515-26.04.2012

четврток. 26 април. 2012 чет. max. 240 C min. 110 C

пет. max. 280 C min. 90 C

саб. max. 260 C min. 90 C

МБИ 10

1.976,47

+0,87%

Извор: Македонска Берза

ДВАЕСЕТ ГОДИНИ МОНЕТАРНА НЕЗАВИСНОСТ Денарот останува стабилен, економијата тоне! 4-5

МБИД 1.819,75

+0,97% %

КАПИТАЛ ДОЗНАВА:

ДАНЕВСКИ СО СМЕШНИ АРГУМЕНТИ ВО БЛАГОЕВГРАД: Валкановска, Краљевски, МАКЕДОНИЈА ГО Димитриовски потонаа во бранот РЕПРЕСИРАЛА?! ЧИНГОВСКИ ПРЕРАСНУВА ВО АМБАСАДОР!

11 7

СО СИЛЕН БРЕНД ДО ПОГОЛЕМ ПРОФИТ 10

ОМБ

121,10

0,00%

ЕМУ

€

61,50

САД

$

46,73

Курсна листа на Народна банка на Македонија

АКО КАРАНАКОВ И ГАШТОВ КНИЖЕЛЕ ПОГРЕШНО, ЗОШТО ЧАШУЛЕ ОДОБРУВАЛ? 7

УТРЕ:

НАЈНОВ О БРОЈ БРО О НА СПЕЦИЈАЛНИОТ ПРИЛОГ СПЕЦИЈАЛНИ БАНКИТЕ & БИЗНИСОТ

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 515 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

АНАЛИЗА

О Г Т О С Н А Л А Б Е Р О ВЛАДАТА С О Т О В Т Ш И Н Ж Е Д А Р РУШИ Г

КОЈ ЌЕ ЈА КРЕВА СЕГА ЕКОНОМИЈАТА?

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

15 “ претседател на Европски совет

четврток 26/04/2012

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

Буџет за убивање на економијата и за скап популизам

А

ко клучните капитални проекти останаа со помалку пари поради ребалансот на Буџетот, а споредни и неважни ресори и државни институции добија дури и повеќе пари, значи дека на Владата годинава & е гајле за економијата. Ако нема капитални инвестиции, значи нема деловна активност, а тоа значи помалку приходи во Буџетот. Ама и за тоа им е гајле во Владата. Си позајмија 250 милиони евра од Дојче банк. Си позајмуваат милионски суми и од домашните банки. На Владата во моментов & е гајле само за скапиот популизам, кој си го тера со години, но сега доживува кулминација. Затоа и во „кризниот“ Буџет си обезбеди повеќе пари за плати и за нови вработувања во јавната администрација и за социјална помош на населението. Класичен популизам! Подготовка за локалните избори следната година! Подготовка за обезбедување уште еден мандат на локално, а потоа, веројатно и на државно ниво! Сега уште и да се радуваме што министрите за транспорт, финансии, економија... помалку ќе трошат за капитални проекти, а повеќе за леб и путер за народот?! Тоа што сите европски земји кои сакаат полесно и побрзо да се справат со финансиската криза штедат на трошоците за јавната администрација воопшто е неважно за македонската Влада. Јавниот сектор и социјалните давачки во Македонија годинава ќе ги изедат сите пари што ќе ги собере Министерството за финансии од фирмите преку даноци и други давачки, но и значаен дел од 250 милиони евра од кредитот од Дојче банк. Тоа значи смрт за компаниите. Од нив се чека само да го полнат, а за возврат нема да добијат ништо. Најскандалозно е што бизнисмените треба да работат за државата, ама да не бараат пари! Каде ли само во Владата го виделе овој „антикризен“ модел? Тој е погубен за стопанството. Каков ли само економски раст очекува Ставрески во вакви услови? Врз кои морални и патриотски принципи во моментов се потпира Преродбата на Груевски од 2006 година? Зошто молчат македонските бизнисмени за ребалансот, кој му задава голем удар на стопанството? Па, колку треба да бидат дотепани компаниите за да кажат дека државата им ја убива ликвидноста, што може да им стави клуч на врата?

“

ХЕРМАН ВАН РОМПУЈ

www.kapital.mk

Влезот на земјите од западен Балкан во Европската унија ќе стави крај на една историја со постојани конфликти и војни.

4,6% повеќе пари ќе потроши Собранието за плати на пратениците

денари по килограм ќе биде најниската откупна цена на зелката, се договорија градинарите и откупувачите и министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство, Љупчо Димовски. Расцветаната зелка и ниските откупни цени ги кренаа на нозе струмичките земјоделци, кои пред два дена се собраа на предупредувачки протест во селото Куклиш. Се жалеа дека покрај лошиот годинашен род, и трговците постојано ги намалуваат откупните цени.

О

колу пет милиони евра ќе потроши годинава Собранието за плати и надоместоци за пратениците, што е зголемување од 4,6% во споредба со првично планираниот буџет на Собранието. Со ребалансот, вкупниот буџет на Собранието „тежи“ 11,2 милиони евра, односно скратен е за 15% од првично планираниот буџет, кога изнесуваше 13,2 милиони евра. На почетокот од годинава Собранието ги изгласа измените на Законот за плата и други надоместоци на избрани и именувани функционери, според кои истите добиваат повисока плата за 5%. Поголеми плати има целиот државен врв, како министрите, пратениците, судиите... Инаку, платата на пратениците се движи од 63.000 до 67.000 денари.

Владата со ребалансот ништвото. Кој ќе ја диг 62% 61,2% 1,9

се скратени парите предвидени за гасификација

се скратени парите за технолошките индустриски развојни зони

милиони евра се намалени парите за инвестиции во железничка инфраструктура

Дури половина од вкупното кратење на Буџетот од 120 милиони евра со последниот ребаланс отпаѓа на кратење пари за изградба на градежни објекти, што претставува директен удар врз градежната индустрија, во која работат над 20 илјади луѓе и која изминатите две години беше главната локомотива на македонската економија. Бизнисмените велат дека на економијата црно & се пишува и се молат Владата да не им воведе нови даноци за да го наполни Буџетот Биљана Здравковска - Стојчевска zdravkovska@kapital.com.mk

Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

В

ладата со ребалансот си ја сече гранката на којашто седи. Кратењето на парите за клучните капитални проекти речиси ќе ја уништи градежната индустрија, но ефектите ќе ги почувствуваат сите компании и индустрии, бидејќи забавувањето на економијата ќе ги намали приходите во Буџетот и сосема извесно дека ќе го забави и враќањето на ДДВ. Бизнисмените велат дека по ваквиот ребаланс, на економијата не & се пишува добро и дека им останува единствено да се молат Владата да не им воведе нови давачки за да го наполни Буџетот. Ова се првите реакции на бизнисмените на ребалансот на Буџетот за 2012 година, со кои Владата скрати 120 милиони евра.

Анализата на предлот на Министерството за финансии за кратење на првичниот Буџет покажува дека најголемо намалување, дури 38,5 милиони евра, има кај парите кои беа предвидени за изградба на градежни објати. Во првичниот Буџет за 2012 година за оваа намена беа предвидени 158 милиони евра, а сега со ребалансот за градење градежни објекти ќе се потрошат 117 милиони евра. Втора ставка каде што каде што има многу големо кратење од речиси 15 милиони евра, што многу силно ќе го почувствуваат компаниите, е изградбата и реконструкцијата на патиштата. Првичната сума од 78 милиони евра за изградба и реконструкција на патишта со ребалансот е намалена за 20%, на

За 90 милиони евра се кратат капиталните инвестиции

П

окрај намалувњето на парите за градежни објекти, анализата на ребалансот покажува и дека има големо намалување и кај многу други капитални проекти, кои директно или индиректно, ќе влијаат негативно врз компаниите. Анализата покажува дека од вкупното кратење со ребалансот од 120 милиони евра, дури 90 милиони евра или 75% се кратења кај капиталните инвестиции. Така, на пример, парите за гасификација со ребалансот се скратени за 62%, парите за инвестиции во железничка инфраструктура се скратени за 20% или околу два милиони евра, а за технолошките индустриски развојни зони за над 61%. Парите за поддршка за инвестициски вложувања се намалени за 98%, изградбата на спортски училишни сали за 52%. За околу една третина или за осум милиони евра се намалени парите предвидени за разни програми за економски развој, како на пример, за економска промоција, за унапредување на деловните активности.

64 милиони евра. Повеќе од двојно се намалени и парите за реконструкција и доградба на здравствени објекти, кои со ребалансот се намалени на 500

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

МЕПСО ќе даде 433.437 евра за три лимузини и за товарни возила

> БРОЈКА

3,4

> БРОЈКА

Д

ури 433.437 евра ќе даде државниот електропреносен оператор МЕПСО за да купи 19 возила, лимузини и теренски товарни возила, покажуваат податоците од Бирото за јавни набавки. Иако од Бирото не објавуваат за колку возила се работи, од МЕПСО велат дека од Аутомобиле Ск ќе набавуваат 16 комбинирани возила (патнички и товарни) од гамата на Фиат, додека од Аутомакедонија ќе набавуваат три лимузини од гамата на Шевролет. Двата договори се со времетраење од 38 месеци, а начинот на плаќање е со одложено плаќање на 36 месечни рати. Квалитетот на автомобилите се оценувал со 20 бода, техничката поддршка со 25 бода, додека цената на возилата со 55 бода. Потребата за купување лимузини во време на економска криза и на ребаланс на Буџетот од МЕПСО ја објаснуваа со застарениот возен парк. „Потребата за набавка на нови возила се наметна поради тоа што возниот парк на МЕПСО е со просечна старост над девет години, а последен пат јавна набавка на возила имавме во 2005/2006 година. За потребите на работењето МЕПСО планира да набави вкупно 36 возила, седум патнички возила, седум караван патнички возила, 14 комбинирани возила, две товарни возила и шест теренски возила, на лизинг или на одложено плаќање во период од три години“, изјавија неодамна од МЕПСО.

милиони ера годинава предвиде Министерството за образование за изградба на спортски сали во средните училишта со ребалансот на Буџетот на Министерството. Парите се намалени за 30% од предвидените на почетокот на годината. Изградбата на 145 училишни спортски сали беше еден од клучните проекти на Владата.

т го руши градежга економијата? МЕНДЕРЕС КУЧИ

3

АЦЕ АНТЕВСКИ

претседател на Комора на Северозападна Македонија

директор во Раде Кончар

Според податоците во ребалансот на Буџетот, на економијата не & се пишува добро. Може само да се молиме да не ни наметнат нови давачки за да го пополнат Буџетот, затоа што Владата со ребалансот си ја крати гранката на која седи. Со тоа што речиси го исекоа градежништвото, кое е главниот двигател на секоја економија, аспсолутно сметам дека ќе имаме проблеми, дури ќе има и доцнење на ДДВ.

Металопреработувачката индустрија ќе биде силно погодена со ребалансот, бидејќи таа е директно поврзана со градежништвото. Уште поголем проблем е што може да почнат да доцнат плаќањата кон оние што веќе ги завршиле проектите. Кога ќе се земе предвид колку подизведувачи имаат фирмите кои работат со државата, воопшто не оди на добро работата.

лидери

победник и губитник

+

КОЦЕ ТРАЈАНОВСКИ

З

ЕЛС слави 40 години од своето постоење, а откако Трајановски е на чело на здружението има зголемена активност и многу поажурно се спроведуваат сите проекти и иницијативи

СЕАД КОЧАН

илјади евра од првичните 1,3 милиони евра. КОИ КРАТЕЊА НАЈМНОГУ ЌЕ ГИ ПОГОДАТ КОМПАНИИТЕ? Само на овие три ставки Буџет 2012 Ребаланс Кратење Владата скратила околу 55 Други градежни објекти 129.364.666 96.658.113 -32.706.553 милиони евра, што е половина Изградба и реконструкција на патишта 78.793.186 64.199.593 -14.593.593 од вк у пното кр атењ е на Градежни објекти 26.378.617 20.528.081 -5.850.536 Буџетот од 120 милиони евра, од што станува сосема јасно Реконструкција и доградба на здравствени 1.317.073 504.065 -813.008 дека Владата отстапува од објекти 11.311.219 9.413.495 -1.897.724 ставовите кои до неодамна & Инвестиции во железничка инфраструктура беа главна одбрана во борбата Гасификација 4.875.048 3.024.390 -1.850.658 со кризата, а тоа е со пари Економска промоција 11.541.544 10.557.154 -984.390 од Буџетот, односно со јавни Изградба на спортски сали во основни 5.103.024 3.474.861 -1.628.163 градежни инвестиции да ја училишта подига економијата. Унапредување на деловните активности 813.008 487.804 -325.204 Сосема е јасно дека овој 8.422.764 5.211.382 -3.211.382 ребаланс ќе ја стави на колена Технолошки индустриски развојни зони м а кед о н с кат а г р а д е ж н а да се намали и побарувањето, затоа гранки, тогаш со сигурност може индустрија, бидејќи сите поголеми што тоа е синџир“, вели Сеад Кочан, да се предвиди дека кратењето на градежни зафати ќе бидат прекинати, претседател на Градежната комора при капиталните инвестиции ќе предивика забавени или за нив Владата нема Сојузот на стопански комори. пад и во целата економија. навреме да им плаќа. Во услови кога Градежната индустрија, која учествува „Металопреработувачката индустрија македонските градежни компании, со 5,5% од вкупниот БДП на Македонија исто така ќе биде силно погодена, поради кризата, главно се свртени кон и во која се вработени околу 20 илјади бидејќи таа е директно поврзана работа со Владата, ваквиот ребаланс луѓе, во изминатите две-три години беше со градежништвото. Уште поголем може некои од нив да доведе до банкрот, главната локомотива на македонската проблем е што може да почнат да со оглед на фактот што многу од нив економија. Во вкупниот раст на БДП доцнат плаќањата кон оние што веќе се тешко погодени од неликвидноста од 3% минатата година градежната ги завршиле проектите”, вели Аце и од неможноста да си го наплатат индустрија имаше најголем придонес, Антевски, директор во Раде Кончар, сработеното. околу 15%, додека сите други индустрии потенцирајќи дека фирмите најмногу ги „Факт е дека ќе дојде до забавување на учествуваа со два до три проценти. плаши повратот на ДДВ и евентуалните градежните активности. Меѓутоа, тие „Според податоците во ребалансот доцнења кои можат да се случат ако проекти што се во дел на инфраструктура на Буџетот, на економијата не & се полнењето на Буџетот не оди како што с$ уште се во фаза на проектирање и пишува добро, а мене ми мириса на треба. изнаоѓање средства и не верувам дека предвремени избори, затоа што не знам Очигледно, Владата е решена предност воопшто биле обезбедени средствата. како може поинаку да се објасни. Може да им даде на социјалните програми и на Во делот на „Скопје 2014“ големите само да се молиме да не ни наметнат проектите кои можат да & донесат повеќе работи веќе се завршени, а остануваат нови давачки за да го пополнбат Буџетот. гласови на локалните избори следната само завршните работи, така што во овој Затоа што Владата со ребалансот си пролет, а не на економијата. Последните дел и не очекувавме голема градежна ја крати гранката на која седи. Со тоа задолжувања од околу 330 милиони динамика. Ние се надевавме дека ќе што речиси го исекоа градежништвото, евра се доказ дека Владата е свесна бидеме ангажирани околу слободните кое е главниот двигател на секоја дека Буџетот тешко ќе се полни, но за економски зони, ама ни ветија дека економија, аспсолутно сметам дека редовна исплата на платите во јавната ќе има забавување, а не кратење ќе имаме проблеми, дури ќе има и администрација и пензиите, одлучи да на активностите. Очекуваме да не доцнење на ДДВ”, вели Мендерес се задолжи во странство. За споредба, останеме без работа, оти тоа би било Кучи, претседател на Комората на сите земји кои се соочија со буџетски многу лошо. Што се однесува до данокот Северозападна Македонија. проблеми, прво ги кратеа платите на додадена вредност, вообичаено, Ако се знае дека со градежништвото на администрацијата и социјалните кога нема работа се намалуваат и се поврзани најмалку 20 други помали трансфери. приливите по овој однос, па можно е

милиони евра ќе потроши Министерството за транспорт и врски за инвестиции во железничката инфраструктура, пишува во ребалансот на Буџетот. Парите се скратени за 16%, бидејќи на почетокот на годината Министерството планираше инвестиции во железницата од 11,3 милиони евра.

ПОБЕДНИК

претседател на Градежна комора при Сојуз на стопански комори

Факт е дека ќе дојде до забавување на градежните активности. Очекуваме да не останеме без работа, оти тоа би било многу лошо. Што се однесува до данокот на додадена вредност, вообичаено, кога нема работа се намалуваат и приливите по овој однос, па можно е да се намали и побарувањето, затоа што тоа е синџир.

9,4

ФАТМИР БЕСИМИ

М

инистерот за одбрана замина во дводневна официјална посета на Германија, каде што ќе оствари средби со претседателот и со членовите на Комисијата за одбрана на германскиот Бундестаг

не им беше денот

СИЛВИО БЕРЛУСКОНИ

П

о сите скандали кои ги приреди, поранешниот италијански премиер Силвио Берлускони сакал да формира политичка партија и да се врати на политичката сцена, оти светот не можел без него

Македонската амбасадорка во Велика Британија, Марија Ефремова, не само што е единствената жена во сегашната постава на дипломатската мрежа на земјава, туку и единствениот амбасадор во Лондон кој се закити со престижна награда на специјализираното МАРИЈА британско списание ЕФРЕМОВА „Дипломат“, која традиционално се доделува секоја година. Таа е наградена за „исклучителниот придонес на жените во дипломатијата“. Со ваквата награда Ефремова докажува дека и покрај лошите состојби во кои се наоѓа македонската дипломатија, сепак, се издвојуваат поединци кои вистински си ја одработуваат задачата како амбасадор. Оваа награда не е само награда за Ефремова, туку и награда и промоција за нашата земја. Таа не треба да биде пример кој ќе ги мотивира и останатите дипломатски претставници на земјава, но и мотив повеќе за Ефремова да се заложи за зголемување на бројот на претставничките од понежниот пол на престижната функција амбасадор.

_

ГУБИТНИК Македонската претставничка за овогодинешнава „Песна на Евровизија“, Калиопи, во соработка со МРТ, тргна на промотивна турнеја, на која ќе ја претстави евровизиската песна „Црно и бело“. Но, ако се суди по првото промотивно „спотче“ кое се појави на Интернет, промоцијава тешко да ја биде. Калиопи се појавува КАЛИОПИ БУКЛЕ во едно неверојатно лошо издание, очајнички мачејќи се да сврзе три реченици на англиски, па кога ја гледате, не знаете ниту што сака да каже, ниту со која цел праќа пораки „дека ќе ни го даде срцето за да & го дадеме гласот“. Таа делува сосема дезориентирано, збунето, со насмевки кои никој не ги разбира. Затоа што, велат, имало тим кој работел со неа, нели ќе беше нормално да & стокмеа (кога веќе таа не умее) неколку реченици на англиски, па таа да одвои петнаесетина минути и да ги научи напамет, па да прати порака како што доликува. Вака не се претставува држава!

мисла на денот

ХАРИ ХАЏИ РИСТЕСКИ

С

$ поизвесно е дека „вечниот“ претседател на Фудбалската федерација конечно ќе биде сменет од својата функција на саботното редовно собрание, откако нанижи низа неуспеси и катастрофални порази

ЕКОНОМИЈАТА Е НАУКА КОЈА ГО ИЗУЧУВА ОДНЕСУВАЊЕТО НА ЧОВЕКОТ КАКО ОДНОС МЕЃУ КРАЈОТ И ОГРАНИЧЕНИТЕ ПАРИ КОИ ИМААТ АЛТЕРНАТИВНИ НАМЕНИ.

Лајонел Робинс британски економист

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ... Најголем дел од кредитите се долгорочни

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ.... извор: НБРМ

Краткорочни; 52.669.000.000

Сомнителни и спорни побарувања; 20.967.000.000

П

овеќе од половина од кредитните пласмани на банките и на штедилниците кај недржавниот сектор се долгорочни. Последните податоци од Народната банка на Македонија покажуваат дека заклучно со март годинава, од вкупно 210.912 милиони денари кредитни пласмани, дури 134.941 милиони денари се долгорочни.

Пресметана камата; 2.335.000.000 Долгорочни; 134.941.000.000 Вкупно кредити заклучно со март 2012 година: 210.912.000.000

светот низ медиумите...

Today’s Zaman Tod

Турс Турскиот весник пишува за дискриминацијата на муслиманите диск во светот. св Според насловната тема, сите муслимани во Европа тема се соочуваат со со дискриминација и мо мора да се преземат мерки за почитување на основните човекови почи права. прав

Vecernje Novosti Vec

Весн Весникот пишува за процесот на легализација на објектите, којшто лега се од одложува. Според весникот, олеснувањата за легализација се олес одложуваат до 30 јуни, а рокот за одл легализација е одложен за шест лега месеци. месе

L’arena

Италијанскиот весник пишува за поранешниот италијански премиер Силвио Берлускони, кој & плаќал огромни суми на Сицилијанската мафија за да се заштити себеси и семејството од киднапирање.

Дума

Бугарскиот весник пишува дека Бугарија му должи на Росатом над една милијарда евра за АЕЦ Белене. Според изјавата на директорот на државната корпорација, или Бугарија ќе ги плати парите, или ќе плати отштета.

www.kapital.mk

М

акедонска пошта ја промовираше новата пригодна поштенска марка издадена по повод 20-годишнината од монетарното осамостојување на земјата и воведувањето на денарот. Марката е со вредност од 36 денари. На неа е претставена монетата од еден денар, искористен е мотив од стара пара на Македонија.

Денарот останува економијата тоне Денарот, кој пред 20 години се роди во крајно сложени услови, во време кога се распадна заедничката држава Југославија и кога инфлацијата незапирливо растеше, успеа да остане стабилен во најголем дел од своето дваесетгодишно постоење. Денес денарот е почитувана валута, а с$ повеќе тоа го препознаваат и македонските граѓани, кои с$ повеќе штедат во денари Петре Димитров

П

dimitar@kapital.com.mk

о дваесет години никој нема дилеми дека во најголем дел од изминатите години денарот се потврди како стабилна, ценета и широко препознатлива валута. „Во 15 од вкупно 20 години имаме стабилен денар, а преку одржувањето на стабилната валута одржуваме и ниска инфлација, која е споредлива со нивото на инфлација во еврозоната. За економија како што е македонската стабилноста е првенствен и неопходен услов за економски раст. Без стабилност не може да има економски раст“, вели гувернерот на Народната банка на Македонија, Димитар Богов. Монетарното осамостојување на земјава и воведувањето на македонската валута преставуваше еден од главните чекори на земјата по патот на нејзината државност и независност. Денес, кога денарот го слави својот 20-ти роденден, с$ повеќе добива на тежина, за што меѓу другото, сведочи и с$ поголемиот интерес за штедење во денари. Според податоци од март

1992

годинава, 46% од вкупните штедни влогови се во денари. „Воведувањето на денарот е еден од најзначајните чекори во осамостојувањето на Македонија. Поради својата улога во постојаното одржување на стабилноста на цените, денарот во текот на изминатиот период успеа да стане ценета валута во државата и пошироко“, вели Богов. И на прославата на овој голем јубилеј с$ уште се актуелни дилемите дали со досегашната политика на стабилен курс на денарот се поттикнува економскиот раст или тоа треба да се направи со флуктуирачки курс, или со девалвација. Сегашното раководство на НБМ, како и претходните, останува застапник на стабилна валута. Богов во неколку наврати порача дека и понатаму ќе продолжи да ја применува оваа монетарна стратегија, иако мислењата за ефектите од одржувањето на фиксниот девизен режим врз економскиот раст се поделени. НБМ не планира да го поттикнува економскиот раст со девалвација на курсот на денарот, со висока инфлација или со поттикнување прекумерен кредитен раст. Првите македонски пари (ги

1993

ЉУБЕ ТРПЕСКИ

ГЛИГОР БИШЕВ

поранешен гувернер на НБМ

генерален директор на Стопанска банка Скопје

Стабилноста на денарот е заслуга на оние што го воведоа и на оние што се грижат за неговата стабилност. викале само пари, оти с$ уште немале име) се печателе во 1991 година во најголема тајност во прилепската печатница 11 Октомври. И специјалната хартија што била пренесена од Фабриката за хартија во Радече од Пула, преку Драч, во земјава се транспортирала со брод во најголема тајност. Сите се плашеле да не излезе во јавноста информацијата дека Македонија се подготвува, по политичкото осамостојување, и за монетарно осамостојување, иако тоа се насетувало и се очекувало.

1994

За кратко време се успеа речиси без девизни резерви да се избегне хиперинфлацијата, да се постигне ценовна стабилност, која се одржува во последните 15 години на ниво на еврозоната. Поради чувствителноста на прашањето на дизајнот на парите и краткото време, била донесена одлука сите вредносни бонови да се со ист дизајн, а да се разликуваат само по боите. Тие биле привремено платежно средство. На 29 април 1993 година југословенските динари официјално престануваат да важат како платежно средство, а претходно, на 26 април 1992 година, тогашниот премиер, Никола Кљусев, на говорницата

1995

1996

НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Филип Петровски влезе во Управниотт одбор на Државна лотарија

2

ина Се отвора нов универзитет по медицина инвестиција од Обединетите Емирати!!

3

и Како реагираат директорите на Груевски на „ветрот на промени“?

4

р за Добрососедска политика или борба арија Елени политички поени? Која е Марија Копа?

Стапката на инфлација спуштена на

Висока инфлација

55,4%

0,2%

годишно

15

15

На 15 јануари 1992 година во прилепската печатница 11 Октомври почна печатењето на првите македонски пари во вид на вредносни бонови

Никола Кљусев, премиер на Р.Мaкедонија oд парламентарната говорница ги презентираше првите македонски денари: „Република Македонија воведува сопствена парична единица што ќе го носи името денар и еве задоволство ми е да видите како тие парични единици се печатени. Нека ни е честито“.

јануари ПЕЧАТЕЊЕ НА ПРВИТЕ МАКЕДОНСКИ ПАРИ

април ВОВЕДУВАЊЕ НА ДЕНАРОТ КАКО ЕДИНСТВЕНА ВАЛУТА

Хиперинфлација од

1890% годишно

ОКТОМВРИ

ДЕНАРОТ Е ВРЗАН ЗА МАРКАТА

Официјално е воведена стратегијата на тегретирање на девизниот крус во рамки на која денарот се врза со марката и политиките на Бундесбанката со што НБРМ даде јасно до знаење дека е цврсто решена да одржува дисциплинирана и неинфлаторна политика

Политиката на врзување на денарот за марката веднаш ги даде резултатите иинфлацијата уште следната година беше спуштена на 0,2%

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

1.000

150 742

ЕЦБ се однесува како Народната банка на Југославија

фирми неделно згаснуваат во Грција како резултат на должничката криза

илјади работни места во Грција се згаснати од 2011 година, а секоја шеста компанија има намалени приходи

илјади мали претпријатија имало во Грција во 2010 година, пред да се продлабочи должничката криза

П

ечатењето на банкнотите трае од четири до шест месеци. Температурата во просторијата во која се печатат парите мора да изнесува 18 степени Целзиусови, притисокот да е 989 хектопаскали, а влажноста на воздухот не смее да биде повисока, ниту пониска од 55%. На крајот, секоја банкнота мора да издржи двочасовно вриење на 90 степени Целзиусови во машина за перење, односно не смее да претрпи никакви оштетувања. Таа не смее да се скине и по 5.000 превиткувања, а предвидено е во промет да издржи 5-7 години. Од средствата за заштита банкнотите содржат воден жиг, дел што ги менува боите во зависност од аголот под кој се гледа и таканаречен двоен пасер, предмет поделен на два дела, кој кога се гледа во правец на светлината прави целина. Третата страна на банкнотата служи за заштита и ја гледаат малкумина.

ФАКТИ

Банкнотите и монетите се изработени според строгите меѓународни норми и рецепти, кои се чуваат како државна тајна. Името на македонскиот денар води потекло од римскиот збор „денариус“, збор изведен од дени, што значи „по десет“. Името го предложил академикот Петар Х. Илиевски. Другите предлози за македонската валута биле македонски динар, лав и статер. во Собранието, кога пратениците ги усвоија Законот за Народна банка на Македонија, Законот за парична единица и за нејзина употреба, видно возбуден ги покажа првите македонски валути. Дизајнот на првата емисија на книжни пари е дело на графичкиот уметник Борче Николоски. Подвалутата на денарот е наречена дени и претставува еден стоти дел од денарот. Името на првите македонски пари било неизвесно речиси неколку дена до пред пуштањето на вредносните бонови во оптек. По пуштањето во оптек на првите македонски пари започнала борбата со хиперинфлацијата. Пред Македонија да се одвои од монетарниот систем на тогашна Југославија месечната стапка на инфлација изнесувала 86%. За да се спречи тоа, веднаш се почнало со

ЈУЛИ

Девалвација на денарот од

16%

На 9 јули 1997 година Народната банка на Македонија објави дека е направен девлавација на денарот и курсот на денарот од 27 денари за една марка беше зголемен на 31 денар за една марка. Истиот ден полицијата насилно го симна албанското знаме од општинската зграда во Гостивар, по што имаше големи немири и протести

примена на рестриктивна монетарна политика, а како резултат на тоа, во периодот мај-декември 1992 година инфлацијата била намалена на просечно ниво од 12,7%. Во наредните години НБМ воведува пазарно ориентирани инструменти како вовед за отворен пазар. Вредносните бонови требало да имаат рок од само шест месеци и да го трасираат теренот за фактичко заживување на македонската валута. Советот на НБМ дури на крајот од 1992 година, односно на 10 декември донесува одлука за изработка на новите пари. Првите македонски денари, не бонови, беа пуштени во оптек во мај 1993 година. Сегашното издание на македонски банкноти е пуштено во оптек на 8 септември 1996 година и се состои од книжни пари што се дело на ликовниот уметник Билјана Унковска.

2002

2010

ЈАНУАРИ

ВОВЕДУВАЊЕ НА ЕВРОТО

Со воведувањето на еврото како заедничка европска валута, НБРМ продолжи да води политика на тагретирање на денарот за еврото, а сите штедни влогови во Македонија кои беа во марки беа разменети во евра со курс 2:1.

МБИ 10 3.000

Е

вропската централна банка се однесува како поранешната Народна банка на Југославија, која печатеше пари без покритие. ЕУ не може да ја зголемува конкурентноста на глобално ниво со евтина работна сила без социјални права, вели Менцингер во интервју за српски „Нин“. За професорот по економија на Правниот факултет во Љубљана нема никаква дилема дека актуелната криза е последица на неолибералниот концепт.

Банкнотите во промет треба да издржат седум години

1998

БЕРЗА

ЈОЖЕ МЕНЦИНГЕР

прв словенечки министер за економија

стабилен,

1997

ТОП ВЕСТИ...

2011

2012 МАРТ

РЕКОРДНО НАЈВИСОКО ШТЕДЕЊЕ ВО ДЕНАРИ

46%

од вкупните влогови во банките во Македонија се во денари и на крајот на март достигнаа 1.253 милијарди евра

132

место е позицијата на Македонија според Светскиот индекс на донирање во 2011 година, што е пад од 41 места споредено со претходната година. Индексот го прикажува филантропското расположение на физичките лица и според него, македонските граѓани најмногу им помагаат на непознати, помалку донираат финансиски средства, а најмалку се расположени за волонтирање.

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

ВИКТОР ПЕТКОВ

генерален директор на конзервната фабрика ВИПРО

Ребалансот ќе го почувствува целата економија

Ќе забави изградбата на Стариот театар и на филхармонијата

К

лучните проекти на Министерството за култура од проектот „Скопје 2014“ најверојатно ќе се реализираат со забавена динамика, оти со ребалансот на Буџетот на Министерството парите се скратени за таа намена. Од вкупно 5,9 милиони евра, колку што планираше да потроши Министерството за култура, со ребалансот средствата се намалени на 5,1 милион евра. Главно, ќе се крати на изградбата на стариот театар, односно планирано е да се потрошат 2,7 милиони евра, што е 40% помалку од првично предвидените. За приближно ист процент ќе се крати и на зградата на Македонската филхармонија, а нема да биде поштедена ниту спомен-куќата на Тоше Проески и Музејот на ВМРО. Зголемување пак, на парите е предвидено за Музејот на албанската азбука, конзерваторскиот центар во Гостивар.

02/11

05/11

09/11

2010/2012 2010/2012

Max. Min.

01/12

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера беше остварен промет од 80.059 евра од редовното тргување, кое се намали за 74,35% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници пак, забележа намалување од 58,01% во споредба со вторникот. Главниот берзански индекс МБИ-10 порасна за 0,87% и денот го заврши со вредност од 1.976,47 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Арчилормитал (ХРМ)

64,00 +4,00

+6,67%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Гранит

487,00 -13,00

-2,52% 2 52%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.001,56 +0,58% 0 58%

Бизнисмените оптимисти за периодот што следува

Д

иректорите на македонските компании очекувааат дека во следните три месеци ќе имаат поголем обем на производството, како и тоа дека нема да отпуштаат вработени, покажува последната анкета на Државниот завод за статистика за тенденциите во преработувачјата индустрија. Во март годинава залихите на суровини и репроматеријали, како и тековните набавки на суровини и репроматеријали се под и околу нормалата, рекле дел од македонските бизнисмени. Залихите на готовите производи во март годинава се зголемени во споредба со претходниот месец. Просечното искористување на капацитетите на деловните субјекти во март 2012 година е 59,9% од нормалното искористување. Според статистичките подат податоци, директорите оценуваат дека еконо економската состојба на деловните субјекти минат минатиот месец е поповолна во однос на март 2 2011 година. Најголемо влијание на огран ограничувањето на обемот на производство во 2 март 2012 година имаат недоволната странска побар побарувачка, со 22,5%, недоволната домашна побар побарувачка, 18,4%, финансиските проблеми, 12,7% и конкурентниот увоз со 9%.

М

ожеби прехранбената индустрија нема директно да биде погодена, но кризата од ребалансот ќе ја почувствува целата економија. Ребалансот е резултат на погрешна проценка од пред неколку години, а Владата сега само се вади на светската криза”, изјави Виктор Петков, директор и сопственик на конзервната фабрика ВИПРО. Според Петков, жално е што прво се кратат капиталните инвестиции, а платата на административците не се чепка. „Но, вистината е дека така социјалниот мир не може да се одржува на долг рок”, вели Петков.

10/10

1.976,47

15

години слави меѓународната манифестација „Денови на образование и кариера“. Образовниот едукативен центар прв пат ја организираше манифестацијата во 1998 година под називот „Денови на меѓународното образование“, што тогаш претставуваше единствено вакво случување во регионот.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

По остриот пад на цените на акциите на Волстрит завчера, вчера добрите компаниски резултати ги охрабрија вложувачите. Благ пораст на цените на акциите беше забележан и на европските и на азиско-пацифичките берзи, но стравот од продлабочување на рецесијата во еврозоната с$ уште е присутен.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.720,18 9.561,01 1.371,97 2.961,60 6.698,64 809,49

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,19% +0,98% +0,37% -0,30% +1,64% +0,69%

€ $

1,2204 ПРОМЕНА

-0,5%

СТАПКА

1,3206 ПРОМЕНА

+0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.643,10 -0,04% 0 04% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

118,55 +0,33% 0 33% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

ЈОРГОС ПРОВОПУЛОС

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

гувернер на грчката централна банка

Рецесијата во Грција е подлабока од очекуваното. БДП веројатно ќе падне за 5%, наместо планираниот минус од 4,5%.

“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Стартуваат подготовките за ентериерното уредување на Стариот театар

М

инистерството за култура вчера објави оглас за две идејни решение за ентериерното уредување на Стариот театар, дел од прокетот „Скопје 2014“. Според огласот објавен на Бирото за јавни набавки, Министерството ќе избира решение за отсликување на плафонот во големата сала, како и решение за изработка на скулптурална композиција. На склуптуралната композиција треба да бидат претставени основоположниците на театарското творештво - Војдан Чернодрински, Ристо Крле, Васил Иљоски, Антон Панов и Јордан Хаџи Константинов-Џинот. Истата ќе биде висока 163 сантиметри и ќе биде изработена од лиена бронза. Засега, не е утврдена цената која ќе се плати за двата проекти. Познати се само критериумите кои треба да ги исполнат заинтересираните учесници. Тие треба да се дипломирани уметници или склуптори, во последните пет години да не му била изречена забрана за вршење професионална дејност, да имаат доказ дека припаѓаат на соодветно професионално здружение и во последните пет години да не му е изречена правосилна пресуда за учество во злосторничка организација, корупција, измама или перење пари.

И опозицијата се потпиша на декларацијата за влез во НАТО

П

ратениците на опозициската СДСМ ја потпишаа декларацијата што во вторникот до сите политички партии ја доставија владејачките ВМРО-ДПМНЕ и ДУИ, а со која од сите земји-членки на НАТО се бара зачленување на Македонија во Алијансата. Своите потписи на декларацијата предложена од власта СДСМ ги оправда со ставот дека нивен највисок приоритет се евроатлантските интеграции на Македонија. „Заклучуваме дека власта има план како да ја внесе Македонија во НАТО на претстојниот самит во Чикаго. Затоа ја поддржуваме декларацијата и очекуваме резултати“, истакна генералниот секретар, Андреј Петров.

Канческа-Милевска побара да се почитува и да се цени уметничката вредност

П

о бранот реакции кој во јавноста го предизвика склуптурата „Три врби во Вардар“, која чини 250.000 евра, министерката за култура, Елизабета Канческа-Милевска, апелираше до јавноста да се почитува и да се цени уметничката вредност. „Скулптурата се негува во многу светски метрополи. Искри Димитрова е позната и наградувана авторка и надвор. Не треба да се гледа негативно и уметничката вредност треба да се цени и да се почитува“, рече Канческа-Милевска.

Со новите уставни судии ќе почне или ќе заврши демократијата? Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

П

очеток на враќање на демократските процеси и на смислата на изборите з а в л а с т а, н е п р и ф атл и в и, некомпетентни и партиски кадри за опозицијата се предлозите за избор на Сали Мурати, адвокат од Гостивар; Никола Ивановски, член на Советот на јавни обвинители и Елена Гошева, поранешна претседателка на Советот за уставни судии. Александар Николовски од ВМРО-ДПМНЕ за предлогот за избор на овие тројца кандидати, кои треба да седнат на местата кои ќе бидат испразнети поради истекувањето на мандатот на судиите Лилјана Ингилизова-Ристова, Игор Спировски и Зоран Сулејманов, истакна дека ги краси стручност и компететност, потенцирајќи дека можеби не се совршени, но ќе бидат гарант на демократијата во земјава. „Пет уставни судии ги уриваа проектите на ВМРО-ДПМНЕ, која имаше најголем број гласови на избори и програма која доби доверба од граѓаните“, рече Николовски. Според поранешниот поретседател на Уставниот суд, Трендафил Ивановски, ваквите изјави се несериозни и говорат за непознавањето на позицијата која Уставниот суд ја има во највисокиот правен акт во државата – Уставот. „Уставниот суд треба да претставува токму т о а – ко н т р о л о р н а С о б р а н и е т о. Ка к в и демократски процеси биле попречувани или какви демократски процеси сега ќе почнат да се одвиваат?“, вели Ивановски. Тој додава дека ваквите изјави се тенденциозни и испраќаат само една порака, а тоа е дека се расчистува теренот за новите членови и рушење на демократските процеси. Како ќе биде оправдан изборот на овие непознати лица кога критериумите налагаат тие да бидат истакнати правници, прашува Ивановски. Според Ана Павловска-Данева од СДСМ, новите

ЕЛЕНА ГОШЕВА

поранешна претседателка на Совет на јавни обвинители

Кандидатите за нови уставни судии кои ќе седнат во овие канцеларии за владејачката партија се стручни и компетентни лица кои ќе овозможат почеток на демократските процеси во државата, додека за опозицијата - партиски кадри. избрани судии се партиски послушници - ја посочи Гошева како човек на поранешниот министер за правда, Михајло Маневски, со незавршени случаи зад себе.

Кои се новите уставни судии?

Толерантен, одговорен, искрен и вреден, отворен за соработка, лојален, доверлив и прецизен - ова се социјалните вештини и способности со кои се одликува Никола Ивановски, член на Советот на јавни обвинители. Тој не сакаше да даде коментар за неговото номинирање додека официјално не биде избран од Собранието. Правен факултет завршил во Битола, а на почетокот на својата кариера работел како приправник во Окружниот стопански суд, каде што подоцна напредувал во стручен соработник со положен правосуден испит. Околу осум години Ивановски работел како истражен судија во Кривичниот суд во Скопје, направил пауза од неколку години и работел како адвокат за повторно да се врати

во Основниот суд. Во Советот работел на избор и разрешување кандидати за јавни обвинители. Освен учество на семинари и на обуки во странство, Ивановски нема издадено дело од областа на која работи. Е л е н а Го ш е в а е н ај м н о г у п о з н ат а к а ко претседател на Советот на јавни обвинители. Покрај претседателствувањето, таа работела на избор и разрешување јавни обвинители, како и на план за организација на јавните обвинителства. Целата своја кариера ја поминала во јавните обвинителства во Скопје, работејќи на кривични предмети. Најкуса кариера има Сали Мурати, адвокат од Гостивар. Тој завршил правен факултет во Белград. Положил правосуден испит во 2005 година и оттогаш работи како адвокат. Објавил повеќе статии во весници од земјава и од странство. Во својата биографија наведува дека со своите дебати дал огромен придонес во развојот на правната мисла и демократизацијата

Покрај претседателствувањето, таа работела на избор и разрешување јавни обвинители, како и на план за организација на јавните обвинителства

НИКОЛА ИВАНОВСКИ

член на Совет на јавни обвинители

Толерантен, одговорен, искрен и вреден, отворен за соработка, лојален, доверлив и прецизен - ова се социјалните вештини и способности со кои се одликува на општеството. Покрај тоа, Мурати работи и на проблемот на немнозинските заедници, особено на турската, на која и самиот е припадник.

Оперативниот патоказ конечно усвоен. Се чека на забелешките од Филе! Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

Н

а недела пред доаѓањето на еврокомесарот за проширување Штефан Филе, Владата конечно го усвои „Оперативниот патоказ“, кој треба д а ги д а де ко нкр етните насо ки според кои треба да се исполнат задачите кои еврокомесарот Филе ги испорача во средината на март, со официјалниот почеток на високиот дијалог. Според владини информации, истиот е доста обемен, се состои од 130 точки и уште еднаш заеднички ќе биде разгледан за време на посетата на еврокомесарот. Но, детали за патоказот или првичните реакции на експертите, кои од понеделникот се во земјава и го подготвуваат теренот пред доаѓањето на Филе, с$ уште никој не открива. Останува нејасно кои се конкретните чекори и реформи кои ги утврдила владата. Никој не открива и дали намалените буџети на клучните министерства, кои треба да ги туркаат реформите од 23 и 24 поглавје од високиот дијалог, ќе влијаат

на успешноста на резултатите. За одговор на ваквите забелешки ќе се чека на еврокомесарот Филе. Во меѓувреме, премиерот Никола Груевски веќе јасно посочи дека не треба многу да се очекува, бидејќи периодот досега бил доста краток. „Еврокомесарот Филе доаѓа во мај, а тоа ќе биде продолжување на дијалогот започнат пред извесен период. Тие немаат преголеми очекувања за овој месец и половина, но сепак, и во тој период се трудиме да направиме колку што е можно повеќе работи за да се препознае одреден напредок“, изјави Груевски. Инаку, според изјавите на премиерот, во Владата работат околу 35 тимови, а посебно се активни околу 10-ина, кои имаат конкретни задачи и рокови за двете поглавја, 23 и 24.

Европејците незадоволни како сме се подготовиле?!

Дека Брисел навистина не треба да очекува

130 10

многу од сработеното покажуваат и с е з а д о в о л н и о д д и ј а л о г о т. состојбите на терен. Информациите „Јас сум задоволен од начинот на „Капитал“ се дека експертските на којшто се одвива високиот комисии на Брисел, кои патем, веќе дијалог и ја охрабрувам власта се во земјава, тешко утврдуваат во земјата добро да ја искористат напредок во однос на задачите кои оваа шанса“, изјави за „Капитал“ точки содржи јасно ги посочи Брисел. Голем дел известувачот за Македонија во „Оперативниот патоказ“ Европскиот парламент, Ричард од институциите кои ги посетиле не биле на ниво на задачата Хаувит. Задоволна од напредокот неподготвени за дијалог, со слабо е и вицепремиерот Теута Арифи. познавање на англискиот јазик, „Од денес почнува да се одвива без информациите потребни за Оценската мисија за поглавјата пр езентација пр ед „го с тите“ 23 и 24. Ова е петта мисија по о д Б р и с е л. С а м а т а О ц е н с к а ред во однос на овие поглавја. тима во Владата работат Денес имав можност да ги сретнам м и сија п р и с ти гна в о момент кога Владата с$ уште го немаше експертите кои ќе ја водат таа на поглавјата 23 и 24 усвоено „Оперативниот патоказ“. мисија. Задоволни се од опсегот на Тие од понеделникот започнаа институциите кои ќе ги гледаат и со м о н и то р и н г и п о д гото в ка нивниот извештај е битен во однос на теренот непосредно пред доаѓањето на на идниот извештај на ЕУ и мислам дека има што еврокомесарот. да покажеме во однос на постигнатито и секако, Но, наспроти ваквите информации од терен, тоа ќе биде уште еден поттик за да работиме известувачот за Македонија во Европскиот повеќе откако ќе ги добиеме резултатите од парламент и вицепремиерот Теута Арифи Комисијата“, рече Арифи.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

ПОЛИТИКА 7

Валкановска, Краљевски, Димитриовски потонаа во бранот – Чинговски прераснува во амбасадор Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

С

е појавија првите имиња на функционери кои нема да го „преживеат“ цунамито на смени и чистки во вториот и во третиот ешалон на власта. Директорите на Фондот за патишта, на Агенцијата за железнички сообраќај и претседателот на Антимонополската управа се првите кои ги потопи „бранот на промени“, во кој премиерот Никола Груевски ќе разрешува функционери од чија работа не е задоволен. И ЕЛЕМ останува без првиот човек, Влатко Чинговски се повлекува, но тој ќе биде награден – ќе лета за Јапонија како амбасадор! Димитровски се повлекол од функцијата, Наташа Валкановска поднела оставка, а Чедомир Краљевски се повлекол од функцијата претседател на Антимонополската управа, но во иднина останува член. Од позицијата генерален директор на АД ЕЛЕМ се повлекува и Влатко Чинговски – ќе станува амбасадор. И оваа вест ја потврдуваат од ВМРО-ДПМНЕ, со напомена дека високо го ценат неговиот ангажман и придонесот на досегашната функција, како што се модернизацијата на блоковите во РЕК Битола и големиот ангажман за привршувањето на ХЕЦ Света Петка. Со оглед на тоа дека во Јапонија немаме амбасада, таму прво ќе се прати висок дипломат, кој ќе ја преземе одговорноста на отворањето на дипломатското претставништво. „Слично како со Норвешка“, велат во МНР. „Прво треба оди висок вршител на должноста амбасадор, па да поминат сите процедури, а што се однесува до името, одамна веќе се знае дека тоа ќе биде Чинговски. Тој таму има поминато дел од животот до 1999 година и таму има докторирано, а го зборува и јапонскиот јазик, Исто така, Чинговски има контакти и комуникации со релативно значајни личности од јавниот и од политичкиот живот на Јапонија“, велат во МНР за „Капитал“.

Чинговски за „Капитал“: Втора земја во срцето, по Македонија, ми е Јапонија

"Земјата на сонцето, многу ја почитувам и ја сакам. Таму станав и татко. Тоа на што најмногу се восхитував во Јапонија беше континуитетот во работата. Кога некој студент ќе дипломира, следниот што доаѓа продолжува да го истражува тоа што претходниот го почнал. Или моментот што самите професори имаат обврска да им најдат работа на студентите“, изјави Чинговски во интервју за магазинот „Капитал“. Тој вчера ни изјави дека с$ уште нема информација оти ќе биде пратен во државата која толку многу го воодушевила. Токму Чинговски во интервју за вчерашното издание на магазинот „Капитал“ зборува за Јапонија и за неговата фасцинација од оваа земја. „Таму с$ е многу поедноставно. Ако сакаш да напредуваш во научната кариера или да студираш, не постои нешто што ти треба, а да не ти биде достапно. Само треба да сакаш. Интересно е тоа што таму сите студенти се запишуваат и завршуваат во ист ден. Разликата меѓу студентите е во тоа што ќе понесат како знаење, од што ќе зависи каква работа ќе најдат. Најголем број од нив запишуваат магистерски студии, со што им се зголемуваат шансите за подобра работа и плата“, изјави Чинговски, кој вчера рече дека с$ уште нема информација оти ќе биде пратен во државата која толку многу го воодушевила. Во ВМРО-ДПМНЕ вчера ги утешија функционерите со напомена дека во партијата го ценат тоа што тие го „вложиле нивнот максимум во остварувањето на работните задачи и поставените цели, како

Во ВМРО – ДПМНЕ вчера рекоа дека многу го ценеле тоа што Валкановска го сработила во досегашниот ангажман. Сепак, за неа за разлика од Чинговски нема најава дека ќе ја „наградат” со дипломатска функција и во реализацијата на програмата“. „Го почитуваме нивното досегашно залагање и нивниот придонес во вкупните реформски процеси. Посебно го издвојуваме ангажманот на досегашниот директор на Агенцијата за државни патишта, Наташа Валкановска, бидејќи под нејзино раководство се релизирани крупни проекти, над 200 локални и регионални патишта, како и нејзиниот придонес при изградбата на автопатот од Табановце до Куманово“, велат од владејачката партија. Ти е и н ф о р м и р а а и д е ка „ Н о в и от б р а н“

продолжува на територијата на целата држава со промена на локални и државни функционери, како и освежување во партиската структура на ВМРО-ДПМНЕ. Така, од Гостивар тројца функционери ќе бидат сменети, а двајца остануваат под продолжен мониторинг; oд Карпош тројца ќе бидат променети, двајца остануваат под мониторинг; oд Берово ќе бидат променети четворица, а двајца мониторирани; oд Бутел петмина ќе бидат променети, а еден мониториран; oд Валандово ќе бидат променети тројца, а двајца моноторирани.

Ако Каранаков и Гаштов книжеле погрешно, зошто Чашуле одобрувал? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

П

оследното признание на претседателот објективна слика на финансиската состојба на на Советот на Македонската радиоМРТ, како и на нејзината финансиска успешност телевизија, Слободан Чашуле, дека и на паричните текови за 2010 година“, се јавниот сервис со години до Собранието вели во извештајот потпишан од ревизорот од испраќа л погрешни финансиски друштвото Ефект плус, Николаки Миов, кој не извештаи и планови, фрли нова светлина. беше достапен за коментар поради службен Заедно со поранешниот менаџмент на куќата, пат во странство. Ценсум своето ревизорско како првоповикан на одговорност, треба отчет мислење за финансиското работење на МРТ во и од независните ревизори, кои низ годините давале позитивни мислења за финансиската состојба на јавниот сервис. Особено паѓа во очи контрастот меѓу оценките на две различни ревизорски куќи кои ги „чешлале“ Државниот завод за ревизија редовно финансиите на МРТ во 2010 и во 2011 пронаоѓа неправилности во работењето година. Друштвото за ревизија на МРТ, без разлика дали се на Ценсум, кое изготвило извештај власт ВМРО-ДПМНЕ или СДСМ. Во за финансиското работење на МРТ ревизорскиот извештај за 2006 година во 2011 година, пишува: утврдени се бројни неправилности „Фи н ан си ските из в е штаи н е во работењето од начинот на којшто ј а п р е з е н т и р а а т о бј е к т и в н о се располагало со опремата, која финансиската состојба на МРТ, била „несоодветно обезбедена, како и резултатите од нејзиното недокументирана и отсуствувала работење и нејзините парични контрола на сите процеси на текови за годината“, што е нејзино преместување, во согласност со она што отуѓување, продажба“. на јавноста & го откри Се забеле Чашуле. Но, само година СЛОБОДАН ЧАШУЛЕ ува погрешно претседател на Совет на МРТ порано, кога МРТ ја водел пресметување на плати, истиот менаџерски двоец „Не знам како книжеле Каранаков непечатењето месечни како и во 2011 година – и Гаштов, но затоа, сега имаме листи за евидентирање Петар Каранаков и Ефтим нов извршен директор. Начинот на работните саати на Гаштов - друго друштво за на којшто се книжело во вработените од системот ревизија, Ефект плус, го финансиските документи за и непостоењето доказ тврдело спротивното. Собранискиот канал веројатно за нивна споредба со „Финансиските извешслужел за да се оправдаат парите месечните листи рачно таи даваат вистинска и што ги префрла Владата.“

2011 година го предал на 21 март 2012 година, што е дваесетина дена по разрешувањето на Каранаков и по изборот на Марјан Цветковски за нов извршен директор на јавниот сервис. Поранешниот директор, Каранаков, вели дека признанието на Чашуле ја нема потребната тежина, бидејќи доаѓа од човек што не е експерт за книговодств.За Каранаков потегот на новото раководство на МРТ, со кој буџетот за Собранискиот канал (испланиран од Каранаков) е скратен за цели четири милиони евра и е сведен на 156 илјади евра, е обид за додворување на

КОЈ И ДА Е НА ВЛАСТ, МРТ „НЕМА ГАЈЛЕ“

потпишувани од страна на вработените. Ревизорот забележува отсуство на интерни контроли во процесот на вршење на маркетинг-услугите, поради што смета дека се создава ризик од неможност за верификација на комплетноста на искажаните приходи по овој основ. Констатира дека не е воспоставен систем на интерни контроли за следење на договорите за преземени обврски на јавното претпријатие со навреме доставени и евидентирани влезни фактури. „Непостоењето, односно нефункционирањето на овие контроли создава ризик од нереално и необјективно искажување на побарувања/обврски и отсуството на принципот на целосност, комплетност, ажурност и навременост“, пишува ревизорот за периодот кога одговорни лица во МРТ се Гордана Стошиќ, Љупчо Лазаревски, Миле Перушевски и Борис Ставров.

Владата.Само „мастер контрол румот“, кој се користи и за потребите на Собранискиот канал, троши милион евра годишно“, вели Каранаков, кој не се согласува со Чашуле ниту за процентот на наплата на радиодифузната такса, во контекст на обвинувањата дека МРТ, сметајќи го како приход 100-процентниот износ што треба да се наплати од таксата, прикажувала нереален раст. Според поранешниот директор, наплатата не е само 20%, туку пред неговото заминување од куќата изнесувала 60%. Чашуле пак, во изјава за „Капитал“ уште еднаш повтори дека Каранаков и Гаштов книжеле погрешно. „Не знам како книжеле Каранаков и Гаштов, но затоа сега имаме нов извршен директор. Начинот на којшто се книжело во финансиските документи за Собранискиот канал веројатно служел за да се оправдаат парите што ги префрлала В л а д а т а“, в е л и претседателот на Советот на МРТ.

ПЕТАР КАРАНАКОВ

поранешен директор на МРТ:

„Ставот на Чашуле не е експертски зашто не е книговодител, а на крајот на краиштата, тој ги одобрува и ги праќа извештаите и плановите до Собранието.“

PRVA MARKETING KONFERENCIJA

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

ПРВАТА

маркетинг конференција во организација на Капитал Академија има амбициозна цел да ја зголеми свесноста во македонската деловна заедница за значењето на брендовите, за потребата од јакнење на силата и препознатливоста на брендовите кои се составен дел од нивното портфолио и колку силните и посакувани брендови имаат позитивно влијание врз финансиското работење на компаниите во смисла на поголема продажба и извоз, подобар компаниски имиџ и поголема лојалност на потрошувачите и клиентите. повеќе инфо на: www.kapital.mk

КЛУЧНИ ТЕМИ НА КОНФЕРЕНЦИЈАТА: КАКО СЕ ГРАДЕА НАЈУСПЕШНИТЕ МАКЕДОНСКИ БРЕНДОВИ? Како најпознатите македонски компании ги градат, одржуваат и употребуваат своите брендови за да си ја зајакнат својата пазарна позиција и да остварат поголем пробив на домашниот и на странски пазари! Откријте преку најуспешните македонски примери зошто брендовите се важни за Вашиот деловен успех? Преку искуството на истражувачките агенции и маркетинг агенциите откријте кој и како им помага на компаниите во осмислување на своите бренд стратегии? Слушнете кој, како и со кого работи брендирање во Македонија? Научете како од вашиот нов производ да направите посакуван бренд? Брендирање на Македонија - како не гледа, а како би сакале да не гледа светот однадвор? Кој е лицето на Македонија во светот? Ни треба ли стратегија за брендирање на земјата?!

Kapital Akademija...

ГЛАВЕН ГОВОРНИК

JASON ROMEYKO Интернационален креативен директор на агенцијата Sаatchi&Saаtchi за брендот T-Mobile!

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска mihajlovska@kapital.com.mk, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

9

Најголемите долгови се кон доставувачите, а задолжницата ќе важи меѓу клиниките!?

сите овластувања си ги зедовте во ваши раце, преземете нешто, разрешете ги директорите кои перманентно трупаат лоши резултати. Како ќе ги менаџирате долговите?“, го праша пратеникот на СДСМ, Менде Диневски, министерот Тодоров. Барањата на опозицијата со здравствената задолжница да се решаваат и долговите кон доставувачите Тодоров ги оцени како штитење на интересите на веледрогериите. „Не ми е идејата да ги застапувам интересите на компаниите и ве молам, немојте и вие да го правите тоа. Оставете задолжницата да биде инструмент којшто треба да овозможи внатрешна ликвидност во здравствениот систем. Еден голем дел од долговите за кои зборувавте се резултат на внатрешното ненавремено наплаќање на обврските“, рече Тодоров. По ваквото, според опозицијата, обвинување од страна на министерот, дополнително се вжешти расправата на собраниската комисија. Пратеничката на СДСМ, Станка Анастасова му рече на Тодоров дека не му доликува да прави такви муабети. „Сакате да ни ги извртите тезите, велите дека штитиме некоја компанија. Ама воопшто не ми е гајле за нив, не познавам ниту еден човек во која било фармацевтска компанија. Ова што го зборувате не Ви доликува како министер“, рече Анастасова.

Опозицијата побара од министерот Тодоров здравствена задолжница да можат да активираат и фирмите-доставувачи, а не само клиниките меѓусебе, затоа што, велат, цели 70% од долговите на јавните здравствени установи се кон доставувачите. Тодоров замоли опозицијата да не ги штити фармацевтите Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

М

инистерот за здравство, Никола Тодоров, јавно да каже колкав е вкупниот долг на јавното здравство и да признае дека Фондот за здравствено осигурување е пред банкрот побара опозицијата на вчерашната собраниска Комисија за здравство. Пратениците му порачуваат на Тодоров да дозволи здравствена задолжница да можат да активираат и фирмите-доставувачи, а не само клиниките меѓусебе, затоа што, велат, цели

70% од долговите на јавните здравствени установи се кон доставувачите. „Судејќи по информациите со кои располагаат владините пратеници, затоа што тие очигледно, знаат повеќе од нас, само 30% од вкупната структура се меѓусебни долгови на клиниките, а 70% од долговите се кон доставувачите. Па, бараме сите страни да имаат ист третман. А и не ми е јасно како сега, по кастрењето на Буџетот, клиниките и болниците ќе ги враќаат заостанатите долгови. Кога со новиот Закон за здравствена заштита речиси к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

На ова Тодоров одговори дека & верува на пратеничката и дека само прашал случајно да не застапуваат нечии интереси. Откако опозицијата го потенцираше растот од 80% на достасаниот арч на клиниките во последните три години, пратениците на ВМРО-ДПМНЕ се одбранија со контраобвинување - дека во времето на СДСМ во 2006 година официјалниот здравствен долг изнесувал 86 милиони евра. „Ние сме свесни дека имаме долгови, но еве, работиме и правиме с$ за да не се повтори таа кобна 2006 година“, рече пратеникот на ВМРОДПМНЕ, Миле Пачемски. Пратеничката на СДСМ пак, Билјана Казанџиска истакна дека тие долгови биле наследени од времето кога со ФЗО раководеле луѓе на ВМРОДПМНЕ, кои сега имаат по неколку кривични пријави. „Во ваше време се набавуваа компјутерски глувчиња „тешки“ и по неколку илјади евра“, рече Казанџиска. Според извештаите на ФЗО, достасаните долгови на клиниките заклучно со ноември лани достигнаа 23,4 милиони евра. Министерот Тодоров за „Капитал“ изјави дека долговите рекордно се намалиле, иако последното намалување изнесува само 1,3% и е забележано во ноември лани во споредба со јануари истата година.

КАПИТАЛ чеТврТоК 26.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БроЈка

македонците годинава најмногу ќе летуваат на грчките острови

М

акедонските туристички агенции кои годинава се застапени на Меѓународниот саем за туризам најголем број аранжмани нудат за грчките острови. Тие велат дека Македонците повторно најмногу ќе летуваат на островите како Крф, Тасос, Закинтос, но и на популарните грчки краци. „Како и секоја година, ги нудиме Тасос, Олимпик бич, Неи пори, Лефкада. Се подготвуваат и чартер-летовите за Италија, Шпанија, Турција“, велат од ТА Фалкон. Од агенциите велат дека странците кои се најавени дека ќе дојдат ќе дојдат во Македонија ќе ги посетат Охрид, Битола, а ќе тераат и вински и авантуристички туризам. Но, поради кризата, некои од најавените тури веќе се откажани. „Некои од партнерите ги откажаа најавените доаѓања на групи. Немаме некои поголеми побарувања, иако бевме присутни на најголемите туристички берзи, како московската и лондонската“, изјави Мартин Петковски, директор на ТА Пет.

Ќе се проширува патот охрид-пештани

200

А

генцијата за патишта бара компанија за изработка на техничка документација на ниво на основен проект за изградба на магистрален правец ОхридПештани. Според огласот објавен на Бирото за јавни набавки, се КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ бараКАЈ компанијата да има лиценца Банка 3м 6мнуди архитектонски 24м 36м А и да и Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% услуги 7,70% инженерски услуги, за просторно планирање и сл. Според НЛБ Тутунска банка 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% огласот, треба да има Стопанска банка 3,60% 4,65% компанијата 7,40% 7,60% вкупен од 3.000.000 евра во Шпаркасе банка 3,50% 4,50%приход6,50% 7,00% последните три години, како и да Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% достави извештај за билансот на Прокредит банка 3,40% 4,40% за последните 7,10% 7,30% состојба три години.

илјади евра ќе одвои Министерството за култура за конзервирање и санација на фасадите на пет објекти од старата градска архитектура во Скопје, Крушево, Прилеп, Битола и во Кратово. Обновата на фасадите треба да заврши до крајот на годината, а министерката за култура, Елизабета Канческа-Милевска, најави и дека други 250 музеи и заводи во Македонија имаат потреба од санација, односно враќање на автентичниот изглед, за што во наредните пет години постепено ќе се одвојуваат средства за санација.

Со силен бренд 00% до поголем 24% профит

30%

И

02%

19%

14%

15%

+

и на берзата

65%

ани на

25.04.2012

25.04.2012

пад

Гранит

-2,52%

нова цена

64,00 1.784,00 117,00 18.425,00

500,00

нова цена

487,00

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

4,00% 4,30% 4,00%

5,00% 5,30% 5,00%

8,00% 8,20% 8,00%

8,50% 8,60% 8,40%

2,10% 1,95% 2,50%

2,60% 2,35% 3,00%

3,70% 3,80% 4,00%

4,00% 4,30% 4,50%

Прокредит банка

2,00%

2,60%

3,60%

3,80%

ТТК банка

2,00%

2,50%

3,65%

4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

Стопанска б. Битола

2,10%

2,60%

4,40%

4,60%

1м 0,40%

3м 0,72%

6м 1,02%

12м 1,34%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

1,33% 0,47% 0,73% 1,05% Според извештајот на Светскиот 0,01% 0,19% 0,39%

од првите пет прашања наНародна странските 5,20% банка на Македонија 4,00% правата од интелектуална сопственост13,40% во инвеститори кои сакаат даНародна дојдатбанка во на Србија 12,00% земјата“, истакна6,00% Јакимовска. Македонија е какви се условите за 2,50% Народна банка на Хрватска 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

среда - 25.04.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40%

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70%

Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Инструмент

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60%

камата

Благајнички записи Ломбарден кредит

4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута

10%

Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80%

ТТК банка

2,00%

2,50%

3,65%

4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,35% 0,24% 0,08%

3м 0,72% 0,65% 0,47% 0,01%

6м 1,02% 0,97% 0,73% 0,19%

12м 1,34% 1,33% 1,05% 0,39%

Држава ЕМУ

Валута евро

Среден курс во 61,5044

САД В.Британија

долар фунта

46,7323 75,4285

Швајцарија Канада Австралија

франк долар долар

51,1641 47,2384 48,1443

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20%

Илирика Југоисточна Европа

МКДОНИА

“ 0,24% 0,08%

економски форум, од 20 земји кои посветуваат најголемо внимание на компаниите се запознаени со можноста заштита на правата на интелектуална Рочност преку ноќ 1 недела 1м 3м да ги заложат правата од интелектуална сопственост, сите се меѓу првите најразвиени 27 СКИБОР 2,20% 4,18% 4,98% сопственост како залог кога сакаат да земји во светот3,18% по конкурентноста. Додека пак, 2,20% подигнат кредит од банка.МКДОНИА Според неа, последните 20 земји кои се занимаваат со оваа проблематика се меѓу последните 36 земји на овој тренд набрзо ќе треба да се развива ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ листата според економската развиеност и во земјава. конкурентноста. Основна кам. стапка Стапка на инфлација „Од нашето досегашно искуство, едно

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Стефан 0,35% плавЈанСки 0,65% 0,97%

претседател на Американската стопанска комора

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

соспственост, но и поголема заштита на македонските брендови во странство“, вели тој. Присутните бизнисмени се интересираа како да ја измерат вредноста на нивните брендови во пари и какви се процедурите за регистрирање на правата од интелектуална сопственост. Според адвокатот Маја Јакимовска од Чакмакова адвокати, малку од

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

-

7,70%

7,60%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка

+6,67% +5,22% +3,69% +2,36% +2,25%

7,40%

7,40%

Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Арчилормитал Топлификација Макстил Макпетрол КЈУБИ

4,40%

4,20%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

koleva@kapital.com.mk

поради пиратеријата. „Мора да ја намалиме стапката на пиратерија во земјата, бидејќи с$ повеќе криминални мрежи работат со фалсификување бројни производи, како лекови, батерии, автомобилски делови, храна, козметика и друго“, вели Плавјански. Тој додава дека последните истражувања за индексот за заштита на интелектуална сопственост во 2011 година покажуваат дека од вкупно 129 земји, Македонија скокнала од 97-то на 87-то место, што е показател дека иако с$ уште сме на дното, во земјава се правеле напори за заштита на интелектуалната сопственост. Според адвокатот и професор Валентин Пепељугоски, кој е експерт во областа на интелектуалната сопственост, вредноста на брендот е најзначајниот имот на трговските друштва. „Нашите компании полека, но сигурно вложуваат с$ повеќе во градење на брендовите, а тоа резултира со зголемен број на пријави во Заводот за индустриска

3,50%

3,30%

Македонските компании треба повеќе да вложуваат во издигнување на вредноста на своите брендови, заклучија на 7,60% Стопанска б. Битола 3,80% присутните 4,80% 7,40% Конференцијата за заштита на правата од интелектуална Банка 3м 6м 24м 36м сопственост, организирана од Американската стопанска комора во Комерцијална банка 2,10% 2,70% 3,70% 4,20% Македонија во соработка соНЛБ нејзиниот ИПР комитет Тутунска банка 2,10% 2,60% 3,70% 4,00%

69% ивана колева

нтелектуалната сопственост и инвестициите во македонските брендови NASDAQ добиваат с$ поголемо значаење за компаниите во земјава, а борбата на пазарот во иднина ќе се сведе на борба за докажување на силата ата во Сао на брендовите. Од Американската стопанска комора во Македонија, во соработка со нејзиниот ИПР комитет, вчера на Конференцијата за заштита на правата од интелектуална сопственост порачаа дека компаниите треба повеќе да вложуваат пании во издигнувањето на брендовите, кои на долг рок ќе им донесат поголем профит, како и тоа дека државните институции треба посилно да се борат омпании од против пиратеријата и против фалсификатите на македонскиот пазар. Претседателот на Американската стопанска комора, Стефан Плавјански, истакна дека во милионски суми може да се измерат загубите на Македонија

ТТК банка

Алфа банка

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

ФОНД

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

23.606.045,81

2,20%

3м 4,98%

1M

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-2,53%

-1,22%

-5,31%

-26,53%

-0,94%

24.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

35.957.178,28

-4,21%

-6,54%

-3,15%

-20,08%

-4,50%

24.04.2012

Иново Статус Акции

14.408.351,86

-1,79%

-0,45%

-6,22%

-12,06%

-2,60%

23.04.2012

-3,81%

4,14%

-9,74%

3,76%

24.04.2012

0,73%

-7,43%

-30,37%

-0,63%

24.04.2012

-0,01%

-2,59%

-14,01%

1,41%

24.04.2012

1,66%

2,93%

3,97%

2,05%

24.04.2012

0,84%

1,66%

0,00%

1,04%

24.04.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија

Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора

КБ Публикум - Обврзници

Централна банка на Словенија

КБ Публикум Паричен

Стапка на инфлација -2,50% 5,20% -2,04% 13,40% 12,00%21.321.756,13 2,50% 6,00%24.698.075,52 -4,28% 3,60% 48.996.170,39 -0,18% 2,20% 4,00%46.795.752,74

45.598.641,51

0,28%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута

10%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 26.04.2012

11 > БРОЈКА

> БРОЈКА

Мермерен комбинат Прилеп со загуба

П

роизводителот на мермер Мермерен комбинат Прилеп прикажа нето-загуба од 339 милиони денари (5,5 милиони евра) во 2011 година, за разлика од претходната година, кога оствари чиста добивка од 563 милиони денари или околу девет милиони евра. Компанијата лани реализира оперативна загуба од 286,9 милиони денари (4,6 милиони евра), за разлика од оперативниот профит од 427,9 милиони денари (6,9 милиони евра) една година порано, се вели во финансискиот извештај на компанијата. Мнозински сопственик на комбинатот е холандскиот инвестициски фонд Стоун воркс холдингс кооператиф (Stone Works Holdings Cooperatief). Мермерниот комбинат има пет големи каменоломи, каде што работи по принцип на долгорочна концесија.

9%

се очекува да се зголеми паричната маса според најшироката дефиниција годинава, што претставува забавување на растот во споредба со минатите години. Ваквиот раст е проектиран во услови на зголемени ризици поврзани со темпото на раст на домашната и на глобалната економија. Следствено на тоа, се очекува и помал раст на вкупните депозити.

68.333

обични акции на Трготекстил малопродажба беа истргувани при вчерашната системска блоктрансакција на Македонската берза по цена од 99 денари за акција. Тоа претставува 9,76% од основната главнина на друштвото, а вкупната вредност на трансакцијата изнесува 6.764.967 денари.

Даневски со смешни аргументи во Благоевград:

Македонија го репресирала?! „Капитал“ дознава дека адвокатите на Зоран Даневски побарале судот во Благоевград да ја одложи одлуката за екстрадиција за да ја докажат политичката поврзаност на Даневски со поранешниот премиер Љубчо Ѓорѓиевски. Оваа врска треба да сведочи дека ако тој се врати во Македонија, би бил жртва на политичка репресија, како што биле и Владо Димов и Јован Вранишковски

С

доколку биде поднесена жалба или приговор на одлуката.Бугарските адвокати на Даневски, како докази против екстрадицијата, се повикале на два случаи во кои бугарскиот Суд одбил екстрадиција на македонски државјани, односно примерот на поранешниот министер за здравство Владо Димов и на Јован Вранишковски, поради, како што пишува весникот, ризик од политичка репресија. Адвокатите се бранеле со информацијата дека Димов, кој исто така бил функционер во владата на Љубчо Ѓорѓиевски, во моментов работи како да се одлучува за екстрадицијата на Даневски. доктор во болницата Токуда во Софија.Весникот Според бугарскиот весник „Вера“, бугарските пишува дека Даневски е во екстрадиционен адвокати на Даневски побарале судот времено притвор веќе 62 дена, иако според законот, од да ја одложи одлуката за екстрадиција за да неговото апсење екстрадициониот притвор не приложат нови докази кои терба да ја докажат може да трае повеќе од 40 дена, а потоа треба да политичката поврзаност на Даневски со биде ослободен. поранешниот премиер Љубчо Ѓорѓиевски. Судот Зоран Даневски во Македонија е обвинет за во Блгоевград одлучи Даневски да го пушти проневера на 1,5 милиони евра државни пари во домашен притвор, којшто ќе го издржува во од продажба на државно жито складирано во неговото живеалиште во градот Гоце Делчев ФЈУЧЕРСИ силосите на комбинатот Џумајлија. Беше уапсен во Бугарија, каде што пред неколку месеци со во близината на Банско при редовна полициска НАФТА неговата сопруга, Соња Даневска, купиле два контрола, каде што било утврдено дека се ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС со лажни документи. За лажно апартмани.Како што пренесува весникот „Вера“, претставува 103,88$/барелза странци 2,02/ММБТу тој ќе биде пуштен од Центарот претставување Судот во Благоевград го осуди доколку одлуката Окружниот суд во Благоевград на една ипол година условна казна.Одлуката за BRENT ЗА ЗАТОПЛ. биде потврдена од софискиот Апелационен суд екстрадиција на Даневски се одложува по втор пат.

314 118.55$/барел

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

опственикот на агрокомбинатот Џумајлија, Зоран Даневски, нема да биде екстрадиран во Македонија поради злоупотреба на државните стокови резерви с$ додека бугарското Обвинителство не МАКЕДОНСКА БЕРЗА добие одговор од Министерството за надворешни МБИ 10 работи на Бугарија дека со неговото испорачување во државата нема да 1.976,47 се нарушат неговите човекови права, оти се МБИД како бугарофил. Ова е одлуката на чувствувал 1.819,75 Окружниот суд во Благоевград на рочиштето коешто се одржа во вторникот, каде што требаше ОМБ

121,10

+0,87% +0,97% 0,00%

+0,32% +0,33%

+2,08% +0,35%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 25.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.976,47 493,21 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.819,75 1.812,54 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,10

SASX 10 +0,87% -0,61% 750,04

+0,97% SOFIX 302,11 0,00% ATHEX

+0,04%

702,63

Главен индекс на Љубљанската берза

493,21 13.071,72

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

30.94$/унца

8.202,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,61% +0,54%

NASDAQ 2.961,60

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

SASX 10 750,04

-0,30%

берзата, без финансиски компании

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+0,04%

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 702,63 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+2,26%

FTSE 100 5.720,18

+0,19%

1.800 1.800 1.800

+0,54% +1,53% SWISS

DOW JONES

6.133,12

+0,69%

1467.50$/бушел

S&P 500 1.371,97

Главен индекс на Љубљанската берза

DOW JONES Прогрес 44,00 13.071,72

Витал +10,00% NASDAQ +0,54% 2.961,60 1.878,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Агробанка

900,00

BRAZIL BOVESPA +0,37% -0,02% 61.529,03 АЗИЈА ИНДЕКСИ 155,98

ТЕП

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

+0,98%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 17,02

-0,15%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 803,94

3.240,88

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,69%

+2,26%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.720,18

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.691,10

+0,65%

17.207,29 FTSE 100

+1,53%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

103,88$/барел

BRENT 118.55$/барел

CAC 40 3.240,88

.

DAX Сава 6.691,10 8,97

+0,19%

+7,31% -0,30%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Фитофармација -9,09% BRAZIL -8,00% BOVESPA

+0,37% 61.529,03 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 2.300,00

+18,27%

-0,02%

14,00

+2,26% 5.720,18БЕРЗА +0,19% ЉУБЉАНСКА Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Искрабенз

1,25

SWISS Алпетур +1,53% -10,29% 6.133,12 9,11

+4,17%

+0,14% -7,98%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

25.04.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +6,67% 64,00

Арчилормитал NIKKEI 225 Топлификација +5,22% 9.561,01 Макстил Индекс +3,69% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Макпетрол +2,36% котирани на швајцарскиот пазар на капитал КЈУБИ +2,25%

+0,14%

+0,98%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/1204/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

1643,10$/унца

СРЕБРО 30.94$/унца

БАКАР 8.202,50

+0,32% +0,33%

ПРИРОДЕН ГАС 2,02/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

314

МЕТАЛИ

-0,04% +0,39% +1,40%

НИКЕЛ

17.545,00

АЛУМИНИУМ 2.039,75

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+2,08% +0,35%

-0,70% +0,50% /

+16,67%

15,00

+6,17%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Хот.Подгора

Јадран ЕВРОПА ИНДЕКСИ -26,00% -25,00% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Аер.Љубљана

13,85

ЗЛАТО

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.133,12

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.561,01 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.646,29 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 702,63

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Лука Ријека

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+0,69%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

-0,30% S&P 500 +0,14% 1.371,97

NASDAQ 2.961,60

SASX 10 ШЕЌЕР 750,04

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.071,72 Заеднички индекс 30 6.691,10

+0,04%

2299.00$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 632,00$/бушел

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

SBITOP 609,79

BELEX15 ПЧЕНИЦА 493,21

-0,02% +0,24%

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 61.529,03 302,11

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

CROBEX КАФЕ 1.812,54 1.85/бушел

-0,61% +0,20% SOFIX СОЈА +0,31% +0,82% 302,11

0,00%

616,75$/бушел

3.000 3.000 3.000

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -0,48% РЕГИОН

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

+0,97%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.545,00 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 2.039,75 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 520.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

+0,66% 0,00% +3,45% +0,24% +1,89%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,31% +0,37%

CROBEX S&P 500 1.812,54 1.371,97 SBITOP 609,79

1643,10$/унца

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.240,88

0,00%

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 609,79

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

ЗЛАТО

Главен индекс на Сараевската берза

+0,31%

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,87%

-0,04% -0,70% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 +0,39% +0,50% 2.200 2.200 2.200 +0,87% 1.976,47 +0,24% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +1,40% / +0,97% 1.800 1.800 1.800 1.819,75 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ +0,69% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни121,10 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани 2.800 2.800 2.800

“Се чувствувам лошо, бидејќи сум во притвор. Јас не сум одговорен за целата ситуација“ изјави Даневски на бугарски, веднаш по рочиштето

HANG SENG 1.784,00 20.646,29 117,00

500,00

616,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 632,00$/бушел

КАФЕ 1.85/бушел

СУРОВИНИ

-0,48% +0,20% +0,82%

КАКАО

2299.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1467.50$/бушел

+0,66% +3,45% +1,89%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,15%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

18.425,00

ПЧЕНКА

Прогрес

44,00

+10,00%

Витал

1.878,00

+7,31%

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Туристичките работници бараат кадар со знаење, не само со дипломи

На туристичката бизнис-заедница & се потребни готови, обучени кадри, кои по завршувањето на формалното образование директно ќе се вклучат во процесот на производство и ќе дадат додадена вредност на брендот Силвана Жежова silvana@kapital.com.mk

Х

отелиерите, туристичките агенции, рестораните не се обучни центри, ние сме вработувачи и затоа, бараме кадар кој ќе ги задоволи бизниспотребите, истакнаа претставници од Стопанската комора за туризам на вчерашната конференција „Основни фактори за развој на рецептивен туризам“ во рамките на Меѓународниот саем за туризам. Туристичките работници потенцираа дека

им се потребни квалитетни кадри кои ќе придонесат за подигање на квалитетот на туристичките брендови. Во нивниот бизнис, велат тие, важно е готвачот да знае да готви, рецепционерот да знае јазици, како и тоа дека знаењето е повредно од добиената диплома. „Во туризмот се вработуваат од најнеквалификуваните до најквалификуваните кадри. Како работодавци и професионалци, потребите од соодветно

8.200

вработени во туризмот има во Македонија и квалитетно образование ги согледуваме секојдневно. На конкурсите за вработување ни се јавуваат кадри кои само ги интересира профитната страна, а изостанува квалитетот. Ние, работодавците, се наоѓаме во ситуација да обучуваме, да тренираме и да ги учиме вработените за трендовите во туризмот, што не е наша работа. Бараме формалните образовни системи да си ја завршат својата работа и да ни испратат кадри кои ќе можат директно да се вклучат во процесот на производство и креирање туристички производ. Образованието треба да значи знаење“, изјави Лела Крстевска, претседател на Стопанската комора за туризам. Квалитетот на кадрите во туризмот зависи од образованието и од искуството, истакна и деканот на Факултетот за туризам и

23 MAJ - SPECIJALEN PRILOG

PATUVAWA I STIL PROFIL NA MAKEDONSKIOT POTRO[UVA^!

[TO, KADE I KOLKU KUPUVA PROSE^NIOT MAKEDONSKI POTRO[UVA^? KAKVI SE NEGOVITE [OPING NAVIKI? KAKO I PO [TO SE RAZLIKUVAAT MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I? NASKORO NA MAKEDONSKIOT PAZAR – NOVI BRENDOVI I TRGOVSKI CENTRI! KAKVA PONUDA I CENI MO@AT DA O^EKUVAAT MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I NAESEN? DESTINACII I PATUVAWA – [TO SE BARA, [TO SE NUDI, A [TO SE PRODAVA NA MAKEDONSKIOT TURISTI^KI PAZAR? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG PATUVAWA I STIL KOJ KE IZLEZE NA 23 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

угостителство од Охрид, Сашо Коруновски. „Образовниот систем треба да биде во функција на развој на туризмот. Туристите се пософистицирани и образовани и бараат квалитетен производ и поквалитетна услуга. Образованието на кадрите треба да се води според барањата на туристите. Квалитетот се изразува преку стекнати компетенции, знаења и вештини“, вели Сашо Коруновски, декан на ФТУ Охрид. Оваа прва конференција посветена на факторите за развој на приемниот туризам ја отвори министерот за економија, Ваљон Сараќини, министерот за животна средина и култура на Северен Кипар, Унел Устун и специјалниот гостин, турскиот актер Неџати Шашмаз, попознат како Полат од „Долина на волците“. Тој присуствуваше во улога на конзул на Северен Кипар. Македонија и Северен Кипар потпишаа меморандум за соработка, кој подразбира зголемување на бројот на туристи меѓу двете земји. Како што истакна министерот Сараќини, ќе се воведат и повеќе чартер-летови кон Турција, но и кон Северен Кипар, кој веќе се нуди како туристичка дестинација за летово.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

БАЛКАН 13

Зошто руската Сбербанк атакува на Кроација осигурување? Ако Сбербанк стане мнозински сопственик на Кроација осигурување, уште повеќе ќе ја зацврсти водечката позиција на осигурителниот пазар. Таквиот расплет би ги нарушил плановите на вториот најголем осигурител, Алианц осигурување, кој веќе неколку години се споменува како потенцијален купувач на Кроација осигурување

Р

ускиот банкарски гигант Сбербанк е с$ посериозен во однос на преземањето на Кроација осигурување, најави заменикпретседателот на управата, Сергеј Горков. Од почетокот на мандатот на постоечката влада во Хрватска, Кроација осигурување е прв кандидат за приватизација, при што државата сака да задржи одреден пакет-акции кои и понатаму би & обезбедиле влијание и по приватизацијата. Кроација осигурување работи преку 23 филијали, кои се поделени во пет региони, а има околу 2.800 вработени. Хрватските аналитичари за магазинот „Банка“ прогнозираат дека доколку по завршувањето на тендерот за купување на Кроација осигурување Сбербанк навистина стане нов мнозински сопственик, како дел од моќната групација на оваа руска банка, Кроација осигурување уште повеќе ќе ја зацврсти својата водечка позиција на осигурителниот пазар, што конкурентите не го прифаќаат како добра вест. Ваквиот расплет на настаните ги нарушува плановите и на вториот најголем осигурител, Алианц осигурување, кој веќе со години се споменува како потенцијален купувач на Кроација осигурување. Медиумите прогнозираат дека ќе биде интересно да се следи продажбата на Кроација осигурување, бидејќи според к

о

м

е

р

ц

и

ј

најавите, приватизацијата е планирана за оваа година, а истовремено, од Сбербанк доаѓаат информации дека допрва планираат нови преземања. Ако дојде до вака брза приватизација, потенцијалните купувачи на Кроација осигурување нема да имаат време за длабинска анализа на претпријатието.

Рускиот банкарски гигант силно влегува на европскиот пазар

Најмоќната банкарска групација од Русија силно се пробива на европскиот банкарски и осигурителен пазар. Сбербанк Русија е најголемата банка во Руската Федерација и во Заедницата на независни држави, со актива и удел во капиталот кој надминува четвртина од целокупниот руски банкарски систем. Оваа банка е најголем играч во сегментот на депозитно работење и најголем поединечен кредитор на руската економија. Во моментов деловната мрежа на банката вклучува 17 регионални банки со вкупно речиси 20.000 канцеларии на целата територија на Руската Федерација. Банката во септември 2011 година потпиша договор за купување на Волксбанк интернешнал, која управува со мрежата на банки во вкупно девет држави во регионот на Централна и Источна Европа, а купопродажбата е финализирана во февруари 2012 година. Кон крајот на 2011 година Сбербанк склучи договор и со банката Цетелем (дел од банкарската групација БНП Парибас) за а

л

е

н

о

г л

а

с

На минатонеделното претставување на Сбербанк заменик-претседателот на управата, Сергеј Горков, потврди дека планираат да се јават на тендерот за купување на Кроација осигурување основање заедничка банка за одобрување кредитни пласмани, како и договор за стекнување на акции во банката СЛБ Комершал банк. Во јануари 2012 година банката го доврши процесот на припојување кон друштвото Троика дијалог, едно од водечките инвестициски друштва. Што се однесува до Кроација осигурување, к

о

м

е

р

ц

и

ј

станува збор за најстарото осигурително друштво во Република Хрватска, со пазарен удел од 31% (според последните податоци за 2010 година). Акционерскиот капитал на Кроација осигурување изнесува 442,9 милиони куни (59,06 милиони евра), а поделен е на 316,348, од кои државата е сопственик на 80,28% од акциите. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Британската економија прв пат во рецесија од 1970 година

ЏОРЏ ОЗБОРН

министер за финансии на Велика Британија

Ова е многу тешка економска ситуација. Потребно е подолго време од очекуваното за закрепнување од најголемата должничка криза во нашите досегашни животи.

“

Кризата во еврозоната го спречи закрепнувањето на Британија. Официјалните податоци покажуваат дека британската економија влезе во техничка рецесија поради забавување во стопанството предизвикано, пред с$, од падот во градежниот сектор

дежниот сектор покажуваат посилен раст отколку што го прикажуваат во извештаите. Според податоците на Канцеларијата за статистика, градежниот сектор во Британија покажа најголем пад во првиот квартал, намалувајќи се за 3%, откако се соочи со пад од 0,2% во последните три месеци од 2011 година.

Васе Целеска

Хауард Арчер, главен економист во консултантската куќа ИХС Глобал инсајт, вели дека не е можно само градежниот сектор да влијае за намалување

Градежниот сектор на Британија е критичен

celeska@kapital.com.mk

Д

ека должничката криза во еврозоната има ефекти и врз земјите од Европската унија (ЕУ) кои не ја користат заедничката валута, еврото, докажува и фактот што економијата на Велика Британија влезе во рецесија за прв пат во последните 42 години. Светската јавност вчера остана вчудовидена од веста дека една од водечките европски економии влезе во рецесија. Официјалните податоци покажуваат дека британската економија влезе во техничка рецесија поради „контракција во стопанството предизвикана, пред с$, од падот во градежниот сектор“, пренесува лондонски „Фајненшал тајмс“. Британската економија забави за 0,2% во првите три месеци од годинава, што е последователно

на падот од 0,3% во последниот квартал од 2011 година. „Ова е првиот двоен последователен пад на британската економија од 70-тите години на минатиот век“, изјави Џорџ Бакли, главен економист на Дојче банк, за „Фајненшал тајмс“, осврнувајќи се на шемата во економската теорија, каде што пострецесиското заздравување на економијата подоцна може да се соочи со краток пад на економијата. Како и да е, последните неколку недели некои од британските економисти се сомневаа во точноста на официјалните податоци на Канцеларијата за национална статистика на Велика Британија поради фактот што индустријата за услуги, производство и грак

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

и

на бруто-домашниот производ (БДП) на Велика Британија за 0,2%. „Без ефектите во градежниот сектор, економијата на Британија би останала на исто ниво како во претходниот квартал“, нагласува Арчер. Исто така, Канцеларијата за статистика на Британија објави дека индексот на услуги, кој опфаќа околу 75% од целокупниот бизнис-аутпут на земјата, забележа пад во февруари од 0,4%, но во целиот квартал овој пад изнесуваше само 0,1%. Според аналитичарите, тоа е доволно за да се надомести загубата која се појави во последните три месеци лани. Поради забавувањето на економијата, вредноста на британската валута, фунтата, опадна на девизните берзи, па сега валутните трговци очекуваат адаптација на нејзината вредност во согласност со рекцијата на Банката на Англија. Централната банка на Британија требаше да стави крај на својата посткризна програма, позната како квантитативно олеснување на индустријата, но со последната ситуација во која се најде економијата, може да одлучи да ја продолжи уште некој период. Аналитичарите за „Фајненшал тајмс“ велат дека во голема мера очекувале британскиот БДП да порасне за 0,1%, наместо да забележи каков било пад.

Кризата во еврозоната ја кочи Британија

Британскиот министер за финансии, Џорџ Озборн, изјави дека кризата во еврозоната го спречи закрепнувањето на Британија и дека подобрувањето на економијата се покажа потешко од очекуваното. „Ова е многу тешка економска ситуација. Потребно е подолго време од очекуваното за закрепнување од најголемата должничка криза во нашите досегашни животи. Единственото нешто кое дополнително би можело да ја влоши ситуацијата е да го напуштиме нашиот кредибилен план и да додадеме уште повеќе задолжувања и поголем долг“, изјави Озборн. Сепак, ТУК, најголемиот национален синдикат, се спротистави. „Штедењето не функционира. Владата треба да погледне преку Атлантикот и да ја следи алтернативата на претседателот Обама, со која се намали невработеноста и се врати растот во САД“, изјави Брендан Барбер, генерален секретар на ТУК.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 26.04.2012

15

ФЕЉТОН

28 Зошто

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА

Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал л ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша овааа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцир рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ГЛАВА 3: МОДЕЛОТ НА ХАОТИКА

КАКО ДА НАПРАВИТЕ ПАРИ ВО ХАОТИЧНИ ВРЕМИЊА?

сценарио за криза?

Планот за непредвидливи ситуации, вообичаено, замислува една главна променлива и како би можела да реагира фирмата ако таа променлива се промени. Сценаријата пак, се фокусираат врз заедничкиот ефект на неколку фактори, кои повеќе личат на реалниот свет со кој се судираат деловните лидери. Оттаму, создавањето планови за сценарио им помага тие да разберат како различните нишки на една сложена таписерија може да се однесуваат како една

В

о контекст на крајниот хаос што припаѓа надвор од областа на нивоата на неизвесност, потрагата по вистински одговори ќе биде бесмислена: невозможно е да се утврдат односите меѓу причината и последицата, бидејќи се менуваат постојано и не постои соодветен образец - само крајна турбуленција и хаос. Ова е областа на непознати. Настаните од 11 септември 2001 година спаѓаат во оваа категорија. Првата работа што треба да ја направи менаџерот како реакција на ненадеен

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

шок не е да ги најде причините што довеле до проблемот, туку да го „сопре крвавењето“. Лидерот мора прво да дејствува да воспостави ред, потоа да почувствува каде е присутна стабилноста, а каде е отсутна и потоа да работи на трансформирање на ситуацијата од хаос преку сложеност до одреден ред, каде што откривањето на обрасците според кои се случуваат промените може да помогне и да се спречат идните кризи и да се забележат новите можности. Комуникацијата одгоре надолу од најдиректен вид или во вид емитување е императив; едноставно, нема време да се бара инпут. Иако настаните од 11 септември не беа веднаш сфатливи, кризата бараше решителна акција. Градоначалникот Руди Џулиани покажа исклучителна ефективност во крајно хаотичните услови со издавање директиви и преземање акција за повторно да се воспостави редот. Меѓутоа, во неговата улога како градоначалник на Њујорк тој беше критикуван за истиот стил на лидерство одгоре надолу, што се покажа толку многу ефективен за време на катастрофата. Специфична опасност за лидерите за време на криза е дека некои од нив стануваат помалку успешни кога се менува контекстот, бидејќи не се способни да го променат својот стил за да им одговорат на променетите околности.

„Никој не сака расипувачи на забава“

Процедурата за создавање сценарија е пософистицирана отколку нормалната работа на „планирање за непредвидливи ситуации“ (contingency planning). Планот за непредвидливи ситуации, вообичаено, замислува една главна променлива и како би можела да реагира фирмата ако таа променлива се промени. Како би

Маршал Голдсмит, еден од водечките едукатори и тренери за деловно лидерство во светот, во една пригода за бизнис-изданието „Харвард бизнис ривју“ (Harvard Business Review) направи кратко интервју со маркетинг-гуруто Филип Котлер. Да видиме што вели Котлер во однос на прашањето за профитот во време на Хаосот:

Економијата секогаш ќе има подеми и падови. Затоа, нашата компанија има два правилници: еден за водење на компанијата во добри периоди и еден за лоши периоди. Ако влеземе во лош период, веднаш се префрламе на соодветниот план со сите негови добро дефинирани правила. Дали е ова добра идеја? И дали компанијата, сепак, може да остварува профит и во неповолни времиња? Постоењето на два правилници, еден за добри периоди и еден за лоши, е добар почеток, но е далеку од доволно. На пример, кога ќе дојдат неповолни времиња, компаниите вообичаено започнуваат со кратење на вработувањата, рекламите и на развојот на нови производи. Но, не е логично ова да се прави механички, без да се земат предвид причините за падот, постапките на нивните конкуренти и траењето и длабочината на кризата. Јас сум против автоматски реакции. Компанијата може да заработува и во лоши периоди. Некои компании ќе имаат предност бидејќи се познати по тоа дека нудат добра вредност за ниска цена, како на пример, Волмарт (Wal-Mart) и Мекдоналдс (McDonреагирала нашата компанија ако нашиот конкурент ја намали цената на половина или ако излезе со една нова машина, која има ефект за 20% подобар од нашата? Но, сценаријата се фокусираат врз заедничкиот ефект на неколку фактори, кои повеќе личат на реалниот свет со кој се судираат деловните лидери. Оттаму, создавањето планови за сценарио им помага на деловните лидери да разберат како се однесуваат различните нишки на една сложена таписерија ако се извлечат една или повеќе нишки. Кога деловните лидери и нивните тимови ги истражуваат сите фактори заедно, тие набргу сфаќаат дека одредени комбинации би можеле да го зголемат влијанието. Ова може да даде дури и поголем увид за нивната евентуална иднина. Една завршна забелешка за системите за рано предупредување и зошто јасните знаци - дури и многу јасните знаци - често се пропуштаат. Пол Кругман, добитник на Нобелова награда и на Пулицерова награда и колумнист во „Њујорк тајмс“, напиша еден коментар во периодот што следуваше по финансискиот колапс од 2008 година. „Пред неколку месеци се најдов на еден состанок на економисти и финансиски службеници што дискутираа - за што друго? - ако не за кризата“, напиша тој. „Атмосферата беше прилично набиена со самокритика и со себепреиспитување. Еден постар политичар праша: зошто ние не предвидовме дека ќе дојде до ова?“ Според Кругман, „еден одговор на овие прашања е дека никој не сака расипувачи на забава“. Кругман забележа: „Иако балонот во станбеното финансирање с$ уште се дуваше, заемодавците правеа огромни пари со одобрување хипотеки на секој што ќе влезеше низ вратата; инвестициските банки правеа дури и поголеми пари препакувајќи ги тие хипотеки во блескави нови хартии од вредност; а менаџерите на пари, кои бележеа голем профит со купување на тие хартии од вредност со зајмени средства, изгледаа како генијалци и така беа и плаќани. Кој сакаше да ги слуша негативните економисти, кои предупредуваа дека целата работа, всушност, е една гигантска пирамидална шема „пред Медоф“?

ald’s). Нивната продажба ќе се зголеми и иако профитот можеби ќе биде помал отколку во поволните периоди, сепак, работата ќе им оди прилично добро. Другите компании имаат неколку опции: Намалете ги цените за да создадете подобар сооднос меѓу вредноста и цената. Можете да ги намалите наведените цени или да започнете со поголем број продажни промоции (попусти, два производи по цена за еден итн.); Воведете поевтина верзија на она што го нудите, која нема да содржи дел од додатоците или поволностите на оригиналниот производ. Тоа најверојатно ќе ја „изеде“ вашата поскапа понуда, но подобро самите да се „изедете“, отколку тоа да го направат вашите конкуренти; Додајте дополнителни поволности на вашата стандардна понуда. Понудете бесплатна достава, продолжете ја гаранцијата или креирајте послободна политика на враќање на производот. Во последниот случај, Хјундаи (Hyundai) неодамна понуди да го прими назад купениот автомобил ако сопственикот ја изгубил работата. Џи-ем (GM) и Форд (Ford) понудија тие самите да ги вршат плаќањата наместо отпуштените сопственици на нивни автомобили. При преземањето на кој било од овие чекори осигурајте се тоа да не биде на штета на оние аспекти поради кои клиентите ја претпочитаат и ја почитуваат вашата компанија. На пример, компанијата која е позната по својата услуга никогаш не смее да го намали квалитетот на услугата и да го изгуби својот момент на препознатливост. Клучот е во тоа да ги разберете новите проблеми на вашите клиенти и да размислите како можете да им помогнете да ги решат. Мора да го подучите вашиот клиент за можните решенија.

Исто така, има и една друга причина што естаблишментот на економската политика не успеа да види дека доаѓа кризата. На кризите од 90-тите години од минатиот век и раните години од оваа деценија требаше да се гледа како на кобни предзнаци, како навестувања на дури и полошите проблеми што ќе настапат. Но, сите беа премногу зафатени со славењето на нашиот успех во пребродувањето на тие кризи за да го забележат тоа.“

(Продолжува) Во утрешниот број: Откако деловните лидери ќе создадат клучни сценарија, следен чекор е селекција. Но, иако навидум, е едноставен, овој чекор во моделот на Хаотика не значи само избирање на зададени опции...

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с