510-19.04.2012

четврток. 19 април. 2012 чет. max. 20 0 C min. 80 C

пет. max. 210 C min. 70 C

саб. max. 220 C min. 40 C

МБИ 10

1.952,12

-0,19%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.848,74

-0,06%

ОМБ

121,07

0,00%

ЕМУ

€

61,56

САД

$

46,88

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ГРУЕВСКИ ЧУ ОД ЈАНКУЛОВСКА

ЗА ЖАЛ, НЕ СМЕ НА ЧЕКОР ОД ОТКРИВАЊЕ НА СТОРИТЕЛИТЕ! 7

ММФ: Повлечен Законот за одложу- РЕЦЕСИЈАТА ВО ЕВРОЗОНАТА вање на либерализацијата НАЈМНОГУ ЌЕ ЈА ПОГОДИ во железницата?! 5 ЈУГОИСТОЧНА ЕВРОПА 4-5

ГЕРМАНСКИТЕ КОМПАНИИ НЕ МОЖЕ ДА СИ НАПЛАТАТ ВО МАКЕДОНИЈА 11

Пр Претприемачите р и фи финансиерите ф се собраа на едно место 8 со За развој на аграрот потребни се производи со додадена вредност 10

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 510 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

БУЏЕТОТ Е ВО КРИЗА!

250

МИЛИОНИ ЕВРА ПОЗАЈМИ ВЛАДАТА, АМА НЕ ЗА ИНВЕСТИЦИИ

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

503% “

Меркел ја враќа Европа во 1930 година.

милијардер

“

ЏОРЏ СОРОС

www.kapital.mk четврток 19/04/2012

КОМЕНТАР

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Како (не) се привлекуваат странски инвеститори?

В

ладата се фали колку странски компании ги посетиле македонските „роуд-шоуа“ и бизнис-форуми и пројавиле интерес да инвестираат во Македонија. Министрите за привлекување инвестиции постојано најавуваат влез на компании кои ќе произведуваат делови за светски гиганти. Премиерот се фали со посебни услови за странските инвеститори во технолошки развојните зони... Додека ова се случува во Македонија, во Србија никна фабрика на светскиот автомобилски гигант Фиат, каде што годишно ќе се произведуваат 200.000 автомобили. Многу е важно што на нив ќе пишува Made in Serbia. Освен моторот и менувачот, сите делови на српското „фиќо“ се домашно производство. Инвестицијата изнесува една милијарда евра и е заеднички влог на српската влада и на Фиат. Зошто Македонија не може да се пофали ниту со една ваква голема странска инвестиција? Ако се знае дека за привлекување странски инвеститори во државава работат речиси сите - од министри за странски инвестиции, до промотори, економски аташеа, самиот премиер - се отвора прашањето кој е проблемот? Зошто политиката за привлекување инвестиции не ги дава посакуваните резултати? Колку и дали оваа политика на Владата е усогласена со она што се случува на терен и со другите приоритети на Владата?Владата потроши милиони евра за државна помош за фабриките во Бунарџик, а заборави една одлука поради која Џонсон Мети, мораше да плати царина од 2,3 милиони евра. Друга „институционална“ грешка, којашто е лоша информација за странските инвестиции, е и либерализацијата на железничкиот сообраќај. Владата бараше неколку години инвеститор за железницата, распиша и тендер, се пријавија и странски компании и на крај се пишмани. Германските компании во анкета кажаа дека имаат проблеми уште на стартот од реализацијата на инвестицијата, дека не можат да си ги наплатат побарувањата во земјава и да си вратат ДДВ, дека не се задоволни од транспарентноста на тендерите... Овие примери покажуваат како треба и како не треба да се однесува Владата со странските инвеститори, бидејќи само еден погрешен чекор ги брише сите напори, потрошени пари и енергија на „роуд-шоуата“ на владиниот економски тим.

Пет плажи на Охридското Езеро дадени под закуп

> БРОЈКА

е зголемен увозот на вештачки ѓубрива во Македонија во последните две децении, покажуваат податоците на Народната банка. Лани се увезени вештачки ѓубрива во вредност од 34,4 милиони американски долари, додека во 1990 година вкупниот извоз по овој основ изнесувал 5,7 милиони американски долари. Увозот на вештачки ѓубрива во земјава најмногу пораснал во 2008 година.

П

ет плажи на Охридското Езеро, меѓу кои и најпопуларните, како Куба либре, Кадмо, Канео– Извори и Канео-Потпеш, се дадени под краткотраен закуп на електронското јавно наддавање кое го спроведе Министерството за транспорт и врски. Најповолните понудувачи се должни уредувањето на плажите да го завршат најдоцна до 1 јуни годинава. За останатите плажи кои не се дадени под закуп денеска ќе биде распишан нов јавен повик со истите услови, во интерес на нивното навремено уредување пред почетокот на туристичката сезона, велат од ова министерство. Закупците се должни да ги уредат плажите согласно сите туристички стандарди и да постават сервисен пункт, тушови, санитарни јазли, лежалки и други реквизити и содржини за пријатен и забавен престој на туристите, како и да направат попесочување на плажите.

Буџетот е во криза!

250 милиони евра позајми Владата, ама не за инвестиции Дали Владата ќе се откаже од непродуктивните буџетски трошења, од новите вработувања во јавната администрација, од скапите рекламни кампањи... бидејќи нема пари?! Такви најави нема, што значи дека кредитот од Дојче банк нема да се троши за капитални инвестиции, туку за тековни непродуктивни буџетски расходи и за враќање стари долгови Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

Соња Јованова

Кредити да, ама за инвестиции и за поддршка на стопанството

s.jovanova@kapital.com.mk

В

намалување кај сите министерства. Секаде ќе има штедење, кое е концентрирано главно на три категории - стоки и услуги, трансфери и капитални расходи“, вели тој и тврди дека ниеден капитален проект нема да запре, туку ќе се штеди „само кај тие што се реализираат со побавна динамика или кај оние за кои е утврдено дека намалувањето на средствата до крајот на годинава нема да им наштети“. Кои се тие, нема одговор. Со последниот ребаланс Владата проектира раст на БДП во 2012 година од 2,5%, а ММФ 2%. Инфлацијата, според Владата, ќе изнесува 2,8%, а според Народната банка на Македонија, ќе биде 2%.

ладата се соочува со буџетска криза, па ќе позајмува 250 милиони евра од Дојче банк за да го покрие буџетскиот дефицит. Дали тоа значи дека ќе се откаже од непродуктивните буџетски трошења, од новите вработувања во јавната администрација, од скапите рекламни кампањи... бидејќи нема пари?! Ако се земе предвид дека со ребалансот, со кој се намали Буџетот за 2012 година за 120 милиони евра, министерот за финансии, Зоран Ставрески, ги скрати капиталните инвестиции и дека обврските кон старите кредити годинава изнесуваат околу 88 милиони евра, може да се заклучи дека последното задолжување е со цел покривање на тековните трошоци од Буџетот. Тоа пак, значи дека нема реформа на Буџетот, иако за годинава беше најавен како развоен, кој треба да помогне за економијата полесно да се справи со кризата. Министерот Ставрески изјави дека со кредитот од Дојче банк ќе ја враќа и еврообврзницата во јануари 2013 година, во износ од 175 милиони евра. Тоа пак, значи дека за годинава остануваат 75 милиони евра од кредитот, што нема да биде доволно за целосно покривање на буџетскиот дефицит од 190 милиони евра. Значи, Владата

уште повеќе ќе се задолжува на домашниот и на странските пазари за тековни непродуктивни буџетски расходи. Кредитот од Дојче банк бил најдобра меѓу трите понуди што ги добила Владата. „Заемот е 250 милиони евра на петгодишен рок, со отплата на крајот на петтата година, со фиксна каматна стапка од 6,83%. Тоа е исклучително добра каматна стапка, имајќи предвид под кои околности се задолжуваа другите земји од регионот и пошироко во Европа“, вели Ставрески и додава дека Македонија не ќе мора да користи средства од ПЛЛ-аранжманот со ММФ. Одлуката за задолжување дојде во исто време со ребалансот на Буџетот за 2012 година, кој беше потврда дека државната каса не се полни според планираното и дека стопанството е во кризна состојба. Министерот Ставрески ги намали буџетските расходи за 7,6 милијарди денари, а буџетските приходи за 7,4 милијарди денари, ветувајќи подобрување на ликвидноста на економијата, но во ниеден момент не призна дека земјава е во финансиска криза. „Кратењето е поради рецесијата на голем број земји во ЕУ, што предизвика последици и во македонската економија и во буџетските приходи во првите три месеци од годинава. Има

Бизнисмените се согласни дека е неопходно Владата да се задолжува, но само ако парите завршат во стопанството, а не да се трошат за тековни потреби. Во Стопанската комора на Македонија сметаат дека најважната функција на Буџетот треба да биде позитивен придонес врз економијата. „Клучно е како ќе се распределат, односно за што ќе се наменат средствата, што значи дали ќе бидат запазени приоритетите на кои посочува бизнис-заедницата. Вложување во капитални проекти, што значи инвестирање пред с$ во инфраструктура, која треба да иницира зголемен прилив на странски инвестиции и извоз на македонски производи. Остануваме на зацртаните приоритети 3И – инфраструктура, инвестиции, извоз - како клучен услов за економски раст на земјата“, велат од Комората. Мендерес Кучи, претседател на Комората на Северозападна Македонија, вели дека на Македонија итно & се потреби пари, бидејќи главен проблем во економијата е неликвидноста. „Во државава недостигаат најмалку 700 милиони евра, ама во стопанството, а не за болните амбиции на Владата. Ние с$ уште се бориме со внатрешната криза, а допрва доаѓа лошото. Како комора, бараме со ребалансот да не се чепнат капиталните инвестиции и со тоа не мислам на спомениците,

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

3

> БРОЈКА

30

дена има до потпишувањето на договорите за инвестирање на белгиската компанија Ван Хоол, која најави изградба на фабрика во Бунарџик, и на германската компанија Дракслмајер, која ќе гради фабрика во која ќе произведува автомобилски делови за Мерцедес. Според министерот за странски инвестиции, Веле Самак, преговорите со двете компании се завршени, а во моментов е започната формалната фаза на одобрување на инвестициите. За не повеќе од еден месец очекува и потпишување на договорите.

бидејќи тие и така досега претставуваа само товар за стопанството. Не сме против споменици, ама тоа се гради, народно кажано, кога стомакот ви е полн, а не кога ни недостигаат основни работи, како патишта. Ние допрва ќе ја чувствуваме кризата. По јули ќе биде критична состојбата, побарувачката е намалена, извозот паѓа, не произведуваме. Постојано бараме и антикризни мерки, а добиваме дневнополитички шминки“, вели Кучи. Заменик-претседателот на Сојузот на стопански комори, Мирче Чекреџи, смета дека е добро што Владата се задолжила на меѓународниот пазар, а не дома. „Ние хронично сме неликвидни и тоа е главен проблем. Штом Владата одлучила да се задолжи на меѓународен пазар, сметаме дека е добро, но само ако условите се добри, а каматите ниски. Се надеваме дека со ребалансот навистина ќе се скратат непродуктивните трошења, затоа што зафаќаат 36% од БДП, што е многу“, вели Чекреџи. Пратеникот Изет Зеќири смета дека Владата морала да се задолжи, особено бидејќи до јуни морала да исплати субвенции од 70 милиони евра. „Државната каса е празна. Приходите не се ни приближно до планираните. За да имаме стабилно извршување на функциите, барем до септември треба да се скратат 150 милиони евра од оперативни трошоци, каде што никој не сака да чепка, кои изнесуваат 600 милиони евра, а не од капитални инвестиции, кои се предвидени на 438 милиони евра и од кои најлесно се крати“, истакнува Зекири. Димитар Богов, гувернер на Народната банка на Македонија, не гледа ништо спорно што Владата зема комерцијален кредит од Дојче банк, а не од ММФ, кој секогаш дава поевтини заеми, бидејќи сега условите на меѓународните финансиски пазари биле смирени и ММФ инсистирал на задолжување на овие пазари. Богов смета и дека е

190

милиони евра ќе изнесува буџетскиот дефицит годинава, како што е предвидено со ребалансот на Буџетот

250

милиони евра ќе позајми Владата од Дојче банк за финансирање на Буџетот за 2012 година

175

милиони евра од кредитот ќе се потрошат за исплата на еврообврзницата во јануари 2013 година

75

милиони евра нема да бидат доволни за целосно покривање на буџетската дупка, што значи дека Министерството за финансии уште ќе се задолжува. Не се знае дали само на домашниот пазар или и на странскиот

НДП бара Владата да се откаже од акцизата на бензините

> БРОЈКА

ладата да се откаже од дел од акцизите кои се слеваат во буџетот ако сака да поевтинат горивата во Македонија, порачува Изет Зеќири, пратеник на НДП, преку измени на Законот за акцизи. Тој предлага Владата да ја намали акцизата на бензините за шест денари по литар, а кај дизелот за три денари по литар. „Од еден продаден литар еуросупер 95 државата остварува добивка од акцизи и ДДВ во вредност од 40,98% од вкупната цена на бензинот, додека на трошоците за производство отпаѓаат само 54%“, вели тој. Анализата на Зеќири покажува и дека зголемувањето на цените на бензините не

милиони евра добила американската компанија Кемет електроникс Македонија лани како државна помош од страна на Владата, пишува во годишниот извештај за работата на Комисијата за заштита на конкуренцијата за 2011 година. Кемет електроникс го потпиша меморандумот со Владата во јули минатата година, кога се обврза дека ќе вложи 12 милиони евра во изградба на фабрика во ТИРЗ Скопје 1 и за почеток ќе вработи околу 20 луѓе. Оваа компанија треба да почне со производство во јули годинава. Закупот е на 4,4 хектари на 50 години, а инвеститорот, како и сите досега кои се сместени во Бунарџик, доби пакет од даночните ослободувања.

В

нормално да се зема нов кредит за да се врати стар, бидејќи така правеле сега сите земји во Европа. Меѓутоа, речиси сите европски земји кои бараат заеми од меѓународни финансиски инстуции признаваат дека се во криза, па поради тоа и го преструктуираат буџетот во насока на поголемо штедење кај тековните трошоци. „Уште со првичниот Буџет за 2012 година беше предвидено надворешно задолж ување за финансирање на буџетскиот дефицит. Затоа, сега не сме изненадени. Ова е најголем демант на тоа дека НБМ ја релаксираше монетарната политика за да овозможи поголемо домашно задолжување. Ние ги следиме индикаторите за ранливост на одредени сектори (екстерниот, јавниот, банкарскиот) и одржливоста на надворешниот и на јавниот долг и ги имаме предвид сите тие работи при носењето на одлуките. Минатата год ина н ето-з а дол ж у в ањ ето на Македонија е намалено за 280 милиони евра, а бидејќи бруто-долгот е зголемен, значи дека парите се во девизните резерви“, тврди Богов. Тој нема ништо против фискалната политика. „Буџетскиот дефицит од 2,5% лани не беше дестабилизирачки, а и во првиот квартал немаше негативни импликации од фискалната политика врз монетарната. С$ друго не е моја работа. Не се загрозени девизните резерви. Лошо е ако расте јавниот долг, а се намалуваат девизните резерви“, истакнува Богов. Во СДСМ му порачаа на министерот Ставрески да се засрами од тоа што задолжувањето на граѓаните со 250 милиони евра „го прикажува како потврда за реномето на

202

милиони евра требаше да биде буџетскиот дефицит годинава според првичниот Буџет за 2012 година

3,3

милиони евра за буџетскиот дефицит требаше да се обезбедат од домашни извори

287 56,5 31,7

милиони евра е планирано да се обезбедат од странски извори

милиони евра се обврските за отплата на странско задолжување во 2012 година

милиони евра изнесуваат обврските кон домашното задолжување

соодветствува со движењата на цените на нафтата на светските цени. „Ако во 2008 година светската цена на нафтата изнесуваше 138,8 долари по барел, а цената на еуросупер од 95 октани во Македонија чинеше 77,5 денари. Во 2012 годин светската цена на нафтата падна на 125 долари по барел, додека македонските цени на горивата нижат рекорди од околу 89 до 90 денари по литар“, вели Зеќири. Според него, зголемените цени на бензините не & одат во прилог ниту на државата, која се соочува со намалена продажба на дериватите и до 30%, што предзвикува помалку приходи да се слеат во државната каса.

државата“. „Министерот Зоран Ставрески призна дека само по три месеци Буџетот колабира, а државата мора дополнително да се задолжи. Да го прифатеше Владата инсистирањето на СДСМ да се откаже од непродуктивните трошоци во Буџетот, сега немаше да има потреба од кредити. Но, власта одлучи да си ги задржи спомениците, рекламите и фасадите, а за тоа да ги задолжи граѓаните. Да беше ова менаџер во приватна компанија, Зоран Ставрески досега ќе добиеше отказ. Сакаме да предупредиме дека доколку власта продолжи со расипничкото однесување и упорно одбива да ги скрати непродуктивните трошоци, ни овој кредит нема да им биде доволен. Добар домаќин не остава долгови на своите деца“, порача Марјанчо Николов, пратеник на СДСМ.

2

лидери

ПОБЕДНИК

+

МАРИЈА МИТЕВА

В

инарската визба Сковин ќе го зголеми извозот на јапонскиот пазар за 800.000 долари, што значи дека компанијата одлично котира и се пробива во Јапонија

САЛИ БЕРИША

Д

ве компании, Шел и Петроманас енерџи, ќе инвестираат 59 милиони евра за нафтени истражувања во Албанија, со што оваа земја може да си ја обезбеди иднината

не им беше денот

ЗА ШТО СЕ ЗАДОЛЖУВА МАКЕДОНИЈА ЗА БУЏЕТОТ 2009 175 милиони евра преку

еврообврзница за буџетски потреби 2011 130 милиони евра од Дојче банк и од Сити банк за буџетски дефицит 220 милиони евра од кредитот за претпазливост од ММФ од 400 милиони евра за буџетски потреби 2012 250 милиони евра од Дојче банк за буџетски дефицит и исплата на еврообврзницата

ВЛАДИМИР ПЕШЕВСКИ

Г

ерманските инвеститори не се задоволни од правната сигурност, јавната администрација и транспарентноста на тендерите, што значи, регулаторната гилотина не дава ефекти

ЗА КАПИТАЛНИ ПРОЕКТИ 2008 70 милиони евра од Светска банка

за подобрување на регионалната и на локалната патна мрежа 2009 50 милиони евра од ЕБРД за обнова на регионалната патна мрежа 2010 50 милиони евра од ЕИБ за комунална инфраструктура 25 милиони евра од Банката за развој при Советот на Европа за изградба на станови за социјално ранливи групи 2011 130 милиони евра од ЕИБ за автопатот Демир Капија-Смоквица 2012 17 милиони евра од ЕБРД за ремонт на железницата од Коридорот 10

победник и губитник Меѓународната агенција за кредитен рејтинг Мудис & додели привремен рејтинг Б2 на новоиздадената обврзница на хрватската компанија Агрокор, вредна 300 милиони евра. Оваа е уште една потврда дека компанијата е успешна и финансиски стабилна и дека на ИВИЦА пазарот има доверба. ТОДОРИЌ Освен што обврзницата доби солиден рејтинг, Мудис го потврди и стабилниот рејтинг на Агрокор, компанија вредна околу 550 милиони евра, со која раководи хрватскиот бизнисмен Ивица Тодориќ, еден од најуспешните и најбогати бизнисмени во регионот. Агрокор, кој лани отвори откупен центар за овошје и зеленчук и во Македонија и е присутен во речиси сите земји во регионот, минатата година ја заврши со раст на приходите од 9,6% и е една од ретките компании која има издадено обврзница. Токму визијата и храброста да се излезе надовор од Хрватска, ја направија Агрокор најуспешна во регионот.

_

ГУБИТНИК Тоа што министерот за финансии позајми 250 милиони евра од Дојче банк само ги потврди стравувањата дека буџетската кондиција попушта како што се засилува финансиската криза во Македонија. Проблемот е што Ставрески не сака да признае дека кризата во земјава, пред ЗОРАН с$ во стопанството, е СТАВРЕСКИ присутна подолго време, па Буџетот си го крои како да се тече по некој нормален тек. Ни 250 милиони евра нема да ги решат буџетските проблеми, затоа што потфрлуваат даночните приходи како што паѓаат извозот и индустриското производство. А кредитот нема да биде доволен за буџетската дупка и затоа што таа се шири поради неконтролираните нови вработувања во јавната администрација и незапирливите непрдуктивни трошења од Буџетот. Затоа, Ставрески треба да се позанимава со буџетската политика што ја води, посебно во време на криза во економијата.

мисла на денот

ЈАНЕЗ ЈАНША

Ц

ел јавен сектор во Словенија излезе на протести против владините мерки за штедење, што му ја отежнува работата на премиерот да ја извади земјата од криза

ОНА ШТО САКАМЕ ДА ГО НАПРАВИМЕ Е ТОКМУ ОНА ШТО Е НЕОПХОДНО ДА СЕ НАПРАВИ ВО ОПШТЕСТВОТО. КОГА ЈА ПРАВИТЕ ВИСТИНСКАТА РАБОТА, ПАРИТЕ ДОАЃААТ САМИ, ВРАТИТЕ СЕ ОТВОРААТ, НИЕ СЕ ЧУВСТВУВАМЕ КОРИСНИ И РАБОТАТА ВОПШТО НЕ ИЗГЛЕДА ТЕШКА.

Џулија Камерон американски автор

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ....

У

38,75 2011

33,00

2010

2009

2008

25,64 2007

17,98

15,58 2005

2006

12,94

2004

6,67 2002

10,41

4,69 2001

Извор: НБРМ

2003

5,83 2000

7,90

3,83 1997

1999

3,78 1996

7,53

3,16 1995

1998

2,90

2,70

1994

1993

1992

1991

1990

2,30

11,50

9,20

33,20

33,42

Увоз на пијалоци во Македонија (во милиони американски долари)

возот на пијалаци ј во Македонија ј драстично р порасна р во последните 20 години,, за цели 321%. Податоците на Народната банка покажуваат дека во 1990 година во земјава се увезени пијалаци во износ од 9,2 милиони американски долари, а лани увозот на пијалаци чинеше 38,8 милиони американски долари.

светот низ медиумите...

Poslovni dnevnik Pos

Хрва Хрватскиот весник отстапува централно место на својата цент насловна страница на дебатата за насл новиот модел за финансирање нови на ст стопанството, во кое според најавите, за дестина дена треба да наја влезат осум милијарди куни. влез

Република Реп

Како и повеќето весници во регионот, и бугарскиот весник реги Република на својата насловна Репу страница пишува за случувањата стра во М Македонија, пренесувајќи ја заканата до македонската влада зака од н непозната квазикосовска организација. орга

Труд

Бугарскиот весник за носечка тема ја има продажбата на Бугарски железници. Според весникот, интерес за влез во Бугарски железници има од страна на руска и од турска компанија.

О

колу 260 припадници на британската коњаница ги одбележаа 100-те дена кои остануваат до почетокот на Олимписките игри во 2012 година во централен Лондон. Познатите олимписки прстени беа направени во паркот на Кју гарденс (Kew Gardens) од 25.000 цвеќиња.

ИНГТОН Ш А В Д О О Н В И З У КАПИТАЛ ЕКСКЛ

ММФ: Рецесијата во еврозо ќе ја погоди Југоисточна Е Македонија годинава со раст од 2%, а следната со 3,2%

М

еѓународниот монетарен фонд во најновиот извештај предвидува дека годинава растот на економијата во Македонија ќе биде 2%, а следната 3,2%. Според прогнозата, инфлацијата и годинава и наредната ќе биде 2%. ММФ во прогнозата за земјите од поранешна Југославија посочува дека растот на БДП ќе биде 0,5%, следната година 1%, а стапката на инфлација ќе изнесува меѓу 2,2% и 2,4%. Фондот за годинава предвидува раст од 0,5% во Србија, 0,2% во Црна Гора, додека за БиХ предвидува стагнација, а во Хрватска пад на бруто-домашниот производ од 0,5%. Пад од 1% предвидува и за Словенија. За наредната година прогнозата на ММФ е дека Србија ќе има раст од 3%, Црна Гора од 1,5%, Словенија од 1,4%, а БиХ и Хрватска од 1%.

Vecernji list

Хрватскиот весник на својата насловна страница објавува дека се подготвува голем проект наречен „Загреб 2020“. Според проектот, главниот град на Хрватска треба да добие сосема нов лик, збогатен со три електрани, нови мостови.

„Глобални проблеми, глобални решенија“ е мотото под кое оваа недела се одржуваат пролетните средби на ММФ и на Светската банка во Вашингтон, со намера да се најде вистинскиот начин за надминување на кризата.

Европа се враќа во рецесија и тоа е сигурно, а најзасегнати ќе бидат земјите во развој од Југоисточна Европа, меѓу кои и Македонија. За Македонија особено важна е опасноста од ескалирање на кризата во Германија, која е главен трговски партнер на земјава и потенцијален пазар на околу 30% од македонскиот извоз Александар Јанев

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Нечас наместо Груевски: Владата прави потребни чекори за смирување на тензиите! Монтипе се враќа во Македонија? онија? Интернет-страниците за групни попусти „растураат“ во време на криза Бунарџик и Македонија сe уште ги и чекаат големите инвеститори

janev@kapital.com.mk Специјален известувач за „Капитал“ од Вашингтон

Е

вропа се враќа во рецесија и тоа е сигурно, но најзасегнати од мрачните влијанија ќе бидат земјите во развој од Југоисточна Европа, меѓу кои и Македонија. Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) ги објави своите најнови очекувања за развојот на светската економија, според кои земјите од еврозоната годинава ќе влезат во рецесија со пад на економијата од 0,6%. За Македонија проценките остануваат непроменети,

што значи дека се очекува минимален економски раст од 2%, но тоа, сепак, е најпесимистичка оценка за движењето на македонската економија годинава во споредба со очекувањата на Владата и на другите меѓународни финансиски институции. За Македонија особено важна е опасноста од ескалирање на кризата во Германија, која е главен трговски партнер на земјава и потенцијален пазар на околу 30% од македонскиот извоз. Економистите на ММФ оценуваат дека еврокризата ќе има огромен импакт врз германската економија, бидејќи и таа се соочува со истите ризици како и другите земји во Европа. Поради тоа,

прогнозата за економски раст во 2012 година за Германија е само 0,5%. Главниот економист на ММФ, Оливие Бланшард, на пресконференцијата во Вашингтон изјави дека европските влади мора да бидат подготвени за маратон, бидејќи трчајќи спринт на кратки патеки нема да ги постигнат очекуваните резултати. Иако, според него, многу европски земји веќе презедоа силни мерки, кои подразбираат кратење на буџетските дефицити и на јавните долгови, а Европската централна банка (ЕЦБ) инјектираше доволно капитал за да се подобри ликвидноста на економиите, се чини дека во секој момент работите може да се влошат.

„Откако минатата есен Европа влезе во нова кризна фаза со размери слични на банкротот на Леман пред четири години, досега работите малку се смирија. Но, тоа не значи дека опасноста помина. Има многу ризици, некои од нив се уште поизразени и тоа с$ уште ги држи нашите проекции во негативна зона. Главната стратегија за решавање на овие проблеми и понатаму останува истата потребни се инстант фискални прилагодувања, што значи дека владите треба да го намалат трошењето, но и нови фискални правила што ќе ги намалат дефицитите на подолг рок“, изјави Бланшард, главниот економист на ММФ, објавувајќи ги последните

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

3,9% 5,5% 13,2%

падна прометот во индустријата на домашниот пазар во февруари годинава споредено со истиот месец лани, покажуваат статистичките податоци

порасна прометот во индустријата на странските пазари во февруари годинава споредено со истиот период лани, регистрираше Државниот завод за статистика

падна прометот во индустријата во секторот рударство во февруари годинава во споредба со истиот месец лани

ТОП ВЕСТИ...

АНДРИЈА СЕКУЛОВСКИ

претседател на ФФРМ

Бизнисите на земјоделците треба да ја креираат аграрната политика

З

емјоделското производство треба да се насочи повеќе кон преработувачкиот сектор, односно кон производство на производи со додадена вредност, а развојот на бизнисите на земјоделците се тие што терба да го креираат развојот на нашето село истакна Андрија Секуловски, претседател на Федерацијата на фармери на Македонија, на трибината “20 години развој на земјоделството и селата во Македонија“. Според него, бизнисите на земјоделците се тие што треба да ја движат и да ја диктираат аграрната политика на државата.

оната најмногу Европа

15%

од иконите во државата с$ уште не се евидентирани, истакнаа вчера од Управата за заштита на културното наследство на Меѓународниот ден за заштита на културното наследство. Надлежните имаат обврска за заштита на културното наследство, бидејќи украдените икони најчесто завршуваат надвор од државата.

4

ОЛИВИЕ БЛАНШАРД

главен економист на ММФ

Нема дилема дека на долг рок фискалната консолидација е неизбежна, но тоа води кон негативни стапки на движењето на економијата. Затоа, не е изненадување што еврозоната се враќа во рецесија годинава. анализи на Фондот за движењето на глобалната економија годинава. Геополитичките тензии што влијаат врз цената на нафтата и понатаму се главна опасност за закрепнување на глобалната економија. Меѓутоа, ММФ објави дека очекувањата за глобалниот раст сега се попозитивни во споредба со септември минатата година. Според прогнозите на Фондот, светската економија во 2012 година ќе порасне 3,5%.

Владите да ги зауздаат трошоците

Главната порака на монетарците од Фондот е владите да ги зауздаат трошоците за да може да ги намалат буџетските дефицити и јавните долгови. Бланшард истакна дека токму кратењето на јавните расходи е главната опасност за економскиот раст, меѓутоа презадолжените земји мора да ја поминат голготата за да остварат фискална консолидација. „Нема дилема дека на долг рок фискалната консолидација е неизбежна, но тоа води кон негативни стапки на движењето на економијата. Затоа, не е изненадување што еврозоната се враќа во рецесија годинава“, потенцираше Бланшард. Поради тоа, монетарците сугерираат целосно кратење на јавните расходи, па дури и за капитални инвестиции. Тоа пак, потегна дилема дали и земјите кои немаат должнички проблеми, како што е Македонија со низок јавен долг од 28% од БДП, треба да ги намали трошоците за капитални инвестиции, особено што во областа на инфраструктурата заостанува

зад сите земји од регионот. Економистите на ММФ сугерираат дека во таков случај Владата мора да инвестира повеќе пари за капитални објекти, меѓутоа за автопатишта и за железнички пруги кои на долг рок ќе генерираат профит за инвестициите да бидат исплатливи.

На пролетните средби во Вашингтон се бараат глобални решенија

„Глобални проблеми, глобални решенија“ е мотото под кое оваа недела се одржуваат пролетните средби на ММФ и на Светската банка во Вашингтон, со намера да се најде вистинскиот начин за надминување на кризата. Речиси сите економисти претставници на овие две институции признаваат дека кризата во Европа е во опасна фаза и нема знаци за нејзин крај. Кристин Лагард, главниот извршен директор на ММФ, уште пред да почнат пролетните средби изјави дека Вашингтон годинава ќе биде поразличен од сите претходни години, бидејќи според неа, сега е моментот да се договори глобална стратегија за да може најинфицираните економии побрзо да се излечат. Во таа насока, ММФ секојдневно го зголемува фондот на пари наменети за помош на земјите во криза, благодарение на повеќе земји кои го зголемуваат учеството во него. На пролетните средби ќе учествуваат и македонските претставници од Министерството за финансии и од Народната банка, министерот Зоран Ставрески и гувернерот Димитар Богов.

нови наслови објави издавачката куќа Ѓурѓа во едицијата од 500 најзначајни дела од светската книжевност. Изданијата во оваа едиција ќе се продаваат по 200 денари, односно со намалени цени меѓу 50% и 80%.

ДИМИТАР БОГОВ

гувернер на Народната банка на Македонија

НБМ слави 20 години монетарно осамостојување

Н

ародната банка на Македонија идната недела ќе прослави 20 години од монетарното осамостојување на земјава. Гувернерот Димитар Богов смета дека е огромен успех што НБМ успеала да ја сочува стабилноста на денарот. „Денарот е стабилен бидејќи соодветствува на фундаментите и не е вештачки одржуван, поради што не ја изгубивме конкурентноста на економијата. Курсот е реален. Ако воведеме флуктуирачки курс на денарот, инфлацијата ќе почне да расте, па ќе треба да се зголемат каматите за да се заузда. Со тоа ќе се добијат негативни ефекти, а не поголем економски раст“, вели Богов во однос на дилемата дали за македонската економија е подобро да се води порелаксирана монетарна политика.

Повлечен Законот за одложување на либерализацијата во железницата?!

В

ладата го повлекува изменетиот Закон за либерализација на железницата, кој предвидуваше забрана за влез на приватни оператори во овој сектор до влезот на земјава во ЕУ, дознава „Капитал“. Според извори на „Капитал“, измените на Законот се повлечени од Собранието, а побарани се дополнитени објаснувања и анализи од страна на Министерството за транспорт и врски зошто е потребно да се одложи либерализацијата на железничкиот товарен сообраќај. Според неофицијалните информации, ваквата одлука доаѓа непосредно по негодувањата во јавноста од страна на компаниите заинтересирани за влез во железничкиот сообраќај. Завчера и чешкиот премиер, Петар Нечас, потенцираше дека чешките инвестиции не се заштитени во земјава. Чешката компанија Локо транс е една од двете странски компании кои веќе две години чекаат дозвола за влез во железничкиот сообраќај во земјава.

Обложувалниците нема да профитираат од снимки со трки?!

С

портските обложувалници повеќе нема да можат да заработуваат од снимките со трки, при што ризикот го сносат само обложувачите, предвидува предлог-законот за изменување и дополнување на Законот за игри на среќа и за забавни игри, чиј предлагач е Владата. Целта на новите предлог-измени е да се отстранат законските недоследности и да се обезбеди поголема правна сигурност кај приредувачите на игрите и државните органи што го спроведуваат Законот. „Предложениот закон содржи и одредби со кои се разработува приредувањето на електронските игри на среќа и интернет-игрите на среќа од страна на трговското друштво за приредување на игри на среќа, каде што Македонија е содружник или акционер со најмалку 51% од основната главнина“, истакна Недим Рамизи, заменик-министер за финансии. Опозицијата критикуваше дека Владата брза да ги донесе законските измени за побрзо да го наполни Буџетот.

СДСМ: Пензиските друштва можат да ја тужат Владата за упад

В

ладата ги тера пензиските друштва да работат против себе и на штета на осигурениците, обвинија опозициските пратеници вчера. Тие побараа министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски, да ги повлече предложените измени кои забрануваат приватните пензиски друштва да инвестираат во хартии од вредност што ги издава Македонија на меѓународниот финансиски пазар. Предвременото продавање на еврообврзницата, чие достасување е во 2015 година, според опозицијата, е противуставен и антимакедонски потег. Пратеникот на СДСМ, Игор Ивановски, побара од министерот Ристовски итно да ги повлече законските измени. „Ова е класичен упад во пазарната економија, преседан каков што немало никаде во Европа. Вие со ова н$ туркате во комунистичка економија. Па, немате право да си играте мајтап со парите на граѓаните. За ова двете пензиски друштва комотно можат да ве тужат во Лондон или во Париз, но каматата за тоа пак ќе ја платат п граѓаните. Практички, им велите дајте му ги п парите на министерот Ставрески. Кои сте вие преку ноќ да им ги менувате пазарните услови на две приват приватни компании?“, го праша Ивановски министерот Ристов Ристовски. Р Ристовски пак, не отстапува од предложените измени. „Ова е предлог на Владата и ние како министерство стоиме зад него. Наша идеја е парите да не се инвестираат во странство, туку на домашниот пазар. Како на секоја европска држава, и на Македонија & е потребен свеж капитал. Нормално, секогаш постои ризик кога станува збор за инвестициска политика“, рече Ристовски.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.952,12 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 82.000 евра од редовно тргување. Прометот на дневно ниво бележи зголемување од 1,26% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници падна за 75,25% во споредба со претходниот трговски ден. Од акциите тргувани на официјалниот пазар најголемо учество имаа акциите на Македонија турист, со промет од 1.876.000,00 денари, додека на редовниот пазар најголемо учество во вкупниот дневен промет имаа акциите на Единство Струмица, со промет од 199.080 денари. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Стопанска банка Битола

2.049,00 +49,00

+2,45%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Единство Струмица

360,00 -40,00

-10,00% 10 00%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.115,50 1 50% +1,50%

Добрите компаниски резултати поттикнаа раст на цените на акциите на Волстрит. Инвеститорите се охрабрени од економските показатели во првото тримесечје, коментираат познавачите. Велат, ублажувањето на стравот од забавување на растот на најголемите светски економии почна да се чувствува.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.755,09 9.667,26 1.390,78 3.042,82 6.735,38 819,27

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,21% +2,14% +1,55% +1,82% -0,96% +2,01%

€ $

1,2208 ПРОМЕНА

+0,5%

СТАПКА

1,3093 ПРОМЕНА

-0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.641,90 -0,56% 0 56% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

117,81 -0,82% 0 82% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ЈУН АЗУМИ

министер за финансии на Јапонија

За да се спречи ширењето на должничката криза во еврозоната, Јапонија ќе даде 60 милијарди долари заем за ММФ.

“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА > пари > држава > администрација

Топи во четврток доаѓа во Скопје

А

лбанскиот претседател, Бамир Топи, доаѓа во Скопје, соопштија албанските медиуми. Во согласност со информациите, тој во четврток и во петок ќе престојува во посета на Македонија, а предвидено е да оствари средба со претседателот Ѓорге Иванов, со премиерот Никола Груевски, со претседателот на Собранието, Трајко Вељаноски, како и со лидерите на СДСМ, ДУИ и ДПА, Бранко Црвенковски, Али Ахмети и Мендух Тачи. Дел од медиумите дури пишуваат дека посетата на Топи доаѓа поради напнатата ситуација меѓу Македонците и Албанците во земјава.

Кондолиза Рајс: Македонија е подготвена за НАТО

Р

епублика Македонија е подготвена за членство во НАТО, а Алијансата мора да остане отворена за нови членки, оцени поранешниот американски државен секретар Кондолиза Рајс во Вашингтон на дебатата „Лидерство: Критичката улога на американската надворешна политика“, организирана од фондацијата Херитиџ. „Јас работев многу напорно на решавањето на прашањето за името на Македонија. Знам дека луѓето с$ уште се обидуваат да го решат ова прашање, а можеби тоа и ќе биде решено. Но, јас се залагам за интеграција на секоја европска држава која е подготвена, а ми се чини дека Македонија е подготвена“, изјави Рајс.

Нов метод за поефикасна администрација

П

реку микроучење до поефикасна администрација. Ова е новиот систем за едукација за вработените во јавната администрација, проект на Министерството за информатичко општество и администрација во соработка со Германското друштво за меѓународна соработка. Станува збор за педагогија на ситни делови што се сервира во вид на паметни картички преку компјутер или современи мобилни телефони, како редовна активност на работното место. Целта е зајакнување и градење на капацитетите на административците за да се обезбедат поголеми резултати и ефикасност на вработените, кои имаат с$ помалку време за едуцирање поради премногу работни обврски.

ТРАЈЧЕВСКИ СТАРТУВА АМБИЦИОЗНО

Ветува крај за незаконската сопственост на медиуми! Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

Е

дногласно и како единствен предлог, Советот за радиодифузија го избра Зоран Трајчевски за свој нов претседател, за на функцијата да го наследи Зоран Стефановски, чиј мандат истече на 17-ти овој месец. Предлогот дојде од членот на Советот, Алма Машовиќ, која се повика на искуството на Трајчевски во сферата на телекомуникациите, на неговите научни квалификации и менаџерски способности. Во обраќањето по преземањето на функцијата новиот претседател најави дека во наредниот период ќе се заложи за решавање на сите наталожени проблеми од досегашната работа на регулаторното тело, меѓу кои најгорливи, што се влечат со години, се незаконската сопственичка структура (кај одредени медиуми) и недозволената медиумска концентрација. „15-годишниот јубилеј на македонското регулаторно тело за медиуми, Советот за радиодифузија, е добар повод за поставување на главните стратешки определби на идната медиумска регулација, а тоа се: решавање на конфликтите на интерес во медиумската сопственичка структура, разбивање на недозволените медиумски концентрации и збогатување на плурализмот преку дигитализација на радиодифузијата и промоцијата на новите

технологии“, истакна Трајчевски, кому Владата неодамна недвосмислено му отвори пат за решавање на проблемот кој постои од 2005 година (кога е донесен Законот за радиодифузна дејност) со незаконската сопственост на одредени медиуми. Во овој контекст, Владата го одби барањето за автентично толкување на членот 11 од Законот за радиодифузна дејност, кој забранува јавни функционери и членови на нивните семејства да поседуваат медиум. Претходно, сопствениците на најголемите засегнати медиуми, телевизиите Сител и Канал 5 и радиото Канал 77, тврдеа дека забраната од членот 11 не се однесува на нив, бидејќи не живееле во исто домаќинство со најблиските роднини кои се пратеници. Во визијата на Трајчевски за иднината на медиумите во Македонија важно место зазема и создавањето услови за медиумски плурализам, како неопходно средство за практикување на демократијата. Трајчевски испрати и порака и до политичките елити, цитирајќи го американскиот лингвист Ноам Чомски: „Ако веруваш во слобода на говор, тогаш веруваш во слобода на говор за погледи на свет кои не ги сакаш“. Единството на Советот демонстрирано при изборот на Трајчевски го наруши само членот Столе Наумов, кој предложи претседател да се избира според моделот на ротација, по углед

на сличните институции во регионот, па и во Македонија, како во случајот на Антикорупциската комисија. Идејата на Наумов е на функцијата претседател на одреден временски интервал да се менуваат сите членови на Советот, за разлика од она што го предвидува деловникот на регулаторното тело - мандатот на првиот регулатор да трае до истекувањето на неговиот мандат како член. Пред изборот на Трајчевски членовите на регулаторното тело го констатираа завршувањето на мандатот на досегашниот претседател Зоран Стефановски и на членовите Томе Груевски и Али Алиу. Тројцата не присустуваа на седницата која ја одржаа само 12 члена на Советот за радиодифузија, зашто за пополнување на составот (15) се чека Собранието да ги избере За решавање на проблемот со трите нови кандидати незаконската сопственост на предложени од медиумите, Трајчевски има зелено Интеруниверзитетската светло од Владата која смета дека на конференција законската одредба која забранува Васко Петревски, членови на семејства на јавни Антонио Јовановски и функционери да поседуваат медиуми Селадин Џезаири.

не & треба автентично толкување

СЕ ВРТАТ ПРЕДЛОЗИ ЗА ДНЕВНА ПОЛИТИКА

Незастарување на криминалот во приватизацијата Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

О

бидите за отворање на Уставот на Република Македонија, освен при неговата промена согласно Рамковниот договор, завршувале неуспешно поради отсуството на целосен политички консензус или служеле како повод за пазарење и прилепување нови предлози за измена на највисокиот државен акт. Последниот предлог за уставни измени, кој доаѓа од Социјалдемократскиот сојуз, се однесува на создавање уставна можност за повратно дејство на законите со кои се уредува кривичното гонење и извршувањето на казните за делата поврзани со трансформацијата или продажбата на претпријатијата со општествен и државен капитал. „Ние кога прв пат го дадовме овој предлог во 2010 година, а и сега, не се водевме од ниту еден конкретен пример на извршена приватизација. Приватизацијата, како процес и поим, секогаш буди контроверзии и затоа, нашиот предлог е во насока на напуштање на генеризацијата за приватизирањето на општествениот капитал и конкретизирање во сите случаи – дали тие биле извршени преку криминални активности“, појаснува Игор Ивановски од СДСМ. Законите и другите прописи не може да имаат повратно дејство, освен по исклучок, во случаи кога тоа е поповолно за граѓаните,

Последниот предлог за уставни измени, кој доаѓа од Социјалдемократскиот сојуз, се однесува на создавање уставна можност за повратно дејство на законите со кои се уредува кривичното гонење и извршувањето на казните за делата поврзани со трансформацијата или продажбата на претпријатијата со општествен и со државен капитал се вели во членот 52 од Уставот. Оттука, според СДСМ, измените ќе бидат основа за продолжување на роковите за застарување на кривичното гонење и извршување на казните за одредени противзаконски дела направени во процесот на продажба на претпријатијата со државен капитал, а нема да биде основа за ретроактивно воведување на нови кривични дела или нови санкции. Застарувањето на делата од овој тип, велат од СДСМ, настанува по 10 години откога е извршено, што според нив, е доволен основ и доказ дека со ваквиот

предлог не сакаат да се заобиколат некои приватизации. Ивановски потенцира дека предлогот за измена на уставниот амандман не е одговор на новиот Закон за лустрација, кој го предлага ВМРО-ДПМНЕ. Од владејачката партија пак, предлогот за уставни измени го оценија како обид на СДСМ да креира впечаток дека тие немаат ништо со приватизацијата, иако сите граѓани се свесни дека оваа партија и нејзините министри и директори ги обезвреднувале и ги приватизирале општествените и државните

претпријатија. „Тие не беа глупави да прават уличен криминал, туку законите што ги носеа во еднопартиското собрание создадоа правна рамка за спроведување криминална приватизација. Поради покриеноста со закони на криминалот што го правеа, СДСМ денес се расфрла со идеја за ревизија на приватизацијата“, се велеше во реакцијата на ВМРО-ДПМНЕ. Според професорите по уставно право, ваквата иницијатива се става во дневнополитички контекст и малку е веројатно дека таа ќе биде успешна.„Доколку се направи таква измена, тогаш паѓа целиот Устав. Незастарувањето може да се уреди преку измена на постоечките закони, но да се отвора Уставот за криминално гонење на лицата кои учествувале во трансформацијата на општествениот капитал е повеќе дневнополитичка тема“, вели Положани. Одредби за казнивост на делата поврзани со приватизацијата постојат во кривичниот законик и тие може да претрпат промени, смета професорот Саво Климовски. Според него, посегнувањето по измени во Уставот во секоја пригода во којашто постоечките закони не се во согласност со него е несериозно, иако како што потенцира Климовски, тој е застапник на идејата за целосна анализа на применливоста на Уставот:„Предлозите за измени секогаш се користат за собирање дневно-политички поени и пазарања за нови измени коишто се неприфатливи“, вели Климовски.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

ПОЛИТИКА 7

Мазовјецки: Грција и меѓународната заедница ја понижуваат Македонија

Г

рција и меѓународната заедница ја понижуваат Македонија поради тоа што се согласуваат со вештачкото име. Ова го изјави поранешниот премиер на Полска, Тадеуш Мазовјецки, за Дојче Веле, зборувајќи за спорот за името, за состојбите на Балканот и за германскополските односи. „Уште тогаш не сфатив зошто ја понижуваат таа мала земја, оспорувајќи & го правото да се нарекува Македонија. Мислам дека Грците во ова прашање се малку пречувствителни, а меѓународната заедница, во основа, и понатаму ја понижува Македонија со тоа што се согласува со вештачкото име. Јас не се согласувам со тоа“, изјави Мазовјецки. Инаку, неговото познавање за состојбите во Македонија и на Балканот е поради фактот што Мазовјецки на почетокот на 90-тите години на минатиот век работел и како специјален пратеник на Обединетите нации за Балканот.

> БРОЈКА

12

припадници на Армијата на Македонија ќе учествуваат во мировните операции на ЕУ во Босна и Херцеговина и во мисијата на Обединетите нации во Либан. Комисијата за одбрана и безбедност на вчерашната собраниска седница ги прифати предлог-одлуките за испраќање припадници на армијата во овие мисии.

Од водач на жените на ВМРО – ДПМНЕ до амбасадор во Загреб?

П

ретседателката на Унијата на жени на ВМРО – ДПМНЕ, Даниела Караѓозоска ќе биде нов амбасадор на Република Македонија во Хрватска – ова е информацијата која вчера се рашири низ кулоарите на министерството за надворешни работи. Директорот на центарот за комуникации на ВМРО – ДПМНЕ Илија Димовски за Капитал вели дека не би коментирал шпекулации, а со Караѓозоска не успеавме да стапиме во контакт. На интернет страницата на ВМРО – ДПМНЕ стои нејзината биографија – таа е дипломиран шумарски инженер (отсек дрвна индустрија), а е магистар по туризам и угостителство и докторант на Институтот за Социолошки, политички и правни истражувања, Скопје. Караѓозоска досега нема дипломатско искуство.

ГРУЕВСКИ ЧУ ОД ЈАНКУЛОВСКА

За жал, не сме на чекор од откривање на сторителите! Јанкулоска повторува дека треба да се има трпение оти се работело за досега најобемната операција со која се соочиле досега (?) и најсложеното кривично дело. Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

З

а жал, сензационалистичките информации дека сторителите се фатени или дека сме на чекор до нивно откривање не се точни, но во сите фази од истрагата ќе продолжиме и понатаму да ве информираме, изјави министерката за внатрешни работи Гордана Јанкуловска, откако на двочасовен состанок со премиерот Никола Груевски му ги презентираше анализите и информациите за текот на истрагата. „Засега, направена е реконструкција на петкратн-ото убиство по однос на преземените дејства од страна на МВР на терен и текот на истрагата” информира Јанкулоска и повтори дека се работи за најобемната полициска операција (?) и најсложеното кривично дело оправдувајќи го на овој начин кусокот од информации коишто може да ги соопшти во јавноста: „Идентитетот и бројот на сторителите е податок кој во моментов не ги го поделиле со јавноста. Сугерирањето на бројка на сторители може да им посочи дека сме на вистинската трага, но имаме одредени прелиминарни сознанија. Мотивите не би ги коментирала, бидејќи на тој начин ќе им оставиме простор на сторителите да се запознаат со сценаријата кои ги разработува МВР” вели министерката. Заканите по територијалниот интегритет, кои се појавија од извесната „Армија за ослободување на окупираните албански земји” Јанкулоска ги оцени како несериозни, оти истата организација во минатото во повеќе наврати упатувала слични закани и до другите земји во регионот, кои не се остварувале.

Скандалозно известување комшиските новинари веќе ни најавија војна!

Неверојатен сензационализам, непрофесионализам и неодговорност покажаа медиумите од соседството во периодов кои своите насловни и почетни страници ги исполнија со непроверени, неточни и бомбастични текстови за ситуацијата во Скопје. Без релевантни извори и со силна тендензиозност тие се занесоа во оценките за македонската стабилност и безбедност, па отидоа дури дотаму што на земјава и предвидоа почеток на војна и промена на уставното уредување. Бугарскиот дневен весник Република излезе со насловна страница – „Македонија пред

На двочасовен брифинг во министерството за внатрешни работи, лично министерката Гордана Јанкуловска реферираше пред премиерот Никола Груевски за текот на истрагата околу петкратното убиство во село Смиљковци. МВР не е блиску до откривање на сторителите, а дали мотивите се познати Јанкулоска не открива оти вели на тој начин ќе даде премногу инфнормации за убијците. војна”, заклучок што го базира на заканата од извесната Армија за ослободување на окупираните албански земји – организација за која никој не чул и која не е врзана со никаков релевантен извор, според оценките на нашето МВР. Српскиот „Вечерње новости” пак, јавува дека убиството најверојатно е одговор на мафијата за полициската акција „Детонатор”, заклучок кој го базираат на изјави од македонски полициски експерти, но истовремено јавува дека мирниот протест кој требаше да се одвива од младите пред Владата со палење на свеќи во спомен за убиените, прераснал во насилство, па неколкуте стотици протестанти тргнале во „рушечки поход” кон делот од градот каде живеат Албанци, па на мета се нашле новинарски екипи, но и случајни минувачи. Во кое Скопје и во кој протест ја виделе оваа слика нивните новинари – не е јасно! Она што во вакви моменти е недозволено за сериозното новинарство – шпекулациите се состоен елемент и од пишувањата на хрватски „Вечерњи лист” кој надолго и нашироко објаснува како децата биле малтретирани, како им фалеле делови од телата и како биле мачени, а и бугарскиот „Дарик” кој се повикува на проценка на новинарот Васко Ефтов дека српски служби

Меѓународната Заедница повикува на трпение и доверба во институциите Шефовите на мисиите на Европската унија, НАТО, ОБСЕ и САД излегоа со заедничко соопоштение во кое ги осудуваат ужасните убиства и испраќаат најдлабоко сочувство до семејствата на жртвите: „Знаеме дека властите го испитуваат овој криминален акт и го бараат сторителот или сторителите. Ние ги поддржуваме напорите на Владата во спроведување на истрагата и правните процедури во најбрз можен рок и ја охрабруваме соработката на јавноста при собирањето на сите достапни информации за овие убиства.Ги повикуваме сите граѓани да останат смирени, да се воздржат од шпекулации или неосновани тврдења, како и да покажат трпение во врска

со спроведувањето на истражниот процес. Кога граѓаните се вклучуваат во насилство или се обидуваат да го земат законот во свои раце, тоа само ја оддалечува полицијата од истрагата и го отежнува пронаоѓањето на убијците и нивното соочување со правдата” се вели во соопштението. Со порака се јави и шефот на албанската дипломатија и вицепремиер Едмонд Хаџинасто кој побара од сите страни во Македонија да го сочуваат мирот, а од македонските власти да го расветлат петкратното убиство. Тој порача да се избегнува секаков вид погрешно толкување или политичка и медиумска манипулација, кога станува збор за овој настан.

стојат зад убиството, оти Србија има интерес за дестабилизација на земјава, за да наметне регионална контрола преку поттикнување и управување на слични инциденти. Грчкиот печат се воздржа од анализи. По однос на

овие написи со став се јави и министерката Јанкулоска која повика да сопре ваквата практика на известување:„Злонамерни и тенденциозни се написите” вели министерката.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Претприемачите и финансиерите се собраа на едно место Пoвеќе од 300 иновативни мали и средни бизниси од регионов се претставуваат пред триесетина европски инвеститори овие два дена на првиот Балкански инвестициски форум во Скопје Игор Петровски igor@kapital.com.mk

В

о регионот има многу интересни претприемачки идеи, но нема доволно капитал за да ги претвори во успешни бизнисприказни. Токму затоа се потребни што повеќе настани каде што на едно место ќе се сретнат носителите на иновативните проекти и нивните потенцијални финансиери, беше заклучокот од воведниот дел на Балканскиот инвестициски форум (Balkan Venture Forum) што вчера и денес се одржува во Скопје. Форумот, во организација на фондацијата Балкан анлимитед (Balkan Unlimited), е настан каков што досега не се одржал во Македонија, но и пошироко во регионот – ги собра заедно најдобрите иноватори од Балканот, претходно селектирани од стручни лица, и претставници на инвестициски фондови од Романија, Словенија, Хрватска, Грција, но и од Италија, Германија, Естонија... Форумот е наменет пред с$ за финансирање иновации, односно

овде во регионот се недоволно финансиски поддржани, особено на почетокот, кога им е најпотребно. „Сакаме Македонија да биде земја на претприемачи. Не само овде, туку во целиот регион има извонредни луѓе, иновативни и вредни и затоа, ги повикувам овде присутните фондови: инвестирајте во Македонија, инвестирајте во регионот!“, порача претседателот Иванов. Пред да почне работниот дел на форумот, до присутните се обратија и американскиот и австрискиот амбасадор во Македонија, Пол Волерс и Томас Баиер, коишто се осврнаа на досегашната поддршка што ја дале нивните земји во развојот токму на иновативноста и на претприемништвото во македонската економија, како и на Балканскиот инвестициски форум. „Повеќе од 350 претприемачи ќе се претстават пред повеќе од 30 инвеститори. САД длабоко верува дека иновативноста и претприемништвото се клучни за економскиот

бизнис-проекти што имаат висок комерцијален потенцијал. „Тоа се проекти интересни за инвеститори со т.н. *venture капитал, односно поединци, како што се бизнис-ангелите или пак, фондови што вложуваат во иновативни проекти кои, се разбира, носат и поголем ризик, коишто многу тешко или практички невозможно е да се финансираат во својата рана фаза од конвенционалните извори, како банките“, вели Александар Тасев, еден од основачите на фондацијата Балкан анлимитед, организатор на настанот, на којшто Капитал Медиа Гроуп е главен медиумски покровител. Балканскиот инвестициски форум го отвори македонскиот претседател, Ѓорге Иванов, којшто е покровител на настанот, и истакна дека единствениот начин на којшто може да се преброди актуелната економска криза е да се поддржи развојот на малите и на средните компании. Тие, според него, се стожерот на иновативните идеи, но за жал, к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

развој. Ние ќе ја поддржиме одлуката да инвестирате во Македонија и во регионот, како што впрочем, и досега даваме поддршка во овие насоки преку проектите на УСАИД, фокусирани во неколку развојни проекти“, рече Волерс. На форумот вчера се претставија дел од инвесторите преку профили на нивните фондови, како и компаниите што се во потрага по капитал за поддршка на своите идеи. Исто така, се одржаа и два панели, на коишто беа дискутирани моменталните состојби во финансирањето иновации и „старт ап“ проекти на Балканот. Денес продолжува претставувањето на инвеститорите и на компаниите, а ќе има уште неколку панели посветени на темата финансирање на проекти со повисок ризик, за што Капитал Медиа Гроуп дополнително ќе извести во своите изданија деновиве. Организаторите планираат Балканскиот инвестициски форум да се одржува секоја година во различна метропола од регионов.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

За издавање задолжница без покритие до три години затвор?! Ивана Колева

Koleva@kapital.com.mk

О

позицискките пратеници предлагаат државата да се вклучи во системот на задолжницата, обвинувајќи дека токму таа е најголемиот работодавец и должник во земјата, од каде што потекнуваат најголемите проблеми во ликвидноста на македонското стопанство. „За дол жницата да ја применуваат сите државни органи, министерства, општини и јавни претпријатија, а не само да важи меѓу

Ќе се реконструираат 13 мостови долж Коридорот 10

С

о 8,6 милиони евра донација од НАТО ќе се реконструираат 13 мостови на потегот од Катланово до Велес. Санацијата на мостовите е предвидена со Меморандумот за разбирање за реализација на проектот за реконструкција на мостови долж Коридорот 10, што го потпишаа вчера министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески и началникот на Штабот на КФОР, бригадиргенерал Рекс Спитлер. Точниот обем на работите што ќе следуваат ќе биде дефиниран со изработка на основниот проект, што треба да го подготви Градежниот факултет во наредните три месеци. Јанакиески најави дека до септември годинава ќе распишат тендер на кој треба да се пријават градежни фирми за учество во проектот, а изборот на изведувачот треба да се направи до декември годинава. Градежните активности, според Јанакиески, би започнале напролет следната година, а би завршиле до крајот на 2014 година. Во претходните две фази од проектот со донација од НАТО од 22,5 милиони евра беа зајакнати 51 мост. Првата фаза се реализираше во 2006 и 2007 година, а со неа беа опфатени мостови на делниците Катланово-Велес и Скопје-Блаце.

Турската Еге кооп сака да инвестира во Прилеп

Т

урската градежна компанија Еге кооп е заинтересирана за инвестирање во изградбата на станови и индивидуални куќи во Прилеп, потврдија од бизнис-делегацијата од Измир, Турција, предводена од македонскиот амбасадор во Турција, Горан Тасковски, која од вчера е во Прилеп. Претседателот на Управниот одбор на компанијата, Хусеин Аслан, најавува дека кон крајот на годината треба да почнат да инвестираат во градот под Марковите кули. Турските бизнисмени покажале интерес за инвестирање во минералните суровини, мермерот, гранитот и оникост, како и за добивање концесии за истражување или експлоатација. Прилепскиот градоначалник, Марјан Ристески, изјави дека турскиот бизнис-гостин го запознал со новиот генерален урбанистички план и со повеќето детални планови, каде што е предвидена изградба на колективни и на индивидуални станбени објекти, со посебен акцент на неколку локации, меѓу кои и идната типска европска населба Градина во близина на касарната Мирче Ацев. Ристески нагласи дека општината нуди и поволни можности за инвестирање во индустриската зона кај фабриката Металец.

Претприемачки викенди на економските факултети

Е

кономските факултети на јавните универзитети низ земјава од следниот викенд ќе бидат домаќини на претприемачките викенди, каде што студентите ќе ги презентираат своите бизнисидеи, најави министерот за образование и наука, Панче Кралев. „Мора да се преземат конкретни чекори за развивање на претприемништвото и се надеваме дека дел од идеите кои ќе ги презентираат студентите ќе заживеат во иднина“, вели Кралев. Претприемачките викенди ќе започнат на Економскиот Факултет во Скопје, каде што ќе се наградуваат најдобрите бизнис-идеи на студентите, а понатаму активностите ќе се преселат на Тетовскиот универзитет, на битолскиот и на останатите универзитети во земјава. Се очекува на претприемачките недели студентите директно да видат што значи да се реализира конкретна бизнис-идеја и да се има свој бизнис, истакна ректорот на Универзитетот Свети Кирил и Методиј, Велимир Стојковски. „Заживувањето на претприемничкиот дух бара претпријатијата, образовните институции, Владата, како и другите организации и медиумите да работат заедно, затоа што ниту еден сектор или организација не може да работи изолирано ако сака да создава успеси од поголеми размери“, додаде Стојковски. Наградите за студентите со најдобри бизнис-идеи ќе бидат обезбедени од Т-Мобиле.

компаниите“, истакна Маријанчо Николов, пратеник на СДСМ, додавајќи дека државата с$ повеќе им должи на компаниите и не си ги сервисира обврските. „Долговите ги репрограмира со анекси на договори на повеќе години. Според наши проценки, државата им должи од 200 до 300 милиони евра на компаниите и замислете колку ќе се олесни ликвидноста на стопанството ако тие пари се вратат во бизнисите“, истакна тој.

Опозицискиот блок остро ја обвинува власта за селективноста во применувањето на задолжницата. Според нив, поскандалозно е и тоа што задолжницата важи за јавните здравствени установи, а истата не може да се применува за сите јавни институции и претпријатија. Владанка Авировиќ од Социјалистичката партија на Македонија истакна дека во јавноста се создава вештачка перцепција дека само државата работи во земјава, и тоа во градежништвото. „Државата преку инвестициите во градежништвото сака да ја премости кризата и тој економски модел е многу познат и прифатен во сите економии. Но, државата не е целото стопанство. Со овој ваш к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

9

предлог ќе се направи само тешкотија во системот за плаќање“, истакна Авировиќ. Пратеникот Орце Панчев од СДСМ пак, истакна дека не очекува да се прифати амандманот, затоа што тој ја отсликува суштината, што на власта не & одговара. „Ретко која фирма во земјава ќе се обиде да ја тужи државата, затоа што тоа е еден поврзан систем во кој сите се заглавени“, истакна тој. Власта не ги прифати ниту опозициските предлози за изоставување на казната до три години затвор за издавање задолжница без покритие. Според предлагачите на амандманите, задолжницата е инструмент кој компаниите доброволно го применуваат. Поради тоа, казната затвор е пререстриктивна мерка, сметаат опозициските пратеници, кои додаваат дека казните треба да бидат парични. На седницата не помина ниту предлогот за новите регистрирани фирми износот на задолжницата во првите три месеци да не биде поголем од 30% од приходите пресметани на годишно ниво.

КАПИТАЛ чеТврТоК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари македонски консултанти ќе ја советуваат косовската влада за енергетика

G

rant Thornton Consulting во конзорциум со Raiffeisen Investment AG, RE GmbH и Hunton & Williams LLP се назначени за трансакциски консултанти за Електраната Косова е Ре, проект во вредност од приближно 1,5 милијарди евра. Во најголемиот енергетски проект на Балканот ќе бидат вклучени и македонските експерти од Grant Thornton Consulting, давајќи ги своите професионални и стручни консултантски услуги. „Ова назначување е признание за нашата експертиза во јавно-приватни партнерства на пазарите во развој, како и за нашиот тим со специјалност во енергетиката и енергетската регулатива. Задоволни сме од соработката со Владата на Република Косово и нашите партнери во конзорциумот за овој проект, која ќе се заокружи со најголемата трансакција на Балканот оваа година", вели Славчо Филипчев, International Practice Partner, Grant Thornton Consulting.

> БроЈка

„пролетни награди со i-bank услугите“ на Стопанска банка Скопје

1

С

о лесни плаќања преку e-banking, телефонско банкарство и плаќања преку банкомат клиентите на Стопанска банка а.д. Скопје ќе можат да учествуваат во наградна игра за i-bank услугите на банката и може да станат добитник на една од 130 вредни награди. Наградната игра важи во периодот од 10 април до 18 јули годинава, а се однесува на сите корисници на e-banking сервисот за плаќање, phone banking сервисот за плаќање и плаќањата преку банкомат. Со секое плаќање преку една од i-bank услугите клиентот добива право на едно КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ учество во едно од 10 извлекувања, кои ќе се одржуваат на секои 10 дена. Како Банка 3м 6м 24м 36м и досега, со i-bank услугите на Стопанска банка клиентите може да изберат кога, банка за режиски 3,60% трошоци, 4,60% рати за 7,40% каде и како даКомерцијална плаќаат сметки кредити и7,70% картички НЛБ Тутунска банка 3,50% на условот 4,50% 7,00%пати, може 7,50%да и на тој едноставен начин, со остварување повеќе банка 3,60% 4,65%за 10 таблет-компјутери 7,40% 7,60% за добијат правоСтопанска на повеќе учества во извлекувањата корисниците на e-banking, на телефонското Шпаркасе банка10 фотоапарати 3,50% за корисниците 4,50% 6,50% 7,00% банкарство, 10Охридска викенди за двајца во 4,30% спа-центар4,80% Аурора, Берово банка 5,50% за корисниците 6,00% на АТМ-плаќања и 100 USB-стикови за3,40% клиентите4,40% од сите i-bank Прокредит банка 7,10% канали.

7,30%

ден ќе им биде потребен на професионалните возачи за по итна постапка да извадат нови и да ги заменат старите возачки доволи, како и останатите лични документи, информираа од Асоцијацијата на транспортери СИЗ Македонија сообраќај АМЕРИТ. Според Златко Кочовски, управител на СИЗ Македонија сообраќај АМЕРИТ, иницијативата е на барање на повеќе нивни членки транспортери, бидејќи времето за тие административни постапки негативно се одразува на заработката на фирмите и на возачите, кои губат работни денови.

ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

За развој на аграрот потребни 04% се производи со додадена вредност КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

за развојот на земјоделството во последните 20 години се 00% Податоците поразителни. Намалени се земјоделското производство, обработливите

З

spasevska@kapital.com.mk

емјоделското производство континуирано се намалува во последните две децении.

NASDAQ Значително намалување има кај сточниот фонд, а редуцирани се и овошните насади. Овие фактори го прават ата во Сао земјоделското производство неконкурентно и затоа е неопходна нова стратегија за рурален развој, која ќе ги подобри состојбите во земјоделското производство во приближување кон Европската унија, порачаа учесниците на вчерашната трибина за 20 години развој пании на земјоделството и селата во Македонија. Според забелешките на експертите, по 20-годишната транзиција, селата во Македонија изумираат, помладите генерации одамна се омпании од заминати, инфраструктурата е многу лоша, бројот на активни земјоделци се намалува, а со тоа земјоделското производство станува неконкурентно. Тие додаваат дека за развој на аграрот потребно е земјоделската политика да

82%

20%

се насочи кон производство на производи со додадена вредност. „За 20 години земјоделската површина од 1,3 милиони хектари се намали на 1,12 милиони, обработливата површина од 600.000 на 500.000, а значително е намален и сточниот фонд, посебно во овчарството, од два милиони на само 800.000 грла. Редуцирани се лозарските и овошните насади, особено крушите, кајсиите и праските. И понатаму најголем дел од обработливата површина, 81%, заземаат ораниците и бавчите“, истакна претседателот на Федерацијата на фармери, Андрија Секуловски. Тој додава и дека земјоделското производство треба да се насочи повеќе кон преработувачкиот сектор, а развојот на бизнисот треба да го креира развојот на селото. „Бизнисите на земјоделците се тие што треба да ја движат и да ја диктираат аграрната политика на државата“, истакна Секуловски. За поголем развој на земјоделството и на

22%

53%

06%

+

и на берзата

20%

ани на

18.04.2012

Стопанска банка Битола

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска е намалено производството на домати за 20 б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,07%

3м 0,75% 0,66% 0,47% 0,01%

6м 1,04% 0,98% 0,73% 0,19%

12м 1,37% 134,00% 1,05% 0,39%

1 недела 3,18%

1м 4,18%

3м 4,98%

29% 25%

површини и сточниот Фонд. Експертите порачуваат производство со додадена вредност

72% александра Спасевска

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка е намалено производството на пченица Алфа банка во 2011 година споредено со 1991 година Уни банка

руралните подрачја, експертите сугерираат дека е неопходно да се развиваат кооперативи, кредитни и други институции, да се забрза развојот на инфраструктурата, да се реинтегрира населението од планинските средини, како и да се рашират современите телекомуникации до нив. Професорот Јорде Јакимовски, директор на Институтот за социолошки и политичко-правни истражувања (ИСППИ), истакна дека поради стихијната миграција, 8,5% од селата целосно се испразнети, а над 20% од селските средини имаат помалку од 50 жители. „Најголем број од вработените во селата се во аграрот, а бидејќи не може да се очекува развој во општеството потпрено на примарно производство, фокусот треба да се стави на производите со додадена вредност“, истакна Јакимовски. Според Благоја Муканов од кабинетот на вицепремиерот за економски прашања, Пешевски, земјоделството има значајно учество од 10% во вкупниот БДП на државата,

години, а 11% е намалено производството на пиперки ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

65%

Euribor (EUR) Libor (EUR) е намален бројот на овци во 2010 година Libor (USD) споредено со 1991 година, а 56%Libor е намален (CHF) бројот на живина

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност СКИБОР МКДОНИА

а во изминатите години се констатира земјоделците ќе имаат сигурен пласман ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ раст на нето-додадена вредност кај на производите. Тие треба да се насочат Основна кам. стапка инфлација преработувачката индустрија. кон производство соСтапка висок на квалитет и 5,20% на Народна банка на Македонија додадена вредност, 4,00% „Во изминатите неколку години евидентна кои ќе ги пласираат 13,40% Народнана банка на Србија е зголемената побарувачка храна странските12,00% пазари по конкурентни цени“, на светско ниво, но тоа не значи истакна Муканов.

2,50% Народна банкадека на Хрватска 6,00%

среда - 18.04.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

+2,45%

нова цена

2.048,72

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,07%

3м 0,75% 0,66% 0,47% 0,01%

6м 1,04% 0,98% 0,73% 0,19%

12м 1,37% 134,00% 1,05% 0,39%

18.04.2012

Единство АД Струмица Комерцијална банка Телеком Топлификација Макпетрол

-

пад

нова цена

-10,00% 360,00 -0,84% 2.606,83 -0,55% 457,49 -0,44% 1.700,00 -0,26% 18.456,15

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5640 46,8809 74,7680 51,2265 47,0601 48,6134

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

преку ноќ 2,20% 2,20%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-4,36%

-1,23%

-4,82%

-27,12%

-0,31%

11.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

36.700.926,95

-7,22%

-6,64%

-2,21%

-19,15%

-3,64%

11.04.2012

Иново Статус Акции

14.840.145,52

-2,21%

-0,80%

-6,16%

-11,92%

-1,94%

16.04.2012

-0,57%

7,61%

-9,86%

-1,62%

11.04.2012

-0,04%

-6,08%

-32,50%

-0,53%

11.04.2012

2,59%

-0,74%

-12,68%

2,86%

16.04.2012

2,24%

3,47%

4,59%

2,45%

12.04.2012

0,84%

1,66%

0,00%

0,92%

11.04.2012

24.292.807,66

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -4,12% 5,20% -2,94% 13,40% 2,50% 4,27% 3,60% 49.151.522,31 0,32% 2,20%

45.836.483,89 4,00% 21.218.844,60 12,00% 6,00% 25.117.843,55

КБ Публикум Паричен

46.317.644,45

0,28%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 19.04.2012

11 > БРОЈКА

Сребрбанк заинтересирана за Кроација осигурување

Орка холдинг нов сопственик на Медиа принт Македонија

54

В

ториот човек на најголемата руска банка, Сребрбанк, заменикпретседателот на управниот одбор, Сергеј Горков, откако ја презеде хрватската банка Волксбанк, соопшти дека Сребрбанк сака да се пријави на тендерот за купување на Кроација осигурување. Хрватските медиуми пренесуваат дека на средбата меѓу претставниците на Сребрбанк, предводени од Сергеј Горков и хрватската влада, се разговарало за идните инвестиции на најголемата руска банка во Хрватска. Горков за хрватските медиуми изјави дека банката има добро развиена мрежа во Хрватска и во регионот и дека засега ќе ја развиваат стратегијата за работа на овој пазар. Медиумите пренесуваат дека на претставниците на Сребербанк им бил понуден удел во државната банка ХПБ, но тие истакнале дека повеќе се заинтересирани за влегување во Кроација осигурување. Во февруари оваа година Сребрбанк технички ја заврши аквизицијата на Волксбанк, со што успеа да влезе на пазартите во Средна и во Источна Европа.

О

рка холдинг и официјално стана сопственик на медиумската групација Медиа принт Македонија, потпишувајќи го купопродажниот договор за преземање на групацијата од австриската компанија Ост холдинг, членка на групацијата ВАЦ. Дел на групацијата Медиа принт Македонија се друштвата Круг, Огледало и Планет прес, како и печатницата Графички центар Скопје. Групацијата ВАЦ влезе на македонскиот медиумски пазар во 2003 година, кога презеде мнозински удели во трите дневни весници „Дневник“, „Утрински весник“ и „Вест“. „Преземањето на една моќна медиумска групација за мене еднакво значи дополнителен предизвик за одржување и надминување на досегашните успеси, како и обврска за континуирано вложување и креирање нови современи канали на известување и информирање на македонската јавност“, изјави Јордан Камчев, главен извршен директор на Орка холдинг. Камчев најавува и информативни интернет-портали, кои по својот графички дизајн, понуда на информации и комуникација со читателите ќе бидат рамо до рамо со светските онлајн информативни изданија.

евра по акција ќе подели фармацевтската компанија Реплек на акционерите. Според објавата на македонска берза, вкупната акумулирана добивка од 3,37 милиони евра од 2009 и 2010 година ќе се подели во дивиденда за 2011 година од 1,43 милиони евра, а останатите 1,71 милион евра нема да се респределат.

Германските компании не може да си наплатат во Македонија

74%

Тешката наплата на побарувањата, правната несигурност, неефикасната администрација и нетранспарентноста на јавните тендери се главните забелешки на германските компании кои работат во земјава Петре Димитров

Л

dimitrov@kapital.com.mk

ошиот морал за плаќање и ниската ликвидност на македонското стопанство се најновите и најголемите забелешки на германските компании кои работат во Македонија, покажува анкетата за конјунктурата во Македонија 2012 на Македонско-германското стопанско здружение (МГСЗ). Претставниците на здружението немаат конкретни податоци кој им должи на германските компании, дали нивните фирмите или државата, МАКЕДОНСКА БЕРЗА но велат дека Македонија треба сериозно да работи на систем кој ќе овозможи сигурна наплата МБИ 10 на побарувањата.

1.952,12 „Државата има премногу важна улога во МБИД Владата е еден од најголемите стопанството.

1.848,74и таа не секогаш си ги исполнува инвеститори обврските ОМБ за поврат на ДДВ. Тоа не е типично

121,07

од германските фирми повторно

само за Македонија, туку за целиот регион, би инвестирале во Македонија бидејќи не постојат механизми за наплата на побарувањата и не постојат санкции за неплаќање. Постоечките системи за наплата се лицата што ги ангажираат во земјава, нивната применуваат селективно“, вели Михаел Шмит, продуктивност, но и нивните ниски плати. член на Управниот одбор на МГСЗ. Споредено со анкетата од минатата година, Шестата по ред анкета на здружението ги резултатите се попозитивни. Годинашната анкета изнесува и веќе познатите забелешки, кои освен покажува дека 52% од анкетираните компании од странските инвеститори, ги добиваме и од ја оценуваат економската состојба во земјава домашните. Анкетираните компании најмногу се како поволна, за разлика од минатата година, жалат на правната несигурност, неефикасната кога овој процент беше 24%. Поради општата јавна администрација, нетранспарентните јавни несигурност на пазарите и во еврозоната, тендери и регистрираат недостатоци во борбата прогнозите за развојот на економијата за против корупцијата и организираниот криминал. годинава се попесимистички. Само 13% од „Македонската Влада вложи многу во политиката анкетираните се оптимисти. Дури 82% од ФЈУЧЕРСИ за привлекување странски инвестиции и некои анкетираните компании сметаат дека нивните инвеститори дојдоа во Македонија. Меѓутоа, јасно компании се во добра состојба. Анкетата НАФТА е дека инвеститорите наидуваат на низа проблеми покажува дека 74% од германските компании ЛЕСНА СУРОВА смета Матијас ПРИРОДЕН ГАС уште на стартот на инвестицијата“, повторно би инвестирале во земјава. Само 103.58$/барел 1,96/ММБТу Ханел, претседател на МГСЗ.

39% од компаниите планираат да ги зголемат Германските стопанственици инвестициите годинава, а 33% планираат да BRENT најпозитивно ги ЗА ЗАТОПЛ. оценуваат образованието и квалификациите на го 311зголемат бројот на вработени.

117.68$/барел

-0,19% -0,06% 0,00%

-0,60% -0,93%

+0,62% -0,65%

Извор: Македонска Берза

SASX 10 -0,19% -0,20% 749,92

-0,06% SOFIX 303,43 0,00% ATHEX

+0,25%

726,15

Главен индекс на Љубљанската берза

504,42 13.115,54

2.600 2.600 2.600

161.30$/унца

17.812,50

31.49$/унца

2.068,50

8.037,50

NASDAQ 3.042,82

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

+1,82% +0,04%

SASX 10 749,92

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 62.698,87 303,43

617.25$/бушел

+1,20%

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 726,15 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

-1,58%

FTSE 100 5.754,47

-0,22%

1.800 1.800 1.800

+1,50% -0,90% SWISS

DOW JONES

DAX13.115,54 Заеднички индекс 30 6.740,09

6.167,53

-0,20% -0,24% SOFIX СОЈА -0,10% +0,52% 303,43

-1,01% +0,04% +3,45% 0,00% +0,46%

+0,25%

+0,72%

Главен индекс на Белградската берза 620,75$/бушел

0,00% SBITOP 610,52

1431.25$/бушел

S&P 500 1.390,78

Главен индекс на Љубљанската берза

DOW JONES Агробанка 1.042,00 13.115,54

1.690,00

Чачанс.банка

7.607.920,00

Развој.банка -12,00% BRAZIL BOVESPA 1.000,00

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 819,27

+1,06%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+2,01%

3.240,46

-1,58%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+0,20%

17.392,39 FTSE 100

5.754,47

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.740,09

+30,30%

Хот.Маестрал

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 121,00

-0,90%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.240,46

65,00

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Меркатор

140,00

SWISS Нова.кред.

-0,90% -13,33% 6.167,53 3.300,00

+2,19%

-0,53% -7,04%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

18.04.2012

SWISS 6.167,53

Стопанска банка Битола NIKKEI 225 -0,53% 9.667,26

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,45% 2.048,72

+2,14%

Индекс на најголемите јапонски компании

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза котирани на швајцарскиот пазар на капитал

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 117.68$/барел

161.30$/унца

СРЕБРО 31.49$/унца

БАКАР 8.037,50

-0,60% -0,93%

ПРИРОДЕН ГАС 1,96/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

311

МЕТАЛИ

-0,59% -0,60% +0,3%

НИКЕЛ

17.812,50

АЛУМИНИУМ 2.068,50

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,62% -0,65%

+0,00% -0,90% /

+30,00%

-1,58% 5.754,47БЕРЗА -0,22% ЉУБЉАНСКА +2,44%

116116 116

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Хот.Медена

11,11

0,42

-0,22%

-8,93%

Хот.Живогош ЕВРОПА ИНДЕКСИ -15,72% -14,60% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза КС Наложба .

DAX Истрабенз 6.740,09 1.300,00

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

+1,55% +1,20% 62.698,87 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

13,03

+2,14%

103.58$/барел

ЗЛАТО

Комер.банка +4,20% NASDAQ +2,42% +1,50% +1,82% 3.042,82

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

BRAZIL BOVESPA +1,55% +1,20% 62.698,87 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.667,26 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.780,73 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 726,15

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Вјесник

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

120120 120

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+0,72%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

+1,82% S&P 500 -0,53% 1.390,78

NASDAQ 3.042,82

SASX 10 ШЕЌЕР 749,92

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -0,92% РЕГИОН

2258.000$/бушел

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

BELEX15 ПЧЕНИЦА 504,42 CROBEX КАФЕ 1.843,15 1.74/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

+0,25%

SBITOP 610,52

на пазарот на јавно поседувани друштва

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,10% +1,55%

CROBEX S&P 500 1.843,15 1.390,78

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.240,46

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

Главен индекс на Атинската берза

-0,20% +1,50%

BELEX15 DOW JONES

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,06%

-0,59%2.700 +0,00% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 -0,60% -0,90% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,19% 1.952,12 0,00% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД +0,3%2.100 / -0,06% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.848,74 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12 ОМБ +0,72% 0,00% 121,07 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,04%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 610,52

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,19%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,10%

Државата има премногу важна улога во стопанството. Владата е еден од најголемите инвеститори и таа не секогаш си ги исполнува обврските за поврат на ДДВ. Тоа не е типично само за Македонија, туку за целиот регион, бидејќи не постојат механизми за наплата на побарувањата и не постојат санкции за неплаќање. Постоечките системи за наплата се применуваат селективно.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 18.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.952,12 504,42 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.848,74 1.843,15 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,07

МихАел ШМит

член на Македонско-германското стопанско здружение

HANG SENG 20.780,73

ПЧЕНКА 617.25$/бушел

ПЧЕНИЦА 620,75$/бушел

КАФЕ 1.74/бушел

СУРОВИНИ

-0,92% -0,24% +0,52%

КАКАО

2258.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1431.25$/бушел

-1,01% +3,45% +0,46%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+1,06%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

Агробанка

1.042,00

+4,20%

Комер.банка

1.690,00

+2,42%

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ м-р Тодор Милчевски

м-р Мартин Стојановиќ

П

одобрување и унапредување на енергетската ефикасност е една од главните цели на Европската унија (ЕУ). На крајот од 2006 година земјите-членки на ЕУ постигнаа согласност за намалување на годиш-ната потрошувачка на примарна енергија за 20% до 2020 година. Општините претставуваат клучен чинител во поддршката и во реализацијата на оваа цел бидејќи нивните активности имаат директно влијание врз локалното население. Обезбедувањето поддршка на општините за спроведување проекти за енергетска ефикасност и подигањето на јавната свест и знаење во врска со оваа проблематика претставува клучен двигател за позелена иднина. Југоисточна Европа, особено Балканот, се соочува со многу тешкотии во врска со енергетска-та ефикасност, како во техничка, така и во смисла на знаење. Овој труд има за цел да идентификува дел од главните проблеми со кои се соочуваат општините во Македонија во однос на финансирањето проекти за енергетска ефикасност, како и да даде препораки за подобрување на условите и унапредување на одржливоста на долг рок. Нивото на финансирање на енергет-ската ефикасност од општините во Македонија е многу ниско поради неколку причини. Кофинансирање – За разлика од пред неколку години, денес донаторските институции многу често бараат кофинансирање при одобрување дотации, со цел институцијата да покаже поголема вклученост во проектот. Голем дел од општините во Македонија или се во многу лоша финансиска состојба (блокирани сметки) или немаат капацитети за планирање и предвидување на ваквите расходи во нивните годишни буџетски планови. Освен тоа, со оглед дека во изминатиот период голем дел од дотациите се со полн износ на финансирање (100%), општините, на некој начин, се навикнаа на идејата дека донаторите треба да ги обезбедуваат сите потребни средства. Колку можности за кредити за енергетска ефикасност се нудат на општините? – Во моментов нема многу можности за општините да добијат кредити за да инвестираат во енергетска ефикасност. Тие не се квалификуваат за користење на голем број кредитни линии понудени од разни доверители. Главно домаќинства и приватни компании може да аплицираат за овие таканаречени зелени или екокредити. На пример, главна целна група на програмата WeBSEFF се претпријатија кои поддржуваат одржливи начини на користење енергија. Фондот за зелен раст преку Халкбанк а.д. Скопје нуди кредити само на домаќинства и на компании. Кредитите кои

Финансирање на енергетската ефикасност во општините во Македонија

Обезбедувањето поддршка на општините за спроведување проекти за енергетска ефикасност и подигањето на јавната свест и знаење во врска со оваа проблематика претставува клучен двигател за позелена иднина ги нуди Македонската банка за поддршка на развојот и програмата ГЕФ (Глобален инструмент за животна средина) главно се наменети за претпријатија кои сакаат да инвестираат во енергетска ефикасност, односно обновливи извори на енергија. Прокредит банка исто така нуди екокредити за домаќинства и за претпријатија кои сакаат да инвестираат во енергетски заштеди. Ова се најголем дел од можностите за добивање кредити за енергетска ефикасност во Македо-нија. Како што може да се види, нема многу можности за општините да добијат кредити, а дури и кога ќе се понудат такви можности, каматните стапки се многу високи (околу 7%). Дали доверителите ќе им дадат пари на општините?

– Многу често одговорот на ова прашање е не! Доверителите не сакаат да даваат пари на општини поради следните причини: недоволна доверба - неколку проблеми се јавуваат кога доверителите ги разгледуваат општините како можни клиенти. Прво, голем дел од општините се покажале како лоши финансиски управители, т.е. имаат сериозни тешкотии во своите буџети (блокирани сметки или недоволни буџети). Второ, политичката средина е нестабилна и досега искуството покажа дека наредниот градоначалник може да не ги почитува договорите потпишани од неговиот претходник. Недостиг од доверба од Министерството за финансии. Во одредени случаи постои можност општината да добие кредит само доколку Министерството е гарант. Сепак, со оглед на причините наведени погоре, Министерството за финансии често не е подготвено да ги поддржува единиците за локална самоуправа во врска со оваа работа. Недоволен интерес кај општините да инвестираат во енергетска ефикасност во јавните установи (училишта, градинки, итн.) во нивна надлежност. Бидејќи процесот на децентрализација не е завршен, голем дел од општините имаат надлежност над основните училишта, меѓутоа с$ уште не се одговорни за нивните финансиски обврски. Тоа значи дека општините не се одговорни за расходите за електрична енергија, топлина и вода, туку тоа е обврска на националната власт. Министерството за финансии пренесува пари до Министерството за образование, кое потоа ги префрла на општините, а тие на училиштата за покривање на расходите. Сега, доколку треба да се прават инвестиции во енергетска ефикасност во училиштата, општините треба да ги обезбедат таквите инвестиции. Прашањето е зошто одредена општина би инвестирала во енергетска ефикасност на некое училиште кога тие не се оние кои ги плаќаат сметките? Со завршувањето на процесот на децентрализација, причините за инвестирање во енергетска ефикасност од општините ќе станат многу јасни. Меѓутоа, во моментов, поради краткорочното планирање, тие немаат доволен интерес да инвестираат во такви проекти за енергетска ефикасност. Сепак, треба да се нагласи дека причините на-

ведени погоре не се однесуваат на сите единици на локална самоуправа во Македонија. Дел од општините покажуваат зрел однос кон оваа проблематика и спроведуваат многу добри и корисни проекти. На пример, кога Светската банка минатата година објави спроведување на таканаречени огледални дотации (50% од средствата на неповратната дотација обезбедува Светска банка, а 50% општината), дел од општините се покажаа како прагматични и побрзаа да аплицираат за оваа одлична можност за добивање неповратни средства. Според тоа, списокот со препораки кои би можеле да ги поттикнат општините во Македонија на патот кон енергетската ефикасност е следниов: Завршување на процесот на децентрализација – Од започнувањето на процесот на децентрализација многу прашања останаа неразрешени во врска со правата и обврските на општините. Најголем дел од моќта с$ уште е во рацете на централната власт и ресорните министерства. Со цел да се мотивираат општините активно да учествуваат во живеењето на своето население, потребно е да се пренесат поголеми овластува-ња во однос на донесувањето одлуки. Општи-ните, согласно нивните потреби, очекувања и буџети, треба да изготват акциони планови и стратегии и самите да бидат одговорни за добросостојбата на своето население. Подигање на јавната свест – Граѓаните на одредена општина и целокупното население треба да бидат запознаени со проектите кои се спроведуваат и придобивките кои произлегуваат од нив на среден и долг рок. Имањето поддршка и трпението на јавноста претставуваат клучен елемент бидејќи спроведувањето проекти за енергетска ефикасност бара одредени краткорочни жртви. Различни извори на финансирање – Постојат повеќе начини на кои општините може да добијат финансирање. Доколку средствата се користат за проекти каде што придобивките се поголеми од трошоците на проектот, секој инвеститор би сакал да инвестира одреден износ. Освен главните можности за финансирање, општините може да организираат настани за собирање средства, јавно–приватни партнерства, издавање обврзници, можности за давање под закуп итн., но сепак, за тоа се потребни одредени измени на законската рамка. Управувањето со буџетот треба внимателно и ефикасно да се планира, бидејќи со децентрализацијата општините се одговорни за сопствениот кредитен ризик. Мотивација за инвестирање во енергетска ефикасност – Националната и локалната власт треба да ја разгледаат можноста за воведување поголеми мотивации за компаниите да инвестираат во енергетска ефикасност, како што се даночни олеснувања, тргување со јаглеродни емисии, намалување на даноци итн. Освен тоа, треба да се воведе и концептот на таканаречените ЕСКО-компании, кој ЕУ силно го поддржува. Овие компании развиваат, инсталираат и аранжираат

финансирање проекти дизајнирани за подобрување на енергетската ефикасност и расходи за одржување на капацитети за временски периоди од седум до дваесет години. Она што ги одвојува ЕСКО-компаниите од другите фирми кои нудат енергетска ефикасност, како што се консултантски фирми и набавувачи на опрема, е концептот на склучување на договори базирани на успешност. Кога ЕСКО ќе се ангажира за одреден проект, надоместот и често пати финансирањето на таквиот проект се директно поврзани со остварените заштеди на енергија. Светската банка успешно вовела и спровела 24 ЕСКО-компании ширум светот во различни земји, вклучувајќи ги Кина, Бразил, Индија, Хрватска, Бугарија итн. Зелени јавни набавки – Овој пристап го користат земјите од ЕУ во изминатите неколку години и претставува работен концепт кој би можел да се примени и во Македонија. Зелените јавни набавки значат дека при објавувањето на тендерите од страна на јавните институции во нив треба да се вклучат услови и одредби за енергетска ефикасност. На тој начин, не само што најдобрите практики за квалитет ќе имаат влијание врз тоа кој ќе го добие тендерот, туку исто така се нагласува и тоа кој може да обезбеди најдобра услуга, односно проект од гледна точка на енергетска ефикасност. Во таа насока, воведувањето на ИСО 14001, најраспространетиот стандард за СУЖС (Систем за управување со животната средина) ќе биде од полза како за општините, така и за приватните претпријатија и ќе ги обврзи да ги исполнуваат пропишаните критериуми за енергетска ефикасност. Со растот на некои поголеми економии, како што се Кина, Индија, Бразил, Русија, Индонезија, побарувачката за енергија достигнува неодржливи нивоа. Бидејќи нема нови големи откритија на енергетски извори, цените само се зголемуваат. Токму поради тоа, водечките земји на ЕУ и ЕФТА, предводени од Германија, преземале големи чекори во насока на одржливост, енергетска ефикасност, користење обновливи извори на енергија и управување со отпад. Според Еуростат, од создавањето на еврозоната Германија ја намалила својата потрошувачка на енергија од извори на примарна енергија за 9,2%, во исто време задржувајќи го својот економски раст на исто ниво. Ова покажува дека клишето за негативниот однос меѓу енергетската ефикасност и растот повеќе не постои и дека добро развиена и сеопфатна стратегија може да придонесе како за економски напредок, така и за позелена животна средина. За спроведување проекти со акцент на енергетската ефикасност потребни се поголеми трошоци и оттука, од нив се очекува поголем поврат на инвестицијата. Енергетската ефикасност доведува до одржлив развој, со што се подобрува можноста за користење на истите одржливи ресурси на подолг рок, поевтино и поефикасно, што пак, доведува до подобрување на економскиот раст и напредокот на земјата.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Продажбата на автомобили во Европа најниска во последните 14 години

Падот на продажбата на автомобили во Европа е главно поради застојот во економскиот раст и кризата со државните долгови во регионот. Единствено германските производители забележаа раст на продажбата на нови автомобили во првиот квартал годинава

П

оради значителниот пад на производството на Фиат, Рено и Пежо-Ситроен, европската продажба на автомобили минатиот месец падна на најниско ниво во последните 14 години. Основна причина за ова е застојот во економскиот раст и кризата со државните долгови во регионот, коментираат аналитичарите на автомобилискиот пазар за Блумберг. Регистрацијата на нови автомобили во ЕУ (плус Швајцарија, Норвешка и Исланд) опадна за 6,6% на годишно ниво и изнесува 1,5 милиони возила, што е најниска стапка од март 1998 година наваму, се вели во соопштението на Европското здружение на производители на автомобили (European Automobile Manufacturers’ Association- EAMA), со седиште во Брисел. Во првото тримесечје од годинава продажбата к

о

м

е

р

ц

и

ј

Само германските автомобилски компании имаат раст на продажбата

Г

ерманските автомобилски компании се единствените кои бележат раст на продажбата, како на пример, продажбата на Фолксваген во Европа, која во текот на март порасна за 1,7% споредено со истиот период претходната година и изнесува 352.000 автомобили. Кај БМВ и кај моделите на германскиот производител Дајмлер растот е поголем. БМВ има поголема продажба за 3,2%, односно 93.000 автомобили, а Дајмлер има раст од 5,1%, односно 74.000 продадени автомобили.

а

л

е

н

о

г л

а

с

6,6% 7,3% 5% се намали регистрацијата на нови автомобили во ЕУ во првиот квартал од 2012 година

падна продажбата на автомобили во ЕУ од почетокот на годинава

на автомобили опадна за 7,3%, на 3,43 милиони превозни средства. Од Пежо, Тојота и БМВ прогнозираат дека автомобилскиот пазар во регионот ќе се намали за околу 5% оваа година. Ако прогнозите се остварат, тоа ќе значи дека намалувањето ќе продолжи веќе петта година по ред, а причината повторно е економската политика, со цел да се ограничи проширувањето на должничката криза во еврозоната. „Постои општа криза на доверба во Европа. Тоа не е атмосфера која води до оптимизам. Не само што приватните потрошувачи се претпазливи, туку и државните нарачки се намалуваат“, вели Карлос да Силва, аналитичар во IHS Automotive. Продажбата на автомобили во Франција, вториот најголем пазар во Европа по Германија, се намали за 23%, а зделките во Италија опаднаа за 27%. Европската продажба на најголемиот италијански производител, Фиат, опадна за 26% и изнесува 81.469 автомобили, според податоците на Здружението на европски к

о

м

е

р

ц

и

ќе опадне автомобилскиот пазар во Европа во 2012 година

превозници. Од компанијата, со седиште во Торино, соопштија дека имале пречки во испораките поради штрајкот на возачите на камиони во земјата. Од друга страна, Пежо, вториот најголем производител на автомобили во Европа по Фолксваген, кон крајот на февруари најави дека ќе склучи сојуз со американскиот автомобилски гигант Џенерал моторс. Договорот предвидува заеднички преземања и споделување ресурси при производството на автомобили. Продажбата на компанијата, која има седиште во Париз, опадна за 19% и изнесува 165.000 автомобили во текот на минатиот месец. Другиот француски производител, Рено, забележа пад на европската продажба за 20%, на 113.000 возила. Американските компании исто така имаат намалена продажа во Европа. Форд моторс забележа пад од 7,6% во текот на март споредено со истиот период лани, а продажбата изнесува 131.000 автомобили. Најголемиот автомобилски производител во светот, Џенерал моторс, забележа пад на продажбата од 10%, на 130.000 возила. ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 19.04.2012

15

ФЕЉТОН

23

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал л ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша ова аа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша оваа бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоци рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет! не можеа самите да го увидат тоа, тогаш можеа, во најмала рака, да почнат да ги забележуваат обидите на странските производители на автомобили со хибриден погон и возила со алтернативна енергија од пред неколку години. На крајот на краиштата, тоа беа токму истите странски производители на автомобили што ја урнаа децениската доминација на големата тројка на пазарот. Американската автомобилска индустрија имаше повеќе стратегиски точки на пресврт долго пред нивните директори да се најдат седнати пред американскиот Конгрес во ноември 2008 година молејќи за пари за да ги одржат своите пропаднати компании во живот. Секојпат пропуштаа да признаат дека нивниот деловен модел продолжува с$ повеќе и повеќе да застарува.

Нови начини на размислување

ГЛАВА 3: МОДЕЛОТ НА ХАОТИКА

Пронајдете го патот низ стратегиските точки на пресврт

Неуспехот на една компанија да го пронајде својот пат низ една стратегиска точка на пресврт предизвикува пад на бизнисот. А тоа може да им се случи и најголемите. На таква мака се најдоа Џенерал моторс, Форд и Крајслер, кои не се трансформираа во нови деловни модели, туку се обидуваа само да преживеат. Затоа, деловните лидери се принудени да развиваат нов начин на размислување, кој е потребен за да ги истисне дотогашните, сега веќе застарени, стратегии и деловни модели

С

тратегиските точки на пресврт за кои пишува поранешниот претседател на Интел, Енди Гроув во неговиот бестселер „Само параноичните опстануваат“ се случуваат во сите бизниси како директен резултат на специфични сили што влијаат врз одредени бизниси. Често тие прават вашата деловна стратегија да изгледа застарена и бараат нова стратегија за промена на играта. Една добро позната стратегиска точка на пресврт се појави во две почитувани фирми на 21 септември 2008 година. На тој ден Голдман Сакс и Морган Стенли, двете последни независни американски инвестициски банки, станаа банкарски холдингкомпании, потег што од корен го измени изгледот на Волстрит со сигнализирање на пропаста на Актот Глас-Стигал (Glass Steagall Act), епохалната регулатива од 1933 година која ги подели банките на инвестициски и на малопродажни банки по почетокот на Големата депресија.

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

СИСТЕМ ЗА МЕНАЏИРАЊЕ НА ХАОТИЧНОСТА Менаџментот на хаотичноста е систематски пристап кон откривање, анализирање и реагирање на турбуленцијата и на нејзиниот хаос. Системот за менаџирање на хаотичноста се состои од следниве три компоненти: откривање извори на турбуленција преку развивање системи за рано предупредување; реагирање на хаосот со конструкција на клучни сценарија; селектирање стратегија базирана на одредено сценарио и преземање ризик.

Кога еднаш ќе се достигне стратегиската точка на пресврт, деловните лидери се принудени да излегуваат на крај со претходно неизложените ранливости на своите компании или со своите новооткриени можности - и тоа да го прават со осмислена и понекогаш смела акција, која често бара развивање на нов начин на размислување, кој е потребен за да ги истисне дотогашните, сега веќе застарени, стратегии и деловни модели. Вобичаено, еден нов начин на размислување значи да се дојде до непосреден контакт со изворите на промените, кои може да бидат во срцевината на неизложените ранливости. Еве само еден краток список со нови начини на однесување кои треба да се разгледаат: Деловните лидери и врвниот менаџмент мора да почнат да ја гледаат промената од прва рака. Тие треба да ги посетуваат местата каде што се случува промената. Треба лично да ја почувствуваат промената, а не само да читаат за неа во некое деловно списание, да дознаат за неа од некој консултант или да ја добијат во вид на извештај од некој вработен. Наместо тоа, треба да посетат една нанотехничка или биотехничка лабораторија, да разговараат со група 20-годишници за да разберат како размислуваат, да дискутираат со жестоки екологисти или активисти за антиглобализација. Како што брзината на промената се зголемува, така мора да се зголемува и личната ангажираност на повисокиот менаџмент со цел да ја разберат. Менаџерите мора да ги отстранат филтрите. Деловните лидери мора да се осигурат дека нивните ставови не се цензурирани, а нивниот пристап до непријатните вистини не е блокиран од кого било во нивната организација, кој може да биде мотивиран да ги заштити. Разговарајте со потенцијалните клиенти што не купуваат од вашата компанија. Излезете на вечера со вашите најслободоумни вработени. Формирајте извршен комитет во сенка, чиишто членови, во просек, се 10 до 20 години помлади од составот на „вистинскиот“ извршен комитет. Разгледајте ги предлозите што никогаш не поминале кај секторските раководители или потпретседателите. Кажете им на сите во компанијата дека канцеларијата на главниот извршен директор прифаќа електронски пораки, отворени и анонимни, од вработени што предлагаат нови идеи за правење пари или за заштеда на пари. Деловните лидери мора да ја прифатат неизбежноста дека стратегијата ќе се распадне. Иако е лесно да се признае дека ништо не трае вечно, за врвниот менаџмент е потешко да признае дека една од нивните стратегии почнува да ја губи силата. Покрај развивањето нов начин на размислување, менаџерите мора да го напуштат потпирањето врз стратегијата со две сценарија - едно за нагорните пазари и едно за надолните пазари - и постојано фино да ја местат својата стратегија или дури и да ја отфрлат кога средината го бара тоа. Првичната тешкотија лежи во фактот дека нивните стратегии почнуваат да се установуваат, да се доведуваат до оптимум и да се вкоренуваат подлабоко во текот на нормалноста, што ги остава неподготвени кога ќе настапи турбуленцијата.

1

2

3 Неуспехот на една компанија да го пронајде својот пат низ една стратегиска точка на пресврт предизвикува пад на бизнисот. Еден од најјасните примери на една компанија - или можеби, дури и на една цела индустрија - неуспехот да го пронајдат својот пат низ една стратегиска точка на пресврт е ситуацијата во која се најде големата тројка американски производители на автомобили - Џенерал моторс (GM), Форд (Ford) и Крајслер (Chrysler) - чиишто поединечни и колективни стратегиски точки на пресврт датираат одамна и ниеден од нив не се трансформира во нови деловни модели, туку се обидуваа само да преживеат. Сите тие производители на автомобили се во бизнисот на создавање средства за превоз на патници и на товар - денес и утре. Оваа точка беше многу јасна со децении. Големата тројка не е само во бизнисот на создавање или

развивање - или овековечување - на моторите со внатрешно согорување базирани врз енергетски горива добиени од нафта. Долго пред цените на нафтата да го достигнат својот врв, кој во јули 2008 година изнесуваше 150 долари за еден барел, беше повеќе од јасно дека требаше да направат одредени драматични промени во својата технологија и се разбира, во самиот деловен модел. Минимално, ако

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

Во јавниот повик за одржување на редовно годишно собрание на акционери на АД Раде Кончар – Апаратна техника – Скопје, објавен на 18.0 4.2012 година, се врши исправка во делот на “Исплатата на дивидендата во пари ќе се изврши во законски предвидениот рок, односно најдоцна до 30 септрември 2012 година”.

(Продолжува) Во утрешниот број: Како да создадете систем за рано предупредување?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

2 MAJ SPECIJALEN PRILOG

KONDITORI KAKO MAKEDONSKITE KONDITORSKI PROIZVODITELI SE SPRAVUVAAT SO SILNATA KONKURENCIJA OD UVOZNI PROIZVODI NA DOMA[NIOT PAZAR? KAKO SE POZICIONIRAAT VO MALOPRODA@BATA I KAKVI ALATKI KORISTAT PRITOA? VO KOI PAZARNI SEGMENT KOI SE BREND-LIDERI (^OKOLADI, KEKSI, VAFLI)? KAKOV E RASPOREDOT NA SILITE POME\U POTRO[UVA^ITE? KAKVI NOVITETI ]E IZVADAT MAKEDONSKITE KONDITORSKI PROIZVODITELI VO TEKOT NA OVAA GODINA? KAKO PORASTOT NA CENITE NA SUROVINITE I ZASILENATA KONKURENCIJA NA PAZAROT ]E SE ODRAZI VRZ DOMA[NITE KONDITORI? “MALITE SLATKI RABOTI” OSVEN KVALITETOT GI PRODAVA I AMBALA@ATA, REKLAMATA, MESTOTO NA RAFTOVITE I PRIKAZNATA KOJA JA NOSAT SO SEBE. KOLKU MAKEDONSKI KONDITORI INVESTIRAAT VO “PRIKAZNATA” ZA SVOITE PROIZVODI USPE[NI REGIONALNI PRIMERI: KAKO BAMBI, KRA[, PIONIR I DRUGI KONDITORI GI GRADAT SVOITE USPE[NI IZVOZNI PRIKAZNI? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG KONDITORI KOJ KE IZLEZE NA 2 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Kapital Akademija...

member of KAPITAL MEDIA GROUP

...Za da znaeme pove}e! I samite da si pomogneme...

АКАДЕМИЈА ЗА ПРОДАЖБА

РАБОТИЛНИЦА ЗА

ПРЕГОВАРАЊЕ И РАЗВОЈ НА ДОЛГОРОЧНИ ОДНОСИ СО КЛИЕНТИТЕ 04-05 Maj 2012 година

Составен дел на секоја продажна ситуација е преговарањето. Во соработката меѓу две компании (В2В) овој аспект на продажбата е суштински важен за изградба и за одржување на долгорочни односи со клиентите. Затоа, неопходно е да се разберат сите нијанси кои водат до препознавање на заедничкиот успех и да се предупреди за можната манипулација на клиентот кој сака да добие повеќе од тоа што е од земен интерес. Како и во секој квалитетен однос, вештината е неопходна основа за да дојдат до израз сите други квалитети.

РАБОТИЛНИЦАТА Е НАМЕНЕТА ЗА:

Генерални директори; Директори на продажба и маркeтинг; Директори на средни и мали компании

Сите заинтересирани за учество на работилницата можат да се пријават најдоцна до 23 Април 2012 година на akademija@kapital.com.mk или на факс на 02 3298 111

ПРЕДАВАЧ НА РАБОТИЛНИЦАТА Е: ДАНИЕЛ ТАВЧИОСКИ Sovetnik i predava~ so pove}e od 10 godini prakti~no iskustvo vo Republika Srbija i Balkanot, specijaliziran za temi povrzani so marketing i proda`na strategija, upravuvawe so proda`bata i uslugata, unapreduvawe na odnosite so klientite. Del od referentnite kompanii koi gi koristat negovite uslugi se: Tarket, Mercedes, Koka Kola, Galenika, ITM, Delta, Telekom Srbija.

Наредна работилница од Академијата за продажба 10 мај 2012 година Комуникациски вештини – “Изградете одлични меѓучовечки односи во организацијата“

Проектот Kapital Akademija... е формиран на 25.09.2011 лица за контакт: Гордана Михајловска, Дијана Гулакова, Бобан Ѓорѓиевски akademija@kapital.com.mk 02 3298 110