531-21.05.2012

понеделник. 21 мај 2012 пон. max. 260 C min. 110 C

вто. max. 230 C min. 70 C

сре. max. 220 C min. 70 C

МБИ 10

1.917,33

-0,29%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.829,82

-0,27%

ОМБ

120,99

0,00%

ЕМУ

€

61,64

САД

$

48,60

Курсна листа на Народна банка на Македонија

FACEBOOK НА БЕРЗА

“LIKE“ ВРЕДЕН 100 МИЛИЈАРДИ ДОЛАРИ 3

Антикорупциска ќе лови МАКЕДОНСКИТЕ нелогичности во изјавите ФИРМИ ГО ГУБАТ ГРЧКИОТ ПАЗАР за имотна состојба и за 4-5 судир на интереси! 6

ЗОШТО АРИФИ МОЛЧИ ЗА ИЗВЕШТАЈОТ ЗА МЕДИУМИТЕ НА МЕЃУНАРОДНАТА МИСИЈА? 6

БИШЕВ: Штедењето во Стопанска банка расте 11

Комерција Комерцијалното огласување огласувањ паѓа, медиумите неликвидни 9

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 531 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

НИШТО ОД ЧИКАГО! ГРУЕВСКИ:

СТР. КОГА ИМ ТРЕБАМЕ НЕ КОРИСТАТ, КОГА НАТО 2-3 НИ ТРЕБА, НИ ДРЖАТ ЛЕКЦИИ!

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“

МЕНДУХ ТАЧИ

лидер на ДПА

понеделник 21/05/2012

КОМЕНТАР

Биљана ЗдравковскаСтојчевска

zdravkovska@kapital.com.mk

Профитабилни газди и медиуми

Д

одека многу компании и медиуми горат во економските проблеми, некои други ги има зафатено фин бран свежина. Секој би бил освежен да добива загарантирани 2-3 милиони евра годишно од државниот Буџет. Тоа е сон на секоја типично македонска фирма. Да се закачи на државниот Буџет. Но, досегашното искуство покажа дека во оние сектори каде што како главен играч влегува државата многу брзо исчезнуваат пазарната логика и законитостите. Бидејќи во случајот, државата е најголем и најбогат клиент, со буџет од близу три милијарди евра, логично е дека таа ќе ги поставува условите за игра. Оние кои нема да играат по нејзините правила излегуваат од пазарот. Тука веќе нема игра. Или си со државата или ќе се помириш дека секој ден можеш да бидеш исфрлен од пазарот. Истото се случува и на медиумскиот пазар, кој веќе неколку години наназад функционира надвор од сите пазарни логики. По затворањето на А1 телевизија, сега двете најгледани телевизии, Сител и Канал 5, се посебно освежени. Кога во Македонија би имало нормален медиумски пазар кој функционира на пазарни основи, информациите дека Сител и Канал 5 имале раст на профитите од 490%, односно 372% за една година сигурно би биле предмет на анализа не само на некои медиуми, туку и на многу други институции, како на пример, Антимонополската комисија, Антикорупциската комисија, Советот за радиодифузија, а сигурно посебно заинтересирана би била Управата за јавни приходи... Посебно што овие две телевизии се во директна или индиректна сопственост на претседатели на партии кои се на власт. Тука има многу простор за конфликт на интереси и злоупотреби на службените положби. Но, во нашата застоена бара веќе одамна никој на ништо не реагира. Ниту прашува зошто Македонија годишно троши до 1,5% од Буџетот за рекламирање во „одредени” медиуми. Потоа не треба да се чудиме и да се возбудуваме на извештаите во кои Македонија се оцрнува како земја во која власта преку рекламирањето со државни пари во одредени медиуми го убива медиумскиот пазар и медиумите кои ја критикуваат.

200

илјади евра ќе чини реконструкцијата на основното училиште Ѓорѓија Пулевски, која ќе трае во текот на летниот распуст. Градоначалникот на Аеродром, Ивица Коневски, вели дека до септември ќе бидат реконструирани и градинките и останатите пет основни училишта во општина Аеродром Блаже Конески, Љубен Лапе, Лазо Ангеловски, Димитар Македонски и Гоце Делчев. За реконструкцијата и модернизацијата на училишните објекти во оваа општина се обезбедени околу 1,5 милион евра од буџетот.

Е

вропската банка за обнова и развој (ЕБРД), која го финансира проектот за хидроелектраната Бошков Мост, ја усвои жалбата на еколошката организација Еко-свест која беше поднесена во ноември минатата година поради тоа што банката не ги следела своите еколошки процедури во процесот на одобрување на проектот. „Жалбата е поднесена до ЕБОР бидејќи сметавме дека банката направила пропусти при оценката на овој проект врз животната средина, кои може да резултираат со сериозни штети по живиот свет во Националниот парк Маврово, каде што се планира да се гради хидроелектраната“, вели Ана Чоловиќ-Лешоска, директор на Еко-свест.

Груевски: Кога им требаме кога НАТО ни треба, ни др Премиерот Никола Груевски неколку часа пред почетокот на самитот на НАТО во Чикаго не само што соопшти дека нема да добиеме покана за членство, туку и најдиректно ја обвини НАТО-организацијата за двојни стандарди, за непочитување на меѓународното право, за непринципиелност и глумење одговорност и достоинство, а Грција за терор и злочин врз македонскиот народ! Катерина Синадиновска

Н

sinadinovska@kapital.com.mk

икакви очекувања за атлантската иднина на земјата и остри забелешки до НАТО за неправдата што ја нанесуваат! Ова се пораките кои премиерот Никола Груевски од Скопје ги презентира само неколку часа пред да започне самитот на Алијансата во Чикаго, заедно со експлицитно признание дека не само што нема покана за членство, туку и нема најави за скор компромис со Грција, како начин за надминување на блокадите. Груевски најдиректно ја обвини НАТО-организацијата за двојни стандарди, за непочитување на меѓународното право, за непринципиелност и глумење одговорност и достоинство. „Пазете, ве молам, говорат дека ние треба да имаме разбирање, а не говорат за нивната одговорност и достоинство! Затоа што ова веќе не е само проблем на Македонија. Ова е суштински проблем, од политичка, морална и меѓународноправна природа и НАТО нема одговор за ова. И кога говорам за тоа да се биде во Чикаго, свесно велам присуство, а не учество. Самитот е самит на земјите-членки, ние сме само кандидат, кој кога им е потребен го користат, а кога нам НАТО ни треба, добиваме лекции по политика и по важност на принципот на солидарност и консензус, и тоа во смисла дека во политиката нема правда. И што уште? Дека неправдата требало да ни биде нормална работа во нашите морални вредности, а непочитувањето на меѓународното право од страна на помоќниот нешто што се нарекува политичка реалност. И дека треба да научиме да бидеме онеправдани, бидејќи сме помали и помалку моќни. Наместо ние да сме лути, тие нам ни се лутат зошто воопшто се лутиме на неправда, која доаѓа од големите сили“, вели премиерот во интервјуто за државната агенција МИА.

Груевски, кој како што објави „Капитал“, уште пред неколку месеци одлучи да остане во Скопје на денот на самитот, вели дека немало зошто да отпатува преку океанот – со своето присуство немало да ги натера членките да се премислат, а според него, Македонија и така пратила и повисока делегација од што требало. „И министерот и претседателот, и амбасадорот во НАТО и куп луѓе со нив. Јас лично да бев на местото на претседателот немаше да отидам, а не сум сигурен дали и министерот требаше да биде таму во услови на едно такво игнорирање од НАТО. Можеби неговиот заменик ќе беше реално наше присуство, наспроти очигледната незаинтересираност на најмоќните земји на НАТО кон Македонија. И очигледната нивна заинтересираност по секоја цена да & бидат на услуга на Грција, преземајки товар, ако воопшто го чувствуваат како товар на крајно непринципиелно и некоректно однесување кон земја за чие членство ја малтретираат со години, а секогаш ја канат кога им треба, дали тоа е во моменти кога им треба за логистичка база, како што беше при интервенцијата во 1999 година кон Србија или кога требаше да бидеме во Авганистан, во Ирак и други настани каде што им требаат сојузници, им треба нашата војска, нашето присуство, нашето знаме, нашата одлучност“, вели Груевски и продолжува: „Не знам со кое лице ни се обраќаат одредени претставници на некои водечки земји-членки на НАТО или пак, со кое лице н$ оговараат по кулоарите дека сме пропуштиле некаква шанса со Папандреу и слични дипломатски фрази, од кои, верувајте ми, поради тоа што се крајно непринципиелни ми доаѓа мачнина кога ги слушам. Таква дволичност, таква политика на двојни стандарди, таква непринципиелност и оддалечување од вредностите за кои јавно се

залагаат одамна како преседан немам забележано, како што е во случајот со Македонија, каде што како капак на с$ дојде и пресудата на Меѓународниот суд на правдата во Хаг во недвосмислена наша корист“.

САД, Германија, Франција – според Груевски, ова се поголеми пријатели на Грција, отколку наши

„Главниот виновник за нашето невлегување во НАТО има свое име и се вика Грција“, вели премиерот во интервјуто. Груевски оценува дека две децении со сите сили Атина го кочи нашиот развој и напредок, вложува огромни ресурси во тоа, троши огромен политички кредит и прашањето со нас го користи пред с$ во внатрешно-политички цели и популистичка пропаганда. „С$ со единствена цел да се смени името на државата, името на нашиот народ, името на нашиот јазик и севкупно, нашиот идентитет. Додека го замајуваа народот во Грција со покажувањење мускули кон нас, со загорчување на иднината на два милиони народ, кои се пред с$ луѓе, а потоа и соседи, еве на очиглед на цел свет гледаме што правеле зад сцената и во каква ситуација ја донеле својата земја“, вели премиерот. Но, тој исто така смета дека Грција има силна поддршка во големите сили - Америка, Германија, Франција. „Ги сметам за наши пријатели, но истовремено, истите се поголеми пријатели на Грција. Така било во изминатите 21 година и затоа Грција успева да н$ малтретира до крајни граници, без да се соочи со сериозни последици. Да беше обратно, на пример, ако Грција не извршеше исполнување на одлука на меѓународен суд кон Америка, Германија или Франција, ќе се соочеше со санкции на Советот за безбедност. Или пак, ако ние не извршевме одлука во корист на Грција, истото ќе ни се случеше.Погледнете што се случува во ЕУ, таму просто ја молат Грција да не излезе од еврозоната“, вели премиерот и ја коментира и позицијата лично на претседателот на САД,

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Одложена изградбата на ХЕЦ Бошков мост

> БРОЈКА

Ништо од Чикаго!

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

www.kapital.mk

Јас, како лидер на опозицијата на Албанците, не можам да прифатам и не ми дозволуваат гласовите што ги имам да се ставам под чадор на некој друг лидер. Ние и понатаму зборуваме дека позицијата на Албанците е многу дискриминирана, а македонската опозиција мисли дека тоа не е така и затоа, мислам дека тоа претставува голем проблем за понатамошна соработка.

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

3

Странските инвеститори бараат сигурност, инфраструктура и адекватно образование!

> БРОЈКА

5

кандидати ќе се борат за ректорското место на Универзитетот Свети Кирил и Методиј. До Сенатот на најголемиот универзитет кандидатури поднеле актуелниот ректор, Велимир Стојковски, професорката на Медицинскиот факултет Весна Јаневска, поранешниот министер за образование Ненад Новковски, деканот на Шумарскиот факултет, Александар Трендафилов и Мирјана Менковска од Институтот за сточарство. Новиот ректор ќе биде избран кон крајот на јуни од страна на Сенатот на Универзитетот.

З

а привлекување странски инвеститори неопходна е сигурност на општеството, гарантирање на сопственоста од катастарот, инфраструктура и адекватно образование. Ова се дел од заклучоците на дебатата „Економски и социјален развој како предуслов за евроатлантски интеграции“, организирана од Фондацијата Фридрих Еберт - Канцеларија Скопје и Институтот за социјална демократија Прогрес. „Германскиот инвеститор воопшто не се интересира за даноци, плати и за социјални давачки. Пред с$, ги интересира како да произведат добар

> БРОЈКА

производ кој може единствено да се добие со добро квалификувани и добро платени работници“, истакна пратеникот во германскиот Бундестаг, Јосип Јуратович. Поранешниот потпретседател на Европската инвестициска банка (ЕИБ), Матијас Колац Анен, вели дека е неопходно процесот на пристапување да стане реален, а не само декларативен. „ЕИБ во Македонија вложува по околу 100 милиони евра годишно. Доколку процесот на пристапување стане пореален, бројката ќе се зголеми четири пати, а ќе може да се користат и повеќе средства од ИПА-фондовите“, вели тој.

10

милијарди долари ќе алоцира Кина за поддршка на кинеските компании за инвестирање во земјите од Источна Европа, соопшти премиерот Никола Груевски за време на неговата посета на оваа земја. Можностите за инвестирање во Македонија биле презентирани од владиниот тим пред околу 500 компании во пет градови во Кина. На средбата со кинескиот премиер, Вен Џиабао, македонскиот економски тим истапил со конкретни предлози и области во кои може да инвестираат компаниите, со цел да се привлече дел од парите предвидени за инвестиции во Источна Европа да влезат во Македонија.

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

е н$ користат, ржат лекции!

ЖАН МАРК ОРО

П

ремиерот на Франција одлучи да се намали платата на министрите во владата и на претседателот, Франсоа Оланд, за 30%, како прва мерка за штедење на новата власт

ГРУЕВСКИ: Во Чикаго нема надеж, се посветувам на нешто каде што има надеж!

П

ремиерот вели дека по враќањето од Кина, каде што покрај средбата со кинескиот колега, имал и петдневно презентирање во пет различни градови на можностите за инвестиции во Македонија пред приближно 500 компании. „Се борам. За секој пријател, за секој инвеститор, за секој граѓанин, со целото срце, правам максимум за да обезбедам подобра и попросперитетна иднина за нашите граѓани и за нивните поколенија. Кон средината на следната недела во два дена ќе бидам во Торино, Милано и во Рим, каде што ќе имаме четири презентации пред различни групи инвеститори, и посета на Ватикан, со прием кај папата и премиерот на Ватикан, во рамките на чествувањето на делото и ликот на светите просветители свети Кирил и Методиј“, вели тој. „Што се однесува до лобирање во НАТО, с$ што можевме направивме во претходните 7-8 месеци, заедно со министрите и претседателот, нема врата каде што не тропнавме, нема адреса на којашто не се обративме, буквално сите земји-членки ги посетивме и совеста ни е чиста, направивме с$ што е во наша моќ, дадовме максимум.“ Барак Обама: „Јас длабоко верувам дека и самиот Барак Обама длабоко во себе е свесен за неправдата и сигурно се чуди на грчката политика, но очигледно, во овој момент има други причини поради кои не може ова да го каже. Видете, и тој е човек од крв и месо, и тој има и свест, и емоции и разум“, вели Груевски и додава дека меѓународната заедница има интереси од Грција, од гласања на дијаспора во друга држава до финасирање кампањи од грчки милијардери и огромни набавки на оружја. Груевски, исто така, вели дека не може да биде обвинет за иритирачка политика кон јужниот сосед со поставувањето споменици и преименувањето на аеродромот и автопатот, оти од друга страна, тоа што Грција го правела е злочин и терор: „Воопшто не размислувам дали ги иритирам с$ додека тие ни го прават ова што ни го прават. Нема поголемо иритирање од 20-годишно блокирање, кочење, негирање, омаловажување, правење огромни финансиски штети на народот и на оваа држава, па дури и тензии. Тоа е злочин врз еден народ и една држава. С$ додека врз нас се прави овој злочин, нека не очекуваат ние да размислуваме дали нешто ќе ги нервира на дневна основа“, вели Груевски. Премиерот го завршува интервјуто со порака дека она што & преостанува на државата се реформите и принципиелното и европско однесување: „Во еден таков амбиент, ќе ја чекаме нашата историска шанса. И ќе ја искористиме. Како што нашите предци работеле неуморно за остварување на своите

ГЛИГОР БИШЕВ

С

топанска банка од Скопје обезбеди кредитна поддршка за изградба на голем станбен комплекс во Скопје, вреден над 60 милиони евра. Банката ќе финансира околу 50% од целиот проект

не им беше денот

ЃОРГЕ ИВАНОВ

претседател на Р.М

Г

рчките блокади нема да н$ дефокусираат од партнерството со НАТО и од визијата за побезбеден и посигурен свет за нашите деца. Од Македонија да создадеме земја отворена за странски инвестиции, земја на напредни технологии, претприемништво и иновации. Земја во која економскиот развој и успехот се темелат врз лична одговорност, професионалност и посветеност во работата. За идентитетот нема да преговараме, во НАТО ќе влеземе како ова што сме!

идеали, во 1944 година или како што оваа генерација ја искористи историската шанса во 1991 година на 8 септември да создаде независна држава. Сепак, овие немаше да бидат воопшто никакви шанси ако претходно македонските војводи, одреди, партизани, комити, селани, земјоделци, нивните воени и политички преставници не водеа континуирана битка за својот идеал“. На крај, тој се осврнува и на опозицијата, со кус коментар дека

НИКОЛА ПОПОСКИ

министер за надворешни работи

С

удот на ОН го деградираат, своите обврски не ги исполнуваат, а договорите ги склучуваат за потоа да ги фрлаат во корпа. Скандалозно е да се истакне став за свесно силување на меѓународна правна рамка, која претходно ја наметнаа, измислувајќи спор пред 20-ина години. Истиот можеше и да не постои. Како што го нема во нормални земји, да речеме Белгија, која има провинција со исто име како и Луксембург, кој е држава! критиките од Бранко Црвенковски ќе ги смести во фиока наречена „критика заради критика“ и оценка дека и СДСМ 15 години се обидувал да најде решение на спорот, па не успеал. Нема премиер кој не сака во неговиот мандат државата да стане членка на НАТО и на ЕУ, вели премиерот и порачува дека не сака да се занимава со опозицијата во ситуација кога предизвикот пред него се само реформи, кои историјата ќе знаела каде да ги смести.

ЉУБЧО ГЕОРГИЕВСКИ

Л

идерот на ВМРО– Народна никако да стане и де јуре лидер, оти Апелациониот суд с$ уште се нема изјаснето за одлуката на Основниот суд, која вели дека предвреме бил впишан и не биле почитувани партиските процедури

Основана пред само осум години, социјалната мрежа Фејсбук денес е меѓу најпознатите десет компании во светот, а нејзиниот соосновач, 28-годишниот Марк Закерберг, е меѓу 30 најбогати луѓе на светот. Со излегувањето на берзата Насдак минатата МАРК недела Фејсбук направи ЗАКЕРБЕРГ вистински “бум“ на Волстрит и тоа во време кога довербата на инвеститорите е на најниско ниво. Ова беше полн погодок за нејзиниот основач, кој иако толку млад, сега „тежи“ речиси 20 милијарди долари. Дебито на берза на Фејсбук е историско, бидејќи ова е прв пат некоја интернет-компанија да привлече толку многу инвеститори. Поради тоа, пазарната вредност на компанијата сега изнесува над 100 милијарди долари, што е 100 пати повеќе од нејзиниот профит од лани. Идејата на Марк Закерберг која се роди во неговата студентска соба на Универзитетот Харвард се покажа како генијална, бидејки оваа социјална мрежа денес го промени начинот на комуникација на луѓето и на бизнисот.

_

ГУБИТНИК Вицепремиерот за евроинтеграции, Теута Арифи, повеќе од една недела молчи за скандалозниот извештај на мисијата на Меѓународната партнерска група на организации, кои констатираа дека во Европа најлоши кога се работи за слободата на медиумите се Македонија и Унгарија. Арифи с$ ТЕУТА уште не ги коментира АРИФИ проценките на светските угледни меѓународни медиумски организации дека Владата троши меѓу 10 и 39 милиони евра годишно на рекламирање, што директно влијае врз поткопување на медиумскиот рекламен пазар. Засега, коментар од вицепремиерот нема ниту за новиот закон за медиуми, кој во тајност го подготвува Владата, што според Мисијата, многу потсетувал на контроверзниот Закон за медиуми на премиерот Виктор Орбан во Унгарија. Освен за овие фрапантни податоци, Арифи с$ уште се нема изјаснето ниту за неуспешноста на преговорите со ЗНМ.

мисла на денот

АЛИ АХМЕТИ

Л

идерот на ДУИ џабе се дистанцираше од потпретседателката на Собранието, Сузана Салиу, која побара нов Устав и државно уредување, кога дозволи преку национализам да се бркаат политички поени

РАБОТАТА МОРА ДА БИДЕ АНГАЖИРАЊЕ, МОРА ДА БИДЕ ЗАБАВА И МОРА ДА ГИ ВЕЖБА ВАШИТЕ КРЕАТИВНИ ИНСТИНКТИ.

Ричард Бренсон американски претприемач, основач на Virgin Group

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНО ОТ...

В

Financial Review Fin

Авст Австралија ќе се соочи со штрајк на ст стотици илјади рудари. Ова го објавува австралискиот весник, кој обја пред предупредува дека континентот ќе се со соочи со штрајк на работниците од е една од носечките индустрии на држ државата.

Капитал Ка

Буга Бугарија го воведе законот за пушење. пу Главна тема во медиумите е како оваа мерка ќе мед влијае на бизнисот на угостителите, влиј кои бележат пад на прометот во последната година. посл

The Times Th

Повеќе од 1.000 милионери ќе продуцира излегувањето на Фејсбук на берза. Ова го тврди лондонскиот весник, кој коментира едно од најспектакуларните дебија во историјата на американската берза, каде што Фејсбук ги руши сите рекорди на продажба.

The Wall Streеt Journal

Американскиот бизнис-весник е загрижен од изјавите на лидерот на грчката радикална левица, Алексис Ципрас. Најновите анкети, кои покажуваат константен раст на неговиот рејтинг, не им одат во прилог на политиката на Светската банка и на ММФ.

www.kapital.mk

2 3 4

36,5

35,1

21,9

-12,4

о првите вите два месеци од годината во земјата ј влегле 71,7 , милиони евра, а во февруари ф ру р влегле 36,5 , милиони евра, р , што е 24,9 , милиони евра р помалку алку споредено со 61,4 милиони евра кои влегле во февруари лани.

светот низ медиумите...

1

29,6

28,4

21,6

-22,0

-17,8

-22,9

75,1

61,4

46,9

93,6

Во февруари евруари ру р 24,9 , милиони евра р помалку инвестиции споредено едено со лани (во милиони евра)

НАЈЧИТАНО НА WEB... Драхмата ќе ги направи Македонците „Американци“ на Халкидики?! Извозот ќе страда! Додека Владата ги финансира „своите“, медиумите умираат Недостиг на нафта во Русија Десет години игра конструктивен ивен елемент! Зошто Ахмети ја враќа аќа маската на национализмот?

Д

одека лидерите на осумте индустриски најразвиени земји на светот во Кемп Дејвид разговараа за иднината на еврозоната, првата дама на САД, Мишел Обама, како добра домаќинка, ги забавуваше првите дами на Франција, Италија, Велика Британија, Јапонија, Канада и на Русија, претставувајќи им ја Белата куќа.

Македонските фирми го губат грчкиот пазар Македонија ја губи Грција како пазар, иако & е соседна земја и држава-членка на ЕУ, со далеку поголема куповна моќ од таа на домашниот пазар и од таа во другите соседни земји. Актуелната криза во Грција не е единствената причина за колапсот на македонскиот извоз на грчкиот пазар. Надолниот тренд започнува порано, уште во 2009 година, кога кризата во Грција не беше ни почната Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

М

акедонскиот извоз во Грција во првиот квартал од годинава е најмал во историјата на трговските односи меѓу двете земји. Изнесува само 39 милиони долари. Уште пострашно е што покриеноста на увозот од Грција со извоз од Македонија е само 25,2 индексни поени, што е историски најниско ниво. Увозот од Грција изнесува 156 милиони долари. Ова значи дека Македонија ја губи Грција како пазар, иако & е соседна земја и државачленка на Европската унија, со релативно далеку поголема куповна моќ од таа на домашниот па з ар и од таа в о д ру гите соседни, па и земји во регионот. Актуелната криза во Грција не е единствената причина за колапсот на македонскиот извоз на грчкиот пазар. Надолниот тренд започнува порано, уште во 2009 година, кога кризата во Грција не беше ни почната. По рекордниот извоз од 536 милиони долари во 20 08 година, веќе во 2009 година македонскиот извоз во Грција паѓа на 291 милион долари и оттогаш бележи континуиран пад. „Загриженост треба да има во однос на трговската размена на Македонија со Грција ако се според ат дви жењата во изминатите месеци со 2008 година, која за земјава беше една од добрите години во надворешно-трговската размена (финансиската криза с$ уште беше во зародиш и последиците с$ уште не се чувствуваа врз трговијата). Никогаш не сме имале толку мал индекс на покриеност на увозот со извозот со јужниот сосед. Нашиот извоз во првите три месеци годинава е намален за 69% во споредба со 2008 година“, вели Љубица Нури, виш советник на Меѓународниот одбор на Стопанската комора за

меѓународна соработка. Сп о р ед н еа, м н о г у п о в еќе треба да н$ загрижува фактот дека во трговската размена со Грција „немаме производи со додадена вредност, со нивните компании немаме заеднички производ (освен во текстилот и тоа во вид на користење н а н а ш а т а р а б о т н а с и л а), тамошниот бизнис-сектор во Македонија не препознал терен каде што може да ги пресели бизнисите, со Грција немаме синергија за да станеме центар во транспортната логистика југсевер и запад-исток и дека како што очекувавме пред повеќе од 15 години, не е наш ветер во грбот на патот кон ЕУ“. Извозот на Македонија во Грција се сведе само на 44 производи, што е двојно помалку од претходно, кога извезувавме 86 производи. Најмногу извезуваме текстил, производи од црната и од обоената мета лургија и земјоделско-прехранбени производи. Забележително е дека за три години драстично е намален извозот на црната и на обоената металургија, кој паѓа од 56 милиони долари во првиот квартал во 2008 година на само 8,3 милиони долари во 2011 година. Речиси за три пати е намален и извозот на текстил во Грција. Во увозот доминираат енергенсите (нафтата) и производи од црната и од обоената металургија и од прехранбената индустрија. На што се должи ова? Според Нури, анализите на вака зголемениот увоз и намалениот из-воз говорат за намалените стопански активности во Грција во индустриските гранки во кои се користат производи на црната и на обоената металургија, но и дека се намалуваат нивните инвестиции во македонскиот текстил. „По с$ изгледа, не се работи само за намалена побарувачка на грчкиот пазар, туку дека Грција има намалена побарувачка од трети земји. Фактот дека околу 2.200 грчки производни

БОБАН ТОДОРОВСКИ

главен извршен директор на Стилкон

Сега Грците се во очајна состојба. Кога треба да соработуваш со нив наметнуваат неприфатливи цени. За купување бараат многу високи, а за продажба настапуваат со дампингцени за наш пазар. Тоа значи дека ние треба да ги спуштиме нашите цени, што е неприфатливо. Поради ова, државата треба да интервенира, односно да го заштити домашниот пазар. компании, меѓи кои и некои банки, ги префрлиле целосно или делумно своите бизниси во Бугарија исто така е причина за прикажување на намалените стопански активности. Податокот дека нашиот увоз од Грција расте може да биде сигнал дека во услови на криза набавката преку јужната граница е поевтина. Само во Македонија грчките инвестиции беа со цел нивните компании да се инсталираат на пазарот (телекомуникации, трговија, финансиски сектор), во експлоатацијата на природните ресурси и во трудоинтензивните гранки (тутунска, текстилна, индустрија на метали и неметали). Регионот беше, а и сега е, во логистичка функција на Грција како поддршка за нејзиното позиционирање на трети пазари. Очигледен пример е обемот на нашиот увоз на нафта од Грција и нашиот извоз на нафта и деривати на Косово“, објаснува Нури.

Компаниите забораваат на грчкиот пазар

Компаниите на терен го губат пазарот во Грција и свесно се откажуваат од извоз, затоа што имаат проблем со цените и со наплатата. Од 2008 година кумановската

ЉУБИЦА НУРИ

виш советник на Меѓународниот одбор на Стопанската комора за меѓународна соработка

Загриженост треба да има во однос на трговската размена на Македонија со соседна Грција ако се споредат движењата во изминатите месеци со 2008 година, која за земјава беше една од добрите години во надворешно-трговската размена (финансиската криза с$ уште беше во зародиш и последиците с$ уште не се чувствуваа врз трговијата). Никогаш не сме имале толку мал индекс на покриеност на увозот со извозот со јужниот сосед. Нашиот извоз во првите три месеци годинава е намален за 69% во споредба со 2008 година. фирма за челични конструкции Стилкон веќе не извезува во Грција, а во 2008 година од соработката со Грција имале вкупен обрт од 900.000 евра. „Сега Грците се во очајна состојба. Кога треба да соработуваш со нив наметнуваат неприфатливи це н и. З а к у п у в а њ е б а р аат многу високи, а за продажба настапуваат со дампинг-цени за наш пазар. Тоа значи дека ние треба да ги спуштиме нашите цени, што е неприфатливо. Поради ова, државата треба да интервенира, односно да го заштити домашниот пазар“, вели Бобан Тодоровски, главен извршен директор на Стилкон. Душко Ников, сопственик на фабрика за мебел од Струмица, веќе неколку години не извезува во Грција, иако таа земја му била традиционален пазар. „Ситуацијата во Грција стана катастрофа. Се затвораат дуќани. Тоа е колапс. Очекуваат да биде уште полошо по изборите. Не им е ослабена куповната моќ, но се исплашени. Имаат доста

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

25,1% 23%

Ќе направиме с$ за Грција да остане во еврозоната

од анкетираните немаат доверба во ниту еден политичар, а доколку утре се одржат парламентарни избори, 35% не знаат или немаат одговор за која партија би гласале

од анкетираните не би гласале за ниедна партија, а 1,5% би гласале за друга партија која не била посочена во анкетата

3

фирми со грчки капитал се евидентирани во Македонија во февруари лани, што е многу малку ако се знае дека во Бугарија ги има десет пати повеќе, а во Кипар четири пати повеќе

Увоз

ТРГОВСКА РАЗМЕНА СО ГРЦИЈА ВО ПРВ КВАРТАЛ јануари-март (милиони долари)

250

Извоз

0

2008

2009

2011

2012

ИЗВОЗ

денари за килограм падна откупната цена на зелката, а 15 денари за компирот. Земјоделците од Струмичкиот регион се жалат на ниските откупни цени на раноградинарските производи оваа пролет. Бараат од Министерството за земјоделство да се формира фонд за брза интервенција во земјоделството и да ја надоместат разликата на откупната цена.

УВОЗ

ЦРНА И ОБОЕНА МЕТАЛУРГИЈА јануари-март (милиони долари) 2012

8,6

2012

2011

8,3

2011

56

2008 0

10

20

30

40

50

15,3 19,9 22,2

2008 60

0

5

10

од вкупно пет плажи на охридското крајбрежје издаде Министерството за транспорт и врски. Како што информираат од Министерството, на последното јавно наддавање под краткорочен закуп е издадена плажите број 3 на фирмата Горица 5, која понудила 678.330 денари. Плажата број 8 ја закупила фирмата Биба груп за 371.340 денари, а плажата број 9а ја закупи фирмата Маредо за 333.540 денари.

3

155,8

99,8

2010

39,2

58

50

59,2

124

100

42,9

83,9

150

84,5

110,8

200

15

20

25

ТЕКСТИЛ јануари-март (милиони долари) 12,6

2012

14,9

2011

30 5

10

7,6

2011

2008 0

4,4

2012

15

20

25

18

2008 30

35

0

5

10

15

20

ЗЕМЈОДЕЛСКО-ПРЕХРАНБЕНИ ПРОИЗВОДИ јануари-март (милиони долари) 1,7

2012

2,4

2011

3,6 0

1

2

3

10,4

2008 0

4

градоначалник на Охрид

9,6

2011

2008

АЛЕКСАНДАР ПЕТРЕСКИ

8,6

2012

2

4

6

8

10

12

100

120

ЕНЕРГЕНСИ јануари-март (милиони долари) 2,00

2012

0,20

2011

99,80

2012

25,80

2011

6,70

2008

2008 0

0,5

1

1,5

2

2,5

0

20

40

60

80

Извор: Стопанска комора на Македонија

пари, но ги чуваат. Голем проблем е и наплатата од грчките фирми. Има конфекција од Струмица која не може да наплати 100.000 евра. Фирмите во Грција пропаѓаат преку ноќ и нема од кого да наплатиш. Не можеш да им земеш никаква банкарска

МБИ 10 3.000

Н

а собирот на лидерите од осумте најразвиени економии на светот што изминатиот викенд се одржа во Кемп Дејвид, претседателот на европската комисија, Жозе Мануел Баросо, повторно истакна дека Европа ќе напави с$ што е во нејзина моќ за да ја задржи Грција во еврозоната, но за да се случи тоа, земјата треба да ги почитува обврските. „Би сакал да повторам многу јасно дека ние сакаме Грција да остане во еврозоната. Грција е дел од европското семејство и дел од европскиот проект. Сигурен сум дека ќе направиме с$ што е потребно тоа да го обезбедиме.

224

300

БЕРЗА

ЖОЗЕ МАНУЕЛ БАРОСО

претседател на Европска комисија

од анкетираните во телефонска анкета на Институтот Димитрија Чуповски се изјасниле дека ја поддржуваат владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ, по што следува СДСМ, со 11,7%

13,3%

ТОП ВЕСТИ...

гаранција, бидејќи и банките не им даваат. Гледате дека таму сите ги влечат парите од банките“, вели Ников. Тој кажува дека фирми во Солун со кои 20 години соработувал повеќе не постојат или планираат да затворат.

Објектите во Трпејца ќе се рушат само ако не се легализираат

З

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

а рушење на дивоградбите на охридското крајбрежје кај селото Трпејца не треба да се даваат рокови, бидејќи за делот каде што е изграден објектот е дадено барање за легализација, истакна градоначалникот на општина Охрид, Александар Петрески. Според него, додека не се изјасни општината и службите од министерствата дека нешто може или не може да се легалзиира, не смее да се руши. Доколку општината го сруши дивоизградениот објект без завршена постапка, ќе го прекрши Законот за легализација и ќе треба да плаќа пенали, а одговорните лица ќе сносат кривична одговорност.

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

Триесетина земјоделци во посета на саемот во Нови Сад

Н

а Меѓународниот земјоделски саем, кој се одржуваше од 12 до 18 мај 2011 година во Нови Сад, Србија, во организација на Прокредит банка, присуствуваше и делегација од Македонија, составена од 30-ина земјоделци, клиенти на Прокредит банка, претставници од Федерацијата на фармери на Македонија, Сојузот на стопански комори и медиумите. Освен претставници од Македонија, на саемот присуствуваа и земјоделци од Бугарија, Албанија, Романија, Босна и Херцеговина и секако, од Србија, со што агроклиентите имаа можност за воспоставување меѓусебни контакти и размена на искуства. Во рамките на учеството на саемот беа организирани и посети на успешни земјоделци од Србија. Целта на посетата, според банката, е да им овозможат на клиентите да го посетат најголемиот земјоделски саем во регионот и да ги запознаат последните новини поврзани со агробизниссекторот. На овогодишниот саем настапија 1.500 изложувачи од 58 земји. Се претставија 150 светски брендови на земјоделска механизација, околу 5.000 грла добиток, органски земјоделски производи, средства за заштита на земјоделските производи.

Изложба со фрескоживопис од Стоби во Народната банка

В

о рамките на изложбата „Ранохристијанското ѕидно сликарство од Епископската базилика во Стоби“ се изложија 20 одбрани фрагменти од најстариот сочуван фрескоживопис во Македонија, кој потекнува од IV век од нашата ера. Во Народната банка, каде што грижливо се чува најголемата и највредната нумизматичка збирка во нашата држава, се презентираше богатството на Стоби, дел од фреските кои во текот на изминатите две години беа конзервирани и делумно реставрирани со помош на Амбасадорскиот фонд за заштита на културното наследство, кој го доделува Амбасадата на САД во Македонија. „Изложбата е вистинска манифестација за успешноста на проектот за конзерваторскореставраторски работи на фрескоживописот на Епископската базилика во Стоби, кој го помогна Амбасадорскиот фонд за културна заштита на САД“, изјави министерката за култура, Елизабета Канческа-Милевска. Симболичните врски меѓу Народната банка и археолошката локација Стоби се интересни, бидејќи токму во Стоби, античкиот римски град, беше пронајдена најстарата ковачница на пари во регионов, истакна американскиот амбасадор, Пол Волерс. „Амбасадата на САД во Скопје обезбеди два гранта за реставрација на Стоби, овозможени преку Амбасадорскиот фонд за заштита на културното наследство, една посебна програма на Стејт департментот. Во 2003 година го финансиравме ископувањето на римскиот форум, а во 2010 година обезбедивме 72.600 американски долари за зачувување на фреските од базиликата која датира од IV век, најстарата баз христијанска црква во Македонија“, изјави Пол христи Волерс, Волерс амбасадор на САД во Македонија. Гувернерот Богов истакна дела како што е Гуверн својствено за најголем дел од централните својст банки во светот, преку работата на својот музеј, Народната банка постепено се етаблира и како Народ значаен значае трезор на нумизматичката културна оставина на цивилизациите што егзистирале на оваа почва.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.917,33 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.917,23

Околу 14 милиони денари изнесуваше берзанскиот промет на Македонската берза во петокот, при што дури 13 милиони денари беа остварени на редовниот пазар. Индексот МБИ-10 собори нов рекорд во надолна линија, со што сега има најниска вредност од 2010 година наваму.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Млаз Богданци

210,00 +80,00

+61,54%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација

1.800,00 -52,00

-2,82% 2 82%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.447,41 0 04% +0,04%

Волстрит е во страв од ширење на должничката криза во Шпанија. Американските термински индекси во петокот благо зајакнаа по петдневниот пад, но пазарот ја оствари најлошата берзанска недела годинава.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.298,43 8.611,31 1.307,71 2.812,10 6.300,58 725,54

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,74% -2,99% +0,22% -0,06% -0,13% -2,25%

€ $

1,2435 ПРОМЕНА

-0,4%

СТАПКА

1,2721 ПРОМЕНА

+0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.590,70 +1,00% +1 00% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

107,34 -0,14% 0 14% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

АКИО ТОЈОДА

претседател на Тојота

Ќе ги задржам фабриките и работниците во Јапонија за да помогнам за закрепнување на економијата на земјата.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА ДУИ се задоволни во власта

МАНУ: Приемот во НАТО ќе помогне за името и за регионалната стабилност

Н

а претстојниот самит на НАТО во Чикаго или на кој било иден собир на неговите овластени претставници на Македонија да & биде упатена покана за членство под референцата со уважување на пресудата на Меѓународниот суд на правдата дека Грција не може да се противи на нејзиниот прием. Ова го бара Македонската академија на науките и уметностите. „Со таквиот став НАТО ќе даде решавачки придонес за побрзо завршување на преговорите меѓу двете страни, за стабилизирање и побрз развој на Република Македонија, за побрзо развивање на нејзините односи со Република Грција и за стабилизација на регионот“, се вели во писмената изјава на претседателството на МАНУ.

В

ладејачката ДУИ една година по парламентарните избори ги разгледа извештаите за сите именувани и избрани функционери и донесе заклучок дека изборната платформа на ДУИ се реализирала успешно, се одржале слободни и демократски избори. Во соопштението на ДУИ се вели и дека се достигнало автентично интерпретирање на Законот за амнестија, што овозможило затворање на сите судски процеси против поранешните членови на ОНА. „Во овој владин мандат ДУИ презема поголема институционална одговорност, при што менаџира над една третина од владините дикастери, што се реализира преку двајца заменици-премиери, пет министри, четворица заменици-министри, петмина државни секретари, над 30 директори и заменицидиректори, како и многу други функционери на ДУИ во ова владеење.“

ЈАНАКИЕСКИ: Слободата на изразување е висок приоритет за Владата

М

инистерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, порача дека заедничка цел е да се води отворен дијалог за состојбите на медиумите, како и за можните начини за промовирање на културата на дебатирање, слободата на изразување и независните медиуми. На конференција во Охрид тој изјави дека стратешки приоритет на Владата е полноправното членство на Македонија во ЕУ, што подразбира преземање на неопходните реформи што се во насока на воведување на европските стандарди во државата. „Во процесот на реформи слободата на изразување и независноста на медиумите е висок приоритет на оваа Влада“, рече Јанакиески.

Антикорупциска ќе лови нелогичности во изјавите за имотна состојба и за судир на интереси! Преку вкрстување на изјавите за судир на интереси и на анктените листови за имотната состојба ќе се лови непотизмот и евентуалната злоупотреба на службената должност. Ова е новиот систем кој го воспоставува Антикорупциската комисија како одговор на барањата на Брисел по започнувањето на високиот дијалог Габриела Делова delova@kapital.com.mk

Н

епотизмот и евентуалната злоупотреба на службена должност Државната комисија за спречување на корупција ќе ја лови преку вкрстување на изјавите за судир на интереси и анкетните листови за имотната состојба на јавните функционери. Ова е новиот систем кој го воспоставува Антикорупциската комисија како одговор на барањата на Брисел по започнувањето на високиот дијалог, но и единствената задача која ќе треба да ја заврши до следниот извештај за напредокот на земјава, кога всушност, завршува дијалогот на високо ниво. Од Државната комисија за спречување на корупцијата посочија дека уредбата со која се врши проверка на изјавите за судир на интереси веќе е донесена и Комисијата веќе ги започна проверките на изјавите за судир на интереси по новиот начин. Во согласност со утрдените задачи во оперативниот патоказ,

оваа постапка Антикорупциска ќе мора да ја прави на месечна основа и да изготвува месечни извештаи за проверените податоци. „Уредбата за проверка на изјавите за судир на интереси веќе е донесена. Накратко, системскиот начин на нивна проверка значи вкрстување на изјавите на јавните функционери за судир на интереси со анкетните листови кои ја прикажуваат нивната имотна состојба“, вели претседателката на Комисијата, Љубинка Корабоска. Таа додава дека напоредно со обврската која произлегува од дијалогот на високо ниво, Антикорупциската комисија продолжува да работи по предмети покренати од физички или од правни лица, но и предмети кои Комисијата сама ќе ги покрене, ќе продолжи со спроведување обуки за борба со корупцијата во државната администрација, со имплеметнација на Државната програма за превенција и репресија на корупцијата, а за прв пат, вели

Корабоска, ќе се промовира и проект за аникорупциска едукација, чија цел е да се воведе во сите основни училишта.

Се сведува ли Антикорупциската комисија само на проверка на анкетните листови?

Иако борбата со корупцијата с$ уште една од критичните точки кои ги посочува Европската унија, многумина како симптоматична ја гледаат одлуката на Брисел од оваа комисија да бара само воспоставување на систем со кој ќе се следат изјавите за судир на интереси, иако во последниот извештај Европската комисија упатува критики за недостигот од проактивност и јавната доверба во Антикорупциската комисија. И наместо поголема транспарентност и отвореност на Комисијата, се чини дека таа низ годините с$ повеќе се затвора. Потврда за тоа е и фактот што за разлика од претходно, установените практики кога на пресконференција се соопштуваше новоизбраниот претседател на Комисијата, на која тој имаше и свое прво обраќање пред медиумите, последниот избор помина тивко, само со кратко соопштение објавено на интернет-страницата на Државната комисија за спречување на корупцијата. Новоизбраната претседателка, чиј мандат многумина го спореа поради тоа што таа е најмладиот член во Комисијата, но и со како што критикуваа, можеби, најнесоодветно образование за оваа функција, досега ниту еднаш не се обрати пред јавноста. На прашањето на „Капитал“ дали наскоро може да се очекува прес-конференција, претседателката

ЉУБИНКА КОРАБОСКА Корабоска вели дека за сите информации и за работата што ја прави Комисијата има известувања на интернет-страницата на Комисијата, а обраќање пред јавноста ќе свика кога ќе почувствува потреба од тоа.

Зошто Арифи молчи за извештајот за медиумите?

Кристина Озимец ozimec@kapital.com.mk

М

олк од кабинетот на вицепремиерот Арифи по објавувањето на извештајот на Меѓународната мисија на организации кои работат

на полето на слободата на медиумите, кои констатираат дека македонската Влада троши меѓу 0,4% и 1,5% од Буџетот на рекламирање. Арифи, која е претставник на Владата во преговорите со Здружението на новинари за подобрување на состојбите во медиумите, веќе цела недела не коментира зошто за предмет на анализа на оваа Меѓународна мисија за медиумска слобода се земени Македонија и Унгарија, како најкритични точки во Европа. Мисијата тврди дека пронашла доволно докази дека Владата користи значителни финансиски средства за да влијае врз медиумите преку рекламирањето. „Македонската Влада, според една проценка, троши меѓу 0,4 и 1,5% од Буџетот на рекламирање, што применето на Велика Британија е исто како вкупните трошоци за болничка грижа за повредените во несреќи и кризни ситуации или за системот за исплаќање детски додатоци. Таквата огромна куповна моќ на Владата резултира со нефер нарушување на медиумскиот пазар, особено во сегашната економска ситуација“, се вели во извештајот на светските медиумски организации, меѓу кои се и Фридом хаус и Медиумската организација на Југоисточна

Европа. Меѓународните организации констатираат дека иако користењето на јавните фондови за рекламирање и огласување може да носи поширока корист, непропорционалното рекламирање нарачано од Владата влијае за неправично нарушување на медиумскиот пазар и се користи против медиумите што ја критикуваат Владата. „Од Владата бараме да ги троши јавните фондови за рекламирање и огласување транспарентно и на начин што ќе обезбеди отчет пред јавноста“, порачуваат светските медиумски организации кои се дел од Мисијата, меѓу кои се и Фридом хаус и Медиумската организација на Југоисточна Европа. Освен тоа, во извештајот е потенцирано дека Мисијата се сомнева дека Законот за медиуми кој се подготвува од страна на Владата и министерот за транспорт, Миле Јанакиески, многу потсетува на контроверзниот унгарски закон за медиуми на премиерот Виктор Орбан, на кого Европската унија му се закани со санкции доколку не го повлече. Претседателот на Здружението на новинари на Македонија, Насер Селмани вели дека сега најголемиот дел од решавањето на проблемите во медиумите, сега зависат од

Која е Меѓународната мисија? Меѓународната партнерска група за Македонија се состои од најугледните и светски познати меѓународни организации за слобода на медиумите, меѓу кои и Фридом хаус, Меѓународниот новинарски институт, Медиумската организација за Југоисточна Европа, Глобалниот форум за медиумски развој и други.

Владата. „Ако има политичка волја таа може многу да влијае работите да се подобрат. Ние како здружение успеавме да ја убедиме и Владата и меѓународната јавност дека со кампањите и огласите, Владата ја купува наклонетоста на медиумите и со тоа ја доведува во прашање нивната независност. Во патоказот, Владата предлага мерки како да се реши овој проблем. Ние мислиме дека ова прашање не може да се надмине со измени на законот за јавни набавки, туку со донесување на посебен закон, во кој ќе се утврдат критериуми како Владата и останатите јавните институции можат да огласуваат по медиумите”, вели Селмани.

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален бренд менаџер за Адриатик регионот, Coca-Cola

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

ДИМИТАР АНДОНОВ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

Директор, Publicis Macedonia

ВЛАДИМОР ДИМОВСКИ ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Министер за култура на Р. Македонија

ЉУПЧО ЗИКОВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

Здружение “Вина од Македонија”

СИМОН ТРПЧЕСКИ пијанист

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

ФАБРИКА ЗА ЖЕЛЕЗНА РУДА Услов за да проработи Тајмиште Покрај најавата за повторно експлоатирање на железната руда кај Тајмиште по 15 години, геолозите и металурзите најавуваат отворање на неколку нови рудни окна за бакар, злато, железо и никел Катерина Попоска poposka@kapital.com.mk

В

ладата наметнува нови обврски за искористување на железната руда кај локалитетот Тајмиште, кај Зајас. Изградба на фабрика за преработка на железната руда и вработување на околу 1.000 луѓе во првите пет години е најновиот услов за заинтересираните инвеститори што сакаат да ги експлоатираат рудните богатства од Тајмиште. Иако веќе една индиска, две турски и две домашни компании веќе подигнале тендерска документација за да станат концесионери на ова рудно наоѓалиште, Министерството за економија ја прекина постапката и почна нова. Со новите услови државата сака да се осигура дека концесионерот нема само да ја експлоатира и да ја извезува железната руда, која се проценува на околу 150 милиони тони. „Владата одлучи да ја прекине постапката за доделување концесија за експлоатација на минерални суровини и да почне нова, во согласност со која се воведуваат нови услови за инвеститорот. Обврска за идниот инвеститор е да изгради погон за преработка на рудите на железо, што ќе придонесе за отворање нови работни места, односно зголемување на бројот на вработени“, кусо објаснуваат од Министерството за економија. Преку новиот повик Министерството бара

заинтересираните инвеститори за Тајмиште да одлучат дали сакаат максимум 60 години да ја искористуваат железната руда од Тајмиште. Иако од Министерството не ја откриваат проценетата вредност на локалитетот и на минералните суровини, токму највисоката понудена цена ќе биде пресудна кој во следните 60 години ќе стопанисува со рудното богатство кај Кичево. Последните податоци во јавноста се дека Тајмиште крие висококвалитетна железна руда доволна за рудникот да работи во следните 150 години. Тајмиште не работи веќе 15 години. Покрај Тајмиште, Министерството за економија нуди концесија и за отворање рудник кај Иловица, Струмичко. Се проценува дека овој рудник крие 790.000 тони бакар и 130 тони злато. За добивање концесија е заинтересиран канадскиот инвестициски фонд Еуромакс. Од фондот објавуваат дека ќе почнат со нови дупчења на длабочина од 4.000 метри во правец југ-југоисток од досегашните истражувања. Стигнуваат и најави за отворање рудно окно кај локалитетот Кадиица, Пехчево. Деталните геолошки истражувања на неколку заинтересирани инвеститори, кои се кријат од јавноста, треба да покажат дали ќе се отворат и четири нови рударски окна во околината на Прилеп, Кичево и Кавадарци. Последните информации од геолозите во земјава се дека кај локалитетите Ракле и Црна Тумба во к

о

м

е

р

ц

и

ј

150

милиони тони квалитетна железна руда најверојатно крие Тајмиште

789

тони бакар и 130 тони злато се потенцијалите на с$ уште неотворениот рудник кај Иловица

околината на Прилеп најверојатно има големи наоѓалишта на никел и железо. Кај локалитетот Арничко пак, во близина на Кавадарци, геолозите навестуваат дека длабоко под земјата најверојатно има резерви на хром. Истражувањата треба да покажат и дали кај локалитетот Стрелци во Осломеј може да се ископа значајно количество молибден и други метали. Претседателот на Македонската асоцијација за рударство, Николајчо Николов, за „Капитал“ вели дека можното отворање нови рудници е значаен момент за рударството и за неговиот понатамошен а

л

е

н

о

г л

а

с

100

милиони тони рудни резерви најверојатно крие Кадиица

индустриски развој. „Во последните 5-6 години во Македонија не е отворен нов рудник. Очекуваме позитивни резултати затоа што ќе се отвораат нови фирми, а тоа ќе значи и нови вработувања и поголеми приходи во државниот и во општинските буџети од концесиските надоместоци“, вели Николов. Отворањето нови рудници во земјава може значително да влијае на македонската економија, ако се земе предвид фактот дека во 2009 и 2010 година рударството учествуваше со 19%, односно со 18,2%.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

Комерцијалното огласување паѓа, медиумите неликвидни

Кризата во медиумите поради континуираниот пад на компаниските буџети за огласување буквално ги доведе повеќето медиуми на работ на рентабилност. Ако просечниот пад на приходите се проценува на околу 30%, во некои од медиумите тврдат дека состојбата е уште полоша. Никој не очекува скорешно закрепнување и враќање на нивото на огласување од 2008 година! Верица Јорданова jordanova@kapital.com.mk

П

адот на буџетите за огласување на македонските компании за 40% во изминатите три години ги доведе повеќето македонски медиуми до работ на рентабилност. Освен телевизиите Сител и Канал 5, кои бележат драматичен раст на приходите и на профитот, сите останати потврдуваат драстично намалување на рекламите. Повеќето сопственици и уредници на медиуми со кои разговаравме велат дека состојбата е „нож до коска“ и дека македонското новинарство е на дното. „Целата економија е во пад, а одредени медиуми прават шокантно добро резултати, к

о

м

е

р

ц

и

ј

што само покажува колку медиумскиот простор е окупиран од Владата“, вели Никола Младенов, сопственик на „Фокус“ и додава дека состојбите подолго време се лоши, но како сега никогаш не било. „Рекламите во нашите изданија беа десеткувани набрзо откако почна да излегува дневниот весник и кога се виде уредувачката политика“, додава Младенов, кој актуелната состојба со медиумите ја дефинира во најмала рака како иронична. Состојбата, се чини, е најлоша на локално ниво, каде што медиумите буквално преживуваат. Небојша Карапејовски, сопственик на една од најстарите радиостаници во Македонија, Плус Форте, вели а

л

е

н

о

г л

а

с

9

Структура на рекламниот колач во 2011 година (во милиони евра) 2 1 7-9

Пад на огласувачкиот пазар

20

30%-40% (за три години)

ТВ

Печат

7-9

Аутдор Радио Интернет

дека состојбата е катастрофална и дека покрај огромната слушаност, успеваат да заработат само за голо преживување. „Ние го продаваме целиот рекламен простор, но по многу пониски цени од порано, затоа што едноставно нема кому да продадеме“, вели Карапејовски, кој објаснува дека големите огласувачи воопшто или многу ретко се огласуваат на локално ниво, поради што локалците буквално живеат од трошките кои државните институции ќе им ги платат за рекламирањето и на локални клиенти со многу мали буџети. Во локалната телевизија Менада падот на приходите на годишно ниво од истите тие причини е уште подраматичен и изнесува до 80%! „Ние сме практички без клиенти, дневната солвентност ни е нула и во вакви услови воопшто нема простор да се зборува ниту за квалитет на програма, ниту за исполнување на професионалните стандарди“, вели тој и додава дека во вакви услови медиумите се многу лесна цел на политичките партии. Анализата на огласувачкиот пазар покажува дека падот се должи на тоа што стандардните комерцијални огласувачи - телекомоператорите, финансиските субјекти и импортерите на возила - с$ уште се огласуваат, но со многу помала динамика од порано, а нови огласувачи нема. Тоа значи дека сите медиуми сега се во игра за многу помали буџети. к

о

м

е

р

ц

и

ј

„За нас, како нов весник на пазарот, најголем проблем ни се рекламите. Тоа што гледаме засилено рекламирање во некои весници е резултат на владиното рекламирање, а такво кај нас нема“, вели Коле Чашуле, главен уредник на весникот „Ден“, кој неодамна почна да излегува на пазарот. Нивната стратегија е да ловат огласувачи преку заедничко таргетирање на публиката според потребите на огласувачите преку специјализирани содржини. Високо на листата со огласувачи останува единствено Владата и државните институции, кои средствата наменети за огласување и рекламирање не ги делат според гледаноста или читаноста на медиумите, туку според уредувачката политика. Тоа прави комплетно нарушување на пазарот и креира нелојална конкуренција, констатираше и Меѓународната Мисија на организации од полето на слободата на медиумите. Во извештајот за Македонија констатираат дека Владата годишно троши од 10,4 до 39 милиони ебра од Буџетот, што резултира со „нефер нарушување на медиумскиот пазар“. Лошиот огласувачки пазар, кој негативно се одразува врз солвентноста на медиумите, не важи единствено за медиумите кои важат за блиски до власта. Податоците од Централниот регистар за 2011 година покажаа дека профитот на Сител порасна за 483%, а на Канал 5 за 372%. Во истиот период, приходот на Сител порасна за 44,4%, а на Канал 5 за 70,3%. а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ понеделник 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БРОЈКА

Јапонска компанија заинтересирана за македонски мед

К

омпанија од Јапонија е заинтересирана за пласман на македонскиот мед на јапонскиот пазар. Неколкучлена делегација и сопственикот на компанијата Јамада би фарм, Хидео Јамада, изминатата недела беа во Прилеп, заинтересирани да ја испитаат можноста за увоз на македонски мед во Јапонија. Тие се задоволни и сакаат својот интерес да го прошират на другите пчелни производи, но и на лековити билки и растенија. Според сопственикот на компанијата Јамада, македонскиот мед е природен и чист и се надева дека Јапонците ќе сакаат да го купат. Ќе се земат примероци од медот и од другите пчелни производи и ќе се анализираат во Јапонија. Зафир Зафироски, претседател на прилепското здружение на пчеларите Братство, истакнува дека Македонија има лимитирано, но квалитетно производство на мед, зашто медот е еколошки чист. Од прилепскиот дел годишно се произведуваат околу 300 тони мед. Основен проблем на пчеларите им е е пласманот. Многу ќе значи, вели Зафировски, доколку се оствари соработката со јапонската фирма и да се овозможи извозот на медот на далечниот источен пазар. Јапонската компанија постои од 1948 година и е со годишен обрт од 500 милиони долари.

За субвенции, земјоделците да ги обноват податоците за сопственост

170

С

ите евидентирани сопственици на фармите и земјоделските производители пред да почне аплицирањето за субвенции треба да извршат проверка, обновување или потврда на податоците за лица добија лиценци за проценувач на недвижен имот, земјоделските стопанства. Производителите на храна се а 66 лица добија лиценци за проценувачи од областа на должни во подрачните единици на ресорното министерство да ги пријават сите промени коишто се однесуваат транспортот. Како што информираат од Министерството СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ големината на стопанството, на производствените за транспорт и врски, со доделувањето на овие уверенија,КАМАТНИна Банка капацитети, на бројот 3м 6м 24м сметка 36м на трансакциската за исплата всушност, се овозможува доследно применување на банка 3,60% 4,60% на субвенциите и на другите измени 7,40% пропишани7,70% со закон, Законот за процена, а со тоа и во практика се става во Комерцијална а настанати во текот Како што информираат НЛБ Тутунска банка 3,50% на годината.

4,50% 7,00% 7,50% правна рамка оваа дејност и се воведува ред во областа на одбанка Министерството целта се олесни 3,20%за земјоделство, 4,00% 6,65% е да 6,85% проценувањето. Проценка може да вршат физички лица,Стопанска постапката за аплицирање и да се избегнат проблемите со Шпаркасе банка 3,50% 4,50% 6,50% 7,00% односно трговци-поединци регистрирани во согласност несовпаѓањето или некомплетните податоци, за да може банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% со Законот за трговските друштва со соодветна лиценца иОхридсканавреме да се реализира исплатата на субвенциите на Прокредит банка 3,40% 4,40% 7,10% 7,30% друштва за проценка. земјоделците. ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

Компаниите не вложуваат 65% во подобра продажба на брендот

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

42% Ако во Европа трејд-маркетингот е широкоприменувана

алатка за зголемување на продажбата, македонските компании речиси не ги применуваат алатките за подобар 49% пласман на производот

И

Дејан Азески

покрај с$ помалата продажба, падот на профитите и лошата NASDAQ економска состојба, македонските компании речиси не вложуваат во подобрување на продажбата на својот ата во Сао бренд. Ова е заклучокот од првиот форум за трејдмаркетинг во организација на Македонија-експорт. Оттаму порачуваат дека ако во Европа трејд-маркетингот е широкоприменуван, во Македонија фирмите многу малку одвојуваат пании време и пари за да разработат стратегија која ќе им ја зголеми продажбата и видливоста на производот. БМВ од Германија е една од најуспешните омпании од светски компании кои благодарение на принципите на трејдмаркетингот оствари 400% раст во последните 10 години. Анита Котевска од Македонија-експорт

10%

31%

7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

65%

76%

30%

потенцира дека во земјава има погрешна концепција и се маргинализира оваа важна алка во целокупниот маркетинг и продажба. „Актуелната тема кај нас се третира површно. Трејд-маркетингот не е само retail маркетинг, туку многу поширока област. Многу е важно какви маркетинг канали ќе се изберат за да се продаде производот. Максималното познавање и разбирање на потребите на потрошувачот е клучно за производот да се пробие и да се одржи на пазарот. Секој има избор на алатки кои ќе ги одбере за да стигне до потрошувачот“, вели таа. Дел од присутните забележуваат и дека одржувањето на ваков настан за прв пат само ја поткрепува тезата дека на трејд-маркетингот му се посветува недоволно внимение. Калин Бабушку, косопственик на Македонија-експорт, порачува дека трејд-

+

и на берзата

51%

ани на

17.05.2012

+61,54% +19,94% +3,00% +0,75% +0,73%

17.05.2012

Топлификација НЛБ Тутунска Банка Комерцијална Банка Алкалоид РМДЕН11

пад

-

-2,82% -2,44% -0,41% -0,40% -0,08%

нова цена

210,00 1,143.00 2.165,00 2.670,00

5.001,00 нова цена

1.800,00 2.000,00 2.590,00 4.060,00 88,00

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,97% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

1 недела

1м

3м

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност

преку ноќ

СКИБОР 2,20% 4,18% при продажбата во однос на стандардите на „Купувањето е3,18% активност која има4,98% своја МКДОНИА трејд-маркетингот. Според него, треба да се цел.2,20% Треба да се предвиди што сака да дефинира целна група за сите производи, види купувачот на амбалажата, а што на ОСНОВНИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИда се размислува и за потребна е поделба на производите воКАМАТНИ СТАПКИ полицата. Треба Основна кам. стапка Стапка наиинфлација маркетот (не треба да се редат сите на половите разлики меѓу мажите жените.

5,20% Народна банка 4,00% иста полица), треба да им се помогне на на Македонија Не смее да се заборави дека купувачот купувачите да го пронајдат производот, како не е секогаш консумент на производот“, 13,40% Народна банка на Србија 12,00% и ефективно да се комуницира Народна со нив.банка на Хрватска потенцира Андонов.

2,50% 6,00% 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 18.05.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40%

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Млаз Богданци Кјуби Македонија Скопски Пазар Македонијатурист Витаминка

маркетингот мора да стане дел и од стратегијата на македонските компании. „Според контактите кои ги остваривме со компаниите и познавачите на пазарот, трејдмаркетингот во земјава не се применува доволно. Големите светски компании, како КокаКола, Проктер и Гембл имаат наметнато системи на работа кои мора да ги применуваат“, вели Бабушку. Регионалниот менаџер на Кока-Кола, Димитар Андонов, кој со проблематиката се занимава повеќе од 10 години, жали што во Македонија има целосно спротивен пристап

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

2,50% 2,20% 2,10%

2,80% 2,80% 2,60%

4,50% 4,10% 4,40%

5,10% 4,50% 4,60%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,97% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6381 48,6028 76,9707 51,3180 47,9375 48,1736

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ

Рочност преку ноќ Отворен инвестициски фонд СКИБОР 2,20% Илирика Југоисточна Европа2,20% МКДОНИА

ФОНД

Извор: Државен завод за статистика

1 недела 1м Нето вредност 3,18% 4,18%

3м 1M 4,98%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-3,31%

-8,04%

-8,80%

-26,57%

-3,96%

16.05.2012

Илирика Глобал-Растечки пазари

34.426.452,39

-5,61%

-13,35%

-9,74%

-19,83%

8,64%

16.05.2012

Иново Статус Акции

17.626.238,55

-3,25%

-4,35%

-8,71%

-15,25%

-5,12%

15.05.2012

-9,90%

-3,53%

-9,99%

-0,85%

15.05.2012

-4,10%

-7,15%

-32,06%

-3,02%

15.05.2012

-3,51%

-1,61%

-14,28%

1,49%

15.05.2012

1,08%

3,26%

4,21%

2,61%

15.05.2012

0,82%

1,65%

0,00%

1,23%

15.05.2012

22.950.565,89

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

КД БРИК банка на Македонија Народна КД Нова ЕУ Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска КБ Публикум - Балансиран Централна банка на Црна Гора КБ Публикум - Обврзници Централна банка на Словенија

Стапка на инфлација -5,78% 5,20% -3,58% 13,40% 2,50% -1,79% 3,60% 49.241.600,32 0,12% 2,20%

43.948.138,37 4,00% 20.729.031,00 12,00% 6,00% 24.973.205,04

КБ Публикум Паричен

42.990.749,73

0,26%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула

10% 20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 21.05.2012

11 Шпаркасе со нов кеш-кредит

Германија првпат изврши поврат на данок по остварен приход од дивиденда

Ш

паркасе банка воведе нов вид ненаменски потрошувачки кредит, кој нуди можност за поинаков начин на пресметување на каматната стапка. Новиот кеш-кредит им овозможува на корисниците намалување на каматата преку користење дополнителни производи на банката, Мастеркард картичка, пречекорување на лимитот на трансакциската сметка и е-банкарство. На овој начин корисникот сам ја прилагодува каматната стапка според своите потреби, во зависност од тоа кој производ ќе го одбере. Кеш-кредитот на Шпаркасе има фиксна каматна стапка за првите две години, максимален рок на отплата 84 месеци, додека задолжително обезбедување е бескаматен депозит во висина од 30% од кредитот. Жиранти се обезбедуваат во зависност од износот на кредитот: до 300.000 денари без жиранти, од 300.001 до 450.000 денари еден жирант и од 450.001 до 600.000 денари двајца жиранти. „Со својот нов производ Шпаркасе банка уште еднаш ја потврдува својата примарна определба да понуди атрактивни и издржливи решенија за финансиските потреби на своите и на потенцијалните клиенти. Кеш-кредитот е поинаков и атрактивен и по начинот на којшто го промовираме: забавен, неконзервативен и неконвенционален во банкарската комуникација”, вели Кристина Депо, одговорна за маркетинг и комуникации во банката.

К

Б Прво пензиско друштво а.д. Скопје во име и за сметка на КБ Прв отворен задолжителен пензиски фонд Скопје побара од Германија поврат на данок на исплатена дивиденда на хартија од вредност. Со надминување на огромен бирократски бедем, Германија првпат изврши поврат на задржан данок по основ на остварен приход од дивиденда во рамките на инвестирањето на средствата на задолжителниот пензиски фонд со кој управува друштвото. Како што соопшти КБ Прво пензиско друштво, со оваа активност парите добиени врз основа на извршен поврат на задржан данок по основ на приход од дивиденда директно се пренесуваат на индивидуалните сметки на членовите на КБ Прв отворен задолжителен пензиски фонд Скопје. „Една од главните цели на работата на приватните пензиски друштва во пензискиот систем на Македонија е да обезбедат повисок приход по пензионирањето за осигурениците врз база на принципите на максимум сигурност и минимум ризик. Затоа, во согласност со основниот дизајн на реформираниот пензиски систем во Македонија, поставен врз основи на искуствата од најефикасните системи во светот, како и позитивната глобална практика за пласман на долгорочни средства, парите на осигурениците што се влеваат во приватните пензиски фондови се инвестираат во повеќе различни инструменти - државни обврзници, депозити во банки, акции на трговски друштва дома и во странство“, наведуваат од КБ Прво пензиско друштво.

Бишев: Штедењето во Стопанска банка расте

Грчката криза ќе нема никакво влијание врз работењето на Стопанска банка, бидејќи влогот во банката е од траен карактер, а грчките акционери досега воопшто не повлекле пари по основ на дивиденда, туку напротив, ја реинвестираат и ја јакнат капиталната позиција, оценува генералниот директор на Стопанска банка, Глигор Бишев

Д

Александар Јанев

Во насока на поддршка на приватниот сектор, Стопанска банка одобри кредит за изградба на голем станбен комплекс на инвеститорите Импексел 2 и Еуроактива. Станува збор за станбен комплекс од 80.000 метри квадратни и целосната финансиска конструкција за истиот е во рангот над 60 милиони евра. Стопанска банка ќе ја поддржува секоја фаза од реализацијата на овој проект, во кој ќе учествува со финансирање од околу 50% од вкупната вредност. „Освен финансиската поддршка за инвес-титорите, која ќе ја добиваат во секоја фаза од реализацијата на проектот, Стопанска банка истовремено ќе обезбеди и кредитна поддршка за сите клиенти што ќе сакаат да купат станови. Во рамките на самиот објект ќе отвориме посебен шалтер каде што сите клиенти што ги исполнуваат кредитните услви ќе може да аплицираат и да добијат станбени кредити“, изјави Бишев.

преку дивиденда, туку напротив, предлогот е на следното собрание на банката да се донесе одлука целиот профит остварен во 2011 година да биде реинвестиран. Тоа ја јакне капиталната позиција на Стопанска банка и ни овозможува да одобруваме долгорочни кредити. Банката продолжува со нормално работење во Македонија и според степенот на квалитет на активата, побарувањата и капиталот, ние сме една од водечките банки во регионот“, истакна Бишев. Тој изјави дека Стопанска банка во наредниот период ќе ги следи сигналите на Народната банка и ќе продолжи со зголемување на кредитната активност. Се очекува и ФЈУЧЕРСИ постепено намалување на каматните стапки. „Првиот бран на намалување на каматите почна уште сепак, ќе зависи од степенот на ризик НАФТА пред Народната банка ЛЕСНА да гиСУРОВА објави новите мерки, а ПРИРОДЕН ГАС што банките сакаат да го преземат, очекувам тој тренд да продолжи во слените 2-3 месеци. односно очекувањата за економската 92,41 2,67/ММБТу Секако, намалувањето на банкарските камати ќе зависи и активност во земјата, порастот на од случувањата во еврозоната. Меѓутоа, каматните стапки BRENT ЗА ЗАТОПЛ. производството и извозот“, истакна не се клучни за зголемување на кредитирањето. Тоа284.990 Бишев.

107,00

janev@kapital.com.mk

епозитите во Стопанска банка постојано се зголемуваат, што покажува дека граѓаните имаат голема доверба во стабилноста на банката, изјави генералниот директор Глигор Бишев. Според него, грчката криза ќе нема никакво влијание врз работењето на Стопанска банка, бидејќи влогот во банката е од траен МАКЕДОНСКА БЕРЗА досега воопшто карактер, а грчките акционери не повлекле МБИ 10 пари по основ на дивиденда, туку напротив, 1.917,33 ја реинвестираат и ја јакнат капиталната позиција. МБИД тој период главниот акционер на „Во целиот 1.829,82 Стопанска банка, Националната банка на Грција (НБГ),ОМБ воопшто не повлече пари од банката

120,99

Кредит од Стопанска банка за Импексел 2 и Еуроактива

-0,29% -0,27% 0,00%

-0,16% -0,46%

+2,74% +0,03%

Извор: Македонска Берза

-0,27% SOFIX 303,25 0,00% ATHEX

-0,57%

BELEX15 DOW JONES 475,48 12.442,49

1586,90$/унца

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

28.28$/унца

549,85

7.745,00

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,52% -1,24%

NASDAQ 2.813,69

=F9=A10+0,65% -2,10%

SASX 10 744,96

берзата, без финансиски компании

622,75$/бушел

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 549,85 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,06%

FTSE 100 5.303,58

-0,65%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

-1,24% +0,08% SWISS

DOW JONES

DAX12.442,49 Заеднички индекс 30 6.313,86

5.828,17

SBITOP 568,94

-0,57%

S&P 500 1.304,86

BRENT 107,00

ЗЛАТО

28.28$/унца

3.000,00 12.442,49

Банини

20.376,00

3.931,00

+7,58% -2,10%

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Напред Развој -12,00% BRAZIL -10,71% BOVESPA

-1,51% 54.038,20 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 2.500,00

+11,93%

-3,31%

СРЕБРО БАКАР 7.745,00

-1,30%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-2,89%

+0,06%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+0,51%

16.152,75 FTSE 100

5.303,58

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

+0,08%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.013,94

66,00

259,50

465,00

+0,06% 5.303,58БЕРЗА -0,65% ЉУБЉАНСКА +15,28%

-0,65%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Словенијалес

45.000,00

+7,78%

SWISS Интереуропа +0,08% -0,76% -6,82% 5.828,17 -6,67%

.

DAX Пивоварна Лашко 6.313,86 8.200,00

0,420

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

17.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +61,54% 210,00

Млаз Богданци NIKKEI 225 Кјуби Македонија +19,94% 8.611,31 Скопски Пазар +3,00% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Македонијатурист +0,75% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Витаминка +0,73%

SWISS 5.828,17

-0,76%

-2,99%

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

-0,16% -0,46%

ПРИРОДЕН ГАС 2,67/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

284.990

+2,74% +0,03%

МЕТАЛИ

+0,76% +0,93% +0,9%

+1,0% 0,0% /

НИКЕЛ

17.145,00

АЛУМИНИУМ 1.922,50

ЧЕЛИК 431.00$/унца

+10,00%

Дукат ЕВРОПА ИНДЕКСИ -23,29% -22,50% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани Салусна париската Еуронекст берза

116116 116

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил а.д. Спачва

Индустроградња

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 15,22

120120 120

+2,49%

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

96.900,00

-2,99%

DAX 6.313,86

92,41

DOW JONES Југословенски фонд за жито NASDAQ Мессер Техногас

BRAZIL BOVESPA -1,51% -3,31% 54.038,20 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

3.013,94

ЛЕСНА СУРОВА

1586,90$/унца

+20,00% 2.813,69 -1,24%

0,00%

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.611,31 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.951,85 ДЕН ДО 15Ч.

TOPIX CAC 40 725,54

ATHEX 549,85

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Аренатурист

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1437.25$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

-2,10% S&P 500 -0,76% 1.304,86

NASDAQ 2.813,69

+2,07% -0,52% =F9=A10+0,65% +2,78% +3,45% SOFIX СОЈА +1,03% -0,42% -0,81% 303,25 +1,11% 2270.00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 744,96

+2,49%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +0,52% РЕГИОН

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза 1.800 1.800 1.800

на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 656,75$/бушел

-3,31% -0,42%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 475,48 CROBEX КАФЕ 1.728,80 1.82/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.038,20 303,25

-0,57%

SBITOP 568,94

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+1,03% -1,51%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.013,94

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.728,80 1.304,86

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

Главен индекс на Љубљанската берза

ГлИГор БИШЕв

генералeн директор на Стопанска банка

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,27%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.145,00 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.922,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 431.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

+0,76% +1,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 +0,93% 0,0% 2.200 2.200 2.200 -0,29% 1.917,33 -0,42% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,9% / -0,27% 1.800 1.800 1.800 1.829,82 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ +2,49% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,99 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани 2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 568,94

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,29%

SASX 10 -0,29% -0,52% =F9=A10+0,65% 744,96

+1,03%

милиони евра добивка оствари Стопанска банка во првиот квартал од годинава, што е двојно повеќе во споредба со истиот период лани

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 18.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.917,33 475,48 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.829,82 1.728,80 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,99

3

HANG SENG 1,143.00 18.951,85 2.165,00 2.670,00

622,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 656,75$/бушел

КАФЕ 1.82/бушел

СУРОВИНИ

+0,52% +2,78% -0,81%

КАКАО

2270.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1437.25$/бушел

+2,07% +3,45% +1,11%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,30%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

5.001,00

ПЧЕНКА

+20,00%

Југословенски фонд за жито

3.000,00

+7,58%

Мессер Техногас

3.931,00

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ

Постојан преседан

Мартин Вулф

Ако Грција си замине, излезот најверојатно ќе ја разниша довербата во интегритетот на еврозоната засекогаш

главен коментатор за економија во „Фајненшал тајмс“

И

ритацијата на еврозоната со Грција достигна екстремно ниво. Најпосле, 80% од Грците велат дека сакаат да останат во еврозоната, но потоа не успеваат да изберат политичари кои се подготвени да ја имплементираат договорената програма. Ова ги излудува кредиторите. С$ почесто се наклонети да го прифатат излезот на Грција, па дури и да го сметаат за добредојден. Но, треба да бидат внимателни што посакуваат. Заминувањето би создало сериозни опасности. Опасноста од ширење на кризата е очигледна. Долгорочната опасност е посуптилна. Но, еврозоната или е неотповиклив валутен сојуз или не е. Ако земјите кои имаат тешкотии си заминуваат, тогаш не е. Во тој случај, ова е исклучително ригиден систем на фиксна валута. Ова ќе даде два поразителни резултати: луѓето нема да веруваат во својот опстанок, а економските придобивки од единствената валута во голема мера ќе исчезнат. Значи, кои се опасностите? Да почнеме од Грција. Таа се наоѓа во проколнат круг. Невработеноста порасна од 7% во мај 2008 година на 22% во јануари 2012 година, а стапката на невработеност меѓу младите луѓе под 25 години од 21% на 51%. Уште полошо, и покрај фискалното штедење и реструктурирањето на долгот, Меѓународниот монетарен фонд проценува дека бруто-јавниот долг ќе изнесува 160% од бруто-домашниот производ во 2013 година, што претставува 50 процентни поени повеќе отколку во 2008 година. Понатаму, ММФ предвидува дека дефицитот на тековната сметка – билансот од трговијата со стоки и услуги – ќе изнесува над 7% од годинашниот БДП. Затоа, економијата ќе биде неконкурентна и депресивна со години, а можеби и со децении. Не е за изненадување к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

што нефункционалната грчка политика пропадна. Политичарите кои веруваат дека можат да добијат подобри услови се с$ поблиску до моќта. Од своја страна, ова создава голема потенцијална дилема за надворешните поддржувачи на Атина: дали да & дадат на Грција повеќе пари за да & ја олеснат болката или да се држат до програмата и да ризикуваат нејзин колапс. Што може да наметне колапсот? Како што сме објаснувале и претходно, прекинот на надворешниот официјален прилив на средства ќе предизвика хаотичен колапс. Владата ќе банкротира. Европската централна банка ќе заклучи дека грчките банки веќе немаат добар колатерал, поради што ќе престане да функционира како позајмувач во итни случаи. Се разбира, огромен дел од клиентите тогаш ќе побрзаат да си ги повлечат парите од банките. Атина ќе наметне девизна контрола, ќе воведе нова валута, одново ќе ги деноминира домашните договори, а странските договори деноминирани во евра ќе пропаднат. Ова ќе предизвика хаос. Полицајците и војниците без плата тешко дека ќе одржуваат ред. Ќе се јават грабежи и бунтови. Можен е државен удар или граѓанска војна. На која било нова валута ќе & се намали вредноста, а инфлацијата ќе порасне. Проколнатиот круг во кој се наоѓаат уште неколку други нации може значително да се влоши. Официјалната стапка на невработеност во Шпанија беше 24% во март, а невработеноста меѓу младите е над 50%. Предвидувањата на ММФ се дека фискалниот долг на владата ќе биде нешто повеќе од 6% од БДП годинава. Бидејќи реалниот БДП се собира, фискалната позиција рапидно се влошува: бруто-долгот се предвидува да се зголеми од 36% од БДП во 2007 година на 79% и повеќе оваа година. Приносите на владините обврзници изнесуваат повеќе од е

н

о

г л

а

6%. Понатамошното големо растење на овие стапки не би можело да се управува. Ќе биде потребна одлучна реакција од еврозоната за да се спречи силна криза. ЕЦБ ќе мора да дејствува како кредитор за итни случаи на неопределено ниво, заменувајќи ги парите повлечени при банкарската паника. Каматните стапки на суверениот долг ќе мора да се ограничат преку надворешни мерки, како што се шеми за поддршка на обврзниците и докапитализација на банкарските системи. Да претпоставиме дека нема да се преземат такви напори и дека еврозоната ќе се распушти. Клиф се обиде да процени таков настан. Тој заклучува дека влијанието на БДП ќе биде огромно, дури и врз Германија. Оттука, „во 2012 година ќе се појави длабока рецесија во еврозоната, повлекувајќи ја надолу глобалната економија. Во еврозоната, производството ќе опадне од 7% во Германија до 13% во Грција. Искуствата на одделните земји ќе зависат од нивната изложеност на трговија со странство и финансиската поврзаност“. Инфлацијата ќе порасне на периферијата; во централните земји ќе настапи дефлација. Инфлацијата ќе ги нагризе планините од долг на периферните држави, земајќи предвид дека тие ќе бидат навреме деноминирани во нови домашни валути. Вредноста на странските имоти во централните земји ќе опадне, новите валути ќе пораснат на ниво на претходните, а економиите ќе се намалат. Ќе биде болно за сите. Механизмите на работење ќе бидат моќни: повлекување депозити, наметнување (нелегални) девизни контроли, правна несигурност, колапс на цените на имотите, непредвидливи промени во билансите, замрзнување на финансискиот систем, нарушување на централното банкарство, колапс на потрошувачката и трговијата и огромни промени во девизниот курс на новите валути. Ќе бидат и понатаму потребни к

с

о

м

е

р

ц

и

ј

а

владини спасувања на финансиските системи, и тоа по висока цена. Големата рецесија ќе ги влоши веќе нарушените фискални позиции. Ваквото распаѓање ќе повлече и река од тужби. Освен ова, ЕУ ќе биде фрлена во правен и политички мрак заедно со своите најважни договори и најгорди достигнувања. Невозможно е да се претпостави резултатот од ваква длабока промена во европскиот поредок. Тогаш, какво би било влијанието на вакво целосно распаѓање врз земјите надвор од еврозоната? Британија е мошне изложена и од реална и од финансиска страна и може да доживее пад од 5% во производството, вели Клиф. Централна и Источна Европа, исто така, ќе бидат на удар. САД може да доживее блага рецесија, како и Јапонија. Сепак, излезот на Грција силно ќе ја зголеми можноста за таков исход и сега и во неодредена иднина, со тоа што ќе покаже дека еврото не е вечно. Тогаш секој ќе треба да земе предвид во кое било време дека постои можност за распаѓање. Ако се смета дека постои сериозен ризик за ова, каматните стапки ќе експлодираат прекумерно во послабите земји. Во такви околности, фискалното штедење нема да го подобри зголемувањето на финансиските обврски на слабите позајмувачи, туку речиси сигурно ќе ги намали, уште повеќе зголемувајќи ги каматните стапки. Овие опасности ќе се зголемат со излезот на Грција, а уште повеќе ако тој е успешен. Излезот на Грција ќе создаде избор меѓу големи чекори кон силна унија и иднина на бесконечна криза. Ова е избор кој мора да го направи доминантниот кредитор, Германија – меѓу другите големи чекори кон интеграција кои ужаснуваат голем дел од Германците, иднина на ужасна криза или ужасно распаѓање сега. Не постои добар избор. Но, еврозоната мора да стане посилна или ќе исчезне. л

е

н

о

г л

а

с

Се изнајмува складишен простор: 1. Површина од 450 м до 1300 м - клуч на рака - независни рампи за железничка и камионска допрема и отпрема на стоките - НАССР сертрификат за складирање на прехрамбени производи 2. Четири дворежимски разладни комори - 570 м - независни рампи за железничка и камионска допрема и отпрема на стоките - НАССР сертрификат за складирање на прехрамбени производи 02/32 19 000 02/32 19 019 02/32 19 009

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

БАЛКАН 13

Излезот на Грција од еврозоната с$ поизвесен

На следните избори Грците нема да одлучуваат само за можниот мандатор на новата влада, туку и за тоа дали земјата ќе остане во еврозоната. Доколку победат радикалните партии, кои ги одбиваат мерките за штедење од ЕУ, ќе дојде до прекин на исплатата на меѓународната финансиска помош за земјата, а последица на тоа ќе биде банкрот на државата

Ципрас & пркоси на Европа

Л

идерот на радикалната левичарска коалиција Сириза, Алексис Ципрас, која остро се бори против мерките за штедење на ЕУ, повторно ги изнервира европските кредитори, велејќи дека мали се шансите тие да ги секнат фондовите за спас на земјата, а ако го направат тоа, тој истакна дека Атина ќе престане да ги плаќа своите долгови. „Финансискиот колапс на Грција може да го повлече на дното и остатокот од еврозоната“, рече Ципрас, за кој се смета дека може да биде следниот грчки премиер. Наместо тоа, додаде тој, Европа мора да ги земе предвид економските мерки за раст за излез од кризата и во Грција и во Европа.

Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

П

олитичката сит уација е крајно несигурна, а економската ситуација на Грција за многумина изгледа безизлезна. Излегувањето на Грција од еврозоната е с$ поверојатно, а многу грчки граѓани стравуваат дека ќе ги изгубат своите пари. До новите избори во Грција, кои ќе се одржат на 17 јуни, со земјата ќе управува преодна влада, на чие чело застана Панагиотис Пикраменос, кој веднаш го распушти парламентот за да може да си одржат предвремени избори. На следните избори Грците нема да одлучуваат само за можниот мандатор на новата влада, туку и за тоа дали земјата ќе остане во еврозоната. Доколку победат радикалните партии, кои ги одбиваат мерките за штедење на Европската

унија (ЕУ), ќе дојде до прекин на исплатата на меѓународната финансиска помош за земјата, а последица на тоа ќе биде банкрот на државата. Ситуацијата дополнително ја влоши и намалувањето на рејтингот на земјата од страна на рејтингагенцијата Фич поради зголемениот ризик од принудно излегување на земјата од еврозоната. Истовремено, грчката Агенција за приватизација до не се од л у ка з а пр екин на пр о це сот на приватизација во земјата до формирањето на новата влада по изборите од 17 јуни, додека во исто време, Меѓународниот монетарен фонд (ММФ) информира дека до истиот рок ги замрзнува сите контакти со Атина, бидејќи Фондот не ќе може да соработува со преодната влада, која има ограничени надлежности. Како што јавија грчките медиуми, замрзнувањето на приватизацијата се к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

однесува на девет државни компании, меѓу кои и на 35% од нафтената компанија Хеленик петролеум, на 29% од акциите на државната лотарија ОПАП и на 61% од групацијата ВиК. Германскиот министер за финансии, Волфганг Шојбле, одбива нови преговори за задолжување на Грција, исто како и поголемиот број негови колеги во ЕУ. И шефицата на ММФ, Кристин Лагард, ги л

е

н

о

г л

а с

и

повика грчките политичари да се придржуваат до договорените мерки за штедење.

Подигнете ги парите од сметка додека с$ уште има евра!

„Подигнете ги парите од сметка додека с$ уште има евра!“ Вака моментално размислуваат голем број Грци. Тие стравуваат дека нивните пари ќе ја изгубат вредоста како што Грција се движи кон излез од еврозоната, па минатата недела почнаа да ги подигаат своите депозити и да ги префрлаат на сигурно место. Според проценките, само минатата недела Грците подигнале околу 1,2 милијарди евра од банките. Банкарскиот сектор во Грција тоне, а с$ поголеми грижи создава неможноста за рекапитализација на најголемите домашни банки - Национална банка на Грција (НБГ), Алфа банк, Еуробанк и Пиреус банк. Четирите најголеми банки во Грција се во толку голема криза што итно им се потребни околу 18 милијарди евра за да обезбедат здрава ликвидност. Овие пари треба да ги добијат од Европскиот фонд за финансиска стабилност (ЕФСФ), но сега средствата од овој фонд остануваат замрзнати. НБГ, Алфа банк, Еуробанк и Пиреус банк минатиот квартал го завршија со загуби од вкупно 27,9 милијарди евра, од кои 23 милијарди излегуваат од спогодбата за отпишување на дел од грчкиот долг.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ Шпанскиот банкарски систем влегува во подлабока криза

А

генцијата за кредитен рејтинг Мудис во петокот го намали рејтингот на 16 шпански банки, со што зададе дополнителен удар на земјата која се бори со големиот број лоши кредити во финансискиот сектор. Меѓу банките кои заработија помал рејтинг се Банко Сантандер и ББВА, наголемите банки во земјата. Десет од 17 банки се ставени под негативен надзор, што значи дека е можно и понатамошно намалување на нивниот рејтинг. Намалувањето на рејтингот настана по падот на вредноста на акциите

Излегувањето на берза на Фејсбук го направи Закерберг 29-ти најбогат човек на светот

> БРОЈКА

на најголемата банка, Банкиа, за 14%, откако овој месец беше делумно национализирана, поради тоа што поседува 32 милијарди евра лоши кредити. Шпанскиот министер за економија ги негираше извештаите за повлекување пари од Банкиа во последните неколку дена. Мадрид исто така ја ангажираше и банката Голдман Сакс независно да ја процени вредноста на Банкиа. Поради ситуацијата во банкарскиот систем на Шпанија, минатата недела настрадаа европските берзи.

2%

се намали глобалната продажба на мобилни телефони во првиот квартал во споредба со истиот период лани, покажува последниот извештај на аналитичката куќа Гартнер. Ова се случува за прв пат од вториот квартал од 2009 година, иако популарноста на паметните телефони е во пораст.

И

ницијалната јавна понуда на акции на социјалната мрежа Фејсбук, што на компанијата ќе & донесе 16 милијарди долари, ќе го направи нејзиниот соосновач, 28-годишниот Марк Ззкерберг, 29-ти најбогат човек на светот. Фејсбук во петокот на берзата Насдак продаде 421,2 милиони акции по цена од 38 долари за секоја. Според оваа цена, се проценува дека акциите кои ги поседува Закерберг ќе вредат над 19 милијарди долари, а тоа него ќе го направи побогат од основачите на Гугл, Сергеј Брин и Лери Пејџ.

Излегувањето на компанијата на берза е најголемото деби на некоја интернет-компанија во историјата на Волстрит. Ова ИПО на Фејсбук е трето најголемо во американската берзанска историја, по оние на Виза и на Џенерал моторс. Со излегувањето на берза се зголеми пазарната вредност на компанијата на 104 милијарди долари, со што Фејсбук сега им конкурира на гигантите како Амазон и Гугл, а се претпоставува дека наскоро ќе ја надмине вредноста на ХјулитПакард и на Дел заедно.

Г-8: И Грција да ја напушти еврозоната, нема да е крај на злото! Светските лидери се согласија дека излегувањето на Грција од еврозоната нема да биде крај на кризата и на негативните последици кои настанаа со нејзиното прелевање. Таквата ситуација ќе биде почеток на уште понегативен развој на настаните. Според повеќето лидери на Г-8, с$ уште не се испро-бани сите можни начини за стабилизирање на политичкиот пејзаж и враќање на грчката економија на прав пат Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

И

злегувањето на Грција од еврозоната нема да биде крај на приказната за кризата и на негативните последици кои нас танаа со нејзиното прелевање. Ова е главниот заклучок на лидерите на осумте индустриски најразвиени земји во светот, Г-8 (САД, Велика Британија, Канада, Франција, Русија, Германија, Италија и Јапонија). Тие изминатиот викенд се сретнаа во Кемп Дејвид, Вашингтон, и разговараа за критичката состојба со должничката криза во Европа, каде што растат стравовите Грција да ја напушти еврозоната, оставајќи ја во неизвесност иднината на единствената европска валута. Светските лидери се согласија дека ситуацијата која ќе настане по евентуално излегување на земјата од еврозоната ќе биде почеток на уште понегативен развој на настаните. Според повеќето лидери на Г-8, с$ уште не се испробани сите можни начини за стабилизирање на политичкиот пејзаж и враќање на грчката економија на прав пат. Претседателот на САД, Барак Обама, кој беше домаќин на оваа средба, ги поттикна европските лидери забрзано да го стимулираат растот, бидејќи и самиот тој се плаши дека распаѓањето на еврозоната може да & наштети на американската економија, како и на неговите шанси за реизбор на претседателските избори во ноември. Британскиот премиер, Дејвид Камерон, кој постојано гласно говори за тоа дека Европа мора итно да ги реши своите должнички проблеми, пред своите колеги истакна дека мора да работат заедно за да го спречат ширењето на економската криза во остатокот на светот. Како што се очекуваше, на оваа 24-часовна средба не се донесоа решенија или мерки за економската политика во иднина, иако претседателот Обама се надеваше дека европските лидери ќе пристапат кон донесување нови мерки за раст.

Меркел остана изолирана на Г-8

За надминување на должничката криза во Европа, Вашингтон, сепак, препорача политика која е ориентирана уште повеќе кон стимулирање на растот. Обама не ги искористи разликите во позициите на новиот француски претседател, Франсоа Оланд, кој повикува за нови економски политики за раст и на германскиот канцелар, Ангела Меркел, која цврсто ги брани строгите мерки за штедење. Од друга страна, САД, заедно со Јапонија и Канада, на самитот настојуваа Меркел да стори повеќе за да се стимулира економскиот раст во Европа, бидејќи само таа како челник на европскиот економски мотор, Германија, го може тоа. Аналитичарите прогнозираат дека Меркел по овој самит ќе почне да размислува за нови начини за поттикнување на европската економија, бидејќи речиси сите лидери стојат на ставот дека излезот од кризата е во стимулирањето на економскиот раст.

Задржувајќи се на состојбата во Гр ц и ј а , л и д е р и т е н а Г-8 г и р а з гл ед а а перспективите за земјата во еврозоната, при што лидерите разговараа з а политиките кои би внеле рамнотежа меѓу рестрикциите и економскиот раст, за да се избегне изложеното на ризик единство на монетарната унија. Во оваа насока, како мерки за поттикнување на растот некои економисти препорачуваат помалку регулативи за малиот бизнис, полесен пристап до пазарот на труд во еврозоната и ослабување на бариерите, кои сега се кренати во некои земји како заштита на домашната индустрија.

Оланд за прв пат на меѓународна сцена

На средбата на Г-8 за првпат на меѓународна сцена се појави новоизбраниот француски претседател, Франсоа Оланд. Тој пристигна порано од останатите лидери и имаше тет-а-тет средба со Барак Обама за прв пат, на која ги разменија своите ставови за економската криза и војната во Авганистан. Оланд во Кемп Дејвид беше под значаен притисок, исто како и при првата посета на Германија, да не презема ништо што би можело да го растури договорениот европски фискален пакт. Учесниците на самитот од него побараат соодветни објаснувања за барањето за развојни компоненти во договорот. Како што се очекуваше, Франсоа Оланд и Барак Обама, кои и така имаат слични ставови за излез од кризата, оформија заеднички фронт со кој ќе ја штитат иднината на еврозоната. Имено, инвестирајќи во растот на земјата, администрацијата на Обама успеа да се избори со рецесијата од 20 09 година, а Оланд во својата предизборна кампања го промовираше токму тоа - намалување на мерките за штедење и поттикнување на економскиот раст преку креирање нова инфраструктура за инвестиции. Оваа воопшто не & оди во прилог на Ангела Меркел, која и на самитот во Кемп Дејвид ја истакна потребата за построга фискална дисциплина, преку што финансиите на еврозоната би се вратиле на прав пат. И покрај тоа што главна тема на самитот на лидерите од Г-8 беше ситуацијата во Грција и нејзиното влијание на еврозоната, светските челници не ги прескокнаа и темите како обезбедување храна за Африка, нуклеарниот спор со Иран, планот за повлекување од Авганистан, дополнителни санкции за Сирија и Северна Кореја, до заштита на климата.

ДЕЈВИД КАМЕРОН

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

премиер на Велика Британија

“

Мора да направиме планови за непредвидливи ситуации и да ги зајакнеме банките, како и мерките против нови кризни ситуации, а тоа треба да се направи брзо.

канцелар на Германија

“

ФРАНСОА ОЛАНД

БАРАК ОБАМА

претседател на Франција

“

Со останатите лидери се обврзавме да ги преземеме сите неопходни чекори за да ги зајакнеме и да ги обновиме економиите и заедно да се бориме против финансиските стресови, иако економските мерки не се исти за сите земји.

Солидните финансии и економскиот раст мора да одат заедно. Мора итно да се преземат конкретни чекори за да се реши ситуацијата во еврозоната.

претседател на САД

“

Економскиот раст и отворањето нови работни места мора да ни бидат главен приоритет. Тие се единствените мерки кои може да ја победат економската криза, а Европа го има потребниот капацитет.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 21.05.2012

15

ФЕЉТОН

44

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани П очитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа овааа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцир рате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате о от порност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф отпорност во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет! потсетник со прашања кои треба да почнете Еведа еден ги поставувате. Дали вашата компанија може:

ШКИ ГЛАВА 5: ДИЗАЈНИРАЊЕ МАРКЕТИН Т ОС ЧН СИСТЕМИ НА ЕЛАСТИ

Вообичаени маркетиншки реакции на криза

Без оглед каква може да биде маркетиншката состојба на вашата компанија во нормални времиња, таа ќе се промени во турбулентни времиња, особено на почетокот на една надолна спирала или рецесија. Тоа е така затоа што како реакција на рецесијата, вашите клиенти ќе го сменат своето однесување и тоа што го вреднуваат

К

ога настапува криза, прво размислете за клиентите. С о о ч е н и с о и з гл е д и т е за потешки времиња и евент уално, дури и за загуба на работата, ќе го намалат трошењето. Еве три веројатни однесувања на клиентите: • Потрошувачите се ориентираат кон поевтини производи и марки. Тие ќе го заменат купувањето национални марки со марки развиени за одредени синџири продавници, дури и со генерички марки. Ова променето однесување ќе им наштети на националните и на меѓународните врвни марки, особено на послабите поскапи марки; • Потрошувачите го намалуваат или го одложуваат купувањето на неосновните пр оизводи, како што е к у п у в ањ е автомобили, мебел, покрупни апарати за домаќинство и скапи годишни одмори. Компаниите што произведуваат или продаваат вакви производи и услуги ќе бидат принудени да го намалат буџетот, да ги намалат резервите и евентуално, да отпуштат работници. Снабдувачите и вработените ќе имаат помала куповна моќ и во согласност со тоа, тие ќе го намалат купувањето; • Потрошувачите почнуваат да штедат на превоз и почнуваат да купуваат повеќе од снабдувачи што се поблиску до

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

•

•

•

• •

нивната работа или живеалиште. Тие повеќе ќе практикуваат консумирање на своите оброци дома и ќе се потпираат на домашна забава од ТВ и Интернет. Бизнисите, исто така, ќе направат одредени потези за да ги намалат своите трошоци и да го зачуваат капиталот. Тие ќе преземат чекори како што се следниве: Намалување на производството и порач у в ањ е пома л бр ој с то ка од снабдувачите. Не сакаат да прават резерви кога се соочени со намалена побарувачка. Не сакаат драстично да ги намалат цените за да ги ликвидираат резервите; Намалување на стапката на капитални инвестиции. Оваа одлука ќе нанесе штета на побарувачката за челик, цемент, машинерија, софтвер и многу други инпути; Значително намалување на буџетот за маркетинг; Одложување на развојот на нов производ и ставање на главните нови проекти во мирување.

Што да се прави?

Една од најлошите деловни реакции на ненадејна турбуленција и рецесија е да се воведат сеопфатни кратења на трошоци кога, на пример, секој оддел мора да ги намали своите трошоци за 10%. Замислете една високоценета услу жна компанија која треба да го намали својот буџет за услуги за 10%. Замислете рекламирањето да се скрати за 10% во време кога на компанијата & треба повеќе, а не помалку рекламирање, иако потрошено на поинаков начин. Некои главни директори бараат од секоја филијала и подружница да ги скрати трошоците за одреден процент, но бараат од менаџерите на тие oграноци да решат што да скратат. Ова е мудро, бидејќи секој oгранок се соочува со различни закани и

можности. Во рамките на маркетиншката ар ена, доне с у в ачите на од л у ки на почетокот на рецесијата се советувани да размислат за следниве евентуални потези извадени директно од традиционалниот водич за планирање стратегија со две сценарија - едно за пазари во пораст, друго за пазари во опаѓање: • Престанете да губите сегменти на клиенти; • Престанете да г убите клиенти во рамките на еден сегмент; • Престанете да губите географски локации; • Престанете да губите производи; • Намалете ги цените или промовирајте поевтини марки; • Намалете ги или прекинете ги рекламите и промоциите што не функционираат.

Преоценете ги плановите за трошење

Овие проблематични економски времиња ги пр ин уду в аат сите д ир ек то р и з а маркетинг да ги преоценат своите планови за трошење. Лоцирањето на следните пет тешки прашања ќе им помогне на лидерите да одредат како најдобро да го намалат и да го прераспределат својот буџет: Дали имате комплетен попис на вашите инвестиции за пораст и дали можете да ги откриете расипнички (или неефикасно) потрошените инвестиции? Периодичното правење попис на инвестициите речиси секојпат ќе открие расипничко трошење од 15%, заедно со докажаните победници што мора да бидат поддржани без разлика колку мора да се намали буџетот. Еден темелен попис ги открива очигледните расипнички потрошени средства и инвестициите што им носат чиста заработка, како и областите на трошење што поставуваат големи можности за поефикасно и поефективно трошење. Дали вашите инвестиции го менуваат купувачкото однесување? Уделот на

1

2

азгледајте како Проктер и Гембл решија да ги намалат трошоците за Р маркетинг од 25% на 20% од продажбата за да останат конкурентни на еден пазар што оди надолу. Компанијата: Ги стандардизираше формулациите, амбалажата и рекламирањето на повеќе производи во светот; Го намали бројот на понудени големини и вкусови или ароми на производите; Се откажа или продаде одредени послаби марки; Лансираше помал број марки, кои повеќе ветуваа; Го намали бројот на трговските и на потрошувачките промоции; Ја намали стапката на пораст на рекламирањето. Примерот со Проктер и Гембл укажува дека секоја компанија мора внимателно да трага по начини за намалување на трошоците за маркетинг кога се соочува со пазарна ситуација што се влошува.

Да ги намали трошоците за хартија, фотографија и други инпути за производство со преговарање за пониски цени или со префрлување на поевтини снабдувачи? Да се префрли на поевтини превозници? Да затвори продажни места ако не се доволно од корист? (Теренскиот продажен персонал може да работи од дома, наместо да патува до канцеларија.) Да почне да ја плаќа рекламната агенција според резултати, наместо со стандарден хонорар без оглед на резултатите? Да ги замени скапите канали за комуникација со поевтини? (Електронската пошта е поевтина од директната пошта.) влијание со префрлување Да постигне поголемо пог на парите намен наменети за ТВ-реклами во односите со јавноста или во нови дигитални медиуми? Да се откаже од одредени особини на производот или на услугите за кои, се чини, клиентите не се заинтересирани заинтересирани? со маркетиншкиот тим и Да ги одржува состаноците с конференциите со клиентите на поевтини локации?

пазарот и приходот како цел се премногу општи за да бидат вистински барометри на ефективноста. Многу е поважно да се знае кои специфични однесувања се обидувате да ги поттикнете кај специфични сегменти на клиенти. За еден сегмент на клиенти, можеби, ќе биде поттикнувачко надградувањето пакет-услуги еднаш годишно наспроти еднаш во две години; за друг сегмент може да биде мотивирачко клиентите да купуваат 50% повеќе со секоја наредна порачка. Со откривање на однесувањата што создаваат пораст можете да ги оцените инвестициите во маркетингот според нивната способност да ги поттикнат тие однесувања. Дали вашите инвестиции се фокусирани на тоа што ги спречува клиентите да ја купуваат вашата марка? Обидете се да ги разберете пречките за купување и потоа одберете маркетиншки средства и пораки што ќе ги надминат тие пречки. На пример, една компанија со големо учество на пазарот потроши огромни средства на масовно рекламирање за да изгради свест - што е ефикасно ако го испитате трошокот поделен со бројот на потенцијални купувачи. Но, марката веќе беше добро позната. Подобар начин би било да се потрошат пари на склучување продажба – поместување, кое всушност, би можело значително да го зголеми порастот. Спротивно, една компанија со мал удел на пазарот прво треба да ја подигне свеста на повисоки нивоа, а во тој случај масовното рекламирање функционира најдобро. Дали ја имате вистинската комбинација на маркетиншки лостови меѓу вашите инвестиции? Сите маркетиншки инвестиции имаат најмалку едно од трите нешта: (1) ги менуваат перцепциите на клиентите за да ги охрабрат да купуваат повеќе; (2) обезбедуваат привремени парични поттици за клиентите за да купуваат повеќе или (3) ја прават марката подостапна така што клиентите можат да купуваат повеќе. Преголемото фокусирање врз кој било лост може да им наштети на другите. Наместо тоа, размислувањето мора да се промени за да преовлада вистинската комбинација на инвестиции и да создаде профитабилен пораст. Дали имате систем за одржување на „победниците“ и за намалување на „губитниците“? Како што ги оценувате вашите добитнички и губитнички инвестиции, важно е да се размислува и за потенцијалните долгорочни и за потенцијалните краткорочни влијанија на тие одлуки. Четири размислувања треба да го насочуваат ова оценување: (1) ефективноста и ефикасноста, (2) одржувањето наспроти порастот, (3) докажаното наспроти експерименталното и (4) директното и индиректното влијание. Да се знае кои маркетиншки стратегии треба да се употребат во текот на периодите на економска криза е вистински предизвик. Сепак, ваквите времиња, исто така, даваат нови можности. Оценувањето и усогласувањето на вашите маркетиншки активности со овие пет важни прашања ќе овозможи поголема ефективност, ефикасност и поврат, без оглед на состојбата на економијата.

3

4

5

(Продолжува) Во утрешниот број: Проблематичните економски времиња ги принудуваат сите директори за маркетинг да ги преоценат своите планови за трошење. Како тие најдобро да го намалат и да го прераспределат својот буџет?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с