507-12.04.2012

четврток. 12 април. 2012 (weekend издание ) INTERVIEW

чет. max. 210 C min. 70 C

пет. max. 220 C min. 50 C

саб. max. 170 C min. 70 C

МБИ 10

1.972,53

+0,46%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.881,59

-0,25%

НИКОЛА ПОПОСКИ министер за надворешни работи ОБЈЕКТИВНО ДА КАЖЕМЕ Немаме очекувања за прием на Самитот во Чикаго! 7

ОМБ

121,47

-0,12%

ЕМУ

€

61,57

ПРИЛЕП

www.kapital.mk

број 507 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

46,95

КАПИТАЛ РЕПОРТАЖА:

ВЛАДАТА СРЕДЕ НЕВИДЕН СКАНДАЛ Цел Балкан ни се смее на бруката со статуата на Радев! 6

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

В О Г О Б Т О Р Е Н ГУВЕР О С А Н Ј О В О В Е ВЛЕЗ , А Н Л А Ј И Ц Р Е КОМ НАЈГОЛЕМАТА БАНКА ВО -3 2 ! А В А Ј М Е З СТР.

$

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Од Агенцијата за вработување ПЕНЗИСКИТЕ ДРУШТВА НЕ ЧЕКА се отпишуваат, во админиСАКААТ ДА СЕ ОСЛОБОДАТ ИНВЕСТИЦИСКА страцијата се запишуваат 10 ОД ЕВРООБВРЗНИЦАТА 4-5 ИНВАЗИЈА 9

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

САД

Евроазиска интергација за надминување на светската економска криза 4-5

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

“

четврток 12/04/2012

КОМЕНТАР

Силвана Жежова

silvana@kapital.com.mk

Итно да се редефинира образованието

Н

ајлесно во оваа држава е да се студира, а најтешко да се работи. Младите завршуваат средно образование, без воопшто да бидат квалификувани за каква било работа. Потоа, се запишуваат на факултет, најчесто колку да се земе диплома. Откако ќе завршат и не можат да се вработат, одлучуваат да магистрираат. Но, и како магистри тешко наоѓаат работа, бидејќи бројот на овие кадри с$ повеќе се зголемува. За да не седат џабе решаваат и да докторираат. Вака „квалификувани“, ем не се стручни за ништо, ем не прифаќаат каква било работа. Оттука, не е ни чудно што компаниите мака мачат да најдат соодветен кадар за работа, иако процентот на невработеност е 32%. Најмногу се бараат стручни и технички профили, а се нудат економисти, правници и социјални работници?! Кој е виновен? Учениците кои гледаат како да земат диплома, наставниците и професорите кои си го чуваат своето работно место или Министерството за образование кое ги дефинира уписните квоти? Да не се залажуваме дека во Македонија нема работа. Ако ги исклучиме оние на кои не им се работи и оние кои немаат ни основно образование, останатите имаат образование или диплома која никој не ја бара. Во структурата на невработени, уверливо најмала невработеност (под 1%) има кај оние со завршено стручно средно училиште. Истите оние училишта кои се укинуваат или намалуваат паралелките. Како е можно на пазарот да се бараат занаетчии и стручни работници, а училиштата за нив да се укинуваат. Кој ни е виновен, ако не надлежното Министерство. Слично е и со факултетите. И покрај детектираната хиперпродукција на одредени кадри кои не се бараат, Министерството не ја искористи можноста да се направат сериозни промени кои долгорочно ќе доведат до намалување на невработеноста. Се чини решение, или барем делумно решение за акутно високата невработеност во Македонија лежи во сериозно редефинирање на образовниот систем. Наместо неменлива категорија, каква што е сега, образованието треба да биде највиталниот дел од општеството кое брзо, амбициозно и квалитетно ќе ги следи потребите на компаниите. Само така стапката на невработеност од 32% ќе се стопи на некое разумно ниво.

“

МИХАЈЛО МИХАЈЛОВСКИ

претседател на ракометната федерација

www.kapital.mk

Tреба да се извлечат поуки од турнирот во Шведска, да не се шират шпекулации за промена на селекторското место. Репрезентацијата да се фокусира на следниот бараж натпревар со Австрија за Светското првенство.

35.000

посетители го посетиле Музејот на македонската борба за државност и самостојност во Скопје за седум месеци, колку што постои. Од посетителите повеќе од 6.000 се странски и 10.000 ученици кои доаѓале организирано. Веќе е исполнета една книга на впечатоци со околу 1.500 пораки од сите континенти. Објектот е неодминлив за странските делегации што престојуваат во Македонија. Во книгата за ВИПличности, на пример, најсвежи се импресиите на политичарите Борис Шпрем и Јанош Мартоњи и магнатот Карлос Слим.

СЕЕЦ: Обама во Чикаго да ја примени политиката на отворени врати на НАТО

П

ретседателот на САД, Барак Обама, да покаже лидерство во однос на проширувањето на НАТО на претстојниот Самит во Чикаго промовирајќи ги аспирациите на земјите-кандидати врз основа на нивните достигнувања - со упатување покана за членство до Македонија и до Црна Гора, како и со давање акциски планови за членство за Босна и за Грузија, бара Коалицијата за Југоисточна Европа - СЕЕЦ. Според нив, станува збор за прва заедничка акција на оваа Коалиција која претставува партнерство на организациите на иселениците во САД кои претставуваат различни култури од регионот на ЈИЕ.

Гувернерот влезе во војн најголемата банка во зем Банкарите се изненадени од однесувањето на гувернерот, кој според нив, не смее во битката на политичките партии ја вмеша и најголемата банка во земјава. Зошто Богов направи преседан во историјата на НБМ и отвори војна со банка, како реакција на изјавите од политичари, кои од партиските говорници ги коментираа новите монетарни мерки?! Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Г

увернерот на Народната банка, Димитар Богов, отвори војна со најголемата банка во земјава, Комерцијална банка. Откако главниот извршен директор на Комерцијална банка, Хари Костов, му пиша на гувернерот да не ги поистоветува ставовите на СДСМ со ставовите на банката, Богов со уште поостар тон продолжи да напаѓа. Гувернерот е убеден дека нема квазиполитички формулации во поврзувањето на потпретседателот на СДСМ, Зоран Јовановски, со Комерцијална банка, бидејќи истовремено извршувал висока функција во оваа банка. Дополнително, гувернерот вели дека ставовите на Јовановски искажани од партиската говорница биле идентични со ставовите на Комерцијална банка, дадени во дневните весници. „Навистина не ми е јасно каде видовте ’квазиполитички формулации‘ во нашата реакција на конференцијата за печатот на г. Јовановски, кој е потпретседател на политичка партија, но

Банките повторно вложија 150 милиони евра во благајнички записи

Б

анките повторно вложија 150 милиони евра во благајнички записи на последната аукција во Народната банка. Меѓутоа, просечната камата што ќе ја плати НБМ за записите е благо намалена, од 4% на 3,94% откако гувернерот го промени начинот на спроведување на аукциите и го ограничи износот. Банките имале дури и поголем интерес за записите, со побарувачка од 155 милиони евра, но тендерот бил ограничен на 150 милиони евра. Истовремено, достасани се за исплата записи во вредност од 162 милиони евра, што значи дека вкупното салдо на пари врзани за овие хартии од вредност е намалено за 12 милиони евра. Заклучно со вчера, во благајнички записи заробени се вкупно 598 милиони евра.

истовремено и на висока позиција во хиерархијата на Вашата банка. Јас никогаш не сум бил политичар, ниту ќе бидам во иднина. Ве молам и Вас и Вашиот соработник, не вплеткувајте ме во вашите политички игри! Изјавата на г. Јовановски дека со најновите мерки гувернерот ги оштетил граѓаните, бидејќи ќе им се намалат каматните стапки на депозитите, ја разбирам како евтин популизам. Со таквата изјава, г. Јовановски, кој покрај тоа што е политичар е и банкар, се обидува да ја вклучи НБРМ во своите политички битки, што е штетно за банкарската индустрија, како и за земјата во целина. Фактот што во вторничното издание на неколку весници, овластен претставник на Вашата банка го потенцираше намалувањето на каматните стапки на депозитите како главен резултат на мерките на НБМ, укажува дека искажаниот став на г. Јовановски не е само негов личен став“, пишува во писмото на Богов до Костов. Ден претходно, главниот извршен директор на Комерцијална банка, Хари Костов, му напиша на гувернерот дека е недозволиво во јавната комуникација, при објаснување на доне-сувањето на одредени мерки, НБМ да употребува квазиполитички фор-мулации и да ги оценува влијанијата од новите мерки само врз работењето на една банка. „Најновите, условно речено системски мерки на НБМ ќе имаат

еднакво влијание речиси на сите банки во Македонија. Затоа е непримерен и недозволив ставот на НБМ ефектот од овие мерки да го оценува од аспект на евентуалното намалување на профитот на една банка. Ценејќи ја уставната и законската поставеност на НБМ, укажуваме дека е недозволиво во јавната комуникација, при објаснување на

ХАРИ КОСТОВ

главен извршен директор на Комерцијална банка

Најновите, условно речено системски мерки на НБМ ќе имаат еднакво влијание речиси на сите банки во Македонија. Затоа е непримерен и недозволив ставот на НБМ ефектот од овие мерки да го оценува од аспект на евентуалното намалување на профитот на една банка.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

3

Одложената либерализација на железничкиот сообраќај е противуставна?! > БРОЈКА

> БРОЈКА

8-10

илјади документи кои годишно се пријавуваат за неважечки од вчера може да се пријавуваат во Службен весник и во електронска форма. “Граѓаните ќе имаат можност да изберат електронска уплата за сите документи со пополнуавње на апликацијата и внесување на лични податоци ќе може да ги објават документите за неважечки“изјави директорот на Службен весник, Тони Трајанов.Изгубени сведителства лани објавила 5.000 лица, за изгубена легитимација или книшка се обратиле околу 2.000 лица, а за диплома околу 1.500

П

редлог-законот за изменување и дополнување на Законот за железнички систем е спротивен на Уставот, велат за „Капитал“ експерти по уставно право. Членот од Законот кој предвидува либерализацијата на железничкиот транспорт да важи по влезот на Македонија во ЕУ не е во согласнот со членот од Уставот кој го гарантира правото за заштита на пазарот и претприемништвото. Јелена Трајковска-Христовска, магистер по уставно право, објаснува дека во измените на Законот воопшто нема образложение врз основа на што се прават отстапки од уставните начела. „Според член 29 од измените на Законот, предлагачот сака да ја конзервира можноста за влез на субјектите во железничкиот сообраќај, иако јасно е предвидено во кои случаи може да се ограничи конкуренцијата. Тоа се прави доколку е во прашање одбрана на

државата, зачувување на природата, животната средина или заштита на здравјето, вели Христовска. Според неа, спорен е и ставот 2 од членот 29, кој предвидува сите постапки за издавање дозволи за јавен железнички превоз да запрат со денот на стапувањето на сила на овој Закон и тврди дека Уставот забранува ретроактивно дејство на законите. Тоа значи дека постапките кои ги водат чешката компанија Локо транс и Словенечки железници ќе останат статус кво доколку се усвои Законот. Читањето на Законот е одло ено за 25 април, а извори за „Капитал“ велат дека одложувањето е поради несогласување на ДУИ. Директорот на МЖ Инфраструктура, кој е од редовите на ДУИ, веќе потенцираше дека се залага за влез на повеќе приватни оператори во железничкиот сообраќај.

на со Комерцијална, мјава донесувањето на одредени мерки, е на голем притисок за зголемување двете политички страни да не се мешаат вно, НБМ да употребува квазиполитички кредитирањето, бидејќи во спротивно, во работењето на оваа институција, таму формулации, какви што беа доколку банките продолжат и понатаму особено што изјавите во јавноста чни презентирани во последното да вложуваат само во безризични стигнаа од име на политичките партии, соопштение од Кабинетот на хартии од вредност, ќе ја загрозат а не од позиција на функциите што гувернерот на НБМ. профитабилноста. Но, зачудува ставот ги имаат тие политичари во некоја Потпретседателот на СДСМ, Зоран на гувернерот Богов, кој уште веднаш банка или компанија“, изјави еден од Јовановски, одржа прес-конференција изјави дека не очекува кредитирањето поранешните гувернери на НБМ. искажувајќи ставови на оваа партија во да се зголеми и покрај тоа што со новите Зошто НБМ ја промени врска со најновите мерки на НБМ, но мерки ги дестимулира банкарите да ги монетарната политика? тој не е овластено лице да дава изјави чуваат парите во Народната банка и го Гувернерот минатата недела објави дека во јавноста во име на Комерцијална зголемува трошокот за тоа. ја менува монетарната рамка со која го банка“, му пиша Костов на Богов. За да ја спасат профитабилноста, ограничи купувањето на благајнички Банкарите се изненадени од однебанкарите најверојатно ќе ги намалат записи, со што се очекува дека ќе се сувањето на гувернерот, кој според каматите за депозитите. Дел од банките ослободат околу 150 милиони евра кои нив, не смее во битката на политичките најавуваат дека намалувањето на претходно беа заробени во трезорот на партии ја вмеша и најголемата банка во пасивните камати е можна реакција на НБМ. Меѓутоа, останува дилемата дали земјава. Зошто Богов направи преседан новите монетарни мерки, но допрва ќе овие пари ќе завршат во економијата во историјата на НБМ и отвори војна се разгледува таа можност. како кредитна поддршка на компаниите ри, со банка, како реакција на изјавите Дел од поранешните г увернери, и граѓаните, или пак ќе останат во НБМ вен од политичари, кои од партиските оценуваат дека на овој начин, освен и државниот Буџет?! говорници ги коментираа новите стимулирање на кредитирањето, НБМ Банкарите се децидни дека нема да монетарни мерки?! ќе заштеди и на трошоци дојде до значително зголемување на оци Гувернерот ја повика јавноста да суди „Народната банка има високи трошоци кредитната поддршка за компаниите, е на дали загриженоста на потпретседателот поради енормното зголемување гл а в н о п о р а д и з г о л е м у в а њ е т о иси на СДСМ, Зоран Јовановски, за ефектите износите врзани за благајнички записи на ризиците во економијата како од новите монетарни мерки произлегува за кои на банките им исплатува камата последица на ударот од еврокризата од можното влијание врз намалувањето од 4% и поради тоа тековно работи со – намалувањето на производството на профитот на деловната банка „во загуба. Нормално е централната банка и извозот и поради тоа отежнатата која тој извршува висока раководна да размислува за намалување на своите наплата на кредитите. функција“. Тоа го направи само поради трошоци, но секако тоа не е примарниот у р Тие ги толкуваат новите мерки на о исто време е носе фактот што Јовановски во мотив за носењето на новите мерки. Со г у в ернер от како М и вработен потпретседател на СДСМ ова гувернер гувернерот се обидува да изврши а. Но, дали притисо во Комерцијална банка. притисок банките да ги пренасочат ед десетина па ова значи дека Богов пред парите од записи во кредити, години, како советник за финансиски иако мислам дека тоа МРО-ДПМНЕ и економски прашања на ВМРО-ДПМНЕ ќе б и де м н о г у теш ко НАРОДН А БАНКА и како претседател на партиската бидејќи има сериозни НА РЕПУБ Кабинет на Л И КА МАКЕД гувернер рање, ги Комисија за финансирање, ризици во економијата“, от Бр. ОНИЈА и застапувал ставовите на таа партија изјави поранешен гувернер До анија или н НБМ. или пак, на некоја компанија на г. Хари Ко ст Скопје, 11 главен из ов, банка, бидејќи тој беше вработен .04.2012 вр година „Комерци шен директор во во приватниот сектор?! јална ба нка“ а.д. Скопје ценуваат Поранешни гувернери оценуваат Предмет: Одговор на Вашет тралната дека недозволиво е централната о писмо бр . 02-100-1 064/1 од банка да влег ува во јавна 10.04.2012 Почитува година н г. Костов а банка расправија со деловна , Навистин фектите и да ги коментира ефектите а не ми е нашата јасно каде реакција видовте „к од новите монетарни мерки на конф потпретс вазиполи еренцијата едател на тичк политичк хи ерархијата анијата само од апсект на влијанијата а партија, за печатот на г. и формулации“ во на Вашат но истовр Јовановски бидам во а ба емено и нка. Јас , кој е иднина. Ве врз таа банка. Дотолку повеќе на ни висока по когаш не Вашите по молам и зиција во сум бил Вас и Ваш литички иг политича иот сорабо ри! што банкарите од нитуу една р, ниту ќе тник, не вплеткув Што има ајте ме во ста не деловна банка во јавноста поли својот пр офит, а не тичко во нашето ите во ги коментираа измените укажувањ за намалу во светот е дека ба ва , и во Мак нкарите се едонија ба њето на каматите депозити монетарната политика,, туку грижат за на ш те на ште нкарите им дачи загрижен аат задача тедачите!? Како доколку ма те и соодветен да чките тоа го направија политичките об езбедат си и секаде поврат на на г. Јова кедонски гу св те банкар рност за но и размислу оите акционери. бидејќи ќе вски дека со најн партии. Јас би би ва овите ме им се на л рки гуверн ат поинаку. Затоа, евтин по малат ка ребаматните „Гувернерот Богов не требаизјавата пулизам. ерот ги ст оштетил Со такват апки на политича граѓаните, депозити а изјава, р е и ба те ше да си дозволи да води нкар, се , г. битки, ш ја Јо разбирам вано обидува то е ште како да ја вклу вски, кој покрај тно за ба Фактот ш нка и војна со поединечна банка то нкарската чи НБРМ то во своите а што е индустри на Вашат во вторничното из ја , по ка ли да а ко ти ни банка го но да воопшто не требаше јавно и чки е на неко депозити потенцир лку весниц за земјата во це те како гл аше на ли и, овласт авен резу став на ерки ги коментира новите мерки ен претст на. лтат на ме малувањето на г. Јовано авник каматнит рките на вски не политика е стапки НБРМ, ук е само не о саод аспект на работењето ќе се зате аж на гов личе га би треб ќе ги ош н став. Да ува дека искажани тети оние ал от ли кога лку мо на една банка. Доколку каматите што имаа о да очекувам ко монетарн ? Впроче ментарот т кредит ата м, да и, пр би би то ед де де км извика на почувс твува л некаков јќи банкит дека НБРМ малување у тоа е и целт е ќе им никогаш а на мо или зголем ги згол не сум нетарнат ста притисок врз независноста ување сл популист а полити емат ички начи ушнал некој банк на банкарските ка. Да каматни н кога не ар во св рамка. н а м о н е т а р н ат а в л асс т, стапки. Но говата це етот да , нтрална реагира банка ја на толку ди можеше да ги предупреди менува Со почит,

ДИМИТАР БОГОВ гувернер на Народната банка на Македонија

монетарн ата

Гувернер Димитар Богов

Навистина не ми е јасно каде видовте ’квазиполитички формулации‘ во нашата реакција на конференцијата за печатот на г. Јовановски, кој е потпретседател на политичка партија, но истовремено и на висока позиција во хиерархијата на Вашата банка. Јас никогаш не сум бил политичар, ниту ќе бидам во иднина. Народна бул. Кузм банка на ан Јосиф Републик овски Пи а Македо ту бр.1, 10 Телефони нија : 02 3108 00 108 (Центра Скопје, Републик Факс: 02 а Македон ла); 02 3108 357 ија (Централа 3121 144; 3125 38 e_mail: go 8 vernorsoffic ); 02 3124 054 e@nbrm.m www.nb k rm.mk

лидери

33

за толку земји кои не се членки на Европската унија, Швајцарија го олеснува визниот режим. Олеснувањето се однесува на граѓаните кои сакаат да работат или обучуваат во Швајцарија. Но, либерализацијата важи за визите во траење од три месеци. Со олесувањето на процесот за добивање работни визи опфатени се граѓаните од Македонија, Албанија, Босна и Херцеговина, Србија, Црна Гора, Хрватска, како и САД, Канада и неколку држави од Јужна Америка.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

САШО САМАРЏИОСКИ

П

рилепската пиварница го збогатува својот асортиман со нов производ – безалкохолно пиво Холстен, кое за првпат ќе се продава во Македонија

НИКОЛА МАЏИРОВ

M

акедонскиот поет сега е преведен и на индонезиски јазик, а неговите песни се објавени и во антологијата на меѓународниот фестивал „Што е поезија?“

не им беше денот

НИКОЛА ПОПОСКИ

Д

одека во Брисел треба да зборува за македонската евроинтеграција, дома треба да објасни како скандалозната статуа на Симеон Раденов се нашла на зградата на МНР

Првиот човек на ЈП Службен весник, Тони Трајанов, покажа волја да ја намали бирократијата во земјата. Од вчера граѓаните можат електронски да ги пријавуваат неважечките документи. Со оваа позитивна реформа Трајанов ги скрати маките на повеќе од ТОНИ 8.500 граѓани годишно ТРАЈАНОВ кои губеа многу време за да ги прогласат изгубените свидетелства, легитимации, книшки и други документи за неважечки. Сега тие истото можат да го направат преку електронска уплата, само со пополнување на апликација и внесување на лични податоци. Ова не е прва реформа на директорот Трајанов. Минатата година тој им ја олесни и работата на нотарите и извршителите во делот на објавувањето на огласи. Со таа реформа, наместо десет дена, рокот на објавување огласи се скрати на два до три дена.

_

ГУБИТНИК Дали министерот за труд и социјала е свесен каква штета може да им направи на приватните пензиски друштва во земјава со тоа што им даде ултиматум да мора да се ослободат од вложувањата во македонската еврообврзница? Пензиските друштва во 10-годишната обврзница имаат вложено 75 милиони СПИРО евра, од кои сега мора во РИСТОВСКИ наредните седум месеци да се ослободат и парите да ги вратат во државата. Без разлика кој е мотивот на Министерството за оваа мерка, не може преку ноќ да се носи. И притоа пензиските друштва да дознаваат од медиумите. Играњето со пензиските фондови е премногу опасна работа. А, министерот за труд игра на црвена линија, бидејќи го намали износот од пензиските придонеси што се слева во приватните пензиски фондови, на сметка на државниот. Дали со ова не ја урива првичната суштина на пензиската реформа?

мисла на денот

ЛАЗЕ ПОПОВСКИ

С

портските клубови мора да станат акционерски друштва, што не значи дека повеќе ќе се посветат на спортот, а помалку на бизнисот кој им носи приходи само на поединци

ЖЕЛБАТА ЗА МОЌ НЕМА КОРЕН ВО СИЛАТА, ТУКУ ВО СЛАБОСТА.

Ерих Фром германски социолог

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ....

Висока В исока ка уувозна возна ззависност ависно сност о од д еенергенси нерге нергенси

Г

44,10%

45,30%

46,40%

48,20%

45,20%

43,60%

41,90%

37,60%

51,40%

Извор: ор: Државен завод за статистика

р рафикот покажува у дека Македонија ј е енергетски р зависна од у увоз на сите енергенси. р Од 2003 година процентот р на зависност на државата р од увоз у на енергенси р континуирано у р расте р до 2007 година,, кога достигнува у 48,2%, , , а потоа благо опаѓа и во 2010 година се намали на 44,1%. , Ако се земе предвид р дека енергетската зависност се пресметува како однос меѓу нето-увозот на енергија и вкупно потребната енергија, графикот сепак покажува висок степен на зависност на земјата од увоз на енергија.

З

анаетчиската комора на Скопје и здружението Деница организираа еднодневен базар на велигденски рачни изработки по повод претстојните велигденски празници. Станува збор за кративен центар кој функционира во склоп на Комората. Неделава ќе се изложуваат креативни ракотворби, од накит и ткаенини, до разни модни додатоци со велигденски мотиви.

светот низ медиумите...

The Guardian Th

Нов бран на паника се шири на европските берзи. Состојбите евро во Ш Шпанија и во Италија според лондонскиот весник се главната лонд причина која го предизвика прич домино ефектот на повторен пад дом на е европските берзи.

San Francisko Chronicle

Фејс Фејсбук продолжува да инвестира и да се шири. Раководството на гигантската социјална мрежа гига планира да инвестира повеќе од 1 план милијарда долари во преземање мил апликации и креирање нови апли (особено за паметните телефони) (осо с$ со цел поголема промоција и повеќе корисници. пове

Gulf News

И Обединетите Арапски Емирати ги воведуваат таблеткомпјутерите во процесот на образованието. Ова го објавува весникот од Дубаи кој ги пренесува очекувањата на званичните од Абу Даби како ќе се одрази оваа новина на иднината на најмладите.

Poslovni Dnevnik

Хрватскиот знак за квалитет е прескап за производителите. Оваа информација е на насловната страница на загрепскиот бизнис-весник, кој објавува податоци дека во САД истите сертификати со кои се потврдува автентичноста на производот се шест пати поевтини.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Владата среде невиден скандал - цел Балкан ни се смее за статуата на Радев!

2

И да е чудо, науката никогаш нема да престане да бара рационално објаснување

3 4

м?! Како Македонија (не)развива туризам?! Василевски, Димитров и Исајловски се најдобрите амбасадори - ловци на инвестиции

ЕВРОАЗИСКА ИНТЕРГАЦИЈА за надминување на светската економска криза

Секоја држава мора да води сметка и да го стимулира развојот на реалниот сектор затоа што тој е клучен за развојот на целата економија, порачаа дел од учесниците на 15-тиот Евроазиски економски самит, кој годинава се одржува во Истанбул и во Измир. Македонскиот претседател Иванов, кој трета година по ред учествува на самитот, порача земјите да го надоместат пропуштеното со креирање одржлив економски раст Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk Специјален известувач за „Капитал“ од Истанбул

Е

вроазискиот регион треба да се поврзе, да ги здружи потенцијалите, знаењето и тенхологијата за да освојува нови пазари, а со тоа секоја земја ќе обезбеди економски раст и развој, порачаа претставниците од речиси 30 држави, меѓу кои и македонскиот претседател Ѓорге Иванов, на 15-тиот Евроазиски економски самит во Истанбул, Турција. На годинашниот самит учество

најавија и министерот за економија, Ваљон Сараќини, министерот за животна средина, Абдулаќим Адеми, и директорот на Агенцијата за странски инвестиции, Висар Фида. Економскиот развој, инвестициите и сигурното снабдување со енергија, заштитата на животната средина, како и одржливиот развој годинава на едно место ги собраа лидерите на дел од европските и азиските земји, кои беа речиси едногласни дека светската економска криза наметна и с$ уште наметнува нова ситуација на глобалниот пазар, која ќе се надмине единствено со соработка и заедничко

мобилизирање на ресурсите на Евроазискиот регион. Некогаш развиениот Запад сега се врти кон Исток, каде што се бараат нови пазари, позиции и пласман на производството, порачаа пристуните на самитот, кој годинава се одржува од 11 до 13 април во Истанбул и во Измир. „Енергетските извори се значаен дел за развојот на секоја економија. Очигледен е и атакот врз сопственоста и искористувањето на природните енергетски ресурси во светот. Во регионот има веќе постоечки, но и нови можности, само треба да се најдат. Ни треба силна интеграција на Евроазискиот регион, кој заштитен ќе

освојува нови пазари. Мора да се развиваат енергетиката и инфраструктурата за глобалната економија да може да се поврзе. Потребно ни е да се интегрираме, секако со помош на добрите иницијативи кои ќе дојдат од приватниот сектор. Подготвен сум да ги споделам сите наши искуства, знаење и контакти за да оствариме подобра соработка во Евроазискиот регион, а токму тоа ќе ни донесе економски раст. Земјите од Евроазискиот регион заедно имаат огромен потенцијал, потребна ни е соработка“, порача Танил Кучук, претстедател на Унијата на стопански комори на Турција. Тој додаде дека иновациите

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

ТОП ВЕСТИ...

ВЛАДИМИР ПУТИН

Левот, денарот и грчката драхма се пријатели?

3 ФАКТИ ЗА...

4 1.442

8

места се искачи македонската фудбалска репрезентација на листата на ФИФА и по подолго време за прв пат се најде меѓу 100-те најдобри во светот

бодови има селекцијата на светскиот и европскиот шампион Шпанија, која е на првото место на оваа листа

место е фудбалската репрезентација на Хрватска, која е најдобро пласираната фудбалска репрезентација во регионот

премиер на Русија

Русија за три години ќе биде меѓу петте најголеми светски економии

Р

усија ја преброди економската криза и во наредните три години ќе влезе во листата на пет најголеми економии во светот. „Русија побрзо од останатите држави заздрави по светската економска криза и покажа најголемо темпо на раст во групата на осум најразвиени земји во светот - Г8 и еден од најголемите меѓу големите економии во светот“, изјави Путин. Според него, позтивна динамика се бележи во сите клучни прави за развој на Русија, додека во исто време во некои европски земји и други региони, кризата се претвори во хроничен облик, рецесија и невработеност.

50%

намалување на казните и глобите бара СДСМ преку предлог-закон за измени на Законот за прекршоци. Предлогзаконот беше ставен на дневен ред на вчерашната собраниска седница. СДСМ во рамки на пакетот социоекономски мерки бара Владата привремено да се откаже и од поголем дел од акцизата за нафтените деривати и итно да се спроведат мерки за финансиска и техничка помош на стопанството.

Иванов и Вујановиќ бараат помош од Ѓул за директен лет Скопје-Подгорица

М

акедонскиот и црногорскиот претседател, Ѓорге Иванов и Филип Вујановиќ, вчера ги ставија своите потписи на заедничко писмо кое го испратија до нивниот турски колега Абдула Ѓул со апел за помош за директна авионска линија меѓу Скопје и Подгорица, што ќе биде од големо значење за унапредувањето на економијата, трговската размена и туризмот на двете земји.

и информатичката технологија се неопходни за да се постигне економскиот раст и поврзување на земјите од Европа и Азија, бидејќи само така овој регион може заедно и силно да настапи на светскиот пазар. Македонскиот претседател Иванов побара земјите од регионот да го надоместат досега пропуштеното со цел економски раст и одржлив развој. „Во последната деценија на 20 век, регионот на Југоисточна Европа стана синоним за предрасуди, поделби и конфликти. Во првата деценија на 21 век, успеавме да создадеме амбиент за соработка. Но, во оваа втора декада мора да го надоместиме пропуштеното. Мора да се поврземе економски, инфраструктурно и енергетски. Глобалните стратегии за исполнување на милениумските развојни цели мора да ги регионализираме, да ги спроведеме на локално и на микро ниво. Убеден сум дека на овој значаен форум имаме доволно потенцијал, мудрост и искуство, волја и посветеност за остварување на поставените цели. Ова е добра можност да го дадеме нашиот конкретен придонес кон изнаоѓање заеднички и одржливи решенија за предизвиците“, порача Иванов. Дел од бизнисмените во Турција, една од најбрзорастечките економии

„Сметаме дека би било корисно да се разгледа можноста реномираната Turkish Airlines да сообраќа на линијата СкопјеПодгорица, поврзувајќи ја со летовите Скопје-Истанбул или Подгорица-Истанбул. Сигурни сме дека од оваа соработка корист би имале сите инволвирани страни и затоа би Ви биле благодарни доколку го вложите својот авторитет и во рамките на Вашите можности се заложите за остварување на оваа иницијатива“, пишува во писмото до Ѓул. во светот, минатата година истакнаа дека секојдневните турбуленции на глобалниот пазар создаваат и нови потреби, на кои стопанството треба да одговори со нови пронајдоци и нов начин на производство. Омер Чихад Вардан, претседател на Организацијата на приватниот индустриски бизнис-сектор во Турција, оцени дека секоја држава одделно мора да води сметка и да го стимулира развојот на реалниот сектор затоа што тој е клучен за развојот на целата економија. „Светската криза во 2008 и во 2009 година го смени глобалното сценарио. Сметам дека растот на секоја економија одделно зависи само од растот и развојот на приватниот сектор. Либералната економска клима и стабилноста на земјата се важни за да се постигне успех во глобалниот економски натпревар. Земјите мора да работат на идеите за идниот развој“, порача Вардан. На 15-тиот Евроазиски економски самит свое обраќање имаше и сопругата на претседателот Иванов, Маја Иванова, која истакна дека учеството на жената во економските текови е значајно и дека од година во година е с$ поголем бројот на успешни жени-менаџери кои со својата креативност промовираат нови општествено одговорни концепти во водењето бизнис.

14,4

мегабити е брзината на мобилниот интернет, дел од новата понуда на Оне во постпејд мобилната телефонија која обезбедува опуштена комуникација за сите кои сакаат долги разговори, СМС И ММС-комуникација и мобилен интернет. Услугата е достапна од вчера за новите пост-пејд корисници на мобилната телефонија на Оне, но и оние кои ќе направат обнова на договор добиваат три пати повеќе бесплатни разговори, СМС, ММС и интернетсообраќај цели 24 месеци.

ПАНЧЕ КРАЛЕВ

министер за образование

Ќе мируваат општествени факултети

П

ред неколку години, Грците зборуваа за евтините пазари во Бугарија и ПЈР Македонија. Тие беа доволно богати за да патуваат еднаш или повеќе пати неделно до Софија, Скопје и до другите градови, и да купуваат облека и чевли по добри цени. Хотелите во овие две балкански земји беа преполни со Грци кои ги трошеа своите пари во локалните бањи, пишува грчки „Грик рипортер“. Но, сето тоа како што пишува грчкиот медиум тогаш беше предмет на избор на самите Грци, а не на нивните потреби како што е сега. Денес Грците од Северна Грција неделно менуваат многу евра во левови и во денари, со цел да купуваат не облека, туку млеко, брашно, шеќер и други прехранбени производи. „Во друг случај, тие речиси никогаш нема да можат да ги купат сите овие нешта во Грција, каде што даноците одат од 13% до 23% и продолжуваат да растат, истовремено додека примањата се намалуваат“, пишува „Грик рипортер“. Првата цел на Европската унија беше да им дозволи на своите граѓани да купуваат производи во други земји, без да плаќаат никаква царина за нив: токму затоа Северна Грција купува гориво во Бугарија и ПЈР Македонија, каде што тоа чини речиси 1 евро за литар (во ПЈР Македонија е малку поскапо, таму цената е околу 1,28 евра за литар), пишува „Грик рипортер“. Тие исто така ги преправаат моторите во автомобилите да трошат природен гас и плаќаат дури и помалку за него во соседството (цените се движат од 0,89 до 0,92 евра). „Многу грчки пензионери, исто така, се преселија во ПЈР Македонија каде што за еднособен стан плаќаат просечно по 150 евра месечно. Дури и осигурувањето за автомобилите таму е многу поевтино, па некои Грци имаат бугарски регистерски таблички за да ги избегнат високите даноци во Грција“, пишува „Грик рипортер“.

Градинарите ќе претрпат загуби од 100 милиони евра од Тута апсолута

Г

радинарите ќе претрпат штети од стотици милиони евра, како резултат на цветањето на пролетната зелка и штетникот Тута апсолута кој ги нападна доматите. Предупредуваат дека годинава ќе останат со празни раце, бидејќи голем процент од род веќе е уништен. Бараат од надлежните институции да преземат мерки и навремено да реагираат на настанатата ситуација, бидејќи во спротивно ќе се одрази со драстичен пад на раноградинарски производи. Федерацијата на фармери на Македонија (ФФРМ) бара Министерството за земјоделство да формира експертски тим кој ќе ги утврди причините за штетите и да преземе конкретни чекори за решавање на проблемите. „Земјоделците претрпуваат огромни загуби. Зелката предвремено прецвета, наместо да оформи плод, а со оваа појава се зафатени до 70% од годинешните посеви. Земјоделците не можат да очекуваат приходи“, истакна Андрија Секуловски, претседател на ФФРМ. Дополнителна штета на годинашното производство на градинарски производи, според ФФРМ е и штетникот Тута апсолута, којшто с$ повеќе ги зафаќа доматите, а се очекува дека ќе зафати до 40% од производството. „Овој штетник ќе направи огромни штети не само на производителите, туку и на имиџот на државата како извозник на оваа култура. Ако институциите не реагираат на време, со заштитни мерки, можно е да се соочиме со штети од стотици милиони евра од извоз на градинарски производи“, потенцира Секуловски. Васе Митушев, претседател на здружението Кукла градинар од Струмица, вели дека не знаат како да се справат со штетите, ниту пак кои мерки да ги преземат за да го заштитат домашното производство, бидејќи нема регистрирани препа препарати, посебно штетниците. „Досе Досе нема вратено извезени производи, но ако „Досега продо продолжи вака ситуацијата, очекуваме намалување при на приносите на домати од 40% до 50% годинава“, вели М Митушев.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.972,53 2010/2012 2010/2012

2 2.827,62 827 62 1.943,09

Max. Min.

На Македонската берза беше остварен промет од 44.102 евра од редовното тргување, кое се намали за 34,90% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници пак, забележа намалување од 97,82% во однос на вторникот. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво забележа пораст од 0,46% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.972,53 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Макстил

116,00 +5,00

+4,68%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Македонија Гостивар

1.800,00 -1.275,00

-41,46% 41 46%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.815,38 0 78% +0,78%

Цените на акциите на Волстрит паднаа петти ден по ред и вчера го достигнаа најниското ниво во цела година. Познавачите коментираат дека инвеститорите се загрижени што засега Централната американска банка не нуди нови монетарни мерки, што во последните неколку години биле главен двигател на американското стопанство.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.640,25 9.458,74 1.358,59 3.016,45 6.704,23 805,84

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,80% -0,83% -1,71% +0,84% +1,48% -0,93%

€ $

1,2107 ПРОМЕНА

+0,1%

СТАПКА

1,3131 ПРОМЕНА

+0,1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.660,60 -0,01% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

119,85 -0,03% 0 03% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

С

тудиските програми за јавна администрација на универзитетите во Тетово и во Битола ќе мируваат или драстично ќе се намалуваат, а во мирување ќе бидат и студиите за библиотекарство, најави министерот за образование Панче Кралев. Според него, намалување ќе има и во квотите за педагошки насоки и за социјална наука. „Поради големиот интерес и глобалните трендови, повеќе места ќе бидат отворени на студиите по Е-бизнис“, истакна Кралев и најави дисперзирани студии за ИКТ во Делчево и во Куманово.

МАСАКИ ШИРАКАВА

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

гувернер на Банката на Јапонија

Јапонската банка не ја промени клучната каматна стапка од 0,1% и ја задржа оценката дека третото по големина стопанство зајакнува.

“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Владата среде невиден скандалцел Балкан ни се смее на бруката со статуата на Радев! Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

М

ожеби поголем скандал од поставувањето на скулптурата на Симеон Радев на покривот од Министерството за надворешни работи е начинот на кој Владата откако оваа историска личност ја прогласи за позитивна, со место меѓу светските великани, преку ноќ ја претвори во негативна и ја смести во Музејот на ВМРО во сличен контекст како и восочната фигура на Ванчо Михајлов. „За разлика од СДСМ, ние немаме селективен приод кон историјата и историските личности, без разлика дали денес имаат позитивна или негативна конотација“, брифираа од владејачката партија во обид да се оправдаат, но не објаснија како се случил превидот поради кој добро познатиот заговорник на тезата дека Македонците се Бугари, Симеон Радев, од надлежните за проектот „Скопје 2014“ бил третиран како истакната личност со придонес за Македонија.

СДСМ: Споменикот на Радев покажа дека во Скопје 2014 има и идеолошки криминал

„Ова е скандалозна информација, која уште еднаш потврдува дека проектот Скопје 2014 освен од финасиски аспект, преставува и идеолошки криминал кој директно го загрозува македонскиот национален идентитет и историско наследство”, изјави пратеникот на СДСМ, Јани Макрадули. Во главната опозициска партија се особено револтирани што Владата го одби предлогот за одбележување на ликот и делото на Киро Глигоров, а во исто време планирала да го велича оној кој директно учествувал во разнебитувањето на Македонија во 1913 година.

Она што најмногу зачудува е и односот со кој институциите пристапија кон решавање на ситуацијата во која се најде Владата по реакцијата на домашните, а особено на бугарските медиуми. Според високи владини извори, Симеон Радев не се појавил на покривот на Министерството за надворешни поради превид, како што соопшти владината служба за општи и заеднички работи, зашто селекцијата на статуите ја правела комисија од десетици членови. Тешко дека толку броен состав може да се оправда со колективен превид. Понатаму, изворот од Владата тврди дека премиерот, Никола Груевски, кој претходно не бил запознат кого с$ Министерството за култура има намера да качи на зградата на МНР, кога дознал (и збеснал) веднаш побарал да се утврди одговорност. Наводно предлогот да се постави скулптура на Симеон Радев го дал претходниот министер за надворешни работи, Антонио Милошоски, но тој вчера не беше достапен за коментар. Кога пукнала бруката со статуата и кога во јавноста се расчу за нејзиното поставување, а објавија и бугарските и грчките медиуми, во МНР почнале да ја читаат биографијата на Раденов. Меѓу многуте објаснувања кои се свртија вчера е и едно можеби најапсурдно - демек Радев во својата рана фаза бил Македонец и со развиена македонска

свест, а дури подоцна станал великобугарин (и тоа, ни помалку ни повеќе, еден од членовите на бугарската делегација при поделбата на Македонија во Букурешт во 1913 година!). Колку бил „задоволен“ премиерот од објаснувањата се виде вчера, кога статуата на Радев беше тргната од зградата на МНР, за на нејзино место да дојде фигура на Жан Моне – идеолог и главен иницијатор на европското обединување. Овде апсурдите не престануваат, зашто спорната скулптура нема да биде целосно отстранета од очите на јавноста, туку само ќе биде преместена во Музејот на македонската борба - музеј на ВМРО и музеј на жртвите на комунизмот. Иако таму има место и за историски негативци, сепак, нема никаква логика во музеј на восочни фигури да се постави мермерна фигура, како што брифираат од Владата, „за да не пропаднеле вложените пари во овековечувањето на Симеон Радев“. Но, директорот на Музејот, Бранислав Светозаревиќ вчера кажа дека не чул оти планирано е сместување на Радев меѓу жртвите на комунизмот и оти Музејот е само за восочни фигури.

Бугарски печат: Радев нема споменик ниту во Бугарија!

Бугарските медиуми не престануваат да ја експлоатираат темата „скулптура на Симеон Радев”, која совршено „легнува” на позициите што кон Македонија с$ појасно ги зазема официјална Софија. Агенцијата „Фокус” пишува: „Во Скопје вчера дознаа, дури по објавата во бугарските медиуми, дека скулптурата на истакнатиот бугарски публицист, историчар и диломат се појавила на покривот на македонското Министерство за надворешни работи”. „Фокус” им забележува на бугарските патриоти дека не им е грижа што споменик на Радев нема во Бугарија, така констатирајќи дека неговото овековечување во Скопје и не е толку лошо. Според бугарската агенција, Радев е само уште еден во низата бугарски великани чии споменици го красат Скопје. Меѓу наборените се и гоце Делчев и Даме Груев, па дури и Методија Андонов – Ченто - последниот само затоа што лежел затвор, како што пишува „Фокус”, во процесот на дебугаризација на Македонија. Претходно со свој коментар на темата се произнесе и историчарот и поранешен бугарски министер, Божидар Димитров, познат по немањето мерка во конструирањето лаги против македонскиот национален идентитет.

Слободен, ама и побрз Цел месец доцни агендата на Управувачкиот пристап доинформациите од јавен карактер комитет за изборите Марија Севриева

Габриела Делова

sevrieva@kapital.com.mk

delova@kapital.com.mk

Ц

ел месец доцнат информациите кои Министерството за правда и Државната изборна комисија треба да му ги достават на Управувачкиот комитет за адресирање на препораките на ОБСЕ/ОДИХР за изборите од 2011 година. Вицепремиерката за евроинтеграции, Теута Арифи, воедно и претседател на овој комитет, непосредно по неговото конституирање рече дека до средина на март треба да биде готов извештајот, а до крајот на месецот повторно ќе се сретне Управувачкиот комитет. Но, речиси еден месец подоцна нема ниту извештај ниту, пак, најава за нова средба. Од трите институции одговараат дека работат на случајот, а најконкретни се во ДИК - каде што дури денес – цел месец откако требаше информацијата веќе да биде доставена, ќе се состане работната група за ажурирање на Избирачкиот список за да изготви заклучоци: „Уште не сме испратиле информација. Денес ќе има состанок на работната група во ДИК која ја предводи Бедредин Ибраими на кој ќе се разгледаат предлози пристигати од повеќе институции и организации за методологијата по која треба се прочистува Избирачкиот список. Од состанокот

ќе произлезат заклучоци кои ќе му ги доставиме на Управувачкиот комитет“, вели потпретседателот на ДИК, Субхи Јакупи. Конкретни податоци за Извештајот или пак, за свикување нова седница на Управувачкиот комитет не добивме ниту од Секретаријатот за европски прашања. Оттаму само тврдат дека континуирано се работи на утврдените задачи. „Двете работни групи за адресирање на препораките од Конечниот извештај на ОБСЕ/ОДИХР за предвремените парламентарни избори 2011 година кои ги координираат Министерството за правда и Државната изборна комисија тековно работат на спроведување на активностите кои беа усогласени на Управувачкиот комитет. Работната група за ажурирање на избирачкиот список работи на подготовка на методологија која ќе се користи за ажурирање на податоците во Избирачкиот список, а пристапот кој ќе се користи е базиран на препораките и искуствата од другите државни институции кои имаат надлежност во оваа област“, велат од секретаријатот за европски прашања. Од Министерството за правда, пак, вчера останаа недостапни за коментар.

П

ристапот до информации од јавен карактер е слободен веќе шест годни, но не секогаш доаѓањето до информацијата е во рамки на законот со кој се предвидува добивањето да биде едноставно. На дебатата во организација на Центарот за граѓански комуникации новинари, претставници на невладини организации и на Комисијата за заштита на правото за слободен пристап до информации од јавен карактер констатираа дека мал е бројот на одговори по однос на бараните информации, одговорите на институциите се, како што беше посочено, „креативни“ и во нив не е одговорено на поставените прашања, а некои прашања, пак, никогаш не добиваат одговор. „Истражувањето на ЦГК покажа дека 58% од 60 анкетирани новинари во земјата воопшто не ја користеле оваа можност за добивање информации“, истакна Сабина Факиќ од Центарот за граѓански комуникации. Дека законот не се спроведува доследно констатирано е и во Извештајот на Европската комисија за напредокот на земјава, потенцира евроамбасадорот Аиво Орав. Тој порача Владата да го зајакне овој

инструмент. „Постоечкото законодавство за пристап до информации треба да се измени и да се обезбеди целосна транспарентност, а да се подобрат механизмите за внатрешна контрола на јавната администрација“, вели евроамбасадорот Орав. Тој додава дека подобро информирани граѓани можат да дадат подобар придонес за остварување на реформите за подобро интегрирање во ЕУ. Според извештајот за работата на Комисијата за слободен пристап до информации од јавен карактер во 2011 година биле поднесени 409 жалби. Ова бројка, според Комисијата, е позитивна, бидејќи, како што е наведено во извештајот, зголемени се барањата до имателите на информации, вкупно 3.496 за 2011 година, а намален е бројот на жалби што, според нив, е показател дека институциите си ја вршат својата обврска. Во 146 случаи Комисијата го задолжила имателот на информацијата да одговори на барателот. Најголем број од жалбите поради недавање информации, 212, се однесуваат на министерствата и владините агенции, 124 жалби биле против политички партии, 27 жалби против судската власт.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

ИНТЕРВЈУ 7

Објективно да кажеме немаме очекувања за прием на Самитот во Чикаго!

Што е со информацијата за најактивни амбасадори за економската промоција? Се обидовме да направиме една објективна оценка за работата на нашата ДКП–мрежа и да ги издвоиме оние со најголема економска активност и да укажеме на најслабите. Но, треба да се има предвид дека во некои претставништва има исклучително висока економска активност, во други, висока политичка. Не секогаш тие се поклопуваат. Наградите ќе бидат од стимулативен карактер. Пофалба? Ќе видиме со ребалансот каква ќе биде ситуацијата, но идејата е да се искаже признание и тоа да биде стимул и за останатите. Свесни сме дека можностите не се исти на секоја дестинација каде што се упатени. А казните? Ќе има казни? Целта е да имаме и позитивни и негативни инструменти за мотивација, со тоа што би нагласил дека се работи само за оценка на економската активност. Другата димензија е на другите фактори и домени на дејствување.

На еден месец пред одржувањето на Самитот на НАТО во Чикаго - настан кој во моментов е во центарот на вниманието на политичката јавност - шефот на македонската дипломатија, Никола Попоски, вели дека објективните односи на терен говорат оти не можеме да очекуваме прием во мај. Грција била преокупирана со сопствените проблеми, а НАТО нема да отстапи од принципот на консензус. Попоски дообјансува - работиме на тоа Грција да ги согледа придонесите од нашето зачленување. Во меѓувреме, сме се однесувале како де факто земја-членка!

НИКОЛА ПОПОСКИ

INTERVIEW

министер за надворешни работи

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

М

инистре можете да се пофалите со набиена агенда, с$ почесто сте надвор од државата. Какви се ефектите од патувањата?

- Идејата е што е можно повеќе да ги запознаеме нашите соговорници земјите-членки и од НАТО и од ЕУ. За да покажеме дека сме сериозен партнер и во двете семејства треба да покажеме дека дејствуваме како де факто земја-членка и ние така се однесуваме. Мислам дека без разлика што сме блокирани на двата патишта поради билатералниот спор, не смееме да дозволиме тоа да ни ги поремети нашите активности. Во рамки на НАТО, од аспект на нашето присуство во Авганистан, на контрибуција, стратешко размислување, придонес за концептот на „паметна одбрана“гледаме да покажеме капацитет дека можеме да учествуваме на исто рамниште како земјите кои се веќе членки. Истото е и од аспект на ЕУ. Преговорите се задоцнети, но се трудиме сите реформи потребни за пристапување, да ги изведеме со што е можно пооглема длабочина и динамика. С$ што правиме во судството, јавната амдинистрација е наша придобивка. Во тој контекст се сите посети. Целта е овие согледувања да бидат видени и од нашите партнери. Можеме ли да зборуваме за некаква конкретна поддршка од држава преку конкретен чекор? Апсолутно. Дијалогот што го водиме е буквално со сите земји-членки и на двете семејства и во тој дијалог она што го изнесуваме е дека без разлика на тековната блокада нашата посветеност и поддршка е на исклучително високо ниво. И сме посветени и дејствуваме како де факто земја-членка. Можеби за НАТО ова тврдење за де факто земја-членка ви има основа, но за ЕУ не би се согласила. На многу полиња стоиме назад – корумпирана администрација и судство, партизација на институциите, сомнителна состојба со медиумите, нефункционирање на пазарната економија. Каде ќе „запнеме“ најмногу?

- Не треба да се апстрахираме од она што е реалност во претходните проширувања, од оние кои се завршуваат сега и оние кои претстојат. Заклучоците се генерални и предизвиците се идентификувани во оние рамки на преговори кои се водени и претходно. Најголемо внимание ќе се посвети во реформата на судскиот систем, тоа е пресуден фактор за пазарната економија

и за привлекувањето на странски инвестиции. Затоа оние полиња за кои е потребен најголем напор треба најрано да се почнат и факт е дека судскиот систем или јавната администрација се процеси кои одземаат поголем број години. Тоа и нам ни помага, ни дава зелет и динамика да опстоиме во реформи кои се комплицирани, но и бараат финансиски средства, и се клучни да ни се обезбеди долгорочен развој и да бидеме дел од внатрешниот пазар на ЕУ. Како министер свесен сте дека за овие реформи вистински да се спроведат неопходна е огромна волја и решителност? Ја има ли македонската Влада и премиерот Никола Груевски таа одлучност да се оди докрај? Апсолутно. Инаку, не би се ни нафатиле со ова. ЕУ воведе уникатен начин на наше доближување до Брисел преку пристапниот дијалог на високо ниво. Какви се тие креативни форми кои НАТО би можеле да ги воведат кога таму нема процес на преговори, поглавја...? Релевантно е тоа дека од апсект на ЕУ имаме цел процес на преговори пред нас, а од аспект на НАТО, како што самата констатирате, не е така. За НАТО сите коцкички се наредени, причината за која сме блокирани е сосем надвор од логиката на НАТО интеграциите. Пред десетина години самиот спор со Грција се изроди од перцепирана закана дека Македонија може да претставува опасност за грчкиот територијален интегритет и безбедност. Со нашето зачленување во НАТО, Грција би имала копнени граници само со земји-членки. Дали во тој контекст може некој да го прими како рационален аргументот за наше блокирање? На ова реторичко прашање може да одговорите само со не! Нема никаква логика во тоа. Друго, НАТО е организација во која на највисоко ниво е издигнато почитувањето на меѓународното право. Мора да го афирмираме и овој принцип. Ако го гледаме проблемот во тој дух и низ таа призма, сметам дека мораме да вложиме енергија од сите инволвирани фактори, како од НАТО Алијансата, како од Република Грција, членка на НАТО Алијансата, така и од наша страна да се концентрираме на придобивките. А ако не го гледаме низ таа призма проблемот? Вие зборувате за некаква идеална состојба на меѓународната сцена и за правила на игра кои би значеле фер плеј. Но, веројатно знаете дека политиката не е фер. Што ви дава повод да сметате

дека рациото ќе преовладува? Доволно имаме патено од отсуство на рационалност. Ама патиме ние, не НАТО. Мислите Организацијата сега ќе стане свесна дека трпи, ако Македонија не стане дел од неа? Нашиот интерес е апсолутно сите да бидат задоволни. Заради тоа и го имаме тој конструктивен пристап, заради тоа и постапуваме разумно. И по пресудата во Хаг, со подавање рака, со изнесување аргументи кои се наша заедничка придобивка. Тоа е единствениот паметен пат по кој можеме да одиме. Јас се согласувам со Вашата констатација дека не секогаш се носеле одлуки врз основа на рационалност во тој контекст, но немаме пристап на кој би сакале на сила да се истурка нешто. Од друга страна, мислам дека треба да го согледаме контекстот и во НАТО Алијансата, од аспект на промовирање на принципот на консензус. Не би било рационално да се очекува дека НАТО, каде што консензусот е принцип на донесување одлуки, би донел одлука која би била во спротивност со искажаната политичка волја од една од земјитечленки. Ние тука ја гледаме нашата можност, дека и таа земја-членка, која н$ блокира, ќе успее да ги согледа придонесите од нашето зачленување. Мислам дека тоа е клучниот фактор. Значи, стратегијата ви ја разбирам. Има ли услови таа успее? Она што е заземено како став од страна на Република Грција е дека во периодот до изборите нема да се носат одлуки, со оглед на нивната позиција кон Република Македонија и спорот кој го имаат со нашето уставно име. Вака настапувате пред грчкиот колега Димас на Вашите средби? Да, апсолутно. И кој е повратниот одговор од него? Нивната внатрешнополитичка тема е комплетно доминирана со справување со должничката криза. Ние гледаме со голема доза на загриженост на таа тековна ситуација, бидејќи лошата економска ситуација во Грција не може да донесе нешто добро за нас. Тука Грција е важен трговски партнер, Солунското пристаниште е едно од главните точки каде што оди нашиот извоз и увоз, така што нивната лоша економска ситуација не е нешто што ме радува, сосема спротивно. Вие зборувате како нешто сосема ново да практицирате откако сте дојдени на позицијата. Не мислам дека треба да ги гледаме нештата од тој аспект.Тековната ситуација е дека ние сме сега во фаза во која има цела низа аргументи кои одат во прилог на нашето зачленување во НАТО. Тоа е

факт. Факт е, исто така, дека ги имаме исполнето сите критериуми и дека имаме и правна поддршка за фактот дека правната рамка би требало... Да, но правната рамка не е решение за политички проблем! Апсолу тно. Ние во поглед на политичкиот проблем сме го искажале нашиот став и мислам дека Македонија во континуитет во овие 20 години има дефинитивно покажано пристап кој оди кон компромис, кој би требало да биде заеднички прифатлив и кој би требало исто така да рефлектира одредени демократски норми, кои се заеднички детерминатор за кое било демократско општество. Јас би говорел за интерес, и мислам дека интересот треба да е тој којшто ќе доминира. Ако се земе предвид с$ што кажавте, значи ли дека нашите очекувања за тој ден, за самиот Самит се еднакви на нула? Објективно треба да се каже дека немаме очекувања за прием на Самитот. Нашите очекувања се базирани врз принципот на нсоење одлуки и да надвладее тој интерес и тоа што н$ зближува, а не што н$ раздвојува, па ако гледаме така, очекувањата ни се кон некој друг состанок на Советот на министри. Првата среда по Чикаго? Или првата среда пред Чикаго!? Но, во услови на објективно согледување на настаните, пораките кои ги добиваме од Атина е дека тие се насочени кон изборите и во меѓувреме речиси никаква е веројатноста за каква и да е одлука. А што е со оние три „утешни награди“ кои се лиферуваа во јавноста – фуснота, временски рок за решавање на името или договор за стратешко партнерство? Нашата крајна цел е многу јасна – да станеме членки на НАТО! Тоа се нашите очекувања и кон тоа се стремиме и такви пораки праќаме и кон нашите соговорници! Значи нема „разумен компромис“ со крајната цел? Разумниот компромис е само да надвладее з аедничкиот интер е с, а то а е с табилен и проспирететен Балкан кој ја вклучува Македонија како членка на НАТО!

Во МНР не може да има само дипломати, требаат и административци Што ќе се случува со оние 200 вишок вработени во МНР за кои се појави информација. Ќе бидат прераспределни или отпуштени? По кој критериум? Не треба да се шпекулира со бројки. Целта на анализата која се одвив,а на ниво на цела јавна администрација е да согледаме каде постои суфицит, а каде дефицит на вработени и да се направи рационално постигнување на баланс. МНР е една од институциите каде што постои можност за подобрување на ефикасноста на работата и низ таа призма треба да се гледа реформата. Но, Вие мора да знаете со колкава бројка на вишок кадар располагате. Тие податоци се веќе готови. Мо р ате д а го с т а в ите то а в о ко нте кс т н а спецификите на МНР – позиции надвор од државата и позиции внатре, и оваа операција ја прави малку покомплицирана од другите институции. Зборуваме за 200 вработени. Како воопшто сте вработиле толку вишок? Не се работи секогаш на апсолутна бројка, туку и за соодветствување со определени барања. МНР има и една специфика – познавање на странски јазици. Дефинитивно треба да засилиме кадар со јазични предизпозиции, а можеби има суфицит со кадар кој може да придонесе на друга позиција. Не ми одговоривте конректно – каде ќе се преместат овие вишок вработени? Тежнееме за рационален пристап. Оние кои можат да се искористат во МНР, мора да останат и да се искористат на најдобар можен начин. А зошто не ги користите на најдобар можен начин тогаш? Има обвинувања за поставување на раководни позиции луѓе без соодветни квалификации. Во рамки на едно министерство има политички функции и административни. Не сметам дека треба да се стават во еден кош. Од аспект на административниот кадар, мора да има различен профил на различни позиции.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Охрид не очекува раст на бројот на туристи годинава Дејан Азески

Т

уристичките работници од Охрид не очекуваат драстично подобра сезона годинава во однос на 2011 година. Велат дека без поддршка од локалната и од централната власт не можат да постигнат ништо, а кога пак имаат опструкции, проблемите се уште поголеми. Последен проблем е тоа што с$ уште не се знае кој ќе управува со охридските плажи. Филип Мишевски, заменик-генерален директор на хотелскиот комплекс Метропол, очекува раст во

однос на минатата година од максимум 10%. „Ние го направивме нашето во поглед на промоцијата, склучивме договори со холандски, фински, српски и грчки агенции, но бројот на туристи може да се зголеми до 10%. За да се направи екстра пробив, потребни се, пред с$, нови содржни и инфраструктура. Ако сакаме масовен туризам, прво ни треба продолжување на сезоната, потоа аквапарк, марина за глисери и мали јахти. Тоа ние, приватниците, не можеме самостојно да ги правиме, ни треба поддршка од државата. И за к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

да дојдат туристите до Охрид, ни треба автопат до Скопје, Драч и Битола“, вели Мишевски. Елида Битракова, сопственик на најстарата охридска приватна туристичка агенција, се согласува дека се потребни новитети во Охрид. „Освен плажа и скара, ништо ново не се нуди. Имаме екстремно скап паркинг-простор, нема ниту еден шопинг-центар, немаме аквапарк, немаме ниту затворен базен, дозволивме туристите да ни се досадуваат, а тоа ниту по учебник не е допуштено“, вели Битракова. Снежана Јовановска, претседател на Здружението за туризам при Стопанската комора на Македонија и соственик на туристичката агенција Орфеј,

вели дека има одговорност и од локалната и од централната власт за константното руинирање на туризмот во Охрид. Ретко кој од туристичките работници се одлучува јавно да го искаже проблемот со константно осиромашување на структурата на охридските туристи. Дел од нив скриено коментираат дека градот сам придонел елитните туристи од пред неколку децении етапно да се заменат со посиромашни. Љупчо Патче, сопственик на ресторанот Далга, кој е повеќе од 4 децении во бизнисот со туризам, тврди дека кафеанџиите природно трпат поголем удар од хотелиерите и од агенциите. „За нас се очекува да биде особено лошо, бидејќи групите кои доѓаат мора да спијат во хотел и не мора да јадат кај нас. Исто така, се плашиме од промената на структурата на гостите во Охрид. Јас сум 40 години во угостителство и знам дека секоја година во Охрид доаѓа с$ посиромашна и помлада структура на гости, од која ние не можеме да живееме, бидејќи едноставно не е дојдена да троши“, нагласува Патче.

Олимпијадата во Сочи можност за градежниците

О

лимписките игри во Сочи се добра можност за враќање на македонската градежна оператива на рускиот пазар, истакна вицепремиерот и министер за финансии, Зоран Ставрески, на вчерашната промоција на инвестициските можности на Македонија во Сочи. Според него, по враќањето од Русија, се планирани разговори со градежните компании кои се добро познати во овој регион, кои во минатото учествувале во изграба на патишта и хотели. „Разговаравме за тоа дека треба да ги вратиме овде македонските градежни компании, што е шанса за нив да излезат на овој пазар, да обезбедат работа во следниот период за Олимпијадата и пошироко, во контекст на целиот регион“, рече Сатврески. Владиниот економски тим, покрај другото, на руските инвеститори им ги презентираше потенцијалите на државата за инвестиции и за зацврстувње на односите во делот на трговијата, односно извоз на македонски производи на рускиот пазар. Владиниот тим во изминатите неколку дена ги презентираше можностите за инвестирање во Македонија во Ростовскиот и Краснодарскиот регион во Русија.

> БРОЈКА

300

лица најмалку немаат целосна документација за државјанство, а најголем дел од нив се Роми. Од 1992 година па с$ досега со државјанство во Македонија се стекнале повеќе од 2.000 граѓани од ромска националност, а од 2007 година до 31 март годинава издадени се околу 1.700 лични карти, чии имиња се испишани на македонски и на ромски јазик. На светско ниво бројот на лицата без документи изнесува од 12 до 15 милиони. Овие лица ги има на сите континенти и им е скратена можноста да ги уживаат сите бенефити на државите во кои се наоѓаат и престојуваат.

Лозарите продаваат имот на Џумајлија вреден 430 илјади евра

П

одвижни предмети во вредност од 430 илјади евра, во сопственост на Агрокомбинатот Џумајлија, продаваат три компании од Кавадарци и Неготино коишто откупуваа грозје за винарската визба за комбинатот од Свети Николе. Според огласите за лицитација, се продаваат трактори, автобуси, системи за наводнување, приколки и друга механизација кои се наоѓаат во месноста Милино и Стари Лозја, во селото Џепчиште, како и во пекарницата во околината на Агрокомбинатот. Лицитацијата е закажана за 18 април, во канцеларијата на извршителот Николчо Саздов од Свети Николе. Долгот на Џумајлија кон лозарите се проценува на 1,15 милиони евра. Во меѓувреме се очекува екстардиција на сопственикот на комбинатот, Зоран Даневски, кој пред повеќе од еден месец беше уапсен во Банско, Бугарија. Тој беше баран со потерница за проневера на 1,5 милиони евра државни пари со продажба на државни резерви на жито кои биле складирани во силосите на Џумајлија. Според информациите од Министерството за правда, барањето за екстардиција до бугарската власт било испратено минатата недела, и екстрадицијата на Даневски се очекува во најкраток можен рок.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

9

Прилеп чека инвестициска инвазија Општината Прилеп за прв пат по добивањето на ингеренциите за управување со државното градежно земјиште месецов ќе продава градежни парцели. Интересот за локациите за лесна индустрија, кои се смесетни во близина на регионалниот и магистралниот пат за Битола, е голем. Земјиштето ќе се продава по цена од едно евро за квадрат и 95% попуст за комуналии, а парите од продажбата ќе бидат искористени за инфраструктура за фирмите кои ќе инвестираат. Петре Димитров

dimitrov@kapital.com.mk

Ф

абриката за челични конструкци Металец од Прилеп, која е во стечај, наскоро ќе добие нови „комшии“. Овој месец општината Прилеп нуди на продажба 21 парцела, земјиште со кое работеше Металец, а кое е вратено во државна сопственост и од пред неколку месеци со него управува општината. Парцелите се нудат по едно евро за квадрат, со 95% попуст за комуналии за производни капацитети. „Новиот генерален урбанистички план е веќе усвоен, а со измените е зголемен опфатот на предвиденото земјиште за 40%. Сите парцели кои одат на тендер се наменети за фирми од лесна и

Турци заинтересирани за Eвропската населба

З

а околу еден месец општината Прилеп планира да објави тендер за градење населба со 400 објекти, која е наречена Eвропска населба. Идејата е оваа нова населба да биде изградена по европски терк, од каде што доаѓа и името, а акцентот ќе биде ставен и на енергетската ефикасност на објектите и користење на обновливи извори за производство на енергија. Освен станбени објекти во населбата ќе има и други објекти типични за поголеми населби. Од општината Прилеп велат дека интерес веќе пројавила една турска компанија.

незагадувачка индустрија“, вели градоначалникот на Прилеп, Марјан Ристески. Парите од продажбата на парцелите ќе бидат наменети за изградба на инфраструктура, која според планот, треба да биде финализирана за околу една година. „Ова е првпат општина Прилеп да ја искористи можноста за продажба на градежно земјиште, кое премина во наша ингеренција околу Нова година. Локацијата е доста атрактивна. Се наоѓа во близина на два значајни патни правци, магистралниот и регионалниот пат за Битола, а на стотина метри од зоната има и железничка пруга“, објаснува Ристески. Интерес за овие парцели, кои се протегаат на 16

Локацијата покрај Металец каде што се очекуваат компании од лесната индустрија.

6

милиони евра е планираниот оперативен буџет на општината за годинава, а минатата година основниот буџет бил со реализација од 90%

МАРЈАН РИСТЕСКИ

88%

Градоначалник на Прилеп

Ќе гледаат ѕвезди од прилепски Лувр

П

е реализацијата на наплатата на данокот на имот во општина Прилеп

рилеп во втората половина на годината планира да почне да гради стаклена пирамида со планетариум и 3D кино, која ќе се користи за културни настани. Проектот вреди 1,5 милиони евра. Дел од парите за овој проект ќе ги обезбеди општината, а остатокот ќе се обезбеди преку јавно-приватно партнерство. Манијата на нови плоштади го зафати и Прилеп, каде што ќе се реконструира плоштадот „Методија Андонов–Ченто“, за што се предвидени еден милион евра. Прилеп годинава ќе добие и нов трговско-деловен центар во вредност од 7 милиони евра.

120 станови за „Купи куќа, купи стан“

В

о Прилеп се планира изградба на нов станбен комплекс, во кој ќе има околу 120 станови, кои со цената ќе се вклопат во владниот проект „Купи куќа, купи стан“. Станбени згради се планирани и во прилепската касарна и во населбата Ѓогдере.

Освен отварање на нови индустриски погони, во Прилеп треба да почнат да се градат и неколку стамбени комплекси. к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

Ова е првпат општина Прилеп да ја искористи можноста за продажба на градежно земјиште, кое премина во наша ингеренција околу Нова година. Локацијата е доста атрактивна. Се наоѓа во близина на два значајни патни правци, магистралниот и регионалниот пат за Битола.

“

хектари, веќе има од неколку фирми од земјава и од надвор, меѓу кои и од неколку поголеми компании. Со измените на генералниот урбанистички план на градот планирана е изградба на уште две индустриски зони: Прилеп 2 и Прилеп 3. Прилеп 2 ќе биде лоцирана наспроти Жито Прилеп, а Прилеп 3 на просторот на Сточниот пазар. Зоната кај Сточниот пазар е на општинско земјиште и е подготвена со целосната инфраструктура. Таму на површина од 20 хектари ќе има околу 20 парцели. „Добивањето на ингеренциите за управување со државното градежно земјиште планираме целосно да го искористиме. Во индустриски зони очекуваме од 1.500 до 2.000 вработувања, што значително ќе ја подобри сликата со невработеноста во Прилеп“, вели Ристески. На четири километри од селото Алинци е предвиден простор за изградба и на слободна економска зона, која ќе биде една од новите 11 слободни економски зони кои ги планира Дирекцијата за слободни економски зони. За изградба на зоната се обезбедени 80 хектари. Таа ќе се гради по модули и како што ќе биде готов модулот, така ќе се дава на тендер за странски инвестиции. За да биде подготвена оваа локација потребни се од 12 до 15 милиони евра. Затоа подготовката ќе оди по фази.

КАПИТАЛ чеТврТоК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари прилепска пиварница го донесе безалкохолно пиво Холстен

аиЕСЕк организира агробизнис форум

> БроЈка

Х

олстен е новото пиво што излегува од Прилепска пиварница. Станува збор за безалкохолно пиво, едно од првите во Македонија со содржина 0,0% алкохол. Безалкохолното пиво Холстен, како безбедна алтернатива на алкохолните пијалаци, нуди изворен богат вкус на премиум лагер, но без присутно на алкохол. Алкохолот е отстранет веднаш по процесот на превривање (ферментирање) што резултира со единствен и освежувачки вкус. Холстен е познат германски бренд, и важи за висококвалитетно пиво кое се одликува со освоен Златен медал на престижниот Интернационален натпревар за пива во категоријата на безалкохолни или нискоалкохолни пива.„Должност и обврска ни стана да произведуваме и да носиме на македонскиот пазар само премиум, висококвалитетни производи. Холстен пивото не е исклучок од другите брендови што се под Прилепска пиварница. Ова пиво зборува само за себе, тоа е вкус кој ги задоволува дури и најпребирливите, пиво наменето за сите без исклучок. Мислевме дека едно вакво премиум пиво му недостигаше на македонскиот пазар и се надеваме дека нашите потрошувачи ќе уживаат во него како и остатокот од светот“, изјави Димитар Тодороски, од Прилепска пиварница.

494

В

чера и денес на Факултетот за Земјоделски науки и храна се одржува Агробизнис форум. Согледувајќи ја огромната важност за промовирање на аграрот во илјади евра собра Министерството за транспорт и врски Република Македонија, за прв пат оваа година од продажба на три градежни парцели во општина АИЕСЕК Скопје, во соработка со Факултетот Аеродром, со намена за изградба на мали комерцијални за земјоделски науки и храна го организира КАМАТНИ СТАПКИ НААгробизнис ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ форумот. Целта на Форумот е да и деловни објекти. На електронското јавно наддавање, Банка од 3м 6м 36м се промовира значењето на 24м земјоделството најповолен понудувач за првата парцела со површина во Македонија, Комерцијална банкакако важна 3,60% стопанска 4,60% гранка 7,40% 7,70% 950 метри квадратни беше компанијата Бибај дооел од овозможи на студентите стекнување НЛБ Тутунска банкада им се 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% Тетово која понуди 13.000,00 денари по метар квадратен, дополнително теоретско и практично знаење 3,60% 4,65% 7,40% 7,60% додека останатите две парцели ги купи фирматаСтопанска ТДА банка од областа која ја студираат и активно Шпаркасе 3,50% 4,50% 6,50% 7,00% Трејд од Скопје која понуди вкупно 11.125,00 денари за банка да учествуваат во предавањата со цел 4,30% првата и 10.135,00 денари по метар квадратен заОхридска вторатабанка оспособување за 4,80% почетните5,50% чекори на6,00% успешна парцела. Прокредит банка кариера.

3,40% 4,40% 7,10% 7,30% ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Од Агенцијата се отпишуваат 46% во администрацијата се запишуваат КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

на невработени лица во декември 2011 година е намален 17% Бројот за 40.197 во однос на декември 2010 година, но 35.000 од нив се

80%

вработија во јавната администрација

П

Силвана Жежова silvana@kapital.com.mk

о д ато ц и те о д Агенцијата за вработување за бројот на невработени лица не ја отсликуваат вистинската слика за невработеноста во NASDAQ државата, која изнесува 30% од работоспособното население. Бројот на невработени во декември 2011 година е 281.144 и во однос на истиот месец ата во Сао 2010 е намален за 40.197. Но, според Заводот за статистика, во првите три квартали лани, 35.000 лица се вработиле во јавната администрација. Јасно е дека најголем дел од невработените завршија во државните служби. „Вработувањето во државниот сектор има свој лимит и пании треба да биде во полза на стопанството, а вака е во фу н кц ија н а д р-жа в н и от сектор. Потребна е стратегија како да се забрза развојот и да се вклучи приватниот сектор омпании од во генеза на нови инвестиции и р а б о т н и м е с т а“, в е л и Владо Димовски, поранешен министер за труд во Словенија и поранешен советник на македонската влада за пазарот на труд. Димовски, исто така, смета дека во Македонија нема клима за луѓето сами да создаваат

83%

шанси за вработување, туку чекаат на државата и на веќе постојните компании. Во декември 2011 година, бројот на лицата кои првпат се пријавиле како невработени е 1.523, а најголем дел од нив се со средно образование. Интересно е да се спомене дека бројот на оние со високо образование кои првпат се пријавиле како невработени е 450 и е повисок од нискоквалификуваните лица - 408. Трендот на невработеноста кај оние со високо образование има интенција на зголемување со о гл е д н а о т в о р а њ е то повеќе факултети во другите градови и зголемениот број п р и в а т н и ф а к ул т е т и в о изминатите години. Најголем број невработени, според возраста, се од 25 до 29 години. Ги има 35.283. Повеќе од половината невработени - 191.123 - се на возраст од 20 до 50 години. Според степенот на образование, најмногу невработени има кај нискоквалификуваните 132.395. Потоа се лицата со средно образование - 71.416. Невработени се и 24 доктори на науки, 453 магистри и 21.102 со завршено високо образование. Младите и долгорочно невработените се приоритетни

96%

66%

09%

06%

+

и на берзата

26%

ани на

11.04.2012

+4,68% +2,76% +1,71% +0,01%

11.04.2012

Македонија Гостивар Макошпед Македонски Телеком ЗК Пелагонија РМДЕН10

-

пад

-41,46% -6,67% -2,24% -1,74% -0,40%

нова цена

116,00 896,00 2.848,00 4.200,00

нова цена

1.800,00 140,00 480,00 2.200,00 90,00

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,07%

3м 0,76% 0,67% 0,47% 0,01%

6м 1,06% 1,00% 0,73% 0,18%

12м 1,40% 1,36% 1,05% 0,39%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

целни групи во ОперативниотМЕЃУБАНКАРСКИ план за активни припадност, невработени се 182.208 Македонци КАМАТНИ СТАПКИ програми и мерки за вработување 2012–2013 преку и 66.799 Албанци. Рочност ноќ 1 недела 1м 3м година. Со разни програми ќе се поттикнува „Клучна задача на Агенцијата за вработување СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% претприемништвото, ќе се субвенционира е да придонесе за ефикасно поврзување на 2,20% вработувањето, ќе се вршат МКДОНИА обуки, практична слободните работни места и лицата кои бараат работа... Во Националната стратегија за работа на пазарот на трудот. Неопходен услов ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ вработување предвидено е да се оставри стапка е поврзаноста на работата на Агенцијата со Основна кам. стапка Стапка на инфлација на вработеност од 55% ( 20-64 години). работодавачите, низ континуирана организирана 5,20% на Народна банка на Македонија 4,00% Најголем дел од невработените чекаат работа соработка и квалитетен однос заснован по осум и повеќе години (83.551), а најголем велат од Агенцијата 13,40% за Народна банка надел Србија меѓусебна доверба“, 12,00% од нив се мажи 50.775. Според националната вработување. 6,00% 2,50% Народна банка на Хрватска

Владо димоВСки

поранешен министер за труд на Словенија

Има луѓе кои би сакале да стартуваат свој бизнис, но поради нетранспарентен и ригиден систем и недоволна финансиска поддршка од државата и од финансиските институции тоа не го прават.

среда - 11.04.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,07%

3м 0,76% 0,67% 0,47% 0,01%

6м 1,06% 1,00% 0,73% 0,18%

12м 1,40% 1,36% 1,05% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5697 46,9496 74,4585 51,1929 47,0285 48,3241

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Макстил ТТК Банка Македонијатурист Алкалоид

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,61%

0,28%

-3,32%

-27,45%

0,82%

09.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

37.109.098,97

-6,87%

-4,62%

-0,07%

-19,89%

-2,42%

09.04.2012

Иново Статус Акции

14.819.804,66

-3,13%

-1,80%

-5,12%

-12,55%

-1,68%

10.04.2012

3,53%

11,08%

-9,09%

6,28%

08.04.2012

0,46%

-6,18%

-32,34%

-0,14%

08.04.2012

2,51%

1,21%

-13,04%

3,37%

10.04.2012

2,46%

3,38%

4,53%

2,39%

10.04.2012

0,84%

1,66%

0,00%

0,92%

10.04.2012

24.561.957,85

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -1,69% 5,20% -2,44% 13,40% 2,50% -2,71% 3,60% 49.124.914,28 0,30% 2,20%

46.536.457,22 4,00% 21.296.378,43 12,00% 6,00% 25.274.156,09

КБ Публикум Паричен

46.313.769,79

0,29%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 12.04.2012

11 Само 93 компании се акредитирани

> БРОЈКА

> БРОЈКА

А

кредитацијата може да им помогне на компаниите во меѓународното признавање на квалитетот на нивните стоки и услуги, заклучија говорниците на вчерашната промоција на акредитирањето во Стопанската комора на Македонија, на која присуствуваа претставници од Организацијата за заштита на потрошувачите, Институтот за акредитација и Министерството за економија. Моментално во земјата има вкупно 97 акредитирани компании и околу 23 кои се во постапка на акредитирање. Главно тоа се компании од прехранбената индустрија и машинството, посебно компаниите кои работат со лифтови. Акредитацијата важи четири години и ги чини компаниите околу 1.500 евра со дополнителни трошоци за надзор еднаш во годината. „Ако следната недела Европската организација на акредитација изгласа нашиот Институт да го потпише договорот за признавање на акредитацијата меѓу сите членки на Европската комисија, сите компании акредитирани дома ќе станат рамноправни партнери со конкурентите во Европа и во светот“, истакна Трпе Ристоски, директор на Институтот.

800

тони компир залиха од минатогодишната реколта имаат земјоделците од селото Двориште, Беровско, пролетва. Слична е состојбата и со производителите од селата Владимирово, Ратево и Русиново. Откупната цена е 5 до 8 денари за килограм, на ниво на производната. Но, и покрај тоа, пласманот е проблематичен. За ланскиот род трговците нудеа 10 до 15 денари, но поради хиперпродукцијата речиси половина остана непродаден. Во претходните години откупните цени достигнуваа 20 до 30 денари за килограм.

25

евра изнесува казната за велосипедистите кои нема да возат по обележаните велосипедски патеки. МВР ги предупредува велосипедистите на тротоарите да се движат само по обележаните велосипедски патеки доколку не сакаат да заработат казна. Доколку, пак, нема патека велосипедистите треба да се движат по десниот раб на улицата. Од МВР велат дека периодов постојано ги чистат патеките од возилата кои се паркираат на нив, а од Град Скопје, пак, најавуваат дека на сите главни улици наскоро ќе се обележат патеки за велосипеди.

Пензиските друштва не сакаат да се ослободат од еврообврзницата

Приватните пензиски друштва бараат Владата да ја укине забраната за инвестирање во хартии од вредност што Македонија ги издава на меѓународниот пазар, со која им наложува предвреме да ја продадат еврообврзницата Викторија Милановска

П

капитално финансиско пензиско осигурување. „Тешко е да се каже по која цена ќе се продаваат од парите на осигурениците во вториот столб се хартиите, но сигурно е дека ќе паѓа за да се продадат инвестирани во оваа еврообврзница хартии во износ од 75 милиони евра, што е 50% од вкупната номинална вредност на обврзницата. Ваквото сценарио е празник за белосветските берзански шпекуланти. Апелирам да се поднесе амандман за воопшто да нема преодна одредба, да не се бара инвестициско усогласување на постојните средства на пензиските фондови. Нормално, и да h Се зголемува ликвидноста; не им се наметнува предвремена продажба на h Се придонесува за пониска камата на задолжување на Македонија; еврообврзницата“, вели Тренкоски. h Се подобрува угледот на Македонија на светските финансиски пазари; Директорот на НЛБ Нов пензиски фонд, Давор h Се отвора можност за диверзификација, поголема сигурност, инвестиција во евра и заработка, Вукадиновиќ, веќе бара начин како да достават а со тоа и поголем принос за членовите. амандман до Собранието затоа што ваквите одредби ФЈУЧЕРСИ Од Министерството за труд велат дека предложените поголема сигурност на осигурениците и на нивните се штетни за идните пензионери. измени имаат за цел да се спречи одливот на пензии од вториот столб. Пензиските друштва ќе „Нашите служби веќе бараат начин како да НАФТА ги средства од домашната економија. можат да вложуваат во државни обврзници издадени доставиме нашите забелешки до собраниската ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС „Во услови кога должничката криза тресе голем во Македонија, кои Министерството за финансии ги Комисија за труд и социјална политика. Со оглед 101.34$/барел 2,03/ММБТу дел од европските држави, Владата смета дека издава на редовна основа, но не и во еврообврзници на тоа дека ваквите одредби не им одат во прилог со ваквата политика на враќање и задржување на кои земјава ги издава на меѓународниот пазар“, на осигурениците, се надеваме дека решението на BRENT ЗА ЗАТОПЛ. средствата во домашната економија се обезбедува објаснува министерот Спиро Ристовски. крај ќе биде во нивна полза“, вели Вукадиновиќ.

308.980 120.09$/барел

milanovska@kapital.com.mk

риватните пензиски друштва бараат Владата да ја укине забраната за тие да инвестираат во хартии од вредност што Македонија ги издава на меѓ ународниот финансиски пазар. Оваа забрана им наложува на приватните пензиски друштва од вториот столб предвреме да ја продадат еврообврзницата од 2005 година, во која имаат вложено 75 милиони евра. Според првите луѓе на пензиските друштва, оваа мерка на Владата ќе ја спушти цената на обврзниците и ќе имМАКЕДОНСКА направи загуба, БЕРЗА а една четвртина од парите на осигурениците во вториот столб се инвестирани МБИ 10 во еврообврзницата од 2005 година, која достасува 1.972,53 во 2015 година. МБИД на КБ Прв пензиски фонд, Јанко Директорот 1.881,59апелира да се поднесе амандман на Тренкоски, предложената измена на Законот за задолжително ОМБ

121,47

75 25%

милиони евра имаат вложено двете пензиски друштва во еврообврзницата од 2004 година

Зошто е добро пензиски фондови да инвестираат еврообврзници?

+0,46% -0,25% -0,12%

+0,32% +0,18%

-0,05% -0,19%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 11.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.972,53 510,31 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.881,59 1.821,24 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,47

SASX 10 +0,46% -0,60% 759,93

-0,25% SOFIX 301,51 -0,12% ATHEX

+0,63%

720,33

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 510,31 12.715,93

17.952,50

31.6$/унца

1.975,00

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

8.095,00

-0,60% -1,65%

NASDAQ 2.991,22

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 720,33 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+1,44%

FTSE 100 5.632,45

-1,65% +1,39% SWISS

DOW JONES

6.056,09

1429.25$/бушел

SBITOP 594,66

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

+0,66%

1.800 1.800 1.800

1.098,00 12.715,93

200,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

-1,83% S&P 500 -0,09% 1.358,59

NASDAQ 2.991,22

BRAZIL BOVESPA -1,71% +0,96% 62.331,04 АЗИЈА ИНДЕКСИ

860,00

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 805,84

3.263,82

CAC 40 3.263,82

-1,06%

-0,93%

+1,44%

-0,26%

17.199,40 FTSE 100

5.632,45

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

+1,39%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

+5,45%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска Сава -ре берза

5.810,00

SWISS Пивоварна +1,39% -3,33% 6.056,09 9.000,00

+3,75%

-0,09% -2,17%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

11.04.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +4,68% 116,00

Макстил ТТК БанкаNIKKEI 225 +2,76% 9.458,74 Македонијатурист +1,71% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Алкалоид +0,01% котирани на

SWISS 6.056,09

швајцарскиот пазар на капитал

-0,09%

-0,83%

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

101.34$/барел

BRENT 120.09$/барел

1659.60$/унца

СРЕБРО 31.6$/унца

БАКАР 8.095,00

+0,32% +0,18%

ПРИРОДЕН ГАС 2,03/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

308.980

МЕТАЛИ

-0,07% -0,08% -1,6%

НИКЕЛ

17.952,50

АЛУМИНИУМ 1.975,00

ЧЕЛИК 520.00$/унца

-0,05% -0,19%

-0,80% -0,60% /

+10,77%

+1,44% 5.632,45БЕРЗА +0,66% ЉУБЉАНСКА

.

DAX Интереуропа 6.698,15 0,58

+0,66%

12,96

600,00

5.800,00

116116 116

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Бреза

Дукат ЕВРОПА ИНДЕКСИ -33,33% -11,76% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Горење

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

DAX 6.698,15

+11,99%

Јадранкамен

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 20,00

-6,72%

-1,71% +0,96% 62.331,04 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

139,89

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.458,74 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.140,67 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

АИК банка -10,00% BRAZIL BOVESPA

БИП

27,00

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,83%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Привр.банка +10,91% NASDAQ +4,17% -1,65% -1,83% 2.991,22

DOW JONES Разв.банка

120120 120

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ATHEX 720,33

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Звечево

S&P 500 1.358,59

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.715,93 Заеднички индекс 30 6.698,15

+1,80%

SASX 10 ШЕЌЕР 759,93

+1,80%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

+0,63%

Главен индекс на Белградската берза 632,75$/бушел

+0,96% -0,17%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2086.000$/бушел

BELEX15 ПЧЕНИЦА 510,31 CROBEX КАФЕ 1.821,24 1.79/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 62.331,04 301,51

+0,63%

SBITOP 594,66

636.750$/бушел

берзата, без финансиски компании

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -1,89% РЕГИОН

-0,60% -1,44% SOFIX СОЈА -0,53% +0,62% 301,51

-1,83% -0,46%

SASX 10 759,93

на пазарот на јавно поседувани друштва

+0,77% -0,46% +3,45% -0,17% -0,12%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,53% -1,71%

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.263,82

1659.60$/унца

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.821,24 1.358,59

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 594,66

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

-0,12%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,25%

-0,07%2.700 -0,80% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 -0,08% -0,60% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 +0,46% 1.972,53 -0,17% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД -1,6%2.100 / -0,25% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.881,59 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ +1,80% -0,12% 121,47 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,46%

ЗЛАТО

Главен индекс на Сараевската берза

-0,53%

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

+0,46%

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 896,00 20.140,67 2.848,00

636.750$/бушел

ПЧЕНИЦА 632,75$/бушел

КАФЕ 1.79/бушел

СУРОВИНИ

-1,89% -1,44% +0,62%

КАКАО

2086.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1429.25$/бушел

+0,77% +3,45% -0,12%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,06%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

4.200,00

ПЧЕНКА

Разв.банка

1.098,00

+10,91%

Привр.банка

200,00

+4,17%

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

„Зеленеење“ на иднината на македонската економија Дали економскиот развој може да продолжи без истовремено влошување на квалитетот

Моника Спасовска

на животната средина и дали таквиот економски раст с$ уште е посакуван, ако се земат предвид последиците на сметка на природата?

студент на Економскиот факултет во Скопје

Б

ројните технолошки иновации, интензивираната потреба за управување со светската економија и непресушната желба за континуирано зголемување на богатството на народите, проследено со масовна експлоатација на природните ресурси, ги наметнува прашањата – Дали економскиот развој може да продолжи без истовремено влошување на квалитетот на животната средина и дали таквиот економски раст с$ уште е посакуван ако се земат предвид последиците на сметка на природата? Иако постојат бројни спротивставени мислења на оваа тема, сметам дека споменатите технолошки иновации и економскиот развој креираа можности и ресурси за инвестирање во еколошки „пријателски“ технологии, решавање на проблемот со отпадот и намалување на потребата за „осиромашување на природата“. Токму начините за зачувување на животната средина, кои придонесуваат за обезбедување на економски раст во Република Македонија, ќе бидат предмет на овој есеј. Економскиот развој овозможи зголемување на животниот стандард и подобрување на квалитетот на живеење, но од друга страна истиот резултираше и со уништување на природните ресурси и деградација на екосистемите. За објаснување на врската меѓу економскиот раст и квалитетот на животната средина би сакала да ја искористам Кузњецовата крива, која се води од хипотезата за превртена U - буква која настанува од соодносот на претходно споменатите варијабли. Имено, како што расте БДП по жител, така пораст бележи и уништувањето на природната околина. Сепак, над одредена точка зголемувањето на БДП по жител истовремено доведува до намалување на штетите во животната средина. За Македонија да ја оствари својата цел, непходно е задржување токму на оваа точка, т.е. со зголемување на приходот во буџетот да вложува релативно повеќе во чистење и заштита на природната околина. к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

Во прилог на постигнување на истото, како клучен фактор би сакала да го наведам подигнувањето на свеста на луѓето и нивно едуцирање за економската ефикасност и благосостојбата од промените кои би настанале. Водечка улога тука би имале невладините организации, училиштата, различни маркетиншки кампањи, но и воведувањето казни за непочитување на т.н. еколошки закони. За намалување на емисиите на стакленички гасови непходни се реформи во производството на електрична и топлинска енергија, транспортот, индустриските процеси и отпадот. Во поглед на електричната и топлинската енергија, предлагам преориентирање од необновливи кон алтернативни извори и искористување на сонцето, водата и ветерот. Да, ќе бидат потребни инвестиции за изградба на нови хидроцентрали на бројните реки и езера и истражувања за локации погодни за поставување ветерници (со оглед на фактот дека досега не постојат податоци за ваков вид активности во минатото), но ваквата интервенција обезбедува заштеда на средства во буџетот на долг рок, кои може да се искористат за нови вложувања кои ќе го поттикнат економскиот развој, а од друга страна обезбедува и заштита на животната средина. Како извор на топлина може да се користат термалните води на нашата територија, а доколку нема доволен капацитет за греење на домаќинствата, би можеле да се искористат во земјоделството за загревање на оранжериите. Исто така, пожелна би била и замена на досегашните горива со природен гас, кој значително ќе ја намали емисијата на стакленички гасови. Поставувањето на соларни колектори и панели, пак, овозможува отворање нови бизниси, кои ќе резултираат со нови вработувања, развој на преприемничкиот дух во земјата и нов начин на остварување профит. Кога станува збор за транспортот, неопходно е да се намали или спречи порастот на потрошувачката на гориво во сообраќајот. Една од алтернативите е подобрување на енергетл

е

н

о

г л

а

ската ефикасност на возилата или промовирање на возила кои користат алтернативни горива, што мислам дека би се постигнало со царински олеснувања за замена на старите автомобили за нови со еколошки мотори или започнување на производство на електрични автомобили. Втората варијанта би имала директен придонес за развој на домашната економија, бидејќи на тој начин ќе се отворат нови работни места (што ќе резултира со намалување на невработеноста), движење на инвестираните средства само во рамките на домашниот буџет (ќе овозможи зголемување на БДП) и можност за извоз (доколку автомобилите се конкурентни на пазарот), што ќе донесе нов прилив на средства. Од аспект на јавниот транспорт, сметам дека токму ваквиот вид превоз треба да се потенцира бидејќи ќе овозможи намалување на бројот на возила по жител, а со тоа значително ќе се намали и емисијата на штетни гасови во атмосферата. На овој план би можеле да се направат предлог-проекти за воведување трамвај (повторно нова можност за вработување, отворање фабрики кои би учествувале во изработка на истите, и секако, заштита на животната средина) или електрификација на железничката мрежа. Сево ова преминување кон обвновливи извори на енергија генерира нови работни места, вештини, моќ, богатство, иднина, еластичност, автономија, слобода, единство... За да се намали стапката на создавање отпад неопходно е, како што претходно наведов, подобрување на јавната свест и поттикнување редукција, рециклажа и повторно користење на отпадот, но неизбежен елемент е и заострување на законската регулатива. Еден од начините за заштита на животната средина е замена на постоечките пластични со нови хартиени кеси или платнени торби. Точно е дека една индустрија би пропаднала, но од друга страна има можност за развој на две нови, кои не само што ќе креираат нови вработувања, туку ќе употребуваат и природни, обновливи ресурси, к

с

о

м

е

р

ц

и

ј

Во дневниот весник „Капитал“ ексклузивно ќе ги објавиме трите есеи наградени од Светската банка во рамките на програмата за зелен развој. Целта на оваа програма е да се поддржи Владата на Република Македонија во проценката на економските трошоци и придобивки од преминот кон позелен раст и определување приоритети за спроведување активности утврдени со Националната стратегија за одржлив развој, дополнета со препораките од оваа програма. ќе ја поттикнат свеста за рециклирање и истовремено ќе ја заштитат животната средина. Истото се однесува и на пластичните шишиња, конзервите, весниците и хартијата, за кои ќе биде потребно обезбедување на посебни контејнери, но и истовремено менување на менталитетот на луѓето. И како што истакнува Tahanie, „Можете да заклучите на колку високо ниво е издигнато општеството од тоа колкав дел од својот отпад тоа рециклира“. Евидентно е дека постојат многубројни начини за обезбедување економски раст и истовремена заштита на животната средина. Навистина, остварувањето на истото бара големи инвестиции, многу напор, истражувачка работа и целосно менување на погледите и однесувањето, но крајните резултати и придобивките не само што обезбедуваат поквалитетен начин на живот, туку и подобар свет за идните генерации кои ќе се сеќаваат на нас со благодарност, а не со презир. За крај, за да го овозможиме „зеленеењето“ на македонската економија потребен ни е нов пристап, нова економија која не се фокусира само на новите технологии и БДП, туку и на животната средина која н$ опкружува, затоа што „тоа не е избор меѓу нашата животна средина и нашата економија, тоа е избор меѓу просперитет и пад“. а

л

е

н

о

г л

а

с

Врз основа на чл.22 и чл.23 од Законот за работни односи Сл.Весник на Р.М.бр.158/2010 и чл.59 и 60 од Законот за средно образовани директорот на ОСУ ,,Јовче Тесличков,, Велес, објавува

О Г Л А С за пополнување на работно место за учебната 2011/2012 година на определено време најдоцна до 31.08.2012 година 1. Наставник по Англиски јазик со полн фонд на часови.

2. Ноќен чувар за 40 часа неделно. Со пријавата се доставува: - диплома за завршено образование, - уверение за државјанство, - уверение за здобиено педагошка, психолошка и методска подготовка, - по точка 2 лицата да достават лиценца за вршење работи на обезбедување на имот. Огласот трае пет работни дена со денот на објавувањето во дневен печат. ОСУ,,Јовче Тесличков,,Велес ул.Кукушка-37

Еднодневен семинар: ЕКОНОМСКИ АСПЕКТИ ЗА ЗАШТИТА ПРИ РАБОТА 19 Април 2012 година, 10.00 - 16.00 часот Стопанска комора на Македонија, 5кат, 1сала Со цел за унапредување на безбедноста и здравјето при работа и зголемување на капацитетите на правните субјекти во областа на безбедност и здравје при работа, Стопанската комора на Македонија, во соработка со Македонското здружение за заштита при работа (МЗЗПР), ќе реализираат стручна тематска обука од областа на безбедноста и здравјето при работа. Контакт:

Контакт:

факс: 02 32 44 088

факс: 02 32 44 088

Елизабета А. Ефтимова Тел: 02 32 44 074 e-mail:beti@mchamber.mk

Анита Митревска Тел: 02 32 44 057 anita.mitrevska@mchamber.mk

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

СВЕТ 13

Тим Кук е најплатениот извршен директор во историјата на САД За прв пат во САД извршен директор на компанија доби деветцифрена годшна заработка за својот труд. Тоа е „мозокот“ на Епл, Тим Кук, кој лани заработи вкупно 378 милиони долари Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Д

али вреди еден извршен директор да се плаќа милион долари на ден? Тоа е околу 42.000 долари на час, 700 долари на минута или 12 долари секоја секунда. Размислете на овој начин - додека вие ја прочитате оваа реченица, некој веќе заработил 100 долари,- пишува „Њујорк тајмс“, алудирајќи на Тим Кук од технолошкиот гигант Епл, извршниот директор во САД, кој најмногу заработи минатата година. Откако го наследи Стив Џобс во август минатата година, Кук е извршниот менаџер кој е во центарот на вниманието во САД. Тој во 2011 година доби 900.000 долари основна плата, која заедно со бенефициите и бонусите изнесува 1,8 милиони долари, што е премалку за еден топ-менаџер во компанија како Епл. Но, освен ова, тој доби и бонус во форма на акции од компанијата, вредни 376,2 милиони долари. С$ на с$, минатата година Тим Кук, заработи 378 милиони долари, што е повеќе од брутодомашниот производ (БДП) на Тонга, островска земја во Пацификот. Тим Кук ја доби оваа награда од управниот одбор на компанијата, најмногу поради тоа што успеа да го задржи сјајот на компанијата по смртта на Стив Џобс. Првата половина од

оваа сума, според договорот, Кук треба да ја добие до крајот на 2016 година, а останатата половина во 2021 година, секако, ако Тим Кук с$ уште работи за Епл. Оваа сума за многумина во САД претставува изненадување, ако се земе предвид фактот дека еден просечен Американец со факултетска диплома заработува 2,3 милиони долари, не годишно, туку во својот животен век.

Единствен со деветцифрена годишна плата

Податоците кои ги објави „Њујорк тајмс“ за тоа колку заработуваат американските извршни директори, го потврдуваат фактот дека челниците на компаниите заработуваат многу повеќе последниве години, без оглед на тоа што светската економија се соочува со криза. По минатогодишните подеми и падови на американската економија, платите на извршните директори на 100-те најголеми корпорации во земјата се одржаа на завидно ниво, а вкупно пораснаа за 2% во споредба со 2010 година. Просечните примања на извршните директори во САД се зголемија за 14,4 милиони долари, наведува „Њујорк тајмс“, повикувајќи се на анализа на агенцијата Еквилар, а компензацијата за нивната минатогодишна работа вкупно изнесува околу

Во 2011 година Тим Кук доби 900.000 долари основна плата, која заедно со бенефициите и бонусите изнесува 1,8 милиони долари. Освен тоа, тој доби и бонус во форма на акции од компанијата, вредни 376,2 милиони долари.

2,1 милијарда долари. „Њујорк тајмс“ пишува дека Тим Кук е единствениот извршен директор досега кој добил деветцифрена годишна плата. Неговата вкупна компензација за минатата година ги надминува платите на следните девет извршни директори на листата. Во нив спаѓаат и Лоренс Ј. Елисон од Оракл со годишна плата од 77,6 милиони долари, како и Филип Дауман од Виаком, со 43,1 милион долари.

Kapital Akademija...

На второ место на листата од „Њујорк тајмс“ се наоѓа директорот на софтверската компанија Оракл, Лоренс (Лери) Елисон со плата од 77,6 милиони долари,а на трето место шефот на Џеј-Си Пени, Роналд Џонсон, со 53,3 милиони долари. Тим Кук дојде во Епл во март 1998 година, а за извршен директор беше поставен два месеци пред смртта на Стив Џобс, во август 2011 година.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

ОТВОРЕНА ИНТЕРАКТИВНА СЕСИЈА ЗА ЛИЧЕН И ОГРАНИЗАЦИСКИ РАЗВОЈ Капитал Академија Ви најавува отворена интерактивна сесија за запознавање со SDI® (Strengths Deployment Inventory) методологијата и алатките за личен и организациски развој. Преку практичен пристап и вежби кои ќе ги вклучат присутните на сесијата, ќе дознаете кои се тајните на успешното градење односи, одличната комуникација и справувањето со конфликти, кои веќе 40 години ги користат водечките светски компании.

SDI® (Strength Deployment Inventory) е систем на алатки и методологија за подобро разбирање на мотивите зад секое однесување. SDI® помага на лично и организациско ниво да се подобри комуникацијата, конфликтите да се сведуваат на минимум, да се раководи со промените, поефикасно да се развиваат и мотивираат тимовите, да се развиваат менаџерските и лидерските вештини на вработените.

НАСТАНОТ Е НАМЕНЕТ ЗА:

ПРЕДАВАЧ: Г!ѓа ПАМ ВЕЛСБИ Master Trener, Glaven operativen direktor i Regionalen distributer na Personal Strengths ©.

Потврда за присуство и дополнителни информации на: akademija@kapital.com.mk или на 02 3298 110 локал 105.

Менаџери и професионалци од областа на човековите ресурси, тренери, консултанти, кариерни советници и терапевти

ДАТУМ: 20.04.2012 (петок) ВРЕМЕ: 10:00 – 12:30 часот МЕСТО: М6 Едукативен Центар РАБОТЕН ЈАЗИК: Англиски јазик Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

и

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

15

ФЕЉТОН

20

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша овааа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцир рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет! ГРЕШКА 1. Удвојување на капацитетите 2. Сложеност на договорите

3. Недоволни системи за оценување на ефектот

МЕНАЏМЕНТОТ ГЛАВА 2: ПОГРЕШНИТЕ РЕАКЦИИ НАСТАНУВААТ ОПАСНИ НА ТУРБУЛЕНЦИЈАТА СЕГА

Што ја одржа Банката на Америка?

Набргу по купувањето на неуспешната Мерил линч, Банката на Америка ги дочека облаците на бурата што ги донесоа загубите на новата дивизија. Сепак, иновативните услуги за физички лица се покажаа импресивни...

П

ритискањето на снабдувачите е уште една краткорочна грешка што може да причини повеќе штета отколку добро. Падовите и турбуленцијата не се вечни. Притисокот врз снабдувачите да ги намалат цените или принудувањето дистрибутерите да преземат поголема резерва производи за кои компанијата знае дека не можат да ги продадат во следниот квартал ќе се чувствува долго време откако турбуленцијата ќе стивне. Трошоците мора да бидат менаџирани внимателно. Доследноста има клучно значење. Една компанија не би требало да постапува на еден начин во добри времиња, а на друг начин во лоши времиња. Инаку, снабдувачите, дистрибутерите и другите засегнати страни во бизнисот на компанијата ќе загубат доверба во компанијата и соработката и продуктивноста ќе опаднат. Кога една компанија не го сфаќа капацитетот на новите производи со додадена вредност што снабдувачите и дистрибутерите ги предлагаат, компанијата не само што ќе заостане во однос на другите, туку ќе биде згазена кога бурата ќе заврши и сонцето ќе изгрее. Банката на Америка (Bank of America) се чинеше дека ужива во сонцето кога на 15 септември 2008 година ја презеде неуспешната Мерил линч (Merrill Linch), која беше на пат да ја доживее истата несреќна судбина како и Леман брадерс. Банката на Америка имаше силна желба да ги заземе долго востановените и профитабилни сектори за приватно банкарство и за инвестициско банкарство на Мерил линч, вклучително во Европа и во Азија. Како и да е, набргу по купувањето, се појавија облаците на бурата кога загубите на Мерил линч почнаа да излегуваат на површина. Под голем притисок од

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

страна на Американските федерални резерви, Банката на Америка ја забрза зделката без соодветно длабинско снимање на Мерил линч. Како резултат на тоа, за само четири месеци, меѓу средината на септември 2008 година и средината на јануари 2009 година, пазарната капитализација на Банката на Америка падна на 40 милијарди долари од 50 милијарди долари колку што изнесуваше пред да ја купи Мерил линч. Од посветлата страна, пак, и гледано од аспект на нејзините корени во банкарството на мало, претходните податоци на Банката на Америка за создавање иновативни услуги во малопродажното банкарство (банкарство насочено кон физички лица) се импресивни. На пример, таа создаде инвентивни и привлечни штедни влогови за малопродажните клиенти. Со разбирањето на однесувањето на клиентите, банката беше во состојба да создаде диференцирана вредност за своите клиенти. Банката на Америка сфати дека најголем дел од луѓето го заокружуваа следниот доларски износ кога го собираат салдото на своите чековни книшки или кога пишуваа чекови. На пример, ако купиле нешто за 199,28 долари, тие ја заокружуваа сумата во своите глави и во нивните чековни книшки на 200 долари, или ако купиле друг предмет за 14,95 долари тие го заокружуваа внесот во својата чековна книшка на 15,00 долари. Банката на Америка сметаше на оваа навика и воведе една услуга во која, исто така, место клиентите, го заокружуваше следниот доларски износ на нивните изводи од тековната сметка, со тоа што банката ја ставаше разликата во еден посебен штеден влог, кој му носеше камата на клиентот. На крајот на годината, овие клиенти имаа дополнителна готовина, која, секако, беше нивна, но која тие воопшто не ја земаа предвид во своите чековни книшки во текот на претходната година. Најголем дел од компаниите не можат дури ни да сфатат дека Банката на Америка ги следеше навиките на луѓето, а не нивното рационално размислување. На луѓето, исто така, им се допадна идејата да имаат изненадување на крајот на годината или кога им требаше дополнителна готовина.

Лошите одлуки и проценки може да имаат спирален ефект

Еден поранешен заменик-претседател на една водечка металска компанија вака го објасни ставот на неговата компанија кон крајот на 80тите: „Остатокот од индустријата живееше во еден нагорен циклус дигајќи ги сите четири во вис. Но, ние се движевме кон едно друго ниво за да бидеме подготвени за следниот пад“. Спротивно, Ситибенк (Citibank) во 1990 година беше во една несигурна ситуација, бидејќи се стремеше кон зголемување на пазарниот удел на сметка на движењето на готовинските средства и профитабилноста. Според зборовите на еден постар извршен директор, „Вие сакате да растете, па така, агресивно давате заеми. Кредитната контрола не беше толку добра колку што требаше, а ние го истакнувавме пазарниот удел“. Со цел да спречат Ситибенк да пропадне, федералните регулатори интервенираа следните неколку години за да го надгледуваат финансиското заздравување на компанијата. А, погледнете каде е Ситибенк денес повторно -

4. Несоодветен развој на производот / спецификација 5. Еднодимензионален процес на селекција

6. Одржување физичка одвоеност од клучните снабдувачи и дистрибутери 7. Потпирање врз премногу снабдувачи

8. Потпирање врз погрешни снабдувачи и дистрибутери 9. Неуспех да се вложи во усовршување на снабдувачите и на дистрибутерите 10. Неуспех да се вложи во комуникација со снабдувачите и со дистрибутерите

НАЈДОБРА ПРАКТИКА Најдобрата практика укажува дека компаниите треба да вложат големи напори да избегнат удвојување на капа-цитетите меѓу своите снабдувачи и дистрибутери и самите нив со фокусирање врз отстранување на тоа што е непотребно и на трошоците. Најдобрата практика укажува дека компаниите треба да имаат едноставни договори засновани врз доверба, која е изградена со текот на годините, вклучително извршување на договорот врз основа на работа со своите снабдувачи и дистрибутери на секојдневна база, со акцент врз постојано подобрување и правична поделба на заштедата на трошоци заради заемни добивки. Најдобрата практика укажува дека компаниите треба да вложат големи напори за да имаат системи за оценување на снабдувачите и на дистрибутерите што се лесни за разбирање и кои даваат непосредни повратни информации, со посебен фокус врз: (1) откривање на проблематичните области, и (2) развивање методи за отстранување или намалување на какви било тешкотии, но кои нема да се користат како алатка за казнување на слабиот ефект. Најдобрата практика укажува дека компаниите треба да имаат снабдувачи и дистри-бутери што проактивно ќе укажуваат модификации што ќе ги подобрат производите и ќе ги намалат трошоците и кои ќе бидат наградени за нивниот напор. Најдобрата практика укажува дека место да се имаат снабдувачи селектирани само од страна на одделенијата за набавка и дистрибутери селектирани само од страна на одделенијата за продажби, компаниите да ја вршат нивната селекција врз основа на значителен инпут од меѓуфункционални тимови во рамките на компанијата. Овој пристап ја оддалечува компанијата од еднодимензионалниот критериум за селектирање снабдувачи (ниска цена) и за селектирање дистрибутери (висока маржа) и ја доближува кон една стратегија со која ќе се извлече целата вредност од капацитетите на снабдувачот и на дистрибутерот. Најдобрата практика укажува дека заедничката лоцираност на објектите промовира супериорна комуникација меѓу клучните снабдувачи и дистрибутери и компанијата и понатаму го користи знаењето на сите за доброто на компанијата и ù овозможува на компанијата поголема контрола врз своите интереси во рамките на операциите на снабдувачот и на дистрибутерот. Најдобрата практика укажува дека за да се подобри нивниот менаџмент на снабдување, компаниите треба да воспостават повеќе односи со еден извор или со мал број извори, со тоа консолидирајќи ја својата база на снабдувачи така што ограничените ресурси можат да бидат фокусирани врз еден за нив справлив број снабдувачи за да го добиваат вниманието што им треба за да постигнат врвен ефект. Слично, снабдувачите добиваат доволен обем на работа од компанијата за да го оправдаат вложувањето во своите внатрешни ресурси за да го доведат до оптимум својот процес на производство и на тој начин да произведат една компонента по поконкурентна цена. Најдобрата практика укажува дека компаниите чекаат премногу долго за да ги прекинат односите со снабдувачите и со дистрибутерите што имаат слаб или маргинален ефект или чиишто односи со компанијата се штетни. Во текот на турбулентни времиња, проблемите се влошени. Најдобрата практика укажува дека компаниите што ги усовршуваат своите снабдувачи и дистрибутери ги намалуваат оперативните трошоци и ја зголемуваат продажбата повеќе отколку компаниите што не ги усовршуваат и со тоа го зголемуваат квалитетот и на производот и на услугата понудени на компанијата и на нејзините клиенти. Најдобрата практика укажува дека компаниите вложуваат и користат различни методи за да ги подобрат комуникациите со своите снабдувачи и дистрибутери и за да ги намалат погрешните комуникации и да обезбедат повратни информации за прашања од заеднички интерес, што е особено важно во текот на турбулентни времиња и нарушување на пазарот. Многу компании бараат од своите снабдувачи и дистрибутери да ги оценуваат за да ја споредат својата менаџерска практика со таа на нивните директни конкуренти.

Највообичаени грешки во однос на ценетите засегнати страни за време на турбуленцијa и најдобрата практика што треба да се употреби еден пример на тоа што резултира од лоши одлуки. Имајте на ум дека Ситибенк е една од најголемите издавачи на кредитни картички на земјата, со 54 милиони активни сметки. Покрај тоа што објави рационализација на 50.000 работни места во средината на ноември 2008 година, нејзиното одделение за кредитни картички имаше загуба од 902 милиони долари во третиот квартал од 2008 година, во К споредба со 1,4 милијарди долари профит една година порано, како што с$ поголем број клиенти заостануваа или не ги плаќаа своите обврски. И повторно, кон крајот на ноември 2008 година, Ситигруп (Citigroup) бараше од Владата на СА Д инфузија од дополнителни 20 милијарди долари во нов капитал и дополнителна помош во поткрепување на потенцијалните загуби од 306 милијарди долари високоризични финансиски средства. Кога менаџментот донесува погрешни од луки во текот на овие неизвесни времиња, тоа не значи дека е вклучена само одредена бројка долари. Отфрлањето создавање вредност во турбулентни времиња не само што ќе го потоне бродот, туку ќе ги повлече со себе сите патници и екипажот, како што беше случајот со Ситибенк. Лошите одлуки и недостигот од здрава процена може да имаат спирален ефект, кој ќе ја остави компанијата кучешки да плива кон брегот, или, уште полошо, фатена во несовладлива струја. За напредок во една турбулентна економија е потребно повеќе од среќа или инстинктивна интуиција. За тоа се потребни

нов начин на размислување, сериозно планирање, вистински стратегии и храброст од страна на деловните лидери да одат наспроти струјата на традицијата.

(Продолжува) Во следниот број: Започнува новото поглавје Моделот на Хаотика. О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

9 MAJ SPECIJALEN PRILOG

BEZBEDNOST NA KOMPANIITE KORPORATIVNATA I INDUSTRISKA BEZBEDNOST E TEMA NA KOJA KOMPANIITE [IRUM SVETOT POSVETUVAAT OSOBENO VNIMANIE. ZA[TITATA NA OBJEKTOT, IMOTOT I PODATOCITE NA KOMPANIITE SE OD KLU^NA VA@NOST ZA NEJZINOTO FUNKCIONIRAWE OVOJ SPECIJALEN PRILOG DAVA PREGLED NA MO@NOSTITE KOI IM STOJAT NA RASPOLAGAWE NA MAKEDONSKITE KOMPANII ZA: IT BEZBEDNOST I ANTIVIRUS PROGRAMI VIDEO NADZOR, KONTROLA NA PRISTAP, ALARMNI SISTEMI ELEKTRONSKO ARHIVIRAWE PROTIVPO@ARNI SISTEMI I ALARMI ZA[TITA PRI RABOTA ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BEZBEDNOST NA KOMPANIITE KOJ KE IZLEZE NA 9 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111