530-18.05.2012

петок. 18 мај 2012 (weekend издание ) пет. max. 190 C min. 70 C

саб. max. 260 C min. 70 C

25

нед. max. 280 C min. 80 C

МБИ 10

1.922,87

+0,45%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.834,79

+1,14% %

ОМБ

120,99

По десет години игра на конструктивен елемент зошто Ахмети ја враќа маската на национализмот? 7

ДОДЕКА ВЛАДАТА ГИ ФИНАНСИРА “СВОИТЕ“, МЕДИУМИТЕ УМИРААТ 4-5

фото: Филип Поповски

милиони евра им должат клиниките на приватни фирми?! 10

0,00%

КАПИТАЛ ВТОР ПАТ E “СУПЕРБРЕНД“! 9

ЕМУ

€

61,62

САД

$

48,38

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ЕУ5АГЕНДА: Зошто Македонија не ја заштитува интелектуалната сопственост? 8

СУПЕРМАРКЕТИТЕ СПУШТААТ ЦЕНИ ЗА ДА ГО СПАСАТ ПРОМЕТОТ 11

www.kapital.mk

број 530 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

И В А Р П А Н И Г Е Ќ А Т А М Х А ДР “ И Ц Н А К И Р Е М А “ Е Т И Ц Н МАКЕДО ! ? И К И Д И К Л НА ХА

! А Д А Р Т С Е Ќ Т О З ИЗВО СТР.

ЕЦБ ги блокира сметките на грчките банки

2-3

ДРАХМАТА ТРОПА НА ВРАТА! 13

СТР.

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“

ЏЕМИЛ ЧИЧЕК

претседател на Собранието на Турција

петок 18/05/2012

КОМЕНТАР

Викторија Милановска milanovska@kapital.com.mk

Тодоров со казни ќе го спасува здравството од колапс!?

З

дравствениот систем на Македонија е типичен пример за тоа како изгледа еден раштиман оркестар! Само, наместо расипана свирка, нашиот здравствен тим вади милионски долгови. Сепак, најтрагично од с$ е што диригентот на овој „оркестар“ ја теши публиката дека свират најубаво од сите оркестри во Европа... Ете така, и министерот за здравство, Никола Тодоров, тврди дека долговите на клиниките и болниците почнаа да се намалуваат во негово време, иако официјалните податоци покажуваат дека достасаните долгови на државното здравство се зголемени за 100% во споредба со 2009 година! Но, не дека Тодоров не гледа што се случува. Далеку од тоа и дека не знае да чита... Проблемот лежи на друга страна. Со ваквото замајување на јавноста, со игнорирањето на бројките кои ги објавува Фондот за здравство, Тодоров само се обидува да го истисне овој проблем од неговата „набиена реформска“ агенда. Дека проблемот со неликвидноста на јавното здравство ескалира покажуваат и последните потези на министерот Тодоров. Во рок од еден месец Тодоров откри картелско здружување во фармацијата, несовесно одржување на залихи на лекови, летаат казни за веледрогерии... Не дека фармацевтските компании се цвеќе за мирисање, но по здрава логика на нештата, па и согласно принципите на пазарната економија, како може од некој да барате да има лек на залиха во секое време, а лекот да не му го плаќате со месеци? До тоа дереџе ли падна здравствената каса, па министерот се „крсти“ само во парите од казни?! А податоците покажуваат дека државното здравство на истите тие компании и на другите доставувачи им должи над 25 милиони евра!!! Кој ќе го казни министерот Тодоров што на компаниите со месеци не им се плаќа за лековите кои ги испорачале? Кој ќе понесе одговорност за долговите тешки 25 милиони евра натрупани за само три години?! Директорите во здравството се жалат дека надлежните им даваат екстра-мали буџети со кои не можат да ги плаќаат редовно долговите. Надлежните велат дека директорите не знаат да менаџираат. Компаниите си ги бараат парите од здравствената каса. Граѓаните се жалат оти нема лекови. А Тодоров халуцинира дека долговите се намалувале. Ова само покажува дека никој не знае како да го спаси здравството од колапсот кон кој се движи. Казнувањето на компаниите сигурно не е спасот.

1,7%

П

оранешниот секретар на огранокот на ВМРОДПМНЕ во Струмица, кој работел и како раководител на струмичката Управа за имотноќе биде растот на БДП оваа година правни односи при Министерството за финансии, од неодамна е новиот претседател на Комисијата во Македонија проценува Европската комисија, што е најпесимистичка прогноза за заштита на конкуренцијата, дознава „Капитал“. во споредба со сите други меѓународни Чурлинов досега не бил член на Комисијата. Седнува во претседателската фотелја на Антимонополската финансиски институции, Владата и комисија откако пред речиси еден месец бранот Народната банка. 1,6% се очекува да на свежина на ВМРО-ДПМНЕ го зафати Чедомир порасне вработеноста, меѓутоа стапката Kраљевски, кој останува во Комисијата како на невработеност останува на високо претседател на Комисијата за прекршоци. ниво од 31%. Дури следната година Комисијата за заштита на конкуренцијата по може да се очекува благо зголемување дефиниција е независно регулаторно тело кое контролира дали се нарушуваат правилата на на вработеноста, доколку економијата конкуренција на пазарот. излезе од кризата.

Надворешна трговија меѓу Македонија и Грција ( во милиони долари) 600

Во првата декада од независноста на Македонија, извозот во Грција е релативно мал, но и увозот на грчки производи е мал, што се должи и на грчкото ембарго во овој период.

400

300

100

49,7

1990

1991

1992

1993

1994

1995 199 95

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

Д

рахмата ќе ја направи Грција евтина шопинг-зона за Македонците, но ќе му зададе силен удар на македонскиот извоз на грчкиот пазар, затоа што ќе го направи многу поскап. Ова се добрата и лошата вест за Македонија од с$ поизвесното сценарио за враќање на драхмата како национална валута во Грција, односно од излегувањето на оваа земја од еврозоната. Драхмата ќе го зајакне само грчкиот извоз во Македонија, затоа што за исти евра грчките фирми ќе добиваат повеќе драхми од македонските увозници. Тоа нема да им оди во прилог на

1996

1997

1998

1999

2000

215

Од 2009 година почнува драстичен пад на извозот на македонски производи во Грција, кој кулминира во првиот квартал годинава, кој е најслаб во целиот период.

84,1

28,9

0

511

201,6

200

566

536

На 1 јануари 2002 година драхмата беше заменета со евро. Во наредните години, до 2009, македонскиот извоз ја јакне својата позиција на пазарот во Грција.

500

Извоз 2001

2002

2004

фирмите од Македонија кои извезуваат во Грција, а особено на фирмите со грчки капитал во земјава, кои главно, ги пласираат своите производи во Грција. Нивните производи ќе поскапат, така што може да се случи значителен дел од нив да ги затворат фабриките во Македонија и да се преселат во Грција. Тоа што Грците за повеќе драхми ќе добиваат помалку евра значи и дека нема да им биде многу исплатливо да пазаруваат во Македонија, па така, ќе секнат приходите за трговците и за услужните дејности во пограничните градови, пред с$ во Гевгелија и во Битола. Ова значи дека позитивните ефекти од враќањето на драхмата за македонската економија ќе бидат незначителни во споредба со негативните, кои ќе се одразат преку драстично намалување на македонскиот извоз во оваа соседна земја.

2005

2006

2007

2008

2009

У Ув Увоз 2010

Статистичките податоци веќе покажуваат пад на извозот на македонски производи во Грција, а на сметка на тоа, зголемување на грчкиот увоз во земјава. Со оглед на фактот дека Грција е соседна земја (мали транспортни трошоци) и с$ уште со релативно висока куповна моќ, голем проблем е што македонските производи не се присутни на овој пазар. Коментарите на аналитичарите и искуството на бизнисмените дефинитивно потврдуваат дека Македонија нема да има голема полза од враќањето на драхмата во Грција. „Воведувањето на драхмата во Грција мора да биде проследено со висока девалвација и да има висока инфлација за земјата да ги обезвредни долговите, платите и пензиите и на тој начин да постигне конкурентна економија. Сега грчката економија не е конкурентна. Но, сите тие во Грција што бараат

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Благој Чурлинов, нов претседател на Антимонополската комисија

> БРОЈКА

Драхмата ќе ги напр Македонците „Амер Халкидики?! Извозот Извозо

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

www.kapital.mk

Зачленувањето на Македонија во НАТО има некои пречки. Ја даваме нашата поддршка и ќе продолжиме во тој правец. Ние веруваме дека ова барање за зачленување на Македонија е многу праведно и дека тоа ќе биде придонес кон мирот и кон стабилноста на балканските простори. Ние сме земја со политичка волја и одлучни во тоа да ги развиваме сестрано односите со Република Македонија.

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

2011

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

3

> БРОЈКА

60

Стандард и Пурс: Македонската економија во 2012 ќе порасне 1,5%

евра такса за македонска виза веќе нема да плаќаат странските државјани кои имаат обврска да вадат виза за влез во Македонија, откако Владата на последната седница донесе таква одлука со цел поддршка на туризмот. Оваа поволност ќе се однесува за туристите кои ќе доаѓаат во организирани посети на Македонија преку туроперaторите и ќе важи од почетокот на следната година. Со оваа мерка се очекува зајакнување на конкурентноста на Македонија како атрактивна туристичка дестинација.

Р

ејтинг-агенцијата Стандард и Пурс ги објави своите најнови проценки за движењето на македонската екномија, според кои порастот на бруто-домашниот производ (БДП) годинава ќе достигне најмногу 1,5%. Со тоа, ова е најпесимистичката прогноза за економскиот раст годинава во споредба со проценките на сите меѓународни финансиски институции. Стандард и Пурс констатира дека економскиот раст до 2015 година ќе остане под 3%, а БДП по жител на крајот од периодот се очекува да достигне 6.000 евра. Поради слабиот раст во наредните години, се очекува намалување на буџетските приходи, што ќе услови забавување или одложување на некои капитални инвестиции. Сепак, се наведува дека Владата

е решена да го одржи буџетскиот дефицит на ниво од 2,5% од БДП. Оваа агенција во својот извештај нотира дека постојат ризици за одлив на капитал од неколку банки чии матични банки се лоцирани во проблематични европски земји. Меѓутоа, кредитниот рејтинг на земјата за домашна и за странска валута останува непроменет, стабилен ББ/Б. Од Стандард и Пурс коментираат дека би можеле да го зголемат рејтингот доколку реформите доведат до зголемен економски раст, но исто така, постојат ризици и за намалување доколку очекувањата за пристап до капитал на Владата и приватниот сектор не се подобри или доколку фискалната позиција почне да слабее.

рави риканци“ на от ќе страда!

Ова се добрата и лошата вест за Македонија од с$ поизвесното сценарио за враќање на драхмата како национална валута во Грција, односно од излегувањето на оваа земја од еврозоната. Драхмата ќе го зајакне само грчкиот извоз во Македонија, затоа што за исти евра грчките фирми ќе добиваат повеќе драхми од македонските увозници

враќање на драхмата не се свесни што ќе значи тоа за народот, односно низ што ќе поминат граѓаните. За Грција е најдобро да остане во еврозоната за да & помогнат развиените земји. Ако излезе, сама ќе треба да се справува со сите проблеми. Во однос на влијанието врз Македонија, излегува дека ние ќе бидеме Американци за нив кога ќе одиме на Ха лкидики, бидејќи ќе мора да ги намалат цените за

да привлечат туристи“, вели Љубе Трпески, професор на Економскиот факултет во Скопје. С п о р е д н е го, н е д о а ѓ а п р е д в и д централната банка на Грција при враќањето на драхмата да воведе фиксен курс во однос на еврото, односно таа ќе биде принудена да применува флуктуирачки курс за да ги сочува девизните резерви, што ќе значи големи осцилации во вредноста на драхмата во однос на еврото. Бизнисмените се жалат на сериозни проблеми во соработката со грчките фирми. Фирмите од земјава с$ помалку извезуваат во Грција, затоа што не можат да си наплатат, а и затоа што побарувачката е намалена, бидејќи граѓаните од страв, ги чуваат парите. Душко Ников, сопственик на фабрика за мебел од Струмица, веќе неколку години не извезува во Грција, иако таа земја му била традиционален пазар, затоа што нема кој да купува повеќе, а и не може да се наплати. „ С и т у а ц и ј а т а в о Гр ц и ј а с т а н а катастрофа. Се затвораат дуќани. Тоа е колапс. Очекуваат да биде уште полошо по изборите. Не им е ослабена куповната моќ, но се исплашени. Имаат доста пари, но ги чуваат. Голем проблем

Во Грција на одмор?!

кспертот за туризам Боб Аткинсон од порталот Е travelsupermarket.com за лондонскиот весник „Гардијан“ објаснува како може да влијае излезот на

Грција од еврозоната на планираниот годишен одмор во Грција летово. П: Дали луѓето ќе може да отпатуваат во Грција на одмор? Да, тоа ќе биде можно с$ додека не се затворат сите аеродроми и хотели низ земјата, а тоа веројатно, нема да се случи. Секако, тоа многу зависи и од односите на туристичките агенции кои ги имаат со хотелиерите во Грција и од тоа какви се условите во нивните договори. П: Дали ќе растат цените? Веројатно, да. Доколку трошоците се зголемат меѓу 2% и 10% и ако се појави 30 дена пред патувањето, многу е веројатно туристичките агенции некои трошоци да ги префрлат на купувачите. Доколку зголемувањето на цената е над 10%, постои можност за поскапување на туристичкиот пакет или купувачот да си одбере поевтин пакет.

Зошто извозот во Грција е проблем? фирми се затвораат преку ноќ и нема од кого да се наплати не даваат банкарски гаранции нема побарувачка, бидејќи сите ги чуваат парите драхмата ќе донесе девалвација и ќе го поскапи македонскиот извоз грчките фирми од Македонија ќе се преселат во Грција е и наплатата од грчките фирми. Има конфекција од Струмица која не може да наплати 100.000 евра. Фирмите во Грција пропаѓаат преку ноќ и нема од кого да наплатиш. Не можеш да им земеш никаква банкарска гаранција, бидејќи и банките не им даваат. Гледате дека таму сите ги влечат парите од банките“, вели Ников. Тој кажува дека фирми во Солун со кои 20 години соработувал повеќе не постојат или планираат да затворат. Но, Ников не верува дека ќе се врати драхмата во Грција и смета дека овие најави се само заплашување од ЕУ за Атина.

П: Што ќе стане со валутата и како ќе се одвива плаќањето? Дури и Грција официјално да ја напушти еврозоната, ќе биде потребно време za тоа да се воведе во практика. Веројатно, еврото ќе се користи како официјална валута уште некое време, но постои можност неговата вредност да се разликува од вредноста на еврото во останатите земји од еврозоната. Многу луѓе размислуваат уште сега да купат евра, бидејќи цената е на најниско ниво во последните три години, но ако сте резервирале патување во Грција, можеби би било подобро да не купувате евра, бидејќи постои можност грчките трговци да бидат подготвени да примат и пари во други валути, како што е доларот. Дури и да дојде до крах на целиот банкарски систем, секогаш ви останува можноста да користите кредитни картички. П: Што ако настанат штрајкови? За таквите ситуации постои можност за купување патничко осигурување кое ги покрива трошоците кои може да се појават во случај на штрајк. Такво осигурување може да се купи само пред да биде најавен штрајкот.

лидери

> БРОЈКА

34%

од БДП ќе достигне јавниот долг на Македонија до крајот на 2012 година, проценува Европската комисија во своите најнови прогнози за земјата. Всушност, тоа е зголемување од пет процентни поени во споредба со лани и е очекувано со оглед на интензивните задолжувања на Владата и на домашниот пазар и во странство. Само од почетокот на годината Владата позајми 250 милиони евра од Дојче банк и уште 180 милиони евра нето позајмени пари преку аукции на државни записи.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

САШО НАУМОВСКИ

В

итаминка излезе на пазарот со нови ребрендирани чаеви „витеа“, што претставува маркетиншка стратегија токму каква што бара пазарот во криза

ЏЕНИФЕР ЛОПЕЗ

Г

одишната листа на „Форбс“, „Селебрити паур 100“, ја прогласи американската пејачка и актерка за најмоќна славна светска личност, бидејќи од скромна средина се искачи на врвот во шоу-бизнисот

не им беше денот

ЉУПЧО ДИМОВСКИ

У

ставниот суд му ги поништи законските решенија за одземање лиценци на винарници што не го плаќаат грозјето, така што проблемот со откупот останува нерешен

Македонскиот музичар Кирил Џајковски и Ману Чао беа главни ѕвезди на фестивалот „Реперкусион“ во Шпанија. Со овој настап Џајковски ја започна европската турнеја на познатите фестивали каде што ќе се претстави пред многубројната европска публика. По КИРИЛ настапот во Шпанија, ЏАЈКОВСКИ Џајковски на 22 јуни ќе настапи на фестивалот „Лент“ во Марибор, каде што ќе биде дел од 300 изведувачи кои ќе ги проследат 500.000 посетители. Мејси греј, Тито&тарантула и Џон Скофилд се музичките ѕвезди со кои Џајковски ќе настапи во Словенија. Еден месец подоцна тој ќе биде пречекан од страна на француската публика на музичкиот фестивал „Вјеј шару“ во градот Карне. Џајковски ќе настапи и на главната фестивалска бина, која истата вечер е резервирана за настапите на Стинг, Џастис и Репчр. На овој македонски музичар му успева она кон што целат и другите негови колеги - масовна публика и промоција надвор од сопствената држава.

_

ГУБИТНИК На потпретседателката на Собранието од редовите на ДУИ, Сузана Салиу, & падна неблагодарната задача да ги уверува Албанците дека Али Ахмети с$ уште мисли на нивните права, во услови кога во Мала Речица немаат решенија за очекувањата на Албанците, кои се СУЗАНА викаат подобар животен САЛИУ стандард. Салиу најави радикално скршнување од ставовите на ДУИ за Рамковниот договор и побара нов Устав - за бинационална држава и примена на Бадентер и таму каде што не е предвидено со договореното во Охрид. Потпретседателката застана на исти позиции со ДПА и НДП, чие отфрлање на Рамковниот договор ДУИ редовно го критикува. И овој пат, откако ги заскокотка гласачите на кои цели, ДУИ се дистанцираше од изјавата на Салиу и лицемерно остана на половина пат – и пред меѓународната заедница може да се претставува како бранител на Договорот, и пред лесно запалливата гласачка маса покажа дека ја држи запалката.

мисла на денот

АЛЕКСИС ЦИПРАС

Л

идерот на грчката радикална левица ги обвини ЕУ и Меркел затоа што си „играле покер“ со животите на луѓето во Европа, а заборави на одговорноста на грчките политичари

ДАЈТЕ МИ ЈА ВЛАСТА НАД ВАЛУТАТА ВО ЗЕМЈАВА И НЕМА ДА СЕ ГРИЖАМ КОЈ ГИ НОСИ ЗАКОНИТЕ.

Мајер Амшел Ротшилд германски претприемач, основач на банкарската династија Ротшилд

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Германската економија мотор на цела еврозона Извор: Евростат

ФОТО НА ДЕНОТ... Пораст на БДП (1 кв.)

0,50%

Германија Австрија Франција

-0,10%

-6,20%

0% Португалија

-0,20%

Британија

-0,20%

Холандија

-0,30% -0,80%

0,20%

Д

Шпанија Италија фото:ФИЛИП ПОПОВСКИ

4

WWW.KAPITAL.MK

Грција

Г

ерманската економија е главниот мотор на еврозоната откако во првиот квартал годинава е една од ретките кои остварија раст од 0,5%, Повеќето европски економии паѓаат, а дел од нив повторно се вратија во зоната на рецесија. Најголем пад на економијата од почетокот на годината е евидентиран во Грција.

светот низ медиумите...

Gulf Daily News Gu

Како што пренесува арапскиот весник, ниту берзата во Дубаи весн не е поштедена од економскиот ураган кој ги тресе светските ураг пазари последните две недели. паза Неизвесната судбина на еврозоната Неиз продира во секоја пора од светското прод стопанство, што е јасен доказ за стоп тоталната глобализација на светската тота економија. екон

24 Ore

Дал кризата во Грција ќе биде Дали иницијална каписла за отворање ини на П Пандорината кутија на италијанскиот и на шпанскиот итал јавен долг. Ова прашање го отвора јаве францускиот економски весник, фра кој во в продолженија ги обработува сите можни сценарија за разврска на ккризата.

одека регионот беше зафатен со снежен бран, во Македонија со денови има обилни врнежи од дожд. Според метеоролозите, слично време н$ очекува и наредните денови. Поголеми сончеви периоди се очекуваат следната недела.

Додека Владата ги ф „своите“, медиумите Додека двете провладини национални телевизии минатата година остварија фрапантно високи профити, повеќето други медиуми тврдат дека приходите им паднале за 30%! Воедно, според сите аналитичари на медиумскиот пазар, се проценува дека македонските медиуми ги живеат најтешките денови во независна Македонија. А новинарството е на најниски гранки. Иако буџетите за огласување на македонските компании во изминатите три години паднаа до 40%, двете провладини телевизии, Сител и Канал 5, бележат драматичен раст на приходите. Се проценува дека лани заедно ќариле четири до шест милиони евра (!?) преку државните реклами и речиси исто толку од буџетот на згаснатата А1 телевизија?! Верица Јорданова

П

jordanova@kapital.com.mk

Poslovni Dnevnik

Во Хрватска се создава сериозен фронт на отпор против антикорпоративната политика на премиерот Милановиќ. Последен во низата критичари е директорот на Хрватската даночна управа, кој смета дека треба да се најде поинаков пристап за воведување даночна дисциплина.

China Daily

Кинескиот дневен весник ги пренесува ветувањата на европските лидери за заштита на имотите кои се во евра. С$ поголемите инвестиции на кинески компании, особено во Медитеранскиот регион, ја прават судбината на еврото интересна за кинеските читатели.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Зошто Владата забрзано се задолжува?! Канал 5 и Сител ја кријат тајната ната на профитабилноста! Камерон: Еврозоната треба „да се среди или да се растури“ Се топи предноста на Груевски! ски! На кого му дишат во врат неопределените?

оловина од парите кои Владата ги „дели“ по медиумите за рекламирање на своите кампањи завршуваат на сметките на Сител и на Канал 5!? Во разоткривањето на причините за драстричниот пораст на профитабилноста на овие две национални телевизии, кај Сител за 483%, а кај Канал 5 за 372%, „Капитал“ се обиде да ја скенира структурата на приходи во двете телевизии. Извори на „Капитал“, кои сакаат да останат анонимни, проценуваат дека порастот на приходите, освен од стабилните владини извори, се должи на делумно прелеаните буџети од А1 телевизија, која прекина со емитување програма во јуни 2011 година. Станува збор за прелевање на само на околу шест милиони евра од вкупно 15-17 милиони евра кои А1 годишно ги заработуваше од реклами. Од тие шест милиони евра, велат упатените, дури пет милиони евра се пренасочија кон Сител и кон А1, како најгледани телевизии во моментот, со share од 29%, односно 23%. Останатиот еден милион евра се прераспредели кај останатите телевизии, кои по гледаност се далеку зад овие две телевизии. Останатите 10 милиони евра од буџетот на А1 повеќе не се на пазарот. Тоа се скратените буџети на компаниите-огласувачи, кои секоја година дополнително ги кратат рекламните буџети. Упатените во телевизискиот бизнис се сомневаат дека во порастот на приходите удел може да имаат и зголемени приходи од спонзорства, зад кои може да се кријат пари од

разни извори, донатори и проекти. Сепак, луѓето од фелата велат дека последниве години средствата од донатори се драстично намалени, а спонзорствата речиси прекинати како форма на соработка со медиумите. Оттука и прашањето како во услови на драматично намален адвертајзингколач од 30%—40% за три години, Канал 5 и Сител прават троцифрени

10,4-39 милиони евра троши владата годишно за рекламирање, според Меѓународната мисија на организации профити, кои во време на криза се незамисливи и за светските медиумски корпорации? „За жал, ние не сме добитници на владиното „бинго““, вели Мухамед Зеќири од националната телевизија Алсат-М и додава дека само можат да претпоставуваат како нивните колеги од Канал 5 и од Сител направиле толкави профити. „Од нашите сознанија, 90% од владиниот буџет за рекламирање оди кај телевизиите блиски до власта, кои не се само овие две телевизии. Иако сме национална телевизија, ние не добиваме ни 10% од тоа“, вели Зеќири, кој ваквото однесување го толкува како директно мешање во работата на медиумите и целосно рушење на пазарот, затоа што телевизиите кои имаат повеќе пари, како резултат на владините реклами, се во позиција да ги диктираат и цените на филмовите и другата продукција која сакаат да ја купат.

Претседателот на ЗНМ, Насер Селмани, по пишувањето на „Капитал“ ги повика Канал 5 и Сител да објаснат од каде им е толку големиот профит. „Дотогаш ние имаме основани сомненија дека главниот извор за профитот се владините реклами и огласувања од јавните институции. Нека не демантираат ако не е така. Инаку, од која економија дошле тие пари?“, прашува Селмани. На исто мислење е и Роберто Беличанец од Центарот за развој на медиумите, кој анализира дека профитот на овие две телевизии благо започнува да расте во 2006 година, за да доживее огромен пораст во 2007 година. „Во 2008 година, кога цел свет почна да тоне во криза, овие телевизии продолжуваат да имаат силен профит, што не може да доаѓа од ниедно друго место, освен од владините реклами. Факт е дека медиумите во Македонија не ја почувствуваа кризата бидејќи ги искомпензира Владата и тоа искомпензира онаму каде што сакаше да компензира“, вели Беличанец. Комплетно нарушување на состојбите на медиумскиот пазар детектира и Горан Гаврилов, сопственик на националната радиомрежа Канал77. Тој тврди дека сите локални медиуми минатата година имаат пад на приходите од најмалку 30%. Освен што се намалени приходите од огласување, спонзорствата на програма од компаниите како еден од изворите на приходи во медумите се целосно замрени, тврди Гаврилов.

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

0,10 2,3 1,4

евра чини литар бензин во Венецуела, што според интернетизданието на списанието „Блумберг“, е најевтин бензин во светот

евра за литар чини бензинот во Белика Британија, со што оваа земја е на деветтото место меѓу најскапите бензини во светот

евра за литар чини бензинот во Македонија, според последните податоци од Регулаторната комисија за енергетика

ТОП ВЕСТИ...

МАРК ЛЕВИН

директор на MOT за Централна и за Источна Европа

Странски инвестиции се лек за невработеноста

Д

иректорот на Меѓународната организација на трудот смета дека со привлекување странски инвестиции ќе се намали невработеноста во Македонија. „Се соочуваме со економска криза која има драматично влијание во областа на вработувањето и тоа се случува во светски рамки, а состојбата во Европа исто така е загрижувачка. Во Македонија влијанието на кризата се почувствува малку подоцна. Сепак, еден од начините за намалување на невработеноста е привлекување директни инвестиции или пак, подготвување на младите за транзицијата кон вработување“, рече Левин.

финансира е умираат ПРОФИТАБИЛНОСТ:

СИТЕЛ

483%

50

илјади евра ќе & донира Данската агенција за менаџирање со катастрофи (ДЕМА) на Дирекцијата за заштита и спасување. Донацијата се состои главно од опрема за заштита и спасување од пожари, односно специјализирани униформи за гасење пожар, преносни пумпи за вода, генератори на електрична енергија, боци за кислород.

62%

од Македонците може да го добијат епитетот кафезависници со тоа што пијат по неколку чаши кафе на ден во друштво со пријатели, од кои 56% заради социјализација, покажува истражувањето на ГфК Скопје спроведено од Нестле. Нашата нација преферира кафе што ќе ја „здрма“, односно кафе со силен вкус, а одлучувачки при изборот им е цената и квалитетот.

СТРУКТУРА НА ВЛАДИНИОТ БУЏЕТ ЗА МЕДИУМСКИ КАМПАЊИ

10 5-6

милиони евра медиумски закуп

милиони евра – продукција, ПР и настани

(неофицијални проценки добиени од маркетинг агенции)

ОГЛАСУВАЧКИОТ ПАЗАР

30%-40% (за три години)

ПРОФИТАБИЛНОСТ:

KАНАЛ 5

372%

ЗОРАН КОЊАНОВСКИ

заменик-министер за земјоделство

Одлуката на Уставен за винарниците е дискутабилна

З

аменик-министерот за земјоделство, Зоран Коњановски, смета дека дискутабилно е што Уставниот суд поништува одлука за затворање на „несовесни винарници“. „Никогаш не ни било цел да ги казнуваме винарниците. Нам ни беше цел да ги уредиме односите меѓу едните и другите. Не сакам да ја коментирам одлуката на Уставниот суд, но навистина е дискутабилно зошто се реагира на нешто каде што како влада и министерство сакавме нешто да регулираме за да нема проблеми меѓу винарниците и производителите. Не е коректно и не е фер лозарите да произведуваат, а винарите да не плаќаат. Едно без друго не може“, вели Коњановски.

Комерцијална банка доби награда од Deutsche Bank AG

К

ако признание за исклучителниот квалитет во работењето со меѓународни плаќања, Комерцијална банка а.д. Скопје и оваа година е добитник на наградата Deutsche Bank`s 2011 Straight – Through Processing (STP) Excellence Award, објави банката. Оваа награда е особено значајна бидејќи директната обработка на плаќањата (STP) има голема улога во намалувањето на трошоците во глобалното трансакциско банкарство, особено значајно во денешно време. Во соопштението од Дојче банк (Deutsche Bank AG), која е глобален лидер во оваа област, се истакнува успешноста на тимот од Комерцијална банка кој работи на оваа проблематика со постигната исклучително висока стапка на STP кај трансакциите во меѓународниот платен промет. Со оваа награда Комерцијална банка а.д. Скопје ја продолжува лидерската улога во следењето и во примената на најновите банкарски трендови и технологии.

Мала искористеност на капацитетите за преработка на зеленчук и овошје

М

акедонија слабо ги користи производните капацитети на индустријата за преработка на овошје и зеленчук во услови кога светските пазари стануваат с$ попребирливи и поконкурентни. Затоа, треба што побрзо да се пристапи кон координиран извоз на свежи и преработени производи од овошје и зеленчук. Ова е заклучокот од почетниот состанок за развој на секторски маркетиншки планови за промоција на извозот на овошје и зеленчук и нивни преработки во организација на УСАИД и на ресорните министерства. Горан Дамевски, директор на програмата Агбиз при УСАИД, смета дека на светскиот пазар борбата е немилосрдна и затоа, мора да се градат препознатливи македонски производи. „Неопходно е да се направи поголем консензус меѓу сите актери за да се изготви заеднички пристап и стратегија и да се одберат пазари каде што Македонија ќе има конкурентска предност. Треба да се направат и чекори за подобрување на квалитетот на финалните производи за што подобро да одговорат на барањата на пазарот“, вели тој. Извозот на замрзнато и сушено овошје и зеленчук во 2001 година изнесуваше 18,5 милиони долари (8,8% учество во вкупниот извоз на земјоделски производи), а во 2011 година порасна на 151,6 милиони долари (24,2% учество). Но, има простор за уште поголем извоз. Анче Трифунов, државен секретар во Министерството за економија, смета дека општа карактеристика на индустријата за преработка на овошје и зеленчук е ниската искористеност на производните капацитети (30%-50%), што е резултат на недостиг од континуирана понуда на квалитетни суровини, квалификувана работна рака, обртен капитал и пазари. Вкупно инсталираниот капацитет за преработка на овошје и зеленчук во земјава изнесува околу 120.000 тони.

Ќе се олесни работењето на извозните компании

Институтот за акредитација на Македонија ќе потпише договор со Европската организација за акредитација за меѓусебно признавање на сертификатите. Овој договор е за областите лаборатории за тестирање, лаборатории за калибрација, инспекција и сертификација на производи. Најголема корист ќе имаат извозно ориентираните компании, пред с$ прехранбената индустрија, машинството, градежната индустрија, заштитата на животната средина. „Признавањето на сертификатите за акредитација на техничките бариери во значи елиминирање е трговијата при размена на македонските и европските трговиј производи. Овој договор уште се нарекува и пасош за произв трговијата кој македонските компании веќе го добија“, трговиј истакна Златко Калеников, претседател на Сојузот на стопански комори. Министерот за економија, Ваљон стопанс Сараќини, истакна дека и странските компании во Сараќи Македонија не мора да бараат акредитирани тела Македо надвор, туку тоа може да го направат и тука, во нашите акредитирани тела.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.922,87 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2.827,62 1.943,09

Македонската берза вчера оствари промет од 507.732 евра од редовното тргување, кое се зголеми за 13,31% во споредба со претходниот трговски ден. Прометот од тргување со обврзници пак, се зголеми за 48,35% во споредба со средата. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво порасна за 0,45% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.922,87 индексни поени.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Даскал Камче Кавадарци

1.000,00 +650,00

+185,71%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Туртел Штип

120,00 -30,00

-20,00% 20 00%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.579,63 0 15% -0,15%

Цените на акциите на Волстрит вчера паднаа четврти ден по ред. Инвеститорите ги поколеба Европската централна банка, која порача дека нема да ги финансира оние грчки банки кои не ја спровеле договорената капитализација. Ситуацијата беше слична и на европските и на азиско-пацифичките берзи.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.360,37 8.876,59 1.325,94 2.874,71 6.342,87 747,16

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,83% +0,86% +0,09% +0,02% -0,65% +1,12%

€ $

1,2488 ПРОМЕНА

-0,2%

СТАПКА

1,2682 ПРОМЕНА

-0,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.551,70 +0,98% +0 98% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

109,38 -0,34% 0 34% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

МАРИО ДРАГИ

ЕЦБ

Европската централна банка запре со одобрување ликвидни средства на некои грчки банки.

“

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини? УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

ДИМИТАР АНДОНОВ

Регионален бренд менаџер за Адриатик регионот, Coca-Cola

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Директор, Publicis Macedonia

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment ВЛАДИМОР ДИМОВСКИ Директор, McCann Erickson

ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА Министер за култура на Р. Македонија

ЉУПЧО ЗИКОВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

Здружение “Вина од Македонија”

СИМОН ТРПЧЕСКИ пијанист

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

WWW.KAPITAL.MK

Промоција на прирачник за етичко новинарство

С

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

ПОЛИТИКА 7

о промоцијата на прирачникот „Етиката во новинарството“ вчера се одржа завршниот форум за унапредување на меѓуетничкиот дијалог во медиумската заедница. Новинарот Зоран Бојаровски, еден од авторите на прирачникот, вели дека во рамките на проектот биле посетени факултетите на кои има катедри по новинарство, каде што повеќе студенти поминаа двомесечна практика во медиумите. „Студентите од една етничка заедница беа во медиуми каде што се практикува новинарството на друг јазик, освен македонскиот и обратно, односно во македонските редакции имаше студенти Албанци. Последната компонента беше прирачникот што го промовираме денеска, кој се раководеше од тоа дека новинарите треба постојано да учат за да имаме етичко новинарство во една мултиетничка медиумска заедница“, истакна Бојаровски.

Попоски: Целта на Македонија е што поскоро да стане членка на ЕУ и на НАТО

Ц

елта на Македонија е што е можно поскоро да стане полноправна членка на ЕУ и на НАТО, а пристапниот дијалог на високо ниво не е замена за пристапните преговори, туку инклузивна рамка која треба да внесе нова динамика во процесот на евроинтеграцијата на земјата. Ова го истакна министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во своето обраќање на седмата по ред Годишна меѓународна конференција за европските интеграции, насловена „Европа 2020: Кон иновативна и инклузивна унија“, организирана од Универзитетот Американ колеџ од Скопје во партнерство со канцеларијата на Фондацијата Фридрих Еберт во Македонија. На форумот пред учесниците се обрати и францускиот амбасадор, Жан Клод Шлумберже, кој се воздржа да зборува за француските политики во однос на ЕУ, бидејќи како што рече, пред два дена завршија претседателските избори на кои беше избран новиот претседател, Франсоа Оланд и штотуку формираната нова влада. Сепак, потенцира, европските политики беа екстремно присутни во изборната кампања на Оланд.

„То Вима“: Турската активност пред Чикаго ја плаши грчката дипломатија

Г

рчката дипломатија е во паника поради с$ почестите изјави на Турција, но и на други членки на Алијансата дека ќе вршат притисок за покренување на македонското прашање на престојниот аамит на НАТО во Чикаго на 20 мај, пишува грчкиот весник „То Вима“. Како поддржувачи на турската иницијатива, весникот ги наведува Словенија, Хрватска, Норвешка и Велика Британија. Според весникот, причината за загриженост на грчката дипломатија се барањата на Турција на самитот во Чикаго да се дискутира за пресудата на Меѓународниот суд на правдата во Хаг, кој пресуди дека Грција нелегално ставила вето на македонскиот прием во НАТО на самитот во Букурешт во 2008 година.

ДЕСЕТ ГОДИНИ ИГРА КОНСТРУКТИВЕН ЕЛЕМЕНТ!

Зошто Ахмети ја враќа маската на национализмот?

Иако ДУИ се огради од ставовите на Сузана Салиу, актуелен потпретседател на Собранието, која бара нов Устав, оти Рамковниот договор не ги задоволил докрај барањата на Албанците, јасно е дека Ахмети свесно, преку вакви пораки се труди да фати чекор со ривалите, кои неспособни за конкретни потези, во национализмот гледаат поле за политичка борба. Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Т

ешко поминува обидот на лидерот на ДУИ, Али Ахмети, да го прикаже залагањето на Сузана Салиу за нов Устав и ново уредување на државата како нејзин личен став. Прво, се работи за изјава дадена од висок државен функционер, а второ, не е за верување дека Ахмети не е информиран какви изјави среде Парламентот презентира Салиу, која не само што е заменик на спикерот Трајко Велјановски, туку како што се зборува, во ДУИ ја ужива поддршката за нејзините амбиции да го наследи Иџет Мемети на функцијата омбудсман. Оттука, ако е јасно дека Ахмети не е лидер кому вакви „испади“ му поминуваат неконтролирано, прашањето кое сега се наметнува е зошто ДУИ влегува во матрицата на национализмот? Нели токму Ахмети го става Рамковниот договор на пиедестал и цела програма базира врз неговата имплементација? Нели Ахмети доби вицепремиер од неговите редови задолжен за спроведување на Рамковниот договор? Во крајна линија, нели за тој договор, всушност, и војуваше Ахмети? Кога другите лидери на партиите од албанскиот политички блок досега отворено пропагираа барања за федерализација на државата, за креирање нов Устав, оти тесен бил Рамковниот договор за нивните големи барања, Ахмети застануваше на браникот и јасно се залагаше за иднина на земјата предвидена во Охрид во 2001 година. Ја изгуби ли комотноста во својата позиција на неприкосновен лидер? Го притиснаа ли протестите и национализмот кој бликаше од нив до ѕид, па не успеа да одолее на желбата да кокетира на картата на која налесно се придобиваат гласачите? „Капитал“ анализира - зошто Ахмети ја враќа маската на националист?

Борба за одржување на власт

Во ДУИ велат дека во партијата воопшто не разговарале за ревидирање или надградба на Рамковниот договор. Вториот човек, по Ахмети, најповикан да зборува на темата, вицепремиерот задолжен за спроведување на Рамковниот договор, Муса Џафери, денеска

ДУИ досега, веројатно сигурна во неприкосновената позиција, играше внимателно на оваа карта. Зошто сега се разбудија старите духови во „конструктивниот елемент“ на албанскиот политички блок? се враќа од Виена, каде што беше на втората годишна конференција на Центарот за глобален дијалог и соработка (ЦГДЦ). Во разговорот со „Капитал“, Џафери е доста внимателен. „Не би можел да зборувам во моментов на оваа тема. На пат сум во Виена и не сум ја ни видел изјавата на Салиу, не знам што кажала, но не сме зборувале за тоа“, изјави тој. Координаторот на пратеничката група на ДУИ, Талат Џафери, е попрецизен во обидот да се дистанцира партијата од Салиу. „Сузана Салиу изнесе личен став, професионален, на искусен правник. Тоа не е партиски став и за вакво нешто не разговарале органите на ДУИ. Ние сме за понатамошна имплементација на уставните измени кои произлегоа од Рамковниот договор“, вели тој. Во ВМРО–ДПМНЕ се задоволни од изјавата на Талат Џафери. „ДУИ се дистанцираше од нејзините ставови и тука веќе нема простор што ние би коментирале, кога тоа очигледно, не е став на партијата“, вели директорот на Центарот за комуникации на ВМРО-ДПМНЕ, Илија Димовски. Но, опозицијата смета дека изјавата на Салиу не е толку наивна. Не толку во насока на вистински заложби за политички или уставни измени, колку што е во трка по политички поени. „СДСМ се залага за почитување на Рамковниот договор. Тој е рамката во која се договоривме да ја развиваме државата и треба негова доследна имплементација. Сметам дека ова што сега ДУИ го прави е резултат на атмосферата во државата, која станува претежно опозициска. Односот на јавноста, на гласачкото тело, кон

клучните политики и столбови на општеството - демократија, економија, судство - е критички. Дали има други поводи за вакви изјави од ДУИ, не ги шпекулирале“, вели потпретседателот Андреј Петров. Поранешниот премиер Владо Бучковски оценува дека нема никаква логика во ваквите барања, освен битка за политички поени. „ДУИ претрпе силен удар со протестите и сега се труди да ја минимизира штетата. Салиу, колку што знам, ја подготвуваат за нов народен правобранител. Не е која било жена, па сега преку вакви порака си брка рејтинг. Не верувам дека има некоја игра во заднина, а и самиот Ахмети е свесен дека овие идеи нема да му поминат кај меѓународната заедница, која кумуваше на Договорот“, вели Бучковски.

Договорот нуди с$ – некому не му одговара тоа да го признае!

Она што аналитичарите го велат е дека јасно е дека секогаш кога двете најголеми македонски партии во функција на меѓусебна битка ќе најават измени на Уставот, политичарите од албанскиот блок потсетуваат дека и тие се на листата за чекање ако веќе се зборува за отворање на највисокиот државен акт. Затоа, има и такви мислења дека ДУИ набрзо ќе им се приклучи на ДПА и на НДП во напуштањето на концептот за охридска Македонија, за да ја прикрие безидејноста на својата идна политичка понуда. Лидерите на ДПА и НДП, Мендух Тачи и Руфи Османи, уште кон крајот на 2011 година, кога договорија соработка, пресекот на нивните интереси го најдоа во заложбата за ново

државно уредување. Тачи бара нов македонскоалбански договор, Османи бинационална држава, па познавачите сметаат дека и Ахмети (во актуелните околности) е под притисок да ја радикализира својата политичка понуда и дека во таков случај не е исклучено постигнување консензус во албанскиот блок по ова прашање. Политичкиот аналитичар Ким Мехмети смета дека за да се спаси територијалниот интегритет на Македонија, време е да се прибегне кон бинационален концепт, иако според него, изјавата на Салиу е само обид на ДУИ да си врати дел од изгубениот кредибилитет кај Албанците. Професорот по уставно право Бајрам Положани смета дека актуелниот Устав претставува пречка за целосна имплементација на Рамковниот договор. „Уставот е веќе надминат акт, менуван 7-8 пати; поради Рамковниот договор е сменет за повеќе од третина. Време е за консензус меѓу најголемите македонски и албански партии за да се донесе нов Устав што ќе ги отстрани сите дефекти на имплементацијата на Рамковниот договор, чија причина е токму несоодветноста на конститутивниот акт“, изјави Положани за „Капитал“. Она што останува нејасно се идеите и самото незадоволство на Албанците од правата кои ги уживаат. Само во последната година, ако се тргнат настрана придобивките од Договорот кои вклучуваат вработувања (без мерка) во јавната администрација, тоа што Ахмети го сервираше пред својот електорат е амнестија на хашките случаи, закон за употреба на јазици, буџет по етнички клуч. Апетитите како да немаат крај.

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 ПОЛИТИКА

Зошто Македонија не ја заштитува интелектуалната сопственост?

ЕУ АГЕНДА

Доволно е само да се погледнат извештаите на релевантните меѓународни организации за да се види дека во Македонија с$ уште не постои свест за придобивките од заштитата на интелектуалната сопственост. Единствено раздвижување, кое се бележи и во Извештајот, но и според статистичките податоци, е с$ поголемата заштита на трговските марки

сопственост. Но, во 2010 година само 91 од 152 случаи биле завршени од оваа област. Биле изречени 34 парични казни меѓу 200 и 1.600 евра на правни лица, а 10 лица биле осудени на казна затвор од шест месеци. Од друга страна, светските трендови покажуваат дека над 70% од вкупните приходи во светската економија денес произлегуваат од успешни дејности кои подразбираат вклучување нови технологии и дека сите 20 земји за кои се смета дека најмногу посветуваат внимание на заштитата на правата од интелектуална сопственост се наоѓаат меѓу првите 27 земји со највисока конкурентност и обратно. Затоа, велат познавачите, заштитата на новите технологии е од исклучително голема важност како во светот, така и овде.

Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

Д

оволно е само да се погледнат извештаите на релевантните меѓународни организации за да се види дека во Македонија с$ уште не постои свест за придобивките од заштитата на интелектуалната сопственост. Во последниот Извештај за заштита на правото на интелектуалната сопственост Македонија бележи скромен скок од 10 места, но според познавачите, тоа с$ уште ја остава на дното. Така, од 97 место во 2010 година, лани земјава се најде на 87 место од вкупно 129 држави. Ваквото поместување, коментираат познавачите, н$ донесе во состојба на подносливост, но сепак, с$ уште сме далеку од потребното ниво за да ги стигнеме барем минималните европски практики, велат тие. „Ние с$ уште сме многу далеку дури и од

најнеразвиените земји-членки на Унијата. Треба да сработиме уште многу. Поминавме долг пат и дојдовме до состојба на подносливост. Она што сега ни треба се квалитетни органи, кои ќе бидат добро обучени да се борат со пиратеријата и на тој начин да ја заштитат интелектуалната сопственост. Во моментов с$ уште немаме обучени и добро опремени органи. Активности се случуваат на терен, но тие не се перманентни. Дополнително, проблемите настануваат и со с$ поголемата продажба на Интернет. И тука ни требаат добро обучени кадри, кои ќе можат да ја следат таа продажба и да видат дали има одредени прекршоци“, вели адвокатот и европски патент-застапник, Валентин Пепељуговски. Во таа насока, податоците покажуваат дека само 405 членови на судството се обучени за водење предмети поврзани со заштита на интелектуална

к

о

м

е

р

ц

и

ј

Заштитата на трговските марки расте, пиратеријата уште царува!

Позитивното помест ување кое се бележи во однос на оваа област е кај заштитата на трговските марки. Тоа го покажува последниот Извештај на Државниот завод за заштита на интелектуалната сопственост, но го кажува и

а

л

е

н

о

г л

а

с

адвокатот Пепељуговски. „Во однос на патентните и трговските марки пак, Македонија с$ уште има многу да се прави. Единствено, драстично е подобрена состојбата со трговските марки. Но, повторно ништо од ова не е вообичаена практика и не претставува перманентна активност“, вели Пепељуговски. Во Извештајот на Заводот пак, може да се види дека во земјава с$ повеќе се заштитуваат трговски марки, и тоа пред с$ домашни. Ако во 2010 година до Заводот биле поднесени 1.481 пријава за заштита на трговската марка, 944 од нив биле домашни, а 537 странски. Сосема е друга статистиката со пријава на патентите. Од 363 пријави во 2010 година, само 27 се од домашни лица, додека останатите 336 се од странски. Најлошо, ако се верува на податоците на Извештајот за напредокот на Европската комисија, стоиме во борбата со пиратеријата. Брисел забележува и на трговијата со фалсификувани лекови и лажни производи преку Интернет, кои како што наведува, не се предмет на кривично гонење.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

9

Според критериумите квалитет, доверба, посебност и емотивна врска со купувачите, од страна на стручно жири, но и од самите потрошувачи, признание за „Супербренд“ добија вкупно 43 македонски брендови Игор Петровски igor@kapital.com.mk

К

апитал повторно е македонски супербренд. Така одлучи стручниот совет на годинешниот Супербрендс (Superbrands) настан во земјава, организиран под капата на регионалниот огранок на оваа светска организација, Супербрендс Адриатик (Superbrands Adriatic). Со ова, нашата компанија втор пат го добива статусот исклучителна трговска марка на македонскиот пазар, што е уште една потврда за квалитетот и за зрелоста што ги достигнавме во своето 13-годишно постоење. Кога прв пат станавме „Супербренд“, компанијата беше препознатлива по неделниот магазин „Капитал“, а во меѓувреме во нашето „семејство“ добивме и две „принови“ – дневниот весник „Капитал“, како и Капитал Академија. Според критериумите квалитет, доверба, посебност и емотивна врска со потрошувачите, од страна на стручно жири составено од претставници на бизнис-заедницата и од самите потрошувачи признание „Супербренд“ добија вкупно 43 македонски брендови од повеќе индустриски категории. „Потрошувачите сакаат да знаат дека ви значат вам и на вашите вработени. Тие сега проценуваат како се третирани и дали вашата к

о

м

е

р

ц

и

ј

фирма се грижи за нивното задоволство, повеќе од кога било претходно. Постојаното освојување на срцата и на паричниците на потрошувачите е единствениот начин да станете и да останете „Супербренд““, на присутните бизнисмени им порача Борут Земљич, директор на Супербрендс за Адриатик регионот и Бенелукс. Оваа година во Македонија за прв пат беше прогласена и личност за супербренд. Признанието „Супербренд“ на Македонија Гочева го доби македонската пејачка Каролина Гочева. Првите активности на Супербрендс почнуваат во Англија во 1994 година, со радиска емисија на Би-би-си Лондон (BBC London), која имала за а

л

е

н

о

г л

а

с

Директорот и главен уред ник на Капи Медиа Гро Љупчо Зиков, со зас уп, тапниците за Супертал брендс за Македонија и за регио нот

С

упербрендови на Македонија за 2011/2012 година се: Аџиб Аџибадем Систина, Авалон прод продукција, Бадел 1862, Баскер фест фест, Браво, Витанез, Випро, Гора Гора, Горска, Дизајн фантазија, Дуна компјутери, DHL, ЕВН Мак Македонија, Европа, Еурофарм, ЖиЖи-Ва, Жито Лукс, Здравје Радово, РЗ И Инфомедиа - Златна книга, Иди Идивиди, Капитал, Каролина, Круна МС, Леов компани, Мекдоналдс (Mc (McDonald's), Нептун, Плејбој (Playboy boy) Македонија, фармацевтска ком компанија Плива (Pliva), ПоршеМак Македонија, Прототип, Семос еду еду-кација, Секуриком (Securicom), винарска в визба Сковин, Скопски саем, Стопанска банка, Свислион (Swisslion), Теа модер модерна, Телекабел, Тобако, Томато продукција, Универзитет Американ колеџ, Цевитана и Сити радио (City radio).

цел да им овозможи на потрошувачите увид во марките кои се достапни во нивниот секојдневен живот. живот Денес Супербрендс е присутен во 92 земји и соработува со повеќе од 20.000 светски признати брендови и компании. к

о

м

е

р

ц

и

ј

Фото: Филип Поповс ки

Капитал втор пат e „Супербренд“!

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПеТоК 18.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари нова телефонска служба за информации – 1188

З

апочна со работа телефонската служба 1188, која содржи база на податоци за претплатниците на сите телефонски оператори во земјата, со што граѓаните и компаниите можат побрзо и полесно да добијат повеќе информации. Со јавување на 1188 може да се добијат мобилен или фиксен телефонски број и адреса на сите правни лица и на физичките лица што претходно дале согласност за објавување на нивните податоци. Услугата е достапна 24 часа секој ден од неделата. Цена по повик е 14,99 денари со вклучен ДДВ. Информации 1188 е дел од универзалните услуги под супервизија на Агенцијата за електронски комуникации, а давател на услугата е R3 Infomedia. Изминатата година компанијата соработуваше со АЕК, со останати надлежни институции и со сите телефонски оператори при креирање, пренос и синхронизација на вкупна база на претплатници, задоволување на безбедносните барања и останати технички потреби, с$ со цел да обезбеди целосна, детална и доверлива услуга на своите корисници.

R3 Informedia во јавноста е позната по печатеното и електронското издание на „Златна книга“ и онлајн-маркетот MarketKonekt.

Во Свети николе ќе се гради расадничарски центар

П

Иако достасаните долгови на јавните здравствени установи достигнаа фрапантни 25 милиони евра и пораснаа за 100%, Никола Тодоров нема место за овој проблем во 68% министерот неговата набиена агенда

62%

Викторија милановска

Д

milanovska@kapital.com.mk

војно пораснаа достасаните долгови ата во Сао на јавните здравствени установи зa три години и заклучно со февруари, достигнаа фрапантни 25 милиони евра. Порастот на долговите е евидентен и на месечно ниво. пании Извештаите на Фондот за здравствено осигурување (ФЗО) покажуваат дека во февруари годинава достасаните долгови на јавното здравство пораснале за 5,6% во споредба со омпании од претходниот месец. На крајот од 2009 година клиниките и болниците должеле двојно помалку отколку сега, односно 11,7 милиони евра, иако во 2008 година на сите болници и клиники долговите им беа простени. И покрај вртоглавиот пораст

00%

13%

31%

и на берзата

на долговите на државното здравство, ниту министерот Никола Тодоров, ниту директорката на Фондот, Маја Парнаџиева-Змејкова, ниту пак, директорите на клиниките се чувствуваат одговорни за ваквата ситуација. Од Фондот велат дека секој месец уредно им префрлаат дванаесеттина од годишниот буџет на здравствените установи, кои потоа треба да ги менаџираат трошоците. Директорите на болниците пак, вперуваат прст кон Фондот затоа што, велат, им давал екстремно мал буџет, кој не ги покривал ни тековните обврски. Министерот Тодоров пак, откако е седнат во здравствената фотелја упорно го игнорира растот на долговите. На прашањето на „Капитал“ дали во реформската агенда планира да го вметне и милионскиот

+

25%

ани на

17.05.2012

+185,71% +36,36% +12,00% +11,99% +6,53%

17.05.2012

Туртел Штип Арчелормитал (ХРМ) ТТК Банка Македонски телеком РМДЕН11

пад

-

долг на јавното здравство, тој се правда дека голем дел од долговите се наследени, но не нуди решение. „Долговите во здравството во целиот тој период бележат сериозно намалување, имајќи предвид со колкави износи започнаа“, кратко одговори Тодоров. Нејасно е само дали министерот заборавил дека во ноември 2008 година на сите државни клиники и

ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

-20,00% -1,64% -0,12% -0,06% -0,02%

нова цена

1.000,00 150,00 168,00 953,00

1.598,00 нова цена

120,00 60,00 918,00 485,00 88,00

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ Иако здравствената власт ја 3м 6м 24м крие структурата на долговите Банка Комерцијална банка 2,10% 2,70% 3,70% на државното здравство, познавачите откриваат дека дури НЛБ Тутунска банка 2,10% 2,60% 3,70% 70% од натрупаните долгови се Стопанска банка 1,85% 2,35% 3,45% кон веледрогериите. Дел од нивШпаркасе банка 1,95% 2,35% 3,80% планираат да ја прекинат испораката Охридска банка 2,50% 3,00% 4,00% на лекови и на медицински Прокредит банка 2,00% 2,60% 3,60% материјали, а во последно време 2,00% 2,50% 3,65% се изложени и на високи казни ТТК од банка државата. Алфа банка 2,10% 2,30% 3,70% „Не ни е јасно како министеротУни со банка 2,55% 3,00% 4,50% закон бара од нас во секое време Еуростандард банка 2,50% 2,80% 4,50% да имаме залихи од лекови, кога 2,20% 2,80% 4,10% за да ги имаме тие лекови, првоХалкбанк АД Скопје б. Битола 2,10% 2,60% 4,40% треба да ги платиме. А како да Стопанска ги платиме, кога нам не ни плаќаат клиниките? Па ние не можеме ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ 1м 3м 6м да ги финансираме државните Euribor (EUR) 0,40% 0,69% 0,97% здравствени установи“, велат од една од поголемите веледрогерии.

Libor (EUR) 0,34% 0,62% 0,93%

Libor (USD) Libor (CHF)

0,24% 0,08%

0,47% 0,11%

0,73% 0,19%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05% 4,00% 6,00% 5,10% 4,50% 4,60%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

четврток - 17.05.2012 3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

болници им беа простени долговите и 2009 година заостанати долгови. Потрошниот материјал за ја почнаа со чисто салдо. новата опрема е навистина поскап. Ние ќе се МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ Директорите на клиниките се децидни дека нема трудиме, ама тешко дека ќе 1м има за долговите“, Рочност преку ноќ 1 недела 3м пари за плаќање на долговите. Велат, новата вели Исмаили. СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% опрема бара поскапи материјали и реагенси, а Директорката на Клиничката болница во Штип, МКДОНИА 2,20% буџетите не им стигнувале ниту кога набавувале Силвана Сичева, вели дека моменталните долгови поевтин материјал. Директорот на ОСНОВНИ Клиниката за на болницата се резултат на нивно трупање во КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ очни болести, Илјаз Исмаили, вели дека буџетот последните три години. „Тешко дека ќе можеме Основна кам. стапка на инфлација не ги покрива потребите. да плаќаме стари долгови, Стапка нема средства.

5,20% банка на Македонија „Буџетот со кој располагаме, а ни еНародна даден според Евентуално нешто 4,00% ако ни се зголемат приливите 13,40% Народна 12,00% сработеното во претходните три години, нибанка на Србија по основ на повеќе прегледи и дополнителна 2,50% најмалку не е доволен за да можеме да плаќаме дејност“, вели Сичева. Народна банка на Хрватска 6,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

70% од долговите се кон веледрогериите?!

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Даскал Камчев Кав. Хот. Макпетрол Стопанска банка КЈУБИ Тиквеш

Ф

ривршуваат подготовките за изградба на армацевтската компанија Алкалоид а.д. расадничарскиот центар во Свети Николе за Скопје информира дека на 16.05.2012 година производство на сертифициран семенски и саден ја започна исплатата на дивидендата на материјал. акционерите во компанијата за 2011 година. Во Гјора Теслер, експерт од Центарот за меѓународна согласност со одлуката на Собранието на акционери, соработка на Израел – МАШАВ, од неодамна е во Република сите акционери во Алкалоид добија нето-дивиденда Македонија и со претставници на Министерството за за 2011 година во износ од 160 денари, односно КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ земјоделство веќе работи на терен. Одржани се неколку 177,78 денариДЕПОЗИТИ бруто-дивиденда за БАНКИ акција.

3м која ја добија 6м 24м работни состаноци со претставници на земјоделскитеБанка Дивидендата акционерите на36м Комерцијална банка 3,60% 4,60%е за 6,7% 7,40% 7,70% здруженија од Свети Николе, кои изразија подготвеност Алкалоид за 2011 година поголема од да се вклучат во реализацијата на проектот за изградба на дивидендата која им 4,50% беше исплатена година. НЛБ Тутунска банка 3,50% 7,00% за 2010 7,50% расадничарски центар во Свети Николе. Минатата година Алкалоид Стопанска банка 3,20% 4,00% ја заврши 6,65% со вкупни 6,85% Центарот треба да функционира по теркот на неколкуте од4,50% над 93 милиони и Шпаркасе банкаединечни приходи 3,50% 6,50% евра7,00% во Израел, каде што со најсовремена технологија се единечна нето-добивка од над 9,8 милиони евра. Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% произведуваат хибриди од садници и семенски материјал Алкалоид има над 5.500 акционери и над 1,4 Прокредит банка 3,40% 4,40% 7,10% 7,30% со висок генетски потенцијал. милиони акции.

25 милиони 28% евра им должат 28% клиниките на 84% приватни фирми?!

NASDAQ

алкалоид започна со исплата на дивидендата на своите акционери

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,97% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6236 48,3778 77,1018 51,3060 48,0234 48,0946

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,31%

-8,04%

-8,80%

-26,57%

-3,96%

16.05.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

34.426.452,39

-5,61%

-13,35%

-9,74%

-19,83%

8,64%

16.05.2012

Иново Статус Акции

17.626.238,55

-3,25%

-4,35%

-8,71%

-15,25%

-5,12%

15.05.2012

-9,90%

-3,53%

-9,99%

-0,85%

15.05.2012

-4,10%

-7,15%

-32,06%

-3,02%

15.05.2012

-3,51%

-1,61%

-14,28%

1,49%

15.05.2012

1,08%

3,26%

4,21%

2,61%

15.05.2012

0,82%

1,65%

0,00%

1,23%

15.05.2012

22.950.565,89

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -5,78% 5,20% -3,58% 13,40% 2,50% -1,79% 3,60% 49.241.600,32 0,12% 2,20%

43.948.138,37 4,00% 20.729.031,00 12,00% 6,00% 24.973.205,04

КБ Публикум Паричен

42.990.749,73

0,26%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 18.05.2012

11 > БРОЈКА

ИФЦ и Стопанска банка заедно ќе финансираат мали претпријатија

И

ФЦ, членка на групацијата Светска банка и Стопанска банка а.д. Скопје, членка на групацијата НБГ, ги здружија силите за да ги зголемат можностите за финансирање на трговското работење во Македонија за да им помогнат на малите и на средните претпријатија да пристапуваат кон нови пазари и да создаваат работни места. Стопанска банка се придружи кон Глобалната програма за финансирање на трговското работење на ИФЦ (GTFP) како емисиона банка. Оваа програма го поддржува трговското работење на растечките пазари преку обезбедување делумни и целосни гаранции за индивидуални трговски трансакции што имаат кредитен рејтинг ААА од ИФЦ. Стопанска банка дава кредити за финасирање на увозните и на извозните деловни активности на своите клиенти – трговски друштва и мали и средни претпријатија. Од започнувањето на оваа наградувана програма на ИФЦ во 2005 година издадени се повеќе од 12.000 гаранции, во вкупен износ од 17 милијарди долари за трговски обврски на растечките пазари. Програмата опфаќа повеќе од 200 партнерски банки во повеќе од 90 земји со растечки пазари.

РегистРиРајте се за бесплатна електРонска достава на вашите месечни извештаи за кРедитни пРоизводи и заштедете

45

милиони евра е вредноста на договорот што го склучи градежната компанија Гранит со државната компанија ЕЛЕМ за ископ на јаглен и меѓуслојна јаловина во наоѓалиштето Брод-Гнеотино на РЕК Битола. Со овој договор објавен од Mакедонска берза, Гранит е ангажиран да копа јаглен за ЕЛЕМ во наредните две години.

Супермаркетите спуштаат цени за да го спасат прометот 5%-30%

Супермаркетите организираат промотивни акции со пониски цени на производите бидејќи чувствуваат дека куповната моќ на нивните клиенти е с$ помала

В

Силвана Жежова

сопственик на Тедико. Тедико во првите три месеци од работењето има пад на прометот од 12%. „Поголемите попусти ги даваат самите производители за одредени производи кои ги имаат на залиха и не се доволно познати за купувачите. На тој начин сакаат полесно да допрат до нив. Нивниот буџет не им дозволува С$ поретко од маркетите граѓаните излегуваат со полни кошнички, поголем маркетинг, па се одлучуваат на ваков а и ретко купуваат с$ на едно место. вид акции по маркетите“, објаснува Трајковски. на лојални клиенти остана ист за овие седум кошницата за половина месец. Но, сега парата Од Рамстор велат дека на секои три недели години, колку што постоиме“, објаснуваат од нема вредност. Ем ќе си ги потрошам парите, имаат попусти на 800 до 1.000 производи, Рамстор. ем не сум купила ништо. Купувам она што е а за празниците и повеќе. Во зависност од И од Кам велат дека прометот им стагнира, најосновно за со семејството да го поминеме производите и од тоа на какви акции се и покрај постојаните акции, кои им служат денот“, вели една потрошувачка. ставени, велат дека попустите се движат од 5% за промовирање на производите и нивно Просечното македонско семејство голем дел од до 30%. Оттаму велат дека економската криза доближување до потрошувачите. месечните приходи троши за храна. Државниот најмногу ја почувствувале во 2010 година. ФЈУЧЕРСИ На терен во супермаркетите „Капитал“ завод за статистика веќе не ја пресметува Првиот квартал од работењето оваа година го анкетираше неколку граѓани, кои сметаат месечната потрошувачка кошничка. Според завршиле позитивно. НАФТА дека со попустите производите си ја добива досегашната методологија, во пресметката „Имаме повеќе маркети, но во централното ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС вистинската цена. Велат дека некогаш ќе беа вклучени само исхраната и пијалаците и подрачје не е забележано некое евидентно 93,73 2,62/ММБТу начекаат поевтино, но главно, купуваат храна таа чинеше 200 евра, а тоа значи само околу намалување на бројот на посетители. Според со која ќе го поминат денот.

100 евра помалку од просечната нето-плата во BRENT бројот на нашите клуб-картички кои ги ЗА ЗАТОПЛ.

289.000 „Порано можев да си дозволам да ја наполнам земјава. користат клиентите, евидентно е дека бројот 109,59

silvana@kapital.com.mk

о обид да ги задржат потрошувачите, супермаркетите нудат попусти од 5% до 30%, бидејќи забележале дека паричникот на граѓаните е с4 поплиток, а потрошувачката кошничка с$ поскапа, па бараат начин како да си го задржат прометот. Од супермаркетот Тедико велат дека посетеноста не е намалена, но е намален износот на просечната фискална сметка од 250 на 225 денари. „Ние почувствувавме дека куповната моќ на граѓаните опаѓа. Граѓаните повеќе не купуваат с$ од еден маркет. Шетаат, ги МАКЕДОНСКА БЕРЗА споредуваат цените и на тој начин потребните МБИ 10ги купуваат од различни маркети. производи Токму1.922,87 поради намалување на куповната моќ на потрошувачите, но и зголемување на МБИД конкуренцијата, ја направивме и акцијата 1.834,79 за попуст од 3% за купување со картички на ОМБ Комерцијална банка“, вели Раде Трајковски,

120,99

е попустот што го нудат маркетите на одредени производи во обид да ги задржат потрошувачите

+0,45% +1,14% 0,00%

+0,99% -0,15%

+0,08% -0,76%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 17.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.922,87 477,97 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.834,79 1.700,68 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,99

SASX 10 +0,45% -0,70% 749,80

+1,14% SOFIX 304,54 0,00% ATHEX

0,00%

539,65

Главен индекс на Љубљанската берза

477,97 12.598,55

27.78$/унца

7.662,51

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,70% -0,26%

NASDAQ 2.874,04

-0,68% +0,28%

SASX 10 749,80

берзата, без финансиски компании

619,50$/бушел

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 539,65 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,55%

FTSE 100 5.351,35

-1,00%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

-0,26% -0,45% SWISS

DOW JONES

DAX12.598,55 Заеднички индекс 30 6.355,57

5.872,73

SBITOP 578,80

0,00%

-2,84%

S&P 500 1.324,80

Агробанка +1,86% NASDAQ -0,26% 2.874,04

DOW JONESФитофармација Галеника 2.350,00 12.598,55

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

2.850,00

93,73

BRENT 109,59

-0,44% 55.887,57 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 2.400,00

+26,66%

-0,62%

1555,70$/унца

СРЕБРО 27.78$/унца

БАКАР 7.662,51

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 15,22

-0,31%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+1,12%

-0,55%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

-0,25%

16.070,48 FTSE 100

5.351,35

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

-0,45%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.031,80

159,99

420,00

15,22

-0,55% 5.351,35БЕРЗА -1,00% ЉУБЉАНСКА

.

DAX Крка 6.355,57 47.000,00

-1,00%

+4,48%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза банка Нова кредитна

2.997,00

SWISS Горење -0,45% -2,08% 5.872,73 4.900,00

+4,06%

+0,13% -2,02%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

17.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +185,71% 1.000,00

Даскал Камчев Кав.

NIKKEI 225 Хот. Макпетрол +36,36% 8.876,59 СтопанскаИндекс банка +12,00% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза +11,99% КЈУБИ компании котирани на швајцарскиот пазар на капитал Тиквеш +6,53%

SWISS 5.872,73

+0,13%

+0,86%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

+0,99% -0,15%

ПРИРОДЕН ГАС 2,62/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

289.000

МЕТАЛИ

-1,19% +2,15% -1,30%

НИКЕЛ

16.977,50

АЛУМИНИУМ 1.922,50

ЧЕЛИК 456.50$/унца

+0,08% -0,76%

-0,01% +0,30% /

+15,93%

КУНЕ-Р-А ЕВРОПА ИНДЕКСИ -23,90% -23,90% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Хелиос

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Сладорана Д. Ш.

Јадран Капитал

+0,86%

DAX 6.355,57

936,00

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Златибор -11,11% BRAZIL -11,11% BOVESPA

Таково Осигурување

3.999,00

BRAZIL BOVESPA -0,44% -0,62% 55.887,57 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

3.031,80

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+0,86% -0,68%

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.876,59 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.200,93 ДЕН ДО 15Ч.

TOPIX CAC 40 747,16

ATHEX 539,65

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Либурнија Р. Хотели

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1421.50$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,68% S&P 500 +0,13% 1.324,80

NASDAQ 2.874,04

-0,70% +5,01% SOFIX СОЈА -2,05% -0,22% 304,54

-2,71% +0,28% +3,45% -0,28% -0,22%

2230.00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 749,80

-2,84%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +3,77% РЕГИОН

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза 1.800 1.800 1.800

на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 639,00$/бушел

-0,62% -0,28%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 477,97 CROBEX КАФЕ 1.700,68 1.78/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 55.887,57 304,54

0,00%

SBITOP 578,80

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-2,05% -0,44%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.031,80

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.700,68 1.324,80

1555,70$/унца

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 578,80

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

+1,14%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.977,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.922,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 456.50$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-1,19% -0,01% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 +2,15% +0,30% 2.200 2.200 2.200 +0,45% 1.922,87 -0,28% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД -1,30% / +1,14% 1.800 1.800 1.800 1.834,79 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -2,84% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,99 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,28%

ЗЛАТО

Главен индекс на Сараевската берза

-2,05%

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,45%

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 150,00 19.200,93 168,00 953,00

619,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 639,00$/бушел

КАФЕ 1.78/бушел

СУРОВИНИ

+3,77% +5,01% -0,22%

КАКАО

2230.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1421.50$/бушел

-2,71% +3,45% -0,22%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,31%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

1.598,00

ПЧЕНКА

+1,86%

Галеника Фитофармација

2.350,00

Агробанка

936,00

+0,86%

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ Д-р Љубе Трпески

професор на Економскиот факултет во Скопје

Парите и банкарството – нов универзитетски учебник

Н

Според мои сознанија, за првпат во еден учебник во Македонија се презентирани најновите сознанија од Базелските спогодби за банкарството (1, 2 и 3), од кои дел од Базел 2 и речиси целиот Базел 3 с$ уште не се до крај применети од банките дури и во најразвиените земји

аучниот труд „Пари и банкарство“ од авторите проф. д-р Томе Неновски и проф. д-р Евица Делова-Јолевска, за кој деновиве беше направена презентација и промоција на Американ колеџ во Скопје, по својата содржина е конципиран по урнекот на универзитетските учебници на американските универзитети од оваа проблематика, кои најчесто носат наслов „Пари и банкарство” (Money and banking). Водејќи се по таа логика, авторите во првиот дел од трудот ги обработуваат: парите, нивното настанување, функциите, вредноста, видовите монетарни агрегати, трансмисиониот механизам преку кој се пренесуваат ефектите од монетарните врз реалните варијабли, како и понудата и побарувачката на парите. Некои од споменатите категории, како што е на пример, побарувачката на пари, се многу сложени и студентите вообичаено имаат тешкотии во нивното поимање и разбирање. Но, поради начинот на кој авторите ги објасниле овие категории во трудот, убеден сум дека студентите ќе немаат проблем во совладувањето на оваа материја. Јазикот и стилот што се употребува во објаснувањето на овие сложени поими и категории претставува посебна одлика на овој труд во споредба со многу други трудови (учебници) во кои се обработува истата проблематика. И во вториот дел, во кој се обработува банкарската проблематика, авторите, повторно водејќи се по урнекот на учебниците од западните универзитети,

најпрвин ја обработуваат централната банка, нејзината улога и значење, функциите и инструментите што ги употребува за остварување на функциите. Потоа, обработени се видовите банки и други небанкарски финансиски институции. Исто така, детално се обработени трите главни видови банкарски работи: пасивните, активните и неутралните банкарски работи. Авторите отишле и чекор понатаму и се зафатиле со презентација на материја која вообичаено се изучува на понапредни банкарски курсеви, како што се на пример, иновациите во банкарството, дерегулацијата, глобализацијата, секјуритизацијата, од кои некои од нив се јавуваат како причинители за најновата светска финансиска криза. Посебна одлика на овој труд претставува деталната обработка на разните видови ризици со кои се сретнуваат банките во своето работење, потоа анализата на финансиските извештаи на банките и супервизијата на банките. Во овој дел, посебно во делот за супервизијата, доаѓа до израз и практичното искуство што го имаат авторите и тоа им помогнало сложената материја од областа на супервизијата да ја презентираат на јасен и концизен начин и со стил и јазик прилагоден за студентите кои прв пат се сретнуваат со оваа проблематика. Според мои сознанија, за првпат во еден учебник во Македонија се презентирани најновите сознанија од Базелските спогодби за банкарството (1, 2 и 3), од кои дел од Базел 2 и речиси целиот Базел 3 с$ уште не се до крај применети од банките дури и во најразвиените земји. Авторите се потрудиле по секоја глава

да дадат резиме, потоа да ги извлечат клучните зборови (изрази) и да ги дадат прашањата за проверка на знаењето. Тоа многу ќе им помогне на студентите и ќе им го олесни совладувањето на инаку, една од најсложените економски категории, како што се парите и банките и нивните функции. Научниот труд „Пари и банкарство”, според презентираната материја и опфатноста со која се обработени темите, може да се препорача не само на студентите-додипломци, кои ги изучуваат монетарните и банкарските дисциплини, туку одделни делови од трудот ќе бидат од корист и за постдипломците кои се определиле да ги продлабочат своите знаења од областа на монетарните финансии и банкарството. Исто така, и вработените во областа на банкарската индустрија, како и во другите небанкарски финансиски институции во овој труд ќе најдат корисно четиво за дополнување на нивните знаења. Кога би ја градирале оценката за овој труд, тогаш таа би била највисока. Таа оценка важи и за содржината и за стилот и јазикот на којшто е презентирана материјата. Со оглед на фактот што во најголем број универзитети, пред с$ во САД, учебниците со ваква содржина најчесто се насловени како „Пари и банкарство” (*Money and banking) и што овој учебник ќе го користат првенствено студентите на Американ колеџ во Скопје, сугестијата дадена на авторите на овој труд за ваков наслов на трудот, која тие ја прифатија, мислам дека е најадекватна и ја одразува не само содржината и структурата на презентираната материја, туку и на духот на времето.

Доживотен бизнис-нетворкинг

С

ите читатели кои до 6 јуни ќе се пријават на конкурсот имаат можност да освојат стипендија и да станат учесници на меѓународно акредитираните Executive MBA или MBA програми на најдобрата бизнис-школа во регионот, COTRUGLI Business School. Процесот на стипендиски пријави за E/ MBA програмите се состои од два круга. Ги повикуваме сите заинтересирани македонски менаџери кои ги исполнуваат условите да се пријават на www.cotrugli.eu/scholarships. По онлајнпријавата ќе добиете апликациски материјал кој, пополнет на англиски јазик, го враќате назад преку имејл, најдоцна до 6 јуни. Вредноста на стипендиите надминува 100.000 евра, а финалниот дел од процесот на селекција и тестирањето ќе бидат одржани на 16 и на 17 јуни во Скопје. Капитал Медиа Гроуп, заедно со Алфа ТВ и радиото Клуб ФМ, вкупно доделуваат 12 стипендии, кои се поделени во две категории: 1. Executive MBA програма за кандидатите со минимум пет години менаџерско искуство; 2. MBA програма за помлади кандидати со минимум три години работно искуство по завршениот факултет. Во секоја категорија се доделуваат една целосна и пет делумни стипендии.

Школа која собира учесници од целиот регион COTRUGLI Business School со своите предавачи од целиот свет и меѓународно акредитираните MBA програми ја поврзува целата Југоисточна Европа. Со центрите во Загреб и во Белград оваа школа привлекува посетители од Хрватска, БиХ, Бугарија, Унгарија, Македонија, Словенија, Србија и од Романија. MBA програмите на оваа школа ги имаат завршено повеќе од 1.000 менаџери од целиот регион, што е уште еден показател за квалитетот на програмите и на самата школа.

Стуктура на учесниците

Двете програми за кои доделуваме стипендии се целосно компатибилни со постојаниот работен однос, а

тематски овозможуваат софистицирани знаења и вештини од различни подрачја на работење – од финансии до човечки ресурси. Всушност, така разновидна е и структурата на учесници во однос на позициите од кои доаѓаат: 70% од нив се на раководни позиции во поголеми или во помали организации во регионот, како директори на компании и оддели или како самостојни претприемачи (10%). Учесниците доаѓаат од приближно ист број големи и помали организации, а пресекот според дејностите од кои доаѓаат е навистина интересен. Така, на пример, најголем дел од нив доаѓаат од фармацевтската индустрија, градежништвото, инженерството и од компјутерската индустрија. Освен тоа, високо се застапени и менаџери од подрачјето на телекомуникации, Интернет и веб, како и од банкарскиот и од финансискиот сектор. Остатокот доаѓа од хотелиерството и туризмот, консултантскиот сектор итн.

Тимската работа на MBA програмите

Двете MBA програми за кои доделуваме стипендии се конципирани така што учесниците работат во тимови од по пет члена. Тимовите ги сочинуваат учесници од различни сектори и бизнис-подрачја, со што дополнително е ставен акцент на меѓусебно учење и размена на работни искуства. Во текот на целата програма тимовите анализираат различни бизнисслучаи од странската и од домашната практика, односно совладуваат практични бизнис-знаења според методот на case study.

Поврзаност и по завршувањето на програмите

Учесниците кои минуваат една или две години (во зависност од програмата на која се запишани) во друштво на квалитетни поединци впиваат знаења од најдобрите светски консултанти и предавачи, постојано работат на себе, се развиваат и тестираат нови модели на работното место. Како резултат на сето тоа, успехот не изостанува: според податоците на школата, уште за време на траењето на програмата 30% од учесниците напредуваат или го менуваат работното место врз основа

на нетворкингот во рамките на својата генерација. Освен тоа, COTRUGLI за нив организира и дополнителни собирања, преку COTRUGLI Days-e, Alumni Club, CОTRUGLI форумите и преку додатни едукативни содржини (конференции и сл.), кино-претстави и различни спортски активности. За да ви ја олесниме одлуката во однос на пријавувањето за стипендија, ви ги пренесуваме причините за пријавување и впечатоците на стипендиските финалисти од регионот. „Сметам дека постојаното вложување во себе и учењето се предуслов за успех. COTRUGLI Business School ја одбрав поради програмата, која ги следи најновите трендови и случувања во деловниот свет и поради динамичното позитивно опкружување, кое ве поттикнува секогаш да барате повеќе од себе. Веќе со самото учество во процесот на натпреварување за стипендиите влегувате во позитивното опкружување на соработници со различни професионални искуства, но со иста цел: учење и понатамошно унапредување на своите вештини. Стипендијата COTRUGLI за Executive MBA програмата ми овозможи пристап до нови знаења и искуства и постојано вложување во себе. Секому би му препорачала да се пријави за стипендија!“

Николина Диздар Чехулиќ (Хрватска), регионален раководител за Југоисточна Европа General Electric

„Иако и во моментот на започнување со Executive MBA програмата се наоѓав на висока менаџерска функција, во текот на речиси две години студирање мојата кариера забележа вртоглав подем. Сигурен сум дека постои значаен придонес на Executive MBA програмата во сето тоа. Голем број знаења кои ги стекнав посетувајќи ја програмата ми користеа за да го унапредам работењето во деловите од компанијата кои беа под моја одговорност. Во работата осетив три клучни придобивки од EMBA програмата: првата е што знаењата кои

се добиваат се практични и погодни за брза имплементација. Практички, с$ што ќе научите денес можете веќе утре да го имплементирате во реална ситуација, т.е. на работа. Втората придобивка е што она што го слушате на предавањата ве мотивира на креативно размислување, кое произведува идеи што доведуваат до унапредување на она со што се занимавате. Третата придобивка е вмрежувањето со останатите учесници и предавачи, што ви отвора нови можности во идниот професионален живот, во смисла на кариера и развој. Горд сум што ја одбрав COTRUGLI EMBA програмата. Ви препорачувам и вам да го сторите истото.“

Младен Остоиќ (Србија), член на поширокиот одбор на директори, шеф на Life, HR, Logistics, & Non Life Internal Sales Force, менаџер за Црна Гора Delta Generali osiguranje

Како да се пријавите за стипендиите?

за конкурирање за Execu)ve MBA програмата Услови

завршен факултет; активно познавање на англискиот јазик; минимум пет години релевантно работно искуство; пожелно менаџерско искуство. Услови за конкурирање за MBA програмата завршен факултет; активно познавање на англискиот јазик; минимум три години работно искуство. ОНЛАЈН7ПРИЈАВА НА: www.cotrugli.eu/scholarships

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

ЕЦБ ги блокира сметките на грчките банки. Драхмата тропа на врата! Потенцирајќи ја кревката состојба на грчкиот банкарски систем, ЕЦБ доцна во средата изјави дека престанала да обезбедува ликвидност за некои од банките во земјата, бидејќи нивниот капитал бил премногу исцрпен. Аналитичарите велат дека ова е само почеток на враќањето кон драхмата Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Е

вропската централна банка (ЕЦБ) престана да нуди ликвидност за оние грчки банки кои не ги смета за солвентни, а меѓ ународната загриженост за еврозоната се зголеми откако Атина побара нови избори, на кои се чини дека ќе победат партии кои се противат на мерките за штедење. Потенцирајќи ја кревката состојба на грчкиот банкарски систем, ЕЦБ доцна во средата изјави дека престанала да обезбедува ликвидност за некои од банките во земјата, бидејќи нивниот капитал бил премногу исцрпен. „Бидејќи не беше завршена рекапитализацијата на банките, ЕЦБ одлучи да ги сопре монетарните операции кон Грција“, изјави висок претставник на банката за Ројтерс, кој сакаше да остане анонимен. Ова значи дека грчките банки повеќе нема да може да се обратат до ЕЦБ за заеми по поволни каматни стапки, па ќе мора да се свртат кон итното и поскапо финансирање на Централната банка на Грција. Овој потег од ЕЦБ доаѓа откако нејзиниот претседател, Марио Драги, за прв пат призна дека големи се шансите Грција да ја напушти еврозоната.

„Излегувањето на Грција од еврозоната веќе не е табу-тема. И покрај тоа што ЕЦБ силно препорачува земјата да остане во монетарниот блок, ние мора да го штитиме интегритетот на нашиот биланс на состојба“, рече Драги во својот говор во вторникот. С$ уште не е јасно на кои од грчките банки се однесува оваа забрана, бидејќи ЕЦБ с$ уште не излегла со официјално соопштение. Изворот на Ројтерс вели дека станува збор за најголемите грчки банки - Националната банка на Грција (НБГ), Алфа банк, Еуробанк и Пиреус банк - чија ликвидност е толку ниска што со месеци работат негативно. Четирите најголеми банки во Грција се во толку голема криза што итно им се потребни околу 18 милијарди евра за да обезбедат здрава ликвидност. Овие пари треба да ги добијат од Европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФСФ), но сега, поради политичката криза и неможноста да се формира влада, средствата од овој фонд с$ уште остануваат замрзнати, иако шефот на грчкиот фонд за финансиска стабилност, Панајотис Томопулос, најави дека следната недела банките ќе може да ги к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

добијат овие пари. Според прогнози на ММФ, потребите на банките за покривање на штетите од претструктурирање на грчкиот долг се околу 50 милијарди евра, а земјата ја доби само првата транша помош за банките од ЕЦБ, во износ од 25 милијарди евра. НБГ, Алфа банк, Еуробанк и Пиреус банк минатиот квартал го завршија со загуби од вкупно 27,9 милијарди евра, од кои 23 милијарди излегуваат од спогодбата за отпишување на дел л

е

н

о

г л

а с

и

БАЛКАН 13

МАРИО ДРАГИ

претседател на ЕЦБ

“

Излегувањето на Грција од еврозоната веќе не е табу-тема. Ние мора да го штитиме интегритетот на нашиот биланс на состојба.

од грчкиот долг. Аналитичарите велат дека ситуацијата во овој сектор станува шизофренична поради реакцијата на граѓаните, кои забрзано ги повлекуваат еврата од своите сметки во банките, бидејќи стравуваат дека земјата може да ја напушти еврозоната, и покрај решеноста на Германија и Франција да ја зачуваат монетарната унија. Стравот дека Атина е на работ да излезе од еврозоната и да предизвика нова финансиска криза ги потресе глобалните пазари и ги алармираше светските лидери, со што Грција ќе биде на врвот од агендата на Г-8 самитот, кој ќе се одржи овој викенд. Ризикот кризата да се прошири и во поголемите европски економии, кои се ранливи поради големиот долг или ослабените банки, предизвика пад на акциите и ја доведе единствената европска валута на најниско ниво за оваа година. „Ако Грција ја напушти еврозоната, последиците ќе бидат мошне штетни, налик на оние кога инвестициската банка Леман брадерс пропадна во 2008 година, ширејќи паника низ глобалните финансиски пазари“, изјави претседателот на Светска банка, Роберт Зелик. Шефот на Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), Кристин Лагард, предупреди дека последиците ќе бидат многу скапи ако Грција ја напушти еврозоната, што повеќе не претставува табу, сега кога европските лидери почнаа отоворено да зборуваат за тоа.

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

„Господарката“ на Европа ги испушта конците од раце

Која е „девојката“ Меркел?

А

нгела Меркел е родена како Ангела Доротеа Каснер во Хамбург на 17 јули 1954 година, како ќерка на Хорст Каснер, лутерански свештеник и неговата сопруга Херлинд, наставник по англиски и латински. Нејзината мајка била член на Социјалдемократската партија на Германија. Меркел пораснала во село 80 километри северно од Берлин, а се образувала во Темплин и на Универзитетот во Лајпциг, каде што студирала физика од 1973 до 1978 година. Меркел работела и студирала во Централниот институт за физичка хемија на Академијата на науките во Берлин Адлерсхоф во периодот 1978-1990 година. Откако е наградена со докторат за нејзината теза за квантната хемија, таа продолжила да работи како истражувач. Во 1989 година Меркел се вклучила во растечкото демократско движење по падот на Берлинскиот ѕид и се приклучила на новата партија Демократско будење. По првите (и единствените) демократски избори на Источна Германија, таа станала заменик-портпарол на новата привремена влада под водство на Лотар де Маицире. На првите општи избори по обединувањето во декември 1990 година нејзината партија се споила со западногерманската ЦДУ и таа станала министер за жени и млади во третиот кабинет на Хелмут Кол. Во 1994 година таа е поставена за министер за животна средина и нуклеарна безбедност, која ја направила повеќе видлива и & дала подлога за да ја изгради својата политичка кариера. Како еден од штитениците на Кол и неговиот најмлад министер во кабинетот, Кол & се обраќал со „Das Mädchen”(„девојката”). Кога владата на Кол беше поразена на општите избори во 1998 година, Меркел беше именувана за генерален секретар на ЦДУ. По скандалот со финансирањето на партијата, која загрози многу водечки фигури на ЦДУ, особено самиот Кол, Меркел почна да се залага за нов почеток на партијата, без него. На тој начин таа стана прва жена-претседател на ЦДУ на 10 април 2000 година. Нејзиниот избор изненади многу набљудувачи, бидејќи нејзината личност претставува спротивност на партијата за која беше избрана да ја води. Меркел е протестант, со потекло од претежно протестантска северна Германија, а во ЦДУ доминира машки пол, општествено конзервативна партија со седишта во западна и во јужна Германија.

Иако денес од германскиот канцелар, Ангела Меркел, с$ уште зависи економската политика на ЕУ и што е најважно, опстанокот на единствената европска валута, еврото, таа почна да го губи тлото под своите нозе како што Европејците почнаа да се вртат кон економските идеи за раст на политичките партии лево од центарот Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Г

рците ја мразат од дното на душата, французите се свртеа против неа, а Германците стануваат рамнодушни кон нејзината политика. Железната европска леди, како што многумина ја нарекуваат Ангела Меркел, канцеларот на Германија, има премногу грижи како последица на одлуките поврзани со должничката криза во Европа, кои сега ја поткопуваат нејзината лидерска позиција. Кога на крајот од 2005 година застана на чело на Германија таа претставуваше олицетворение на моќта, храброста, решителноста, одлучноста. Иако денес од германскиот канцелар, Ангела Меркел, с$ уште зависи економската политика на ЕУ и што е најважн, опстанокот на единствената европска валута, еврото, таа почна да го губи тлото под своите нозе како што Европејците почнаа да се вртат кон економските идеи за раст на политичките партии лево од центарот. Откако го загуби својот главен партнер во борбата против должничката криза во еврозоната, сега веќе поранешниот претседател на Франција, Никола Саркози,

Ангела Меркел почна да ја губи и поддршката внатре во Германија, а тоа се покажа на последните регионални избори, посебно во покраината Северна Рајна Вестфалија, каде што традиционално, според изборот на гласачите може да се одреди расположението на сите Германци. Влегувајќи во политиката дури на 35 години, Меркел суптилно почна се искачува кон врвот благодарение на својата храброст. Искористувајќи ги сите можности пред себе, таа беше прогласена за најмоќна жена на светот според магазинот „Форбс“. Понекогаш цинична, а до крајност одлучна, со насмевка што ништо нема да ви открие, железната „фрау“ стана лидер на економските реформи за штедење во Европа, поради кои сега се чини дека скапо ќе плати. Но, таа денес полека ги испушта конците од своите раце. Откако нејзините мерки за штедење, кои требаше повторно да ја кренат на нозе Европа по зададените удари од должничката криза, почнаа да не покажуваат ефекти и наидоа на одбивање кај партиите лево од центарот, Меркел полека почна да ја губи политичката поддршка. Имено,

владејачката Христијанско-демократска унија на Меркел (ЦДУ) доживеа тежок пораз на изборите во најбројната германска покраина, Северна Рајна Вестфалија, што претставува најлош резултат на партијата од Втората ссветска војна па наваму.

Промена на силите во Берлин

Левите сили во Германија, односно Социјалдемократската партија(СДП), чиј покраински лидер, Ханелоре Крафт, досега предводеше малцинска влада, обезбедија мнозинство и во иднина ќе можат непречено да владеат во коалиција со партијата на Зелените. По изборите, политичките аналитичари се согласни дека резултатите може да го променат односот на силите и во Берлин. Резултатите од овие избори претставуваат двоен пораз за Меркел. Гласачите во Северна Рајна Вестфалија не само што ја отфрлија нејзината партија, туку истовремено ги отфрлија и мерките за штедење кои таа ги наметна за земји како Грција, Шпанија и за Португалија. Некои аналитичари сега прогнозираат дека може да се повтори сликата од пред седум години, кога тогашниот канцелар, Герхард

Фејсбук денес излегува на берза

Н

ајочекуваната иницијална јавна понуда (ИПО) оваа година на американскиот пазар ќе започне денес, бидејќи компанијата која го промени начинот на којшто комуницираат луѓето и бизнисите, социјалната мрежа Фејсбук, излегува на берзата Насдак. Извори за Ројтерс велат дека книгата со акционери на Фејсбук веќе е преполна, и покрај падот на приходите на компанијата во првиот квартал поради падот на приходите од мобилни реклами, со што се докажа дека мобилниот адвертајзинг за Фејсбук претставува непознато поле, кое допрва ќе го развива. Дел од инвеститорите се разочараа кога Фејсбук ги објави кварталните

извештаи, во кои се покажа дека компанијата оствари пад на приходите и добивката во однос на последниот квартал од минатата година. Ова е прв пад од овој вид кој го забележа компанијата во последните две години, а неговата објава стигна во многу незгодно време, пред долгочекуваното ИПО. Во првиот квартал од годинава бројот на корисници на Фејсбук порасна на 901 милион. Компанијата забележа квартален пад на приходите од 6% и квартален пад на добивката од 12%. Остануваат поделени мислењата на инвеститорита за тоа какви ќе бидат перформансите на акциите на Фејсбук. И покрај лошите квартални податоци, некои од брокерите велат дека компанијата преку излегувањето на берза ќе собере рекордни 10,6

милијарди долари ако продаде 337 милиони акции по цена од 28 до 35 долари за една, а ако побарувачката е голема, оваа цена, секако, ќе расте. Интересот на инвеститорите за акциите на Фејсбук не престанува, па затоа, компанијата одлучи да го зголеми бројот на акции за 25%, со што компанијата може да собере 16 милијарди долари. ИПИ на Фејсбук денес е извонредно добра причина за радување на Волстрит, нормално, во овие кризни времиња. Сега-засега, инвеститорите веруваат дека “старт ап“ компанијата водена од 28-годишно момче е повредна од Боинг, најголемиот производител на авиони во светот. Фејсбук наскоро ќе може да се пофали со милијарда корисници или секој

Шредер, доживеа понижувачки пораз во покраината, по што мораше да свика вонредни парламентарни избори. Веќе се јавија и првите шпекулации дека по убедливата победа, старо-новиот премиер на Северна Рајна Вестфалија, Ханелоре Крафт, би можела да се јави и како главен ривал на Меркел на парламентарните избори. Некои од аналитичарите сметаат дека туркајќи ги реформите со помош на своите економски министри, таа отиде до крајност која им дојде преку глава на периферните земји од еврозоната, а таа крајност сега & се враќа како бумеранг и удира по нејзината лидерска функција во Германија. Џорџ Сорос неодамна изјави дека Меркел ја води Европа во погрешна насока, но и покрај сите критики, упорноста да се спроведат реформите за штедење ја прават еден од најупорните политичари, кои имаат најголемо влијание врз клучните одлуки за иднината на ЕУ. Нејзината иднина на политичката сцена во Германија останува несигурна, па затоа, политиколозите очекуваат Меркел да попушти во своите ставови за политиката за штедење на презадолжените земји и да прифати дел од политиката за економски раст, чиј предводник е новиот претседател на Франција, Франсоа Оланд.

седми човек од светското население. Минатата година генерираше 3,7 милијарди долари приход и точно една милијарда долари профит. Иако овие бројки се мали за компанија која треба да вреди речиси 100 милијарди долари, има многу причини кои ја оправдуваат возбудата меѓу инвеститорите за ИПО на Фејсбук. Се претпоставува дека иницијалната јавна понуда на Фејсбук ќе биде трета најголема во американската берзанска историја, по оние на Виза и на Џенерал моторс. Се очекува преку излегувањето на берза да се зголеми пазарната вредност на Фејсбук на 93 до 104 милијарди долари, со што компанијата ќе им конкурира на гигантите како Амазон и Гугл, а ќе ја надмине вредноста на Хјулит-Пакард и Дел заедно.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 18.05.2012

15

ФЕЉТОН

43

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал л ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа овааа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцир рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ШКИ ГЛАВА 5: ДИЗАЈНИРАЊЕ МАРКЕТИН Т ОС ЧН СИСТЕМИ НА ЕЛАСТИ

Еластичноста е формула за успех

Тие што се доволно луди да мислат дека можат да го сменат светот се тие што го прават тоа. СТИВ ЏОБС

Еластичноста е начин на размислување кој стручњаците за маркетинг, како и секој во нивната организација мора да го вградат во себе. Стручњаците за маркетинг треба да ја завладеат еластичноста ако сакаат да се впуштат на пазарот енергично, да продрат низ хаосот и да се поврзат со потрошувачите. Еластичното размислување ја трансформира анксиозноста во акција, а тешкотијата во решителност

З

АБРЗАНИТЕ СТАПКИ на промена, зголемените нивоа на сложеност и ескалирачките ризици и неизвесност станаа новата маркетиншка реалност во времe на турбуленција. За да се одбрани од надворешните шокови на турбуленцијата и на хаосот што можат да уништат еден бизнис, една компанија мора да го зголеми својот капацитет за еластичност на сите нивоа, а особено во маркетингот и во продажбата. Еластичноста е начин на размислување кој стручњаците за маркетинг, како и секој во нивната организација мора да го вградат во себе. Стручњаците за маркетинг треба да ја завладеат еластичноста ако сакаат да се впуштат на пазарот енергично, да продрат низ хаосот и да се поврзат со потрошувачите. Еластичното размислување од страна на стручњаци за маркетинг ја трансформира анксиозноста во акција, а тешкотијата во решителност. Решителните стручњаци за маркетинг не само што заздравуваат од кризите. Тие го градат внатрешниот капацитет за да го очекуваат неочекуваното. Тие постојано ги преосмислуваат деловните модели и маркетиншките стратегии во текот на хаотичните времиња, така што можат брзо да се приспособат на околностите во услови на промена на пазарот. Дене с типичната компанија корис ти маркетиншки систем што се оформил со тек на време, како резултат на долгогодишни обиди и грешки. Компанијата има развиено политика, стратегии и тактика за користење на маркетиншкото истражување, одредување цени, продажна сила, рекламирање, промоции, трговски саеми и други маркетиншки алатки. Оваа практика, веројатно, ќе истрае, бидејќи дава чувство на безбедност и предвидливост. Таа функционираше во минатото и се претпоставува дека ќе функционира и во иднина. Меѓутоа, постои еден проблем. Светот продолжува да се менува. Зголемената турбуленција и хаос го трансформираат светот побрзо и на подраматични начини отколку кога било во изминатите 50 години. Денес клиентите доживуваат промени на своите интереси, буџет и вредности. Каналите на дистрибуција добиваат нови форми, додека во исто

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнис-стратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

време се појавуваат нови канали на комуникација. Се појавуваат нови конкуренти. Се наметнува ново владино законодавство и регулатива. Турбуленцијата секогаш е присутна. Овој развој ја става компанијата во една стратегиска точка на пресврт: или компанијата ќе продолжи со истата стратегија или ја препознава потребата за нова стратегија. Јасно, компанијата треба повторно да се наврати и да ги ревидира своите маркетиншки политика и алатки. Ако не го направи тоа, новото опкружување ќе ја казни - можеби до точка на банкрот. Првата задача е да се препознаат главните промени што се случиле на полето на маркетингот. Во рамка се наброени четири клучни промени. Овие промени бараат радикално ново размислување од страна на менаџерите и на стручњаците за маркетинг. Паметните компании се префрлаат од еден начин на размислување на друг.

удел во паричникот на секој клиент; • Од локална кон „глокална“ (и глобална и локална); • Од фокусирање врз финансиски резултати кон, исто така, фокусирање врз маркетиншки резултати; • Од фокусирање врз придобивките на акционерот кон фокусирање врз придобивките на засегнатите страни. Ние не велиме дека секоја компанија го менува својот маркетиншки начин на размислување. Целта на овие списоци е да ја охрабрат вашата компанија да ја преиспита својата актуелна маркетиншка политика и идеи. Се надеваме дека ќе направите одредени важни промени што ќе го подобрат резултатот на маркетингот. Друг поттик за повторно осмислување на маркетингот на една компанија е да се погледнат карактеристиките што, вообичаено, ги одвојуваат слабите, добрите и одличните маркетиншки компании.

(Продолжува) Во следниот број: Кои се вообичаени маркетиншки реакции за време на криза?

Главни промени во начинот на размислување на стручњаците за маркетинг

• Од стручњаци за маркетинг што размислуваат за клиентите кон сите вработени што размислуваат за клиентите; • Од продавање секому кон обид да се биде најдобра фирма што опслужува одредени целни пазари; • Од организирање според производи кон организирање според сегменти на клиенти; • Од изработка на с$ внатре во компанијата кон с$ поголемо купување стока и услуги од надвор; • Од користење голем број снабдувачи кон работење со неколку, повеќе партнерски ориентирани, снабдувачи; • Од нагласување конкретни средства кон нагласување апстрактни средства на маркетинг (марка на компанијата, вредност на клиентот, верност ма каналот и на интелект уалната сопственост); • Од градење марки преку рекламирање кон градење марки преку интегрирани маркетиншки комуникации (IMC) и резултати што задоволуваат; • Од остварување профит од секоја продажба кон градење долгорочна вредност за клиентот; • Од стремеж за поголем удел на пазарот кон стремеж за поголем

к

о

м

е

р

ц

и

ЧЕТИРИ КЛУЧНИ ПРОМЕНИ НА ПОЛЕТО НА МАРКЕТИНГ Клиентите се подобро информирани од кога било. Тие се еманципирани. Можат да откријат речиси с$ за кој било производ, услуга или компанија со пребарување на Интернет и со контактирање со други луѓе преку своите социјални мрежи. Клиентите се с$ поподготвени да купуваат и да веруваат на добро познати марки развиени за одредени синџири продавници кога имаат пониска цена отколку силно рекламирани национални марки. Конкурентите се способни побрзо да имитираат кој било нов производ или услуга, на тој начин намалувајќи го враќањето на инвестицијата (ROI) на иноваторот. Конкурентските предности денес имаат многу пократок век. Интернетот и социјалните мрежи создадоа радикално нови медиуми и извори на информации, како и нови начини за продажба директно на клиентот.

1 2 3 4

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

30 MAJ - SPECIJALEN PRILOG

SKOPJE SE GRADI VO SKOPJE NIKNUVAAT NOVI NASELBI. VO NOVO LISI^E I VO BUTEL SE GRADAT NOVI “GRADOVI”.

KOI SE INVESTITORITE KOI GRADAT OGROMNI STANBENI KOMPLEKSI NA OVIE LOKACII, KAKVA E PONUDATA, PO KOI CENI SE PRODAVAAT STANOVITE? STANBENATA EKSPANZIJA PRODOL@UVA I NA DRUGITE ATRAKTIVNI LOKACII VO SKOPJE! ZGOLEMENATA IZGRADBA NA TRGOVSKO-DELOVNI CENTRI VE]E DAVA EFEKTI. SKOPJE SITI MOL KOJ GI OTVARA VRATITE NAESEN DONESE I NOVI BRENDOVI I ZGOLEMENA PONUDA ZA MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I! KOI SE DRUGITE TRGOVSKI I DELOVNI CENTRI KOI SE GRADAT VO SKOPJE? NOVI HOTELSKI BRENDOVI VO SKOPJE! IZDADENI SE POVE]E DOZVOLI ZA GRADBA NA HOTELI NA POVE]E LOKACII VO SKOPJE. MERIOT PO^UVA DA SE GRADI, U[TE NEKOLKU DRUGI HOTELSKI BRENDOVI SE NA POVIDOK! KOJ GRADI? KOI HOTELSKI BRENDOVI DOA\AAT? “KAPITAL” ANALIZIRA KAKO IZGRADBATA NA NOVI HOTELI ]E SE ODRAZI VRZ KVALITET NA HOTELSKATA PONUDA VO MAKEDONSKATA METROPOLA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG SKOPJE SE GRADI KOJ ]E IZLEZE NA 30 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111