508-17.04.2012

вторник. 17 април. 2012 вто. max. 170 C min. 60 C

сре. max. 140 C min. 50 C

чет. max. 200 C min. 60 C

МБИ 10

1.965,29

-0,37%

МБИД 1.864,65

Извор: Македонска Берза

РИСТОВСКИ ЌЕ ГИ ПРЕИСПИТУВА ДОЗВОЛИТЕ НА ПЕНЗИСКИТЕ ДРУШТВА?! 10 Со протест пред Владата се бараат одговори - кој е виновен за трагедијата кај Смиљковци 6

-0,90%

ОМБ

121,47

0,00%

25

МИЛИОНИ ДОЛАРИ ИЗВОЗ ЌЕ ИЗЕДЕ ТУТА АПСОЛУТА?! 4-5

61,55

САД

$

46,88

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Клубовите во прва лига мора да станат А.Д. 9

www.kapital.mk

број 508 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

€

Вложувања во инфраструктура, а не стратегии за развој на тур туризмот 11

Зошто освен СДСМ другите партии не откриваат како се финансирале во 2011 година? 7

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

ЕМУ

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ЗАКОНИТЕ И КАЗНИТЕ ВАЖАТ ЗА ПРИВАТНИТЕ КОМПАНИИ, НЕ И ЗА ДРЖАВНИТЕ?! 2-3 СТР.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

“

“

КРИСТИН ЛАГАРД

директор на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ)

www.kapital.mk

ММФ ќе има потреба од помалку пари за кризни интервенции од претходно очекуваните 500 милијарди долари. За да биде најефективно, ние треба да ги зголемиме нашите ресурси

вторник 17/04/2012

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

О

Опасна игра

пасна игра игра Владата со пензискиот систем во земјава. Со неколку мерки ја доведува во прашање стабилноста на пензискиот систем, а со неодговорното работење на државниот пензиски фонд ги прави неизвесни идните пензии, со што се загрозува иднината на една цела генерација сега активно население. Фактот дека државниот Фонд за пензиско осигурување нема пари (ако не добива постојано од централниот Буџет) и дека приватните пензиски друштва не ги оплодуваат средствата со кои управуваат со задоволителен принос значи дека идните пензионери немаат никаква гаранција за сигурна и добра пензија. А тоа не беше целта и идејата на реформата на пензискиот систем, која за некоја година ќе прослави една деценија. По една деценија може само да кажеме дека проектот е доведен во прашање, а уште повеќе пензиите на осигурениците кои издвојуваат пари и во државниот и во приватните фондови. Кои се критичните моменти кои ја рушат стабилноста на пензискиот систем? Прво, државниот пензиски фонд е во банкрот затоа што од оваа институција неконтролирано се одлеваат пари по разни основи, а Министерството за труд не покажа цврста рака за да го спречи тоа. ПИОМ е една од најлошо менаџираните и финансиски најкритични институции во државава, а одговорот на Владата на тоа е дотур на пари од Буџетот и кратење од приватните фондови за да има повеќе за државниот. С$ со цел да не се загрози моменталната исплата на пензиите. Ама до кога така?! Вториот удар за пензискиот систем беше намалувањето на придонесите за пензиско осигурување, со што автоматски се намали основата за поголеми пензии. А пензискиот систем беше реформиран токму со таа цел – посигурни и поголеми пензии. Стапката на пензиски придонеси требаше да се зголемува, а не да се намалува за да се обезбеди уште подобар стандард за идните пензионери. Ама министерот за труд најави понатамошно намалување на пензиските придонеси. Таквата политика, посебно во овој момент, кога сите пензиски друштва се финансиски тенки, е непромислена. Последната мерка за двете пензиски друштва, да мора до јануари да ја продадат еврообврзницата во која имаат вложено 75 милиони евра, може да ја сруши целата концепција на вториот столб ако ја загрози финансиската стабилност на двете пензиски друштва. Нема ништо спорно во идејата пензиските друштва да инвестираат најголем дел од средствата на домашниот пазар. Но, преку ноќ да им се наложи таква мерка во услови кога домашниот финансиски пазар е повеќе од сиромашен и плиток е премногу ризичен потег.

113,6

милиони евра изнесува приливот од тековните трансфери во јануари годинава, објави Народната банка. Овој податок ги опфаќа парите што ги праќаат странските иселеници, меѓутоа и менувачкото работење во земјава. Приватните трансфери се многу битни за одржување на макроекономската стабилност, бидејќи на тој начин се покрива голем дел од трговскиот дефицит.

За две недели почнува тргувањето со земјоделски производи преку СМС-пораки

П

илот-проектот кој ќе овозможи земјоделците да ги понудат своите производи на електронската агроберза преку испраќање СМС-пораки од мобилен телефон треба да почне до крајот на месецов, информираат од Министерството за земјоделство. Со него ќе бидат опфатени 100 фармери и 10 откупувачи, кои ќе се информираат кои производи и во колкави количества се продаваат. „Новиот проект треба да овозможи поголема конкурентност и повисоки цени на пазарот во тргувањето со земјоделски култури. Оној што ќе ја понуди највисоката цена ќе добие и порака како да склучи договор“, информираат од Министерството за зњмјоделство.

Законите и казни за приватните ко

НЕ И ЗА ДРЖАВ Иако и државните претпријатија, исто како и приватните компании, работат по Законот за трговски друштва, што значи треба да имаат исти права и обврски, во практика состојбата е различна. Законските обврски и казните важат за приватниот сектор, ама не и за јавниот Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

З

а државните фирми мајка, за приватните маќеа. Оваа изрека совршено добро ја опишува улогата на државата во домашната економија кога станува збор за правата и обврските на претпријатијата со државен капитал и на тие со приватен. Иако истите закони важат за компаниите од двата сектори, тие не се применуваат кога треба да се санкционира незаконското работење на државните претпријатија. На државните претпријатија им е дозволено со месеци да не исплаќаат плати и придонеси, да им должат со години на државата и на приватни фирми, да работат со загуба и пак да не се банкрот, државата да им ги простува долговите по неколку пати, да ги претвора побарувањата во влог со што го озаконува криминалното работење, да не подлежат на инспекциски контроли, да не мора јавно да даваат отчет за финансиското работење, а да се финансираат од граѓаните... Тоа не смеат да го прават приватните компании. Тие мора строго да ги почитуваат сите законски обврски и за секој пропуст да плаќаат високи казни. Ова значи дека во земјава не постои фер бизнис-клима и еднаквост пред законите, посебно ако се

има предвид дека во некои сектори постои конкуренција меѓу државниот и приватниот сектор (тутунска индустрија, превоз на патници и стоки, електроиндустрија...)

Како работат јавните претпријатија?

На пример, случајот со јавното претпријатие Македонија пат е класичен пример на компанија чие работење по неколку основи е спорно. Работниците тврдат дека три месеци не добиле плата, а не им биле исплатени ниту теренските надоместоци. Според Законот за трговски друштва, по кој работи и Македонија пат, за секое доцнење со исплата на плати и придонеси Управата за јавни приходи треба да пресмета камата на дневна основа. Во случајот треба да реагира и Државен управен инспекторат. Од УЈП велат дека Законот важи за сите и објаснуваат дека пресметките за бруто-плата треба да се достават до Управата најдоцна до 10-ти во месецот, а исплатата да се изврши до 15-ти наредниот месец. „Доколку бруто-платата не се исплати во наведениот рок, УЈП пресметува 0,03% на износот на неплатените социјални придонеси и персонален данок од плата за секој ден задоцнување. Со цел наплата на долговите, УЈП пристапува и кон присилна наплата

на целиот износ на бруто-плата, односно нето-платата на работникот, придонесите и данокот. Оваа е постапка се применува кај сите обврзници за пресметка и уплата на придонеси од задолжително социјално осигурување, вклучувајќи приватни, државни, јавни претпријатија“, објаснува Весна Новаковиќ, шеф на канцеларијата за односи во јавност во УЈП. Но, и покрај ова факт е дека државните претпријатија се најнередовни плаќачи на обврските кон УЈП. Случајот со неисплатените плати во Македонија пат не е единствен. И вработените во Македонски железници штрајкуваа порфади истите причини. „Ние не плаќаме казни ако не ја дадеме платата навреме, барем мислам дека досега не сме плаќале. Всушност, дали ќе поделиме плата зависи од тоа дали МЖ Транспорт ќе ни префрли пари за извршените услуги и дали ќе добиеме пари од Владата за одржување на инфраструктурата на железницата. Ако тие доцнат и ние доцниме со плати. Меѓутоа, имаме долгови кон УЈП, но н$ толерираат затоа што сепак сме јавно претпријатие и имаме привилегија. Башка и да не плаќаме, државата не може да н$ затвори“, велат од менаџментот на МЖ Инфраструктура. Во компаниите кои работат сметководство објаснуваат дека пред три години приватните компании морале да плаќаат огромни казни од по 20.000 евра поради ненавремено исплаќање на придонеси и плата. Истите казни важеле и за јавните претријатија, но ниедно јавно претпријатие не било казнето. Приватна фирма не може да си дозволи да не исплаќа плати и придонеси затоа што УЈП и Трудовата инспекција веднаш ги контролираат. Но, ова не е единствената привилегија во која уживаат јавните претпријатија. Освен што пред две години државата им дозволи

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

3

Во јануари влегле 34,3 милиони евра странски инвестиции

> БРОЈКА

купно 34,3 милиони евра странски инвестиции влегле во државата во јануари годнава. Според податоците на Народната банка, во првиот месец годинава приливот на странски инвестиции е помал за 12,6 милиони евра споредено со истиот месец претходната година. Од вкупниот прилив на странски инвестиции, 12,5 милиони евра се акционерски капитал и реинвестирана добивка на компаниите. Оваа година Владата очекува прилив на странски инвестиции од 300 до 500 милиони евра, кои во најголем дел ќе бидат инвестиции на турски компании во македонија. Пред помалку од еден месец премиерот Никола Груевски најави дека две американски и една германска компанија донеле интерни одлуки да инвестираат во Македонија, а планираат да градат фабрики за делови и кабли

се зголемени субвенциите за краставици и домати, а финансиската поддршка за пиперки и компири оваа година е поголема за 15%. Според годишната програма за финансиска поддршка во земјоделството, за 12% е зголемена поддршката во лозарството и во овоштарството за одржување на насадите, а за 17% е поголемо субвенционирањето на сертифицирано семе за житни и индустриски култури. За 4% се зголемуваат и субвенциите за обележани глави говеда, а за женски се воведуваат дополнителни 1.500 денари.

В

за автомобилска индустрија. Фабриките планираат да ги градат во Струга, Тетово и во Скопје, но не ги откри имињата на инвеститорите. До крајот на годината најави влез на најмалку 10 странски компании, кои би изградиле производствени погони во државата. Во меѓувреме, во индустриската зона во Бунарџик при крај е изградбата на фабриката на Кемет електроникс, која планира да произведува електрични уреди во Македонија, а започната е изградбата на погоните на индиски Матерсон груп, руската фармацевтска фабрика Протек. Италијански Текнохозе се очекува да почне со производство во првата половина од годината. Минатата година Народната банка регистрираше прилив на 303 милиони евра странски инвестиции, што е двојно повеќе од 2010 година.

50%

ите важат омпании,

ВНИТЕ?! на рати да си ги плаќаат даночните долгови и им ги отпиша каматите, целосно ги иззема и од задолжницата како инструмент за подобрување на ликвидноста на компаниите. Меѓу привилегиите што ги уживаат јавните претпријатија е и задолжувањето кај банките, процес во кој банките не им бараат хипотека со недвижен имот, која за приватните компании е задолжителна и многу скапа. Освен што им простува долгови, државата застанува и како гарант зад јавните претпријатија, овозможувајќи им подобри услови при земање кредит од домашните банки. За нив и каматите на кредитот се пониски и се движат околу 6%, а за приватните компании околу 8%. „Камати од околу 6% за

државните компании се далеку поисплатливи во споредба со тие што ние како приватни ги добиваме од банките. Нашата компанија има земено два кредита од банките со камата од 8%. Од друга страна, приватните фирми не се директно засегнати од работењето на јавните, па поради тоа мислам дека не влијае врз нашата работа“, вели сопственикот на компанијата за хемиски и козметички препарати Андрос од Охрид, Ацо Андрески. Дури и при објавувањето на завршните сметки јавните претпријатија се во повластена позиција затоа што постојано доцнат и не сносат никаква одговрност, за разлика од приватните компании на кои веднаш им се пресметуваат казни.

лидери

ДОЛЖАТ, БЛОКИРАНА

& должат на

ДРЖАВАТА ПРОСТУВА камати

, ама таа им дава рати и им

Не мора да потпишуваат

АНДРИЈА СЕКУЛОВСКИ

Р

аноградинарските култури се под закана на Тута апсолута, а земјоделците се во паника и затоа предупредија на навремени мерки за да се справат со штетникот

ЈИТКА ПАНТУЧКОВА

О

хридска банка обезбеди значајна кредитна поддршка од 10 милиони евра за инвестиции од мали и средни фирми во време кога на бизнисот најмногу му требаат пари

не им беше денот

Работат со

, а сепак може да земат

ДОЦНАТ

или не објавуваат финансиски извештаи и никој не ги

КАЗНУВА

МИХАЈЛО МИХАЈЛОВСКИ

Н

ема да се решат проблемите во ракометната репрезентација само со влечење поуки од Гетеборг, туку мора да се преземат конкретни кадровски политики кај најслабите алки

ВРАБОТЕНИ имаат и никому ништо

Македонија пат и МЖ Инфраструктура се најсвежите примери на јавни претпријатија кои им должат на државата и на вработените, ама ниеден закон не ги санкционира поради тоа.

БОЛЕДУВАЊА, КОНТРОЛИРА

ама Тодоров не ги

Преку средби со високи претставници на Стејт департментот, Советот за национална безбедност на САД, како и со секретарот за одбрана на САД, Леон Панета, министерот за одбрана на Македонија, Фатмир Бесими, уште еднаш ги потенцираше аспирациите на Македонија за ФАТМИР членство во НАТО во БЕСИМИ контекст на мајскиот самит на Алијансата во Чикаго. Бесими се сретна и со заменик-помошникот државен секретар на САД, Филип Рикер и со директорот задолжен за европски прашања во Советот за национална безбедност, Рик Холдзапел, каде ги презентираше реформите коишто ги прави државата во делот на одбраната и безбедноста. Во рамки на псоетата одржа и предавање на Универзитетот Џорџтаун на тема „Пристапување во НАТО: Патот на Македонија кон евроатлантските интеграции“. Ваквата агенда за Македонија значи дополнителна промоција, но и обврска за имплементација на реформите кои се предмет на расправа на голем дел од средбите.

_

ГУБИТНИК Претставничката на Македонскиот центар за европско образование, Лидија Димова, која себеси се промовира како проевропска личност и дежурен критичар на евроскептицизмот во земјава, со само една изјава го сруши сето тоа за кое претходно се залагаше. Среде ЛИДИЈА Брисел, како единствен ДИМОВА преставник на Македонија, директно од центарот од каде што земјава со години се труди да извлече пари од ИПА-фондовите, побара нивно стопирање, како што вели таа, поради неуспешната приказна со овие фондови во Македонија. Со оваа скандалозна изјава Димова само го призна и сопствениот неуспех да придонесе за поголема искористеност на европските фоднови во Македонија. Ако навистина Димова се борела за европските вредности и имала волја европските стандарди да ги донесе во Македонија, ваквото однесување го покажува само спротивното.

мисла на денот

Не кажуваат колку

Вработените почесто им одат на

победник и губитник

+

ЗАДОЛЖНИЦА

ЗАГУБИ КРЕДИТ од банка

О

пштина Штип нуди на продажба градежна парцела од 2.837 метри квадратни во индустриската зона Македонка. На локацијата е предвидена изградба на деловен објект за производство, дистрибуција и сервиси. Освен оваа локација, општината огласи на продажба и две парцели наменети за изградба на индивидуални куќи во населбата Блок 2.000 во Штип, со површина од 1.597 до 2.019 метри квадратни. Почетната цена за градежните парцели е 61 денар за метар квадратен, а јавното наддавање ќе се оддржи на 18 мај годинава.

ПОБЕДНИК

Зошто на државните компании им е лесно? ама сметката не им е

Се продава парцела за изградба на фабрика во индустриската зона Македонка

ПАНЧЕ КРАЛЕВ

Н

ајави, па се пишмани, па пак најави мирување и намалување квоти на општествени факултети, па не сме сигурни која ќе биде крајната одлука на министерот

НЕ ПЛАШИ СЕ ОД ГОЛЕМИ ЧЕКОРИ. НЕ МОЖЕШ ДА ПОМИНЕШ ПРЕКУ АМБИС СО ДВА МАЛИ СКОКА.

Дејвид Лојд Џорџ поранешен премиер на Велика Британија

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ....

Најмногу туристи од соседните земји Други 3158

Албанија 744

Грција 3541

О

Бугарија 921

Турција 1032 Косово 1085

Србија 1585

Извор: Државен завод за статистика

д вкупно 14.351 странски туристи регистрирани во Македонија во февруари годинава, дури 8.908 гости се од соседните земји и од Турција. Податоците од Државниот завод за статистика покажуваат дека најбројни биле туристите од Грција, а потоа од Србија. Интересно е дека по еден гостин се регистрирани од Исланд и од Малта.

Ч

еститки за верниците за најголемиот христијански празник, како и сочувство до семејствата на убиените во петкратното убиство испрати државниот врв во велигденските обраќања. Претседателот и премиерот на државата, како и поглаварот на МПЦ порачаа дека правдата ќе ги стигне сторителите на грозоморното убиство.

светот низ медиумите...

Најголемо присуство на штетникот тута апсолута е утврдено во Струмичкиот и во Валандовскогевгелискиот регион

Daily Telegrаph Da

ММ ја предупредува Британија ММФ дека зголеменииот животен век на н нивните граѓани ќе ги оптовари пензиските фондови за цели 750 пенз милијарди долари во многу скоро мил време. врем

The National Post Th

Скан Скандалот кој ја тресе НАСА е на насловните страници и на канадските медиуми. С$ п поизвесно е тврдењето дека НАСА децении наназад влечела буџетски средства влеч врз б база на непотврдени, предимензионирани извештаи пред во вврска со опасностите од климатските промени. клим

T Wall Street The Th J Journal Asia

Кинеската цензура на дел од најпопуларните интернетстраници е на насловната страница на азиското издание на американскиот бизнис-весник. Кинеската влада е постојано критикувана поради оваа нејзина практика, но и покрај бројните најави с$ уште нема конкретни мерки за евентуална либерализација.

24 часа

Градинарите предупредуваат дека ако за 20 дена Министерството за земјоделство не преземе конкретни мерки, може да биде уништен целиот годинашен род на домати. Загубите, кои се проценуваат на стотици илјади евра, нема да бидат само на производителите, туку и на државата, која ќе загуби милиони евра девизен прилив од извоз на домати

Александра Спасевска

И Бугарија од 1 јуни го воведува законот за рестрикција на пушењето на јавни места со казни слични на македонските, 500 евра за прекршителот и 5.000 евра за сопственикот на угостителскиот објект.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

25 МИЛИОНИ ДОЛАРИ извоз ќе изеде тута апсолута?!

Гувернерот влезе во војна со Комерцијална, најголемата банка во земјава

2 3

Прилеп чека инвестициска инвазија

4

аме Објективно да кажеме - немаме тот во очекувања за прием на Самитот Чикаго!

Владата среде невиден скандал - цел л туата у Балкан ни се смее на бруката со статуата на Радев!

spasevska@kapital.com.mk

И

тно да се регистрираат нови хемиски препарати за заштита на доматите од штетникот тута апсолута, а Министерството за земјоделство да излезе на терен за да ги утврди д досегашните штети. Градинарите предупредуваат д дека ако за 20 дена не се преземат конкретни чекори, можно е да биде уништен целиот годинашен род на домати. Велат дека загубите нема да бидат само на нивниот грб, туку и на државата, која ќе загуби милиони евра девизен прилив од извоз. Македонија лани имаше пад

на извозот на домати за 12% поради бактеријата ешерихија коли, односно вкупен девизен прилив од 24,7 милиони евра, за разлика од 28 милиони долари извоз во 2010 година. Ако итно не се реши проблемот, тогаш оваа година штетите ќе бидат многу подрастични. Годинава со домати се посеани 5.665 хектари, а просечното годишно производство е од 150.000 до 160.000 тони. Марјан Донев, сопственик на откупниот центар Зирони во струмичко Куклиш, кој и самиот во оранжерии одгледува домати, вели дека ако во наредните 20 дена институциите не им помогнат на земјоделците за да се справат со тута апсолута, постои голема опасност да биде уништен целиот род на домати.

Владата следната недела ќе носи мерки

О

д Министерството за земјоделство велат дека е формирано експертско тело, а состојбата со штетникот тута апсолута се разгледувала на последниот состанок на Економскиот совет на Владата. Како што информираат од Министерството, следната недела, врз база на извештајот на Економскиот совет, ќе се соопштат конкретни заклучоци и мерки кои евентуално би се презеле за да се спречи понатамошно ширење на штетите. Потенцираат дека внимателно ги следат состојбите на терен. „Лани беше утврдено присуство на тута апсолута во Струмичкиот и во Валандовскиот регион, но оваа година двојно е зголемено. Користиме препарати кои се увезуваат од Бугарија, но не даваат резултати. Министерството за земјоделство итно треба да излезе со конкретни мерки и да ни каже кои препарати да

ги користиме за заштита на родот“, вели Донев. Тој објаснува дека од почетокот на сезоната има потрошено над 3.000 евра за пестициди кои не помагаат. „Сега започнавме со извоз на домати од оранжерии. Ги бираме само убавите . Ако утврдат присуство на тута апсолута, ќе ни ги вратат шлеперите и ќе забранат извоз.

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

3,4% 5,6% 8,7%

се зголемени цените на аутпутот во земјоделското производство во март, соопшти Државниот завод за статистика

се намалени цените на производите од растително производство во март

се зголемени цените на земјоделските производи од добиточно производство во истиот период

ПАСКАЛ ЛАМИ

генерален секретар на СТО

Глобалната трговија ќе забави во 2012 година

Д

олжничката криза во еврозоната и другите економски шокови може да го забават глобалниот раст на извозот од 3,7% во 2012 година, проценува Светската трговска организација (СТО). „Поминаа повеќе од три години од трговскиот колапс од 2008-2009 година, но светската економија и трговија с$ уште се слаби. Понатамошното забавување на трговијата, кое се очекува во 2012 година, покажува дека ризиците останале високи. Уште не излеговме од кризата“, оцени генералниот секретар на СТО, Паскал Лами.

ТОДОР ЧЕРЕПНАЛКОВСКИ

претседател на Групацијата на раноградинари

АНДРИЈА СЕКУЛОВСКИ

претседател на Федерацијата на фармери

Ако не се спречи оваа појава и ако продолжат земјоделците неорганизирано да дејствуваат и да употребуваат нерегистрирани препарати, штетите ќе бидат многу големи, до стотици илјади евра.

24,7 5.665

милиони долари изнесуваше вкупниот извоз на свежи домати во 2011 година

хектари се посеани со домати во Македонија годинава

40-50% од годинешните насади со домати се зафатени од штетникот тута апсолута

Минатата година беа вратени неколку пратки каде што беше утврдено присуство на штетникот. Оваа година с$ уште нема таков случај“, потенцира Донев. Тодор Черепналковски, менаџер во оранжериите Еко оаза самандов, компанија која е еден од најголемите извозници на домати, вели дека ако сега се опфатени со штетникот 40% од посевите, за еден месец, кога започнува бербата на домати од пластеници, може да бидат зафатени до 80% од посеаните површини. „Драстично ќе се намали извозот на домати. Овој штетник е прилично отпорен на класични пестициди, се шири брзо, не реагира на препарати. Мора да се регистрираат хемиски средства кои ќе даваат ефекти и кои се применуваат во ЕУ“, потенцира Черепналковски.

Експертско тело од Владата да излезе на терен Од Федерацијата на фармери на Македонија (ФФРМ) велат дека иако во Министерството за земјоделство постои експертско тело за следење на состојбите со тута апсолута, формирано уште минатата година, не се донесени конкретни мерки за решавање на проблемите. Андрија Секуловски, претседател на ФФРМ, вели дека проблемот не е само кај земјоделците, туку

Драстично ќе се намали извозот на домати. Овој штетник е прилично отпорен на класични пестициди, се шири безобразно брзо и не реагира на препарати. Мора да се регистрираат хемиски средства кои ќе даваат ефекти и кои се применуваат во ЕУ. на национално ниво и ако не се превенира, може да го наруши имиџот на земјата како голем извозник на домати. „Проблемот треба да се дигне на повисоко ниво. Министерството да излезе на терен и да ги утврди штетите. Ако не се спречи оваа појава и ако продолжат земјоделците неорганизирано да дејствуваат и да употребуваат нерегистрирани препарати, цената на чинење ќе порасне.Штетите ќе бидат многу поголеми од оние кои беа констатирани лани, кога беа зафатени само 15% од посевите, потенцираше Секуловски. Васе Митушев, претседател на здружението Кукла градинар од Струмица, проценува дека годинашниот принос ќе се намали за 50% споредено со лани, што ќе значи големи загуби за земјоделците. „Бараме информации од институциите бидејќи сите нас н$ засега“, вели Митушев.

4,3%

на годишно ниво и 1,9% на месечно ниво пораснаа продажните цени на производителите на индустриските производи во март годинава. Според податоците од Државниот завод за статистика, продажните цени на производителите на индустриски производи во групата енергија на месечно ниво се повисоки за 4,5%, а на годишно ниво за 12,8%.

Иванов: Геополитиката го отстапува местото на геопрофитот

Т

реба да се прилагодиме кон моќта на економијата и глобализацијата, бидејќи геополитиката го отстапува местото на геопрофитот, порача претседателот Ѓорге Иванов пред своите колеги од Косово, Албанија, Бугарија, Црна Гора, ни и пред претседателите и премиерите на уште 34 други земји од Европа и од Азија на маргините на 15-тиот Евроазиски економски самит во Турција. Иванов ги повика своите колеги заедно да го креираат економскиот раст и одржлив развој, кој зависи токму од инфраструктурното поврзување на Евроазискиот регион. „Веќе долго време, заедно со моите колеги од регионот, се залагам за поврзување на Јадранскојонската магистрала со коридорите 8 и 10. Ова е крупен проект и бенефитот ќе биде огромен за целиот регион. Тука се надоврзува и третиот исклучително важен сегмент - енергетското поврзување. Никој во светов, денес, не може да прави проекции за својата иднина, без да бара начини и целосно да е фокусиран на обезбедување енергетска сигурност. Затоа, сакам Република Македонија, но и другите земји од регионот да бидат енергетски поврзани. Нашите економии мора да ги направиме компатибилни со економиите на земјите и клубовите во кои ја гледаме нашата иднина. Но, тоа нема да дојде само по себе“, изјави претседателот Иванов, додавајќи дека глобалните прашања бараат регионален пристап. Лидерите на дел од земјите од Евроазискиот регион порачаа дека сиромаштијата, невработеноста и гладта се глобален проблем, со кој светот мора што поскоро разумно да се справи.

илјади решенија за легализација на дивоградби се издадени досега во Македонија од страна на Министерството за транспорт и врски. Последните 1.000 беа поделени во општината Илинден. Во Агенцијата за катастар на недвижности се издадени имотни листови за вкупно 18.644 вакви објекти, од кои 6.770 се во скопските општини.

ВЛАДИМИР ПЕШЕВСКИ

вицепремиер

Владата не е загрижена од цената на бензинот

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.965,29 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

Минатата недела на Македонската берза беше остварен промет од 407.998 евра од редовното тргување, кое се намали за 69,28 во споредба со претходната недела. Прометот од тргување со обврзници пак, забележа намалување од 22,27%. Главниот берзански индекс МБИ-10 на неделно ниво забележа пад од 2,66% и трговската недела ја заврши со вредност од 1.965 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК ТТК Банка

920,00 +24,00

+2,70%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Скопски пазар

4.200,00 -4,55% 4 55%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.805,39 0 70% +0,70%

По петдневен континуиран пад, акциите на Волстрит пораснаа пред празничниот викенд. Познавачите коментираат дека инвеститорите се охрабрени од добриот почеток на сезоната на квартални компаниски резултати. И на европските и на азископацифичките берзи состојбата беше охрабрувачка.

Словаци и Чеси ќе ги учат промоторите како да го зголемат извозот

П

роектите на УСАИД, АгБиз и проектот за унапредување на инвестирањето и извозот, ИДЕАС, организираат студиско патување во Словачка и Чешка за размена на најдобрите меѓународни практики за промоција на извозот. Како што информираат од УСАИД, целта на оваа активност, која ќе се одржи од 16 до 19 април, е да се обезбедат практични знаења во областа на промоција на извозот, наменети за претставниците од Агенцијата за странски директни инвестиции и промоција на извозот и Министерството за економија. Групата ќе има можност да посети две агенции за промоција на извозот – Словачката агенција за инвестиции и промоција на извозот (SARIO) и Чешката агенција за промоција на извозот (Czech Trade). Исто така, учесниците ќе имаат можност да ги посетат релевантните министерства и здруженија од приватниот сектор во двете земји. Во текот на средбите ќе се покријат сите аспекти поврзани со успешна промоција на извозот. Оваа активност е дел од напорите на УСАИД наменети за одржлива промоција на извозот.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.627,84 9.524,79 1.368,71 3.016,46 6.678,26 809,88

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,12% +0,70% +0,74% +0,84% +0,05% +0,50%

€ $

1,2126 ПРОМЕНА

+0,2%

СТАПКА

1,3153 ПРОМЕНА

+0,2%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.653,70 -0,40% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

119,83 -0,29% 0 29% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

В

ладата ќе интервенира во однос на цената на бензините тогаш кога ќе процени дека е тоа потребно, порача вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски. Според него, Владата нема волшебно стапче за да ги смени цените на нафтата на светскиот пазар. „Тој тренд е таков каков што е. С$ додека е растечки, цената на нафтата, генерално, ќе се зголемува“, вели Пешевски и додаде дека ако се интервенира, ќе има корекција во делот на давачките кон државата.

БЕРЗА

-200,00

20

Најголеми штетите во Струмичкиот и во Валандовскиот регион

Според професорот Слободан Банџо од Земјоделскиот институт, штетникот е многу отпорен на хемиските средства за заштита и брзо се размножува. Еден од начините на борба со штетникот е и примената на предатори и паразити, а употребата на пестициди треба да се сведе на минимум само во случаи на посилна појава на штетникот. „Поради тоа што директно причинува штети, може да го намали приносот од 30% до 40% и повеќе. Има случаи во европските земји каде што поради тута апсолута приносите биле намалени и до 80%. Причинува штети и на плодот и го прави непогоден за продажба. Негативно се одразува на имиџот на државата како извозник на домати. Во најголем дел од државите во ЕУ е карантински штетник. Ако има неколку домати во камионот кои се нападнати од штетникот, има ларва од тута апсолута и ако фитосанитарните служби забележат присуство на штетникот, ќе биде вратена целата пратка и ќе се стават забрани и санкции за извоз на европските пазари“, потенцира професорот Банџо. Како превентивни мерки ги потенцира едукацијата на земјоделците, примената на најнови интегрални мерки за справување со тута апсолута. „Да го уништиме не ќе можеме, но да ги сведеме штетите на минимално ниво, тоа може“, потенцира професорот.

ТОП ВЕСТИ...

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

РОБЕРТ ЗЕЛИК

претседател на Светска банка

Кинескиот економски раст годинава ќе забави и ќе застане на 8,2%.

“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Чешкиот премиер, Нечас, во посета на Македонија

П

ремиерот на Чешка, Петр Нечас, вчера пристигна во официјална посета на Македонија. Дел од владината делегација предводена од Нечас е и чешкиот министер за индустрија и трговија, Мартин Куба, кој заедно со македонскиот министер за економија, Ваљон Сараќини, ќе го отвори македонско-чешкиот бизнисфорум во Стопанската комора. Пред настанот предвидена е билатерална средба меѓу Сараќини и Куба. Пред еден месец министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во Прага се сретна со Нечас и со чешкиот министер за надворешни работи, Карел Шварценберг, во рамките на работната посета на Попоски во Прага.

Со протест пред Владата се бараат одговори кој е виновен за трагедијата кај Смиљковци

Г

рупа граѓани со протести пред Владата вчера бараа одговор за трагедијата којашто се случи во четвртокот кај Смиљковското Езеро, во околината на Скопје, каде што беа убиени пет лица. Членовите на групата, организирани преку социјалните мрежи, апелираат протестот да биде мирен и цивилизиран. Во меѓувреме, според последните информации од министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, истрагата сериозно напредува, дефиниран е профилот на извршителите, но с$ уште не нивниот број и идентитет. „Убијците оставиле многу траги и постојат индиции дека за убиството бил користен автомобил од типот „опел“, кој бил пронајден

десетина километри подалеку од местото на злосторството“, изјави Јанкулоска. Во рамките на истрагата на информативен разговор биле повикани над 100 лица, но нема осомничен. Клучни ќе бидат и исказите на семејствата на жртвите, кои од разбирливи причини вчера и завчера не биле на распит. Обдукцискиот извештај на Институтот за судска медицина укажува дека петтемина убиени кај Смиљковци починале како последица на огнострелни рани во главите и во горниот дел од телата. Немало друг вид повреди пред или по нивната смрт. Четворицата средношколци и еден повозрасен човек беа убиени кај Смиљковското Езеро пред три дена.

За што ќе се правдаме пред Филе? Непосредно пред доаѓањето на Филе, експертски мисии од Брисел ќе пристигнат во Скопје. Тие ќе ја извршат првичната ревизија во однос на сработеното и ќе го подготват теренот за доаѓањето на еврокомесарот Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

Н

а две недели од присигнувањето на еврокомесарот Штефан Филе, Владата с$ уште го нема усвоено Оперативниот патоказ со временските рамки за секоја мерка од реформите на кои инститра Европската комисија, патоказ кој барем според официјалните најави треба да се разгледува на повторната средба на еврокомесарот Филе со премиерот Никола Груевски најавена за 7 мај. Според изјавите на министерот за надворешни работи, Никола Попоски, усвојувањето на овој патоказ ќе биде наскоро, но точно кога ниту тој, ниту другите инволвирани страни, не прецизираа. Оттука изненадува динамиката со која Владата е посветена на евроагендата, особено ако се верува на изјавите од високи дипломатски извори од Брисел кои, непосредно пред официјалното започнување на високиот дијалог, брифираа дека доколку Македонија успешно го искористи овој дијалог, и ги заврши со успех задачите кои ги утврди Брисел, многу веројатно е во декември Европскиот совет и официјално да додели датум за преговорите со Македонија. Така дали ваквата динамика, која Владата засега ја оценува како успешна, ќе успее

да ги сретне критериумите кои ги постави Брисел, официјално ќе знаеме по средбата на еврокомесарот Филе и премиерот Груевски. Институциите, кои добија дел од задачите од Брисел, тврдат дека с$ се одвива според утврдениот план. Без да конкретизираат што точно сработиле, уверуваат дека сериозно работат на задачите и дека веруваат во успешни резултати. Од Секретаријатот за европски прашања објаснуваат дека сите надлежни министерства веќе работат на мерките и активностите кои треба да ги преземат. „Веднаш по првата средба сите надлежни министерства и други државни институции започнаа со идентификување на мерките и активностите кои треба да се преземат во рамки на нивната надлежност. Сите тие мерки и активности се доставени и ќе бидат вклучени во Оперативниот патоказ кој ќе биде презентиран во рамки на наредната средба на пристапниот дијалог“, изјавија оттаму. Дека напорно се работи на завршување на задачите тврди и министерот за правда, Блерим Беџети, чиј ресор всушнот има и најмногу забелешки во Извештајот. Без да конкретизира кои задачи ги завршил во

Брисел следната недела ни испраќа експертски мисии

Експертски мисии од Брисел кон крајот на месецот пристигнуваат во Скопје. Тие ќе ја извршат првичната ревизија во однос на сработеното и ќе го подготват теренот за доаѓањето на еврокомесарот Филе. Тоа го потврдуваа и од Секретаријатот за европски прашања. „Експертските мисии, како таа која треба да пристигне кон крајот на април, се една од вообичаените форми на соработка која постои меѓу Република Македонија и Европската комисија. Нивната цел е да извршат анализа на остварениот напредок во конкретна област, и ова претставува можност претставниците на ЕК да имаа директен увид во напредокот кој е постигнат“, изјавија од Секретаријатот. изминатитот месец, рече дека во Министерството сериозно се работи и е убеден дека успехот нема да изостани. „Високиот дијалог ќе продолжи во мај. Дотогаш ние ќе продолжиме да работиме со полн капацитет и досега сметам дека сработивме многу. Сепак продолжуваме да работиме и мислам дека дотогаш ќе имаме и конкретни точки по тоа што разговаравме и конкретни резултати. За сите теми сериозно сме зафатени и сме убедени дека успехот ќе продолжи и понатаму“, рече Беџети.

ШТЕФАН ФИЛЕ

еврокомесар за проширување

Лустрацијата се претвори од политичка на економска пресметка со неистомислениците

На трибина посветена на новиот Закон за лустрација претставници на невладиниот сектор и професори истакнаа дека секое ново решение с$ повеќе отстапува од основната идеја – расчистување со соработниците на тајните служби на комунистичкиот режим. Сите потенцираат дека европското искуство за брзо спроведување на лустрацијата ќе значи и брз демократски напредок Марија Севриева

Европа расчисти, а Балканот заглави во минатото

sevrieva@kapital.com.mk

Д

ебатата за Законот за лустрација досега се води во погрешна насока, запоставена е процедурата на овој процес, а тоа е заштита на човековите права. Наместо македонското судство да се унапредува, тоа дополнително се деградира, препуштајќи ја неговата работа на квазитела, како Комисијата за верификација на фактите, смета професорот Гордан Калајџиев. Во рамките на трибината „Што носи новиот Закон за лустрација?“, во организација на Фондацијата Отворено општествоМакедонија, Калајџиев истакна дека лустрацијата се претвори во класична инквизиторска постапка без право на одбрана на лицата на кои се однесува. „Сите процеси во државава, како процесот на лустрација, па дури и борбата против

истакна извршниот директор на ФИООМ, Владе Милчин, добил од Андреј Ковачев, шеф на бугарската делегација во Европскиот парламент. „Бугарија помина низ едно горчливо искуство за расчистување со комунистчкиот режим, но неговото спроведување значи прогрес – политички и економски. Оние екскомунистички земји кои брзо расчистија со комунистичкото минато брзо напредуваа во демократијата“, се вели во писмото на Ковачев.

организираниот криминал, се сведоа на алатка за политичка пресметка со медиумите, невладиниот сектор, политичките противници и со најновите измени во Законот, пресметка и со економската елита и конкуренцијата“, вели Калајџиев. Според Жарко Трајановски, активист за човекови права, во новиот предлог-закон повторно се прави грешката која два пати ја оспори Уставниот суд, а тоа е опсегот на лустрацијата, која сега трае до 2006 година. „Кој ќе ги казни лицата кои го кршат Уставот, кои преку ваквите законски решенија ги кршат човековите права? Со ваков процес само создаваме нови жртви - оние на Комисијата за верификација на фактите“, рече Трајановски. Поддршка за отворена дебата и правилно спроведување на лустрацијата, како што

Во Источна Германија со лустрацијата беа опфатени сите државни службеници кои соработувале со тајната служба Штази. Сите работни места во јавниот сектор беа „исчистени“ од ваквите лица. Освен во Германија, лустрацијата најдоследно, со посебен закон и негова примена, беше спроведена и во Чешка. Во останатите земјичленки на Европската унија лустрацијата не помина едноставно. Откако Уставниот суд на Романија два пати во рок од две години го прогласи Законот за лустрација за противуставен, романското Собрание повторно донесе нов предлог-закон, според кој поранешните соработници на Секуритате не смеат да вршат јавна функција во следните пет години. Унгарија, според Уставот, кодошите ги гони во судска постапка за злосторствата кои ги извршиле пред 1989 година.

„Ние го отфрламе секое право за вршење престапи против човештвото извршени против унгарската нација и нејзините граѓани од национал-социјалистичката и комунистичката диктатура“, се вели во Уставот на Унгарија. Во Бугарија пак, процесот на лустрација не помина без проблеми, но имаше ефекти. Меѓу амбасадорите на Бугарија во странство беа откриени 35 агенти на тајните служби, од кои најголем дел беа отповикани, вклучувајќи го и Раковски Лашев, поранешниот амбасадор во Македонија. Во останатите републики кои поминаа низ комунистичкиот режим лустрацијата стана предмет на жестоки контроверзии, политички отпор, а некаде беше извршена само формално. Многу експерти го посочуваат решението на спроведување на овој процес во рамките на постоечката законска регулатива. Но, Балканот е посебна приказна. Прашањето за лустрацијата во Србија беше опфатено во Законот за одговорност за кршење на човековите права од 2003 година. Комисијата за лустрација беше формирана една година подоцна, но процесот никогаш не започна. Во очи на добивањето датум за преговори со Европската унија српските политичари ветија итно спроведување на лустрацијата. И Хрватска нема закон за лустрација. Неколкупати имаше иницијативи за негово донесување, но тој беше одбиен со мнозинство гласови, а објаснувањата беа дека е опасно да се троши енергија на „лов на вештерки“, кој може да задре во основите на создавањето на самата државност.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 12.04.2012

ПОЛИТИКА 7

Зошто освен СДСМ другите партии не откриваат како се финансирале во 2011 година?

Од каде нашле политичките партии пари за своето функционирање минатата година, со колку вкупно средства располагале, на што и како трошеле - освен партијата на Бранко Црвенковски ниедна друга поголема не ги објави своите финансиски извештаи, иако законскиот рок за тоа одамна истече. Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Т

рета недела поминува откако истече законскиот рок до кој политичките партии беа обврзани да ги достават годишните извештаи за начинот на нивното финансирање до институциите и истите да ги објават на своите интернет страници, а освен СДСМ, ниту една друга од поголемите парламентарни партии го нема направено тоа. Во владејачката ВМРО–ДПМНЕ велат дека извештајот бил готов, бил доставен до надлежните институции, но не објаснуваат зошто ако е така, не го објавуваат транспарентно и на своите веб-портали, како што налага и Законот: „Нема ништо спорно, извештајот е пратен до Централен регистар, до Државниот завод за ревизија, до Антикорупциската комисија и до Јавното обвинителство. Ќе биде објавен и на интернет-страницата“, велат од владејачката партија. Во ДПА, на Мендух Тачи, не знаеја ни за каков извештај се јавуваме да прашаме: „Ова е некој тримесечен, квартален, каков финансиски извештај барате?“, добивме контрапрашање оттаму. Дали сметката за нивните финансии е доставена до надлежните институции не одговорија, но и на нивната интернет-страница не може да се прочита со колку пари располагала партијата на Тачи, од каде извирале и на што ги потрошила. Портпаролот на ДУИ, Бујар Османи, кажа дека навремено есапот за тоа колку имале, а колку потрошиле лани го доставиле до институциите. На Интернет и тие не го

објавиле, ама н$ поканија да пратиме наша екипа до Тетово, па во седиштето на партијата во Мала Речица сме можеле слободно да го добиеме извештајот во „хардкопи“ варијанта. СДСМ, за разлика од овие партии, на ден пред истекувањето на законскиот рок го сподели со јавноста извештајот за нивната финансиска состојба. Од регистар на донации добиени на жиро-сметка на СДСМ во 2011 година биле собрани 19 илјади евра, од неколку компании и физички лица, меѓу кои и роднини на струмичкиот градоначалник, Зоран Заев. За изборите, најголем донатор, како што покажа и нивниот извештај за изборната кампања била сега веќе непостоечката А1 телевизија, која дала неверојатен попуст на своите услуги од цели 250.000 евра, што се прокнижиле на контото донации. Освен А1, за СДСМ донирала и Плус продукција (издавач на „Време“, „Шпиц“ и „Коха е Ре“) - 63 илјади евра. Покрај овие две донации на изборната сметка наведена е уште само донација од 4.000 денари од извесен граѓанин Јован Попов. Вкупните приходи на партијата изнесувале еден милион и сто триесет илјади евра, а вкупните расходи еден милион и осумдесет и шест илјади евра, па разликата што ја префрлиле во 2012 година е 47 илјади и 700 евра. 132 илјади евра собрале од членарина, 235.000 од Буџетот, а 36.000 евра од кирии и закупнини. Најголемиот приход на СДСМ е кредит од 711 илјади евра. СДСМ објави и на што ги потрошила парите - 88 илјади евра за плати, 102.000 евра за сметки, 107.000 евра

ДЗР ги објави извештаите на сите партии... ама за преклани Државниот завод за ревизија ги објави извештаите за финансиското работење на политичките партии, но не за 2011 година, како што е редот, туку за претходните две години. Иако од најголемите владејачки партии изјавија дека ланското „конто“ го предале во неколку институции, меѓу кои и државна ревизија, деновиве на интернет-страницата на оваа институција осамнаа само сметките за ланските предизборни кампањи, како и работењето на партиите во 2010 и 2011 година. Од објавените извештаи се гледа дека за владејачката ВМРО-ДПМНЕ и за опозициската ДПА „поплодна“ година била 2009, кога прикажале поголеми приходи отколку расходи. Опозициската СДСМ и владејачката ДУИ пак, во 2010 година оствариле поголема добивка отколку во 2009 година. Според финансискиот извештај, ВМРОДПМНЕ 2010 година ја заврши со добивка од 1.470 евра, а во 2010 година имале 913 евра повеќе приходи отколку расходи. Албанската опозициска партија ДПА во 2009 година прикажала добивка од 20.701 евра, а 2010 година ја завршила со загуба од 9.543 евра. ДУИ пак, 2009 година ја заврши со добивка од 15.057 евра, додека на крајот на 2010 година партијата изброила 59.040 евра повеќе приходи од расходи. Опозициската СДСМ, според

финансискиот извештај, 2009 година ја завршила со добивка од 179 евра, а 2010 година со добивка од 962 евра. Во овие две години ВМРО-ДПМНЕ и СДСМ имале најголеми приходи по основ на членарини, подароци и донации, додека најголем дел од расходите партиите потрошиле за услуги и за амортизација, како и за материјални давачки. Државниот завод за ревизија објави и извештаи за изборната кампања на партиите лани, пред предвремените парламентарни избори. Ревизорите забележуваат дека голем дел од партиите не приложиле податоци за обврските кон фирмите или кон граѓаните од кои користеле изнајмен деловен простор. Според ревизорските наоди, не се знае колкава кирија плаќале и дали изнајмените простории за кои не платиле наем им биле донации. Државната ревизија препорачува во иднина при изборна кампања партиите да си ги уредат правата и обврските со сопствениците чиј деловен простор ќе го користат. Според извештаите, кампањата за предвремените парламентарни избори кои се одржаа лани ВМРО-ДПМНЕ ја заврши со загуба од 3,3 милиони евра, а СДСМ со загуба од 80 илјади евра. Од изборната кампања ДУИ пак, излегле со добивка од 100 евра, а ДПА со загуба од 30 илјади евра.

за превоз, само 11.000 евра за реклама, а речиси половина милион евра за пренос на средства на други огранизации. Експертите со години сугерираат дека очигледен е фактот оти во Македонија постојат непознати и незаконски извори на финансирање на партиите. „Се работи за милионски суми кои ги нема во финансиските извештаи на партиите, со што се влегува во забранетата зона. Но, за жал, надлежноста на Државната комисија за спречување корупција се исцрпува во политичката сфера“, велат тие.

Во меѓувреме, остануваат двете препораки на ГРЕКО (Група земји во борба против корупцијата) од оваа област, кои се специфични за Македонија. Првата е подигнување на степенот на транспарентност на финансирањето на телата поврзани со политичките партии (како НВО) и на контролата на истите. А со втората ГРЕКО инсистира една институција да врши контрола, и тоа не само преку сметководствено-книговодствена обработка на сметките, туку пред с$ со лоцирање на парите што течат низ неофицијални канали.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

Клубовите во прва лига мора да станат А.Д.

КОМПАНИИ ПАЗАРИ 9

Доколку сакаат да останат прволигаши фудбалските, кошаркарските и ракометните спортски клубови, мора од здруженија на граѓани да се трансформираат во акционерски друштва. Иако придобивките од трансформацијата ќе бидат големи, не сите се подготвени Петре Димитров

dimitrov@kapital.com.mk

О

25

стануваат уште три месеци до законскиот рок, 31 јули, до кога фудбалските, кошаркарските и ракометните спортски клубови од првата лига треба да се трансформираат во акционерски друштва. Најголем дел од клубовите моментално функционираат како здруженија на граѓани и ДООЕЛ. Според измените на Законот за спорт, кои стапија на сила во февруари лани, тие ќе може да останат здруженија, но не ќе можат да бидат прволигаши доколку не станат А.Д. Една од најголемите придобивки за клубовите со трансформацијата ќе биде обезбедување одржливост и развој, кои се еден од главните проблеми на клубовите, а ќе им се отвори можност и за поголеми спонзорства. „Со измените се отвораат можности клубовите да добијат сопственици, бидејќи сега сите спонзори немаат никаква сопственост врз нив. Ќе се отворат и вратите за нови спонзори и ќе се утврди начинот и системот на номинирање делегати во собранијата на националните к

о

м

е

р

ц

и

ј

илјади евра изнесува акционерскиот влог за трансформација на спортските клубови во акционерски друштва спортски федерации“, вели Лазар Поповски, директорот на Агенцијата за млади и спорт. Фудбалскиот клуб Вардар е еден од ретките спортски клубови кој веќе се трансформира во А.Д. (мнозинскиот пакет го има град Скопје). Генерално, повеќето фудбалски клубови од првата лига работат да го испочитуваат законскиот рок и сакаат да станат акционерски друштва. Такви се размислувањата во фудбалските клубови Ренова, Тетекс, Силекс... На средба со Поповски минатата недела тие побараа избегнување на евентуални двојни оданочувања, како што според сегашната регулатива, може да биде со стипендиите и со а

л

е

н

о

г л

а

с

трошоците за меѓународни настапи. „Има заинтересирани спонзори кои би сакале да бидат спонзори, но треба убаво да ги разгледаме сите евентуални проблеми кои би произлегле од трансформацијата“, вели Стефан Алиописки, претседател на Собранието на ФК Тетекс од Тетово. За разлика од фудбалските, кошаркарските клубови посочуваат дека ќе имаат проблем да функционираат како А.Д. „Реалната состојба во поголемиот број клубови е таква што тие ќе се соочат со големи тешкотии од причина што 90% од клубовите се одржуваат во живот благодарение на ентузијазмот на неколку луѓе. Ова ќе биде дополнително оптоварување. Не е проблем само финансирањето, туку функционирањето како акционерски друштва. Ова може да биде добра идеја, но не сум сигурен дека овој момент е погоден за почнување“, вели генералниот секретар на Македонската кошаркарска федерација, Дејан Лекиќ. Поповски нема да ја одложи примената на овој закон. к

о

м

е

р

ц

и

ј

„Законот треба да се спроведе. Одложувањето ќе значи продолжување на статус кво ситуацијата и нема да ни донесе ништо подобро во наредните една и две години“, вели Поповски. Со изменетиот закон новите акционерски друштва ќе го задржат спортскиот континуитет на претходниот субјект и ќе им се признаат постигнатите резултати, со што можат да продолжат да се натпреваруваат во професионалните лиги. Акционерскиот влог за регистрација на спортските клубови во акционерски друштва треба да изнесува најмалку 25.000 евра, најмал номинален износ на основна главнина. Акционерските друштва ќе имаат право на брендот под кој настапувал клубот. Освен поволности, Законот ќе им донесе и обврски на клубовите: да имаат склучено договор за професионална работа на еден тренер во сениорска или два во младинска конкуренција, договор со професионално медицинско лице и најмалку едно вработено лице за вршење на административно-технички работи. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ вТорнИК 17.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари пивара Скопје со ново пиво со вкус на лимон

> БроЈка

Царините на македонија и на азербеџан ќе соработуваат

П

отпишана е Спогодба за соработка и заемна помош по царински прашања меѓу царинските управи на Македонија и Азербејџан. Спогодбата ја потпишаа директорот на Царината, Ванчо Каргов, и генералниот директор на Државниот комитет за царина на Азербејџан, Ајдин Алиев, во Баку во рамки на Годишниот состанок на директорите на Царинските управи од европскиот регион на Светската царинска организација (СЦО). Со оваа Спогодба се промовира соработка меѓу двете царински служби и се создава правна рамка за заедничка и конструктивна соработка на полето на олеснувањето и развојот на трговијата и транспортот, заемната размена на стручна, научна и техничка помош за подобрување и воведување повисоки стандарди во царинското работење, како и превенција и сузбивање на прекуграничниот криминал и царинските измами. На годишниот состанок на директорите на Царинските управи од европскиот регион присуствуваа директори на 52 царински служби од земји од Европа и Азија и генералниот секретар на СЦО,

П

29.249

ивара Скопје а.д. лансира нов пијалак, направен од микс на пиво и лимон наречен Скопско Radler. „Нашиот иновациски тим, го создададе Скопско Radler како спој на најсаканото пиво на пазарот и сок од лимон. Производот е создаден за млади, активни луѓе кои се во потрага по совршено освежување. Верни на речиси деветдецениската традиција да бидеме производител на еден од најпрепознатливите македонски брендови, пивото што го дефинира македонскиот пазар, Скопско, Пивара Скопје а.д.ја продолжуваме нашата КАМАТНИ СТАПКИ во НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ посветеност во изнаоѓање3миновативни Банка 6м решенија 24м за целосно 36м задоволство потрошувачите. Веруваме дека оваа пропозиција Комерцијалнана банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70% ќе биде ултимативното освежување ова лето”, изјави Диедерик НЛБ Тутунска банка 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% Калф, Комерцијалниот директор на Пивара Скопје а.д. Како што Стопанска банка 3,60% 4,65% 7,40% 7,60% информираат од компанијата новиот пијалак ќе биде достапен во Шпаркасе банка 3,50% 4,50%и во лименка 6,50% стаклено пакување од 0,33 литри како од 7,00% 0,5 литри. Охридска банка ќе се продава 4,30% по исти 4,80% 5,50% 6,00% Скопско Radler малопродажни цени како и Прокредит банка 7,10% 7,30% соодветните пакувања на3,40% Скопско. 4,40%

ноќевања на странски туристи се регистрирани во земјава во февруари годинава, покажуваат податоците од Државниот завод за статситика. Најмногу ноќевања имаат Грците (6.329), Србите (3.195) и Косовците (2.009). Ако се споредат бројот на странски туристи и бројот на ноќевања, излегува дека туристите во просек спијат по два дена во Македонија.

Ристовски ќе ги 46% преиспитува дозволите 69% на пензиските друштва?!

за труд, Спиро Ристовски, упати суптилна закана до приватните 80% Министерот пензиски друштва да не креваат врева околу новините во работењето за тој да не почне да проверува како добиле дозвола за работа

84%

Викторија милановска

М

milanovska@kapital.com.mk

инистерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски, суптилно им се закани на приватните пензиски друштва да не креваат врева околу забраната за инвестирање во хартии од вредност што ги издава Македонија на меѓународниот пазар, за како што рече, да не ги преиспита условите под кои друштвата добиле дозволи за работа. ата во Сао Предупредувањата од пензиските друштва дека ако предвреме ја продадат еврообврзницата од 2005 година може да претрпат огромни загуби, што значи и помали пензии за осигурениците, не го натера министерот да размисли за предложените законски измени. „Претешки се формулациите од типот упад во инвестициската политика, во пензискиот систем. Па, ако веќе разговараме така, треба да се вратиме осум години наназад и да ги погледнеме условите под кои биле добиени дозволите на тие пензиски друштва. Сепак, ние како државни институции сме коректни и ќе продолжиме со коректниот пристап. Притисокот кој постои од пании друштвата мене ми е совршено јасен. Се работи за приватен, но и загарантиран бизнис што им го дава државата, па друштвата треба да бидат малку покоректни. Совршено ми е јасно дека е многу поедноставно и помалку ризично пензиските друштва да инвестираат во еврообврзица емитувана од државата. Меѓутоа, нека дојде до израз и моќта на инвестициската политика на омпании од друштвата“, изјави Ристовски за „Капитал“. Директорите на двете пензиски друштва апелираа да се поднесе амандман на предлог-измената на Законот за задолжително капитално финансиско пензиско осигурување. Директорот на КБ Прв пензиски фонд, Јанко Тренкоски, смета дека ќе имаат загуба од предвремената продажба на еврообврзницата. „Тешко е да се каже по која цена ќе се продава, но сигурно е дека цената ќе паѓа за да се продадат хартии во износ од 75 милиони евра, колку што имаат заедно двата приватни фонда,

NASDAQ

96%

37%

28%

06%

+

и на берзата

26%

ани на

12.04.2012

четврток - 12.04.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

+2,70% +0,03%

нова цена

920,00 4.202,00

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,07%

3м 0,76% 0,67% 0,47% 0,01%

6м 1,05% 1,00% 0,73% 0,18%

12м 1,39% 1,36% 1,05% 0,39%

Скопски пазар Топлификација Македонски Телеком НЛБ Тутунска банка Прилепска пиварница

-

пад

-4,55% -2,93% -2,92% -2,78% -2,41%

нова цена

4.200,00 1.705,00 466,00 1.750,00 8.100,00

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

2,50% 3,60% 2,20%

6,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5521 46,8754 74,5228 51,2464 46,7508 48,3027

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

12.04.2012

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

Апостолска, бара Владата, поради Уни банка 2,55% 3,00% 4,50% 6,00% недостиг од пари во Фондот за Еуростандард банка 2,50% 2,80% 4,50% 5,10% пензиско и инвалидско осигурување, Халкбанк АД Скопје 2,20% 2,80% 4,10% 4,50% да не интервенира преку приватните Стопанска б. Битола 2,10% 2,60% 4,40% 4,60% друштва. „Ако се знае дека 25% од парите на осигурениците во ЕВРОПСКИ вториот КАМАТНИ СТАПКИ 1м 3м 6м 12м пензиски столб се инвестирани во Euribor (EUR)е 0,41% 0,76% 1,05% 1,39% еврообврзницата, јасно е колку сериозна ситуацијата.Libor Без(EUR) да се 0,36% 0,67% 1,00% 1,36% Спиро риСтоВСки дочека достасувањето во (USD) 2015 министер за труд и социјална0,73% политика 1,05% Libor 0,24% 0,47% година, ќе се изгуби Libor огромен (CHF) 0,07% 0,01% 0,18% 0,39% Ако веќе разговараме така, треба дел од приносот. Тоа ќе се да се вратиме осум години наназад почувствува на секојаМЕЃУБАНКАРСКИ сметка“, КАМАТНИ СТАПКИ и да ги погледнеме условите под вели Апостолска. Рочност преку недела 1м коиноќ биле1 добиени дозволите на3мтие Вториот пензиски столб, кој е пензиски 3,18% друштва. Сепак, ние4,98% како СКИБОР 2,20% 4,18% воведен пред седум години, државни институции сме коректни и МКДОНИА 2,20% дополнително е на удар и ќе продолжиме со коректниот пристап. од одлуката на Владата за кој постои од друштвата ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВОПритисокот ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ намалување на социјалните мене ми е совршено јасен.наСе работи за Основна кам. стапка Стапка инфлација придонеси и од намалувањето на приватен, но4,00% и за загарантиран бизнис 5,20% Народна делот од процентот од плата банка кој на Македонија што им го дава државата, па друштвата 13,40% Народна банка 12,00% одеше во овој столб од 6,3% на 6%.на Србија треба да бидат малку покоректни.

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

ТТК Банка Алкалоид

што е 50% од вкупно издадената номинала на обврзницата. Ваквото сценарио е празник за белосветските берзански шпекуланти“, вели тој. Директорот на НЛБ Нов пензиски фонд, Давор Вукадиновиќ, е дециден дека ваквите одредби се штетни за интересите на идните пензионери. „Нашите служби веќе бараат начин за да доставиме наши забелешки до собраниската Комисија за труд. Бидејќи ваквите одредби не им одат во прилог на осигурениците, се надеваме дека решението на крај ќе биде во полза на идните осигуреници“, вели Вукадиновиќ. Поранешната директорка на МАПАС, Зорица

ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,61%

0,28%

-3,32%

-27,45%

0,82%

09.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

37.109.098,97

-6,87%

-4,62%

-0,07%

-19,89%

-2,42%

09.04.2012

Иново Статус Акции

14.819.804,66

-3,13%

-1,80%

-5,12%

-12,55%

-1,68%

10.04.2012

3,53%

11,08%

-9,09%

6,28%

08.04.2012

0,46%

-6,18%

-32,34%

-0,14%

08.04.2012

2,51%

1,21%

-13,04%

3,37%

10.04.2012

2,46%

3,38%

4,53%

2,39%

10.04.2012

0,84%

1,66%

0,00%

0,92%

10.04.2012

24.561.957,85

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -1,69% 5,20% -2,44% 13,40% 2,50% -2,71% 3,60% 49.124.914,28 0,30% 2,20%

46.536.457,22 4,00% 21.296.378,43 12,00% 6,00% 25.274.156,09

КБ Публикум Паричен

46.313.769,79

0,29%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 17.04.2012

11 Охридска банка доби кредит од ИФЦ од 10 милиони евра

27

О

хридска банка, членка на Сосиете Женерал групацијата, обезбеди кредит од ИФЦ од 10 милиони евра, за финансирање на мали и средни претпријатија. „Со кредитот од ИФЦ дополнително ќе ја збогатиме лепезата на извори на Охридска банка за финансирање на правни лица. Тоа ќе ни овозможи да ја зајакнеме нашата кредитна поддршка за малите и средни претпријатија во Македонија, кои & се спротивставуваат на кризата преку инвестирање во иднината“, “, изјави Филип Котора, член на Управен одбор на Охридска банка. Од ИФЦ истакнаа дека договорот е во насока на стабилизација на финансискиот и банкарскиот систем во регионот. „Нашиот кредит ќе го зголеми финансирањето за помалите компании, ќе генерира извоз и можности за вработување во државата“, изјави К. Афтаб Ахмед, директор во ИФЦ. Парите се наменети за финсирање на претпријатија преку систем на подзаеми и тоа за оние каде јавниот и странскиот капитал не надминуваат 49% од вкупниот капитал на друштвото. Потенцијалните корисници треба да исполнат најмалку два критериуми: да немаат годишен обрт поголем од 15 милиони долари, да немаат актива поголема од 15 милиони долари и да немаат повеќе од 300 вработени. Кредитите се наменети за инвестициски проекти, при што најмногу 30% од подзаемот може да биде за обртни средства. Подзаемите се со износ од 10.000 до 1.000.000 долари.

Владата промовираше стратегија за развој на туризмот, но ставот на туристичките работници е јасен - ниедна мерка нема да го раздвижи туризмот без поголеми вложувања во нова инфраструктура

хотелскиот комплекс Метропол од Охрид, за „Капитал“ потврди дека не може да се развива турзимот преку промоции и маркетиншки кампањи, без вложувања во инфраструктурата. „Ние го направивме нашето во поглед на промоцијата, склучивме договори со холандски, фински, српски и грчки агенции, но тоа нема да го зголеми бројот на туристите повеќе од 10%. За да се направи екстра пробив на туристи во Охрид, потребни се нови содржини во градот, а нормално и нова инфраструктура. Ако сакаме масовен туризам, прво ни треба продолжување на сезоната, аквапарк, марина за глисери и мали јахти. И за да дојдат туристите до дека и покрај сите недостатоци кои ги издвоија атракциите во Охрид, ни треба автопатско поврзување туристичките работници, стратегијата ќе си го даде со Скопје, Драч и со Битола, без тоа џабе е с$ останато“, својот резултат, бидејќи е изработена од страна на вели Мишевски. експерти. Долго најавуваното автопатско решение за Охрид кое „Самата стратегија е направена од многу професори за охридските туристички работници е приоритет број и експерти и со помош на Стопанската комора. еден и кој може да придонесе најмногу за туризмот, Комитетот за туризам е формиран токму за да се повторно е оставено за некои подобри времиња. Од направат подобри политики и една добра стратегија Министертвото за транспорт и врски с$ уште не знаат на национално ниво, која ќе изобилува со еден куп дали ќе има кратење на најавените 78 милиони мерки и активности коишто предвидуваат што да се евра за инвестици во патната инфраструктура. направи и на национално и на локално ниво. С$ што За министерот за транспорт и врски, Миле треба да се направи е да имаме заедничка соработка Јанакиески, патниот правец за Охрид претставува ФЈУЧЕРСИ на локалната и на централната власт, а стратегијата приоритет, но сепак го остава да се реализира е добра“, тврди Сараќини. понатаму. НАФТА Со констатацијата на министерот не се согласуваат „С$ уште не знаеме дали планираните 78 милиони ПРИРОДЕН ГАС охридските хотелиери.ЛЕСНА Тие СУРОВА сметаат дека само со евра за патишта оваа година ќе бидат опфатени 102.80$/барел 2,00/ММБТу промотивните мерки, може да се очекува раст на во ребалансот. Треба да почекаме да се разгледа туристите не поголем од 10%. ребалансот и министерот за финансии да ги BRENT ЗА ЗАТОПЛ. Филип Мишевски, заменик-генерален директор на соопшти резултатите“, вели Јанакиески.

308.980 119.46$/барел

И

Дејан Азески

покрај јасниот став на туристичките работници дека ниедна мерка не може да го раздвижи туризмот без поголеми инфраструктурни зафати и вложувања од држвата, во Владата сметаат дека стратегијата за развој на туризмот ќе ги даде очекуваните резултати. Владата промовираше 8 туристички развојни зони во Охридскиот, Преспанскиот и Дојранскиот регион БЕРЗА кои поМАКЕДОНСКА принципот на економските развојни зони требаМБИ да придонесат за привлекување инвестици 10 во хотелиерството. Владата најави и дека планира 1.965,29 да ангажира и приватни консултантски куќи како МБИДна граѓаните и фирмите кои планираат да поддршка 1.864,65 користат европски фондови поврзани со туризмот. Министерот ОМБ за економија, Ваљон Сараќини, смета

-0,37% -0,90% 0,00%

+0,10% -0,60%

+0,71% -0,19%

Извор: Македонска Берза

SASX 10 -0,37% +0,47% 759,93

-0,90% SOFIX 303,59 0,00% ATHEX

+0,63%

720,33

Главен индекс на Љубљанската берза

512,72 12.805,39

1654.80$/унца

NASDAQ 3.016,46

17.952,50

31.56$/унца

1.975,00

8.095,00

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

3.000 3.000 3.000

-0,48%

FTSE 100 5.613,00

2.400 2.400 2.400

-0,37%

1.800 1.800 1.800

+0,70% -0,13% SWISS

DOW JONES

DAX12.805,39 Заеднички индекс 30 6.665,78

6.075,80

SBITOP 594,66

S&P 500 1.368,71

999,00 12.805,39

214,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+0,74% +0,96% 62.331,04 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 456,00

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 805,84

3.222,13

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,93%

-0,48%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

-0,26%

17.199,40 FTSE 100

5.613,00

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.665,78

+11,99%

Јадранкамен

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 20,00

-1,06%

-0,13%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.222,13

104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА 102.80$/барел

BRENT 119.46$/барел

-0,48% 5.613,00БЕРЗА -0,37% ЉУБЉАНСКА +5,45%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска Сава -ре берза

5.810,00

SWISS Пивоварна -0,13% -3,33% 6.075,80 9.000,00

+3,75%

+0,28% -2,17%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

12.04.2012

ТТК Банка АлкалоидNIKKEI 225

+0,28% 9.458,74

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,70% 920,00

+0,03% -0,83%

Индекс на најголемите јапонски компании

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза котирани на швајцарскиот пазар на капитал

1654.80$/унца

СРЕБРО 31.56$/унца

БАКАР 8.095,00

+0,10% -0,60%

ПРИРОДЕН ГАС 2,00/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

308.980

МЕТАЛИ

-0,33% +0,11% -1,6%

НИКЕЛ

17.952,50

АЛУМИНИУМ 1.975,00

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,71% -0,19%

-0,80% -0,60% /

+10,77%

600,00

5.800,00 .

DAX Интереуропа 6.665,78 0,58

12,96

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.075,80

108108 108

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Бреза

Дукат ЕВРОПА ИНДЕКСИ -33,33% -11,76% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Горење

-0,37%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Енергопроект -11,08% BRAZIL -3,80% BOVESPA

Витал

1.670,00

139,89

-0,83%

112112 112

ЗЛАТО

Привр.банка +12,00% NASDAQ +7,00% +0,70% +0,84% 3.016,46

DOW JONES Филип Морис

BRAZIL BOVESPA +0,74% +0,96% 62.331,04 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

116116 116

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.458,74 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.140,67 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 720,33

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Звечево

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1359.25$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,84% S&P 500 +0,28% 1.368,71

NASDAQ 3.016,46

120120 120

+1,80%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

2086.000$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 759,93

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Главен индекс на Белградската берза 633,50$/бушел

+0,96% +0,69%

ATHEX 2.200 2.200 2.200 720,33 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+1,80%

BELEX15 ПЧЕНИЦА 512,72 CROBEX КАФЕ 1.821,24 1.81/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+0,63%

637.50$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 62.331,04 303,59

+0,63%

SBITOP 594,66

+0,12% SOFIX СОЈА -0,53% -0,06% 303,59

+0,77% -0,46% +3,45% +0,69% -4,92%

+0,84% -0,46% +0,47%

SASX 10 759,93

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +0,12% РЕГИОН

ПЧЕНКА

0,00%

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,53% +0,74%

CROBEX S&P 500 1.821,24 1.368,71

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.222,13

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

+0,47% +0,70%

BELEX15 DOW JONES

За оваа година не се планирани поголеми вложувања во патниот правец за Охрид, но сепак ни е приоритет за во иднина. С$ уште не знаеме дали планираните 78 милиони евра за патишта оваа година ќе бидат опфатени во ребалансот, треба да почекаме министерот за финансии да ги соопшти резултатите.

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,90%

-0,33%2.700 -0,80% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 +0,11% -0,60% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,37% 1.965,29 +0,69% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД -1,6%2.100 / -0,90% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.864,65 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ +1,80% 0,00% 121,47 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,46%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 594,66

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,37%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,53%

МИле ЈАнАКИесКИ

министер за транспорт и врски

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 12.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.965,29 512,72 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.864,65 1.821,24 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,47

Р

уска компанија ќе инвестира шест милиони евра во изградба на капацитет за преработка на отпадоци од месната индустрија во источниот дел од Македонија, соопшти министерот за финансии, Зоран Ставрески, „Како резултат на контактите што ги имавме овде со инвеститорот и претходната активност на промоторот во Москва, можеме со голема извесност да соопштиме дека ќе имаме уште една руска инвестиција во Македонија“, изјави Ставрески. Фабриката ќе преработува отпадоци од месната индустрија и преку биотехнолошкиот процес ќе се користат за медицински и за други потреби. Инвеститорот ќе дојде во Македонија до крајот на месецот да регистрира фирма

април е датумот кога Комерцијална банка ќе почне со исплатата на дивидендата за минатата година. Вкупниот износ за исплата на дивидендата е 6,67 милиони евра, а износот на дивидентата по акција е 180 денари, како и во 2010 година. Најголем удел во приносот има шведскиот инвестициски фонд Ист капитал иксплорер инвестменс, кој поседува 10% од акциите, кој ќе добие 667 илјади евра. Половина од таа сума е резервирана за Европската банка за обнова и развој, која поседува 5% од акциите.

Вложувања во инфраструктура, а не стратегии за развој на туризмот

121,47

Руска фирма ќе инвестира шест милиони евра во Македонија

> БРОЈКА

HANG SENG 4.202,00 20.140,67

ПЧЕНКА 637.50$/бушел

ПЧЕНИЦА 633,50$/бушел

КАФЕ 1.81/бушел

СУРОВИНИ

+0,12% +0,12% -0,06%

КАКАО

2086.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1359.25$/бушел

+0,77% +3,45% -4,92%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,06%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

Филип Морис

999,00

+12,00%

Привр.банка

214,00

+7,00%

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Иднината е во брзината

Рубин Зарески Пред две недели во Охрид се одржа меѓународната конференција за широкопојасен

П

универзитетски професор

ред две недели во Охрид се одржа меѓународната конференција за широкопојасен Интернет. Настанот, кој е од извонредно значење, остана во сенка на посетата на најбогатиот човек на светот, Карлос Слим. Никој не прокоментира за очекувањата во секторот кој потврдува дека е најпрофитабилен на ниво на светската економија. Во секторот кој го очекуваат тектонски промени борбата за профит и прераспределба на интересите допрва престои. Ќе има жртви, феникси, нови дечки. Фејсбук ќе влезе, Гугл веќе има стратегија, Епл пенетрира на пазарот и се здоби со капитализација од над 500 милијарди долари. Едно е сигурно. Сите во оваа нова игра се на стартната позиција. Конференцијата во Охрид само ги најави случувањата. Испален беше сигналот за старт на трката, која ќе биде спринтерска. На што ќе бидеме сведоци во наредните? Светските телекомуникациски оператори во наредните три години ќе се фокусираат на адаптирање на последиците од т.н. целосно движење на телекомуникацискиот сообраќај преку интернет-протоколи (IP). Гласот ќе се конвертира во податоци и така спакуван ќе се пренесе преку интернетмрежата до местото каде што ќе се распакува и ќе се пренесе како глас до другиот слушател. До овој момент нема ништо ново. Со една мала, но суштинска разлика. Овој потег за три години од денес ќе овозможи сообраќајот на IP базирани услуги да се реализира преку која било мрежа на оператор. Тектонската промена, во суштина, отвора едно базично прашање: дали можностите кои ќе се нудат, а се поврзани со иновативните услуги, се поголеми од ризикот од губење на приходите? Како за кого. Проекциите говорат дека во наредните три години приходите од базичните телефонски

Интернет. Настанот, кој е од извонредно значење, остана во сенка на посетата на најбогатиот човек на светот, Карлос Слим. Никој не прокоментира за очекувањата во секторот кој потврдува дека е најпрофитабилен на ниво на светската економија услуги ќе продолжат да се намалуваат за околу 2% на годишно ниво. Процентуално, падот кај фиксната телефонија е проектиран на –3,4%, кај мобилната -2,4%. Единствен раст ќе забележат платената телевизија (Pay TV) со +5,8% и широкопојасниот Интернет. Сепак, тие ни оддалеку нема да можат да го покријат падот во традиционалните телеком-услуги. Низ оваа призма, за фиксните оператори кои с$ повеќе се занимаваат со ТВ-услуги промената претставува огромен потенцијал за заработка. Лесно може да се случи тие во наредните три години да го вратат својот удел на телекомуникацискиот пазар, кој го изгубија со појавата на мобилната телефонија. И не само ова. Брзата имплементација на супербрзиот широкопојасен Интернет за фиксната телефонија значи пенетрација на пазарот на дигитални медиуми. Епл наголемо го најавува својот ТВ-сервис и содржините кои веќе ги пласира преку iTunes. Гугл исто така. Мајкрософт и Нокиа влегоа во стратешко партнерство, меѓу другото, и поради оваа идна цел. Конвергенцијата која сега ќе се гради врз единствена мрежа го прави бизнисот на телеком-операторите ист како и на провајдерите на електрична енергија. Низ единствената мрежа која ќе постои ќе се продава струја која не се знае од каде е произведена или увезена. Разликата ќе биде единствено во содржината која ќе ја понудат телеком-провајдерите. За мобилните оператори промената ќе значи смрт за СМС-пораките и гласот. Паметните телефони веќе развија апликации како што се Вибер, а СМС-пораките, наместо да ги отчукуваме, ќе бидеме во можност да ги диктираме и на другата страна да ги преслушуваат, односно преработени да

ги читаат. Уплашени од ваквиот развој на настаните, операторите го прават погрешниот чекор. Го кратат својот бизнис и трошоците за да ги задржат приходите. Во суштина, треба да го прават противното. Треба да делуваат податоците кои се разменуваат преку мобилната телефонија да ги преточат во пари и профит. И најмал раст на сообраќајот преку паметните телефони и приходи по Gbyte би можеле да го вратат целиот сектор во фаза на раст. Од друга страна пак, развојот на широкопојасниот Интернет може да доведе до „канибализација” на гласот и текстот и уште побрз пад на приходите. Ова би значело дека бизнисот во мобилната телефонија станува прилично неизвесен и проблематичен. Работите драстично се променија во последните 10 години. Разликата ја прави сопственоста врз мрежата. Во светот кој целосно ќе се базира врз IP с$ ќе биде поврзано. Ова создава можности за проширување на бизнисите кон досега многу малку или целосно беа непокриени, како што се автомобилската индустрија, енергетиката, комуналните услуги, финансиските услуги итн. Се проценува дека потенцијалните приходи во овој нов сегмент ќе бидат 4%-9% од сегашните приходи на телеком-операторите. Во овој контекст на продолжени притисоци врз приходите, операторите мора да ја забрзаат трансформацијата на трошоците. Можни се три сценарија. Првото сценарио е серија купувања и спојувања на локални оператори со големи играчи. Второто сценарио се развој на вертикални интеграции каде што локалните оператери ќе влезат во други бизниси и сектори. Третото сценарио е она каде што инфраструктурата ја игра клучната улога, во која оној кој ја има во сопственост преговара со разни партнери за услуги и дистрибуција на

Kapital Akademija...

производи преку својата мрежа. Широкопојасниот Интернет целосно ќе ги измени бизнис-моделите на операторите, но истовремено и нашите очекувања. Паметните телефони ќе содржат бројни нови апликации кои ќе им овозможат на корисниците да управуваат со своите сметки со користење мобилна гласовна порака пренесена преку IP и пораки, наместо на традиционалните СМСпораки. Овој ризик не е нов, но тој добива на динамика. Најпрвин преку самиот факт што бројот на паметни телефони ја стигна бројката од 40%. Следно, WhatsApp е една од трите најчесто симнувани платени iPhone апликации во девет европски земји. Конечно, поради фактот што Гугл, Мајкрософт, Епл итн. сите имаат интерес за влез во сегментот на комуникациски услуги и тоа го прават преку зголемена интеграција на хардвер и софтвер што им дава повеќе моќ. Во најцрното сценарио, мобилната телефонија на овој начин до 2015 година ќе изгуби цели 17% од приходите. Кај фиксната телефонија платената телевизија ќе ги спаси од целосен потоп. Нејзиниот брз развој сега е обезбеден преку побрз широкопојасен Интернет. Навиките се менуваат брзо и од тој аспект, брз е преминот од кабелските оператори кон дигиталните телеком-провајдери (ист е случајот во Македонија) Вторите ја имаат мрежата, финансиите и брзината. Останува да го решат линкувањето на поголеми брзини со повисока цена на услугата. Решението на сите проблеми е во пакетите на цени и услуги и врзување на приходите во мобилниот и фиксниот бизнис со раст на сообраќајот. Пораката е јасна. Иднината е кај оние кои ја имаат мрежата, а не кај оние кои ги продаваат услугите на мало.

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

објавува

РАБОТИЛНИЦА

АЛТЕРНАТИВНИ НАЧИНИ НА ФИНАНСИРАЊЕ НА ВАШИОТ БИЗНИС 20.04.2012

ЦЕЛ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е УЧЕСНИЦИТЕ ДА СЕ ЗДОБИЈАТ СО ЗНАЕЊЕ ЗА:

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: БЛАЖ КОС

1. Методи на вреднување (валуација) на компанијата; 2. Структурирање на зделка (deal) со инвеститор; 3. Типови на договори (term sheets) и клаузули кои се користат при преговарање со инвеститор; 4. Стратегии за излез од компанијата (exit strategies); 5. Извори на финансирање за вашиот бизнис според потребите на компанијата

Ja menaxira Mre`ata na biznis angeli vo Slovenija i Fondot na biznis angeli vo Slovenija od 5,4 milioni evra. Aktivno e involviran vo pretpriemni{tvoto preku tesna sorabotka so Mre`ite na biznis angeli vo regionot, tehnolo{kiot park vo Slovenija i Ven~r Kapital Fondovite od regionot. Toj e avtor na eden od naj~itanite biznis blogovi vo Slovenija www.blazkos.com.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Видео врска со г-дин БРАНКО ДРОБНАК, кој има инвестирано во повеќе компании во Словенија и е член на бордот на бизнис ангели на Словенија.

Сопственици на компании; Извршни директори на компаниите; Финансиски менаџери; Вработени во останати високи позиции

во компаниите

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 18 април 2012 година.

Работилницата ќе се изведува на српски јазик, а материјалите ќе бидат на македонски и англиски јазик. Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

СВЕТ 13

Јапонија ќе остане без автоиндустрија?!

возилата кои се произведуваат во северноамериканските фабрики.

Производството во Јапонија не носи профит

Иако обезбедува евтина набавка на производи од странство, високата вредност на јенот истовремено ја намалува заработката од најголемиот автомобилски пазар, како што е американскиот, па затоа, автомобилските гиганти од Јапонија имаат намера да го преселат производството во САД Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Ј

8%

акнењето на јапонската национална валута го јаде профитот на автомобилските компании и ја зголемува цената на нивното производство кога автомобилите се произведуваат во фабриките во матичната земја, тврдат директорите на големите јапонски автомобилски корпорации. И покрај наеодмнешниот пад на јенот од рекордно високото ниво во однос на доларот, вредноста на јапонската национална валута с$ уште е на високо ниво, што ги тера домашните автомобислки компании да го преселат производството надвор од земјата, пред с$ во Северна Америка. „Компанијата Нисан планира да го пресели производството на брендот Инфинити во Северна Америка или во Кина“, најави извршниот директор на компанијата, Карлос Гон, во Њујорк. Тој предупреди дека силниот јен претставува главна закана и најголем хендикеп за новите модели луксузни автомобили на Нисан. Тојота, најголемиот производител на к

о

м

е

р

ц

и

порасна вредноста на јенот минатата година автомобили во Јапонија, исто така започна да ја истражува можноста за изработување на брендот Сцајон во една од нејзините американски фабрики. Овој автомобилски гигант ја разгледува можноста и за зголемување на производството на автоделови во САД. „Поради ситуацијата со јенот, целиот наш инженерски тим е принуден внимателно да ги контролира финансиите и давачките со цел да се намалат трошоците“, им објасни бренд-менаџерот на Сцајон, Џеф Холис, на американските медиуми за време на Њујоршкото автошоу. Тој додаде дека компанијата се наоѓа блиску до точката на одлучување да го пресели своето производство од Јапонија. ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

Во фабриката на Тојота во Мисисипи, САД, е воведена уште една смена во производството за да се зголеми уделот во продажбата на пазарот во Северна Америка. Мазда мотори веќе гради фабрика за монтажа на автомобили во Мексико, која

треба да почне со работа во 2014 година. Хонда исто така го шири производството во Мексико. Овој автомобилски гигант почна да произведува возила во Охајо, САД, уште во 1982 година, а 85% од продажбата на автомобили од овој бренд во Северна Америка ја чинат к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

Јапонија во повеќе наврати интервенираше за да ја ослаби вредноста на домашната валута, загрижена дека секое понатамошно јакнење на јенот може да влијае на падот на извозот и да го забави економското заздравување на земјата по катастрофалниот земјотрес и цунамито од март 2011 година. Иако обезбедува евтина набавка на производи од странство, високата вредност на јенот истовремено ја намалува заработката од најголемиот автомобилски пазар, како што е американскиот. Вредноста на јенот минатата година се зголеми за 8%, а моменталниот курс од околу 80 јени за еден долар ја прави потешка ситуацијата на јапонските производители на автомобили. Дури и човекот кој е на чело на еден од најголемите светски производители, Тојота, Акио Тојода, смета дека наскоро ќе дојде време за преселба на производството во странство. „Моменталниот курс на јенот го прави невозможно профитабилното производство на автомобили во Јапонија“, вели тој и додава дека дојде време да се преиспита одлуката на Тојота да произведува три милиони автомобили годишно во Јапонија. „Во однос на деловното опкружување, ситуацијата е одржлива. Но, поради силниот јен, не можеме да произведуваме толку многу во Јапонија“, објаснува Тојода. „Кога и да почне јенот да ја зголемува својата вредност, ние се трудиме да ги намалиме трошоците. Секоја година станува с$ потешко“, вели претседателот на Мицубиши моторс, Осаму Масуко. Јапонските производители на автомобили отсекогаш били силни патриоти, па со нивното производство во матичната земја ги заштитуваа работните места за време на тешките економски падови во земјата. Но, многумина од нив почнаа различно да размислуваат. о

г л

а

с

ПИСМО ОД НАШИОТ ПРИЈАТЕЛ ЃОКИЦА ВЕЛИЧКОВИЌ Во години кога тебаше најмногу да се радувам на Животот со сите негови убавини и предизвици, како на приватен така и на професионален план, јас се соочив со сериозни здравствени проблеми. Борбата за највредното и најскапото нешто ЗДРАВЈЕТО јас ја започнав. Но за да ја продолжам оваа борба, имам недостаток на парични средства. Имам само 21 година, се викам Ѓокица Величковиќ и потребно е да се изврши трансплатација на коскена срцевина во Германија. Самата трансплатација чини 175.000 евра + трошкови за придружба, од кои Фондот покрива 80%, а 20% се на товар на пациентот- семејство. Ги молам сите хумани луѓе како и правни лица застапувани од хумани луѓе да ми помогнат што побрзо да заминам за Германија и да продолжам во иднина да чекорам со сите ВАС. Од мое лично име како и од име на моето семејство однапред се заблагодарувам на сите оние кои ќе донираат со вртење на следните броеви Т-Mobile 070 143 107 ONE 075 143 700 VIP 077 143 700 или со уплата на следната жиро сметка 300001000021827 Комерцијална Банка АД Скопје Девизна сметка 02-307-0533507.4 Комерцијална Банка АД Скопје

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

и

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 17.04.2012

15

ФЕЉТОН

21Будност!

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА

Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша овааа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцир рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

А Д ЛОТ НА ХАОТИКА ГЛАВА 3: МОДЕ

Турбуленцијата може да настапи во кое било време, во каква било форма и каде било, создавајќи различни степени на нарушување и хаос за бизнисите. Најбудните компании, тие што веќе имаат системи за рано предупредување, ќе бидат тие што ќе ја откријат турбуленцијата. А откривањето на знаците што е можно порано станува еден од важните фактори за деловниот успех во иднина

В

o време на хаос традиционалниот тр игод иш ен с тр атегиски план е ана хрон и безвреден. Всушност, традиционалнaтa стратегија бара прецизни предвидувања, што често ги наведува извршните директори да ги потценат неизвесноста и хаосот предизвикани од непредвидливата турбуленција што постојано се појавува. Во време на турбуленција овој пристап може да биде крајно опасен. Во срцевината на традиционалната стратегија лежи претпоставката дека со примена на група моќни аналитички алатки извршните директори можат да ја предвидат иднината на секој бизнис доволно точно за да изберат јасен стратегиски правец за него. Кога иднината е вистински турбулентна и доведува до високи нивоа на хаос, овој пристап, во најдобар случај, е маргинално корисен, а во најлош случај, е крајно опасен. Потценувањето на хаосот може да доведе до стратегии што ниту ја заштитуваат компанијата од нејзините ранливости, кои резултираат од хаосот, ниту & овозможуваат да ги искористи можностите што произлегуваат од хаосот. Сепак, с$ уште постои една друга опасност, која се крие на другата крајност. Ако менаџерите не

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

можат со традиционалните анализи да најдат стратегија што функционира за нив, тие може да решат сосема да го напуштат дисциплинираниот пристап кон планирањето и наместо тоа, своите одлуки да ги засноваат врз интуиција и внатрешен инстинкт. Ка ко ш т о в л е г у в а м е в о о в о ј н о в п е р и о д, турбуленцијата ќе расте, а хаосот ќе влијае врз бизнисот и врз организациите во целиот свет. Како што напредува, новото време - времето на турбуленција - ќе се карактеризира со времиња на новодефинирана нормалност одбележана со изблици на напредок и на падови. Изминатите години нормалноста, во голема мера, значеше постојани постепени подеми и падови, кои личеа на една птица што се лизга низ небото, понекогаш одејќи нагоре, а понекогаш паѓајќи надолу, но секогаш грациозно и контролирано. Меѓутоа, во време на турбуленција ќе има повеќе ненадејни и непостојани промени на овие мирни траектории. А во времe на нормалност природните сили на многу нови поттикнувачи на турбуленцијата почнуваат да се натрупуваат: технолошкиот напредок и постојаната информатичка револуција; револуционерната технологија и иновации; с$ поголемите и вознемирувачки ефекти од растечките пазари во развој, кои го пробиваат својот пат во новите ешалони, кои вечно им припаѓаат само на зрелите пазарни елити; хиперконкуренцијата од

Џ

Траење на хаотичноста

Откажувањето од илузијата дека можете да ја предвидите иднината е момент на големо ослободување. С$ што можете да направите е да си дадете можност да одговорите на единствената извесност во животот, а тоа е неизвесноста. Создавањето таква можност е целта на стратегијата. ЛОРД ЏОН БРАУНИ, главен извршен директор на групата БП страна на с$ поагресивните конкуренти, кои ги одредуваат правилата како што напредуваат, удирајќи од секаде - и во секое време, агресивните притисоци од страна на државните инвестициски фондови и отпорот од страна на тие што им се спротивставуваат; с$ поголемите бројки на гласните деловни засегнати страни и на крајот, новооткриените сили, кои клиентите и другите засегнати страни ги здобиле за да создадат нарушување на бизнисите, чиишто акции не им се по волја на овие нови моќници. Кога овие поттикнувачи ќе се натрупаат и ќе достигнат до с$ повисоки нивоа, тие ќе избијат во ветришта и бранови на турбуленција. Турбуленцијата може да настапи во кое било време, во каква било форма и каде било, создавајќи различни степени на нарушување и хаос за бизнисите. Најбудните компании, тие што веќе имаат системи за рано предупредување, ќе бидат тие што ќе ја откријат турбуленцијата. Одредена турбуленција ќе помине сосема неоткриена или ќе биде откриена само откако почнал хаосот - дури и од страна на највнимателните бизниси со најнапредни системи за откривање. Да, ова значи дека во секое време и на секое место турбуленцијата може да се појави ненадејно и брзо создавајќи хаос и нарушувајќи ги бизнисите на начини што врвниот менаџмент не може да ги сфати. И бидејќи компаниските менаџери го замислуваат најлошото, многумина од нив исто така ќе сфатат дека не можат да направат многу за да ги заштитат своите компании, дури и од делот од турбуленцијата што бил откриен. Така, на крајот, најдобриот начин за нив да ги заштитат своите бизниси е да се подготват и да ги подготват своите организации колку што можат повеќе, да го одржуваат нивото на параноја високо и да останат крајно внимателни. Ваквата турбуленција може да се појави на макрониво (глобално, регионално или во една земја) или на микрониво (во рамките на една индустрија или една компанија). Предвидувањето на турбуленцијата не е можно, така што откривањето на знаците што е можно порано станува еден од важните фактори за деловниот успех во иднина.

инвеститорот во осигурителни фондови Стив Ајсман зборуваше за опасноста од високоризичните станбени кредити. Лонг Бич фајненшал (Long Beach Financial) „ги изнесуваше парите надвор колку што можеше побрзо, со поставување минимум прашања, за заеми како создадени за самоуништување. Тие се специјализираа во нудење заеми на сопственици на куќи со лош кредитен рејтинг и без докази за приходи, без учество и со одложено плаќање на камата, на што е можно подолг временски период . Во Бејкерсфилд, Калифорнија, на еден мексикански собирач на јагоди со приход од 14.000 долари годишно, кој не знаеше ниту англиски јазик, до последниот цент му беше даден на заем целиот износ што му требаше за да купи куќа од 720.000 долари“. Иви Зелман, во тоа време аналитичар на пазарот на станбено финансирање во Кредит Суис (Credit Suisse), исто така многу рано го виде балонот што се дуеше. Постои едноставна мерка за разумност на станбените цени: односот меѓу цената на просечен стан и приходот. Историски, тој однос е 3:1; до крајот на 2004 година тој однос се зголеми на национално ниво на 4:1. „Сите тие луѓе велеа дека тој однос е приближно толку висок и во некои други земји“, вели Зелман. „Но, проблемот не беше само тоа што односот беше 4:1. Во Лос Анџелес тој однос беше 10:1, а во Мајами 8,5:1. И потоа вие го поврзувате тоа со купувачите. Тие не беа вистински купувачи. Тие беа шпекуланти.“ Штом овие предупредувања беа игнорирани, избија турбуленцијата и хаосот, јасно изложувајќи ја ранливоста на компаниите и предизвикувајќи тие да ги приспособуваат своите стратегии - и веројатно својот деловен модел - за да им одолеат на какви било штетни ефекти. Ајсман го почувствува тоа и тој, и покрај повторените негирања од страна на речиси целиот „естаблишмент“ на Волстрит, вклучително Федералните резерви и Комисијата за хартии од вредност (ЅЕС), ги намали хартиите од вредност поткрепени со високоризични кредити и правејќи така, ја сведе на минимум својата ранливост и ги искористи можностите што ги пропуштија експертите.

(Продолжува) Во утрешниот број: Во турбуленција може да се појават хаотични ситуации. Како од нив да создадете можност?

Ситигруп ги игнорираше знаците и влезе во хаосот

Пред финансискиот колапс од 2008 година Ситигруп (Citigroup) требаше д а в од и с метка з а р аните предупредувања што се К појавуваа. Мередит Витмен, банкарски аналитичар, повеќе од една година порано изјави: „Ситигруп толку лошо ги водел своите работи што требаше или драстично да ја намали својата дивиденда или да оди во ликвидација“. Уште порано

О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

2 MAJ SPECIJALEN PRILOG

KONDITORI KAKO MAKEDONSKITE KONDITORSKI PROIZVODITELI SE SPRAVUVAAT SO SILNATA KONKURENCIJA OD UVOZNI PROIZVODI NA DOMA[NIOT PAZAR? KAKO SE POZICIONIRAAT VO MALOPRODA@BATA I KAKVI ALATKI KORISTAT PRITOA? VO KOI PAZARNI SEGMENT KOI SE BREND-LIDERI (^OKOLADI, KEKSI, VAFLI)? KAKOV E RASPOREDOT NA SILITE POME\U POTRO[UVA^ITE? KAKVI NOVITETI ]E IZVADAT MAKEDONSKITE KONDITORSKI PROIZVODITELI VO TEKOT NA OVAA GODINA? KAKO PORASTOT NA CENITE NA SUROVINITE I ZASILENATA KONKURENCIJA NA PAZAROT ]E SE ODRAZI VRZ DOMA[NITE KONDITORI? “MALITE SLATKI RABOTI” OSVEN KVALITETOT GI PRODAVA I AMBALA@ATA, REKLAMATA, MESTOTO NA RAFTOVITE I PRIKAZNATA KOJA JA NOSAT SO SEBE. KOLKU MAKEDONSKI KONDITORI INVESTIRAAT VO “PRIKAZNATA” ZA SVOITE PROIZVODI USPE[NI REGIONALNI PRIMERI: KAKO BAMBI, KRA[, PIONIR I DRUGI KONDITORI GI GRADAT SVOITE USPE[NI IZVOZNI PRIKAZNI? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG KONDITORI KOJ KE IZLEZE NA 2 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111