517-30.04.2012

понеделник. 30 април. 2012 пон. max. 280 C min. 90 C

втор. max. 290 C min. 90 C

сре. max. 290 C min. 10 0 C

МБИ 10

1.981,91

+0,09%

Извор: Македонска Берза

Со скратени пари за 23-то и 24-то поглавје, ќе има ли успешен дијалог со ЕУ! 7 Јанакиески не е изморен како министер, ама и за амбасадор нема против!? 6

МБИД 1.799,89

-0,01%

МАКЕДОНЦИТЕ НЕ ЧИТААТ НИ ПО ЕДНА КНИГА ГОДИШНО 4-5

Деветкатниот клинички центар и новите болници се „урнаа“ со ребалансот?! 8

ОМБ

121,30

+0,17%

ЕМУ

€

61,52

САД

$

46,55

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ТАВ ќе добие гас! Државната гасификација жртва на ребалансот! 9

МЖ-Транспорт нема важечка дозвола за работа?! 11

www.kapital.mk

број 517 | година 2 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ЕКОНОМСКИОТ РАСТ И ИЗВОЗОТ ЗАЛОЖНИЦИ НА ФИКСНИОТ ДЕНАР

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

> БРОЈКА

“

“

ПИТЕР СЕНФЕЈ

водечки економист на ЕБРД

www.kapital.mk

За да се забрза растот на македонската економија, нужни се инвестиции, кои ќе ги нема ако не се забрзаат институционалните реформи.

понеделник 30/04/2012

125,25% порасна прометот од редовното тргување со акции на Македонската берза минатата недела во споредба со претходната. Вкупниот промет изнесува 794.648 евра. Прометот пак, од тргување со обврзници бележи зголемување од 112,92% во споредба со претходната недела. На неделно ниво најтргувани беа акциите на Алкалоид.

Две компании во трка за ТИРЗ во Тетово

Т

урскиот конзорциум TBS Yonetim Isletme ve Insast Anonim Sirketi и Пера констракшн интернационал доо Скопје и норвешката Small Business Association of Norway, Blackard Global (SNB), Normac Investment Group AS, во соработка со SIVA Norway (SNS) се компаниите кои влегоа во втората фаза за меѓународен оператор по моделот на јавно-приватно партнерство на ТИРЗ Тетово. Овие компании ги исполнуваат условите од претквалификацијата и ќе бидат поканети да поднесат понуда во втората фаза од ограничениот повик. Индикативната инвестициска вредност на ТИРЗ Тетово во делот на основната инфраструктура ќе биде приближно 15 милиони евра. Дополнителната инвестиција за придружните објекти ќе изнесува приближно 4-5 милиони евра.

КОМЕНТАР

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

Ре(де)формирано здравство!

foto: FILIP POPOVSKI

А

ко се водиме од официјалната дефиниција за зборот „реформа“, што значи давање нов облик на нештата, можеме да заклучиме дека министерот за здравство, Никола Тодоров, е вистински „реформатор“. За само девет месеци министерување тој успеа од корен да му го смени ликот на здравствениот систем. Лекарите ги нарече митаџии, фармацевтите - мафија, неговите претходници ги крсти пожарникари, директорите на клиниките - недомаќини, а опозициските пратеници - адвокати на веледрогериите. Од ова поголема и поочигледна промена, здравје! Да не ја заборавиме и промената на позиции, кога Тодоров се претвори во санитарен инспектор, па тргна во „поход“ по лебарки и бубашваби. По американски рецепт, ги обучи лекарите и медицинските сестри како да им се смеат на пациентите (и кога не им е до смешка). Па, по британски модел направи „кастрација“ на упатите за магнетна резонанца. Потоа, по јапонски Кајзен метод им направи скен на неколку болници... та, среќа што не падна и некое харикири. И кога веќе имаме „окезени“ докторки и преплашени бубачки, што правиме со другите „реформи“?! Ребалансот на Буџетот не му помага! Каде се електронските листи на чекање, каде е електронската здравствена картичка и информатичкото поврзување на клиниките, дополнителното здравствено осигурување? Каде е новиот деветкатен клинички центар, новата болница во Штип, долгонајавуваниот ПЕТ-центар? Наместо тоа, имаме затворски казни за лекарите и за директорите, за фармацевтите, па дури и за пациентите (за лажно боледување). За една година имаме 600% поголем увоз на најевтините лекови во светот, имаме статистички најнезадоволни здравствени работници во регионот и за 80% повисоки долгови на клиниките во последните три години! Едно е јасно, од „реформата“ на Тодоров здравството дефинитивно излезе од форма!

Раст на трговскиот дефицит од 511%, просечен годишен раст на економијата од 1,7%, невработеност над 30%... Ова се само некои од економските резултати кои ги постигна Македонија изминативе 20 години, кои случајно или намерно не се споменаа додека се славеше дводецениската монетарна независност. Овие податоци најдобро покажуваат колку фиксниот курс & помага или & штети на економијата и колку е успешна монетарната политика

ДИМИТАР БОГОВ гувернер на Народна банка

Погрешно е да се врзува економскиот раст со политиката на курсот. На растот влијаат многу други позначајни фактори. Во мала отворена економија со висока евроизација на билансите на сите економски субјекти – населението, претпријатијата и банките - како што е Македонија, самата најава за напуштање на политиката на стабилен курс би предизвикала нестабилност. Не се согласувам дека флуктуирачкиот курс на денарот и многу веројатната депресијација која би следувала би го поттикнале извозот.

Економскиот раст и изв заложници на фиксниот

Биљана Здравковска-Стојчевска

Александар Јанев

zdravkovska@kapital.com.mk

janev@kapital.com.mk

аст на трговскиот дефицит од 511%, просечен годишен раст на економијата од 1,7%, невработеност над 30%... Ова се само некои од е ко н о м с к и т е р е з ул т ат и ко и г и постигна Македонија изминативе 20 години, кои случајно или намерно не се споменаа додека се славеше дводецениската монетарна независност на земјата. Главен успех на монетарната политика во изминатите 20 години за гувернерот на Народната банка, Димитар Богов, како и за сите претходни гувернери, е одржување на стабилниот денар, бидејќи во дури 15 од 20 години од воведувањето на денарот тој бил стабилен. А стабилниот денар бил најзаслужен што Македонија во изминатите

15 години имаше ниска стапка на инфлација, исто како инфлацијата во еврозоната. Да, политиката на таргетирање на девизниот курс, односно де факто врзувањето прво за марката, а потоа за еврото ја донесе посакуваната стабилност. Но, за жал, ја одзеде и вистинската независност на монетарната политика, бидејќи сите мерки и цели на македонската Народна банка се сведоа на одржување на курсот на денарот на ниво од околу 61 до 62 евра за евро. Да, денарот е фиксно стабилен. Но, дали денарот & ја донесе вистинската стабилност? Дали стабилноста на денарот е резултат на пазарните сили и дали тој одговара на економските индикатори? Дали денарот може да се нарече стабилен ако трговскиот дефицит во Македонија секоја година

Р

расте и руши рекордни? Дали е стабилност ако Македонија има 15 години стабилни цени, а невработеноста 20 години не се намалува на помалку од 30%. Дали Македонија може да се фали со стабилноста на денарот како најголем економски успех кога во изминатите 20 години има просечна стапка на раст на БДП од 1,7%? Економските експерти и бизнисмените се децидни дека успехот на економските политики, од кои дел е и монетарната политика, се мери преку тоа дали и колку се остваруваат главните цели на секоја економска политика: висока стапка на вработеност, високо ниво на производство (БДП), висока стапка на економски раст и ценовна стабилност. Од сите тие четири цели економските политики кои ги води Македонија во изминатите 20 години успеваат да исполнат само една цел - стабилност на цени. Никој не го порекнува фактот дека стабилноста на цените е во

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

3

> БРОЈКА

336

евра изнесува месечната нето-плата по вработен во февруари. Според податоците на Државниот завод за статистика, ова е зголемување од 0,9% споредено со лани. Зголемувањето се должи, пред с$, на зголемувањето на просечно исплатената нето-плата во секторите стручни, научни и технички дејности, дејности во врска со недвижен имот и трговија на големо и трговија на мало. Намалување на нето-платата во споредба со претходниот месец има во секторите градежништв, снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација и транспорт и складирање. Просечната месечна исплатена бруто-плата пак, изнесува 493 евра и е за 0,7% поголема во однос на истиот месец во 2011 година.

Р

еномираниот јапонски архитект Пол Норитака Танге, син на архитектот Кензо Танге, ќе предава на конференцијата насловена „Пол Норитака Танге: Кензо Танге и Скопје“, во организација на универзитетот Американ колеџ, на 2 мај во Александар палас. Мултимедијалниот настан, кој освен предавањето, опфаќа и изложба, е организиран по повод 50 години од катастрофалниот земјотрес во Скопје и стогодишнината од раѓањето на Танге следната година. Посетителите ќе можат да се запознаат со животот и со делото на јапонскиот архитект Кензо Танге, како еден од најзначајните архитекти на 20 век. Кензо Танге во 1966 година го дизајнираше

Стапка на невработеност (%)

40

32 28 24

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Раст на БДП (%) 7 5

3 1 -1

1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011

-3

-5 -7 -9

Трговски дефицит (во милиони долари)

1993

1994

1995

1996

1997

1998

1999

2000

урбанистичкиот план за реконструкција на центарот на Скопје по земјотресот во 1963 година. „За соодветно историско, естетско или какво било друго вреднување во архитектурата и урбанизмот, потребно е да помине многу време за да се сфати што од тоа било позитивно, а што негативно. Сакајќи да придонесеме да се разбие една фама на недостиг од податоци и информации, сакајќи најпозитивно едукативно да дејствуваме, го организираме овој настан за афирмативно да зборуваме за струката. Да потсетиме дека континуитетот е тој што го гради идентитетот“, изјави Кокан Грчев, продекан на Факултетот за архитектура и дизајн на Американ колеџ.

Што доби Македонија за 20 години монетарна независност?

36

20

> БРОЈКА

Синот на Кензо Танге доаѓа во Скопје

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

0

-500 -1000 -1500 -2000 -2500 -3000

возот т денар

интерес на сите, на компаниите, на граѓаните, на банките... Но, умешноста на монетарната политика треба да се мери преку тоа колку ќе успее стабилноста на цените да ја одржи на едно друго повисоко ниво. Одржувањето на стабилноста на денарот и на цените преку стерилизирање и повлекување на парите од оптек е политика од која монетарната и извршната власт нема многу да ги боли глава. Но, колкава е цената која ја плаќа реалната економија?

Колку фиксниот курс & штети, а колку & помага на економијата?

А н а л и з а т а н а Ст о п а н с к а т а ко м о р а н а Македонија за резултатите од овој девизен режим со кој денарот се одржува, де факто, фиксен покажува голема нерамнотежа во економијата. „Македонија веќе подолг период се соочува со изразен дефицит во платниот биланс, кој главно потекнува од дефицитот во надворешната трговија. Потрошувачката в о М акедо н ија е з начителн о п о в и со ка од производството, при што вишокот се финансира од странски извори (инвестиции, кредити и дознаки на граѓаните). Во услови на недоволно производство, потребите за лична потрошувачка се надоместуваат со увоз. Но, нерамнотежата во трговската размена со странство повлекува рестриктивна монетарна политика, која се реализира преку одржувањето на стабилноста на девизниот курс, односно ограничување на паричната маса за негова одбрана, што условува високи каматни стапки”, велат од Стопанската комора. Оттаму објаснуваат дека во такви услови, за да ја контролира инфлацијата преку одбраната на фиксниот девизен курс, НБМ е принудена да ја затегнува монетарната политика со

Извор: НБРМ

зголемување на каматните стапки на благајничките записи и воведување на задолжителен д е п о з и т з а б а н к и т е, с о ш т о дополнително се огранич у в а нивото на кредитирање. И бизнисмените кои работат во производство и извезуваат велат дека монетарната политика треба да биде приспособена на она што го бара економијата, а тоа значи да се обезбеди ликвидност во економијата којашто ќе биде во функција на посакуваната стапка на раст на извозот и економски раст. Тие велат дека не може д а се очек у в а д а се з големи производството и степенот на конкурентност во услови на тешко достапен и многу поскап капитал во споредба со другите европски земји. „Еден од најтешките проблеми за бизнис-секторот е недостигот од пари. Фирмите обвинуваат дека банките креираат кредитна политика со високи камати за п о г о л е м а п р о ф и т а б и л н о с т, б а н к и т е п а к, о б в и н у в а њ а т а г и п р е фрл а ат кај На р о д н ат а банка, дека води рестриктивна кредитна политика и го ограничува нивото на пари за кредитирање. Според НБМ, рестриктивноста е во функција на одржување на макроекономската стабилност и стабилноста на денарот. Така се вртиме во волшебен триаголник, но прашање е како да го унапредиме производството и извозот без поволни кредити“, истакна Бранко Азески, претседател на Стопанската комора на Македонија. Гувернерот Димитар Богов, смета дека политиката на фиксен девизен курс не е пречка за економскиот раст. „Погрешно е да се врзува економскиот раст со политиката на курсот. На растот влијаат многу други позначајни фактори. Во мала

РАСТ НА ТРГОВСКИОТ ДЕФИЦИТ ОД 511% ДВЕ ДЕЦЕНИИ НЕВРАБОТЕНОСТ НАД 31% ПРОСЕЧЕН ГОДИШЕН РАСТ НА БДП ОД 1,7% ЕДНА ОД НАЈНИСКИТЕ СТАПКИ НА ИНФЛАЦИЈА ВО ЕВРОПA отворена економија со висока евроизација на билансите на сите економски субјекти – населението, претпријатијата и банките - како што е Македонија, самата најава за напуштање на политиката на стабилен курс би предизвикала нестабилност. Не се согласувам дека флуктуирачкиот курс на денарот и мног у веројатната депресијација која би следувала би го поттикнале извозот “, изјави н е од а мн а г у в е р н е р от Б о го в. Ова се главните причини поради кои гувернерот Богов децидно изјави дека ќе продолжи диктаторски да ја брани стабилноста на денарот. Иако многу светски и регионални економии во изминатиот период почнаа отворено да го користат девизниот курс за да го поттикнат извозот и да ја зголемат конкурентноста на домашната економија во време на криза, к р е а т о р и т е н а е ко н о м с к и т е п о л и т и к и в о М а ке д о н и ј а с е убедени дека Народната банка нема никаква врска со проблемите на економијата. „Ако ме прашувате дали фиксниот курс на денарот повеќе ја чини економијата отколку што & користи, мојот одговор е не. Проблемите на нашата економија треба да ги бараме на друга адреса, а не кај Народната банка. Сме слушнале повеќе предлози за промена на курсот, дури и од поранешни гувернери, кои веднаш откако ја напуштаа позицијата излегуваа со такви барања, а и самите ја пр ак тик у в аа с тр атегијата на де факто фиксен курс. Дури и да се примени стратегијата на таргетирана инфлација од +/- 5% за поттикнување на извозот, многу брзо тие ефекти ќе бидат изедени од разгорувањето на инфлацијата, усогласувањето на платите...”, смета Петар Гошев, поранешен гувернер на Народната банка на Македонија, кој главната вина за слабиот економски развој ја гледа во човечкиот потенцијал кој ги води економските процеси во земјата. Но, никој не споменува дека за фиксен курс е земјата да има стабилни извори на финансирање и дисциплинирана фискална политика. Досегашните влади не го почитуваа тоа. Од друга страна, банките заработија многу пари од државните и од благајничките записи, а кредитирањето стануваше с$ поскапо и с$ потешко. Експертите посочуваат дека ако Македонија е решена да го брани фиксниот курс, тогаш власта мора да ги намали трошењата и да ги намали платите, односно да направи внатрешна девалвација. Но, за оваа тема сите молчат.

8,5%

падна индустриското производство во март годинава во споредба со истиот период лани, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика. Во овој период рударството бележи пад од 4,7%, а текстилната индустрија 6,4%. Градежништвото пак, порасна за 16,4% во март годинава, анализирано според состојбите во овој сектор во март лани. Дури за 23,8% падна снабдувањето со електрична енергија, гас, пареа и климатизација во март годинава. Статистиката измери дека во првите три месеци од годинава индустриското производство падна за 8,4% во споредба со првите три месеци лани.

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ТЕОНА МИТЕВСКА) СТРУГАР

Ф

илмот на македонскиот режисер, кој успеа да обедини 15 европски земји, ја доживеа својата премиера и во Скопје. За филмот допрва следува фестивалска промоција.

БИЈОНСЕ НОУЛС

П

ејачката е прогласена за најубава жена на светот. Триесет и четиригодишната ѕвезда, која се искачи на врвот на годишната листа на списанието „Пипл“, вели дека се чувствува уште поубава откако стана мајка

не им беше денот

ЉУПЧО ШВРГОВСКИ

Ј

авниот обвинител и така досега мака мачеше да ги закрпи дупките во Буџетот, па немаше ни за печатачи, ни за хартија, а со ребалансот остана дополнително без пари. Како ќе се бори со криминалот сега?

Гувернерот на Јапонската централна банка, Масaаки Ширакава, очигледно, будно ја следи економската состојба во земјата и навреме и превентивно интервенира на секој вклучен аларм за опасност по јапонската економија и компаниите. Јапонската централна банка ја прошири својата МАСAАКИ програма на стимулирање ШИРАКАВА на економијата со нови 123 милијарди долари и на тој начин го дава најголемиот стимул досега за поддршка на економијата, која по минатогодишната катастрофа постојано се бори со проблемите на забавување на растот на истата. Врвните светски економски медиуми коментираат дека мерката е навремена и големи се шансите Јапонија, поради будноста на креаторите на економската политика, да избегне евентуално европско или северноамериканско сценарио. Стимулациите најмногу им се потребни на извозно ориентираните пазари, кои се соочуваат со намалени нарачки поради економската криза на традиционално најголемите за нив пазари.

_

ГУБИТНИК Нацрт-законот за медиуми, по пробивањето на рокот предвиден од предлагачот, Министерството за транспорт и врски, конечно ќе се најде на увид пред најзасегнатите – медиумите. Иако министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, ветуваше транспарентност во текот на целиот процес, новинарските МИЛЕ здруженија и организацииЈАНАКИЕСКИ те на медиуми не учествуваа во изработката на законот. Како планира министерот да ги дорегулира електронските медиуми кога и онака постоечкиот Закон за радиодифузија не се спроведува во целост уште од времето кога е донесен? Покрај тоа, Јанакиески планира регулација на сите типови медиуми, но не потенцира што поточно ќе се регулира и на кој начин. Иако му дава легитимитет на дијалогот меѓу ЗНМ и Владата, Јанакиески не почувствува за потребно сите предлози кои треба да влезат во новиот закон да поминат и низ расправа меѓу ова тело, формирано специјално за подобрување на состојбите во новинарството во земјава.

мисла на денот

РИСТЕ СТЕФАНОВ

М

акедонскиот репрезентативец во кошарка е суспендиран на цели три месеци од терените поради допинг, а истовремено е казнет со 3.000 евра и ќе мора да ги врати и сработените пари.

ПОЛИТИЧАРИТЕ ВЕЛАТ НЕ МОЖЕМЕ ДА СИ ДОЗВОЛИМЕ НАМАЛУВАЊЕ НА ДАНОЦИТЕ. А МОЖЕБИ НЕ МОЖЕМЕ ДА СИ ГИ ДОЗВОЛИМЕ ПОЛИТИЧАРИТЕ?!

Стив Форбс сопственик на деловниот магазин Forbes

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР О ГРАФИК НА ДЕНОТ... Д О ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНО ОТ...

2011 Апр. Март

Мај

Јуни

Јули

Авг.

Септ.

Окт.

извор: НБРМ

Л

Ноем.

Дек.

2012 Јан.

342,1

334,9

336,9

327,2

334,4

331,4

321,3

326,8

311,1

297,2

301,3

293,3

291,1

Пораст р на лошите кредити р (во милиони евра)

Фев.

Март

ошите кредити р што банките не можат да ги наплатат од компаниите и граѓаните р во март р достигнаа рекордна р р вредност р од 342,1 , милиони евра. р Овојј проблем р станува у с$ поголем откако економската криза почна силно да се чувствува кајј приватниот сектор производството и извозот се намалија, економската активност стагнира, а компаниите во такви усклови немаат пари да ги враќаат кредитите.

светот низ медиумите...

The Wall Street Journal Asia Приј Пријавените милијарди евра профит на н најголемите европски банки за ки кинескиот весник е позитивен сигнал по долго време стагнација на сигн евро европската економија, која според анал анализата на бизнис-весникот од Пеки Пекинг, може но и не мора да значи цело целосно перспективно заздравување.

М

отоциклисти изведуваат егзибици на „Гран-при Македонија 2012”, со кој во Гевгелија започнува новата мотокрос-сезона од европскиот и отворениот источноевропскиот шампионат. Значењето на овој натпревар годинава е посебно, бидејќи е дел од проектот „Прекугранични тркала”, кој МФМ го реализира со партнер од Серес, Грција, во рамките на ИПА, прекуграничната програма на Европската унија. На натпреварот боите на Македонија ќе ги бранат 15 учесници.

Македонците не ни по една книга

La Tribune

Фра Француските економски весници активно ја следат состојбата со акти грчкиот јавен долг и прогнозираат грчк што би можело да се случи доколку на 6 мај Грција не успее доко да ја испорача достасаната транша од еевропските кредити за спас на Грција. Грци

0,8

книги читаат Македонците по жител

24 часа

Бугарскиот весник на насловната страница ги има остатоците од срушениот „миг 29“, ловец бомбардер на бугарската армија кој се сруши на пробен лет близу Пловдив. Весникот коментира дека иако Бугарија е во НАТО, состојбите со професионализмот во армијата с$ уште се на ниско ниво.

Los Angeles Times

Леман брадерс продолжува да ја шокира јавноста и три години по официјалниот банкрот на банката. Најновите наоди на калифорнискиот весник кажуваат дека компанијата поделила 700 милиони евра на заслужни 50 вработени за добри резултати само една година пред банкротот.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Телеком најави намалени цени на услугите до 20% од 1 мај

2

Ребалансот ја „изеде“ здравствената картичка!

3

ален Кому му одговара да нема билатерален а? договор за екстрадиција со Бугарија?

4

Ќе се блокираат граници ако не се ален укине забраната за откуп на метален отпад

Недоволен број читателска публика, мали тиражи на книгите, влијанието на електронските книги, непочитувањето на авторските права се дел од проблемите со кои се соочуваат издавачките куќи Силвана Жежова

П

silvana@kapital.com.mk

оразителни се податоците за читателската публика во Македонија. Само 0,8 книги по жител се прочитале лани во земјава, за разлика од Бугарија, каде што таа бројка изнесува четири книги по жител, додека во Србија 2,8 книги, податоци кои ги открива издавачкиот центар Три. Овие поразителни податоци се само доказ плус дека македонските издавачки куќи се соочуваат со недоволен број читателска публика и со мали тиражи на книгите, наспроти с$ поголемото влијание на електронските книги врз печатените изданија. Издаваштвото го мачат и истите проблеми како и другите бизниси, кои произлегуваат од актуелната економска клима. Упатените

АЛЕКСАНДАР САЗДОВ

уметнички и маркетинг-менаџер во Три

ВЛАДИМИР ЈАНКОВСКИ

уредник во издавачката куќа Магор

ВЕСНА ДУКОСКА

раководител на комерцијално-маркетиншкиот сектор во Просветно дело

На оваа поразителна статистика треба да се поработи. Потребен е заеднички напор на сите издавачи, кои ќе ги анимираат читателите преку издавањето квалитетни дела со квалитетен превод.

Саемот на книга задржува одредено ниво на посетеност, но бројот на посетителите не се зголемува. Потребно е секоја година да имаме раст меѓу 5% и 10%. Не е добро кога работите стојат во место.

Ме радува фактот што младите родители с$ повеќе ја сфаќаат важноста на детската литература и што преку неа ги воспитуваат најмалите читатели. Добро е што книгите с$ повеќе ги заменуваат чоколадите како подарок за различни поводи.

како недостатоци ги посочуваат и финансиите, но и отсуството на навиката за читање. „На оваа статистика треба да се поработи. Потребен е заеднички напор на сите издавачи, кои ќе ги

анимираат читателите преку издавањето квалитетни дела со квалитетен превод. Потребно е да се внимава на пласманот и на начинот на комуникација со читателите. Маркетингкампањите и тоа како се потребни. Но,

исто така, потребно е да се вклучи и државата преку организирање различни акции кои ќе ги стимулираат читателите“, објаснува Александар Саздов од издавачкиот центар Три. За време на Саемот на книга,

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

470% 530%

2,5

од најниската изнесува највисоката цена за изработка на интернетстраница, пишува во резултатите од мониторингот на јавните набавки на Центарот за граѓански комуникации

изнесува разликата меѓу најниската и највисоката цена за здравствен преглед кај вработен

милиони денари до 23.600 денари изнесуваат разликите во набавките за услуги за противпожарна заштита

ВЛАДИМИР ПЕШЕВСКИ

вицепремиер

Нема да има нов пакет антикризни мерки

В

ладата континуирано работи на подобрување на бизнис-климата и им помага на компаниите да се справат со кризата што ја погоди еврозоната, истакна вицепремиерот Владимир Пешевски по средбите со претставници на компаниите во Штип. „Не подготвуваме класични пакети со антикризни мерки, туку постојано работиме на подобрување на бизнис-климата. Секоја добра идеја ја прифаќаме и ја реализираме, но не ја промовираме како антикризна мерка, туку како мерка за подобрување на бизнисопркужувањето“, потенцираше Пешевски.

читаат а годишно Читаме неспоредливо помалку од нашите соседи 4

читање книги по глава на жител

2,8

0,8 Бугарија

Србија

Македонија

истакна тој, се остварува поголем приход од продажба на книги, што и не е некој показател кој исклучително влијае на работењето на компанијата. Саздов истакна дека Три воопшто не штедат на плаќањето на преводите, поради што создаваат квалитет и имиџ по кој се препознатливи. Поради тоа, книгите не ги продаваат за 100 денари.

Колку се почитуваат авторските права во издаваштвото?

Познавачите објаснуваат дека авторските права, било за домашен или за странски автор, се регулираат со договор, кој содржи две обврзувачки ставки. Се исплаќа аванс кој се договара, но и процент од продадените книги. Владимир Јанковски пак, писател и уредник во издавачката куќа Магор, истакна дека некои од издавачите во Македонија не ги почитуваат авторските права, особено на странските автори, но со примената на европската регулатива, овој тренд треба да се намали. „Ние како издавачи си ги регулираме авторските права. Со закон е регулирано дека секогаш кога се препечатува второ или трето издание треба да се платат авторски права. Што се однесува до македонските автори, 80% од нивните книги се поддржани од Министерството за култура, кое бара финансиски извештаи за нивната продажба“, објаснува Јанковски. Тој забележува дека од година во година с$ помалку луѓе доаѓаат и купуваат книги на Саемот за книга, иако издавачките куќи тогаш нудат и низа поволности за да ги привлечат читателите. Затоа, сугерира издавачите во соработка со здруженијата на писатели да додадат и друга дополнителна

културна нишка, односно да се промовираат и други активности кои ќе привлечат читателска публика. Издавачите во земјава признаваат дека бројот на продадени книги за време на саемските денови е неспоредливо голем во однос на бројот на продадени книги во книжарнциите во текот на целата година. „Прашање на време е кога и македонските издавачи ќе го фатат оној тренд кој го имаат издавачите во Европа и во Америка - книгите да ги издаваат електронски. Треба да се работи на создавање читателска публика. Друг проблем е тоа што во Македонија моментално постои одреден тренд во издаваштвото кој става акцент на книги кои се бестселери и се создаваат за една употреба. Сериозната поквалитетна понуда и своевремените класици се тргаат настрана“, вели Јанковски за „Капитал“. Издавачката куќа Просветно дело има голем број квалитетни изданија на детска литература. Досега успешно ги промовираа нивните лиценци за Штрумфови, Ворнер брос, Винск и Мајсторот Боб, а потпишаа договор со Дизни и Бен 10. Со добивањето на оваа лиценца, македонската најмлада публика ќе чита за омилените цртани ликови, но и за модерните јунаци. Првпат на Балканот се случува една држава од поранешните југословенски простори да добие вакво право. Досега тие права ги имаа единствено Бугарите. „Ова е многу важен успех за Просветно дело и за Македонија. Условите за лиценцата секоја компанија ги договара индивидуално. Овде како предност би го истакнала реномето што го има нашата куќа, отколку на пример, финансиската моќ“, истакна Весна Дукоска, раководител на комерцијално-маркетиншкиот сектор во Просветно дело, задоволна што родителите с$ повеќе ја сфаќаат важноста на детската литература и што преку неа ги воспитуваат најмалите читатели. Добро е, додава Дукоска, што книгите с$ повеќе ги заменија чоколадите како подарок за различни поводи.

11,5

милијарди евра ќе добијат земјите кои чекаат за прием во Европската унија за периодот од 2007 до 2013 година. Според податоци на ЕУ, само 46% од средствата од европскиот фонд за развој се префрлени за најмалку развиените земји. Во 2010 година Турција, која важи за средноразвиена земја, добила 182 милиони фунти, а Србија, која има ист таков економски рејтинг, 178 милиони фунти. Овие две држави се меѓу петте држави кои примаат најголема помош од ЕУ.

ТОП ВЕСТИ... За четири месеци склучени договори во четири очи “тешки“ 10 милиони евра

В

редноста на договорите склучени со преговарање без објавување оглас во четвртиот квартал од 2011 година достигнаа 10 милиони евра, покажуваат резултатите од мониторингот на јавните набавки и од индексот на рационалност на Центарот за граѓански комуникации (ЦГК). На годишно ниво во 2011 година се склучени непосредни договори во вредност од 39,4 милиони евра, што е речиси 50% повеќе од 2010 година. При мониторингот на јавните набавки во четвртиот квартал од минатата година е констатирано и дека во половина од мониторираните тендери планираната електронска аукција не се одржала поради тоа што била доставена само една понуда или само една понуда била оценета како прифатлива. На овој начин се доведува во прашање рационалноста во трошењето на јавните пари, бидејќи во случаи кога се планира е-аукција фирмите првично доставуваат повисоки цени во очекување на нивно намалување низ негативното наддавање во аукцијата. Овие проблеми се директна последица на високото поставување на критериумите за квалификација на фирмите за учество во тендерите, велат од ЦГК. Процентот на поништување на постапките (21% од набавките во 2011 година) и понатаму претставува проблем и фрла дамка врз системот на јавни набавки, поттикнувајќи ги сомнежите за мотивите за донесување на одлуките за поништување. Дополнителен проблем е што во доминантен дел од мониторираните постапки за јавни набавки поништувањата следуваа токму во тендери на кои учествувале голем број понудувачи.

ФРАНСОА ОЛАНД

кандидат за претседател на Франција

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.981,91 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

Најтргувани на Македонската берза во петокот во рамките на официјалниот пазар беа акциите на Комерцијална банка, со промет од 2.318.329 денари. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво забележа раст од 0,09% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.981,91 индексни поени. Индексот МБИД падна за 0,01% и денот го заврши со 1.799,89 индексни поени. Индексот ОМБ на дневно ниво забележа пораст од 0,17% и трговскиот ден го заврши со вредност од 121,30 индексни поени. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Герса Цунев

560,00 +510,00

+1.020%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Реплек

36.630,00 -2465,00

-6,30% 6 30%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

3,4%

е намален бројот на ученици во основните училишта. Според податоците на Државниот завод за статистика, на крајот на учебната 2010/2011 година во редовните основни училишта бројот на ученици изнесува 201.914, во редовните средни училишта бројот на ученици на крајот на учебната 2010/2011 година изнесува 92.848, што претставува намалување од 1,5% во однос на претходната учебна година.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

13.204,62 0 87% +0,87%

Вива водечки бренд, а Пивара Скопје водечка фирма за безалкохолни пијалаци

В

ива е водечки бренд кај безалкохолните пијалаци во Македонија, Синалко бележи најбрз раст, а Пивара Скопје е водечка компанија за безалкохолни пијалаци, се вели во специјализираниот извештај за состојбата со производството и продажбата на безалкохолни пијалаци во земјава, изработен од страна на Јуромонитор интернешнал. Соковите „вива“ се водечки бренд гледано во однос на заработувачката, а Пивара Скопје е водечки производител на безалкохолни пијалаци, исто така гледано според заработувачката. За скопската пиварница во извештајот се вели дека своето челно место во најголема мера го одржува поради дистрибуцијата на производите од брендовите на Кока-Кола, но се додава дека пиварницата го губи тлото под нозете кога станува збор за волуменот на продадени безалкохолни пијалаци. Синалко е најбрзорастечки бренд и во однос на волуменот и во однос на вредноста на продадените безалкохолни пијалаци. Во извештајот се додава дека банкротството на МиА б бевереџис во 2010 година има оставено значит значителен сегмент од продажбата на безал безалкохолни пијалаци отворен, особено кај овошн овошните и кај зеленчуковите сокови.

Меркел не може да одлучува во име на цела Европа

Волстрит во петокот забележа раст трет ден по ред, а најголеми добивки прокнижија градежните компании. При крајот на минатата недела и цените на акциите на европските берзи пораснаа, а црвената боја доминираше само на азиско-пацифичките берзи, каде што благ пад забележаа поголем дел од берзанските индекси.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.773,30 9.520,89 1.399,98 3.056,61 6.792,66 804,27

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,43% -0,43% +0,67% +0,69% +0,78% -0,72%

€ $

1,2265 ПРОМЕНА

+0,1%

СТАПКА

1,3229 ПРОМЕНА

+0,1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.659,20 -0,08% 0 08% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

119,73 -0,16% 0 16% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Г

ерманија не може да донесува одлуки во име на цела Европа, смета Оланд, кој има големи шанси да биде идниот претседател на Франција. Неговата изјава следуваше по изјавата на Меркел дека само со штедење Европа може да излезе од должничката криза. „Ние не сме која било земја. Ние можеме да ја промениме ситуацијата во Европа“, смета Оланд, кој смета дека на Франција & треба раст, а не штедење.

ЖОЗЕ МАНУЕЛ БАРОСО

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

Европска комисија

Деловната и потрошувачката доверба во еврозоната овој месец нагло се намалија и го неутрализираа растот од почетокот на годината.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Попоски: По Чикаго, Македонија нема „план Б“

Ј

асно е дека самитот на НАТО во Чикаго нема да биде за проширување, вели министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во интервју за Гласот на Америка. Сепак, придонесот кој го има Македонија во Алијансата дава дополнителна важност за зачленување на Македонија во НАТО. По самитот, дециден е Попоски, нема „план Б“. „Сакаме членство. Тоа е заслужено. Ги имаме исполнето критериумите. Дополнително, постои правен аргумент по пресудата на Меѓународниот суд на правдата“, потенцира шефот на дипломатијата. Според него, на средбите со генералниот секретар на ОН, Бан Ки-мун, и во Стејт департментот било јасно нагласено дека тековната блокада на основа на еден билатерален спор кој ни го има наметнато Република Грција не треба да биде причина за остварување на стратешката цел, односно членството во НАТО.

Илбер Хиса нов амбасадор на Косово во Македонија

И

лбер Хиса, владиниот координатор на стратегијата за северниот дел на Косово и поранешен потпретседател на партијата ОРА во Косово, е новиот амбасадор на оваа земја во Македонија, пренесува агенцијата ИНА. Според информациите на агенцијата, Хиса деновиве бил наименуван на новата функција, а тој во Македонија доаѓа на местото на досегашниот в.д. амбасадор Скендер Дурмиши. Освен во Скопје, Косово неодамна испрати амбасадор и во соседна Албанија, а функцијата му е доделена на генералот Сулејман Селими.

Мињон: На Балканот с$ уште постои отворен конфликт

П

ретседателот на Парламентарното собрание на Советот на Европа, Жан-Клод Мињон, смета дека на Балканот с$ уште постои отворен конфликт. Според него, тоа што неодмна се случи во Македонија, мислејќи на петкратното убиство, е потврда дека проблемите с$ уште се присутни. Во однос на трагичниот настан што се случи во Македонија, тој вели: „Тоа е драматичен настан, тоа е нешто што н$ загрижува. Јас сум во тек со ситуацијата и се информирам. Потребно е таа да се разгледува интелигентно, со дистанца и избегнувајќи да даваме изјави кои ќе придонесат за разгорување на огнот. Ние не можеме да ги затвориме очите по такви драматични настани и да се потсетиме на обврските на нашите партнери, покрај потребата од едногласна осуда на тоа што се случи“, вели Мињон.

Кој е ексминистерот казнет од Државниот управен инспекторат во 2011? Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

П

оранешен министер, градоначалник, неколку директори и раководители на сектори во државни органи се најкрупниот улов на Државниот управен инспекторат по инспекциите извршени во 2011 година. Во мрежата исплетена од нишките на проектот „Регулаторна гилотина“ и со него асоцираните правила и концепти, како „Молчењето значи одобрување“, „Нема погрешна врата“, „Граѓанинот пред с$“, лани се издадени 39 платни налози во глоба со вкупен износ од 26.600 евра за раководители во администрацијата. За службеници од пониската хиерархија Управниот инспекторат во 2011 година издал 15 налози, со заеднички износ од 1.500 евра. „Со најголем дел од глобите се казнети раководители на сектори, директори, еден градоначалник и еден ексминистер. Висината на поединечните глоби за нив зависи од тежината на прекршоците одредени со Законот за управна инспекција“, изјави директорот на Државниот управен инспекторат, Ромео Деребан, за „Капитал“. Покрај паричните казни, за административците чија преголема комоција во државните јасли не ја нарушиле ниту казнените мерки против неефикасност Инспекторатот во 2011 година поднел 24 барања за поведување прекршочна постапка и 31 иницијатива за повикување на дисциплинска одговорност. Деребан вели дека не може

прецизно да се оцени ефектот од казнената политика врз подобрувањето на искуствата на граѓаните од блиските средби со државниот апарат. Реакциите кои стигнале до него од физички или од правни лица се движеле од желба дури и лично да му се заблагодарат што Инспекторатот санкционирал одредени прекршители до незадоволство предизвикано од очекувања кои се надвор од надлежностите на институцијата што ја раководи. До Државниот управен инспекторат во тек на минатата година вкупно 1.080 странки поднеле поплаки за работата на органите на управата. Постапувањето по претставките покажало дека поголем дел од нив биле оправдани. Во надлежното Министерство за информатичко општество и администрација немаат мерливи резултати од спроведувањето на „Молчењето значи одобрување“, „Нема погрешна врата“ и „Граѓанинот пред с$“, а видлив ефект очекуваат понатаму, зашто проектите биле долгорочни. Во меѓувреме, се повикуваат на нивните интерни месечни анализи (кои не се за во јавност) кога бараат да им веруваме на „чесен збор“ дека има напредок: „Станува збор за долгорочни проекти со коишто се менува концептот на работа на администрацијата, која се преобразува во услужно ориентирана, за да имаме задоволни граѓани. Од месечните анализи што ги правиме можеме да констатираме дека има напредок. Затоа и се трудиме граѓаните да бидат

максимално информирани за овие проекти, со цел да го искористат своето право“, велат од Министерството. За бенефитите на бизнисзаедницата од „Регулаторната гилотина“ и од сродните проекти побаравме одговор од Стопанската комора на Македонија. Оттаму велат дека с$ уште нема некои поголеми реакции од компаниите, па затоа не можат да извлечат релевантен заклучок за ефектот од овој дел на реформите во администрацијата. „Нема поплаки, но нема ниту пофалби“, гласи краткиот, но индикативен коментар на претставник на Комората.

Вкупно 26.000 евра е казната за функционерите, меѓу кои има и поранешен министер, градоначалник и неколку директори, кои ги фатила мрежата на реформите на Ивановски, „Регулаторна гилотина“, „Молчењето значи одобрување“, „Нема погрешна врата“, „Граѓанинот пред с$“. Имињата на тие кои не ги почитувале правилата на овие реформи не се откриваат.

Јанакиески не е изморен како министер, ама и за амбасадор нема против!? Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

М

инистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, не се чувствува изморено дури и по шест години поминати на челната позиција на едно од клучните министерства. Во неделното интервју за Радио Слободна Европа, Јанакиески вели дека досега сработил голем дел од проектите, но дека пред него остануваат уште многу работи кои треба да ги реализира.

Отворен повик за задгранични комитети на ВМРО-ДПМНЕ

В

ладејачката партија ја продолжува практиката на јавен повик до сите заинтересирани граѓани за дел од позициите од кои се менуваат луѓе со „Новиот бран“. Партијата објави повик за кандидирање претседатели на 38 задгранични комитети. Според ВМРО-ДПМНЕ, интересот меѓу македонските иселеници е голем, од млади и едуцирани кадри со македонско потекло до успешни бизнисмени кои изразувале подготвеност да се вклучат во партиските структури. Следни во бранот ќе влезат и претседателите на општинските комитети. Од партијата информираат дека е распишан оглас и изборот е во тек во 23 градови и општини.

„Јас го водам министерството секој ден како да ми е прв ден и секој нов ден имам с$ повеќе мотив и елан да остварувам нови проекти, бидејќи во овие шест години успеав да реализирам голем број проекти, но секогаш има нови предизвици, нови проекти, така што с$ уште имам елан да го водам ова министерство“, вели Јанакиески. Тој ниту ги потврдува, ниту ги негира шпекулациите дека како дел од „Новиот бран“, министерската фотелја ќе ја замени со амбасадорско место. Извори од МНР потврдуваат дека неговото име е посигурно за амбасадорска позиција. Движењето во владејачката партија, од каде што доаѓа и тој, го оценува како логичен тек на партиските политики, бидејќи како што вели, дел од луѓето се заморуваат, дел од луѓето веќе не можат да го издржат темпото, дел од луѓето сами сакаат да се одморат, но сепак, партијата има и нови сили, млади сили кои заслужуваат шанса.

Бранот ја „поплави“ цела Македонија

Иако постигна крупни резултати во досегашната работа, директорот на Агенцијата за катастар на недвижности, Љупчо Георгиевски, си поднел оставка од раководната функција. Повлекувањето на Георгиевски од Катастарот

МИЛЕ ЈАНАКИЕСКИ

министер за транспорт и врски

Јас го водам министерството секој ден како да ми е прв ден и секој нов ден имам с$ повеќе мотив и елан да остварувам нови проекти, бидејќи во овие шест години успеав да реализирам голем број проекти.

“

е само во насока на тоа тој да ротира на друга позиција. „Се очекува Георгиевски да ротира на нова државна позиција, еднаква или можеби дури и позначајна од онаа која ја напушта, и да продолжи со сериозниот придонес кон реформите и реализацијата на Програмата на ВМРО-ДПМНЕ“, брифираат од владејачката партија за агенцијата МИА. Бранот зафати и неколку раководители на клиники низ цела Македонија. Меѓу нив е и директорот на Здравствениот дом во Кочани, Ванчо Коцев. Промени ќе има и на Клиниката за гинекологија, каде што Саша Јовчевски си оди од директорското место, а исто така и досегашниот директор Ирфан Максудов ја напушта раководната функција во Струмичката болница. „Тоа се луѓе кои дале исклучителен придонес во институциите во кои работеле. Очекувам дека тие ќе бидат вклучени и на други нивоа во здравството, бидејќи сепак, тоа се луѓе кои се вградиле во системот и можат да дадат придонес за развојот на здравството“, го појасни бранот меѓу докторите-раководители на клиники министерот за здравство, Никола Тодоров.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

ПОЛИТИКА 7

Арифи: Албанците се конструктивен столб на евроатлантскиот процес

А

лбанците во Балканот се конструктивен столб на евроатлантскиот процес и клуч на стабилноста во повеќе земји од регионот, истакна вицепремиерот за европски прашања, Теута Арифи, на конференцијата „100 години во служба на нацијата“, одржана во САД. Арифи ја искористи можноста и да се заблагодари на САД за поддршката на оваа прогресивна ориентација на Албанците во регионот, како и за поддршката во евроатлантските процеси, се вели во соопштението од Секретаријатот за европски прашања. Вицепремиерот Арифи, меѓу другото, го потенцирала и долгиот пат на Албанците од Македонија за да стигнат на позиција на еднаквост во државата и да бидат почитуван дел на албанската нација, воопшто, што било постигнато со потпишувањето на Рамковниот договор.

„Њујорк тајмс“: Грција е презафатена со кризата за да мисли на Македонија

> БРОЈКА

59

мигранти од Авганистан, Пакистан и од Кина, меѓу кои има четири деца и една бремена жена, се пронајдени во куќите на две лица од село Лојане. Кумановската полиција ги привела двајцата за издржување казна затвор по претходни обвинувања за криумчарење мигранти, грабнување, фалсификување пари, измамување купувачи и тешка кражба. Приведените мигрантите ги чувале од користољубие и секојдневно им наплатувале по пет евра од човек, со што дневно се стекнувале со противправна имотна корист во износ од околу 300 евра, односно месечно околу 9.000 евра.

А

мериканскиот весник „Њујорк тајмс“ анализира дека проширувањето на НАТО не е на агендата на самитот во Чикаго, а Грција е презафатена со својата економска криза за да се исполни барањето на Македонија за прием во Алијансата. „Нема многу показатели дека прашањето со спорот за името напредува. Грција е сред финансиска криза и се обидува да избегне да стане првата членка на европската економска зона која банкротирала. Во вакви околности, во грчкиот политички систем нема многу волја да се разреши ова меѓународно прашање со нивниот сосед“, пишува Том Шанкер, долгогодишен известувач на „Њујорк тајмс“ од Балканот и за прашања од областа на безбедносната политика. Шанкер пишува дека на самитот во Чикаго главни теми се состојбата во Авганистан и проектот за модернизирање на Алијансата, а проширувањето нема да биде тема. Шанкер ги пренесува аргументите на Македонија за членство во НАТО изнесени од министерот за надворешни работи, Никола Попоски, кој е во посета на САД. „Ние испраќаме безбедносни сили за мисиите на НАТО, но што се однесува до членството, уште сме во чекалната“, изјави министерот Никола Попоски за „Њујорк тајмс“.

Со скратени пари за 23-то и 24-то поглавје, ќе има ли успешен дијалог со ЕУ! Клучните институции кои треба да ги туркаат реформите од поглавјата кои Брисел ги отвори преку високиот дијалог со Владата на само месец и половина од почетокот на претпристапните преговори се најдоа на удар на ребалансот на Буџетот. Ќе успее ли Владата со намалени средства да ги задоволи строгите критериуми на Европската унија? Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

Габриела Делова delova@kapital.com.mk

К

лучните институции кои треба да ги туркаат реформите од поглавјата 23 и 24, кои Брисел ги отвори преку високиот дијалог со Владата, се најдоа на удар на ребалансот на Буџетот. Министерството за правда, Државната комисија за спречување на корупцијата и Јавното обвинителство ќе мора да ги туркаат задачите кои Брисел ги постави во средината на март со намалени средства. Единствено зголемување на средствата се забележува во владината програма за јакнење на владеењето на правото, реформа која покрај средства од Буџетот, во најголем дел ќе се финансира со позајмени средства. Притоа, голема ставка во Буџетот зафаќаат и градежните објекти на

ЉУПЧО ШВРГОВСКИ

кој е најкомпетентен во распределбата на средствата, прецизно ќе утврдува за кои цели ќе ги наменува парите. За Министерството за правда приоритет се развивање на програмските задачи, како исполнување на меѓународните и на европските стандарди со цел установување и организирање независно, непристрасно и ефикасно судство и унапредување на статусот на јавнообвинителската организација. Во меѓувреме, нема да запре изградбата на објектите наменети за правосудната власт. Додека во првобитниот Буџет за 2012 година за капитални објекти беа одвоени 2,7 милиони евра, ставката за оваа намена со ребалансот е зголемена на 3,1 милион евра. Кривичниот суд се гради со поддршка од Светска банка од околу 8,3 милиони евра. Зградата на Обвинителството, дел од проектот „Скопје 2014“, според проекциите Министерството за правда. Со овој ребаланс на Службата за општи и заеднички работи при на Буџетот повторно не се постигнати Владата, треба да биде готова до крајот на предвидените 0,5% од БДП наменети за оваа година. судската власт. Законот за судски буџет „Приоритетните активности на Службата предвидуваше тој да се зголемува во еднакви во наредниот период ќе бидат насочени износи, и тоа во 2012 година 0,5%, во 2013 кон довршување на објектот за просторно година 0,6%, во 2014 година 0,7%, за во 2015 сместување на Јавното обвинителство.“ За година да достигне 0,8%. новата зграда на Обвинителството, Владата одвои 13,2 милиони евра. За реформите во Преку програмите на Владата судството и градежните за јакнење на владеењето на објекти ќе бидат правото ќе бидат финансирани потрошени по 3,1 милион реформите во судството. Целта евра на програмата е да придонесе Независноста на судството и за подобрување на судската понатаму ќе биде условувана од ефикасност и ефективност, милион евра средствата кои се одвојуваат за како и деловната клима судската власт од централниот се зголемуваат имплементација на буџет. Иако со измените средствата за судските преку: законите кои произлегуваат во Законот за судски реформи од Стратегијата за реформи во буџет беше предвидено судството, спроведување обуки наместо досегашните 0,4% за стратешко и оперативно од БДП, кои се одвојуваа за управување со правосудните функционирање на судската органи, како и за автоматизирање власт, овој процент да се на нивната работа и подобрување зголеми на 0,8 до 2015 година на судската инфраструктура. со цел поголема независност и За таа намена, одвоени се 3,1 самостојност на правосудните милион евра се милион евра. органи, пропорцоналното наменети за градежни зголемување од година во Повисоки плати за објекти година не е запазено. антикорупционерите, Ваквата зависност од помалку за борба со централната власт, корупцијата! според претседателот на Врховниот Сепак, ребалансот на Буџетот суд, Јово Вангеловски, негативно удри по владината програма за се одразува врз независноста на борбата со корупцијата. Наместо судството. планираните 218.000 евра, за „Судството ќе стане вистински борбата со корупцијата во независно кога ќе се постигне 2012 година Владата, сепак, вредноста од 0,8% од БДП кои ќе потроши 190.000 евра. Но, ќе се одвојуваат за судството, тоа не важи и за платите ставка која ќе биде фиксна. Тоа на атникорупционерите. ќе значи и кинење на папочната Антикорупционерите, врска меѓу извршната и кои неодамна добија судската власт. Дотогаш при нова претседателка, секоја измена или ребаланс добиваат и повисок ќе трпи и судството“, вели буџет за плати. Вангеловски. Со 30.000 евра Откако ќе го добие повеќе ќе посакуваниот и потребниот ги почести буџет, додава Вангеловски, Владата Судскиот буџетски совет,

1

3,1

190.000 200.000 евра ќе потроши Владата за борба со корупцијата

евра помалку ќе добие Јавното обвинителство

А Т членовите на Антикорупциска. Токму покачувањето на платите влијае и на целокупниот буџет на Државната комисија за спречување на корупција. Па така, сега наместо 333.000 евра, Комисијата во 2012 година ќе располага со буџет од 363.000 евра.

Јавното обвинителство никако да пркне

Ребалансот на Буџетот ги крати средствата и за Јавното обвинителство. Наместо предвидените 5,5 милиони евра, Обвинителството ќе добие 5,3 милиони евра. Владата одлучила да скрати на патните и на дневните расходи за вработените во Обвинителството, но и за набавка на материјали, ситен инвентар и договорни услуги, токму средствата кои му се најпотребни на Обвинителството. Само за потсетување, Обвинителството со години кубури со Интернет, хартија и телефон. Обвинителството оваа година нема да го дочека ниту стартот на новиот Закон за кривична постапка поради недостиг од просторни и кадровски ресурси. Законот, кој требаше да биде револуционерна реформа, остана заложник на недостатигот од средства.

БЛЕРИМ БЕЏЕТИ

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Деветкатниот клинички центар и новите болници се „урнаа“ со ребалансот?! Нов модерен клинички центар на местото на стара Гинекологија, нова болница во кругот на постојната клиничка болница во Штип, дијагностички центар во Тетово, прв ПЕТ-центар во Скопје... Ова се само дел од проектите на Тодоров за кои не открива дали ќе го преживеат ребалансот

160%

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

Н

ов модерен клинички центар на местото на старата Клиника за гинекологија, нова болница во кругот на постојната клиничка болница во Штип, дијагностички центар во Тетово, прв ПЕТ-центар во Скопје. Ова се само дел од проектите кои министерот за здравство, Никола Тодоров и неговите претходници бомбастично ги најавија по неколку пати, а сега не сака ни да открие дали ќе го преживеат ребалансот. Иако финансирањето на дел од овие проекти беше предвидено преку заеми од светски и од европски финансиски институции, од Министерството за здравство не откриваат дали кратењето на здравствениот буџет ќе ја пролонгира нивната реализација. Наместо тоа, директорите на јавните здравствени установи „се крстат“ Тодоров да одвои пари барем за изронетите ѕидови, искршените плочки, откачените лифтови, дваесет и четиричасовниот провев од

расклатените врати во болниците и во клиниките. Тие стравуваат дека огромното кратење на здравствениот буџет во делот на доградба и реконструкција на здравствените објекти ќе ги докрајчи болничките одделенија, за кои пред само неколку месеци добиле ветување од Тодоров дека набрзо ќе се санираат. Со ребалансот здравствениот буџет за доградба и за реконструкција на болници и клиники е намален за цели 160% и наместо 1,3 милиони евра, за оваа намена годинава се предвидени 505.709 евра. Менаџерите на здравствените установи велат дека немаат никаква информација од Министерството за здравство дали кратењето ќе го пролонгира најавеното реновирање, кое во повеќето случаи, потенцираат, е неопходно. Од градската болница 8 Септември, каде што Тодоров пред само два месеци најави подновување од под до плафон, велат дека ниту надежните нешто ги прашуваат, ниту к

о

м

е

р

ц

и

ј

е намален буџетот за доградба и реконструкција на болници и наместо 1,3 милиони евра, за оваа намена годинава се предвидени 505.709 евра пак, нешто им кажуваат. „За тоа дали и како ќе се одрази буџетското кратење на плановите за реновирање на нашата болница ќе си прашате во Министерството, затоа што и ние ништо не знаеме. Можам да кажам само дека веќе еден месец не ни работат двата лифта, па со тој едниот што остана се пренесуваат и пациенти, и лешеви и храна. А што ако откаже и тој, ќе носиме пациенти до деветти кат на носилка?“, прашува директорот Сашо Стојчев. За дијагностичкиот центар во Тетово, чие отворање се најавува четврта година по ред, буџетот за оваа година е преполовен и изнесува 244.698 евра. Од тетовската а

л

е

н

о

г л

а

с

САШО СТОЈЧЕВ

директор на градската болница 8 Септември

За тоа дали и како буџетското кратење ќе се одрази на плановите за реновирање на нашата болница ќе си прашате во Министерството, затоа што и ние ништо не знаеме. Можам да кажам само дека веќе еден месец не ни работат двата лифта, па со тој едниот што остана се пренесуваат и пациенти, и лешеви и храна.

“

клиничка болница велат дека ќе инсистираат градежните работи да не се пролонгираат. „Не сме влада и не можеме да кажеме, ама ќе инсистираме работите со дијагностичкиот центар да си течат по планираната динамика. Сега се работи на фасадата, се поставуваат плочки во внатрешниот дел, па планираме до јуни да го отвориме објектот. Мислиме дека и министерот ќе се заложи за објекти кои се од животно значење за пациентите да нема кратење“, велат од Клиничката болница во Тетово. Од Клиничката болница во Штип пак, велат дека кратењето на буџетот не ги засегало, затоа што новонајавената болница во Штип ќе се градела со средства од Светска банка. „Ние не знаеме кога ќе почне изградбата и како ќе се одвива. Треба да го прашате министерот“, вели медицинскиот директор Панче Пуздерлиски. Директорката на Клиничката болница во Битола остана недостапна за коментар, иако Тодоров пред неколку месеци најави комплетна реконструкција на тамошните амбуланти.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

9

ТАВ ќе добие гас! Државната гасификација жртва на ребалансот! Со околу 1,5 милиони евра Га-Ма и ТАВ Македонија ќе градат гасовод од зоната Бунарџик до скопскиот аеродром. Колатерална корист од проектот ќе бидат неколкуте капацитети во општините Илинден и Петровец. Гасификацијата на цела држава пак, годинава е жртва на ребалансот на Буџетот, проект за кој се скратени дури два милиони евра Катерина Попоска poposka@kapital.com.mk

С

копскиот аеродром ќе се гасифицира најверојатно од есен. Систем-операторот Га-Ма, компанија во сопственост на државата и на Макпетрол 5050, ќе вложи околу 1,2 милиони евра за ТАВ да добие гас преку технолошко-индустриската развојна зона Бунарџик. Од ТАВ Македонија ја потврдија информацијата на „Капитал“. „Гас ќе влечеме од ТИРЗ Бунарџик. Вредноста на проектот е околу 1,5 милиони евра, а ние како ТАВ Македонија одвоивме 300.000 евра за да се изгрдат околу седум километри гасовод. Уплатата е завршена, договорот со Га-Ма веќе е потпишан, нарачана е опремата к

о

м

е

р

ц

и

ј

за мерните станици, така што очекуваме дека од октомври ќе можеме да го користиме гасот како енергенс. Гасот нема да биде само за нас, туку за околината. За нас е многу важно тоа што во организацијата на аеродромите ја внесуваме компонентата за заштита на животната средина преку користењето на гасот. Ние досега користевме струја при работењето“, изјави за „Капитал“ генералниот директор на ТАВ Македонија, Зоран Крстевски. Сопственикот на фабриката Пекабеско, Слободан Кутревски, само кусо изјави дека со нетрпение очекува да добијат гас, како што добиле ветување од општината Илинден и од Га-Ма. а

л

е

н

о

г л

а

с

2

поминува гасоводот од ТИРЗ до аеродромот. Од Министерството за транспорт и врски пак, не прецизираат кои конкретни проекти ќе ги изградат со ребалансираните три милиони евра за гасификација на цела држава. Токму гасификацијата на цела Македонија беше една од жртвите на ребалансот за годинава. „Во тек е изработка на проектната документација за делница на потегот Скопје-Тетово-Гостивар, со можност за поврзување на Кичево, и се очекува истата да биде завршена во мај 2012 година. Во тек е постапката за обезбедување пари од меѓународните финансиски институции за изградба на останатите предвидени делови од националниот гасоводен систем. По обезбедувањето на парите, предвидено е изградбата на овие делници да се одвива во две фази“, објаснуваат од Министерството за „Капитал“. На евтиниот гас с$ уште чекаат скопските индустриски зони Визбегово, Пинтија, како и речиси цела Македонија, енергенс кој ќе го направи поконкурентно нивното производство.

милиони евра помалку предвидува ребалансот на Буџетот за годинава за гасификација на цела држава „Ние ќе бидеме колатерална корист од изградбата на гасоводот од Бунарџик. Немам точни податоци, но знам дека ние количински сме поголем потрошувач на гас од ТАВ“, вели Кутревски за „Капитал“. Дека и Владата забрзано работи на гасификација на ТАВ, од што корист ќе извлечат и неколкуте индустриски капацитети во околината, покажува и фактот што минатата недела Министерството за финансии преку оглас ги известува граѓаните дека ако не се јават навреме во подрачните единици на Управата за имотно-правни работи, ќе им го експроприраат земјиштето низ кое треба да к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Училиштето ноВа прослави 15 години постоење

С

о гламурозна прослава и пригодна церемонија меѓународното училиште НОВА прослави 15-годишнина од своето основање. Пред стотина претставници од бизнис-заедницата, амбасадори, пријатели, родители и деца, Венера Новаковска, генерален директор на НОВА, истакна колку е горда што е член на една таква отворена заедница како ова училиште. „Спроведувајќи настава според меѓународни програми и стандарди, но истовремено отворајќи ги можностите за учество во локални неформални образовни програми и проекти, им овозможивме на нашите ученици да постигнуваат успеси во животот, сонувајќи големо и непречено“, истакна Новаковска. Свое обраќање имаше и амбасадорот на САД, Пол Волерс, со неговата ќерка Џулија, која учела токму во НОВА, зборувајќи за тоа колку се значајни училиштето и образованието за животот на секој човек. НОВА е првото училиште со меѓународна акредитација во земјава. Спроведува меѓународна и висока матура и е поддржано од американскиот Стејт департмент. Денес во НОВА се школуваат околу 500 ученици кои претставуваат повеќе од 40 нации во светот.

> БроЈка

935.000

72%

ата во Сао

43%

пании

04%

омпании од

33%

О

spasevska@kapital.com.mk

пштините се следните потенцијални корисници на програмата ИПАРД, наменета за земјоделство и рурален развој. Од следната година тие ќе можат да аплицираат за средства кои ќе ги искористат за изградба на инфраструктура во селата. Ова е новата мерка за која Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој (АФПЗР) се подготвува да се акредитира. Со тоа се проширува опсегот на субјекти кои можат да ги користат средствата од оваа програма. Тони Димовски, директор

на Платежната агенција, вели дека освен оваа мерка, се подготвува и за акредитација за користење техничка помош на телото за управување со ИПАРД при Министерството за земјоделство. За успешно акредитирање за овие две нови мерки, Димовски вели дека е неопходно јакнење на административниот капацитет на институцијата и нови вработувања. Додека траат подготовките, Агенцијата чека одобрување од Европската комисија за зголемување на лимитите за прифатливи инвестиции, со цел компаниите од овој сектор да аплицираат со големи проекти. Агенцијата бара можност ИПАРД да

+

и на берзата

02%

ани на

27.04.2012

Герас Цунев-конфекци. Герас Цунев-трговија Топлификација Макстил RMDEN08 27.04.2012

Реплек Комерцијална банка Макпетрол Телеком Алкалоид

финансира набавка на повеќе земјоделска механизација од онаа опфатена со сегашните критериуми. „Предложено е да се зголемат лимитите по мерки за да може да се конкурира со поголеми проекти и да се опфатат повеќе типови опрема што им треба на земјоделците. Се надеваме дека овие промени ќе бидат прифатени до крајот на

раст

+1,020% +1,020% +3,22% +2,40% +1,88%

нова цена

560,00 560.00 1.902,49 120,61

91,69

од ипарД засега најмногу

нова цена

-6,30% 36.630,00 -0,85% 2.655,59 -0,81% 18.350,00 490,06 -0,13% 4.200.02 -0,02%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

2,50% 2,80% 4,50% 5,10% 2,20% 2,80% 4,10% 4,50% 2,10% 2,60% 4,40% 4,60% овоштарството и градинарството!

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ годината за да може од следната веќе да се реализација), поради што Стопанската 1м на Македонија 3м 6м формирање 12м спроведуваат“, потенцира Дејан Стојанов од комора бара Euribor (EUR) 0,40% 0,72% кој би1,01% 1,32% за Платежната агенција. на гарантен фонд, бил наменет Libor (EUR) 0,35% 0,65% 0,96% за европските 1,32% Со новите мерки се очекува побрзо компаниите кои аплицираат користење на 50-те милиони евра ИПАРД фондови.

Liborод (USD) 0,24% 0,47% 0,73% 1,05% достапни за македонското земјоделство, „Инсистираме да се формира Libor (CHF) од 0,08% 0,01% 0,19% национален 0,39% кои досега се повлечени само два милиони гарантен фонд кој треба да им помогне на МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ евра. Од Платежната агенција информираат компаниите за обезбедување финансиски преку ноќза реализација 1 недела 1м инвестицијата“, 3м дека интересот за користење наРочност ИПАРД расте средства на и дека полека се надминуваат проблемите изјави Аризанковска од 4,98% СКИБОР 2,20%Јадранка 3,18% 4,18% со обезбедувањето на потребната Дирекцијата за меѓународна соработка при МКДОНИА 2,20% документација за аплицирање.Проблем с$ Стопанската комора на Македонија. ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИИПАРД ЗЕМЈИ уште е делот за кофинансирање, кој треба Програмата во Македонија почна да Основна кам. стапка на 2009 Стапкагодина. на инфлација да го обезбедат компаниите за инвестиции се користи од крајот Досега финансирани од ИПАРД (средствата забанка на Македонија се потпишани договори од одобрени 5,20% проекти Народна 4,00% инвестицијата ги обезбедуваат Народна целосно, во вредност од 12,00% седум милиони евра,13,40% а банка на Србија а од ИПАРД добиват 50% по успешната повлечени се само два милиони.

2,50% Народна банка на Хрватска 6,00%

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 27.04.2012 3м 3,60% 3,50% 3,60% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,65% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 7,40% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 7,60% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 2,10% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,60% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,70% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 4,00% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,35% 0,24% 0,08%

3м 0,72% 0,65% 0,47% 0,01%

6м 1,01% 0,96% 0,73% 0,19%

12м 1,32% 1,32% 1,05% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5171 46,5510 75,3517 51,1960 47,4376 48,3017

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола ќарат лозарството,

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

одобрени и потпишани договори за користење на ИПАРД

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

125

Се проширува опсегот за користење на ИПАРД. Освен постоечките можности, за ИПАРД од догодина ќе аплицираат и за инфраструктурни зафати, а ќе се јакнат и адми69% општините нистративните капацитети на телото за управување со ИПАРД александра Спасевска

О

хрид е добитник на престижната награда „Златно туристичко срце - Шампион на културниот туризам во Југоисточна Европа“ за 2011 година, која ја доделува Меѓународната туристичка асоцијација Sacen International. Високото признание го додели меѓународно стручно жири по посетата на познати туристички дестинации во КАМАТНИ СТАПКИСрбија, НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ Турција, Романија, Бугарија, Македонија, Банка 3м 6м 24м Босна и Херцеговина, Црна Гора, Хрватска,36м Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% и во Грција.

7,70% Словенија, Албанија, Kипар, Малта денари добивка за првите три месеци од годинава остварила Меѓународната туристичка асоцијација Sacen НЛБ Тутунска банка 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% текстилната компанија Тетекс. Билансот на успех покажува дека постои 4,65% 53 години, 7,40% а 21 година7,60% преку 3,60% нејзините вкупни приходи од продажба за првиот квартал Стопанска се 12% банкаInternational наградата3,50% „Златно туристичко срце“ ги поттикнува Шпаркасе банка 4,50% 6,50% 7,00% пониски во споредба со истиот период лани и изнесуваат вкупно развојот и подигнувањето на квалитетот во 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% 52,9 милиони денари. Тетекс годинава планира да оствариОхридска банка угостителско-туристичкото стопанство во земјите од Прокредит банка 3,40% 7,10% 7,30% добивка од работење од 4,4 милиони денари. Југоисточна Европа.4,40%

ИПАРД ќе 18% финансира 57% инфраструктура 23% во селата

NASDAQ

охрид шампион на културниот туризам во Југоисточна Европа

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,65%

-2,93%

-7,07%

-25,95%

-1,10%

26.04.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

36.332.282,34

-3,87%

-8,01%

-5,69%

-18,71%

-3,84%

26.04.2012

Иново Статус Акции

14.595.226,51

-0,32%

1,24%

-4,56%

-11,06%

-1,74%

26.04.2012

-4,75%

4,08%

-9,62%

3,64%

26.04.2012

-1,31%

-7,30%

-31,02%

-1,27%

26.04.2012

0,58%

-1,06%

-13,25%

2,34%

25.04.2012

1,73%

2,99%

4,04%

2,14%

25.04.2012

0,83%

1,66%

0,00%

1,05%

25.04.2012

23.773.677,86

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -3,20% 5,20% -2,13% 13,40% 2,50% -3,40% 3,60% 49.006.536,98 -0,10% 2,20%

45.839.780,92 4,00% 21.055.727,86 12,00% 6,00% 24.988.316,04

КБ Публикум Паричен

42.506.635,74

0,28%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 30.04.2012

11 > БРОЈКА

Kuehne + Nagel ќе лета двапати неделно Виена-Скопје за збирни пратки од Европа

Потрошувачки кредит од Стопанска банка Скопје со гарантирана каматна стапка од 7,9%

2,58

K

uehne + Nagel воведе две поаѓања неделно од Виена кон Скопје за да се постигне побрза конекција за збирните пратки од Европа преку новиот Источноевропски магацин во Виена. Новиот збирен магацин ги поврзува сите држави во Европа со повеќе од 300 директни линии и неделни поаѓања. Сите транспортни линии нудат фиксни термини на поаѓање и транзитни времиња. Ова е значаен напредок во услугата за збирен камионски транспорт, која им овозможува на клиентите сигурно поврзување со eвропските градови и испорака „врата до врата“. Збирната мрежа на Kuehne + Nagel поврзува 38 држави во Европа. Мрежата опкружува 1.400 неделни поаѓања и се состои од 150 терминали. Шеснаесет милиони меѓународни и национални пратки се опслужени низ Европа во 2011 година. Со воведувањето на новите директни линии фреквенцијата на пратките во eвропската патна мрежа е зголемена и ќе биде дополнително развивана.

С

топанска банка а.д. Скопје нуди кредитирање на клиентите преку промотивната понуда за популарниот потрошувачки кредит. Понудата, која трае до 30 јуни 2012 година, се состои од ненаменски потрошувачки кредит во износ до 610.000 денари со рок на отплата до осум години и годишна каматна стапка од 7,9%, гарантирана за првата година на отплата. Кредитот се одобрува без жиранти, без административна забрана и без меница. „Со износ на кредит до 610.000 денари и рок на отплата до осум години, како и исклучително ниска фиксна каматна стапка од 7,9% за првата година на отплатата, создадовме услови за ниски месечни рати, поволни за клиентите”, вели Милица Чапаровска, од Стопанска банка Скопје.

милиони денари изнесува добивката пред оданочување на ВВ Тиквеш во првиот квартал од годинава, што е двојно зголемување во однос на истиот квартал лани. Нето-добивката во првиот квартал од годинава изнесува 2,28 милиони денари и е неколкукратно зголемена во однос на нето-добивката од истиот квартал лани. Растот се должи на зголемените приходи од продажба за 14%. Растот на добивката на Тиквеш во првиот квартал се должи на зголемените приходи од продажба на домашниот и на странските пазари. Вкупната продажба на сите пазари каде што е присутна компанијата изнесува 25,6 милиони денари. Најголемо е зголемувањето на приходите од продажба на странските пазари, кое изнесува 22% .

МЖ-Транспорт нема важечка дозвола за работа?! Во услови кога Владата не дозволува либерализација на железничкиот сообраќај, сакајќи да го одржи монополот на МЖ-Транспорт, опозициската СДСМ обвинува дека државната компанија, всушност, работи без важечка дозвола за јавен железнички транспорт

Н

„Сите знаеме дека МЖ-Транспорт работи без дозвола за вршење превоз, а со тоа што во извештајот на Агенцијата нема информации дека се валидни дозволите на странските оператори кои аплицирале за истата дејност се покажува дека нешто сака да сокрие. Во извештајот пишува дека Агенцијата повела ваква одлука, сакајќи да го одржи монополот постапка за проверка на дозволата за вршење јавен на МЖ-Транспорт, опозициската СДСМ изнесува железнички превоз на МЖ-Транспорт, а прибирањето скандалозни тврдења дека, всушност, државната на документацијата било во тек. Агенцијата не е таа компанија МЖ-Транспорт нема важечка дозвола за што треба да ги прибира документите, туку треба веќе работа бидејќи не исполнувала ниту еден услов од да ја поседува таа документација. Значи, Агенцијата Законот за железнички систем. На собраниската нема претстава како работи МЖ-Транспорт“, вели ФЈУЧЕРСИ Комисија за транспорт во петокот пратениците од Благоја Стојановски, пратеник од СДСМ. СДСМ тврдеа дека доколку се случи железничка Според Стојановски, по одложувањето на либеНАФТА несреќа, Агенцијата за регулирање на железничкиот рализацијата во железницата се отвора прашањето ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС сообраќај ќе биде директно одговорна, затоа што, што ќе работи Агенцијата, која треба да го менаџира 104,26$/барел 2,14/ММБТу како што велеа пратениците, сокрила дека МЖтокму тој процес. Транспорт работи без важечка дозвола за вршење Сопартиецот на Стојановски, Саве Марачков, исто така BRENT ЗА ЗАТОПЛ. јавен железники превоз. тврди дека од основањето во 2009 година Агенцијата 317 119.73$/барел

Соња Јованова

s.jovanova@kapital.com.mk

едоволна хигиена во железничките станици, недоволен капацитет на возовите и отстапувања од возниот ред се слабостите кои ги констатирала А ге н ц и ј ат а з а р е г ул и р а њ е н а железничкиот сообраќај лани. Иако МАКЕДОНСКА работа наБЕРЗА Агенцијата е да обезбеди транспарентно МБИ 10 и недискриминаторско работење на железничките оператори, во извештајот за 1.981,91 сработеното лани Агенцијата не коментира ништо МБИД за забраната за либерализацијата на железничкиот 1.799,89 сообраќај, која неодамна ја најави министерот за ОМБ и врски. Во услови кога Владата носи транспорт

121,30

+0,09% -0,01% +0,17%

-0,28% -0,16%

+0,75% -0,54%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 27.04.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.981,91 494,96 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.799,89 1.803,91 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,30

SASX 10 +0,09% -0,18% 751,38

-0,01% SOFIX 301,76 +0,17% ATHEX

-2,15%

696,43

Главен индекс на Љубљанската берза

494,96 13.204,62

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

31.19$/унца

8.322,75

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 3.056,61

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

624,00$/бушел

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 696,43 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,98%

FTSE 100 5.773,30

+0,43%

1.800 1.800 1.800

+0,87% +0,78% SWISS

DOW JONES

6.120,21

-0,23%

S&P 500 1.399,98

Главен индекс на Љубљанската берза

Ласта +13,30% NASDAQ +0,87% 3.056,61

DOW JONES Развој.банка 1.133,00 13.204,62

255,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Филип Морис

810,00

BRAZIL BOVESPA +0,67% +0,72% 62.198,06 АЗИЈА ИНДЕКСИ 270,01

ХГ Спот

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

-0,43%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 3,01

-0,33%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 804,27

3.261,12

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,72%

+0,98%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.773,30

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.792,66

+0,02%

17.134,25 FTSE 100

+0,78%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/1204/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА 104,26$/барел

BRENT 119.73$/барел

CAC 40 3.261,12

.

DAX Сава 6.792,66 8.500,00

+0,43%

+10,87% +0,69%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Соја протеин -6,90% BRAZIL BOVESPA

-1,68%

+0,67% +0,72% 62.198,06 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 528,00

+17,27%

0,79

+0,98% 5.773,30БЕРЗА +0,43% ЉУБЉАНСКА Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Искра

15,80

SWISS Пивоварна +0,78% -5,24% 6.120,21 8.200,00

+5,26%

-0,04% -4,09%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

27.04.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,020% 560,00

Герас Цунев-конфекци.

NIKKEI 225 Герас Цунев-трговија +1,020% 9.520,89 Топлификација +3,22% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза Макстилкомпании +2,40% котирани на швајцарскиот пазар на капитал RMDEN08 +1,88%

-0,04%

-0,43%

СРЕБРО 31.19$/унца

БАКАР 8.322,75

ПРИРОДЕН ГАС 2,14/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

317

МЕТАЛИ

-0,08% -0,29% +0,80%

НИКЕЛ

18.327,50

АЛУМИНИУМ 2.109,25

ЧЕЛИК 520.00$/унца

+0,75% -0,54%

+1,40% +1,40% /

+12,86%

150,06

+40,35%

1659,20$/унца

-0,28% -0,16%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Магма

Спин Валис ЕВРОПА ИНДЕКСИ -24,75% -19,33% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Випа холди.

0,40

ЗЛАТО

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.120,21

120120 120

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.520,89 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 20.741,45 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 696,43

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Коестлин

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

124124 124

-0,23%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

+0,69% S&P 500 -0,04% 1.399,98

NASDAQ 3.056,61

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1479.75$/бушел

SBITOP 596,66

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX13.204,62 Заеднички индекс 30 6.792,66

-2,15%

SASX 10 ШЕЌЕР 751,38

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,18% +1,68% SOFIX СОЈА +0,03% +0,00% 301,76

+1,10% +0,18% +3,45% +0,57% +0,24%

2297.00$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 635,50$/бушел

+0,72% +0,57%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 494,96 CROBEX КАФЕ 1.803,91 1.76/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 62.198,06 301,76

-2,15%

SBITOP 596,66

+0,69% +0,18%

SASX 10 751,38

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,67% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,03% +0,67%

CROBEX S&P 500 1.803,91 1.399,98

CAC 40 3.261,12

1659,20$/унца

Главен индекс на Атинската берза

-0,18% +0,87%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

+0,17%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,01%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 18.327,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 2.109,25 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 520.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,08% +1,40% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,29% +1,40% 2.200 2.200 2.200 +0,09% 1.981,91 +0,57% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,80% / -0,01% 1.800 1.800 1.800 1.799,89 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -0,23% +0,17% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни121,30 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,18%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 596,66

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,09%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,03%

ја губи смислата за својот опстанок. Од година во година активностите на Агенцијата замирале, а расходите се планирале само за плати на четири вработени и тројца членови на Управен одбор. „Потрошени се речиси сите предвидени пари за плати и патни трошоци, но не е направена анализа за заштита на правата на патниците, ниту пак, мониторинг на превозот“, обвини Марачков. Нападите од опозицијата не ги слушна директорот на Агенцијата, Никола Димитровски, кој е сменет од функцијата пред бранот промени на ВМРОДПМНЕ. Во негово отсуство, Никола Костадиновски, раководител на сектор во Агенцијата, само кусо се произнесе за обвинувањата на пратениците од СДСМ, тврдејќи дека МЖ-Транспорт добила дозвола од Министерството за транспорт и врски уште во 2009 година, а обврска на Агенцијата било на секои пет години да ја проверува нејзнината валидност, не прецизирајќи дали дозволата е важечка.

HANG SENG 560.00 20.741,45 1.902,49

91,69

624,00$/бушел

ПЧЕНИЦА 635,50$/бушел

КАФЕ 1.76/бушел

СУРОВИНИ

+1,67% +1,68% +0,00%

КАКАО

2297.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1479.75$/бушел

+1,10% +3,45% +0,24%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,33%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

120,61

ПЧЕНКА

Развој.банка

1.133,00

+13,30%

Ласта

255,00

+10,87%

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

На одмор пред и по сезоната Финансиската криза и ниската платежна моќ ги менуваат навиките на граѓаните и купувањето туристички аранжмани само во шпицот од летото полека станува минато, велат од туристичките агенции Кристина Озимец ozimec@kapital.com.mk

С

$ повеќе граѓани се решаваат да летуваат во соседните земји и тоа надвор од шпицот на летната сезона, велат од туристичките агенции за „Капитал“. Големиот број специјални понуди со значителни попусти на туристичките аранжмани кои ќе се купат до крајот на април ги мотивира граѓаните да ги менуваат своите навики за летување и освен во јули и август, да одат на одмор и во претсезоната или пак, во септември. Мирјана Стефановска од туристичката агенција Ин травел вели дека претсезоната живнува во Македонија и аранжманите за овој период од годината се продаваат многу добро. „Најпопуларни остануваат аранжманите во Грција, бидејќи е блиску и е евтино. За жал, с$ уште се инцидентни егзотичните дестинации за патување, како на пример, Тенерифе, и за нив најчесто се одлучуваат младите брачни парови за својот меден месец“, вели Стефановска. Туристичките работници велат дека позитивно се изненадени што граѓаните с$ повеќе летуваат во јуни или пак, откако ќе заврши сезоната, во септември. „Никогаш не ни било разбирливо зошто Македонците сакаат да летуваат строго во јули и во август, кога во овој период освен што аранжманите се поскапи, времето е топло и кај нас, па може да се искористи за некој одмор во туристичките места во државата. С$ повеќе луѓе летуваат во јуни или во септември“, вели Никола Голубов, менаџер на агенцијата Аурора. Според агенциите, освен за Грција и за Турција,

Десет дена во Северен Кипар за 99 евра?!

М

ногу од туристичките агенции годинава како топ-дестинација за летување ја промовираат понудата за Северен Кипар, за која велат дека аранжманот чини само 99 евра за 10 дена со авионски превоз. Сепак, агенциите признаваат дека во оваа цена не се пресметани авионските такси, но гарантираат дека тие не се повеќе од 100 евра.

Македонците пројавуваат голем интерес за летување во Северен Кипар, каде како што велат, се добива туристичка атракција за смешни цени. Сопственичката на туристичката агенција од Охрид, Елида травел, Елида Битрак, вели дека освен на својата ривиера, охриѓани с$ уште најмногу преку летото сакаат да ја посетат Грција, бидејќи за овие понуди во април има многу попусти. „Посебно барана за летување е Лептокарија во Грција, а имаме и интересна нова понуда за Северен Кипар, која деновиве е многу популарна, бидејќи за 10 ноќевања со авионски превоз аранжманот чини 99 евра и 99 евра за авионските такси“, вели Битрак. Некои од туристичките агенции велат дека претсезонските туристички аранжмани им се веќе дури 70% распродадени. „Голем е интересот за овие аранжмани, особено за Грција, и бидејќи нашите аранжмани се во продажба уште од 10 јануари, ни останаа уште к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

само оние аранжмани за шпицот од сезоната“, вели Дарко Мустриковски од туристичката агенција Фалкон.

Грција останува најпопуларна

Близината и евтините аранжмани кои може да се најдат и по цена од дури 50 евра за 10 дена с$ уште ја прават Грција најпопуларна дестинација за летување за Македонците. „Најмногу се продаваат нискобуџетните аранжмани или таканаречените „пензионерски“, кои чинат по 50 евра за 10-ина дена во апартмани во Грција“, вели Снежана Јовановска, сопственичка на туристичката агенција Орфеј. Македонските туристички агенции кои годинава се застапени на Меѓународниот саем за туризам нудат најмногу аранжмани токму за грчките острови. Тие велат дека Македонците повторно најмногу ќе летуваат на Крф, Тасос, Закинтос.

л

е

н

о

г л

а

с

и

„Како и секоја година, ги нудиме Тасос, Олимпик бич, Неи пори, Лефкада. Се подготвуваат и чартерлетовите за Италија, Шпанија, Турција“, велат од туристичката агенција Фалкон. Туристичките работници негодуваат што најавените тури на странци кои ќе ги посетат македонските туристички места, како Охрид или Битола, веќе се откажани. „Криза е секаде во светот, но бидејќи е нова дестинација на сите светски туристички пазари, Македонија оваа криза ја чувствува најмногу. Се укинуваат оние дестинации кои не се атрактивни и не се многу познати. Имаме некои од партнерите кои ги откажаа најавените доаѓања на групи. Немаме некои поголеми побарувања, иако бевме присутни на најголемите туристички берзи, како московската и лондонската“, вели Мартин Петковски, директор на туристичката агенција Пет.

PRVA MARKETING KONFERENCIJA

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни јууни 2012 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје Скопје ј

1

КАКО К АКО О БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ З А ВАШИОТ ВАШ АШИОТ БИЗНИС? АШ ЗА

О Откријте ткри р јте ја ри а„ „магијата” м гијата” на ма н најпознатиот ајпоз оззна натиот ссветски ве ветс еттсски ки б бренд, р нд,, ре Co Coca–Cola oca c –C Col ola повторува Како о се с повто тору рува ууспехот спехот на бренд? Екстензија еден бре ренд нд?? Ек Екст стен ензи зија ја на брендот Кафетин. Како К а о да ја зголемите ак продажбата п родажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? бренд. Раѓање на нов бренд нд д. креираше Кој и како го креи еи еир ира раше раше Винчини? брендот Винч чин ини? и

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? брендирање? Како изгледа процесот на брендира ање е? Кои К Ко ои се техники за брендирање? разликата меѓу бренд? Ко Која ја аер азли ика ата та м еѓу пр еѓ производ и б рен нд? нд македонските Ко Којј им помага а на на м мак а ед ак едон онск ск кит ите компании во осмислување комп мпан ании и в о ос осми м слувањ ње на своите бренд-стратегии? бр рен ндд ст стра рате ра т ги те гии? и Колкава Колк кав ава а е улогата а на маркетинг-агенциите маркети тинг инг нг-а -аге г нции ите нови брендови? во креирањето креирањ а ет ето он ови бре ренд ндов ови? компаниите Кој во ком омпа паниите е е задолжен брендови? за креирање кре реи ирање бр бре ендови? вистинскиот Кога е в истинскиот момент ис да лансирате лан ансирате нов бренд? Можат М ожат ли македонските локални и брендови да прераснат во глобални? глоба ални и? и?

3

макБРЕНДонија макБРЕНД Донијја ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД Д

Брендирање на Макед Македонија донија дон до - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние ние сакале би ссак акал кал але да н$ $ гледа светот? на Кое е лицето н а во Македонија ја в о светот, кој н$ претставува? пре ретс ре тставува? Доволни ли До ово олн лни ни л и се само културата сспортот, сп орто то от, т, кул к улту ул тура р та и ра уметноста умет еттно ност с а за ст а промоција про ром мо оци ција ј на а една е едн дна земја земј м а или мј и ие ил неопходен неопхо ходе ден ен посеопфатен посеопфате по ен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

*Во оваа панел-дискусија д у ј ќе земат учеств учество у во пр првите рви ите е луѓе на неколку маркетинг и истражувачки истражувач чки агенции агенц ции и менаџери на домашни и на странски ком компании. мпан нии и .

На Н ак крајот рајот на секој се екој панел е предвидена дискусија со учесниците на конфе конференцијата. ере енци ијата.

ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ ОД Д КОНФЕРЕНЦИЈАТА? Ц Од „прва ќе слушнете како се создавале дел од „ р рака” р у најпознатите македонски и интернационални брендови у бренд р отвора р врата р за нови пазари, р , поголем Како успешниот р подобар имиџ, поголема извоз, зголемена продажба, лојалност од потрошувачите...

Што с$ е потребно за креирање успешен бренд? Која е разликата меѓу производ и бренд? Ко олк лку чини процесот на брендирање? Колку Ка акв ква а стручна стру ручн ру учна чн на по п м ш и поддршка мо р им е Каква помош потреб бна а на на компаниите ко к омп мпан ании иите те во во овој ов вој процес? про р цес? потребна рат атеш ешки да р разм мислу ислуува ате кога носите те те Како стр стратешки размислувате одлу од лука дали и кога кога да да лансирате л нсирате нов ла нов бренд? но брен бр брен енд? д одлука компа ани ниит ите е е задолжен за а кр креи реира рање р нови брендови, р Којј во компаниите креирање р т на брендирање, б бре р рендирање, р , колку куу време, в вре реме р ме,, како изгледа процесот к кре реир ирање нов бренд? енергија и средства се потребни за креирање размислуваат у менаџерските р тимови Како р на бренд ориентираните компании? ј е улогата у на маркетинг-агенциите р Која во креирањето брендови?

ЗА КОГО Е НАМЕНЕТА НА АМЕ ЕНЕТА Т ТА КОНФЕРЕНЦИЈА Ц АТА:: КОНФЕРЕНЦИЈАТА: Генерални м ена аџери ии менаџери основачи на ком мпан нии компании Бренд-мена аџер ри Бренд-менаџери Маркетинг-д дир ректор о ии ор Маркетинг-директори менаџери Менаџери за р азво ој и развој стратешко о пл ланир рање планирање Маркетин инг и и стра ажувачки Маркетинг истражувачки компан нии и а ге енц ции кои се компании агенции занима м ваатт ссо ма ор разл ра злични аспекти занимаваат различни на а брендирањето бре р нд дирањ ањет ањ ето о П рофес есионалц лци лц и и кр реативци од Професионалци креативци марк маркетинг ркетинг и од д адвертајзингадвер ер рта т јзингагенции аг Вработени р во секто то ор ри за одно оси сектори односи со јавноста и човечки човечк чки ресурси ресу ре сурс рси рс и Вработени р во секторите за продажба Сите компании кои во своето портфолио имаат брендови и оние кои имаат стратешка р цел да ги брендираат своите производи

ГЛАВЕН ГОВОРНИК

JAS JASON JAS SON SO N ROMEYKO ROME RO MEYK YK KO Интернационален тернационал креативен р ативен директор дире р на агенцијата аггенцијата ј Sаatchi& Sаatchi Sаatc chi&Saаtchi Saаtch hi за Sаatchi&Saаtchi брендот ндот T-Mob T-Mobile!

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK

Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 БАЛКАН СВЕТ

Најголемите европски банки креираат профити, засега! Иако дел од најголемите европски банки остварија профит во првиот квартал од оваа година, тие се соочуваат со неизвесна иднина поради несигурноста на финансиските пазари и рецесијата која се враќа во европските земји Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

Т

рите најголеми банки во Европа британската Барклис, германската Дојче банк и шпанската Банко Сантандер - во првиот квартал од оваа година остварија добри резултати, со што покажаа дека дури и во финансиска криза, кога се приморани да отпишуваат долгови од презадолжените европски банки, може да создадат големи профити. Но, аналитичарите сметаат дека до крајот од оваа година останува неизвесноста за банкарскиот сектор, токму поради тоа што европските економии повторно се враќаат во рецесија, а помошта на Европската централна банка (ЕЦБ) преку поволните заеми од 1.000 милијарди евра ќе го изгуби ефектот. Директорите на најголемите европски банки минатата недела соопштија дека во првите три месеци од годинава инвестицискиот сектор ги поттикна профитите на Барклис и на Дојче банк, по минатогодишниот пад. Од друга страна, Банко Сантандер, исто како и нејзините шпански ривали, најверојатно ќе се соочи со поголеми загуби предизвикани од влошувањето на шпанската економија. „Првиот квартал економски не беше многу силен доколку направиме споредба со третиот и со четвртиот квартал од минатата година“, изјави извршниот директор на банката Барклис, Боб Дајмонд, за „Волстрит журнал“, истакнувајќи дека с$ уште светот бавно к

о

м

е

р

ц

и

ј

закрепнува од кризата. Барклис соопшти дека првиот квартал од годинава го заврши со загуба од 337 милиони фунти (околу 413 милиони евра) како резултат на трошоци поврзани со сопствениот долг на банката. Ако се тргнат настрана овие трошоци, профитот на банката во првиот квартал би изнесувал 1,9 милијарди фунти (2,3 милијарди евра). Одделот за инвестициско банкарство на Барклис во првиот квартал порасна за 3%, резултат кој е подобар дури и од ривалите на оваа банка на Волстрит. Но, Боб Дајмонд истакна дека бизнисот не напредува добро овој месец. Истите забелешки ги имаа и извршните директори на Дојче банк и на Кредит свис, кои ги објавија своите квартални резултати минатата среда. Тие нагласија дека првиот квартал за нив бил „неодржливо силен.“

период од минатата година, најмногу поради намалените активности во приватниот сектор и кредитирањето. Од банката соопштуваат дека го зајакнува својот капитал за да се заштити од ненадејни загуби, бидејќи ризичните кредити на банката изнесуваат приближно 13 милијарди евра. Банко Сантандер, најголемиот заемодавец во Шпанија, минатата недела соопшти дека оствари квартален профит од 1,6 милијарди евра, за разлика од истиот период минатата година, кога заработи 2,1 милијарди евра. Падот во профитот настана поради тоа што банката мораше да отпише заеми вредни повеќе од три милијарди евра во Шпанија и во Португалија. Иднината на оваа банка е нестабилна поради тоа што минатата недела околу 4% од вкупните заеми на банката, што чинат нешто повеќе од 33 милијарди евра, беа прогласени за лоши. Но, претставништвата на Сантандер во странство, за разлика од Шпанија, продолжуваат да „прават пари“. Само претставништвата на банката низ Латинска Америка во првиот квартал

оствариле профит од 1,2 милијарди евра. Сепак, за да го спаси бизнисот во Европа, Банко Сантандер одлучи да стави на продажба 25% од своите филијали во Мексико преку иницијална јавна понуда кон средината на оваа година.

Неизвесност на финансиските пазари Финансискиот пазар се соочува со поголема неизвесност, па поради тоа, очигледно е да се почувствува забавување, изјави главниот финансиски директор на Дојче банк, Стефан Краузе. Германската банка минатата недела излезе со информации дека во првите три месеци од 2012 година оствари профит од 1,4 милијарди евра, што е 33% помалку во однос на истиот а

л

е

н

о

г л

а

с

Заштитете ги инвестициите во турбулентни времиња! Општата економска, финансиска и политичка нестабилност која царува низ светот последниве години создаде инвестициска средина која изобилува со предизвици. Во оваа насока, Загрепската школа за економија и менаџмент и корпорацијата Блумберг ја организираа првата меѓународна конференција за пазарите на капитал во регионот, „Како да инвестирате во турбулентни времиња“

С

о политичката, но и со економската нестабилност во последните неколку години светот доби нови предизвици со кои треба да се справи за да излезе како победник. Кои се перспективите за пазарите во Југоисточна Европа? Како да го заштитите вашето портфолио од ризик? Како да генерирате поврат на инвестициите во сегашната средина? Ова се само некои од темите за кои се дискутираше на првата меѓународна конференција за пазарите на капитал во регионот, насловена „Како да инвестирате во турбулентни времиња?“, која се одржа минатиот вторник во Загреб, во организација на Загребската школа за економија и менаџмент и корпорацијата Блумберг (Bloomberg). Целта на оваа конференција беше да се понудат анализи и дебати кои ќе им помогнат на бизнисите да ја формулираат нивната понатамошна инвестициска стратегија, како и тоа како да се заштитат и да ги поддржат инвестициите. Се наметнаа и дилемите како да се конструира и да се менаџира комбинација на парите во една комплетно нова инвестициска околина, како и тоа кои се најдобрите стратегии за остварување на инвестициските цели додека наоколу се појавуваат многубројни ризици. Овој настан на едно место ги собра водечките

инвеститори, инвестициските банкари, централните банкари и консултанти од регионот, кои разговара за актуелните теми и импликации за инвестициската стратегија. Конференцијата им даде одлична можност за вмрежување со инвестициските професионалци од целиот регион на Југоисточна Европа, како и со говорниците, кои пак, на непосреден начин им ги пренесоа на присутните своите искуства од оваа проблематика. Како што и многумина очекуваат, должничката криза ќе продолжи и во 2012 година, па во таа насока, на конференцијата се одржа и дебата за нејзините ефекти во Југоисточна Европа. На конференцијата беа присутни извршни директори, финансиски директори, менаџери на фондови и други високи директори од светски познатите банки како Барклис капитал (Barclays Capital), Дојче банк (Deutsche Bank), УСАИД (USAID), PFS, Блумберг, Загрепската берза, Хрватската национална банка (ХНБ), Привредна банка Загреб, Ерсте груп алтернатив (Erste Group’s Alternative), Рајфајзен капитал менаџмент (Raiffeisen Capital Management) и многу други. Капитал Медиа Гроуп е eксклузивен партнер за Македонија на првата меѓународна конференција поврзана со пазари на капитал, „Како да инвестирате во турбулентни времиња?“.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 30.04.2012

15

ФЕЉТОН

30

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читател дневниот весник К Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено и во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот јот соработник Џон Џ Каслионе ја напиш ша оваа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизн напиша бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како о “Хаотика“ може да ви помогне да ги и лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентн хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност орно кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

СКИ ГЛАВА 4: ДИЗАЈНИРАЊЕ МЕНАЏМЕНТ Т СИСТЕМИ НА ЕЛАСТИЧНОС

Каде лежи зајакот?

Пред наметнување какви било поголеми кратења на трошоците, лидерите треба да ги откријат неефикасностите што постојат во еден или во повеќе клучни функционални оддели, како што се финансии, купување и набавка или пак, човечки ресурси. Во нормални времиња овие неефикасности се толерираат. Но, во турбулентни времиња овие неефикасности ги прават компаниите особено ранливи

Ж

ИВЕЕМЕ во време кога почит увани компании - Леман брадерс, Бeар стернс и 22 банки што пропаднаа само во 2008 година - беа избришани к а ко д а б е а п е ч ат н и грешки во еден текст. Деловните лидери мора да имаат храброст да ги постават тешките прашања и дури и поголема храброст за да ги прифатат суровите одговори. Човечката природа има вродена аверзија кон преземање ризици поврзани со изложување на опасноста на непознатото или уште полошо, на непријатното. Во исто време, ние прифаќаме и преземаме ризици секој ден, без разлика колку уништувачки може да биде резултатот - вообичаено, затоа што најлошите резултати се многу ретки случаи. На пример, милиони луѓе патуваат секој ден со авион. Кога авионскиот екипаж дава инструкции дека „во случај на декомпресија на кабината или слетување на вода...“ најголем дел од луѓето не размислуваат

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

сериозно што да прават во таква вонредна состојба, така што остануваат емоционално и мисловно дистанцирани од самата помисла на такви уништувачки настани. Иако добиените информации се витални за преживување во една таква вонредна состојба, постои едно непријатно, дури и донекаде ирационално, чувство дека процесот на учење како да се преживее во една таква ситуација на некој начин ја зголемува веројатноста таа да се случи. Настрана од емоциите, во бизнисот, како и генерално, во животот, за да успеете мора прво да научите како да преживеете. Деловните лидери и нивниот извршен персонал ќе бидат одговорни за тоа дали во организацијата се воведени и вградени однесувања и стратегии во ситуација на хаотичност. Со системот за менаџмент на хаотичноста ние не презентираме една дадена стратегија во која секоја компанија мора да се вклопи, туку една приспособлива рамка за стратегиско однесување. Оваа рамка е приспособлива за секоја компанија, бидејќи променливите на секоја компанија се специфични и уникатни.

Откријте ги неефикасностите, па потоа кратете трошоци

Без разлика дали деловните лидери веруваат дека новата средина нуди повеќе можности или закани, зголемената турбуленција сега е реалност на деловното работење. Најефективен начин за излегување на крај со новата реалност е преку еден прагматичен, високодисциплиниран пристап - пристап на добро дефинирани системи дизајнирани околу една цврста, еластична и агилна рамка на менаџмент врз која треба да се заснова секоја клучна деловна операција. На овој начин деловните лидери ги намалуваат шансите да бидат изненадени во текот на кризните времиња, како што беа Ситикорп и Џенерал моторс, и да мора безглаво да се снаоѓаат со цел да ги заштитат своите компании од катастрофално нарушување, дури и од колапс. Пред наметнување какви било поголеми кратења на трошоците, лидерите треба да ги откријат неефикасностите што постојат во еден или во повеќе клучни функционални о д д е л и: ф и н а н с и и и и н ф о р м а т и ч к а технологија, производство и операции, купување и набавка, човечки ресурси и други. Во нормални времиња овие неефикасности

Во едно типично деловно претпријатие клучните оддели каде што треба да се примени системот за менаџирање на хаотичноста се финансии (вклучително информатичка технологија), производство/операции, маркетинг и продажба, набавка и човечки ресурси.

Не е дека не можат да го видат решението, туку не можат да го видат проблемот. Г.К. ЧЕСТЕРТОН „Скандалот на отец Браун“ се тол толерираат. Но, во турбулентни времиња н овие неефикасности („салото“) може да ги направ ваквите компании особено ранливи. направат Нивни стари деловни модели нема да Нивните функц функционираат во турбулентна ситуација и д почнат да го преместуваат својот мора да капита кон подобри производи, сегменти капитал и геог географски локации или ќе ризикуваат да го загу загубат капиталот. Врвн „Врвните деловни лидери, кои прават агресивни потези, сега можат среднорочно и долгорочно да ги засилат своите позиции“, вели Мајк Хантер, претседател на фирмата за консултации за менаџмент Хантер-Велс д.о.о. (Hunter-Wells LLC). Како ветеран со 25-годишно искуство, кој излегува на крај со брзо променливите деловни состојби во целиот свет, тој ги советува компаниите за маркетиншки и за продажни стратегии. „Краткиот рок е таков каков што е - несигурен - така што мора со него да излегувате на крај интелигентно“, вели Хантер. Тој продолжува и вели: „Земете, на пример, еден клиент кој ги намалува каналите за ЦЕЛТА Е ДА СЕ СОЗДАДЕ ОРГАНИЗАЦИЈА ШТО ЌЕ ЖИВЕЕ И НАПРЕДУВА елта е деловните лидери да создадат организации што се агилни, цврсти и еластични, накратко, организации што ја имаат способноста да живеат и да напредуваат. Ова се организации што се стремат и постигнуваат одржливост на деловното претпријатие (ВЕЅ), за кое ќе дискутираме покасно. Едноставни директни дефиниции на секоја од овие три карактеристики - агилност, цврстина и еластичност даваат увид во целта на сите деловни лидери. Да се биде агилен (способен да реагира на надворешни влијанија) е квалитетот да се биде способен за брзо реагирање на надворешни влијанија; Да се биде цврст (robust) е квалитетот да се биде способен да се издржат стресови, притисоци или промени во процедурите или околностите; тоа значи да се биде способен за успешно излегување на крај со варијациите (понекогаш непредвидливи варијации) во работна средина со минимална штета, алтернација или загуба на функционалноста; Да се биде еластичен (resilience) е квалитетот да се биде способен за враќање во првобитната форма или позиција по свиткување, притискање или растегнување; во бизнисот тоа значи да се биде способен да се отскокне или да се вивне повторно.

Ц

дистрибуција со елиминирање на послабите играчи и со зголемување на поддршката на посилните; во друг случај ние повторно ги усогласуваме стратегиите за продажба и за маркетинг на клиентот со зголемување на мерењето и на одговорноста за вложувањето во маркетинг - ништо како една силна финансиска криза не ја засилува соработката меѓу завојуваните фракции; а кај еден друг клиент ги преструктуриравме нивните процеси на менаџмент на производ и на менаџмент на портфељ, елиминирајќи ги бескорисните инвестиции во јалови производи, а во исто време ослободувајќи време за развој за да се фокусира врз нови, редизајнирани производи што треба да се лансираат на кинескиот пазар до средината на 2009 година“. Хантер сето тоа го резимира изјавувајќи дека сите тие потези заштедуваат пари и сите тие имаат значителен потенцијал за зголемување на приходот. Овие компании го добиваат тоа. Тие ги душкаат можностите во време на криза и сфаќаат дека храбрите - а сепак, интелигентни - инвестиции направени денес можат радикално да го променат конкурентскиот пејзаж утре. Деловните лидери треба да признаат дека средината сега се менува на начин што станува с$ потешка за предвидување. За да се искористи новата турбулентна средина, компаниите мора да стануваат поагилни, поцврсти и поеластични, во спротивно ризикуваат да пропаднат. Тоа е намената на спроведувањето на еден систем за менаџмент на хаотичноста. Деловните лидери треба директно да се соочат со неизбежноста од економска турбуленција и хаос и тоа да го прават храбро, со развивање нови стратегиски однесувања - однесувања во услови на хаотичност - за секој од клучните функционални оддели.

(Продолжува) Во утрешниот број: Кога зборуваме за компании што успевале со години да се приспособуваат на променливите средини, меѓу нив постојат „скриени шампиони“. Кои се нивните формули за успех?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с