527-15.05.2012

вторник. 15 мај 2012 вто. max. 190 C min. 90 C

сре. max. 230 C min. 80 C

чет. max. 170 C min. 60 C

МБИ 10

1.944,05

-0,51%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.779,08

-0,22%

ОМБ

121,59

+0,29%

ЕМУ

€

ЕК: Македонската економија во 2012 ќе порасне само 1,7% 3 Ревизијата откри дека нема контрола врз парите во Македонија пат 9

47,62

Ќе пропадне ропадне ли идејата за нова албанска партија зашто нема лидер кој ќе ја води? 3

www.kapital.mk

број 527 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

$

Владата 10 години го тегне спорот со Макпетрол за гасоводот! ЗОШТО?! 11

За декриминализацијата и за Законот за електронски комуникации ќе пресече Брисел! 7

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

СТАВРЕСКИ НЕ ЗАПИРА СО ЗАДОЛЖУВАЊЕ.

КОН ШТО ВОДИ ОВА?!

САД

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ФОНДОТ ЗА ПЕНЗИСКО НЕМА ПАРИ, МИНИСТЕРОТ ЗА ИЗБОРИ ЗГОЛЕМУВА ПЕНЗИИ?! 4-5

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

61,63

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ ЖАН КЛОН ШЛУМБЕРЖЕ

амбасадор на Франција во Македонија

вторник 15/05/2012

Мислам дека случајот за името на Македонија е нешто што излегува надвор од секое мерило и е необјаснив, колку што јас знам ексклузивно како случај во светската историја. Немате ниту вие пример да ми дадете, но ни јас не гледам друг ист ваков пример.

“

www.kapital.mk

7,4%

падна бројот на ноќевања на странски туристи во март годинава споредено со истиот месец лани, додека бројот на странски туристи во истиот период се намали за 1%. Според податоците на Државниот завод за статистика, во исто време бројот на домашни туристи порасна за 2,5%, а на ноќевањата на домашни туристи е зголемен за 2,4%. Во март бројот на туристите изнесува 32.092, а бројот на ноќевањата изнесува 66.486. Вкупниот број на туристи во март е зголемен за 0,4% споредено со истиот период лани

Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

Слаби се покажаа темелите на „Купи куќа, купи стан“

П

Кон што 30€ Н Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Плати

милиони месечно Владата троши за плати на јавната администрација

Стоки и услуги

20€

Каква е финансиската кондиција на државниот Буџет, кој во рок од две недели мораше да се спасува со 80 милиони евра позајмени преку државни записи?!

150€ милиони

Капитални инвестиции

22€

милиони просечно инвестира Владата за еден месец во капитални објекти

е запираат за дол ж увањата на Вла д ата. Са мо во по с ледните две недели нето-задолжувањето со државни записи достигна 80 милиони евра, што упатува на голем дефицит во државната каса поради потфрлување на приходите од д ан о ц и. Минис тер с тв ото з а ф инан сии денеска повторно ќе се задолжи со записи за нови 15,5 милиони евра. Дали тоа значи дека Владата не успеа да ги избалансира разликите меѓу јавните приходи и расходи, дури и со кратењето на Буџетот за 120 милиони евра? Во каква фин финансиска кондиција е оваа држа држава? Инт Интензивните задолжувања, ка како на домашниот пазар, т а ка и в о с т р а н с т в о, асоцираат на сериозна ликвидн о сна кр из а в о Буџетот – приходите од милиони д ан о ци се на м а л у в аат просечно чини бидејќи економијата де исплатата ф факто е во рецесија. Само на пензиите во првите три месеци од год годината даночните приходи потфр потфрлија за 9% во однос на проекциите, а Вла дата ги скрати јавните расходи само за 5%. За да може и понатаму да троши повеќе отколку што има, Владата мора да се задолжува. И токму тоа го прави. Во рок од една година Владата позајми над 700 милиони евра и однадвор - 220 милиони евра од кредитната линија за внимателност од ММФ, уште 70 милиони евра од Фондот од специјалните права на влечење, 130 милиони евра од Сити банк и од Дојче банк, дополнителни 250 милиони евра од Дојче банк, 50 милиони евра од Светската банка. М е ѓ у то а, в и с ти н с кото п р а ш а њ е в о в а к в и времиња е за што се трошат позајмените пари?

Пензии

55€

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Нето задолжувања со записи во 2012

милиони месечно се трошат за набавки на стоки и услуги

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

Т

урската градежна компанија Нева регистрираше фирма во Македонија Нева градба. Ќе гради станбени и нестанбени згради. Според податоците од Централниот регистар на Македонија, сопственик на новата градежна компанија, којашто вчера беше регистрирана е Нева акционерско друштво за производство, трговија, увоз-извоз од Истамбул. Подружницата во Македонија е со адреса на Качанички пат, односно кај индустриската зона во скопско Визбегово. Одговорно лице на турската компанија во Македонија, според податоците од Централниот регистар, е Аркан Ајредин од Скопје. Во последните неколку години повеќе турски градежни компании отворија подружници на македонскиот пазар.

Ставреск со задолж

КОМЕНТАР

роектот „Купи куќа, купи стан“, на кој така „сложно“ му ги удрија темелите министерот за финансии, Зоран Ставрески и дел од банкарите, се сруши уште пред да почне да се гради. По четири месеци мачење со барањето заинтересирани купувачи на станови со финансиска помош од Владата, веќе може да се каже дека целата работа доживеа комплетно фијаско. Од вкупно четири милиони евра предвидени за проектот „Купи куќа, купи стан“, годинава ќе се потрошат само 270.000 евра. Најавите од Министерството за финансии дека ќе има огромен интерес и дека парите се доволни за 2.500 кредити не се остварија. Последните информации се дека се одобрени само 50 субвенционирани станбени кредити. Ајде да видиме зошто е ова вака? Министерот Ставрески и дефинитивно треба да си признае дека проектот „Купи куќа, купи стан“ не му успеа. Ако тој не сака да ги анализира причините и проблемите, не значи дека ги нема. А не треба многу да се бараат. Тоа што само 50 луѓе зедоа кредит за стан преку проектот „Купи куќа, купи стан“ потврди колку Владата ја изгубила сликата за тоа каков е животниот стандард на граѓаните во Македонија. А тоа што од тие 50, повеќето што зедоа кредит се вработени во јавната администрација потврдува дека Владата не сака да види во каква кондиција е економијата, односно приватниот сектор во земјава. Дека ниеден вработен не се чувствува комотен за да си купи стан затоа што Македонија економски тоне и може многу вработени во приватниот сектор да останат без работа, бидејќи многу фирми немаат ни работа, ни пари. А политиката на трошење што ја води Владата им одмага, а не им помага. Грчот кој се чувствува во економијата е силен и затоа, граѓаните не се осудуваат да си дозволат решавање на станбеното прашање, што пак, не е случај во Србија или во Хрватска, на пример. Во Србија медиумите деновиве јавуваат дека од почетокот на годината досега банките одобриле 900 субвенционирани кредити, а Владата дури морала да интервенира со ребалансот да се одобрат дополнителни милијарда динари. Факт е дека многу млади лица и брачни парови с$ уште немаат сопствен дом. Факт е и дека начелниот интерес за „поволните“ кредити на Владата беше огромен. Но, реализација нема. Значи, има потреба, ама нема храброст. Е токму со тоа прашање треба да се позанимава министерот за финансии и цела Влада. Да се запрашаат зошто граѓаните се плашат да си купат стан, дури и по поволни услови понудени од државата?

Турци ќе градат згради во Македонија

> БРОЈКА

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

> БРОЈКА

11,5%

ЕК: Македонската економија во 2012 ќе порасне само 1,7%

Е

реално е намален прометот во трговијата на мало со нафтени деривати во март споредено со истиот месец лани. Според податоците на Државниот завод за статистика, номинално, падот во прометот со бензини во март изнесува 3,3%. Намалувањето на прометот е како резултат на рекордните цени на нафтените деривати на почетотко на март, кога цената на дизелот достигна 75 денари за литар, додека бензините поскапеа на 86 денари за литар безоловен 95 и 87,5 за литар безоловен 98.

вропската комисија ги објави пролетните проекции за економијата во еврозоната, како и очекувањата за движењето на економиите на земјитекандидати за влез во ЕУ. Според најновите проценки, македонската економија годинава ќе порасне само 1,7%, што всушност, е и најпесимистичка прогноза досега. Владата очекува економски раст од 2,5%, додека пак, Народната банка и ММФ прогнозираат раст од 2%. Според очекувањата на Европската комисија, извозот ќе порасне 4%, додека пак, увозот ќе расте со побавно темпо од 2,6%. Трговскиот дефицит ќе изнесува 23% од БДП. Невработеноста годинава се очекува да се намали за 0,5 процентни

поени, но с$ уште останува на високо ниво од 31%. Интересно е што Комисијата анализира дека јавниот долг годинава ќе се зголеми за дури пет процентни поени, на ниво од 34% од БДП, главно поради задолжувањата на Владата за финансирање на буџетскиот дефицит. „За да ги реализира планираните јавни расходи, веројатно, Владата ќе примени кредитно финансирана потрошувачка, што ќе се одрази врз зголемување на јавниот долг на земјата“, велат од Европската комисија. Прогнозите за европската економија се негативни. Еврозоната несомнено влегува во рецесија, со годишен пад на економијата од 0,3%.

ки не запира лжување. жување.

о води ова?!

> БРОЈКА

16,4

милијарди евра изнесуваат вкупните приходи од работењето на сите фирми во Македонија. Во споредба со претходната 2010 година, приходите на фирмите лани се поголеми за 13%. Најголем дел од вкупните приходи кои ги создаваат македонските фирми отпаѓаат на малите и микрофирмите, кои лани работеле со вкупни приходи од 6,4 милијарди евра, големите фирми работеле со вкупни приходи од 5,6 милијарди евра, додека средните фирми лани оствариле приходи од 2,4 милијарди евра. Најголем годишен раст на приходите пак, имаат средните фирми, 31,6%, додека приходите на големите фирми се зголемени за 12,%, а кај малите за 6,38% во споредба со претходната 2010 година.

лидери

професор Таки Фити. Токму поради нерационалното трошење на позајмените пари, опасноста од јавниот долг, иако теоретски е низок, е огромна. Ваквите економски политики, всушност, создаваат сериозни ризици за неликвидност на државата, односно неможност навреме да ги отплаќа сите долгови. Особено критични ќе бидат следните неколку години, кога достасуваат за враќање двете еврообврзници од 150 милиони и 175

да ги стимулира домашните компании полесно да ги совладаат предизвиците на кризата, Владата дополнително го комплицира проблемот со тоа што доцни со плаќањата за извршени работи и поврат на Д ДВ. Според проценките на економистите, реалниот дефицит во Буџетот, кој ги вклучува и долговите на државата кон приватниот сектор, би бил многу поголем од тоа што се објавува статистички. Владата ги одложува плаќањата кон компаниите и на тој начин го одржува буџетскиот дефицит во рамките на проекциите.

Најголем дел од позајмените пари се трошат за тековните потреби на државата – за плати на јавната администрација и пензии, набавки на стоки и услуги, субвенции и други социјални трансфери, а многу мал дел за инвестиции во изградба на инфраструктура. Ставката за капитални инвестиции со последниот ребаланс се скрати за дури 90 милиони евра, а тоа што останува, сепак, главно завршува за изградба на споменици и музеи од проектот „Скопје 2014“, а не за автопатишта, железници или енергетски капацитети. Платите на администрацијата и пензиите дури и ќе се зголемуваат. Каде н$ водат ваквите политики? милиони евра, но и комерцијалните кредити од Сити банк и од Дојче банк. Од каде ќе најде пари Владата за да ги врати овие заеми, кога парите не ги инвестира во развојни проекти? Повторно ќе се задолжува за да се раздолжува? Но, и таа алтернатива е доведена во прашање, бидејќи пазарите на капитал се тотално нестабилни и каматните стапки високи. Македонија повеќе не е во групата земји што може да користат концесионални кредити на долг рок со ниски камати, така што опасноста од неликвидност на државата се зголемува. Уште поголем проблем е што наместо

Владините камати на записите повисоки од оние на НБМ

Иако Вла д ата најаву в аше дека ќе ги намали каматите на државните записи бидејќи Народната банка веќе го стори тоа, како своевиден притисок врз банките повеќе да кредитираат, сепак, владините камати останаа повисоки. На денешната аукција Владата ќе издава тримесечни записи со камата од 4%, додека пак, каматата на благајничките записи сега е на историски минимум од 3,75%. Меѓутоа, интересот на банкарите за државните хартии од вредност и покрај тоа не се намалува. Тие целосно се свртеа да работат со д ржав ата, а недо в ер б ата во перспективите на прив ат н и т е ко м п а н и и г о з ам рз н а к р ед и т и р а њ е то н а економијата. За да ја спасат профитабилноста поради намалувањето на приходите од вложување во записи, банките почнаа да ги намалуваат каматите што им ги плаќаат на граѓаните и компаниите за депозитите. Тоа пак, значи дека притисокот за поголемо кредитирање што доаѓа од Владата преку намалување на каматите на записите нема да биде доволен. Министерството за финансии ќе мора поретко да врши аукции за собирање на парите од економијата за да ги натера банкарите повеќе да размислуваат за кредитирање на компаниите.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

АЈДОВАН АДЕМОВСКИ

В

о Скопје ќе никне уште еден трговски центар, Сити мол резиденс, во кој ќе бидат вложени 35 милиони евра, што ќе биде добредојдено за граѓаните кои се љубители на светски брендови

Само во последните две недели нето-задолжувањето на Владата со записи достигна 80 милиони евра, што упатува на голем дефицит во државната каса поради потфрлување на приходите од даноци. Министерството за финансии денеска повторно ќе се задолжи за нови 15,5 милиони евра

Ако се анализира структ урата на трошењето на Владата, јасно е дека најголем дел од позајмените пари се тр о шат з а теко вните потр е би на државата – за плати на јавната администрација и пензии, набавки на стоки и услуги, субвенции и други социјални трансфери, а многу мал дел за инвестиции во изградба на инфраструктура. Ставката за капитални инвестиции со последниот ребаланс се скрати за дури 90 милиони евра, а тоа што останува, сепак, главно завршува за изградба на споменици и музеи од проектот „Скопје 2014“, а не за автопатишта, железници или енергетски капацитети. Платите на администрацијата и пензиите дури и ќе се зголемуваат. Каде н$ водат ваквите политики? Трошењето на парите што ги позајмува државата главно за плати, пензии и субвенции, а не за развојни инвестиции, го зголемува ризикот за враќање на тие заеми. Тоа с е б а д и ј а л а „ и з е д е н и“ пари, кои не генерираат профит и не овозможуваат дол го р очен еко н омски развој за да може земјата во иднина без проблеми д а г и о т п л а ќа з а е м и те. Анализата покажува дека и покрај тоа што Владата се задолжува со ударничко темпо, позајмените пари не овозможија економска п р е р о д б а, б и д е јќ и с т атистичките податоци за развојот на економијата се пора зителни. „Кога се позајмуваат пари во време на криза, а каматите се релативно високи, државата мора да ги троши тие пари за инвестиции, кои потоа ќе генерираат пр о фит и ќе о в озможат поле сно враќање на кредитите. Неоправдано е да се задолж уваме за трошоци з а плати на а д минис тр ацијата и непродуктивни стоки и услуги. Точно е дека според јавниот долг, земјата спаѓа во нискозадолжени, но со оглед на состојбата во економијата, нивото на задолженост не е за потценување“, изјави неодамна универзитетскиот

3

ЦИРИЛ КАФОЛ

П

роизводите и услугите на телекомуникацискиот оператор Оне сега ќе им бидат достапни на потрошувачите и преку дистрибутивната мрежа на 2бе, со што компанијата ја зајакнува позицијата на пазарот

не им беше денот

СКОТ ТОМПСОН

О

ставката беше последниот чин што мораше да го направи главниот извршен директор на Јаху откако една недела беше под притисок поради грешка во биографијата

Сопственикот на најголемиот хрватски концерн, Агрокор, е упорен во намерата да го купи словенечкиот трговски синџир Меркатор. По неколкуте неуспешни обиди за преземање на националната гордост на Словенија, Тодориќ подготвува уште една ИВИЦА понуда за Меркатор, ТОДОРИЌ во деветтиот обид за продажба на синџирот. Со понудата Тодориќ ќе понуди да купи 75% од акциите плус една акција на Меркатор, што тој го поставува како услов за успешна продажба, а цената на една акција ќе биде пониска од 221 евра, колку што беше ланската понуда. Толкав управувачки пакет од Меркатор му е потребен на Тодориќ за по преземањето да може слободно да управува со компанијата, бидејќи овој пат тој сака да игра на сигурно. Јавната понуда ќе им биде доставена на акционерите на крајот на летото, што ќе значи уште една „жешка есен“ меѓу Меркатор и Агрокор. Колку ќе успее во намерата, со оглед на тоа што понудата доаѓа од негова страна, останува да видиме.

_

ГУБИТНИК По „оригиналните“ идеи за поплочување на реката Црн Дрим и менувањето на калдрмата во Струшката чаршија, градоначалникот на Струга, Рамиз Мерко, смисли нова. Реши да развива туризам на Охридското Езеро со урбанистички план кој ќе го уништи езерото РАМИЗ и спортскиот и јавниот МЕРКО живот во Струга. Нацрт-урбанистичкиот план кој дојде од неговата канцеларија предвидува изградба на хотелски и комерцијалноделовни објекти на потегот од Евро хотел, па до одморалиштето Мајски цвет, а цената ќе ја платат спортските и другите објекти од јавен карактер кои се наоѓаат на тој простор. Градбите кои ги замислил Мерко и ќе бидат лоцирани на 50 метри од езерото ќе имаат сериозно влијание врз животната средина и врз екосистемот на езерото, на што веќе реагираа стружани, еколошките друштва и Министерството за животна средина.

мисла на денот

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

Д

емохристијаните на Меркел претрпеа тежок пораз на покраинските избори во Северна Рајна – Вестфалија, што е лоша вест за популарноста на владејачката коалиција

ДОБИВКИТЕ ОД ГОЛЕМИТЕ ИДЕИ ДОАЃААТ КОГА НИВ ЌЕ ГИ ПРЕТВОРИТЕ ВО РЕАЛНОСТ.

Том Хопкинс светски експерт за продажба

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНО ОТ...

Три земји ја тресат еврозоната

Г

лобалната обалната економска криза значително ги влоши јавните финансии на земјите-членки земјите членки на ЕУ. ЕУ Бруто-долгот во ЕУ се зголеми од 59% од БДП во 2007 на 82,5% во 2011 година и од 66,3% на 88% во еврозоната, што е значително повеќе од прагот од 60% предвиден со Пактот за стабилност и раст. Најкритично е во Грција, Ирска и во Португалија и тие бараат помош од ЕУ.

светот низ медиумите...

Poslovni Dnevnik Pos

Спор загрепскиот весник, Ивица Според Тодориќ е подготвен да истапи со Тодо најго најголема понуда досега и да & стави крај на сагата околу продажбата на М Меркатор. И покрај најавите од Агро Агрокор, познавачите се скептични во успе успехот и на оваа последна понуда.

The Guardian Th

Лон Лондонскиот весник ја прогнозира иднината на заедничката европска идн валута во очи на средбата на валу Меркел и Саркози. Во фокусот ќе Мер биде економската моќ на Франција бид и Гер Германија, врз основа на која ќе се знае зн иднината и на двете земји, но и на еврозоната.

П

рвите 90 белгиски туристи оваа сезона допатуваа во земјава. Со првиот редовен лет на авиокомпанијата Џетерфлај од Белгија, 68 од нив во неделата вечерта слетаа на скопскиот аеродром. Останатите белгиски туристи слетаа на аеродромот во Охрид. Белгиските туристи за добредојде во земјава пробаа торта и квалитетни македонски вина.

Фондот за пензиско

министерот за избори згол 75% се зголемени трансферите од Министерството за труд кон ПИОМ во споредба со 2008 година

15%

во просек беа зголемени пензиите во земјава последен пат во јануари 2008 година

The Los Angeles Times

САД продолжува да вложува во инфраструктурата. И покрај тешкотиите со централниот буџет, ќе се најдат потребните милијарди за доизградба на амбициозниот план за екстра-брз воз кој ќе ги спојува западниот и источниот брег на САД за само неколку часа.

С$ повеќе пари се префрлаат од Буџетот кон Фондот за пензиско осигурување од 2008 година наваму

China Daily

Кина, Јапонија и Јужна Кореја се подготвуваат заеднички да настапат во економската сфера за да остварат подобри резултати. Ова е епилогот од вчера потпишаниот договор за економска соработка меѓу овие три азиски економски џинови.

Владата годинава ќе даде речиси двојно повеќе пари отколку пред пет години за „спас“ на Фондот за пензиско осигурување, покажуваат податоците од Министерството за финансии. Со последниот ребаланс за цели 75% се зголемени трансферите од Министерството за труд кон ПИОМ во споредба со 2008 година. Познавачите се децидни, Фондот е пред колапс Викторија Милановска

Т

milanovska@kapital.com.mk

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Внимателно при оставањето лични податоци на Интернет

2

Нова партија ќе се обиде да го урне ДУИ!?

3

пи Сé повеќе купувачи за скапи брендови во Македонија

4

етово За што ќе вработи општина Тетово нови 102 службеници?

ропа касата на Фондот за пензиско и инвалидско осигурување (ПИОМ), а министерот за труд, Спиро Ристовски, ќе ги зголемува пензиите за 5% до крајот на годината. Иако Владата последниве години се откажа од ветувањето за зголемување на пензиите, сега министерот е упорен да го направи тоа, иако и државната каса е во финансиска криза. Владата годинава ќе даде речиси двојно повеќе пари за спас на Фондот отколку пред пет години, п покажуваат податоците

на Министерството за финансии. Со последниот ребаланс за цели 75% се зголемени трансферите од Министерството за труд и социјална политика кон ПИОМ во споредба со 2008 година. Годинава за оваа намена се одвоени 285,9 милиони евра, што претставува 38% од вкупниот буџет на Фондот. Познавачите на пензискиот систем веќе неколку години алармираат државната помош за ПИОМ да не достигне 40% од вкупниот буџет на оваа институција, затоа што таквата ситуација би била сериозна опасност за пензискиот фонд. „Притисикот што настана последниве 2-3 години врз државниот пензиски фонд со намалувањето на стапките

на придонесите почна да ги поткопува резултатите и придобивките од реформата на пензискиот систем. Како последица на тоа, сега се намалуваат приходите на Фондот, а со тоа се појавува и недостиг од средства за исплата на пензиите. Ако продолжи трендот на зголемување на буџетските трансфери, износот може да достигне и 40% од фондовскиот буџет, а тоа претставува висока ставка во приходите на ПИОМ. Значи, пензии се исплаќаат од државни пари, наместо од приходите од придонесите“, вели поранешната директорка на МАПАС, Зорица Апостолска. Поранешниот заменикдиректор на МАПАС, Олга Михајловска-Тикваровска,

ЗОРИЦА АПОСТОЛСКА

поранешен директор на МАПАС

Ако продолжи трендот на зголемување на буџетските трансфери, износот може да достигне и 40% од фондовскиот буџет, а тоа претставува висока ставка во приходите на ПИОМ. Значи, пензии се исплаќаат од државни пари, наместо од приходите од придонеси.

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

19%

ТЕОДОРОС ПАНГАЛОС

од Македонците сметаат дека нивната приватност во здравствените установи не е заштитена, покажува истражувањето на healthgrouper.com

34%

грчки вицепремиер

Грција за шест недели ќе остане без пари

З

а шест недели Грција ќе остане без пари и не ќе може да ги исплати платите и пензиите, смета Пангалос. Тој признава дека е „многу исплашен од она што се случува“ во неговата земја по парламентарните избори, на кои грчките гласачи, практички, го отфрлија постигнатиот договор со ЕУ и ММФ. „Мнозинството луѓе се определија за една крајно чудна ментална конструкција, според која тие сакаат Грција да остане во ЕУ и во еврозоната, но не сакаат да ги платат минатите сметки и она што го потрошиле претходно“, истакна Пангалос.

од вкупниот број испитаници веруваат дека личните информации поврзани со нивното здравје се заштитени во установите каде што се лекувале

46,5%

од испитаниците не знаат дали информациите им се заштитени

нема пари,

лемува пензии?!

2008

2009

285,9

231,8

231,2 2010

2011

литри на метар квадратен врнежи од дожд се потребни за да се задоволат потребите на влага за сите земјоделски култури. Снижувањето на дневните температури и врнежите дожд се очекува да ја подобрат хидролошката состојба во земјоделството. Поради недостигот од влага во почвата, кој се чувствува веќе седум месеци, родот ќе биде драстично намален, со лош квалитет, а посебно загрозени се есенските посеви, велат од Управата за хидро метеоролошки работи (УХМР)

7,6%

163,6

227,3

Државна помош за ПИОМ (во милиони евра)

30-50

2012 Извор: Буџет на РМ

ПИОМ лани призна дека нема пари за пензии!

П

окрај предупредувањата од експертите, и самиот Фонд за пензиско осигурување во финансискиот извештај лани призна дека не може да обезбеди пари за пензии. „Недостигот од средства од 2010 година се пренесе во 2011 година. Имајќи предвид дека и во 2011 година ќе се применува стапка на придонес од 18%, а средствата од Буџетот на Македонија се скоро на ниво на 2010 година, во услови на зголемени расходи за исплата на пензиите, Фондот ќе се соочи со проблеми за обезбедување средства за редовна исплата на пензиите“, се вели во финансискиот извештај на ПИОМ за 2010 година.

реално е намален прометот во трговијата на мало во март покажуваат податоците на Државниот завод за статистика. Во март, споредено со истиот месец лани, според податоците од Заводот, за 2,4% е намален прометот во трговијата со храна, пијалаци и тутун, додека за 0,4% пораснал прометот во трговијата со непрехранбени продукти.

Намалувањето на придонесите кобно за пензискиот систем

Н

амалувањето на придонесите за пензиско осигурување од 21,2% на 18% ја поткопа пензиската реформа во Македонија, едногласни се експертите кои учествуваа во реформскиот процес. „Владата виде дека таа динамика на намалување беше пребрза, па секоја година со измена на законот интервенира за да мирува намалувањето. Сметам дека мерката намалување на придонесите со цел да се помогне во растоварување на давачките на стопанството, навидум, изгледа корисна, но тоа е само едно кусогледо однесување, кое долгорочно ќе креира нови финансиски проблеми во системот”, велат познавачите. Неодамна предупредија и од Светска банка дека владите треба да се фокусираат на намалување на сиромаштијата, а не на одржување на релативната позиција на пензионерите. вели дека втор аларм што укажува на банкрот на ПИОМ во скоро време е драстично зголемениот број на пензионери во споредба со бројот на вработени. „Фактот дека во моментов 1,7 вработени работат за еден пензионер е показател дека пензиските фондови ни пропаѓаат. Ова е катастрофален статистички податок за ПИОМ, што веќе не е издржлив ни теоретски, а камоли реално. Кога ја правевме реформата,

зацртавме овој однос да се движи во границите од 1,9:1, до 2,2:1, затоа што само на тој начин би бил стабилен. Доколку во скоро време драстично не се зголемат вработеноста и економскиот раст или старосните граници, Фондот ќе биде на стаклени нозе“, вели Тикваровска. Министерот Ристовски не сакаше да ја коментира финансиската состојба на Фондот, ниту пак одговори како ќе покачува пензии во време кога дупката во пензиската каса е најголема.

АИВО ОРАВ

евроамбасадор во Македонија

Не е вистина дека е невозможно да се добијат пари од европските фондови

Е

вропската унија доделува околу 100 милиони евра за проекти во Македонија, меѓу кои и во општина Штип. Многу често слушам дека е невозможно да се добијат пари од фондовите на Европската унија. Но, јас мислам дека тоа не е вистина, затоа што откако сум тука веќе два ипол месеци нема ден да не отворам или затворам некој проект на Унијата којшто се имплементирал во земјата, изјави Орав при вчерашната посета на Штип.

ТОП ВЕСТИ... Внимателно при оставањето лични податоци на Интернет

Е

кспертите ги предупредуваат граѓаните да внимаваат какви и колку лични податоци оставаат на Интернет, бидејќи тие остануваат таму засекогаш. Од Дирекцијата за заштита на личните податоци во Македонија велат дека не констатирале конкретна злоупотреба при онлајн-тргувањето досега. Дирекцијата, во соработка со Европската комисија преку инструментот TAIEX, вчера организираше работилница „Заштита на личните податоци и приватноста на потрошувачите на Интернет“. „Со едукација и пошироко информирање сакаме да дејствуваме на сите оние кои се сопственици и работат на онлајн-продажба да бидат усогласени со Законот за лични податоци“, изјави Драган Ѓеоргијевски, директор на Дирекцијата. Кога станува збор за приватноста на Интернет, според Игор Кузевски, виш инспектор за заштита на личните податоци, потребна е дорегулација на оваа материја. „Правото секогаш доцни зад техниката. Има голем број дилеми на неодговорени прашања, како што се дали IP адресата е личен податок. Потоа, со ниту еден од законите не е уредена материјата “спам“, исто така мултилевел маркетингот во дигиталниот свет може да доведе во позиција на незаконски директен маркетинг“, истакна Кузевски. Мотивите за злоупотреба на личните податоци секогаш не се познати, но според искуството на Дирекцијата, 99% е поради финансиски мотиви, односно лукративни побуди. Крадење идентитет, злоупотреба на лозинка, креирање лажни профили на социјалните мрежи се најчестите злоупотреби. „На дневна основа се поднесува барем по едно барање за утврдување и повреда на правото на припадност на социјалните мрежи поради креирање лажни профили“иајави Кузевски.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.944,05 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.943,09

На Македонската берза вчера се склучи една системска блок-трансакција, и тоа 1.120 обични акции на ЗИМ Скопје по цена од 2.983 денари за една акција, што претставува 3,76% од основната главнина на друштвото. Вкупната вредност на трансакцијата изнесува 3.340.960 денари. Главниот берзански индекс МБИ-10 падна за 0,51% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.944,05 индексни поени. Најтргувани беа акциите на Комерцијална банка. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Комунапроект Куманово

1.384,00 +302,00

+27,91%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Бетон Скопје

5.400,00 -300,00

-5,26% 5 26%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500

Реакција

В

о врска со написот „Иловица крие и сребро и платина?! Еуромакс молчи за деталите“, би сакале да укажеме на одредени конструкции изнесени во текстот кои немаат никаква реална основа, а во интерес на правилно информирање на вашите ценети читатели и целокупната македонска јавност. Еуромакс на вашето прашање поврзано со евентуалното присуство на други метали како платина и сребро даде официјална изјава: „Фокусот на истражувањата на Еуромакс, главно, се насочени кон потенцијалите на бакар и злато и на тоа се насочени нашите ресурси“. Тоа е и целата вистина за истражувањата на ова наоѓалиште, а и нашата концесија што е добиена од Министерството за економија се однесува на истражување на бакар и злато. Во досегашните истражувања нема откриено значајни наоди на платина и сребро што би биле економски исплатливи. Имајќи предвид дека истражувањата во овој сектор се основа за какви било проценки, а доколку се има предвид дека овие истражувања се единствени на ова наоѓалиште, сите други тврдења се базирани на претпоставки што не кореспондираат со реалната ситуација. Тргнувајќи од овој факт, тврдењата дека „Не е јасно зошто Еуромакс не кажува дали покрај огромните количини бакар и злато, под планината Огражден можеби пронашле и резерви на сребро и платинести елементи“ се тенденциозни, бидејќи нашите истражувања и резултатите се јавно достапни и транспарентни и се базираат на истражувања, а не на претпоставки. Уште еднаш потенцираме дека нашите истражувања се насочени кон концентрациите на бакар и злато и немаме откриено други значајни наоди на платина и сребро што се економски исплатливи. Во врска со изградбата и развојот на рудникот, би сакале да потенцираме дека јавно и транспарентно ќе го соопштиме нашиот бизнис-план штом завршат сите процедури во врска со добивањето на концесијата за експлоатација. Потенцираме дека се работи за сериозен проект, па оттука, секое „истрчување“ пред институциите да го кажат последниот збор го сметаме за несоодветно. Еуромакс е компанија која има сериозни намери за долгорочни инвестиции во овој проект и сите наши планови ќе бидат јавно соопштени согласно предвидената законска динамика. Во интерес на правилното информирање, сакаме да појасниме и една суштинска разлика, дека Еуромакс не ги „наследи десетгодишните истражувања од американско-бугарската компанија Фелб Доџ Вардар“, туку ја купи 100% сопственоста на компанијата Фелб Доџ Вардар Македонија и продолжи со инвестициите во истражување во Иловица. Во интерес на правилно и транспарентно информирање, сакаме да појасниме дека проценката за вредноста на рудникот од над 10 милијарди евра е паушална и не се базира на реални основи. Кога се зборува за рударскиот сектор, мора да се има предвид дека рудата (независно за каков тип руда се работи) не се експлоатира еднократно, туку потенцијалите можат да укажат на можност за децениска експлоатација и низа економски активности, што влијае на вредноста на проектот.

12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.820,60 0 27% -0,27%

Серијата нестабилно тргување на Волстрит продолжува и оваа недела, предупредуваат експертите. Загрижени од забавениот раст на најголемите светски економии, инвеститорите и вчера ги „урнаа“ берзанските индекси на американските, европските и на азиско-пацифичките берзи.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.462,23 8.973,84 1.353,39 2.933,82 6.438,74 756,68

VALUTI

£ €

СТАПКА

-2,03% +0,23% -0,34% +0,01% -2,15% -0,22%

€ $

1,2500 ПРОМЕНА

СТАПКА

1,2863 ПРОМЕНА

-0,2%

-0,6%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.561,20 -1,44% 1 44% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

112,26 0,00% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

ВЕРНЕР ФАЈМАН

австриски канцелар

Излегувањето на Грција од еврозоната ќе ја чини многу поскапо Европа отколку финансиска помош за Атина.

“

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Сервер и Петерсен бараат Македонија да влезе во НАТО

> БРОЈКА

80%

С

копје решително победи во процесот пред Меѓународниот суд на правдата, кој пресуди дека Атина постапила нелегално кога го блокираше членството на Македонија во НАТО. Би било погрешно ако оваа неправда се повтори и во Чикаго. Ова го пишуваат во заедничкиот коментар американскиот аналитичар Даниел Сервер и поранешниот висок претставник на ОН на Косово, Сорен Јенсен Петерсен. Во текстот насловен „Чикаго го држи клучот за Балканот“, Сервер и Петерсен оценуваат дека членството на Македонија во НАТО е едно од најделикатните прашања со кои се соочува регионот. Тие потсетуваат дека Македонија ги исполнила сите предуслови за членство во НАТО, кои вклучуваат политички и економски критериуми, како и ставање на армијата под цивилна контрола.

ДАНИЕЛ СЕРВЕР

од студентите никогаш не гласале на избори, дури 41% не знаат која организација е официјален претставник на студентите на Универзитетот Свети Кирил и Методиј, а само 33% знаат кој е актуелен претседател на Студентскиот парламент, покажува истражувањето на Младинскиот образовен форум (МОФ). Според ова истражување, кое даде поразителни резултати за студентската вклученост, само 2% од студентите се активни членови на парламентот на нивниот факултет, а 85% од студентите вклучени во истражувањето не учествуваат во ниту една форма на студентска организација.

„Хуриет“: Турција ќе го покрене македонското прашање на самитот на НАТО

Т

урција ќе го покрене прашањето за влезот на Македонија во НАТО на претстојниот самит на НАТО во Чикаго на 20 мај. Ова го пишува турскиот весник „Хуриет“, повикувајќи се на дипломатски извори. Како што е наведено во текстот, токму еден од приоритетите на Турција на самитот на НАТО во Чикаго ќе биде проширувањето на Алијансата кон Македонија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Грузија. „Проширувањето на НАТО во регионот на Балканот е многу значајно за промоција на мирот и стабилноста во овој дел од светот. С$ уште има загриженост дека во овој регион може повторно да се засилат етничките тензии. Влезот на НАТО во регионот може да го спречи ова“, пишува весникот, повикувајќи се на високи дипломатски извори.

За декриминализацијата и за Законот за електронски комуникации ќе пресече Брисел! Македонија до крајот на јуни ќе мора да заврши уште 30 задачи од започнатиот висок дијалог. За наjкритичните прашања, како што се законите за декриминализација и за електронски комуникации, ќе биде потребен амин од европските институции Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

З

аконските измени кои се однесуваат неправилностите и да се исполнат задачите и на клеветата и на следењето на реформите кои ги бара Брисел. електронските комуникации ќе Носењето на овие два закони се само две се донесат со претходен амин од од 30-те точки кои Владата ќе треба да европските институции. За Законот ги заврши до крајот на јуни, кога двете за декриминализација зелено експертски комисии, кои до крајот на светло ќе се чека од Советот на Европа, а за следната недела ќе пристигнат во Скопје, електронските комуникации од Европската ќе го изготват извештајот за сработеното комисија. досега. Дали и овој извештај Според информациите ќе биде позитивен, како наведени во „Оперативниот што беа забелешките на патоказ“, до крајот на јуни еврокомесарот Штефан Филе, Владата ќе мора да ги донесе кој минатата недела дојде во овие два закони, кои веќе прв мониторинг во земјава, ќе подолго време се следени зависи од завршените задачи. од различни контроверзии. точки од дадените насоки Што треба да За декриминализацијата Владата ќе треба да сработиме? Владата и Здружението на заврши до крајот на јуни, До крајот на јуни Владата новинари веќе подолго време кога експертски комисии ќе има полни раце работа никако не можат да дојдат до ќе изготват извештај за со изготвување анализи и заедничко решение, а Законот сработеното усвојување закони. Јавното за следење на електронските обвинителство, кое со години комуникации, кој веќе работи без соодветен простор, беше донесен еднаш, беше без доволно кадар и опрема, се очекува до повлечен поради фактот што Министерството крајот на јуни да ги добие потребните услови за внатрешни работи си даде за право за основно функционирање. Колку ќе чини да ги прислушува сите, но не предвиде изградбата во насоките не е наведено. надлежна институција која ќе го контролира Владата за следниот месец и половина Министерството. предвидела и измена во Законот за судови Токму поради ваквите контроверзии, со цел ги подобри условите при избор на Европската унија, најверојатно поучена судиите. На измени ќе подлегне и Законот од првиот пат, реши токму преку високиот за трговски друштва, а Владата ќе мора дијалог да најде механизам за да се решат

30

За Законот за декриминализација зелено светло ќе се чека од Советот на Европа, а за електронските комуникации од Европската комисија. да донесе и нов Закон за администрација. Во однос на изборното законодавство, Владата ќе мора да направи ревидирање на избирачкиот список на починати лица и на списокот со државјани што се во странство. Во однос на пазарната економија пак, предвидена е подготовка на водич за странските инвеститори во земјава, но и стратегија за утврдување на реалната невработеност. Секако, тука се и вработувањата. Освен што

ќе се вработат судии и јавни обвинители од петта генерација на Академијата за судии и јавни обвинители, Владата предвидела и формирање работна група во рамките на Секретаријатот за спроведување на Рамковниот договор, која ќе биде надлежна за сите вработувања по рамковна основа. Во однос на трошоците, Владата во овој период ќе потроши 520.650 евра и тоа само за една од зацртаните задачи - имплементација на стратегијата за Ромите.

СРД ќе ги проверува акционерите во Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

С

оветот за радиодифузија им даде рок од седум дена на ТВ Телма, ТВ Алфа, ТВ Алфа Скопје и на ТВ Ирис (Штип) за да достават информации за акционерите кои имаат удел во нивната сопственост, за да се утврди дали некој од нив е вршител на јавна функција, што е забрането со Законот за радиодифузна дејност. Регулаторното тело со ова влегува во втората фаза од расчистувањето со сопственичката структура кај медиумите, откако прво се позанимава со телевизиите Канал 5 и Сител и радиото Канал 77, чии газди се во најтесна роднинска врска со пратеници. Но, овие случаи с$ уште не се затворени. Последниве три медиуми на

крајот на март добија рок до 30 септември да ги отстранат законските пречки во сопственоста ако не сакаат Советот да почне постапка за одземање на нивните дозволи за работа. Истиот рок за прилагодување на Законот ќе важи и за телевизиите Телма, Алфа и Ирис доколку се утврди дека меѓу нивните акционери има вршители на јавни функции кои дотогаш нема да ги отуѓат своите акции. „Кај овие медиуми основачи се акционерски друштва, а Советот нема информација кои се акционерите. Затоа, бараме да ни ги достават акционерските книги за да видиме дали некој врши јавна функција, што е во спротивност со Законот за радиодифузна дејност“, истакна претседателот на Советот,

Зоран Трајчевски, кој побара медиумите чии основачи се акционерски друштва да не се повикуваат на Законот за трговски друштва како алиби за да не ги откриваат акционерите кои имаат удел под 5%. „Основачите на медиум не смеат да имаат таен содружник“, констатираше Трајчевски. Неговиот став го поддржа и заменикпретседателот на Советот, Милаим Фетаи, кој смета дека не е важно колкав е влогот на некој од основачите, бидејќи членот 11 од Законот за радиодифузна дејност ги санкционира сите што учестуваат во сопственоста на медиумот ако вршат јавна функција. Програмскиот директор на ТВ Алфа, Љубомир Николовски, вели дека за нив доставувањето на информациите за акционерите ќе биде обична формалност. „Кај нас с$ е чисто. Јасни се уделите. Без

проблем ќе одговориме во зададениот рок“, изјави Николовски. Во ТВ Телма се зачудени од дописот што им го испратил Советот. „Изненадени сме од ова барање од проста причина што пред неполн месец од истиот Совет за радиодифузија добивме известување дека до 30 септември треба да го прилагодиме нашето работење со членот 11 од Законот за радиодифузија. Општо познат е фактот дека основач и целосен сопственик на Телма е а.д. Макпетрол и како медиум, секоја година редовно му доставуваме изјава на Советот за радиодифузија за тоа дека на никаков начин не ги прекршуваме одредбите содржани во членот 11. Макпетрол има над 1.800 таканаречени малцински акционери, а како што е познато, објавувањето на нивните имиња не е дозволено со Законот

WWW.KAPITAL.MK

МВР ги идентификува учесниците во насилствата на протестот

М

инистерството за внатрешни работи идентификува 14 лица кои учествувале во каменувањето на Владата и на општина Чаир и биле учесници во насилствата на протестот во петокот. Против нив, соопштија од Министерството, ќе биде поднесена соодветна пријава. Оттаму очекуваат во текот на денот да бидат идентификувани уште лица што употребиле насилство на протестите против апсењето на осомничените за масакрот кај Смиљковското Езеро. Само за потсетување, во петочните протести учествуваа повеќе илјади граѓани од албанска националност, кои протестираа против полициската акција „Монструм“, кога беа уапсени дваесет Албанци осомничени за убиството на петмина Македонци кај Смиљковското Езеро.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

ПОЛИТИКА 7

Вамен: За да стигнете онаму каде што сте наумиле, прво отстранете ги пречките!

Д

анска стопроцентно го поддржува влезот на Македонија во Европската унија, но за да стане полноправна членка, мора да ги остране пречките кои & стојат на тој пат. Ова е пораката што вчера ја упати данскиот министер за европски прашања, Николај Вамен, по средбата со вицепремиерот за евроинтеграции, Теута Арифи. „Убеден сум дека ќе видиме важни чекори кои Владата ќе ги преземе во тесна соработка со Унијата, а по решавањето на спорот за името во иднина ќе можеме да ги преземеме и останатите чекори. Јас останувам голем оптимист дека овој спор ќе се реши во најкус можен

рок, а тоа исто така е еден од нашите приоритети како данско претседателство. Но, треба да се решат и пречките кои стојат на патот за да успееме да стигнеме онаму како што сме наумиле“, изјави Вамен. Вицепремиерот Теута Арифи истакна дека не сака да размислува што би било ако влезот во Унијата значително се одолжи. Според неа, не постои друга алтернатива и перспектива. „Земјите од Западен Балкан имаат различни динамики во овој процес, но заедничка цел - да станат членки. Многу е значајно Унијата да ја задржи политиката на отворени врати“, порача Арифи.

Ќе пропадне ли идејата за нова албанска партија зашто нема лидер кој ќе ја води? Идејата за нова албанска партија што политички ќе го артикулира незадоволството од актуелната политичка понуда е пуштена во оптек. Сите иницијатори гледаат лидер во Ким Мехмети, но тој одлучил да не се меша во политика на ваков начин Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

С

амо лидер недостига за да се појави нова политичка сила во албанскиот политички блок, тврдат политичките аналитичари. Според нив, моментот е повеќе од поволен – ДУИ е делегитимирана бидејќи доживеа од неколку илјади албански грла да слуша скандирање „Али четник!“, а ДПА, односно Мендух Тачи, јасно се дистанцираше (искрено или не) од протестите во кои се крие ударната моќ на евентуалната нова партија. Секако, аналитичарите не сметаат дека очекувањата од идниот лидер би биле соодветни на пораките што ги испраќаат протестантите. Велат дека фрагментираноста на протестната маса на великоалбански националисти, радикални исламисти и во најголем дел, противници на ДУИ е резултат токму на неможноста политички да се артикулира револтот на Албанците, директно предизвикан од нивните актуелни политички опции. Но, на планот за формирање нова партија, која би поентирала од политичкото беспаќе на ДУИ и ДПА веќе на следните избори, локални, во март 2013 година, му недостига клучната компонента – лидер, кој доволно би се разликувал од моделите

што ги олицетворуваат Ахмети и Тачи за да може на Албанците да им ја врати довербата во можноста за политички решенија на општествените проблеми. Познавачите и иницијаторите за формирање на новиот политички субјект препознаваат лидер со такви карактеристики во книжевникот со изострен политички поглед Ким Мехмети. „На протестите видовме илјадна маса на луѓе која бара водач. Очигледно беше дека тие не признаваат ниту една актуелна политичка структура. Тоа е сигнал за луѓето што сакаат да се занимаваат со политика да размислат за да ја искористат полтичката енергија на таа маса. Но, мора да се најде лидер, а засега го нема. Со Ким Мехмети неколку пати сме разговарале, но тој одбива да биде лидер“, изјави професорот Мерсел Биљали за „Капитал“, кој открива дека има сериозни разговори за формирање на новиот субјект и наскоро би требало да се знае дали ќе има освежување на понудата во албанскиот политички блок.

Ким Мехмети: Не сум подготвен да бидам политички лидер

Ким Мехмети засега останува верен на описот што за неговото политичко поимање

о Телма и во Алфа А2 нема услови за да ја задржи дозволата за работа Советот за радиодифузија по втор пат го одложи заклучокот од расправата што произлезе од мониторингот спроведен врз А2 телевизија. Претседателот на Советот, Зоран Трајчевски, рече дека фактичката состојба на медиумот била утврдена на состанок со стечајниот управник, Ацо Петров, кој ги информирал членовите на регулаторното тело дека А2 има блокирана сметка и тужба со која се бара поништување на договорите за заем, за што веќе има простепена судска одлука, а се чека да пресече Апелација. Во вакви услови, констатираа советниците, за трговски друштва. Она што во моментов ние со сигурност можеме да го кажеме е дека ниту еден член на раководниот тим на Макпетрол

телевизијата не може да ги спроведе укажувањата на Советот со кои се бара А2 да се врати во рамките на програмскиот формат предвиден со дозволата за работа. Од тие причини, Советот одлучи стартот на рокот од седум дена, во кој А2 би требало да почне да ги исполнува програмските обврски, да го одложи до следната седница, пред која советниците ќе се сретнат со управителот и со главниот уредник на А2 за да се види дали има макар и теоретска можност во вакви услови телевизијата да го исполни условот за задржување на дозволата. не е носител на никаква јавна функција“, изјави директорот на Телма, Ристо Лазаров, за „Капитал“.

го даде Биљали: „Ким е писател кој сака вечно да биде опозиционер, неврзан со политичка партија“. Мехмети не успеале да го премислат ниту триесетина илјади фанови на профилот на Фејсбук отворен за поддршка на неговата кандидатура за нов лидер. „Мора да признаам дека други, не јас, размислуваат за опцијата за формирање нов албански политички субјект чиј лидер би бил јас. Ми се обраќаат и лично, дури и однадвор, но не сум подготвен за такво нешто. Свесен сум дека условите се идеални за формирање нова политичка сила, зашто ДУИ и сите албански партии

Брисел бара да престанат протестите во земјава

П

ротестите да престанат и да се остават одговорните лица во Македонија на мир да го завршат процесот на истрагата за грозоморното убиство кај Смиљковското Езеро. Ова вчера го порача Питер Стано, портпарол на еврокомесарот за проширување, Штефан Филе. „Протестите се поради обемната истрага што македонската власт ја спроведува по убиството на младите рибари. ЕК има чиста позиција во врска со овие протести, а тоа е нашето барање тие да престанат и да се остават одговорните лица во Македонија на мир да го завршат процесот на истрага и лицата што го извршија тоа грозоморно убиство да одговараат соодветно според законите на земјата“, порача Стано.

КИМ МЕХМЕТИ

книжевник

Мора да признаам дека други, не јас, размислуваат за опцијата за формирање нов албански политички субјект чиј лидер би бил јас. Ми се обраќаат и лично, дури и однадвор, но не сум подготвен за такво нешто. Свесен сум дека условите се идеални за формирање нова политичка сила, зашто ДУИ и сите албански партии се делегитимирани, но за жал, кај нас не се прави партија со ум, туку со сила.

“

се делегитимирани, но за жал, кај нас не се прави партија со ум, туку со сила“, изјави Мехмети за „Капитал“. Тој добива најголема поддршка од албанските интелектуални кругови, а членот на Клубот на албански интелектуалци Г21, Мерсел Биљали, од неодамна отворено кажува дека Мехмети е негова прва опција за лидер на новите тенденции во албанскиот политички кампус. Биљали смета дека новиот политички субјект е потребен за да се доразобличи претставата за ДУИ, партијата која како најголема заслуга за правата на Албанците го смета форсирањето на рамковните вработувања дури и кога тоа значи седење дома и земање плата.

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatci&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatci&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини? УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

ДИМИТАР АНДОНОВ

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални? УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ: Директор, Publicis Macedonia

САШО ПЕШЕВ

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

ВЛАДИМОР ДИМОВСКИ

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ

ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија? УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

Регионален бренд менаџер за Адриатик регионот, Coca-Cola Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

3

макБРЕНДонија

Директор, New Moment Директор, McCann Erickson

ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

ЛАБИНА МИТЕВСКА Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА Министер за култура на Р. Македонија

ЉУПЧО ЗИКОВ

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

ГЛИГОР ЦВЕТИНОВ

САШО НАУМОСКИ

СИМОН ТРПЧЕВСКИ

Директор, Макпрогрес Виница

Генерален директор, Витаминка

Здружение “Вина од Македонија” пијанист

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

КОМПАНИИ ПАЗАРИ 9

Ревизијата откри дека нема контрола врз парите во Македонија пат Анализирајќи ја работата на јавното претпријатие од 2008 до 2011 година, Државниот завод за ревизија констатира дека воопшто нема контрола врз приходите и расходите, ниту врз јавните набавки и плаќањето данок Соња Јованова

s.jovanova@kapital.com.mk

Н

иту еден од финансиските извештаи н а М а ке д о н и ј а п а т в о в р е м е кога со ова јавно претпријатие директорувал Горан Стојковиќ не е позитивен. Анализирајќи ја работата на претпријатието од 2008 до 2011 година, Државниот завод за ревизија констатира низа неправилности. Утврдено е дека воопшто немало контрола врз приходите и расходите, набавките и плаќањата, но и врз тоа како се доделуваат договорите за јавни набавки. Иако е намалена ликвидноста на претпријатието, ревизорите забележаа дека констатно се зголемуваат расходите за штети, камати и судски трошоци, како и за долгови по основ на ДДВ. Иако е веќе и јавно познато, се забележува и дека наплатата на патарина е крајно злоупотребена, за што во тек се судски процеси. Државниот завод за ревизија утврди и многу активности во претпријатието спротивни на законот, како на пример, покривањето на

4,6

милиони евра треба да плати Македонија пат за судски решенија и камати поради штети на пат негативните финансиски извештаи и начинот на којшто Македонија пат добивала нафта од државните резерви. „Македонија пат до 2010 година во трговските книги ја покрива загубата од 12 милиони евра, направена од 2006 до 2010 година, врз основа на акти без запазена хронологија. Уште од 2009 година на Македонија пат му беше одобрена нафта од државните резерви без надомест. Од 2009 година биле одобрени 2.335 илјади литри нафта во вредност од 1,5 милиони евра, што не е во согласност со законот. Исто така, менаџментот, во к

о

м

е

р

ц

и

ј

отсуство на реални приходи и во услови на загуба, прикажувало нереални приходи од трети лица за да прикаже позитивен извештај. На пример, планирани биле шест милиони евра, а биле остварени 500.000 евра“, пишува во извештајот на Државниот завод за ревизија. Иако речиси 90% од приходите на Македонија пат се пари што Агенцијата за државни патишта ги уплаќа од извршени работи, сепак, ревизорите утврдија дека не постоеле интерни контроли за да се види дали сите пари завршуваат во претпријатието. Затоа, ревизорите препорачуваат а

л

е

н

о

г л

а

с

Што утврдија ревизорите? нема контрола врз приходите, расходите, набавките, плаќањата и врз договорите за јавни набавки; наплатата на патарина е злоупотребена; нафта од државните резерви без надомест; прикажување нереални приходи од трети лица; прифаќање рок за плаќање до 15 дена, кој не се почитува; набавка на ист производ во ист период од еден доставувач, но со различни договори; 3,8 милиони евра склучени јавни набавки без обезбедување фер конкуренција и еднаква положба на понудувачите; кршење на Законот за ДДВ и на Законот за плаќање на долговите на рати. воведување автоматски систем за наплата на патарина. Констатирани се и низа нерегуларности во делот на јавните набавки. Иако Македонија пат работи со загуба, во многу од јавните набавки менаџментот ставал рок за плаќање до 15 дена, кој не биле почитуван. Од ист доставувач во ист период се вршеле набавки по ист производ, но со различни договори, што фрлало сомнеж за незаконското трошење пари, а не се користеле ниту електронски аукции. Вкупно 3,8 милиони евра склучени договори преку јавни набавки, според ревизорот, се спроведени без обезбедување фер конкуренција и еднаква положба на понудувачите. „Не се извршени објави на две постапки за доделување договор за јавна набавка, набавка на индустриска сол за патиштата, кои без вклучен ДДВ се проценети на 500.000 евра. Не е презентирана банкарска гаранција за квалитетно извршување на договорите, не се доставува извештај за секој склучен договор за да се објавуват на интернетстаницата на Бирото за јавни набавки“, пишува во извештајот на ревизорот. Ревизорите предупредуваат дека Македонија пат ги крши Законот за ДДВ и Законот за плаќање на долговите на рати, со кој на јавните претпријатија им се дозволи да ги плаќаат долговите кон УЈП на рати. За данок Македонија пат должела 758.000 евра до 2010 година, кои треба да бидат платени до февруари 2013 година. Но, заклучно со 2011 година, поради неплаќање во континуитет се собрале вкупно 3,2 милиони евра долг кон УЈП.

КАПИТАЛ вТорнИК 15.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари нова емисија на обврзници за денационализација

М

инистерството за финансии вчера ја издаде 11-та емисија на обврзници за денационализација, во вредност од 10 милиони евра. Со оваа емисија се опфатени сите решенија за денационализација кои станале правосилни од 1 јануари 2011 до 31 јануари 2012 година, во кои како надомест се даваат обврзници. На сопствениците на обврзниците Централниот депозитар за хартии од вредност ќе им достави на домашна адреса известување за личниот износ на емитувани обврзници. Обврзниците за денационализација пред рокот за нивното достасување граѓаните може да ги користат за купување акции и удели на претпријатијата кои ги поседуваше Агенцијата за приватизација, акции и удели на претпријатијата кои се резервирани за поранешните сопственици во согласност со Законот за трансформација на претпријатијата со општествен капитал, плаќање побарувања пренесени со закон на Агенцијата за управување со средства, кои се предмет на продажба, купување државен имот, плаќање надомест за концесија на државен имот, купување или плаќање закуп на државен имот и друго. Досега се издадени вкупно 11 емисии на обврзници за денационализација, во вредност од 301 милион евра.

> БроЈка

аДора инженеринг 20-та најуспешна компанија во македонија

С

2,9

поред анализите на Централниот регистар, АДОРА инженеринг Скопје е рангирана како 20-та економски најуспешна фирма во Македонија за 2011 година. „Овој показател, како и фактот што компанијата секоја година се искачува по неколку места нагоре и секогаш е меѓу топ 200 најголеми и најуспешни македонски компании, е уште една потврда за нагорниот тренд по кој се движи фирмата, која бележи постојан раст и развој во секторот на високата КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ градба и градежништвото, каде што важи за лидерБАНКИ на овие простори“, 3м 6м 24м 36м има велатБанка од компанијата. Изминатата деценија АДОРА инженеринг Комерцијална банка 4,60% 7,40% станови 7,70%во изградено повеќе од илјада3,60% елитни висококвалитетни Скопје, и во Охрид, применувајќи стандарди НЛБСтрумица Тутунска банка 3,50% 4,50% ги најновите 7,00% 7,50% за квалитет, ефикасност и4,00% екоградби, кои се тренд Стопанска енергетска банка 3,20% 6,65% 6,85% во светот. Градежната фирма која е прогласена за инвеститор Шпаркасе банка 3,50% 4,50% 6,50% 7,00% на годината за 2011 и 2010 година годинава ќе изгради пет нови Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% станбено-деловни објекти во Ново Лисиче, општина Аеродром, со Прокредит 3,40% 4,40% 7,10% 7,30% повеќе од 300банка елитни станови.

милиони евра потрошил Фондот за здравствено осигурување лани за лекување во странство, што е речиси 50.000 евра повеќе отколку претходната година. Податоците на ФЗО покажуваат дека просечниот износ за едно лекување е зголемен за 12%. Македонските осигуреници најчесто се испраќаат на лекување во Бугарија, Србија и во Русија.

ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

Строгите услови за откуп на отпад од 11% метали ќе ги преполоват бизнисите КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

ќе треба да вадат нови 19% Компаниите лиценци, кои бараат исполнување

на многу построги критериуми од како што е дислокација на 40% досега, бизнисот во населени места

И

ивана колева koleva@kapital.com.mk

ак о Владата попушти и ја укина забраната за промет NASDAQ и извоз на откуп на отпад од метали, компаниите коишто работат со откуп на секундарни суровини велат дека новите критериуми и ата во Сао мерки кои од нив ги бара Министерството за животна средина ќе затворат голем дел од компаниите во оваа индустрија. Велат дека сега компаниите ќе треба да вадат нови лиценци, кои бараат исполнување на многу построги критериуми пании од досега, како што е дислокација на бизнисот во населени места. „Асоцијацијата за секундарни суровини и рециклажа формираше работна група која ќе работи на омпании од допрецизирање на мерките на Министерството. Компаниите ќе треба да вадат нови лиценци за работа со откупот на отпад од метали. Но, не е голем товар трошокот за лиценца колку што е прилагодувањето на строгите услови за работа.

01%

53%

216

компании постојат во државата кои се занимаваат со собирање, третман и промет на секундарни суровини

Околу 50% од компаниите ќе можат со вакви услови да добијат лиценца и да продолжат со работа“, изјави Владо Момировски, претседател на Асоцијацијата за секундарни суровини и рециклажа при Стопанската комора на Македонија. Според него, најголем проблем се јавува кај мерката според која отпадите треба да бидат лоцирани на населени места, што значи дека многу компании ќе треба да ги дислоцираат бизнисите, што е неисплатлив потег. Поради тоа, голем дел од откупувачите на отпад од метали ќе треба да стават клуч на врата и да ги отпуштат вработените. Според Асоцијацијата, друг проблем се јавува и со веќе имплементираната мерка за плаќање исклучиво преку трансакциска сметка. „Со оваа мерка се исклучува од бизнисот и една голема социјална група луѓе, која секојдневно собира и селектира количински голем отпад од контејнерите. Тоа се луѓе кои немаат документи за идентификација и заработуваат од 200

03%

39%

15%

+

и на берзата

41%

ани на

14.05.2012

Комунапроект ЗИМ Скопје Тиквеш РМДЕН09

+27,91% +11,13% +5,41% +1,90%

14.05.2012

Бетон Скопје Македонски Телеком Комерцијална банка Македонијатурист РМДЕН03

-

пад

-5,26% -1,96% -1,85% -0,66% -0,21%

нова цена

1.384,00 3.075,00 1.500,00 91,00

нова цена

5.400,00 484,00 2.608,00 2.652,00 97,00

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

до 300 денари дневница за собирање отпад. Тие немаат трансакциски сметки во банките“, велат од Асоцијацијата. Нивниот предолг е да се воведат кооперантски договори со овие лица, при што лиценцираните фирми ќе гарантираат за контролата врз работата на овие субјекти и за начинот на нивната исплата.

3м 6м 12м ВлаДо момироВски

претседател на Асоцијација за секундарни 0,69% 0,98% 1,28% суровини и рециклажа 0,62%

0,93%

Од Асоцијацијата за секундарни суровини и рециклажа алармираат дека премногу строга е и мерката за временскиот период во кој треба да се чуваат видеоснимките од работата на отпадите. Наместо тие да се архивираат за период од шест месеци, компаниите сега ќе треба да ги чуваат истите цели пет години, што според нив, е

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

понеделник - 14.05.2012 3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

1,26%

Компаниите ќе треба да вадат 0,47% 0,73% 1,06% нови лиценци за работа со 0,11% 0,19% 0,39% откупот на отпад од метали. предолг период. Компаниите Но, не е голем товар трошокот од МЕЃУБАНКАРСКИ оваа индустрија с$ уште КАМАТНИ СТАПКИ за нова лиценца, колку што е не Рочност излегуваат со конкретни преку ноќ 1 недела 1м 3м прилагодувањето на строгите бројки и анализи за загубите СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% 50% условите за работа. Околу претрпени од едномесечната МКДОНИА од компаниите ќе можат со забрана за промет, извоз и2,20% вакви услови да добијат лиценца откуп на отпадот од метали. ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ и да продолжат со работа. Во борбата против дивите Основна кам. стапка Стапка на инфлација отпади откупувачите очекуваат 5,20% банка на Македонија 4,00% кои ќе можат слободно да влегуваат да Народна почне да се имплементира 13,40% Народна банка 12,00% во приватни дворови и да ја мерката која ќе на ги Србија зголеми запленуваат стоката.

2,50% Народна банкана наинспекторите, Хрватска 6,00% ингеренциите

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,98% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,28% 1,26% 1,06% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6345 47,6163 76,7266 51,3108 47,4221 47,8640

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-2,10%

-6,65%

-7,37%

-25,61%

-2,35%

10.05.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

35.274.348,99

-2,93%

-11,81%

-7,36%

-18,47%

-6,32%

10.05.2012

Иново Статус Акции

17.589.402,08

-3,70%

-4,00%

-9,12%

-14,07%

-5,32%

10.05.2012

-8,31%

-1,13%

-9,36%

0,54%

09.05.2012

-3,38%

-6,41%

-30,77%

-1,63%

09.05.2012

-1,49%

-0,20%

-13,07%

2,76%

10.05.2012

1,47%

3,19%

4,26%

2,56%

10.05.2012

0,82%

1,65%

0,00%

1,18%

10.05.2012

23.297.974,83

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -5,10% 5,20% -1,27% 13,40% 2,50% -0,97% 3,60% 49.217.832,30 0,16% 2,20%

44.472.817,05 4,00% 21.004.513,02 12,00% 6,00% 25.199.724,90

КБ Публикум Паричен

43.872.071,93

0,26%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 15.05.2012

11 > БРОЈКА

Макпетрол се задолжи кај Комерцијална банка со кредит од 34,6 милиони евра

Р

Макошпед со приход од 306,6 илјади евра

Ш

225

еволвинг-кредит во износ од 34,6 милиони евра зеде Макпетрол од Комерцијална банка. Формата на задолжување е рамковен револвинг-кредит, кој Макпетрол ќе го користи за кредити, акредитиви, гаранции и за други банкарски услуги. Задолжување изнесува 23,7% од целокупниот капитал на Макпетрол. Во првите три месеци од годинава најголемиот дистрибутер на нафтени деривати во земјава оствари оперативна загуба од околу еден милион евра, а во истиот период лани компанијата имаше добивка од околу 500.000 евра. Од компанијата објаснија дека загубата е резултат на лошото време и на долготрајните снежни врнежи кои го намалиле возењето, но се резултат и на пониска побарувачка за горива поради високите малопродажни цени на дериватите.

илјади евра ќе плати компанијата Камфуд за градежна парцела покрај Јужниот булевар во центарот на Скопје, која беше продадена на јавно надавање. Земјиштето е со површина од 2.085 метри квадратни. Максималната површина за градење изнесува 435 метри квадратни, а инвеститорот има право да гради објекти во висина од пет метри. Веднаш до оваа локација, на поголема површина, Камфуд веќе гради објект - пазар со административно-деловни содржини.

педитерската компанија Макошпед а.д. Скопје во првото тримесечје од 2012 година оствари позитивен финансиски резултат од 1.940.000 денари, кој е помал во однос на првото тримесечје во 2011 година за 16%. Во првото тримесечје е остварен вкупен приход од 18.707.000 денари (306,6 илјади евра). Во вкупните приходи најголемо учество имаат приходите од продажба на услуги, во износ од 11.635.000 денари (62,20%); приходите од продажба на услуги во странство, во износ од 1.855.000 денари (9,92%); приходите од закупнини, во износ од 3.217.000 денари (17,20%). Вкупните расходи (оперативни и финансиски) во првото тримесечје од годинава изнесуваат 16.767.000 денари и се помали во однос на првото тримесечје лани за 20%. Намалувањето произлегува од намалувањето на услугите од други, пред с$ намалувањето на трошоците кои се префактурираат, како и намалувањето на редовните трошоци по вработен.

Владата 10 години го тегне спорот со Макпетрол за гасоводот! Зошто?! Од 2001 година Макпетрол и Владата судски се докажуваат кој е доминантен сопственик на гасоводот. Токму генезата на нерешени проблеми сега отвора нови

Катерина Попоска

Р

тие го градале гасоводот. Поради неможноста државата да докаже дека е сопственик на над 70% од гасоводот, Га-Ма се формираше како мешовита компанија со 50-50 учество на државата и на најголемиот дистрибутер на нафтени деривати во земјава, Макпетрол. Иако пред седум години Заводот за вештачење пресече дека учеството на државата во гасоводот е околу 54%, судска пресуда за доминацијата во сопственоста и во управувањето со гасоводот до денес нема. И сета таа генеза на нерешени проблеми сега отвора простор за нови. Проблемите со докажувањето кој колку инвестирал во минатата недела јавно се закани дека ако МЕР изградбата на гасоводот во изминатите 15 ја добие лиценцата за управување со системот години Владата сега реши да ги надминува со за пренос на гас, Га-Ма ќе морала повторно отворање нова државна компанија, Македонски ФЈУЧЕРСИ да ја запре испораката на гас за компаниите. енергетски ресурси (МЕР), преку која ќе има Но, и оваа изјава на Манов наиде на реакции поголема контрола врз гасификационата НАФТА од експертската јавност, со оглед на фактот мрежа. МЕР сега се бори за лиценцата за ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС што Га-Ма е мешовита компанија и сите одлуки управување со системот за пренос на природен 94,29 2,48/ММБТу треба да се носат со консензус. Во време кога гас, дозвола која веќе ја има Га-Ма. Макпетрол отвори нова војна со државата Извршниот директор во Га-Ма, кој ги штити BRENT ЗА ЗАТОПЛ. за тоа кој ќе управува со преносната мрежа 296.660 интересите на Макпетрол, 112,26 Ратко Манов,

poposka@kapital.com.mk

ечиси три години нема никакви поместувања во деценискиот судски спор меѓу Владата и Макпетрол за тоа кој е доминантен сопственик на гасоводот. Зошто спорот за гасоводот цела деценија нема разрешница, не кажува никој. Ниту од судот не прецизираат како еден вака важен спор, во кој е инволвирана државата, цела деценија е парализиран. Зачудува и индиферентниот однос на сите влади досега да не можат (или пак, не сакаа) судски да докажат кој е сопственик на гасоводната цевка долга околу 165 километри, МАКЕДОНСКА БЕРЗА со која сега управува Га-Ма. Судската кавга 10 и Макпетрол почна во 2001 меѓу МБИ државата година, кога тогашната влада одлучи јавното 1.944,05 претпријатие МБИД Га-Ма да го трансформира во акционерско друштво кое ќе стопанисува со 1.779,08 гасоводот. Макпетрол веднаш се побуни дека и тиеОМБ треба да бидат дел од Га-Ма, затоа што

121,59

-0,51% -0,22% +0,29%

-1,91% 0,00%

-1,28% -0,79%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 14.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.944,05 488,16 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.779,08 1.789,44 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 121,59

SASX 10 -0,51% -0,16% 758,14

-0,22% SOFIX 306,89 +0,29% ATHEX

+0,14%

612,73

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 488,16 12.820,60

1561,20$/унца

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

28.48$/унца

7.992,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,16% -0,27%

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.789,44 1.353,39

2.600 2.600 2.600

NASDAQ 2.933,82

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

Главен индекс на Љубљанската берза

-2,47%

FTSE 100 5.462,23

-0,27% -2,15% SWISS

DOW JONES

5.872,05

-4,40%

1406.00$/бушел

SBITOP 528,79

-2,03%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Металац 1.695,00 12.820,60

Планинка +1,44% NASDAQ -0,27% 2.933,82 12,11

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+0,01% S&P 500 -1,39% 1.353,39

NASDAQ 2.933,82

Стари Тамиш

1.150,00

BRAZIL BOVESPA -0,34% -1,53% 58.533,58 АЗИЈА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,34% 58.533,58 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 19,17

Центар банка

+0,23%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 756,68

3.052,36

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 202,99

CAC 40 3.052,36

-1,15%

-0,22%

-2,47%

12.500,00

-0,41%

.

DAX Салус 6.438,74 225,10

-2,03%

16.215,84 FTSE 100

5.462,23

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

-2,15%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

-4,16%

-1,53%

120,00

22,25

-9,00%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Интереуропа

0,450

SWISS Горење -2,15% -4,21% 5.872,05 5.110,00

+5,88%

-1,39% -3,77%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

14.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +27,91% 1.384,00

Комунапроект NIKKEI 225 ЗИМ Скопје +11,13% 8.973,84 Тиквеш Индекс +5,41% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза РМДЕН09 +1,90% котирани на

SWISS 5.872,05

швајцарскиот пазар на капитал

-1,39%

+0,23%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

94,29

BRENT 112,26

1561,20$/унца

СРЕБРО 28.48$/унца

БАКАР 7.992,50

-1,91% 0,00%

ПРИРОДЕН ГАС 2,48/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

296.660

МЕТАЛИ

-1,44% -1,42% -0,8%

НИКЕЛ

17.057,50

АЛУМИНИУМ 2.031,25

ЧЕЛИК 470.00$/унца

-1,28% -0,79%

-1,0% -0,70% /

+4,35%

-2,47% 5.462,23БЕРЗА -2,03% ЉУБЉАНСКА +36,61%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Саладорана

Оптима ЕВРОПА ИНДЕКСИ -18,46% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Алпетур

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

DAX 6.438,74

+4,90%

150,00

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.973,84 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.735,04 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Бамби -11,54% BRAZIL BOVESPA

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+0,90% +0,01%

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Сапониа

S&P 500 1.353,39

ATHEX 612,73

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.820,60 Заеднички индекс 30 6.438,74

+0,14%

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,16% -0,75% SOFIX СОЈА -0,32% +0,23% 306,89

2356.00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 758,14

-4,40%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

ATHEX 2.200 2.200 2.200 612,73 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

CAC 40 3.052,36

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -5,04% РЕГИОН

Главен индекс на Белградската берза 597,00$/бушел

-1,53% +0,19%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 488,16 CROBEX КАФЕ 1.789,44 1.78/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 58.533,58 306,89

+0,14%

SBITOP 528,79

608,00$/бушел

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,32% -0,34%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

+0,01% +0,11%

SASX 10 758,14

на пазарот на јавно поседувани друштва

-0,00% +0,11% +3,45% +0,19% -3,52%

ПЧЕНКА

+0,29%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,22%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.057,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 2.031,25 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 470.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-1,44% -1,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -1,42% -0,70% 2.200 2.200 2.200 -0,51% 1.944,05 +0,19% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД -0,8% / -0,22% 1.800 1.800 1.800 1.779,08 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -4,40% +0,29% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни121,59 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,11%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 528,79

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,51%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,32%

на гас, кавга во која се замеша и Европската енергетска заедица, никој од државата веќе една недела јавно не зборува дали повторно се заканува опасност стопанството да биде жртва на гасната криза поради самоволието на Макпетрол. Законот за енергетика наложува дека истовремено една иста компанија не може да има лиценца и за пренос на гас и за управување со мрежата, како што е сега случајот со Га-Ма.

HANG SENG 3.075,00 19.735,04 1.500,00

608,00$/бушел

ПЧЕНИЦА 597,00$/бушел

КАФЕ 1.78/бушел

СУРОВИНИ

-5,04% -0,75% +0,23%

КАКАО

2356.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1406.00$/бушел

-0,00% +3,45% -3,52%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,15%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

91,00

ПЧЕНКА

Металац

1.695,00

+1,44%

Планинка

12,11

+0,90%

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Раштиман оркестар

Е

Рубин Зарески

вропа повторно влегува во рецесија. Не поради нокаутираната Грција, ниту поради Португалија и Ирска, кои заедно учествуваат со помалку од 6% во европскиот БДП. Негативните бројки се поради Италија, која следена од Шпанија го влече надолу скромниот раст на германската економија. Ова не е фер. Единствената премиерка во Европа, Меркел, која правеше с$ за да ги влече на свој грб сите тие папсани економии, не може сама понатаму. Мерките од 2008 година не беа доволни за да го покријат структурниот дисбаланс во економиите и валутата. Банките и понатаму се ослабени да ја подигнат економијата, а ЕЦБ треба да ја оправда секоја интервенција со сет политики, с$ со цел да не го девалвира премногу еврото. Довербата е целосно нарушена и веќе ги гледаме првите ефекти на обратна криза. Таа сега од Европа се пренесува врз САД и врз другите економии. Подобро ќе беше да не се поткрева килимот за да не се види прашината која ги крие дефектите во економскиот развој. Истите слабости, кои долго време сите ги негираа, а беа толку очигледни. Долго време економската приказна од Унијата звучеше како оркестар кој треба да ја свири Бетовеновата „Петта симфонија” на народни инструменти, со музичари кои за првпат го изведуваат делото. Ќе се изнаслушаме с$ и сешто, претпоставувајќи што сакале да отсвират, но со сомнеж дали звучат намерно така лошо или навистина нешто не „штима”. Додека не почна да пука по шевовите и да се констатира дека Копенхашките критериуми постојат за никој да не ги почитува. Европа заборави да произведува конкурентно, а во исто време се живееше на кредит, кој сега не стасува да го отплати. Во тој момент Мастришкиот договор од 1992 година, кој предвидуваше контролирани буџетски дефицити и ниско ниво на задолженост, падна во вода. Цела бројка на членки на ЕУ, и тоа оние поголемите, успеваа привремено да ги заобиколат договорените правила преку разни кредитни и валутни деривати, с$ до 2009 година, кога „прашината” излезе на виделина.

универзитетски професор

Има нешто симптоматично во последните настани на европската политичка сцена. Левицата по скоро деценија се враќа на власт, и тоа на голема врата. Дали крајно леви или во нешто поублажена форма, многу извесно е дека она што Италијанците го нарекуваат „basta” како порака е пратена к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

За неполни две години, од 2007 до 2009 година, фискалните дефицити во еврозоната пораснаа за 12 пати, од 0,6% на 7%. Ништо подобро не поминаа и кај надворешниот долг за истиот период, кој порасна од 66% на цели 84%. Лекцијата не може да биде појасна. Во момент кога настана светската економска криза, земјите од ЕУ се задолжуваа и трошеа на администрација и непродуктивни трошоци. Како што растеа државните дефицити, така стартуваше контратрката на 100 метри, сега во обид да се избега од целта. Сите жонглираа со жешкиот костен, кој значеше намалување на платите на административците, зголемување на работниот стаж, отпуштање вработени, продажба на државниот капитал во компаниите. Довербата се загуби, а со неа се лимитираа излезите од лавиринтот. Кога подобро ќе се анализира, веројатно ќе се констатира дека никогаш реално и не постоела желба да се наруши сопствената комоција во живеењето. Особено во состојба кога некој друг ќе ја плати сметката. Барем така беше. Настанаа некои други времиња, во кои дојде крчмарот и ја донесе сметката. Истата е со многу нули, а во џебот нема доволно средства. Опцијата за дополнително задолжување не функционира, бидејќи рејтингот кај банките е крајно влошен. Пријателите и самите имаат сопствени проблеми и не им оди добро, а навиката за комотен живот тешко се напушта. Останува да се направи фер договор за одложено плаќање на долгот. За да успее, тој бара одрекување од многу навики. Од нешто мора да се почне. Во овој случај од крајот. Има нешто симптоматично во последните настани на европската политичка сцена. Левицата по скоро деценија се враќа на власт, и тоа на голема врата. Дали крајно леви или во нешто поублажена форма, многу извесно е дека она што Италијанците го нарекуваат „basta” како порака е пратена. Суштината на овие промени не е идеолошка. Таа е чисто економска. Десните сили во Европа не успеаја да ги испорачаат економските резултати за кои добиваа мандат од гласачите. На ист начин на кој го добиваа мандатот, сега го губат. Секаде истата приказна. Италијанците к

о

м

е

р

ц

и

ј

не беа задоволни. Сега Монти се обидува да ја стабилизира презадолжената економија. Водејќи ја приказната во согласност со европскиот концепт на солидарност, долгот од над 2.000 милијарди евра можно е да биде регулиран на подобар начин од оној на Грција. Како што стојат работите кај нашиот јужен сосед, можни се две сценарија. Нови избори или составување фрагилна влада, која ќе ја менаџира крајната политичка левица. Грците сега и душата би ја продале на ѓаволот само да си продолжат по старо. Веројатно, истото по четири години го посакуваат и земјите од ЕУ, кои се заситени од играњето на „мали голчиња” со разгалените Грци. Живците им попуштија во обид да разберат што се случува со државата која набилда надворешен долг во висина од 143% од БДП. И тоа најмногу кај своите традиционални пријатели, Французите. За работите да станат уште позамрсени, во Франција победи левицата и сега социјалистот Оланд за првпат од времето на Митеран ќе ја води државата, која е втора по јачина европска економија. Пазарите се нарушија како резултат на очекувањата дека европскиот план за спас на еврото и економска унификација ќе биде ревидиран, исто како и мерките за излез од кризата. Француската приказна е многу комплексна. Во обидот за економско влијание на европско ниво, тие често се изложуваа на ризици. Најчесто банкарски. Со широко ниво на социјални бенефиции, француската економија структурно почна да заостанува, влечена надолно дополнително од влошените перформанси на најголемите кредитокорисници. Неповолниот развој го намали рејтингот на државата, а играта на картата на пријателство со Германија заради европско единство резултираше со пораз на политиките на Саркози на изборите. Можеби Оланд нема нешто радикално да промени, иако тоа од него го бараа незадоволните гласачи кои ги придоби на изборите, но пораката е пратена. Промените кои своевремено ги донесоа на власт десноориентираните политички сили сега го менуваат расположението на пазарите, кои се желни за радикални економски политики. а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

БАЛКАН СВЕТ 13

Кроација ерлајнс и Адрија ервејс се спојуваат?

Х

рватската авиокомпанија Кроација ерлајнс и словенечката Адрија ервејс планираат формирање на регионален холдинг на авиопревозници, во кој во почетната фаза не би се нашла српската авиокомпанија ЈАТ Ервејс. Хрватскиот министер за поморство, промет и инфраструктура, Синиша Хајдаш Дончиќ, вели дека при формирањето на холдингот размислувал и за евентуално вклучување на црногорскиот Монтенегро ерлајнс. Според генералниот секретар на Европското здружение на авиопревозници (АЕА), Улрик Шулте

Штратхаус, авиокомпаниите од просторот на поранешна Југославија би морале да се поврзат ако сакаат да опстанат. Тој нагласува дека во Европа сега се регистрирани повеќе од 500 авиокомпании, што според него, е премногу. „Факт е дека поранешниот заеднички југословенски воздухопловен пазар сега е расцепкан, а одделни превозници се премали и неефикасни, па затоа, потребно е регионално решение. На регионот му е потребна компанија која би делувала глобално, би ги задоволувала локалните потреби и би се поврзала со странски партнери“, оценува Штратхаус.

> БРОЈКА

11%

ќе падне продажбата на телевизори на јапонскиот гигант Панасоник оваа година. Компанијата минатата година забележа рекордна загуба од 9,7 милијарди долари. Поради овој пад, вредноста на најголемиот производител на плазмателевизори се намали на најниска вредност од јануари 1978 година.

Богатите Американци се откажуваат од државјанството

Б

ројот на богати Американци кои се откажуваат од своето државјанство порасна за седум пати откако пред четити години почна кампањата за зголемување на даноците на богаташите низ САД. Околу 1.780 богати Американци кои живеат во странство минатата година се откажаа од своето државјанство. За разлика од лани, во 2008 година нивниот број изнесувал 235, објави Блумберг. САД е единствената држава-членка на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) која ги оданочува своите граѓани каде и да живеат и е во потрага по оние кои

избегнуваат да плаќаат данок, за да го намали буџетскиот дефицит. Со оглед на даночните закони, неамериканските банки почнуваат да ги избегнуваат американските државјани, кои с$ повеќе го чувствуваат трошокот за поседување американски пасош. „Поголем број проблеми има со плаќањето прекугранични даноци поврзани со Швајцарија“, вели Мартин Невил, шеф на Американскошвајцарската економска комора, кој додава дека овие апсурдни даноци се последица на постапките на поединците кои се обиделе да ги сокријат парите и да не плаќаат данок.

Меркел ја губи моќта! Германските гласачи ја казнија Ангела Меркел во моментот кога ја губи поддршката за нејзината стратегија за штедење. Партијата на Меркел доживеа најголем пораз од Втората светска војна наваму, што е доказ за тоа дека се менува односот на силите во Берлин, но и низ Европа, која почнува да се врти кон лево Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Г

ерманскиот канцелар, Ангела Меркел, полека ги испушта конците од своите раце. Откако нејзините мерки за штедење, кои требаше повторно да ја кренат на нозе Европа по зададените удари од должничката криза, почнаа да не покажуваат ефекти и наидоа на одбивање кај партиите лево од центарот, Меркел сега се соочува со проблеми внатре во својата држава, каде што полека почна да ја губи политичката поддршка. Владејачката Христијанско-демократска унија на Меркел (ЦДУ) доживеа тежок пораз на изборите во најбројната германска покраина, Северна Рајна Вестфалија, што претставува главен тест за расположението на Германците. Социјалдемократската партија(СДП), чиј покраински лидер, Ханелоре Крафт, досега предводеше малцинска влада, освоија убедливо мнозинство со 39% освоени гласови и во иднина ќе можат непречено да владеат во коалиција со партијата на Зелените. ЦДУ на Меркел пак, го забележа најлошиот резултат од Втората светска војна наваму, освојувајќи околу 26% од гласовите, што е 9% помалку од последните избори во 2010 година. Традиционално, овие избори играат голема улога и врз политиката на национално ниво, а политичките аналитичари се согласни дека резултатите може да го променат односот на силите и во Берлин.

Двоен пораз за Меркел

Резултатите од овие избори претставуваат двоен пораз за Меркел. Гласачите во Северна Рајна Вестфалија не само што ја отфрлија нејзината партија, туку истовремено ги отфрлија и мерките за штедење кои таа ги

Антикапиталистички протести ја окупираат Европа

Р

асте незадоволството од мерките за штедење низ Европа. Протестантите на движењето „Окупирај“ во саботата ги зазедоа улиците на Лондон, Мадрид, Лисабон, Брисел, Атина, Франкфурт, каде што го искажаа својот гнев против економската криза, капитализмот и мерките за штедење наметнати од институциите на Европската унија (ЕУ). Протестантите во главниот град на финансиите во Европа, Лондон, барајќи крај на „грабливиот капитализам“ и придружувајќи им се на акциите на глобалното движење, протестираа пред Банката на Англија. Во Мадрид речиси 100.000 Шпанци жестоко протестираа против новата серија мерки за штедење кои ги наметна владата на Маријано Рахој во обид да го намали буџетскиот дефицит. Протестантите имаат намера да останат на главниот плоштад во Мадрид три дена, со цел да ја натераат владата да ги прекине мерките за штедење. Протестантите од движењето „Окупирај“ низ сите градови побараа крај на спасувањето на задолжените банки и таканаречените мерки за штедење на политичарите, нарекувајќи ги финансиските институции „симболи на алчност“. наметна за земји како Грција, Шпанија и Португалија. Имено, Северна Рајна Вестфалија е најзадолжена покраина во Германија, а ЦДУ на

Мерките за штедење на Меркел се причината поради која германскиот канцелар ги испушта конците од раце. изборите предлагаше буџетска консолидација, слична на онаа за должниците во еврозоната. Но, гласачите ја отфрлија оваа платформа, иако анкетите на национално ниво и понатаму покажуваат дека мнозинството анкетирани го поддржуваат курсот на штедење кој Меркел го заговара за другите европски држави. Некои аналитичари сега прогнозираат дека може да се повтори сликата од пред седум години, кога тогашниот канцелар Герхард Шредер доживеа понижувачки пораз во покраината, по што мораше да свика вонредни

Грција останува без влада. Излезот од еврозоната е с$ поверојатен

М

али се изгледите за успешно формирање влада на национално единство во Грција, која ќе треба да ја спаси земјата од банкрот и од напуштање на еврозоната. Претседателот на Грција, Каролос Папуљас, вчера имаше средба со лидерите на политичките партии кои освоија најмногу гласови на предвремените парламентарни избори - Антонис Самарас од Нова демократија, Алексис Ципрас од СИРИЗА и Евангелос Венизелос од ПАСОК. Радикалната левица СИРИЗА вчера одби да учествува во преговорите поради тоа што не ја поддржува политиката на мерки за штедење која народот ја отфрли на изборите на 6 мај. Една недела по изборите во земјата, расте популарноста на радикалната левица, која остро се бори против наметнатите правила на игра на меѓународните кредитори и ЕУ. И лидерот

на ултрадесничарската партија Златна зора, Никос Михалолјакис, изјави дека нема да даде парламентарна поддршка на влада која ќе продолжи да ги применува мерките на штедење во замена за кредити од Европската унија (ЕУ) и од Меѓународниот монетарен фонд (ММФ). „Земјата е под финансиски напад... Грците гласаа против условите на планот за спас, така ЕУ и ММФ досега требаше да заминат од земјата“, посочи Михолалјакис. Од друга страна пак, Грција е зависна од помошта на меѓународните кредитори и има итна потреба од свеж капитал. До крајот на јуни на земјата & се неопходни 30 милијарди евра, а во спротивно, & се заканува банкрот. Аналитичарите велат дека Грција не може да добие влада на национално единство без учество на радикалната левица во неа. Доколку не се најде

решение за формирање влада во Грција, во јуни ќе се организираат нови избори. Официјални претставници на еврогрупата вчера повторно соопштија дека Грција нема да добие финансиска помош додека во Атина не биде формирана влада која ќе гарантира исполнување на програмата за заздравување на државните финансии. Ситуацијата во земјата беше главна тема на вчерашната седница на министрите за финансии на државите од еврозоната. Истовремено, с$ погласни стануваат најавите за излез на Грција од еврозоната. Претседателот на Европската комисија (ЕК), Жозе Мануел Баросо, изминатиот викенд изјави дека „еврозоната е клуб чии членови живеат во согласност со правилата и ако правилата не се почитуваат, клубот треба да се напушти“. Германскиот весник „Дер шпигел“ во своето

Ханелоре Крафт би можела да се јави како главен ривал на Меркел на следните парламентарни избори. парламентарни избори. Веќе се јавија и првите шпекулации дека по убедливата победа, старо-новиот премиер на Северна Рајна Вестфалија, Ханелоре Крафт, би можела да се јави и како главен ривал на Меркел на парламентарните избори. „Јасно е, откако ЦДУ по 11-ти пат не успеа да обезбеди мнозинство заедно со коалициските партнери, дека поразот не се должи само на личности, туку се должи на една политика која е многу оддалечена од луѓето“, оцени лидерот на СПД, Зигмар Габриел. викенд-издание ги наведува причините зошто Грција мора да ја напушти еврозоната. Во текст со наслов „Адио Акропол“ пишува дека Грците никогаш не биле доволно зрели за единствената европска валута, а не се ниту сега. Обидот преку реформи да се одржи здравјето на земјата пропадна, се вели во анализата на „Шпигел“.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

ФИНАНСИСКИОТ ИЗВЕШТАЈ ВО ЦЕЛОСТ Е ДОСТАПЕН ВО СЕДИШТЕТО НА АКЦИОНЕРСКОТО ДРУШТВО И ВО ПРОСТОРИИТЕ НА КОМИСИЈАТА ЗА ХАРТИИ ОД ВРЕДНОСТ.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 15.05.2012

15

ФЕЉТОН

40

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА

Почитувани П очитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа ккнига во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност фл во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

СКИ ГЛАВА 4: ДИЗАЈНИРАЊЕ МЕНАЏМЕНТ Т ОС ЧН СТИ ЕЛА СИСТЕМИ НА

Дали паметно ги менаџирате купувањата и набавките?

Во период подолг од една деценија безмилосна конкуренција поттикнувана од глобализацијата менаџерите беа свесни за стратегиските придобивки што може да се постигнат преку паметно менаџирање на купувањето и набавките. Во исто време, неволно се признава дека релативно мал број компании вистински ги искористиле сите или барем најголем дел од добивките достапни од тие функции

М

ногу компании сега брзаат да ги намалат трошоците за купување (шифриран термин за „вршење притисок врз снабдувачите да ги намалат цените“) во претстојните хаотични времиња во нивната индустрија и бизнис. Главните интереси вклучуваат поконкурентен синџир на снабдување, подобрен развој на производ и пократко време за појавување на пазарот - во дополнение на значајните предности поврзани со снабдување од евтините земји, кои за некои индустрии може дури да ги вклучат и САД. Сепак, еволуцијата на начинот на кој размислуваат извршните директори во врска со купувањето не е претворена во резултати што им се потребни. Недостигот од стратегиски однесувања премногу често ги исфрлува од

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

подобрувањата во купувањето може директно да го подобрат крајниот резултат. Според еден друг извештај на Мекинзи, врвните купувачи прифаќаат еден поригорозен пристап кон вработените со истовремено надградување на нивните вештини на купување и со истра ж ување паметни начини да се здружат вработените во целата организација кон една заедничка цел. Овие компании, исто така, поставуваат високи аспирации и воспоставуваат цели кои ја балансираат нивната визија за иднината со јасен фокус врз начинот како да се постигне тоа. На крајот, врвните купувачи ставаат посебен акцент врз потесното усогласување на своите обиди за снабдување со корпоративните стратегиски цели, стремејќи се кон денешните можности за заштеда на трошокот, додека во исто време се позиционираат за поголема добивка како што се засилува глобализацијата. Овие пионерски организации ја поставуваат основата за еден подобар пристап кон набавката - пристап што тие со просечни резултати не треба да го игнорираат.

колосек напорите за подобрување во многу компании, додека други страдаат од една неусогласеност меѓу купувањето и пошироката стратегија на компанијата. За мног у компании улогата на купување не еволуирала многу подалеку од тесните трансакциски корени на функцијата како купување материјали, компоненти и услуги. Но, одредени организации што го менаџираат купувањето и набавката го привлекуваат вниманието на главните директори со тоа што ја подигаат функцијата на повисоко ниво. Тактичкиот потенцијал на набавката како „убиец“ на трошоци не е тајна. На крајот на краиштата, трошењето на купената стока и услуги може да претставува значителен процент од трошоците на една компанија, така што деловните лидери долго време знаат дека

к

о

м

е

р

ц

(Продолжува) Во утрешниот број: Што вели потсетникот за стратегиско однесување со набавките? Кои практични чекори за ефективно купување ги нуди Хаотика?

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с