511-20.04.2012

петок. 20 април. 2012 (weekend издание ) пет. max. 210 C min. 70 C

саб. max. 210 C min. 40 C

нед. max. 220 C min. 40 C

МБИ 10

1.946,77

-0,27%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.841,60

-0,39%

ОМБ

121,07

ТОДОРОВ СО ПИСМО ГИ ТЕРА ФИРМИТЕ ДА КУПУВААТ ДЕФИБРИЛАТОРИ! 11 ВО ЕУ НЕМА МЕСТО

ЗА НЕЛОЈАЛНА Бурни реакции и на самата КОНКУРЕНЦИЈА И најава чие име се врти за нов ФАВОРИЗИРАНИ КОМПАНИИ! 6 амбасадор во Загреб 6 ФОТЕЉАТА НА ЈАНКУЛОВСКА НЕ СЕ КЛАТИ ; ГРУЕВСКИ И ВЕРУВА НА КАПАЦИТЕТОТ 7 www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 511 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

: А В А Н З О Д “ Л А Т И П “КА

ДАНЕВСКИ НЕМА ДА БИДЕ ЕКСТРАДИРАН ОТИ СЕ ЧУСТВУВА КАКО БУГАРОФИЛ?! СТР.

2-3

0,00%

ЕМУ

€

61,52

САД

$

46,99

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЌЕ СЕ ГРАДАТ САМО ЧЕТИРИ ОД 12 ХИДРОЦЕНТРАЛИ ВО „ВАРДАРСКА ДОЛИНА“?! 4-5

БАЛКАНСКИ ИНВЕСТИЦИСКИ ФОРУМ Претприемништвото може да се научи 9

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

8,8 “

Должничката криза е далеку од завршена.

претседател на Европска комисија

“

ЖОЗЕ МАНУЕЛ БАРОСО

www.kapital.mk петок 20/04/2012

КОМЕНТАР

Биљана ЗдравковскаСтојчевска zdravkovska@kapital.com.mk

Македонија пат или колку Владата (не) ги почитува законите!

В

ладата најде начин како да им ги реши маките на вработените во Македонија пат, кои почнаа секој ден да излегуваат на протести за да си ги бараат одработените плати. Новото решение вицепремиерот Владимир Пешевски победнички го најави. Никој од околу 1.600 вработени во претпријатието кое со години тоне во загуба нема да се отпушти од работа. Еве како - дел од вработените ќе ги вработеле во Агенцијата за паштишта, дел ќе се префрлеле во други државни фирми, а друи пак, ќе преминеле во новоформирана фирма. Таа ќе немала долгови и преку неа ќе можеле да се исплаќаат платите. Сите досегашни долгови ќе останеле на Македонија пат?! Какво ли е ова решение?? Дали можеби Владата мисли дека јавните претпријатија во Македонија се кибуци. Какво е тоа префрлање вработени во нови фирми? За вакви слични работи директор во приватна фирма може да заврши во затвор или во најмала рака, на црна листа со бизнисмени и директори, со забрана за основање други фирми или за вршење управувачка функција поради тоа што ја однеле фирмата во пропаст и ја оставиле со долгови. Колку за потсетување, претходниот директор на Македонија пат неодамна беше награден со нова директорска функција, овојпат на јавното претпријатие Га-Ма. Како замислува Владата вишокот вработени во Македонија пат да ги префрла во некои други јавни претпријатија? Се знае како се постапува со вишокот вработени. Или државните фирми можеби станаа и социјални установи?! И какво е тоа доцнење со плати со месеци? На приватните фирми кои ќе задоцнат со исплата на платата по 15 во месецот им следува блокирање на сметките во банка. Така функционираат реформските закони кои оваа власт ги донесе и многу ригорозно ги применува врз приватните фирми. Но, само врз приватните фирми. Државните фирми закон не ги фаќа. Време е власта да престане со ова дволично и неморално однесување. Ако е толку силна да носи реформи и закони со драконски високи казни за приватните фирми, тогаш прво нека покаже дека таа самата ги почитува. Оти се наметнува дилемата дали целта се реформи или што повеќе основи за да се наплаќаат казни?

милиони евра се намалува буџетот на Фондот за здравствено осигурување поради ребалансот на централниот Буџет, информираат од ФЗО. Тоа значи дека наместо со буџет од 369 милиони евра, Фондот сега ќе располага со 360,2 милиони евра. Засега од Фондот не коментираат дали и како ќе се одрази намалениот буџет на нивната работа.

За формирање задруги годинава одвоени 150 илјади евра

С

о покривање на дел од трошоците, државата годинава финансиски ќе ги поддржи земјоделците кои ќе се здружат и ќе произведуваат во задруги. За оваа намена се обезбедени 9,1 милиони денари или околу 150 илјади евра преку националната Програма за рурален развој. Четири милиони денари ќе добиваат задругите на кои ќе им се одобри програмата за работа до 31 мај 2012 година. Висината на финансиската помош ќе биде до 80% од вкупните прифатливи трошоци за првата година. Секоја наредна процентот на поддршката се намалува за 20%. Субвенцијата може да се добие и како авансно плаќање во износ од најмногу 40% од прифатливите трошоци. Според Министерството, бенефитот е повеќекратен - најмалку 5% пониски цени на репроматеријалите за членовите на задругата, поголема финансиска поддршка, наместо 50%, се планира 60% до 70% кофинансирање за земјоделска механизација.

Даневски нема да биде екстрадиран оти се чувствува како бугарофил?! Сопственикот на агрокомбинатот Џумајлија, Зоран Даневски, бара да не биде екстрадиран во Македонија оти се чувствувал како бугарофил и со евентуалното негово враќање во државата ќе биле загрозени неговите човекови права. Тројца бугарски адвокати на Даневски побарале заштита дури и од министерот за надворешни работи на Бугарија, Николај Младенов, дознава „Капитал“ Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

О

кру жниот с уд во Благоевгра д следната недела ќе решава дали Зоран Даневски, сопственикот на агрокомбинатот Џумајлија, обвинет за проневера на државни пари, ќе биде екстрадиран во Македонија. Како што пренесуваат бугарските медиуми, Даневски се чувствувал како бугарофил и затоа, неговите тројца бугарски адвокати побарале од Окружниот суд во Благоевград да ја преиспита одлуката за евентуална негова екстрадиција, бидејќи со тоа ќе му биле нарушени основните човекови права. Како што пишува бугарскиот весник „Вера“,

адвокатите на Даневски, Красимир Аршинков, Атанас Маскрчки и Емилија Дончева, пратиле барање лично до министерот за надворешни работи на Бугарија, Николај Младенов, од кого бараат да го заштити Даневски како македонски Бугарин и чекаат одговор по службен пат. Според барањето, постои ризик од нарушување на неговите човекови права на политичка и етничка основа по изјаснуавњето дека е бугарофил. Според весникот, на рочиштето кое се одржало пред три дена во Окружниот суд во Благоевград, зад затворени врати, како сведок била распитувана и сопругата на Даневски, Соња Даневска. Обвинителката Весела Стоилова, во очекување

на дописот и информациите од Министерството за надворешни работи, следното рочиште го закажала за следната недела, кога конечно треба да донесе се одлука за екстрадиција на Даневски. Како што пренесува весникот, очекувањата на одбраната се дека тогаш случајот ќе се финализира, освен ако не побараат собирање на нови докази за кривичното дело. Според информациите на бугарскиот весник, Зоран Даневски нема бугарски пасош. Од судот во Благоевград за „Капитал“ потврдија дека случајот Даневски е во процедура и дека следната недела би требало да биде донесена конечната одлука. „Рочиштето за случајот Зоран Даневски е закажано за 24 април, кога судот ќе одлучи дали обвинетиот ќе биде екстрадиран во татковината или ќе остане во Бугарија. Повеќе информации за случајот во моментов не можеме да дадеме“, кратко информираа од Окружниот суд во Благоевград. Од Министерството за правда на Бугарија потврдија дека барањето за екстрадиција на Даневски е стигнато до Окру жниот суд во Благоевград, кој е надлежен за случајот, и чекаат информација од нив. „Окружниот суд во Благоевград треба да се произнесе за случајот Даневски и врз база на нивната пресуда ќе биде одлучено дали обвинетиот ќе биде екстрадиран во Македонија или не“, изјави за „Капитал“, Малина Александрова, шеф за односи со јавноста во бугарското Министерство

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplati@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

За домашните инвеститори Владата дава камата од 5,5%, за странските 6,8%!?

> БРОЈКА

27.000

евра ќе потроши градот Скопје за финансирање на здруженија и фондации. Градот го објави повикот за пријавување, а ќе бидат поддржани проекти од областа на заштита и промоција на културното наследство, промоција и поттикнување на волонтерството, самовработување и претприемништво, зголемување на нивото на користење на информациските технологии, енергетска ефикасност, транспорт и обновливи извори на енергија... Пријавата за финансиска поддршка и образецот за предлог–проект се достапни на интернет-страницата на град Скопје.

Д

омашните финансиски институции се револтирани што Министерството за финансии на инвеститорите на домашниот пазар им плаќа камата од 5,5%, а на странските финансиери 6,83%. Според нив, на овој начин тие ја покриваат повисоката камата што ја договори министерот за финансии, Зоран Ставрески, со Дојче банк за последниот комерцијален кредит од 250 милиони евра. Според информациите објавени од Министерството за финансии, каматата на петгодишните државни обврзници изнесува 5,5% и 5,7%, а на петгодишниот кредит е 6,83%. За петгодишните државни обврзници досега се организирани три аукции, на кои државата собра заеми од вкупно 30 милиони

евра. Инвеститори во домашните петгодишни обврзници се приватните пензиски друштва и осигурителните компании. Банките не се расположени за инвестиции во долгорочни хартии од вредност затоа што имаат краткорочна депозитна база. Кредитот од 250 милиони евра ќе оди за поддршка на буџетот и за исплата на еврообврзницата во јануари 2013 година. Зоран Јовановски, потпретседател на СДСМ, смета дека најновото задолжување е скандалозно. „Според официјалните податоци на НБМ, на крајот од 2011 Владата имала достасани, но неплатени обврски кон странство од 11 милиони евра. Значи, Владата не може да ги плати ни сегашните долгови“, тврди Јовановски.

лидери

3

> БРОЈКА

368

граѓани од Македонија побарале азил во Германија, објави Министерството за внатрешни работи на Германија. Според бројот на азиланти во оваа земја, Македонија е рангирана на десетто место. Најголем број баратели на азил има од Авганистан, по кој следува Србија, следуваат Ирак, Иран, Пакистан, а Косово е на осмо место. Во првите три месеци од годинава во Германија 125 лица добиле политички азил, а 1.798 лица статус на заштитени бегалци. Во 533 случаи германската власт донела одлука за заштита од протерување.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

Окружниот суд во Благоевград, каде што се води постапката за случајот Даневски, следниот вторник треба да донесе конечна одлука дали обвинетиот ќе биде екстрадиран.

ДУКЕ БОЈАЏИЕВ

К

омпозицијата на македонскиот уметник, Тhе Тruth, е избрана за 14-тото издание на престижната светска музичка компилација Буда Бар, во која гостуваат признати светски музичари

1,5

милиони евра злоупотреби Даневски со продажба на државните резерви на жито складирани во агрокомбинатот Џумајлија

10

МЕНДЕРЕС КУЧИ

милиони евра изнесува долгот на Џумајлија кон банките, вработените и кон лозарите

за правда. Македонското Министерство за правда на почетокот од месецов испрати официјално барање за екстрадиција на Зоран Даневски, а според процедурата, тој требаше да биде екстрадиран на почетокот од оваа недела.

За лажно претставување во Бугарија осуден условно 15 месеци

З о р ан Д анев ски б еш е у апсен в о близината на Банско во Бугарија на 24 февруари, каде што случајно при редовна полициска контрола беше откриен дека се претставува со лажни документи. Тој имал документи дека е државјанин на Бугарија со адреса во Ќустендил, а при контрола на документите полицијата утврдила дека се работи за лажни исправи. По проверката на идентитетот утврдиле дека станува збор за македонски државјанин, кој се бара со меѓународна потерница. Поради лажната лична карта, тој беше обвинет за претставување со лажни патни исправи. Откако за ова беа информирани македонските служби, за него беше побарана екстрадиција и о т т о г а ш му е и з р е ч е н а м е р ка притвор. „Согласно законите, тој може да остане во екстрадициски притвор во рок од 40 дена, до кога треба да заврши процесот на екстрадиција. Но, тој рок истече на почетокот од оваа недела, по што обвинителството донесе декрет со кој притворот на Даневски е продолжен за дополнителни 72 часа, а оваа одлука била одобрена и од бугарскиот Врховен суд“, пишува весникот. За кривичното дело во Бугарија, според весникот, Даневски минатиот месец на „брза рака“ се договорил со обвинителството, а тоа било одобрено и од обвинителката во судот во Разлог, Албена Момчилова, по што добил само условна казна од година и три месеци, со обврска редовно да се пријавува во Судот и повремено да се пријавува кај

С

службеник за условната казна. Весникот исто така ја потенцира и поврзаноста на Даневски со поранешниот премиер Љубчо Ѓорѓиевски, односно дека во време на неговото владеење бил на високи раководни функции. С п о р е д в е с н и ко т, о д г о в о р о т о д Министерството за надворешни работи по прашањето за човековите права на Бугарите во Македонија е од клучно значење - се однесува на почитувањето на правата на македонските Бугари. Во текстот е потенцирано дека ставот на бугарската држава по ова прашање треба да биде кристално јасен, без притоа да се поврзува со случајот Даневски.

Против браќата Даневски се водат повеќе судски спорови

Криминалот во агрокомбинатот, кој се ткаел со години, излезе на виделина на крајот од минатата година, кога Зоран Даневски продаде 5.400 тони државно жито оставено на чување во силосите во агрокомбинатот Џумајлија, со што го оштети Буџетот за 1,5 милиони евра

и избега од државата. Тој ја остави компанијата во долг од 15 милиони евра за неплатени кредити кон банките, за плати на вработените и за придонеси за државата. Н о, о с в е н з а Џ ум ај л и ј а, п р о т и в браќата Даневски се водат повеќе судски спорови. Против Слободан Даневски, кој во отсуство на брат му Зоран во изминатите неколку месеци беше управител на Џумајлија, по судовите се водат неколку постапки за злоупотреба на службена должност и затајување данок. Иако првично за овие злоупотреби тој доби ослободителни пресуди, постапките се вратени на повторно судење и с$ уште нема разрешница. Во меѓувреме, агрокомбинатот пропаѓа, банките и другите доверители преку извршител на делови го распродаваат имотот, лозарите и вработените бараат комбинатот да биде прода ден во целост, за повторно да работи. Досега неколку пати се шпекулираше за неколку заинтересирани инвеститори од Словенија и од Бугарија.

Екстрадицијата заглави на ратификацијата

о саем и економски форум Стопанската комора на Северозападна Македонија ќе се обиде да понуди одговори на прашањата поврзани со актуелната финансиска криза

не им беше денот

МИЛЕ ЈАНАКИЕСКИ

З

аконот за забрана на либерализацијата на железничкиот транспорт таинствено „исчезна“ од собраниска процедура, и тоа неколку дена по критиките упатени од чешкиот премиер

И

ако беа создадени сите предуслови со потпишани договори за екстрадиција со сите балкански земји, с$ уште не е направен последниот чекор – амин од домашните парламенти. Договорите за екстрадиција со Србија и со Хрватска чекаат на ратификација во Собранието веќе два месеци. Поранешниот прв цариник Драган Даравелски, стечајниот управник Владислав Тамбурковски, ексминистерот за здравство Владо Димов и понатаму ги уживаат сите бенефити во земјите каде што најдоа засолниште криејќи се со своите двојни државјанства пред македонските полициски и судски органи. Единствениот кој успеа да ја избегне екстрадицијата, расчинетиот владика на МПЦ, Јован Вранишкоски, сам се врати во Македонија, при што веднаш му беше активирана казната затвор, но сепак, успеа да изнуди повторено судење за случајот во кој е обвинет за проневера на црковни пари. Договорите за екстрадицијата предвидуваат државите-потписнички една на друга да ги екстрадираат лицата кои во државата што бара екстрадиција се гонат за кривично дело или се бараат за издржување казна затвор или друга мерка.

Готвачот Рене Реџепи, македонски државјанин со албанско потекло кој живее во Данска, е меѓу 100-те највлијателни луѓе во светот, која секоја година ја прави магазинот „Тајм“. Реџепи се искачи дури на 11-то место меѓу највлијателните во светот за годинава, оставајќи РЕНЕ ги зад себе Ворен Бафет, РЕЏЕПИ Хилари Клинтон, па дури и Барак Обама. Реџепи има 32 години и во Данска го води успешниот ресторан „Нома“, кој два пати беше прогласуван за најдобар ресторан во светот од страна на британската ревија „Ресторан Магазин“. Критичарите за кулинарските техники на Реџепи велат дека тој прави „вистински чуда“ од диви растенија, цвеќиња и лисја со горчлив вкус, кои се сервираат со свежи морски плодови. Во едно интервју за телевизиската мрежа Еј-би-си за тоа дали данските или македонските корени се „виновни“ за неговиот талент за готвење, Реџепи одговара: “Македонските, се разбира“.

_

ГУБИТНИК Секој лист хартија на кој стои министерски потпис не е закон. Министерот за здравство, Тодоров, планира „реформи“ во дејноста преку писма и интерни дописи, наместо преку законски акти кои поминале низ собраниските процедури. Иако пред само неколку недели донесе нов Закон НИКОЛА ТОДОРОВ за здравствена заштита, во меѓувреме се сети дека заборавил да ги обврзе бизнисмените да си купат дефибрилатори, па минатата недела им пратил писмо на фирмите со над 100 вработени за да ги информира дека до 1 јуни мора да имаат „миниболница“ во фирмата. Слично беше и со непризнавањето на боледувањата од приватни лекари, кое иако не беше уредено ниту со правилник, на терен си функционираше по „интернна наредба“ на ресорното министерство. Редно време е Тодоров посериозно да си ја сфати работата! Во спротивно, хаосот во државниот здравствен сектор може да биде кобен.

мисла на денот

НИКОЛА ПОПОСКИ

М

инистерот сигурно го заболе глава откако зовреа страстите и во ВМРОДПМНЕ и во МНР поради информацијата за идната македонска амбасадорка во Загреб

УМЕТНОСТА НЕ Е ВО ТОА КАКО ДА НАПРАВИТЕ ПАРИ, ТУКУ КАКО ДА ГИ ЗАШТЕДИТЕ.

Хелен Гарли Браун американски автор

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ....

Италија за 15 години ќе се врати на растот пред кризата 0

2

4

6

8

10

12

14

БДП ПО ЖИТЕЛ

Италија

3.084

Грција

6.851

Ирска

11.857

Шпанија

4.020

Португалија

3.236

Словенија

3.848

Унгарија

2.999

Данска

3.853

Исланд

5.531

Естонија

4.372

Финска

3.911

С

поред анализата на весникот „Економист“, на Италија ќе & бидат потребни 15 години за да се врати на економскиот раст од пред кризата, која започна во 2008 година. Според анализата, на Грција ќе & бидат потребни 11 ипол години, а трета на листата на „Економист“, која најбавно ќе закрепнува, е Ирска. Според весникот, од 2008 година БДП на 34 земји од ОЕЦД е намален за 6,4%.

Е

врејската заедница вчера го одбележа Јом ашоа, Денот на еврејските жртви на холокаустот, кога се одбележува и почетокот на востанието на Евреите во Варшавското гето во 1943 година. На комеморацијата присуствуваа и сопругите на претседателите на Македонија и на Албанија, и поглаварот на МПЦ.

светот низ медиумите...

Financial Review Fin

Авст Австралиската влада е во голема борба со јавноста за новите борб предлог-мерки за помош на пред компаниите кои треба да ја ком раздвижат економијата, а разд се на штета на резервите на австралиската централна банка. авст

Ќе се градат само четири централи во „Вардарска Катерина Попоска poposka@kapital.com.mk

The Wall Street Journal Th

Спор анализата на њујоршкиот Според весник, Европа не може да го весн издржи темпото на постојано издр вбрзигување финансиски инјекции вбрз во н нејзината економија за да се одржуваат банките во живот. одрж Експертите сметаат дека мора да се Експ бара нов модел за излегување од кризата. криз

The Times

Британија ќе го напушти Европскиот суд на правдата поради несогласувањата за депортацијата на радикалниот исламист Абу Катада. Вакви пораки пренесува лондонскиот весник, повикувајќи се на извори блиски до кабинетот на Камерон.

Капитал

Во Бугарија откриен уште еден картел. Овој пат Комисијата за заштита на конкуренцијата откри незаконско работење и незаконско профитирање во четири бугарски компании за фискални апарати.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Буџетот е во криза! 250 милиони евра позајми Владата, ама не за инвестиции Од водач на жените на ВМРО – ДПМНЕ до амбасадор во Загреб? Албанскиот претседател, Бамир Топи, доаѓа во Скопје Германските компании не можат да д си наплатат во Македонија

О

д проектот „Вардарска Долина“ најверојатно ќе се градат само две до четири од вкупно 12 мали и средни хидроцентрали. Последните неофицијални информации од Владата до кои дојде “Капитал“ се дека досегашните анализи покажале исплатливост само на неколку хидроцентрали. Вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, неодамна официјално потврди дека ја напуштаат идејата за изградба на сите 12 хидроцентрали по текот на Вардар, проект „тежок“ околу 1,5 милијарди евра. Тој за „Капитал“ вчера не кажа нови детали за реализацијата на проектот. Токму „Вардарска Долина“ е еден од поголемите енергетски проекти кои им се нудат на сите инвеститори што доаѓаат во земјава, како и на оние кај кои Владата оди на „роуд шоу“, како на емирот од Катар, мексиканскиот милијардер Карлос Слим, на чешките и на кинеските инвеститори. „Врз основа на анализите што се направени во изминатиот период беше заклучено дека е потребно да се преиспита концептот на бројот на електрани што се предвидени со „Вардарска Долина“. Се работеше за 12 електрани, но некои анализи покажуваат дека во денешно време би бил пооптимален можеби нешто помал број со поинаква конфигурација. На тоа прашање сакаме да дадеме одговор пред да пристапиме кон реализирање на самиот проект“, изјави вицепремиерот Пешевски кон крајот на март, кога неговиот конески колега Хуеј Лиангју беше во неколкудневна посета на земјава.

Знае ли Владата што сака од „Вардарска Долина“?!

Иако ниту Пешевски, ниту министерот за економија, Ваљон Сараќини, откриваат детали за проектот „Вардарска Долина“, Министерството за

Последните неофицијални информации од Владата до кои дојде „Капитал“ кажуваат дека исплатливи за изградба се само две до четири мали и средни хидроцентрали, наместо сите 12 од проектот „Вардарска долина“. Сега Министерството за економија повторно бара фирма која ќе изработи студија за потенцијалите на Вардар, иако од 1998 до 2003 година Владата изработи четири физибилити-студии за уредување и развој на сливот на оваа река економија на почетокот од месецов преку јавен повик бара компанија која ќе направи претфизибилити-студија за повеќенаменско искористување на реката Вардар. А во април минатата година токму претседателот на кинеската корпорација CWE (China International Water & Electric Corp.), Ванг Ју, вицепремиерот Пешевски и тогашниот министер за економија, Фатмир Бесими и претставникот на Кинеската развојна банка, Фан ли Xин, во Владата потпишаа меморандум за соработка.

CWE вети дека за 18 месеци ќе изработи физибилитистудија за хидроенергетското ползување на Вардар, која треба да покаже колку од водата ќе биде за производство на електрична енергија, а колку за наводнување и за пиење. Сега Министерството за економија повторно бара фирма која ќе изработи студија и ќе & каже на Владата кои се потенцијалите за искористување на водата од Вардар, иако од 1998 до 2003 година Владата изработи четири физибилити-студии

за уредување и за развој на сливот на реката Вардар. Според објавата на огласот, изготвувачот на овој документ треба во 2009, 2010 и 2011 година да има остварено годишен приход од минимум 20 милиони денари, да достави листа со минимум три главни услуги во енергетиката кои ги извршил во последните пет години и со минимум пет до седумгодишно искуство на членовите на тимот кој ќе работи на студијата. „За изработка на физибилитистудијата меѓу Владата и Кинеската компанија за вода и електрична енергија и Кинеската развојна банка предвидено е да се склучи договор меѓу двете страни, во кој, покрај останатите елементи, ќе се утврди и финансиското учество, правата и обврските. Имајќи предвид дека се работи за комплексен проект, Владата одлучи понатамошната реализација на проектот да продолжи со изработка на претфизибилитистудија. Претфизибилитистудијата треба да даде повеќе решенија, од кои треба да се

избере оптимално решение за кое понатаму ќе се изработи Физибилити-студија. Исто така, со претфизибилитистудијата се предвидува да се изработи и проектна задача за изработка на физибилитистудијата. Ваквиот приод е поради фактот што ова е еден од најголемите проекти во Република Македонија и покрај енергетиката, ги зема предвид наводнувањето, земјоделството, животната средина, сообраќајот, туризмот и друго“, објаснуваат од Министерството за економија.

„Вардарска Долина“ би бил готов за 10-15 години?!

Според последните најави, Владата, како инвеститор на „Вардарска Долина“, ќе учествува со 15%, а за останатите 85% ќе позајми од Кинеската развојна банка. Пешевски и Бесими лани јавно уверуваа дека за период од 10 до 15 години хидроцентралите ќе бидат функционални. „Проектот е обемен и мултифункционален. Се работи за најголем проект од областа

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

3.662 47,2% 1.767

е бројот на наставници и нивни соработници во високообразовните установи во периодот 2011/2012 година, објави Државниот завод за статистика

од наставниците и од соработниците во високообразовните установи за овој период се жени

наставници и соработници има Универзитетот Кирил и Методиј од Скопје, кој е на прво место по бројноста на кадарот

ТОП ВЕСТИ...

ЈИТКА ПАНТУЧКОВА

претседател на Управниот одбор на Охридска банка

Бев изненадена што за мерките на НБМ дознав од весниците

П

ретседателката на Управниот одбор на Охридска банка, Пантучкова, е изненадена што Народната банка на Македонија донесе нови монетарни мерки без претходно за нив да дискутира со банкарите. „Бев многу изненадена што за овие мерки дознав од весниците. Бев изненадена што за оваа значајна промена не се дискутираше претходно, како што е практика во сите европски земји. Ова не беше дискутирано ниту на ниво на Здружението на банкари. Би била благодарна ako во иднина ваквите одлуки бидат дискутирани меѓу НБМ и банките“, порача Пантучкова.

и од 12 хидроДолина“?!

3.642 хектари државно земјоделско земјиште во 17 општини низ државава ќе се даваат под закуп, објави вчера Министерството за земјоделство. Максималната површина за која може да се аплицира и да ја добие еден понудувач е 10 хектари. Почетната цена по хектар e 25 евра во денарска противредност за земјоделско земјиште од прва до четврта класа и 15 евра во денарска противвредност од петта до осма класа.

Ребалансот крати капитални инвестиции, а предвидува поголеми плати?!

П

рвиот човек на Стопанската комора на Северозападна Македонија, претседателот Мендерес Кучи, го критикува ребалансот на Буџетот, бидејќи како што вели, се кратат капиталните инвестиции, а се предвидува зголемување на платите на администрацијата. „И претходно прогнозиравме дека ќе има кратење на Буџетот, кој беше преамбициозен. Кратењата, секако, ќе донесат некои негативни ефекти за стопанството. Иако е позитивно зголемувањето на ставката за поддршка на мали и на средни претпријатија, разочарува фактот дека и покрај 206 милиони денари кратења на буџетот на Министерството за економија, сепак, ќе има зголемување на платите. Тоа малку н$ вознемирува како деловна заедница“, истакна Кучи. Министерот за економија, Ваљон Сараќини, вели дека со ребалансот се скратени дури 197 милиони денери за капитални инвестиции во технолошките развојни индустриски зони. „Ако претходно имавме предвиден буџет од околу 500 милиони денари, по направената проекција со директорот на ТИРЗ, Виктор Мизо, увидовме дека по ребалансот можеме да ги завршиме планираните проекти согласно програмата. Ќе се кратат и околу девет милиони денари за други ставки кои немаат некое особено влијание врз активностите на Министерството“, истакна Сараќини.

На почетокот од април лани со подадена рака и потпис на хартија вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, тогашниот министер за економија, Фатмир Бесими, претседателот на Кинеската меѓународна корпорација за вода и електрична енергија CWE, Ванг Ју и претставник на Кинеската развојна банка, Фан ли Xин, ветија дека проектот „Вардарска Долина“ ќе се реализира. CWE со меморандум се обврза за 18 месеци да изработи физибилити-студија за хидроенергетското ползување на Вардар. на хидроенергијата во Македонија. Ние планираме да се вклучиме во проектот преку проектирање, изведба, набавка на опрема, испорака, инсталација и пуштање во употреба на хидроцентралите”, изјави претседателот на CWЕ, Ванг Ју, лани. Овие 12 хидроцентрали годишно треба да произведуваат околу 1.400 гигават-часови струја, што е 15% од вкупната потрошувачка на електрична енергија на Македонија. Проектот „Вардарска Долина“ подразбира изградба на две поголеми хидроцентрали, Градец и Велес, со висина на браните до 59 метри. Останатите 10 хидроцентрали треба да имаат брани високи 8-10 метри. Вкупниот инсталиран капацитет на малите хидроцентрали долж реката Вардар треба да биде до 350 мегавати. Но, покрај изградбата на 12 хидроцентрали, за да се реализира овој проект неопходно е и да се пренасочи железничката пруга кај Велес за околу 20 километри, но и да се измести автопатот меѓу двата града, што чини многу пари. На последниот тендер на Владата, во јуни 2009 година, две компании беа заинтересирани за реализација на проектот - италијанската ЕНЕЛ и грчкото електростопанство PPC, која и сега е заинтересирана за изградба на ХЕЦ Чебрен. Последните најави и од македонските министри и од кинеските инвеститори го пробиваат рокот - 2018 година, кога овие хидроцентрали, според енергетската стратегија на Македонија, треба да ги произведуваат првите киловати електрична енергија.

12

мали и средни хидроцентрали на Вардар требаше да се градат согласно проектот „Вардарска Долина“

1,5

милијарди евра се проценува изградбата на 12-14 мали и средни хидроцентрали од „Вардарска Долина“

15%

од инвестицијата најверојатно ќе ги обезбеди Владата, а за останатите 85% ќе позајми од Кинеската развојна банка, најавија пред една година од Владата и од CWE

4

физибилити-студии изработи Владата во периодот 1998-2003 година за уредување и за развој на сливот на реката Вардар

ДАНИЕЛ САС

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.946,77 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 113.304 евра од редовното тргување, кое се зголеми за 31,71% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот пак, од тргувањето со обврзници забележа раст од 116,76% во споредба со средата. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво падна за 0,27% и денот го заврши со вредност од 1.946,77 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Тутунски комбинат Прилеп

150,00 +60,00

+66,67%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Хотели Метропол

110,00 -41,00

-27,15% 27 15%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500

59

генерички лекови од примарната и од болничката листа најверојатно ќе добијат повисоки цени, а 328 генерики од двете листи пониски референтни цени. Фондот за здравствено осигурување утврдува нови референтни цени на лекови од позитивната листа, наменети за примарна и за болничка здравствена заштита, но потенцираат дека ова не се конечни податоци, затоа што ќе претрпат измени по преговорите со доставувачите.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.032,75 0 63% -0,63%

Гасификацијата жртва на ребалансот на буџетот

Г

асификацијата на Македонија, изградбата на управната зграда на Министерството за транспорт, исплатата на автобусите за градскиот сообраќај, како и изградбата на мостовите во општините низ државата се клучните проекти кои ќе се одложат поради ребалансот на буџетот на Министерството за транспорт и врски, кој е намален за речиси 15%. Кратењето на парите планирани за реализација на проектите во текот на годинава е предвидено и од ставките за разни трансфери во областа на сообраќајот, каскадни прегради на реката Вардар... Министерот Миле Јанакиески тврди дека распределените пари во буџетот на Министерството нема да влијаат на реализацијата на проектите, туку ќе биде изменета динамиката на исплата. „Исплатата за изградбата на мостовите ќе биде наредната година, а и за автобусите спогодбено се договоривме со фирмата да им исплатиме годинава помал износ, меѓутоа тоа нема да влијае на динамиката на испорака на останатите авотбуси кои треба да стигнат во јануари“, вели Јанакиески. Буџет Буџетот на Министерството за транспорт и врски е нам намален за 7,6 милиони евра и изнесува 42,7 милио милиони евра.

претседател на Совет за странски инвеститори

И покрај првичниот оптимизам кај инвеститорите на Волстрит, лошите компаниски резултати на ИБМ и на Интел ги спуштија цените на акциите на американските берзи. Ситуацијата беше слична и на европските и на азископацифичките пазари на капитал.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.764,08 9.588,38 1.385,14 3.031,45 6.713,58 814,13

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,33% -0,82% -0,41% -0,37% -0,27% -0,63%

€ $

1,2238 ПРОМЕНА

СТАПКА

1,3086 ПРОМЕНА

+0,2%

-0,1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.644,80 +0,32% 0 32% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

118,61 +0,54% 0 54%

Ќе ja подобриме бизнис-климата за странските инвеститори

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

С

оветот на странски инвеститори при Стопанската комора на Македонија вчера го избра главниот извршен директор на Македонски Телеком, Даниел Сас, за нов претседател. „Ќе работиме заедно во интерес на актуелните и на идните странски инвестиции. Заедно со владините институции ќе работиме на воспоставување бизнисклима и опкружување што ќе привлечат што повеќе странски инвеститори“,порача Сас на присутните инвеститори.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ЏОРЏ СОРОС

американски милијардер

Ако требаше сега да инвестирам, јас ќе играв против еврото.

“

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА ЕУ АГЕНДА

Во ЕУ нема место за нелојална конкуренција и фаворизирани компании!

Конкурентноста и добрата бизнис-клима за малите и за средните претријатија ќе биде главниот фокус на Брисел во моментот кога ќе се преговара поглавјето 20 - претпријатија и индустриска политика. Ќе најдат ли Брисел и Скопје заеднички јазик за нелојалната конкуренција и фаворизираните компании? Габриела Делова delova@kapital.com.mk

К

онкурентноста и добрата бизнисклима за малите и за средните претријатија ќе биде главниот фокус на Брисел во моментот кога ќе се преговара поглавјето 20, односно поглавјето претпријатија и индустриска политика. Ако се погледне во последниот Извештај на Брисел за напредокот на Македонија за изминатата 2011 година, станува јасно дека токму тука Брисел ги упатува најголемите забелешки. Иако начелно, Европската унија забележува одреден напредок во ова поглавје, сепак, клучните забелешки остануваат во однос на поттикнувањето на развојот на малите и на средните претпријатија, малкуте средства кои се одвојуваат за годишните програми за помагање на конкурентноста, претприемништвото и работењето на кластерите. „Мерките за поддршка на претпријатијата и понатаму остануваат расфрлани низ неколку програми предводени од различни органи со недоволно јавно финансирање“, се вели во извештајот. Добро упатени извори велат дека во Македонија има донесено индустриска политика која е за периодот 2009-2020 година. Меѓутоа, забележуваат на транспарентноста со која се води истата. Тврдат дека за истата се одвојува буџет секоја година, а притоа нема никакви информации - ниту што, ниту кога и каде е реализирано. Нема податоци, велат тие, ниту кога ја работеле и дали ги консултирале претпријатијата, организирале ли јавни трибини за фирмите да дадат свој коментар. Од Министерството за економија пак, тврдат дека се целосно подготвени за започнување на преговорите во ова поглавје и дека постојано ги следат европските политики и комуникации поврзани со поглавјето 20. „За поглавјето 20 е формирана работна група, која е составена од 20-ина членови од разни министерства и институции кои имаат допирни точки со оваа проблематика. Претставници од Министерството присуствуваат и на состаноците во Брисел како учесници и набљудувачи, каде што се дискутираат овие политики на европско ниво. Генерално гледано, Република Македонија ги има донесено стратешките документи кои се базираат на европските принципи и инструменти за развој на приватниот сектор“, велат оттаму. Во однос на соработката со бизнис-секторот, тие велат дека за ефикасен дијалог со бизнис-заедницата се реализраат повеќе форми на комуникација со комори, асоцијации, здруженија, кластери и со индивидуални фирми преку посета, интервју, анкета и слично. Последната таква активност на Владата, велат од Министерството, е рестартирање на Националниот совет за

претприемништво и конкурентност (НСПК), како формализиран трипартитен дијалог. Од Министерството најавуваат и дека во 2013 година ќе почнат со имплементација на Проектот на ИПА за градење на капацитетите на институциите инволвирани во имплементација на индустриската политика, во вредност од 2,9 милиони евра, а исто така продолжува соработката со повеќе донатори за координација и за имплементација на проекти за развој на приватниот сектор и неговата конкурентност и иновативност.

Со влезот во ЕУ се наметнуваат строги критериуми за државна помош

Ако се верува на тоа што го пишуваат хрватските експерти, кои анализираат што по влезот на Хрватска во Унијата, тогаш е јасно дека претпријатијата и другите институции можат да се збогуваат со државната помош. „Државната помош која на кој било начин им дава предност на некои претпријатија или некои производители е неспоива со рамноправната конкуренција на единствениот пазар на ЕУ. Државната помош е дозволена само во исклучителни ситуации. За одобрување на државната помош задолжени се институциите на земјата-членка, која мора да ги следи условите и критериумите кои ги пропишува Унијата“, пишуваат хрватските експерти. Иако кај нас државната помош како категорија е нова и државата почна да ја доделува пред неколку години, сепак, дел од претпријатијата се жалат дека истата се злоупотребува и се заобиколуваат критериумите според кои се доделува истата.

Министерството за економија е надлежно за седум поглавја од преговорите

Во Министерството за економија, во Секторот за европски интеграции, во моментов се вработени шест лица кои се вклучени во претпристапните активности. Истите редовно посетуваат обуки поврзани со овие области, изјавија од Министерството. Оттаму брифираат дека Министерството за економија е надлежно за седум поглавја, па освен вработените во Секторот за европски интеграции и други лица, вкупно 20, се ангажирани за таа цел. Истите постојано следат обуки како во Секретаријатот за европски прашања, така и обуки кои се можни преку инструментите на ЕУ и обуки организирани од странски донатори.

Бурни реакции и на самата најава чие име се врти за нов амбасадор во Загреб Без разлика дали ќе се реализира нејзиното назначување или министерот Никола Попоски, сепак, ќе прати до Владата друг предлог за амбасадор, знаејќи дека вработените не му се најсреќни со овој избор, информацијата ги отвори старите прашања за македонската дипломатија – каков кадар праќаме да н$ претставува во светот Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

И

нформацијата од Министерството за надворешни работи дека претседателката на Унијата на жени на владејачката ВМРО–ДПМНЕ, Данијела Караѓозоска, се „готви“ за нова амбасадорка во Хрватска ја крена на нозе и партијата и дипломатите. Во ВМРО–ДПМНЕ и вчера се оградија од коментар оти, како што велат, предлозите за амбасадори не излегуваат од кај нив, туку од Министерството за надворешни работи. Официјален коментар немаат ниту од Министерството за надворешни работи, но извори оттаму, кои всушност, ја пласираа информацијата, велат дека последните неколку дена нејзиното име се врти како единствен кандидат за оваа престижна функција, што наишло на незадоволство кај голем дел од професионалниот кадар. Самата Караѓозоска пак, вели дека е во Тирана на меѓународна конференција и дека таа нема информации за нејзино можно поставување за амбасадор. На прашањето каков би бил нејзиниот став ако & се понуди амбасадорска функција нема одговор. „Затечена сум“, вели таа за „Капитал“. Караѓозоска, инаку, нема дипломатско искуство. Таа е дипломиран шумарски инженер (отсек дрвна индустрија) и магистер по туризам и угостителство, а и докторант на Институтот за социолошки, политички и правни истражувања во Скопје.

Дипломатски игри без граници

Без разлика дали ќе се реализира нејзиното назначување или министерот Никола Попоски, сепак, ќе прати до Владата друг предлог за амбасадор, знаејќи дека вработените не му се најсреќни со овој избор, самата информација дека се размислува за нејзино поставување ги отвори старите прашања за македонската дипломатија – каков кадар праќаме да н$ претставува во светот и дали се почитуваат правилата кои важат во останатите дипломатски служби. Уште се свежи скандалите од минатата година, кога за амбасадори во важни држави како Албанија и Турција пративме тотални анонимуси. Веле Трпевски и Горан Таскоски, кои без ден дипломатско искуство заминаа во Тирана и во Анкара, се најдоа на нишан на експертската јавност и на медиумите. Таскоски имаше скандалозна одбрана на тези во македонското Собрание, каде што се „прослави“ со изјавата колку бил воодушевен од топлиот пречек на турските граничари, кои употребиле зборови како „таман“ (општо разбирливи), а официјална Тирана дури извесен период не ги примаше акредитивите на 28-годишниот Трпевски, чие назначување во албанските медиуми се коментираше како навреда за Албанија. Поранешните амбасадори велат дека не е исклучено да се праќаат амбасадори кои

ДАНИЈЕЛА КАРАЃОЗОСКА не се професионални дипломати. Слободан Чашуле не гледа проблем, оти Македонија с$ уште се во фаза на изградба на својата дипломатска служба. „Додека с$ уште се гради дипломатија, добро е како дипломати да се користат лица кои се на функција или биле на некоја функција. Освен кариерните дипломати, добро е да се испраќаат и политичари, глумци, дејци и други културни преставници. Всушност, тоа е практика и на другите држави. Јавните личности и поранешни функционери веќе ги имаат контактите и се познати во државата во која се испраќаат, а тоа и како влијае на соработката. Кај нас с$ уште има погрешно поимање на дипломатијата, па затоа испраќаме само техничари“, вели тој. Но, каде е проблемот? Секаде во светот кога не се праќаат професионалци се праќаат исклучително успешни поединци, кои се препознатливи во општеството, кои достигнале успех во својата сфера на работа и на регионално и на светско ниво, што кај нас, конкретно со двајцата амбасадори, на пример, не беше случај. „Тоа треба да се луѓе кои се авторитет, познати вон границите на државата, кои присуствувале на разни самити и имаат контакти и познанства, но и меѓународно искуство. Политичката партизација ги засени овие принципи и на кариерни амбасадори, и на афирмирани интелектуалци, па имаме карикатурални избори“, вели поранешниот амбасадор во НАТО, Нано Ружин.

WWW.KAPITAL.MK

Министерот Бесими во посета на Швајцарија

М

инистерот за одбрана на Република Македонија, Фатмир Бесими, ќе престојува во дводневна официјална посета на Швајцарија, при што ќе се сретне со швајцарскиот министер за одбрана и цивилна заштита, Уели Маурер. Министерството за одбрана соопшти дека за време на посетата министерот Бесими ќе има неколку значајни средби, а ќе го посети и седиштето на Меѓународниот црвен крст во Женева, Центарот за безбедносна политика и Центарот за демократска контрола.

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

ПОЛИТИКА 7 Канада бара координација на земјите кои н$ поддржуваат за НАТО

Министерот Попоски на состанок на Советот на НАТО

М

инистерот за надворешни работи, Никола Попоски, вчера учествуваше на состанокот на Советот на НАТО во седиштето во Брисел посветен на мисијата ИСАФ во Авганистан. Како што соопшти Министерството за надворешни работи, на состанокот учестваа шефовите на дипломатиите на земјите-членки на Алијансата, на земјите-контрибутори во мисијата ИСАФ, на министрите за надворешни работи и за одбрана на Авганистан, како и на високиот претставник на ЕУ, Кетрин Ештон. На маргините од состанокот се предвидени средби со министрите за надворешни работи на Грција и Полска, но до затворањето на весникот немаше информации за средбите.

К

анада и земјите-поддржувачи на Македонија треба да се координираат со цел членство на Македонија во НАТО. Ова е пораката што му ја пренел шефот на канадската дипломатија, Џон Бард, на македонскиот министер за надворешни работи, Никола Попоски, по средбата во Брисел, на маргините на состанокот на Северноатланскиот совет. Од Министерството за надворешни работи соопштија дека Бард ја повторил канадската поддршка за Македонија. Попоски пак, изразил очекување дека на мајскиот самит во Чикаго нема да се повторат истите заклучоци од претходно во однос на Македонија, а земјите-членки ќе ја земат предвид пресудата на Меѓународниот суд на правдата во Хаг и придонесот на земјата во мировните мисии предводени од Алијансата.

Фотелјата на Јанкуловска не се клати

Груевски & верува на капацитетот! Висока мотивираност, целосен капацитет и деноноќна работа - вака премиерот Никола Груевски ја квалификува работата на Министерството за внатрешни работи во насока на откривање на сторителите на петкратното убиство кај Железарското Езеро кај село Смиљковци Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

М

инистерката Гордана Јанкулоска нема да биде разрешена од својата функција, иако и вакви информации се свртеа во јавноста по петкратното убиство кај Железарското Езеро кај село Смиљковци. Висока мотивираност, целосен капацитет и деноноќна работа - вака премиерот Никола Груевски ја квалификува работата на Министерството за внатрешни работи во насока на откривање на сторителите на злосторството. Одговарајки на пратеничко прашање, премиерот истакна дека по брифингот со полицискиот и со разузнавачкиот врв, верува дека убијците ќе бидат пронајдени и изнесени пред лицето на правдата. „МВР со целиот свој капацитет деноноќно работи на расветлување на петкратното убиство. Длабоко верувам дека овие луѓе ќе успеат да ги најдат сторителите и да ги изведат пред правдата“, рече Груевски. Трагедијата на семејствата на загинатите, како што потенцираше Груевски, СДСМ се обидува да ја искористи за собирање политички поени. Игор Ивановски од СДСМ,поддршка за побрзо решавање на случајот, упати критика за начинот на којшто се води истрагата. „Човек не треба да биде експерт за да знае дека највредните информации се добиваат на почетокот на истрагата“, рече Ивановски. Министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, повтори дека не се исклучува ниту едно сценарио, но притоа вели дека тие

работат внимателно, а од јавноста бараат трпение за да не излезат информации кои може да им бидат само од полза на сторителите, кои како што потенцираше, за жал, с$ уште се на слобода, а тоа може да значи и нивно понатамошно успешно бегање од правдата. „Имаме голем број информации кои не можеме да ги споделиме со јавноста. Не дека не сакаме, туку поради тоа што наш приоритет во овој момент е истрагата“, рече Јанкулоска. Министерката пред два дена информираше дека е направена реконструкција на настанот и дојдено е до одредени прелеминарни сознанија, на кои работат во моментов. Јанкулоска рече дека МВР има претпоставки и за бројот на сторителите, но и тоа е еден од податоците кои не би ги споделиле со јавноста во оваа фаза. „Сепак, се работи за најобемната полициска операција и за најсложеното кривично дело со кое се соочува МВР. Токму поради тоа, времето кое ни е потребно е нешто што сериозно влијае на квалитетот на истрагата. Подгревањето на очекувањата дека вакво нешто може да се реши веднаш и сега не одат во прилог на истрагата. Ние и понатаму остануваме целосно посветени на случајот и продолжуваме да работиме 24 часа со најдобрите полициски капацитети, најобучените луѓе во МВР и со целосна мобилизација на сите расположливи ресурси, с$ до целосно рачистување на случајот“, нагласи Јанкулоска.

Премиерот Никола Груевски пред два дена лично од министерката за внатрешни работи Гордана Јанкулоска беше информиран за текот на истрагата на петкратното убиство. Тој изрази верување во капацитетите на МВР за откривање на сторителите и нивно изведување пред лицето на правдата.

Иванов-Топи: Не дозволувајте провокации да ја влошат состојбата Граѓаните да не подлегнуваат на шпекулации и подметнувања, кои се вообичаени во вакви моменти, а институциите да си ја завршат работата, истакна претседателот Ѓорге Иванов по средбата со неговиот албански колега, Бамир Топи. Иванов и Топи уште еднаш заеднички го осудија убиството на петмината рибари, изразувајќи жалење што во време кога регионот треба да испраќа позитивни пораки се случуваат немили настани. „Надлежните институции се однесуваат одговорно и тоа го очекуваме и од другите субјекти. За таа тема разговаравме и со претседателот Топи и укажана е подготвеноста на институциите да соработуваат за откривање на сторителите на грозоморниот чин. Во интерес на сите е да се најдат сторителите, затоа што ако се

охрабрат овде кај нас, тоа може да го прават и на друго место. Очигледно, на некој не му е во интерес регионот да напредува и да се подобрат состојбите“, изјави Иванов. Не коментирајќи ги заканите од извесната Армија за осолободување на окупираните албански територии, претседателот на Албанија, Топи, им одржа лекција на новинарите. „Вие како медиуми треба да праќате пораки на соживот во еден заеднички простор каде што интересот на земјата за зачленување во евроатлантските структури претставува интерес на сите граѓани и да ги изолирате сите злонамерни пораки кои имаат националистичка заднина, од кои дел, се разбира, доаѓаат од Србија“, рече Топи. Сепак, Топи потенцира дека секој дестабилизирачки или криминален чин треба да се третира токму како таков и да подлежи на сите соодветни институционални постапувања.

И ваква дебата дочекавме: Во чие време подобро цветала врската МВР - криминалци? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

Н

е смее безбедноста во државата да зависи од тоа дали во фотелјата на министерот за внатрешни работи ќе седи (или не) Гордана Јанкуловска, а вие премиере, поддржувајќи ја Јанкуловска, ја преземате целата одговорност за тоа што се случува во Македонија, изјави пратеникот на СДСМ, Игор Ивановски, откако од премиерот Никола Груевски побара смена на првиот полицаец. Своето барање од седницата посветена на пратенички прашања Ивановски го образложи тврдејќи дека во шесте години на актуелната власт МВР се претворило во орган за партиски криминал и бизнис. „Јанкуловска во акцијата „Детонатор“ самата призна дека полициски началници поставени

во нејзиниот мандат не само што не се бореле, туку го организирале криминалот во државата. „Детонатор“ е токму тоа – конкретна материјализација на криминалот во последните шест години“, рече Ивановски, според кој е невозможно министерката и челните луѓе на безбедносниот сектор да не знале што прават полициските началници цели шест години. Пратеникот на СДСМ обвини дека најконкретен резултат Јанкуловска и нејзините соработници постигнале трошејќи стотици милиони евра за пресметки со политичките неистомисленици. Во својот одговор премиерот инсистираше резултатите од работењето на полицијата во мандатот на неговите влади да се гледаат

во споредба со оствареното во времето на СДСМ. „Професионалноста на МВР сега е 10 пати поголема од времето на СДСМ. Вие ги критикувате акциите во кои се апсат криминалци, а граѓаните не можат да се сетат на ниту една акција реализирана во времето на СДСМ, зашто тогаш власта го толерираше и соработуваше со криминалот“, изјави Груевски, од кој веднаш потоа беше побаран одговор на прашање мотивирано од приближувањето на НАТО-самитот во Чикаго. „Дали сте подготвен да изградите државен став пред самитот во Чикаго што би ја отворил широко вратата за прием на Македонија во НАТО?“, праша пратеникот на НСДП, Тито Петковски, кој предложи премиерот, макар и на затворена седница, со сите релевантни фактори во државата да утврди државен став преку консензус. Според Петковски, ова е неопходно во околности

кога Македонија се соочува со пенетрирање на туѓи интереси, а Грција, како кочничар на нашите евроатлантски интеграции, ја има поддршката на светот. Груевски повторно, наместо конкретен одговор, направи споредба меѓу оствареното на планот на интеграциите во негово време и во времето на СДСМ. „Пред нашето доаѓање на власт Македонија не беше квалификувана за да стане членка на НАТО. Она што СДСМ не успеа да го направи за 16 години ВМРО-ДПМНЕ го направи за две. Зошто вие во ваше време не направивте чекор за да ја задоволите Грција, ако веќе сметате дека поради поддршката што таа ја ужива од светот преговорите со неа се однапред изгубени?“, рече Груевски, на што доби груб одговор од Петковски: „Вие со ова потврдувате дека сте ситен партиски политички профитер, кого го интересира само фотелјата“.

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Директорот на Македонија пат контра планот на Пешевски Формирањето нова фирма ќе значи претурање од шупливо во празно, вели за „Капитал“ директорот на Македонија пат, Гајур Кадриу. Додека вицепремиерот Пешевски тврди дека наскоро Владата ќе донесе закон за трансформација на Македонија пат, Кадриу смета дека претпријатието има капацитет за излез од кризата Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

К

аков статус ќе има јавното претпријатие Македонија пат по трансформацијата и каков правен субјект ќе биде новата фирма која ќе произлезе од претпријатието се двата клучни проблеми за Македонија пат, на кои Владата с$ уште нема конкретен одговор. Откако вицепремиерот за економски прашања, Пешевски, завчера најави пакетмерки за реформирање на претпријатието преку префрлување на вработените во неколку државни институции и формирање нова фирма, с$ уште не е јасно како ќе функционра во практика. Директорот на Македонија пат, Гајур Кадриу, за „Капитал“ вели дека не му е јасно што сака да постигне Владата со формирањето нова фирма, бидејќи како што вели Кадриу, тоа ќе биде претурање од шупливо во празно. Освен што не се согласува со планот на Владата, тврди дека има сопствен акционен план со кој најбрзо може да се решат проблемите

на јавното претпријатие, кој предвидува сите вработени да останат на работа, да се систематизираат работните места и да се воведе електронски начин за наплата на патарините. „Не се согласувам дека дел од вработените треба да се префрлаат во Агенцијата за патишта. Таа агенција може да се спои со нас, затоа што нема логика префрлувањето од една во друга институција. Ако се зголемат цените на услугите кои ги врши Македонија пат, ако се распределат вработените по работни места, можеме да излеземе од криза, не мора да се трансформираме во АД. Само ни треба повеќе работа и повеќе проекти, како на пример, да ни дозволат освен за Агенцијата за патишта, да работиме и за локалната самоуправа“, објаснува Кадриу. Пред два дена Владата понуди решение за кризата во Македонија пат преку задржување на сите вработени, преку прераспределба на дел од нив во други државни институции. За најголем дел од вработените Владата планира

ВЛАДИМИР ПЕШЕВСКИ

вицепремиер за економски прашања

НАТАША ВАЛКАНОВСКА

директор на Агенција за патишта

Првата група вработени во делот на претпријатие за наплата на патарини ќе бидат префрлени во нов сектор во Агенцијата за државни патишта, во сектор кој допрва ќе се формира. Втората група вработени се суфицит, околу 300 до 400 луѓе ќе бидат преземени од други државни институции каде што има потреба од кадар. Долговите ќе си останат во Македонија пат.

“

Додека не се подготват измени на Законот за јавни патишта не можам ништо да коментирам, а за измените надлежно е Министерството за транспорт и врски. Ние с$ уште не знаеме кои ќе бидат нашите надлежности и дали ќе се префрлаат вработените од Македонија пат во агенцијата.

да се формира ново претпријатие. Сметката на Македонија пат с$ уште останува блокирана. Вчера пак, Пешевски изјави дека Владата наскоро ќе донесе закон за трансформација на Македонија пат, но долговите на претпријатието ќе си останат во претпријатието. Пешевски не објаснува каков статус ќе има Македонија пат, а каков новата фирма. Дел од експертите спорат дека Владата ги привилегира државните комапнии во однос на приватните, со објаснување дека ако приватна

фирма која е задолжена отвори нова компанија од иста дејност за да продолжи да работи без долгови, нејзиниот сопственик најверојатно ќе се најде на црната листа со директори на Централниот регистар, кои не смеат повеќе да основаат компанија. За период од две години се сменија пет директори во Македонија пат, претпријатие кое пред неколку години важеше за профитабилно, а сега е затрупано во долгови од околу 15 милиони евра по сите основи.

25 APRIL - SPECIJALEN PRILOG

ZELEN BIZNIS [TO E “ZELEN BIZNIS”, NOVIOT BIZNIS KONCEPT KOJ ZEMA SE POGOLEM ZAMAV VO SVETSKI RAMKI? KAPITAL VI DAVA NEKOLKU “ZELENI” BIZNIS IDEI KOI MO@E DA GI STARTUVATE VO MAKEDONIJA I POVOLNITE IZVORI ZA FINANSIRAWE NA VAKOV TIP PROEKTI! RECIKLIRAWE, SON^EVI KOLEKTORI, ORGANSKA HRANA, ENERGETSKI EFIKASNO GRADE@NI[TVO SE SAMO DEL OD BIZNIS SEKTORITE VO KOI MO@E DA GO NAJDETE SVOETO MESTO! VI GI PRESTAVUVAME NAJINOVATIVNITE BIZNIS IDEI SO ETIKETATA “ZELENI” [IRUM SVETOT KOI PRERASNALE VO USPE[NI, PROFITABILNI I INSPIRATIVNI BIZNIS PRIKAZNI

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

“

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

9

Претприемништвото може да се научи Потребна е добра идеја, но сепак, постојат алатки како да се развива претприемачкиот дух, порачаа учесниците на првиот Балкански инвестициски форум во Скопје Игор Петровски igor@kapital.com.mk

П

ари има, добри проекти нема е честото оправдување што го слушаме од банките кога се критикувани за тоа дека недоволно ги финансираат компаниите, особено оние од сегментот мали и средни бизниси. Но, оваа констатација делумно може да се слушне и од претставниците на т.н. venture фондови, коишто вложуваат пари во проекти со повисок ризик, за коишто банките, по правило, немаат интерес. „Во регионот има фондови, иако нивниот број секогаш може да биде и поголем, но с$ уште постои проблемот со идентификувањето на добрите проекти во нивната рана фаза. Од друга страна пак, свесни сме дека во регионот на Југоисточна Европа има многу интересни претприемачки идеи, но тие немаат почетен капитал. Ваквиот тип форуми се извонредно место каде што може двете страни, претприемачите и нивните потенцијални инвеститори, да се сретнат и од тоа да излезе добра зделка“, рече Мариуш Генеа, директор на Венчр конект (Venture Connect) од Романија, во неговото обраќање на првиот Балкански к

о

м

е

р

ц

и

ј

инвестициски форум, што се одржа изминативе два дена во Скопје. Институцијата што тој ја раководи им помага на претприемачите од информатичкотехнолошкиот сектор директно да се поврзат со инвеститорите што би го финансирале нивниот понатамошен развој. И самиот искусен претприемач, основач на повеќе успешни технолошки бизниси во Романија и регионот изминативе дваесетина години, Генеа истакна дека уште еден проблем за развојот на претприемништвото во регионот, е соодветната едукација за оваа област. „Претприемништвото може да се научи. Иако е потребна добра идеја и талент, сепак, постојат алатки како да го развивате својот претприемачки дух, односно како добрата идеја да ја претворите во успешен „старт ап“ бизнис. За жал, претпримеништвото ретко е вклучено во наставните програми во земјите од регионов и тоа е ситуација која мора да се смени во иднина“, истакна Генеа. Инаку, вчера, на вториот ден од Балканскиот инвестициски форум продолжија презентациите на иновативните компании и поединци од регионот коишто се во потрага а

л

е

н

о

г л

а

с

по капитал за финансирање, како и на инвеститорите коишто располагаат со таков капитал. Претставници на бизнисите се обидуваа да ги убедат потенцијалните финансиери зошто е добро овие да ги вложат своите пари во нивниот развој. При овие обиди да се „продаде“ идејата или т.н. pitching можеа да се видат млади претприемачи како со голема страст зборуваат за своите производи или услуги, од коишто најголем дел беа од областа на информатичко-комуникациските и зелените технологии, но имаше интересни проекти и од областа на хуманите дисциплини, како здравствената заштита, на пример. При овие презентации претставниците на компаниите во неколку наврати добија и конструктивни забелешки и сугестии од страна на присутните инвеститори за тоа како подобро да презентираат во иднина за полесно да дојдат до финансии. к

о

м

е

р

ц

и

ј

Особено активни во овие корисни забелешки беа претставниците на Баундбрејкер (Boundbreaker), органзизација од Словенија којашто им помага на тамошните технолошки компании со голем потенцијал да се подготват за средба со инвеститорите пред да заминат за Силиконската Долина и за останатите технолошки паркови во светот, каде што брилијантните иновативни идеи може за кусо време да станат бизниси што се мерат во милијарди долари. „Во потрагата по инвеститори особено е важно градењето на меѓусебните врски. Затоа, најголем дел од нашите напори е насочен кон селекција и подготовка на тимовите што ќе се презентираат пред инвеститорите. Исто така, нашата организација е фокусирана кон кревање на свеста на новите компании и на индивидуалните претприемачи за „старт ап“ културата, којашто с$ уште е слабо развиена во Словенија“, рече Кристијан Пецанац, основач на Баундбрејкер. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПеТоК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БроЈка

започна саемот „недели на бизнисот“

нЛБ Тутунска банка ќе ги наградува корисниците на Visa business картичките

11

Д

енес започнува саемот „Недели на бизнисот“, чија цел е да се промовираат домашните производи и да се поттикне развојот на малите бизниси во регионот. На саемот ќе присуствува претседателот на Македонија, Ѓорге Иванов и албанскиот претседател, Бамир Топи, а го организира Стопанската комора на Северозападна Македонија, со поддршка од Министерството за економија. „Пред еден месец добивме конкретна понуда да го поддржиме овој проект. Бидејќи од почетокот на мандатот работам на поголема регионална соработка и поттикнување заеднички настап на земјите од регионот на трети пазари, саемот е одлична можност за промоција на домашните производи и привлекување странски инвестиции“, вели министерот за економија, Ваљон Сараќини. Во рамките на активностите на Комората во текот на целата година утре ќе се одржи и значаен бизнис-форум на тема „Регионалните интеграции како предизвик за надминување на кризата“. „На форумот ќе учествуваат министри од земјите од регионот, претставници од бизнис-заедницата и научната фела. Верувам дека ќе дојдеме до значајни конкретни заклучоци како интегрирани во регионот да влеземе во ЕУ“, вели Менедерес Кучи, претседател на Комората. На форумот ќе се дебатира за засилените процеси на трговска соработка, мултилатералните договори како ЦЕФТА, заедничко ривлекување СДИ и други теми.

Н

ЛБ Тутунска банка организира наградна игра за сите корисници на Visa Business картичките, која трае од 17 април до 31 мај годинава. За време на илјади хектари ќе бидат засеани во Полошко во наградната игра Visa Business картичките се издаваат рамките на пролетната сеидба. Од нив најголем дел без членарина за првата година. Од банката најавуваат или околу 6.000 хектари се очекува да бидат засеани дека главната награда е летување за двајца во Кемер, КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ со житни култури, со градинарски култури околу Турција. Покрај главната Банка 3м 6м награда, 24мќе се извлекуваат 36м 2.300 хектари, за фуражни култури се предвидени неделни награди (седум лаптоп-компјутери, седум Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70% 2.200 хектари, додека индустриските култури ќе таблет-компјутери и 14 куфери), како и дневни награди. НЛБ Тутунска банка 3,50% 7,50% бидат засадени на 89 хектари земјоделска површина. Право на учество во 4,50% наградната7,00% игра имаат сите фирми Стопанска банкакорисници 3,60% 4,65% картички 7,40% издадени 7,60% од НЛБ Пролетната сеидба во Тетовско почнува и завршува на Visa Business Шпаркасе банкаТутунска банка 3,50% кои во 4,50% 7,00% во првата недела од мај, иако сега земјоделските периодот6,50% од 17 април до 31 мај ќе направат најмалку5,50% една трансакција на Охридска 4,80% 6,00% површини се непристапни за пролетна обработка со банка годинава 4,30% од 7,10% 1.500 денари. трактори. Прокредит банкаизнос еднакoв 3,40% или поголем 4,40% 7,30% ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Охридска банка најави интензивно 09% кредитирање инвестициски проекти КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

информира дека ќе воведат осигурување за да им помогнат 38% Менаџментот на клиентите да се заштитат во случај на неможност да ги плаќаат своите кредити, а со 10 милиони евра кредит од ИФЦ ќе ги поддржат малите и средните претпријатија

68% Спасијка Јованова

О

jovanova@kapital.com.mk

хридска банка најавува продолжување на интензивната кредитна NASDAQ активност годинава, со цел поддршка на инвестициски проекти на фирмите и на економијата за полесно ата во Сао да излезе од кризата. Менаџментот на банката вчера, по завршувањето на Собранието на акционери, најави дека годинава планираат кредитен раст поголем од банкарскиот просек. „На долг рок, целата ликвидност Охридска банка пании ќе ја инвестира во заеми за добри проекти. Охридска банка е подготвена да ги поддржи корпоративните клиенти кои инвестираат во својата иднина. Кредитната активност продолжува со омпании од несмален интензитет. Ќе воведеме осигурување за да им помогнеме на клиентите да се заштитат во случај на неможност да ги плаќаат своите кредити. Имаме пристап до нови кредитни фондови во очекување на обновена

10%

38%

инвестициска активност. Охридска банка обезбеди 10 милиони евра кредит од ИФЦ, со што се зголеми пристапот до финансиски средства за мали и за средни претпријатија. Заемите се исклучиво за инвестициски проекти“, вели Јитка Пантучкова, претседател на Управниот одбор на Охридска банка. Таа истакна дека во 2011 година Охридска банка бележи раст на кредитното портфолио од 27,3%, што е високо над банкарскиот просек. Кај кредитите на населението има раст од 25%, за компании 28%. Депозитната база на банката е зголемена за 32%, при што депозитите на претпријатијата се зголемени за 51%, а на населението за 10%. Охридска банка ја заврши 2011 година со нето-профит од 35 милиони денари, што е раст од 29% во однос на 2010 година. „Охридска банка е меѓу трите банки во земјава кои го зголемија профитот во 2011 година. Овој успех се базира на растот на нето-банкарскиот приход

23%

53%

03%

+

и на берзата

64%

ани на

19.04.2012

Тутунски ком. Прилеп Реплек Македонски Телеком Алкалоид 19.04.2012

Хотели Метропол Единство Струмица Скопкси пазар Попова Кула Арчилормиттал

раст

нова цена

+66,67% 150,00 +6,44% 38.500,00 +2,73% 470,00 4.201,00 +0,01%

-27,15% -9,72% -7,17% -5,00% -3,23%

нова цена

110,00 325,00 3.899,00 19,00 60,00

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,08%

3м 0,74% 0,65% 0,47% 0,01%

6м 1,03% 0,98% 0,73% 0,19%

12м 1,36% 1,34% 1,05% 0,39%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност преку ноќ 1 недела 1м 3м СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% охридска банка ја заврши 2011 година со нето-профит од 35 милиони денари, МКДОНИА 2,20%

што е раст од 29% во однос на 2010 година.

ОСНОВНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ надвор од Франција. Ова Сосиете женерал, чиј член еКАМАТНИ Охридска сите региони Основна кам.дека стапка Стапка на инфлација банка, и во другите земји. укажува односот кредити/депозити 5,20% Народна банка ја на Македонија е малку под 4,00% „Робустноста на нашиот систем 100%, што е импресивен покажува и растот на портфолиото показател12,00% за овие турбулентни 13,40% Народна банка на Србија за 5% и на депозитната базабанка од 4% времиња“, 6,00% вели Колин.

2,50% Народна наво Хрватска

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

четврток - 19.04.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,41% 0,36% 0,24% 0,08%

3м 0,74% 0,65% 0,47% 0,01%

6м 1,03% 0,98% 0,73% 0,19%

12м 1,36% 1,34% 1,05% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5202 46,9871 75,1025 51,1305 47,4473 48,7173

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

од 13,5%, прудентното управување со трошоците и прифатливото ниво на нетотрошокот за ризик. На овој начин Охридска банка ја зајакна својата позиција како четврта најголема банка во земјава“, порача Пантучкова. Охридска банка не планира да ја менува генералната политика на камати годинава, посебно откако Народната банка донесе неколку мерки со кои го ограничи и пласманот на вишокот ликвидност на банките во благајнички записи. „Охридска банка ќе остане конкурентно способна на пазарот“, изјави Филип Котора, член на Управниот одбор на Охридска банка. Според Дидие Колин, претседател на Надзорниот одбор на Охридска банка, дел од ликвидноста на банката сигурно ќе биде инвестирана и во инструментите на НБМ, но „главната цел е да ја поддржат економијата“. Тој истакна дека задоволителни се и резултатите од работењето на групацијата

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-4,36%

-1,23%

-4,82%

-27,12%

-0,31%

11.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

36.700.926,95

-7,22%

-6,64%

-2,21%

-19,15%

-3,64%

11.04.2012

Иново Статус Акции

14.840.145,52

-2,21%

-0,80%

-6,16%

-11,92%

-1,94%

16.04.2012

-0,57%

7,61%

-9,86%

-1,62%

11.04.2012

-0,04%

-6,08%

-32,50%

-0,53%

11.04.2012

2,59%

-0,74%

-12,68%

2,86%

16.04.2012

2,24%

3,47%

4,59%

2,45%

12.04.2012

0,84%

1,66%

0,00%

0,92%

11.04.2012

24.292.807,66

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -4,12% 5,20% -2,94% 13,40% 2,50% 4,27% 3,60% 49.151.522,31 0,32% 2,20%

45.836.483,89 4,00% 21.218.844,60 12,00% 6,00% 25.117.843,55

КБ Публикум Паричен

46.317.644,45

0,28%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 20.04.2012

11 > БРОЈКА

13-та годишна конференција на Македонската берза

Н

Потребно е редовно да ги ажурирате вашите лични Податоци во банката со која работите

15

а 4 мај 2012 година во хотелот Александар палас ќе се одржи 13-тата по ред годишна конференција на Македонската берза, настан со препознатлив имиџ за размена на искуства и дискусија за актуелните состојби во финансиската индустрија, а воедно и за промоција на идеи за понатамошен развој на пазарот на хартии од вредност во земјава. И оваа година конференцијата ќе биде место на кое ќе се соберат претставниците на финансискиот сектор и индустријата на хартии од вредност во Република Македонија, котираните компании и други акционерски друштва, државни и регулаторни институции, како и други лица чија дејност е поврзана со работењето со хартии од вредност или пак, кои имаат интерес да инвестираат во македонскиот пазар на капитал за да се запознаат со финансиските актуелности, анализи и трендови во земјата, но и пошироко. Учесниците на настанот низ организирани дебати и панел-дискусии ќе имаат можност да ги слушнат размислувањата на реномирани домашни и странски експерти во врска со глобалните и локалните макроекономски состојби и нивната рефлексија на пазарите на капитал, иднината на бизнис-моделите на берзите, како и нивните видувања за значењето и улогата на посттрговската инфраструктура во националното и прекуграничното тргување со хартии од вредност.

милиони килограми грозје обработи годинава винарницата Сковин, произведувајќи 10,5 милиони литри вино, при што редовно ги сервисираше обврските кон лозарите за 2011 година, продолжувајќи со старата практика на предвремено плаќање. Цените на откупеното грозје се исти како во 2010, а договорите беа склучени со три категории кооперанти - производители, откупни центри и физички лица. Сопствените насади на винарницата се протегаат на 500 хектари земјиште на сончевата страна на Водно.

Тодоров со писмо ги тера фирмите да купуваат дефибрилатори!

Фирмите со над 100 вработени до 1 јуни мора да набават апарат за реанимација на срцева реакција, бара министерот Никола Тодоров, но таа обврска не е предвидена ниту со закон, ниту со правилник. Револтирани, фирмите му пишаа на премиерот Груевски

се донесе ваква неприменлива одлука. Во услови на отежнато стопанисување, зголемувањето на товарот на компаниите со дополнителни обврски уште повеќе ќе ја усложни состојбата. Ја користиме институционалната можност да побараме итна седница на Советот“, велат од ОРМ. Од Стопанската комора се повикуваат на неодамна донесениот Закон за здравствена заштита, во кој дополнителни трошоци, несоодветната примена на не постои одредба каква што Тодоров налага во дефибрилаторот може да значи и закана по животот писмото до компаниите. на работниците. „Во Законот не пишува дека компаниите треба „Напишавме допис и до Владата и до Министерството да имаат обезбедено дефибрилатор и најмалку за здравство, затоа што без консултации, без никакво пет обучени лица за ракување со тој апарат, туку објаснување и оправдување се налагаат нови ваквата обврска е предвидена само за единиците на обврски непосредно пред рокот за имплементација. локалната самоуправа. Оттука, Стопанската комора Па, фирмите се во паника, буквално не знаат на Македонија доследно ќе го почитува Законот за што да прават. Не само што ваквите наложби се здравствена заштита и одредбите пропишани во неприфатливи, туку може и да го влошат здравјето него“, велат од Комората. на работниците. Ова е сериозна работа“, вели Од Министерството за здравство објаснуваат дека Миле Бошков, претседател на Конфедерацијата на фирмите мора да ја испочитуваат оваа обврска, работодавачи. која не е дел од Законот, но во моментов се уредува Организацијата на работодавачи (ОРМ) пак, преку преку правилник. ФЈУЧЕРСИ писмо бара итна седница на Економско-социјалниот „Идејата за постоење дефибрилатори во фирмите со совет, затоа што одлуката на Тодоров ја смета НАФТА за над 100 вработени министерот ја доби во разговор неприменлива. со кардиолозите. По нивна препорака и имајќи ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС „Изразуваме длабоко несогласување во врска со го предвид фактот дека смртноста во земјава во 102,72$/барел 1,94/ММБТу доставеното писмо до фирмите. Не сме консултирани, најголем дел е предизвикана од срцеви удари, ниту однапред известениBRENT за потребата и оправданоста сметаме ЗА ЗАТОПЛ. дека ова е добро решение“, изјавија за од итноста и без консултација со работодавците да „Капитал“ од кабинетот на Тодоров.

311 118.98$/барел

Викторија Милановска

М

milanovska@kapital.com.mk

инистерот за здравство, Никола Тодоров, преку писмо ги обврза фирмите со над 100 вработени до 1 јуни да купат дефибрилатор, односно апарат за реанимација, кој чини минимум 2.000 евра. Иако во Законот за здравствена заштита никаде не е посочено дека фирмите треба да поседуваат дефибрилатор, туку само да организираат здравствен пункт, Тодоров во писмото до кое дојде „Капитал“ се повикува БЕРЗА токму на овој закон. МАКЕДОНСКА Компаниите, испаничени и изреволтирани од, МБИвелат, 10 како што несериозниот однос на Тодоров и 1.946,77 на дополнителни трошоци, вчера изложувањето испратиле МБИДписмо до Министерството за здравство и до премиерот Никола Груевски.

1.841,60 Од Конфедерацијата на работодавачи велат дека ОМБ се пожалиле до Владата затоа што покрај

121,07

-0,27% -0,39% 0,00%

+0,05% +0,86%

-0,56% -0,65%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 19.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.946,77 501,82 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.841,60 1.830,32 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,07

SASX 10 -0,27% -0,52% 750,56

-0,39% SOFIX 304,59 0,00% ATHEX

-0,07%

714,41

Главен индекс на Љубљанската берза

501,82 13.056,66

NASDAQ 3.028,41

17.675,00

31.94$/унца

1.950,00

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

8.004,75

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

-1,02%

FTSE 100 5.758,41

+0,18% -0,45% SWISS

DOW JONES

6.167,53

1417.25$/бушел

+0,23%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Дунав осиг.

1.024,00 13.056,66

Витал +9,17% NASDAQ +0,18% 3.028,41 1.750,00

-0,10% S&P 500 -0,53% 1.383,24

NASDAQ 3.028,41

Филип М.

890,00

BRAZIL BOVESPA -0,14% +0,38% 63.246,90 АЗИЈА ИНДЕКСИ 248,94

Апарт. М.

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 31,31

CAC 40 3.207,31

+1,03%

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.588,38 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.995,01 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 814,13

3.207,31

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,63%

-1,02%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.758,41

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.702,05

+0,64%

17.503,71 FTSE 100

-0,45%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

15,00 .

DAX НФД хол.

6.702,05 0,10

+0,23%

-9,09%

-0,14% +0,38% 63.246,90 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 40,00

+24,43%

267,49

0,72

-4,00%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска Лука коп. берза

10,61

+2,02%

SWISS Словенијал.

-0,45% -0,53% -23,66% 6.167,53 -14,05% 36,10

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

19.04.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +66,67% 150,00

швајцарскиот пазар на капитал

-0,53%

-0,82%

108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

102,72$/барел

BRENT 118.98$/барел

161.653$/унца

СРЕБРО 31.94$/унца

БАКАР 8.004,75

+0,05% +0,86%

ПРИРОДЕН ГАС 1,94/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

311

МЕТАЛИ

+0,82% +1,44% -0,40%

НИКЕЛ

17.675,00

АЛУМИНИУМ 1.950,00

ЧЕЛИК 520.00$/унца

-0,56% -0,65%

-0,80% -1,00% /

ПЧЕНКА 604.25$/бушел

ПЧЕНИЦА 617,50$/бушел

КАФЕ 1.74/бушел

СУРОВИНИ

-2,11% -0,52% +0,90%

КАКАО

2258.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1417.25$/бушел

-1,01% +3,45% -0,98%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Тутунски ком. Прилеп HANG SENG Реплек NIKKEI 225 +6,44% 38.500,00 9.588,38 20.995,01 Македонски Телеком +2,73% 470,00 Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на најголеми компании котирани на берзата Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Алкалоид +0,01% во 4.201,00 котирани на Хонг Конг

SWISS 6.167,53

112112 112

+9,46%

-1,02% 5.758,41БЕРЗА +0,23% ЉУБЉАНСКА +3,45%

116116 116

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Виадукт

Магма ЕВРОПА ИНДЕКСИ -37,25% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Заваровал.

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Прогрес -10,91% BRAZIL BOVESPA

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,82%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+4,79% -0,10%

120120 120

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ATHEX 714,41

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Центар бан

S&P 500 1.383,24

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.056,66 Заеднички индекс 30 6.702,05

-1,68%

Главен индекс на Белградската берза 617,50$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,07%

2258.000$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 750,56

-1,68%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

ATHEX 2.200 2.200 2.200 714,41 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

SBITOP 610,11

BELEX15 ПЧЕНИЦА 501,82

+0,38% +0,38%

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 63.246,90 304,59

-0,07%

SBITOP 610,11

CROBEX КАФЕ 1.830,32 1.74/бушел

604.25$/бушел

3.000 3.000 3.000

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -2,11% РЕГИОН

-0,52% -0,52% SOFIX СОЈА -0,52% +0,90% 304,59

-0,10% +0,09%

SASX 10 750,56

на пазарот на јавно поседувани друштва

-1,01% +0,09% +3,45% +0,38% -0,98%

ПЧЕНКА

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

124124 124

520.00$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,52% -0,14%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.207,31

161.653$/унца

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.830,32 1.383,24

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

-0,52% +0,18%

BELEX15 DOW JONES

НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,39%

+0,82%2.700 -0,80% 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.400 2.500 2.500 2.500 СРЕБРО МБИ 10 +1,44% -1,00% 2.200 2.200 2.200 2.300 2.300 2.300 -0,27% 1.946,77 +0,38% 2.000 2.000 2.000 2.100 2.100 БАКАР ЧЕЛИК МБИД -0,40%2.100 / -0,39% 1.800 1.800 1.800 1.900 1.900 1.900 1.841,60 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 ОМБ -1,68% 0,00% 121,07 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,09%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 610,11

МБИД МБИД 3.100 3.100 3.100МБИД МЕТАЛИ

-0,27%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,52%

Министерството за здравство демантира дека Тодоров ова го прави со толкава итност затоа што, како што се зборува во лекарските кругови, имал тесни врски со фирми кои увезуваат медицинска опрема. Велат, фирмите нека си набават дефибрилатори од каде што сакаат. Од фирмите-увозници на медицински апарати вчера за „Капитал“ изјавија дека по цел ден им ѕвонат телефоните, затоа што сите прашуваат колку чини еден дефибрилатор. Откако ќе ја чујат цената, велат, исклучуваат.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+1,03%

Дунав осиг.

1.024,00

+9,17%

Витал

1.750,00

+4,79%

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Се крие ли купопродажниот договор за Топилница? Антикорупциската комисија и Зелената коалиција од Велес со години го оспоруваат купопродажниот договор за велешка Топилница, но с$ уште не го добиле на увид, иако го бараат од надлежните институции Петре Димитров dimitrov@kapital.com.mk

О

ткако и по еден месец Зелената ко а л и ц и ј а о д О с н о в н и о т с уд во Велес не успеа да го добие купопродажниот договор за велешка Топилница, одлучи да се жали до Државната комисија за заштита на правото за слободен пристап до информации од јавен карактер. Последниве неколку години Зелената коалиција во неколку наврати посочуваше дека овој договор е спорен, а нејзините членови претпоставуваат дека дури 80% од договорот не се исполнети од купувачот на Топилница, Метрудхем, што според нив, е повеќе од доволно за тој да биде раскинат. „Во целата постапка постои огромно сомневање во легитимитетот на продажбата на Топилница, која е регистрирана триесетина дена пред продажбата. Ние се сомневаме дека зад продажбата се кријат нечисти игри. Секој купопродажен договор кој е составен дел на тендерска документација е јавен документ и бидејќи во согласност со Законот за пристап до информации, поминаа 30 дена, сега к

о

м

е

р

ц

и

ј

очекуваме владина комисија да му наложи на судот да го стави документот на јавен увид и во исто време парично да го казни поради законски прекршок“, велат од Зелената коалиција. Претседателот на Основниот суд во Велес, Јордан Лазаров, со кого се консултиравме како „Капитал“ да го добие договорот, вели дека не треба да се прави фама и дека деновиве Судот ќе одлучи дали договорот ќе им биде даден на увид на Зелената коалиција. Договорот неколку години, по барање на Зелената коалиција, го бара и го оспорува и Државната комисија за спречување на корупција, која неодамна го реотвори предметот „Топилница“. Членот и поранешен претседател на Комисијата, Мирјана Димовска, неодамна за „Капитал“ изјави дека продажбата на Топилницата е „свесна игра и сценарио“. „За Антикорупциската комисија продажбата на Топилницата е спорна од два аспекти и како тендер и како корупција во областа на екологијата. Спорна е и стечајната постапка и дисквалификацијата а

л

е

н

о

г л

а

с

Врз основа на член 34 и 35 од Статутот на Акционерското друштво за производство и преработка на вино ВИНАРСКА ВИЗБА ТИКВЕШ експорт - импорт АД Скопје се објавува

ЈАВЕН ПОВИК ЗА СВИКУВАЊЕ И ОДРЖУВАЊЕ СЕДНИЦА НА ГОДИШНОТО СОБРАНИЕ НА АКЦИОНЕРИТЕ НА ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ, АД, Скопје Годишното собрание на акционери на ВИНАРСКА ВИЗБА ТИКВЕШ АД, Скопје ќе се одржи на ден 10.05.2012 година (четврток) со почеток во 10 часот во седиштето на друштвото, на ул.810 бб Скопје. За работа на Собранието се предлага следниот

ДНЕВЕН РЕД Усвојување Записник од Собранието на акционери од 31.05.2011 година;

Т.1. Преглед на Годишниот извештај и Финансиските извештаи за работењето на ВВ ТИКВЕШ за 2011, Ревизорскиот Извештај за 2011 и Извештај за работењето на членовите на Управниот и на Надзорниот Одбор за 2011 и донесување на одлуки за следново: • Одлука за усвојување на Завршната сметка и резултатите во работењето на ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ АД Скопје, за 2011 година; • Одлука за усвојување на Извештајот од контролата на завршната сметка од ревизорската куќа MOORE STEPHENS СКОПЈЕ, • Одлука за усвојување на Извештајот за остварените резултати од работење на ВВ ТИКВЕШ СКОПЈЕ АД во 2011 година; • Одлука за распределба на остварената добивка од работењето на ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ АД Скопје, за 2011 година; • Одлука за одобрување на работата на членовите на Управниот и на Надзорниот одбор на ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ АД Скопје за 2011 година. Т.2. Назначување овластен ревизор за ревизија на годишната сметка и на финансиските извештаи на ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ АД Скопје за 2012 година. Во работа на Годишното собрание можат да учествуваат и да ги остваруваат своите права и интереси сите акционери лично или преку овластени претставници и застапници именувани за остварување на сите или извесни права на управување со полномошно за застапување заверено од нотар. Услов за учество во работата на Годишното собрание е пријавување на акционерот или овластениот преставник или застапник со полномошно за преставување и застапување на акциите најдоцна пред почетокот на одржувањето на седницата на Годишното собрание. Собранието одлучува само за прашања утврдени во Дневниот ред. Вклучување нови точки во дневниот ред, предлагање одлуки и поставување на прашања може да се врши по писмен пат согласно член 390 од Законот за трговски друштва во рок од 8 дена од денот кога е објавен јавниот повик за одржување седница на собранието со барање за вклучување на нови точки во дневниот ред и поставување на прашања доставени до друштвото. Гласањето на Годишното собранието може да се врши од акционерот лично или од полномошникот на седницата. Материјалите за работа на седницата на Собранието ќе бидат ставени на увид на акционерите по објавувањето на овој повик во просториите на Правната служба на ВВ ТИКВЕШ секој работен ден од 8 до 10 часот. Официјална интернет страница на друштвото е www.tikves.com.mk.

ВИНАРСКАТА ВИЗБА ТИКВЕШ АД Скопје

Од Метрудхем пак, велат дека договорот не е ниту спорен, ниту таен. „Купопродажниот договор со кој Метрудхем се стекна со имотот на МХК Злетово во стечај воопшто не е спорен, ниту таен. Договорот е склучен по решение донесено од Основниот суд во Велес и е уредно доставен до сите релевантни институции, вклучувајќи ја и општината на Велес. Пренасочувањето на вниманието на јавноста кон овој договор е само обид да се дефокусира и попречи законската процедура за „оценка на влијанието врз животната средина“, која ќе покаже дали е возможно имплементирање на проектот за производство на олово и цинк во Велес. Зошто се попречува процесот нам не ни е познато, но како и досега, Метрудхем ќе продолжи да биде кооперативната страна“, вели Александар Билбилов, портпарол на Метрудхем. Метрудхем ја купи велешката Топилница во 2008 година за 2,25 милиони евра на тендер кој го организираше стечајниот управник Радослав Кипровски. По дисквалификацијата на турската компанија Јалим дис тиџарет, Метрудхем остана единствен заинтересиран купувач на МХК Злетово, иако понуди еден милион евра помалку од Турците. Турската компанија беше дисквалификувана од тендерот со образложение дека навреме не ја доставиле банкарската гаранција поради 100 евра помала уплата од банкарската гаранција од еден милион евра.

Димитриоски: Нема да ја повлечам тужбата

Д

иректорот на Метрудхем, Тони Димитриоски, вели дека нема да ја повлече кривичната пријава против членот на Зелената коалиција, Игор Смилев, од кој бара оштета од 20.000 евра. „Мојата порака е дека јас не ги тужам велешани. Го почитувам нивното право на живот и барам да се почитува моето право и правото на моето семејство, како и нашиот интегритет и углед. Од тие причини, нема да ја повлечам кривичната пријава против Смилев“, се вели во соопштението на Димитриоски. на турската компанија Јалим дис тиџарет“, вели Димовска. За Комисијата најспорен е купопродажниот договор за Топилницата, кој уште во 2008 година тие го побарале од Министерството за економија. Според Димовска, Комисијата се сомнева дека во договорот е изоставен делот кој се однесува на еколошките стандарди, а според неа, купувачот Метрудхем не најавил повторно рестартирање на Топилницата, туку само ги купил зградите и опремата, без најава за рестартирање на дејноста. к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ 13

20 години од монетарното осамостојување на Македонија (2)

Д-р Љубе Трпески професор на Економскиот факултет во Скопје

Н

ародната банка и Министерството за финансии го понесоа најголемиот товар во подготовките за монетарното осамостојување. За само неколку месеци се подготвија соодветните закони, се набави соодветна хартија, тајно се донесе во Македонија, се изработија сите потребни технички решенија и се отпечатија парите. Се оцени дека е најпогодно време да се донесат потребните закони непосредно пред првомајските празници, за да може за време на празниците, ако се случи нешто надвор од планираното, да се коригира. Така се определи тој историски 26 април 1992 година да биде денот кога Парламентот ќе заседава и ќе ги донесе потребните закони и тоа: - Закон за паричната единица на Република Македонија; - Закон за употреба на паричната единица на Република Македонија; - Закон за Народната банка на Република Македонија; - Закон за преземање на депонираните девизни влогови на граѓаните од страна на Република Македонија. Верувам дека нема граѓанин на Република Македонијата кој не се сеќава на моментот кога претседателот на Владата, во своето воведно обраќање пред Парламентот, ги извади од внатрешниот џеб првите македонски пари и на долготрајниот аплауз што следуваше потоа. На првите македонски пари не е испишано името на валутата. Тоа произлегува од фактот што за името е потребен закон, а закон не можеше порано да се донесе поради тајноста на целата операција. Од тие причини, иако со донесувањето на Законот за парична единица на 26 април 1992 година беше официјализирано името на нашата валута, сепак, тоа не можеше да биде отпечатено на првите апоени поради фактот што парите беа отпечатени пред донесувањето на Законот. Но, тоа не пречеше народот со радост да ги прифати

На првите македонски пари не е испишано името на валутата. Тоа произлегува од фактот што за името е потребен закон, а закон не можеше порано да се донесе поради тајноста на целата операција к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

и да почне да врши плаќања со нив како да постоеле со години. Самиот акт на размената на динарите за денари се вршеше во сооднос 1:1. Тоа се направи за да им се олесни и да се поедностави размената на граѓаните. Заедно со законите за монетарното осамостојување, македонскиот Парламент во април 1992 година ја донесе и Антиинфлационата програма. Главна цел на оваа програма беше елиминирање на хиперинфлацијата, која во април 1992 година достигна 86,1% на месечна основа, односно 1.198,7% на годишно ниво, со тенденција за понатамошно забрзување. Непосредно пред воведувањето на Стабилизационата програма менувачите на „црниот пазар” применуваа девизен курс кој беше драстично (за 300%) повисок од официјалниот. Антиинфлациониот пакет се состоеше од следните клучни мерки: - воведување нова валута - денар, со фиксен паритет во однос на германската марка од 360:1; - рестриктивна монетарна политика, насочена кон редуцирање на понудата на пари и одржување на реално позитивни каматни стапки; - редуцирање на делот од општествениот производ наменет за јавна потрошувачка од 38% на 35%; - замрзнување на сите плати; - ограничено замрзнување на цените, кое опфаќаше околу 18% од сите стоки. Антиинфлационата (стабилизациона) програма се спроведуваше под многу тешки околности. Меѓу главните беа: неповолна состојба на платниот биланс, многу ниски девизни резерви, драстично опаѓање на општествениот производ како последица на брзата дезинтеграција на југословенскиот пазар и економски блокади наметнати однадвор. Исто така, во текот на спроведувањето на Програмата се јавија и одредени девијации, во смисла што конверзијата од динари во денари беше многу поголема од очекуваната. Имено, фактот што не се успеа да се сочува до крај тајноста на подготовките за монетарното к

о

м

е

р

ц

и

ј

осамостојување и што изгледаше логично, за другите средини од поранешна СФРЈ дека по Словенија, и Хрватска и Македонија, порано или подоцна, ќе воведе свои пари, придонесе при замената на динарите за денари да се заменат двојно повеќе пари отколку што се очекуваше. Тоа е и еден од факторите зошто Антиинфлационата програма беше од краток век, бидејќи при фиксен курс од 360 денари за една германска марка двојно поголемата количина денари придонесе за да се наруши тој сооднос и набрзо да се формира повторно „црн курс” на доста повисоко ниво од официјалниот. Овие фактори, силно поттикнати од одлуката на Собранието за напуштање на еден од клучните лостови на Антиинфлационата програма - замрзнатите плати - придонесоа Антиинфлационата програма да биде напуштена и инфлацијата повторно да затропа на вратите. Обновената инфлација и слабиот квалитет на хартијата на првите пари, боновите, не им даваше мир на раководството и на вработените во Народна банка. Мораше брзо да се работи на второто издание на парите. Но, сега беше полесно, барем не мораше во тајност да се набавува хартијата. Од истата фирма во Словенија се купи овојпат многу поквалитетна хартија. Дизајнот на банкнотите повторно го изработи стручната екипа на печатницата 11 Октомври од Прилеп. Инфлацијата налагаше да се прибегне кон операцијата кратење на двете нули при замената на боновите за новите пари, која се изврши во мај 1993 година. Во меѓувреме започнаа и подготовките за изработка на првите македонски ковани пари. Беше донесена одлука и кованите пари да се изработат во Република Македонија. Од бројните алатници, храброст да влезат во таа операција покажаа вработените од фабриката Сувенир од Самоков. Галебот, шарпланинецот, рисот и охридската пастрмка - како ликовни решенија на кованите пари и како симболи карактеристични за нашето поднебје - останаа неизменети до денес. И мислам дека не треба да ги менуваме. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ Волстрит изненаден од резултатите на Кока-Кола

П

роизведувачот на безалкохолниот пијалак „кока-кола“ со своите финансисиски резултати за првиот квартал од годинава ги надмина очекувањата на Волстрит, и тоа благодарение на зголемената продажба, дури и на развиените пазари. Најголемиот светски производител на безалкохолни пијалаци, кој работи во повеќе од 200 земји низ светот, во првиот квартал го зголеми обемот на продажба во Германија и Јапонија за 3%, во Шпанија за 6%, а во САД за 1%. Нето-добивката на Кока-Кола за

> БРОЈКА

првиот квартал изнесува 2,05 милијарди долари или 89 центи по акција, во споредба со добивката од 1,9 милијарди долари или 82 центи по акција во истиот период минатата година. Приходите на компанијата пораснаа за 6%, на 11,14 милијарди долари, поради зголемувањето на продажбата за 5% и растот на цените за 3%. Аналитичарите на Волстрит во просек очекуваа добивка во висина од 84 центи по акција и приходи од 10,3 милијарди долари.

23%

падна кварталната добивка на една од најголемите банки во САД, Голдман Сакс. Нетодобивката на банката падна на 2,1 милијарди долари, во споредба со 2,7 милијарди долари од истиот период лани, најмногу поради ниската активност на клиентите, посебно во одделот за инвестициско банкарство.

Добивката на eBay расте поради големата популарност на онлајн-шопингот

К

омпанијата за онлајнпродажба и аукција Ибеј (eBay) објави раст на добивката и на приходите во првиот квартал од оваа година. Од компанијата известија дека добивката во првите три месеци изнесува 725 милиони долари, во однос на 619 милиони долари од истиот период минатата година. Приходите во истиот период пораснале за 29%, на 3,3 милијарди долари, пренесува Би-би-си. Позитивните финансиски резултати настанаа благодарение

на добрата работа на одделот за онлајн-плаќање на Ибеј, Пејпел (PayPal), кој чини 40% од вкупните приходи на компанијата. Извршниот директор, Џон Донахoу, изјави дека ова е одличен старт на годината за Ибеј. „Веруваме дека во денешната продажба преку иновациите кои ги носи технологијата купувачите конечно го прифатија онлајн-шопингот како паметен, лесен и брз начин за купување“, истакна Донахoу.

Шпанија во с$ подлабока криза Банките во Шпанија моментално се соочуваат со нов бран ненаплатливи заеми, и тоа во услови на с$ подлабока економска криза во земјата, а аналитичарите кажуваат како некои од банките можеби нема да опстанат, најмногу поради строгите буџетски кратења кои ги спроведува владата Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

Ш

панската економија станува с$ попроблематична. Уделот на лошите заеми во кредитните портфолија на шпанските банки во февруари достигна 8,2%, што претставува наjвисоко ниво од октомври 1994 година. Финансискиот сектор во земјата и понатаму мака мачи со падот на цената на недвижностите и рецесијата, покажуваат последните податоци на шпанската централна банка. Износот на лошите заеми во февруари на месечно ниво исто така е зголемен за 3,8 милијарди евра, на 143,8 милијарди евра. Во јануари пак, нивниот удел достигнал 7,9% од вкупното кредитно портфолио во земјата. Банките во Шпанија моментално се соочуваат со нов бран ненаплатливи заеми, и тоа во услови на с$ подлабока економска криза во земјата, а аналитичарите кажуваат како некои од банките можеби нема да опстанат, најмногу поради строгите буџетски кратења кои ги спроведува владата, со што на шпанските домаќинства ќе им биде дополнително отежната отплатата на кредитите. Актуелната ситуација, предизвикана од колапсот на пазарот на недвижности во глобалната економска криза од 2008 година, е клучниот проблем на банките кои се најдоа во ситуација останатите институции да одбиваат да им позајмат пари, а некои од нив беа приморани да се финанасираат

8,2%

изнесува уделот на лошите заеми во кредитните портфолија на шпанските банки

143,8

милијарди евра изнесуваат лошите кредити во Шпанија во февруари со средства од Европската централна банка (ЕЦБ). Од друга страна, ситуацијата со отплата на кредити на тамошните потрошувачи и домаќинства дополнително ја отежнува и високата невработеност во земјата, која веќе е највисока на ниво на Европската унија (ЕУ), а се очекува и понатаму да расте. Централната банка на Шпанија, во обид да ја подобри ситуацијата на финансискиот пазар, во вторникот ги одобри плановите за зголемување на капиталот на сите 135 банки во земјата, но предупреди дека некои од нив тешко ќе можат да ги исполнат барањата. Во обид да ги убеди инвеститорите дека земјата

нема да биде приморана да бара меѓународен пакет-помош, Мадрид постави строги барања поврзани со докапитализација на банките, со цел да се подобри работата на банкарскиот сектор.

Нови главоболки за европските лидери

Отакако европските лидери признаа дека кризното финансирање на еврозоната ќе ја надмине границата од милијарда евра, загриженоста за финансиската ситуација во Шпанија ги подигна трошоците за задолжување на оваа земја на највисоко ниво годинава, пренесува Блумберг. Имено, приносот на десетгодишните шпански обврзници минатата недела порасна за 19 базични поени, на 5,98%. Главниот економист на лондонската Беренберг банка, Холгер Шмајдинг, нагласува дека по три релативно помирни месеци, кризата во еврозоната повторно се актуализира.

„Ситуацијата во Шпанија повторно ги оживува елементите на паника на европските пазари“, истакна Шмајдинг. Спред него, Европа моментално има доволно средства за во потполност да ја финансира Шпанија до крајот на 2014 година, доколку тоа биде потребно, меѓутоа италијанскиот јавен долг од 1,9 милијарди евра ќе биде многу тешко да се покрие доколку дојде до револт на инвеститорите, за што ќе биде потребна и нова интервенција од ЕЦБ. Шпанија влезе во рецесија во првото тримесечје од оваа година и презема с$ повеќе мерки за смирување на пазарите и на своите европски партнери, кои се загрижени за нејзината способност да го совлада буџетскиот дефицит без надворешна помош. Сепак, аналитичарите сметаат дека Шпанија ќе мора да побара финансиска помош од меѓународните кредитори.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 20.04.2012

15

ФЕЉТОН

24

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал л ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша ова аа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша оваа бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може мож да ви помогне да ги и лоци рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ГЛАВА 3: МОДЕЛОТ НА ХАОТИКА

Не дозволувајте да бидете изненадени

Менаџерите треба однапред да ги подготват чекорите за движење на нивните деловни стратегии и да ги применат во текот на турбулентните времиња. Првиот чекор е да се развие ефективен систем за рано предупредување, кој ќе открие што е можно повеќе турбуленции, што е можно побрзо и колку што е можно порано

З

наеме дека турбуленцијата може да настапи во секое време и од секое место и дека некоја турбуленција ќе може да се открие, а друга не. Турбуленцијата што е откриена треба да се анализира и потоа да се дејствува по неа колку што е можно побрзо за да може да се откријат можностите што можат да се откријат и да се искористат и ранливостите на бизнисот, така што ќе може да се сведат на минимум или сосема да се отстранат. Турбуленцијата што поминува неоткриена, вклучително турбуленцијата што е откриена, но за која менаџментот не е во состојба или не е подготвен да дејствува, или да дејствува доволно брзо, ќе создаде хаос за компанијата. На пример, потсетете се колку пати сте оделе на службено патување со авион и пилотот се обратил до патниците пред авионот да летне или откако сте во воздухот за да најави дека има извештај за силна турбуленција на патниот правец до вашата дестинација. Контролата на летање, вели пилотот, го пренасочува вашиот лет за да се избегне турбуленцијата, што ќе предизвика вашето пристигнување да биде одложено до 30 минути. Без поседување софистициран метеоролошки радар и

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

системи за откривање, кои постојано пренесуваат витални информации до контролата за воздушниот сообраќај, и без поседување постојани комуникации со летовите што се погодени од неочекувана и непредвидлива турбуленција, вашиот лет би можел да биде многу непријатен. Сега замислете дека вие веќе сте летнале и дека по еден час вашиот авион неочекувано влегува во воздушен џеб или влегува во непредвидена воздушна струја, која ниту вашите пилоти, ниту контролата на воздушниот сообраќај во никој случај не ја насетиле. Авионот сосе сите патници и екипажот се ниша напред-назад с$ додека вашите пилоти не реагираат и не скицираат нов план за летање за да се тргнат од непогодата. Сега, на крајот, замислете дека на истиот тој лет, додека чекате да бидете послужени со пијалак и вечера по еден долг и напорен ден, пилотот објавува дека има силна турбуленција токму пред вас и дека е толку голема што нема начин да се избегне. Пилотот ви кажува на сите дека, заради вашата безбедност, пијалаците и вечерата нема да бидат послужени с$ додека авионот не ја помине безбедно турбуленцијата. Потоа, сите нервозно чекаат да почне непријатниот дел од летот. Токму така како што пилотот и екипажот на авионот се подготвуваат за секој лет, исто така мора и менаџерите како и нивните организации однапред да ги подготват чекорите за движење на нивните деловни стратегии и да ги применат во текот на турбулентните времиња. Првиот чекор е да се развие ефективен систем за рано предупредување, кој ќе открие што е можно повеќе турбуленции, што е можно побрзо и колку што е можно порано.

Систем според Деј и Шумејкер

Како што главните менаџери почнуваат да размислуваат за развој на еден ефективен систем за рано предупредување во своите компании, тие треба да бидат многу јасни во поглед на целите. Покрај издавањето предупредувања, целите треба да вклучуваат откривање и намалување на ризикот, неизвесноста и на ранливоста, како и препознавање и користење на можностите. Подигањето на свесноста и едуцирањето на луѓето во нивните организации се важна цел. Често, многумина во рамките на една организација ги забележуваат предупредувањата навреме, но всушност, едноставно, не ја сфаќаат

важноста на тоа што го гледаат. Двајца почитувани лидери во развојот на деловните системи за рано предупредување се Џорџ С. Деј и Пол Ј. Х. Шумејкер од Мек центарот за технолошка иновација на Факултетот Вортон (Wharton School’s Mack Center for Technological Innovation). Во нивната книга „Периферна визија: откривање на слабите сигнали што ќе ја направат или уништат вашата компанија“ тие велат дека најголемите опасности за една компанија се тие што не ги забележувате дека доаѓаат, а разбирањето на овие закани - и предвидувањето на можностите - бара силна периферна визија. На пример, Деј и Шумејкер го наведуваат примерот на Мател (Mattel), повеќедеценискиот лидер во производство на детски играчки и кукли, кој загуби 20% од својот удел во светскиот сегмент на модерни кукли во периодот меѓу 2001 и 2004 година поради помалите ривали, вклучително Ем-џи-еј ентертејмент (MGA Entertainment), кој создаде нова линија кукли наречена Брац (Bratz). Ем-џи-еј го препозна тоа што Мател не успеа да го препознае - дека девојчињата на преттинејџерска возраст стануваат пософистицирани и созреваат побрзо. Тие ја надраснуваат Барби порано од кога било и претпочитаат кукли што повеќе личат на нивните сестри и браќа тинејџери и на поп-ѕвездите што беа нивни идоли. Како што целната група за Барби се стесни од девојчиња на возраст од 3 до 11 години на девојчиња од три до пет години, линијата Брац брзо и длабоко го отсече уделот на пазарот на Барби. До времето кога Мател, конечно, направи обид да ја спаси несреќната судбина на Барби со една линија помодерни кукли, штетата веќе беше направена и Барби, кралицата на куклите повеќе од 40 години, загуби една петтина од своето кралство речиси преку ноќ, а Мател не виде дека ќе се случи тоа. Деј и Шумејкер понатаму укажаа дека кога една компанија ги испитува своите главни области на фокусирање, нејзините прашања се конкретни, а одговорите прецизни. Колкав е нашиот удел на пазарот? Колкав е нашиот профит? Дали нашиот опсег на продажба е зголемен? Колкав е нашиот прилив и одлив на вработени? Што планираат нашите конкуренти? Но, прашањата што се користат за да се испита периферијата треба да бидат приспособливи, а одговорите

многу помалку прецизни. На пример, како дел од стратегискиот процес на Џонсон и Џонсон (Johnson & Johnson), извршниот комитет на организацијата и членовите на стратегиското оперативно тело во 2008 година се прашаа: Како ќе изгледа демографијата во 2010 година? Како ќе изгледа една типична докторска ординација? Каква улога ќе играат владите? Каква улога ќе играат тие што плаќаат? Често, кога деловните лидери почнуваат да размислуваат за развивање формален систем за рано предупредување во своите компании една од првите работи што ќе ја испитаат се важните делови од информациите и истражувањата на пазарот што тие и нивните организации ги пропуштиле во минатото, а кои ги создале најголемите изненадувања за нив. Факт е дека најголем број изненадувања не се случуваат поради недостиг од рани знаци, туку поради недостиг од една култура и начин на размислување отворени за нивно забележување. Клучните области што треба да се надгледуваат се клиентите и каналите; конкурентите и ривалите; новата технологија и научниот развој (револуционерни иновации и технологија); политичките, правните, општествените и економските сили; и тие што го обликуваат и влијаат врз мислењето на другите.

ОСУМ КЛУЧНИ ПРАШАЊА СПОРЕД ДЕЈ И ШУМЕЈКЕР За да почнат со развивање на какви било системи за рано предупредување, деловните лидери да почнат со одговарање на осум клучни прашања и потоа на состаноците да отворат Џорџ С. Деј тековни дискусии за нив: Кои се нашите мртви точки во минатото? Што се случува сега со овие мртви точки од минатото? Дали има некаква аналогија со некоја друга индустрија? Кои важни сигнали ги толкуваме погрешно? Кој во нашата индустрија е Пол Ј. Х. Шумејкер вешт во прибирање слаби сигнали и во реагирање на нив пред кој било друг? Што се обидуваат да ни кажат нашите бунтовници и неконформисти? Кои идни изненадувања би можеле, навистина, да ни наштетат (или да ни помогнат)? Која нова технологија би можела да ја промени играта? Дали постои некое незамисливо сценарио?

1 2 3 4 5 6 7 8

(Продолжува) Во следниот број: Еден друг експерт кој работи во областа на системите за рано предупредување е Бен Гилад. Каква е неговата доктрина?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с