкторите“ е тие да се самопромовираат, независно што се работи за далеку понеквалитетни решенија. Загрижува доколку во оваа негативна селекција влијание имаат и политичките ј

а

л

е

н

о

г л

а

структури кои промовираат свои решенија, најчесто со ограничен капацитет. Ако не може да помине мојот предлог, тогаш нема да може никој. Состојбата сепак не останува статус кво. По кратки преговори, на местото кое треба да е пополнето со добар македонски менаџер ќе биде поставен странски менаџер и тоа не од каде било. Од Србија, Бугарија, Грција, некаде од Хрватска, а ретко и од Словенија, балтичките држави, Украина. Тие се поевтини, најчесто со минимално искуство во компанијата-мајка, но немаат никаков кредит или не се предмет на никакво озборување на локален терен. Македончето повторно губи. Задоволството дека е подобро странец отколку македонски кадар да менаџира со домашни успешни фирми е краткотрајно, но нема извесност дека ќе се промени. Странците во иднина веројатно нема ни да се обидуваат со предлози за домашен раководен кадар каде што нема да мораат. Од старт ќе се заштитат од шпекулации и нарушување на угледот на фирмата и на менаџментот и ќе одат со ангажирање кадар од земји од Југоисточна Европа. Македонците ќе работат за нив откако веќе нема да можат да добијат шанса да управуваат со компаниите. Фактите потврдуваат дека во регионот речиси не постои македонски менаџер кој управува со странска компанија. Македонец на чело на банка во Србија, да управува со осигурителна компанија во Хрватска или да е директор на трговски синџир звучи едноставно неверојатно. Таму домашниот менаџмент е неприкосновен. На овие пазари, предноста на локалните менаџери е максимално развиена и комуницирана. Во што е тогаш проблемот што ги сатанизира македонските менаџери? Доколку се појде од премисата дека менаџер не се раѓа, тој се креира, тогаш каде грешиме ние? Мислам дека постојат три проблеми

с

к

о

м

е

р

ц

и

ј

кои заслужуваат промена во пристапот и однесувањето. Првиот проблем е во управувањето со кариерата (career management). Дополнителната едукација со која се стекнуваат с$ поголем број домашни кадри тешко се валоризира во компаниите. Од друга страна, стравот дека повисоко едуцираниот кадар може брзо да го замени менаџментот е доволна причина за блокирање на нивната промоција, што условува заминување на квалитетните кадри надвор од државата. На тој начин се ослабува интерниот капацитет и се остава простор за увоз на кадри од странство. Вториот проблем е стравот да се настапува подалеку од домашниот пазар, кој наликува на однесување на „зајак пред запалени автомобилски светла“. Стравот од непознатото или недостигот од самодоверба за успех на други пазари се поистоветува со народната поговорка „подобро прв во село отколку последен во град“. Колку погрешно сфаќање на работите. Што би недостасувало на опцијата прв во град? Капацитетот на странските менаџери во Македонија не е неостварлив. Се работи за психолошка пречка дека странското е подобро од домашното. Комоцијата во однесувањето на странските кадри го дефинира третиот проблем. Домашен менаџер на чело на домашна компанија во старт е изложен на серија влијанија за реализација на поширока општествена улога која треба да ја игра компанијата. Странците се поштедени. Тие немаат таргет да вработуваат домашен кадар, да инвестираат во развој, да спонзорираат. Само технички да си го одработат мандатот. Причина да бидат преферирана опција кај акционерите странци, а причина повеќе кај македонскиот фактор да работи на промена на однесувањето и на фаворизирање домашни кадри како решенија. а

л

е

н

о

г л

а

с

Врз основа на член 17 од Правилникот за начинот на изведување на ученичките екскурзии и другите слободни активности на учениците во основните училишта,ООУ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ Неготино објавува

Врз основа на чл. 104 од Законот за средно образование (Сл. Весник на Р.М. бр.

44/95, 24/96, 35/97, 82/99, 29/02, 40/03, 67/04, 50/05, 55/05, 113/05, 35/06, 30/07, 49/07, 81/08, 92/08, 33/10, 116/10, 156/10, 18/11, 51/11) чл. 7 до чл. 15 од одлуката на Училишниот одбор бр.02-223/2 од 11.02.2010 година, согласноста (бр.08-3232/1) од градоначалникот на Град Скопједадена по барањето од СГГУ на ГС „Здравко Цветковски“-Скопје бр.03-223/3 од 25.03.2010 година (бр.25-953 од 26.03.2010 год.), согласно чл. 7 став 3 од одлуката за давање под закуп на училишен простор во средните училишта на Град Скопје, одлуката бр.02-223/3 од 15.03.2010 година за давање недвижнина-училишен простор и дворна површина во закуп со јавно наддавање, донесена од Училишниот одбор и правилникот за издавање под закуп на училишен простор во СГГУ на ГС „Здравко Цветковски“-Скопје објавува:

3.Екскурзија од наставен карактер-VI одделение-дводневна-којашто ќе се реализира на релација – Штип,Делчево,Берово,Малешево,Струмица во месец мај.

ОГЛАС

4.Екскурзија од наставен карактер-VIII одделение-дводневна/тродневна-којашто ќе се реализира на релација Прилеп,Охрид,Струга,Битола во месец мај.

За издавање под закуп деловен простор во училиштето 1. Закуподавец: СГГУ на ГС „Здравко Цветковски“-Скопје со седиште на бул. Партизански одреди бр.91 – 1000 Скопје тел: 02/3062-694 2. Понудувач: право да поднесе барање за закуп на наведената недвижност има секое заинтересирано физичко и правно лице.

3. Предмет на закуп: - Деловен простор со површина од 141 м2 кој се наоѓа во состав на работилниците во училиштето .

- Почетна цена за закуп на просторот изнесува 2,5 евра по м2 во денарска противвредност по среден курс на НБРМ без засметан ДДВ, тековно одржување и поправки на објектот, подмирување на сите трошоци за потрошена електрична енергија, вода, парно греење по м2 и комуналии.

- Просторот се издава за период од 1 (една) година, и можност за продолжување До 5(пет) години. Понудувачите треба да достават извод од централен регистер, бонитет и понудите да се достават со документација потпишана и заверена од страна на закуподавецот. Понудата која нема да биде доставена со документација потпишана и заверена од понудвачот, како и понудата која нема да ги соржи сите потребни документи и понудите кој нема да бидат доставени во дадениот рок ќе се сметаат за некомплетни и како такви нема да бидат разгледувани. Огласот трае 5(пет) дена од денот на објавувањето. Отварањето и читањето на понудите ќе се одржи на ден 10.04.2012 година, во 12:00 часот. СГГУ на ГС „Здравко Цветковски“-Скопје

О Г Л А С за организирање на екскурзии и други слободни активности 1.Екскурзија од наставен карактер-III oдделение- еднодневна-којашто ќе се реализира на релација Виница-Пехчево-Берово во месец април-мај.

2.Летен камп-I-V одделение(билигвални паралелки)-6 дена-кошто ќе се реализира во Струга во месец јуни.

Понудувачите во понудата треба да наведат односно да ги исполнуваат следниве услови: -да е регистриран согласно позитивните прописи во Република Македонија за вршење на соодветна туристичка дејност; -има успешно реализирани најмалку три ученички екскурзии и други слободни активности,во последните три години.

-ги исполнува условите за превоз на групи деца,согласно Законот за безбедност на сообраќајот на патиштата и Правилникот за посебни технички барања на возилата со кои се превезуваат групи деца.

-поединечната и вкупната цена на услугата(сместување-хотел Б категорија(освен за летниот камп),превозот да се врши со превозни средства коишто ги исполнуваат стандардизираните услови за превоз-климатизирани и исхрана) -услови за сместување,мени за исхрана и превоз; -во цената треба да влезе и посебното осигурување на учениците; -водичи,број на наставници и лекар. На денот на потпишувањето на договорот избраниот понудувач треба да достави банкарска гаранција за квалитетно изведување на екскурзијата и другите слободни активности во висина од 5-15% од вкупната вредност на договорот. Критериумот за склучување на договорот ќе биде најниската цена,доколку понудувачите ги исполнуваат погоренаведените услови. Поединечните понуди коишто ќе бидат доставени од понудувачите нема да бидат земени во обзир како и неблаговремените и некомплетните понуди коишто нема да бидат предмет на разгледување. Понудите треба да се достават во рок од 5 дена од денот на објавувањето на адреса ООУ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ Неготино ул.Маршал Тито бр.117 или во просториите на училиштето. Неготино

ООУ ГОЦЕ ДЕЛЧЕВ Директор ____________

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

БАЛКАН 13

Меркатор чека понуда од Тодориќ Иако с$ уште не се знае кој ќе застане на чело на Меркатор и кој с$ ќе влезе во новиот менаџерски тим, словенечките медиуми прогнозираат дека со новото раководство компанијата полесно ќе може да му го продаде мнозинскиот пакет акции на Ивица Тодориќ Васе Целеска

О

celeska@kapital.com.mk

ткако управниот одбор на најголемиот словенечки трговски синџир Меркатор поднесе неотповиклива оставка и побара што побрзо разрешување на сите членови од функциите, најпознатиот словенечки бренд доби нов надзорен одбор, кој, според медиумите, има и „помеки“ ставови во однос на продажбата на Меркатор на најбогатиот Хрват, Ивица Тодориќ. Словенечкиот бизнис-весник „Финанце“ пишува дека „продажбата на Меркатор на странци дефинитивно ќе отвори нова страница во словенечката историја“. Поставувањето нов надзорен одбор во кој влегуваат и членови од управните одбори на некои од банките кои се акционери во Меркатор отвора простор повторно да почне играта за продажба на една од најголемите словенечки компании. С$ уште не се знае кој ќе застане на чело на управата на Меркатор и кој с$ ќе влезе во новиот менаџерски тим, но словенечките медиуми прогнозираат дека со новото раководство компанијата полесно ќе може да му го продаде мнозинскиот пакет акции на Тодориќ. „Повлекувањето на управниот одбор на Меркатор претставува одлична можност за продолжување на преговорите со Агрокор. Но, се надевам дека новото раководство на Меркатор ќе постави поамбициозни бизнисцели“, вели Сашо Становник, аналитичар во Алта инвест. Најновата епизода во односите меѓу Агрокор и Меркатор секако претставува поволна к

о

м

е

р

ц

и

ј

ситуација за Тодориќ, но со оставката на претседателот на управниот одбор на Меркатор, Жига Дебељак, и на неговиот тим се отстранува само една од низата пречки кои стојат на патот за преземање на најголемиот синџир маркети во регионот. Според хрватските медиуми, Тодориќ паралелно ќе треба да води преговори и со новата словенечка влада на премиерот Јанез Јанша. Тој, пак, истакна дека е за продажба на акциите на Меркатор на оној што има најдобра понуда. Сепак разговорите за ова прашање нема да бидат лесни, бидејќи станува збор за многу чувствително, политичко, па дури и национално прашање за Словенците. За потсетување, „војната“ меѓу менаџментот и мнозинските сопственици на Меркатор настана поради хрватскиот концерн Агрокор и неговата намера да стане мнозински акционер во најголемиот словенечки трговски синџир. Мнозинските сопственици, меѓу кои се конзорциумот банки на чело со Нова Љубљанска банка (НЛБ) и Пивоварна Лашко, имаа намера да му ги продадат своите акции (52,1%) на сопственикот на Агрокор, Ивица Тодориќ, но менаџментот на Меркатор остро се противеше на тоа, иако Агрокор понуди висока сума, однсно 221 евро за акција. Од Агрокор с$ уште немаат коментар за промените во врвот на Меркатор кои се случија минатата недела. Тие с$ уште официјално не кажуваат дали а

л

е

н

о

г л

а

с

Dru{tvoto za revizija, procenka i finansiski konsalting B i Q, Boro i Qup~o d.o.o. Skopje soglasno ~len 35 od Zakonot za revizija objavuva

IZVE[TAJ ZA TRANSPARENTNOST ZA 2011 godina 1. Opis na pravnata struktura i sopstvenost Dru{tvoto za revizija, procenka i finansiski konsalting B i Q, Boro i Qup~o d.o.o. Skopje e dru{tvo so ograni~ena odgovornost osnovano vo 1994 godina. Sopstvenici na dru{tvoto se ovlastenite revizori Borislav Atanasovski i Qup~o Pecev, sekoj so sopstveni~ko u~estvo od po 50%. Dru{tvoto ima dobieno trajna dozvola za rabota od Ministerstvoto za finansii br. 07-1746/1 od 11.02.2003 godina.

2. Opis na profesionalnata mre`a i pravnite i strukturnite aran`mani vo mre`ata kade {to pripa|a Dru{tvoto deluva na teritorijata na Republika Makedonija kako lokalno dru{tvo za revizija i ne pripa|a na me|unarodni profesionalni mre`i. B i Q, Boro i Qup~o d.o.o. Skopje dava uslugi na komitenti i za komitenti {to deluvaat na pazarot vo Republika Makedonija. Dru{tvoto e ~len na Institutot na ovlasteni revizori na Republika Makedonija - Skopje.

3. Opis na upravuva~kata struktura So Dru{tvoto upravuvaat dvajca upraviteli, Borislav Atanasovski i Qup~o Pecev, koi istovremeno se i ovlasteni revizori.

4. Opis na vnatre{niot sistem na kontrola na kvalitet Vnatre{niot sistem na kontrola na kvalitet na Dru{tvoto za revizija, procenka i finansiski konsalting B i Q, Boro i Qup~o d.o.o. Skopje e vospostaven vo soglasnost so Me|unarodniot standard za kontrola na kvalitet 1 - Kontrola na kvalitet za firmi koi vr{at revizii i proverki na finansiski izve{tai i drugi anga`mani za uveruvawe i povrzani uslugi i Me|unarodniot standard za revizija 220 Kontrola na kvalitetot na revizii na istoriski finansiski informacii, vo nasoka deka Dru{tvoto i negoviot personal se pridr`uvaat na profesionalnite standardi i regulativnite i pravnite barawa i deka izve{taite {to se izdadeni od Dru{tvoto se soodvetni vo okolnostite. Dru{tvoto vo svoeto rabotewe se pridr`uva kon postapkite na kontrola na kvalitetot na reviziite vo nasoka na efektivno funkcionirawe na vnatre{niot sistem na kontrola na kvalitet.

5. Datum koga e izvr{ena posledna proverka za uveruvawe vo kvalitetot na revizorot Proverkata e izvr{ena vo dekemvri 2011 godina.

6. Spisok na subjekti na koi e izvr{ena revizija vo tekot na 2011 godina Agro Junikom Skopje, Advokatska komora na Republika Makedonija, Amerikan kolex Skopje, AKS menaxment Skopje, Brokerska ku}a Ilirika investments Skopje, Varus Skopje, Vardargradba Skopje, Grade`en institut Makedonija Skopje, GS1 Makedonija Skopje, Domatti Sveti Nikole, Evropa Skopje, Evro Balkan grup Skopje, Energomarket Skopje, Energosistem Skopje, Zare Lazarevski Mavrovo, ZPZ Napredok Skopje, Ilinden Struga, Japonski donacii (edna), KAK Skopje, Karpo{ Skopje, KD Fondovi Skopje, Korea autotrejd Skopje, Kara Skopje, Lotarija na Makedonija Skopje, Makedonija Bitola, Makedonijaturist Skopje, MZT Learnica Skopje, Masit Skopje, Metal oil trejd Skopje, Meteorit Bitola, Mont Skopje, Monting energetika Skopje, Neokom Skopje, Neotel Skopje, Orka holding Skopje, Orka sport Skopje, Pekabesko Skopje, Po{tel broker Skopje, Vabtek MZT Skopje, Prosvetno delo Skopje, Protekt M Skopje, Rudnici Bawani Skopje, Rule turs Skopje, Samanta Skopje, Seda broker Skopje, Skovin Skopje, Stopanska Komora na Makedonija, Sistina medikal Skopje, TDR Skopje, Trgotekstil maloproda`ba Skopje, Tehnometal-Vardar Skopje, Tehnokomerc Skopje, Toraks Skopje, Ugotur Skopje, Fer{ped Skopje, Helios saks Skopje, Hoteli Metropol Ohrid, Centralen Depozitar za hartii od vrednost Skopje.

7. Izjava za nezavisno rabotewe Dru{tvoto za revizija B i Q, Boro i Qup~o d.o.o. Skopje potvrduva deka postojat interni proceduri za proverka na usoglasenosta na nezavisnosta i istite se sproveduvaat.

8. Izjava za politikata {to ja sledi Dru{tvoto za kontinuirana edukacija na ovlastenite revizori Soglasno odredbite od Zakonot za revizija ovlastenite revizori vo tekot na 2011 godina imaat poseteno obuka od najmalku 40 ~asa godi{no vo ramkite na kontinuiranoto profesionalno usovr{uvawe zaradi nadgraduvawe na znaeweto od oblasta na smetkovodstvoto i revizijata. Obukata e organizirana od Institutot na ovlasteni revizori na Republika Makedonija. Ovlastenite revizori kontinuirana edukacija ostvaruvaat i preku sledewe na stranska stru~na literatura od oblasta na smetkovodstvoto i revizijata.

9. Finansiski informacii za vkupniot prihod ras~lenet na ~etiri kategorii uslugi vo iljadi denari 2011 2010 Prihodi od revizorski uslugi 9.005 9.953 Prihodi od uslugi na uveruvawe vo kvalitet Dano~ni sovetodavni uslugi Drugi nerevizorski uslugi 789 1.971 VKUPNO 9.794 11.924 10. Osnova spored koja se utvrduva honorarot na ovlasteniot revizor Honorarot na ovlasteniot revizor, odnosno nadomestokot za poedine~nite revizii i drugi profesionalni anga`mani, e zasnovan pred se na potrebnoto vreme za izvr{uvawe na anga`manot, vidot na anga`manot, karakteristikite na klientot i dejnostite {to gi obavuva.

Skopje, mart 2012

Upraviteli Borislav Atanasovski Qup~o Pecev

да продаде 8% акции кои ги има во Меркатор. Новиот надзорен одбор, покрај шесте претставници од големите акционери, конзорциумот банки на чело со НЛБ и Пивоварна Лашко, ќе има и три претставници од вработените во компанијата. Но, нивните гласови тешко дека ќе имаат некоја посебна функција, велат познавачите на состојбата во компанијата. Јернеј Козлевчар од Триглав вели дека во оваа ситуација надзорниот одбор не треба да брза со одлуката за продажба на Меркатор, туку треба да почека да се стабилизира ситуацијата во компанијата и да направи нова стратегија. „Со новиот надзорен одбор, очигледно е дека веројатноста за продажба на Меркатор се зголемува, па останува да видиме кога и како ќе се случи тоа“, истакнува тој.

ќе дадат нова понуда за купување на акциите, но во хрватските медиуми веќе некое време се шират шпекулации дека Тодориќ може да понуди повеќе од претходно за акциите на Меркатор, па затоа продава една од своите компании, производителот на сладолед и замрзната храна Ледо.

Новиот надзорен одбор ќе биде одговорен за продажбата?

Словенечките медиуми велат дека сега с$ останува во рацете на новиот надзорен одбор на Меркатор. Еден од шестте нови членови на надзорниот одбор на компанијата е претседателот на Управниот одбор на банката Алианц Загреб, Борис Галиќ, кој пак беше предложен од банката Уникредит, која во последен момент се одлучи

52,1% 221 oд акциите на Меркатор продаваат мнозинските акционери, конзорциумот банки и Пивоварна Лашко к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

eвро за акција од Меркатор беше последната понуда на Ивица Тодориќ

с

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Паметните телефони ќе ги заменат и готовината и картичките

Д

о 2015 година на глобално ниво ќе бидат испорачани над 2,1 милијарди паметни телефони, а тоа може целосно да го промени начинот на кој купуваме, како и односот на луѓето кон парите. Проценката на истражувачката компанија Џунипер рисрч вели дека до 2015 година во светот преку мобилен телефон годишно ќе се плаќаат производи и услуги во вредност од 670 милијарди долари. Сепак, од компанијата велат дека не треба да се очекува

дека растот насекаде ќе биде експлозивен, бидејќи ќе биде потребно време за да се разбие магичниот круг во кој купувачите ќе бараат од трговците можноста за мобилно плаќање да ја воведат што побрзо, а трговците да бараат што повеќе купувачи кои ќе ги користат тие услуги за да го оправдаат вложувањето во нов хардвер и софтвер. Покрај тоа, голема препрека ќе претставува прашањето поврзано со сигурноста и довербата за користење на овој начин на плаќање.

На Волстрит најдобро од 1998 досега

П

> БРОЈКА

540

милијарди евра изнесува сивата економија во Италија минатата година. Тоа е околу 35% од брутодомашниот производ (БДП) на оваа земја, покажува извештајот на независниот истражувачки институт Еуриспес, кој истовремено покажува дека секој трет граѓанин на Италија работи на две работни места.

рвиот квартал од оваа година за индексите на акциите на американските берзи беше најуспешен од 1998 година, покажуваат податоците на агенцијата Маркет Воч. Во последно време, американскиот пазар на капитал е значително стимулиран од добрите податоци на домашната економија, која забрзано ислегува од кризата. Потрошувачката во САД во февруари, пак, порасна за речиси 0,8% во однос на јануари, додека приходите на Американците се покачија за повеќе од 0,2%. Подобри од очекуваните беа податоците за потрошувачката

доверба во американската економија воопшто. Иако индексот на бизнисактивноста беше намален минататиот месец на 62,2 поени, инвеститорите ги охрабрува фактот што овој показател веќе шестти месец по ред го надминува нивото од 60 поени. „Постои општо верување дека помина најлошиот дел од кризата и дека конечно американската економија зема замав“, вели за „Волстрит журнал“ главниот експерт за инвестиции во компанијата Корнстон Велт Менаџмент, Ален Скрејн.

ЕУ ја зафати нов бран странски инвестиции Во последно време компаниите и богатите инвестициски фондови од Кина, Индија, Бразил и од Обединетите Арапски Емирати го збогатуваат својот имот во Европа и бараат нови можности за вложување во инфраструктура, технологија и во производство на целото подрачје на Европската унија Васе Целеска

И

celeska@kapital.com.mk

покрај должничката криза, која никако не стивнува, како и рецесијата, која нагризува голем број членки на Европската монетарна унија, многу компании кои работат на глобалниот пазар се подготвени да ги занемарат проблемите и се надеваат дека нивните вложувања ќе се исплатат со тек на време. Довербата на мултинационалните компании полека расте по повеќегодишното опаѓање на странските директни инвестиции во Европа како последица на падот на економската активност, слабостите на банкарскиот систем во регионот, загриженоста поради банкротот на Грција и стравот дека сите тие неволји би можеле да доведат до нова криза на ликвидноста на глобалните пазари. Последните денови американските медиуми известуваа за новите вложувања на големи странски компании во Европа. Мајкрософт (Microsoft) неодамна вложи 130 милиони долари во проширување на центарот за обработка на податоци во близина на Даблин, Ирска. Американскиот фармацевтски гигант Ели Лили има намера да вложи 330 милиони евра во изградба на нов биофармацевтски погон во близина на Корк, Ирска, со што ќе се создадат стотици нови работни места. Гигантот Дау кемикал (Dow Chemical) вложи 10 милиони евра во изградба на истражувачки центар за десалинација на вода, 80 километри југозападно од Барселона. Еден од најпознатите американски брендови, Џенерал електрик (General Electric), ќе вложи 30 милиони евра во проширување на истражувачките дејности на подрачјето на енергетиката, воздухопловството и медицинската технологија во Германија, како и дополнителни 56 милиони евра за јакнење на положбата во комерцијалниот сектор. Индиската софтверска компанија Инфосис (Infosys) планира да вложи 15 милиони евра во пазарите на Северна Европа, а оваа година се подготвува за вработување стотина нови работници.

Европа е прва дестинација за кинески инвестиции

Аналитичарите на „Њујорк тајмс“ велат дека овој тренд се коси со големиот преврат кој се случи во 2010 година, кога директните странски инвестиции во Европа опаднаа за 19% во однос на претходната година. За споредба, во Северна Америка, кога економијата веќе почна да покажува знаци на закрепнување, странските директни инвестиции, според податоците на Конференцијата на ОН за трговија и развој, пораснаа за 44%. Судејќи според наодите на аналитичарите, економистите и на менаџерските тимови на европските компании, во последно време компаниите и богатите инвестициски фондови од Кина, Индија, Бразил и од Обединетите Арапски Емирати го збогатуваат својот имот во Европа и бараат нови можности за

19%

вложување во инфраструктура, технологија и во производство на целото подрачје на Европската унија. опаднаа странските Европа во 2011 година за првпат директни инвестиции во ЕУ ги надмина САД во 2010 година и стана најголема дестинација на кинески вложувања. Оваа година кинеската групација Шандонг хеви индустри (Shandong Heavy милијарди долари Industry) купи изнесуваа странските 75% удел во директни инвестиции во ЕУ италијанската во првите девет месеци од компанија за 2011 година производство на јахти, Ферети (Ferretti), а Државното електростопанство на Кина купи 25% удел во едно претпријатие за електростопанство во Португалија. „Расте оптимизмот дека кризата на еврото ќе се реши наскоро или дека барем луѓето ќе видат дека со неа може да се живее“, смета Марк Хенри, финансиски директор во Мишелин (Michelin), француската компанија која се вбројува меѓу најголемите светски производители на гуми. Оваа компанија во следните пет години ќе вложи повеќе од 79 милиони долари за обнова на машините во своите фабрики во Велика Британија, а исто така постојат планови за ширење во земјите од Источна Европа.

270

Малите и средните претпријатија претрпеа најголема штета

Секако, тешките времиња во Европската унија се далеку од завршени. На секоја позитивна приказна за моќен конгломерат, кој се надева дека ситуацијата во Европа наскоро ќе се промени, доаѓаат илјадници приказни за мали и за средни претпријатија кои претрпеа штета во текот на тригодишната финансиска и економска криза. Повеќето од овие мали компании, кои заедно го сочинуваат најголемиот дел од новите работни места во Европа, ги чуваат средствата додека не се расчисти ситуацијата во регионот и на глобалниот пазар, објаснува Марк Лермит, партнер во консултантстката компанија Ернст и Јанг во Париз. „Мора повторно да воспоставиме финансиска стабилност пред да дојде до поголем број трансакции“, додава Лермит. Исто така, помалите компании потешко доаѓаат до кредити, и покрај новата програма на Европската централна банка (ЕЦБ), според која финансиските институции во еврозоната треба да се снабдат со евтини пари за понатамошно кредитирање на економијата. За разлика од нив, големите компании, кои имаат сопствени финансиски организации,

Kинеската групација Шандонг хеви индустри купи 75% удел во италијанската компанија за производство на јахти Ферети успеаја да ги искористат евтините кредити на централните банки. Многумина велат дека на Европа & е потребен подобар систем на управување со претприемачкиот капитал за да можат претприемачите и компаниите полесно да ги претворат иновативните идеи во комерцијален успех. При неодамнешната посета на Париз по повод претставувањето на новото седиште на Гугл за Јужна Европа, Блискиот Исток и Африка, извршниот директор на американскиот интернет-гигант, Ерик Шмит, изјави дека меѓу претприемачите во САД и во Франција нема поголеми разлики, освен во пристапот до средства. „Идеи не недостигаат, но недостигаат вложувања и претприемачки капитал. Кога се занимавате со технологија, за тоа се потребни пари и неопходно е брзо да напредувате“, изјави Шмит. С$ поголемиот економски јаз меѓу побогатите

Џенерал електрик ќе вложи 86 милиони евра во проширување на истражувачките дејности на подрачјето на енергетиката во Германија

земји од северот на Европа, како што се Велика Британија, Германија, Белгија, Холандија и Луксембург и послабите земји на југот од Европа, исто така, не е од помош. Компаниите кои вложуваат се понаклонети кон пазарите кои бележат успех. Поради кризата во еврозоната, политичарите сфатија дека мора да создадат подобра бизниссредина и да поттикнат вложувања најбрзо што можат. „Повисоките даноци, високите трошоци за работење, крутиот пазар на труд и ограничувачките законски регулативи им наштетија на голем број компании“, вели Е. Мерсеи, кој го води работењето на Дау кемикал во Европа. „Тоа се случува веќе неколку години и претставува причина за послабиот развој во некои делови од Европа“, додава тој и нагласува дека кога ќе се создадат поволни основи за работење, динамиката ќе се промени.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 03.04.2012

15

ФЕЉТОН

13

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитаал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша ова аа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша оваа бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцирате лоц лоци ирате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

Ние ја обожаваме рецесијата. МАЈКЛ О’ЛИРИ, директор на Рајанер

МЕНАЏМЕНТОТ ГЛАВА 2: ПОГРЕШНИТЕ РЕАКЦИИ НАСТАНУВААТ ОПАСНИ НА ТУРБУЛЕНЦИЈАТА СЕГА

И директорите знаат да згрешат

Во економска неизвесност дури и највештите главни извршни директори можат да направат сериозни грешки. Ги намалуваат трошоците на сите погрешни места. Отпуштаат таленти, се плашат од ризик, ги намалуваат трошоците за развој на технологијата и на производот и, што е најлошо од с$, дозволуваат стравот да ги диктира нивните одлуки. Ваквата постапка не само што ќе & пречи, туку може дури и да уништи една компанија

Е

ДИНСТВЕНАТА АПСОЛУТНА вистина за неизвесноста што ја создава турбуленцијата е дека колку подолго опстанува, толку луѓето стануваат повнимателни. Кога бизнисот не е во состојба да ги предвиди очекувањата на своите клиенти, настојува да ги напушти своите суштински принципи. Резултатот е многу опасна комбинација на турбуленција, која ја урива стабилната основа на најздравите и најпочитувани компании, додека во исто време ја доведува во прашање способноста на еден деловен лидер да донесува здрави одлуки. Извршните директори треба да се стремат да ги направат своите операции поефикасни и да ги намалат непродуктивните трошоци, особено во тие области што покажуваат знаци на високи трошоци - без оглед на состојбите на бизнисот. Ајде да бидеме искрени: Дисциплината има тенденција да се лизне во текот на еден подолготраен подем во економијата, како што се случи во последниве години. Еве што се случува премногу често: деловните директори му приоѓаат на

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

претстојниот проблем со прекумерна самоувереност, често негирајќи дека нивната индустрија или нивните компании се соочуваат со некаква реална опасност. Потоа, кога падот е востановен факт, прават паушални кратења. Тие кратат с$, од трошоците за маркетинг и истражување и развој до бројот на вработени. На крајот, кога знаците на заздравување се насекаде, ја отвораат браната за трошење за да ја покажат својата сила и повторно изграден морал. Иако овие пристапи се чинат разумни во моментот на занес, тие можат на крај да им наштетат на конкурентските позиции и на финансискиот ефект. Во периодот на турбуленција оваа штета може да биде непоправлива. Тоа за што, всушност, се работи е следново: економската неизвесност е слична на еликсир што може да ги наведе дури и највештите главни извршни директори (ЦЕО), кога ќе паднат под негово влијание, да направат сериозни грешки. Кога паниката се шири и кулминира, многу деловни лидери се повлекуваат. Тие ги намалуваат трошоците на сите погрешни места. Отпуштаат таленти, се плашат од ризик, ги намалуваат трошоците за развој на технологијата и на производот и, што е најлошо од с$, дозволуваат стравот да ги диктира нивните одлуки. Ваквата постапка не само што ќе & пречи, туку може дури и да уништи една компанија. Заковувањето на вратите не е единствениот начин да се издржи една бура, туку е само најпредвидливиот и не е нужно тој начин што е најдобар за

интересот на компанијата. Да бидеме искрени, турбуленцијата во деловниот свет во-ди кон сите погрешни реакции од страна на најголем дел од менаџментот. Многу бизниси и нивните извршни дирек-тори прифатија еден од двата конвенционални пристапи кон турбуленцијата и кон хаосот што резултираше од неа: Тие преземаат малку (ако воопшто преземаат) мерки на внимателност, постапувајќи како бурата да ќе помине или, пак, бараат засолниште или со тоа што драстично ги намалуваат трошоците или, безнадежно фатени во „волшебно размислување“, вложуваат во нови и често неповрзани бизниси за да се осигурат од загуба.

За директорот на Ryanair кризата стана начин за зголемување на профитот

И додека најголемиот број деловни директори се чини дека се ужаснуваат од рецесија, таков не е Мајкл О’Лири, главен извршен директор на Рajанер (Ryanair), најголемата нискотарифна авиокомпанија во Европа. „Ние ја обожаваме рецесијата“, рече О’Лири во едно интервју во средината на кризниот период на воздухопловната индустрија во ноември 2008 година. „Најдобриот резултат за нас оваа зима е добра, длабока рецесија“. Основачот и главен извршен директор на уште една европска голема нискотарифна авиокомпанија (и најжесток ривал на Рајанер) не го делеше ова мислење. Разидувањето меѓу Рајанер и Изиџет (easyJet) беше најизразено во текот на еден неодамнешен период на целокупна неизвесност за воздухопловната индустрија кога, во текот на истата недела О’Лири објави еден драматичен план да го прошири Рајанер додека Стелиос Хаџи-Јоану од Изиџет го тераше својот менаџерски тим да го прифати токму тој вид мерка на внимателност што О’Лири ги отфрлаше. О’Лири смета дека економските падови што вршат притисок врз послабите превозници да ги скратат дестинациите, дозволуваат неговата воздухопловна компанија да скокне на нивно место.

Бидете плашливи кога другите се алчни и бидете алчни кога другите ВОРЕН Е. БАФЕТ, ЦЕО, БЕРКШИР ХАТАВЕЈ, ИНК. се плашливи.

Тој, исто така, ја гледа можноста Рајанер да има корист за време на една криза од паѓањето на цените на авионското гориво гориво, намалувањето на трошоците за работна сила и поради веројатноста неговите осиромашени ривали да ги откажат нарачките на нови авиони. Така, како што рецесијата се случуваше во Европа и другите воздухопловни компании се смалуваа и се интегрираа, плановите за експанзија на О’Лири се вивнаа, а О’Лири тврдеше дека Рајанер може да го удвои својот профит и бројот на своите патници до 2012 година, и покрај знаците дека воздухопловниот сообраќај на кратки дестинации опаѓаше. Во октомври 2008 година, паралелно на храбрите потези на Рајанер, Стерлинг ерлајнс (Sterling Airlines), компанија што брзо напредуваше на европската сцена на нискотарифни авиопревозници, доживеа банкрот откако нејзиниот сопственик од Исланд остана без пари - се чини, преку ноќ - додавајќи го вториот најголем дански превозник според големината на флотата на списокот на повеќе од две дузини превозници во светот што престанаа да работат таа година. Само неколкуте храбри, како што беше О’Лири од Рајанер се подготвени да пливаат спроти струјата и да & пркосат на конвенционалната мудрост. Ова им ја дава најголемата шанса да ги постават своите компании во стратегиска позиција за да здобијат дел на пазарот и да ја зголемат акционерската вредност. Најдобрите менаџери се опираат на какви било очајнички мерки со подготвување за најлошото, во исто време фокусирајќи се врз тоа што нивните компании го прават најдобро. Хаосот има начин да им даде предност на тие што гледаат некаква можност во актуелните околности - без разлика какви околности се тоа. Ова, всушност, е тоа што може да го именуваме како процес на природна селекција на хаосот во кој се решава кои бизниси ќе се појават како победници или како губитници. Компаниите што денес се наоѓаат на врвот, утре може да не бидат на врвот, и обратно. Всушност, според фирмата за консултации за менаџмент Мекинзи и компани (McKinsey & Company), речиси 40% од водечките американски индустриски компании се симнаа од врвните позиции во своите сектори во текот на рецесијата во 2000-2001 година. Една третина од водечките американски банки ги снајде истата судбина. Но, во исто време, 15% од компаниите што не беа индустриски лидери пред рецесијата се вивнаа на таа позиција во текот на рецесијата. Ова може да бидат опасни времиња за целиот менаџмент. Дури и кога една компанија се чини дека с$ работи како што треба, таа, сепак, може да биде збришана со турбуленцијата на која другите компании околу неа не можат да & се спротивстават. Голдман Сакс (Goldman Sachs), водечка фирма за глобално инвестициско банкарство и за хартии од вредности, за која некогаш се сметаше дека не може да потоне, се најде во ситуација да се бори за живот кога Американ интернешнел груп инк (American International Group Inc - AIG) почна да тоне и да ги повлекува и своите клиенти заедно со себе. поред фирмата за С консултации за менаџмент McKinsey &

Company, речиси 40% од водечките американски индустриски компании се симнаа од врвните позиции во своите сектори во текот на рецесијата во 2000-2001 година. Една третина од водечките американски банки ги снајде истата судбина. Но, во исто време, 15% од компаниите што не беа индустриски лидери пред рецесијата се вивнаа на таа позиција во текот на рецесијата.

(Продолжува) Во утрешниот број: Повеќе детали за приказната за Голдман Сакс.

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

АЛТЕРНАТИВНИ НАЧИНИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА ВАШИОТ БИЗНИС 20.04.2012

ЦЕЛ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е УЧЕСНИЦИТЕ ДА СЕ ЗДОБИЈАТ СО ЗНАЕЊЕ ЗА:

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: БЛАЖ КОС

1. Методи на вреднување (валуација) на компанијата; 2. Структурирање на зделка (deal) со инвеститор; 3. Типови на договори (term sheets) и клаузули кои се користат при преговарање со инвеститор; 4. Стратегии за излез од компанијата (exit strategies); 5. Извори на финансирање за вашиот бизнис според потребите на компанијата

Ja menaxira Mre`ata na biznis angeli vo Slovenija i Fondot na biznis angeli vo Slovenija od 5,4 milioni evra. Aktivno e involviran vo pretpriemni{tvoto preku tesna sorabotka so Mre`ite na biznis angeli vo regionot, tehnolo{kiot park vo Slovenija i Ven~r Kapital Fondovite od regionot. Toj e avtor na eden od naj~itanite biznis blogovi vo Slovenija www.blazkos.com.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Видео врска со г-дин БРАНКО ДРОБНАК, кој има инвестирано во повеќе компании во Словенија и е член на бордот на бизнис ангели на Словенија.

Сопственици на компании; Извршни директори на компаниите; Финансиски менаџери; Вработени во останати високи позиции

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 18 април 2012 година.

во компаниите

Работилницата ќе се изведува на српски јазик, а материјалите ќе бидат на македонски и англиски јазик. Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

11 APRIL - SPECIJALEN PRILOG

BANKA

[TEDEWE I KARTI^KI

TRENDOT NA PORAST NA [TEDNITE DEPOZITI VO DENARI PRODOL@UVA I PONATAMU. [TO ZNA^I TOA ZA BANKARSKIOT SEKTOR I ZA CELATA EKONOMIJA VOOP[TO? DALI PRI^INA E ZGOLEMENETA DOVERBA VO DENAROT ILI ATRAKTIVNITE KAMATNI STAPKI?

KOI SE O^EKUVAWATA I NAJAVITE NA MAKEDONSKITE BANKI ZA DVI@EWATA NA KAMATNITE STAPKI VO SLEDNIOT PERIOD? NA KAKVI KREDITI I PO KOJA KAMATNA STAPKA MO`AT DA SE NADEVAAT MAKEDONSKITE GRA\ANI I KORPORATIVNIOT SEKTOR?

KARTI^KITE DEFINITIVNO JA SMENIJA SVOJATA ULOGA. OSVEN ZA PLA]AWE VO MALOPRODA@BA TIE SE POVE]E SE SREDSTVO ZA PODMIRUVAWE NA KOMUNALNITE TRO[OCI I ZA KUPUVAWE NA INTERNET.

[TO SLEDNO MO@E DA SE O^EKUVA OD PLASTI^NITE PARI? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BANKA –[TEDEWE I KARTI^KI KOJ KE IZLEZE NA 11 APRIL 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111