532-22.05.2012

вторник. 22 мај 2012 вто. max. 20 0 C min. 80 C

сре. max. 220 C min. 70 C

чет. max. 230 C min. 110 C

МБИ 10

1.916,40

-0,05%

МБИД 1.827,72

Извор: Македонска Берза

-0,11%

ОМБ

120,70

-0,24%

ЕМУ

€

61,66

САД

$

48,47

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Г>8 ЈА СПАСУВА ЕВРОПА

ДА СЕ ТРОШИ, А НЕ ДА СЕ ШТЕДИ!? 4-5

А Анкетите за испитување на јавното мислење?

МАКЕДОНСКИ

ШТО НИ ВРЕДИ БИЗНИСМЕНИ РАСТ ВО НАШИТЕ КУПУВААТ ЕВТИНИ КОЈ НЕ ЈА КАЖУВА ИМОТИ ВО ГРЦИЈА 9 ЖИВОТИ?! 10-11 ВИСТИНАТА? 6 Пропаднаа ТОНОТ НА ГРУЕВСКИ милиони ЗА СТРАНЦИТЕ НА „IGNORE“! евра за Ќе накисне ли дома „зелени“ проекти 8 што згрме надвор? 7

1%

110

www.kapital.mk

број 532 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ЗОШТО ТРЕБА ДА СИ ОДИ ХАРАЛАМПИЕ ХАЏИ РИСТЕСКИ!?

СТР.

2-3

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

ДАНИЕЛ СЕРВЕР

американски аналитичар

вторник 22/05/2012

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

А

“

4Д

ко сакате пораст, штедењето не е опција. Нема друга формула за излез од актуелната економска криза, освен да ги дерегулирате бизнисот и претприемачките активности (дерегулација и демонополизација), да обезбедите полесен пристап до пазарот на труд (департизација), да ги олабавите бариерите за заштита на домашната индустрија, но паралелно да обезбедите поконкурентна валута (девалвација), да инвестирате во образование и во инфраструктура, да заборавите на социјалната држава и да водите одговорна и разумна буџетска политика. Европската криза стави крај на социјалната држава каква што ја знаеме, која во една од најлошите форми се применува во Македонија. Рецесијата од Европа & го зададе последниот удар на неодговорната буџетска политика, популистички потхранувана со желбата и потребата со 100-200 евра да се влијае врз расположението на широките народни маси. Последниот собир на лидерите од Г-8 конечно ја елиминира дилемата дали социјален мир се купува со буџетот или се обезбедува со развојна економска политика. Кога е криза не треба да се штеди, туку да се троши и да се инвестира за да се стимулира растот. Македонската Влада води сосема спротивна економска политика од оваа. Да се каже дека македонскиот економски модел не е „ин“ е мал збор. За жал, македонскиот економски модел е извртена форма на партиската идеологија на владејачката партија, на желбата за контрола на власта и на потребата да се обезбеди поддршка од народот. Тоа значи дека не постои ефикасен економски модел затоа што државата е с$, а приватниот сектор заложник на потребите за финансирање на големите апетити на државниот апарат. Јавната администрација се полни со нови вработени, а пазарот на труд е комплетно затворен. Компаниите се соочуваат со длабока неликвидност, затоа што сите извори за финансирање секнаа, а останува обврската навреме да се платат давачките. Пазарната економија е уништена, бидејќи царуваат монополите и државата со своите бизниси. Нема инвестиции, нема раст. Затоа и не чуди што последните прогнози за македонскиот раст годинава на смешни 1,5%. За македонски услови овој раст е трагичен, затоа што значи дека не мрдаме од место. А причината е токму неефикасниот економски модел. Да не се залажуваме дека рецесијата во еврозоната ни е виновна! Таа е само алиби за да се избегне вината за неоствареното. На Македонија итно & треба нов економски модел. А тој ги бара токму четирите форми на пазарна економија споменати во Кемп Дејвид - дерегулација, демонополизација, департизација, девалвација...

Само тие што се целосно несигурни во својот индентитет и во својата способност да ја одбранат својата територија би се противеле на приемот на Македонија во НАТО. Еден ден, во Грција секако ќе има политички водач кој ќе признае колку контрапродуктивно било противењето на Атина на одлуката ’ПЈРМ‘ да стане членка под ова име.

барања се поднесени по шестиот ИПАРД-оглас до Агенцијата за финансиска поддршка во земјоделството и руралниот развој. Претходните пет ИПАРДогласи покажаа дека најатрактивни за повлекување европски пари се инвестициите во економскиот развој на руралните средини, лозарството и овоштарството, градинарството и преработката на овошје и зеленчук.

Н

Фудбалските уд д р работници ц од д мнозинството општински фуд фудбалски сојузи ју најавуваат соборување на Хаџи џ Ристевски од д претседателската р д функција фу ц ј во ФФМ. Причините р за неговата смена за местење натпревари, се многубројни. у р ј Од д официјалните ф ц ј обвинувања у натпревари р р затајување данок, непочитување на органите на ФФМ, до обвинението за измама, за кое е и условно осуден Петре Димитров

Ж

dimitrov@kapital.com.mk

ешко лето го чека македонскиот фудба л. Иако во летниот период фудбалските екипи п а у з и р а а т, в о т е к о т н а следниот месец фудбалските р а б о т н и ц и ќе г и в к р с т ат копјата за претседателот на Фудбалската федерација на Македонија (ФФМ), Харалампие Хаџи Ристески - дали тој ќе остане на оваа функција. Ова не е прв пат фудбалските работници да регираат на изборот на Хаџи Ристески. Тоа се случува за време и по секој негов избор, но на крај секогаш останува на функцијата. Овој пат 16 општински фудбалски сојузи од вкупно 26, меѓу кои се најголемите, на 23 јуни најавуваат вонредно собрание на ФФМ за смена на Хаџи Ристески, кој во октомври 2009 година го доби третиот мандат. Собранието го најавуваат и го свикуваат претставници на иницијативниот одбор за промени во македонскиот фудбал, зад

кое стојат општински фудбалски сојузи на Скопје, Кисела Вода, Куманово, Струмица, Штип, Велес, Кочани, Демир Хисар, Свети Николе, Пробиштип, Валандово, Кавадарци, Кичево, Битола, Тетово и Охрид. Гласањето треба да резултира со иска ж ување недоверба кон претседателот Харалампие Хаџи Ристески. „Хаџи Ристески треба да си оди бидејќи н$ подели на негови и на тие што се против него. Треба да се смени од претседателската функција бидејќи ги помага финансиски само тие што се блиски до него и бидејќи не ги почитува одлуките кои произлегуваат од органите на Федерацијата“, вели Ѓорги Каламутов, претседател на ОФС Струмица. Поради истите причини, негова смена бараат и од Штип, каде што започна инцијативата за смена на Хаџи Ристески. „Македонскиот фудбал е понижен. Иако градот Штип има 20 фудбалски клубови и 38 судии, нашите клубови и судии не се интересни и

се маргинализирани од Хаџи Ристески, кој 3-4 години не ни дал ни денар, а знаеме дека финансира селски клубови кои се блиски до него. Тоа што 16 општински фудбалски сојузи застанаа зад оваа инцијатива, и тоа најголемите, кажува дека е време тој да си оди. Верувам дека овој пат ќе успееме да го смениме“, вели Димитар Џонов, претседател на ОФС Штип. Дека овој пат Хаџи Ристески нема да успее да остане на позицијата претседател се уверени и во ОФС Куманово. „Нема да отстапиме така лесно и покрај заканите и заплашувањата“, вели Стојанче Златановски од ОФС Куманово. Исти се размислувањата и во ОФС Свети Николе. „Во Федерацијата владее самоволие и неправда. Ние не се бориме за власт, туку за правда. Во Федерацијата не можеме да поставиме обични тековни прашања, а камоли да бараме пари“, вели Тодоров Данчо од ОФС Свети Николе. Реакциите на општинските сојузи доаѓаат по последната седница на Управниот одбор на ФФМ, на која беше одбиена иницијативата за свикување вонредно собрание, а нејзините потписници

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

70

ационалната телевизија Канал 5 се подготвува за продажба, неофицијално дознава „Капитал“ од извори во телевизијата. Според нашите информации, интерес за купување на телевизијата покажала германската телевизија РТЛ, за која неодамна се шпекулираше дека е заинтересирана за влез на македонскиот пазар преку купување на српската Пинк 15, која пак, неодамна ја изгуби дозволата за работа. Телевизијата Канал 5, која е во сопственост на Емил Стојменов, син на пратеникот Борис Стојменов, претседател на ВМРО-Македонска, која неодамна се припои кон владејачката ВМРО-ДПМНЕ, минатата година имаше раст на профитот од неверојатни 372,5%. Податоците од Централниот регистар покажуваат дека Канал 5 во 2010 година имала профит од 310.000 евра и не беше рангирана меѓу 200 најпрофитабилни, за во 2011 година профитот да & се зголеми на 1,5 милиони евра.

Зошто треба да си оди Харалампие Хаџи Ристески!?

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

www.kapital.mk

Германската РТЛ сака да ја купи Канал 5?

> БРОЈКА

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

3

> БРОЈКА

40.000

> БРОЈКА

Карлос Слим нов сопственик на Вип?

тони преработки од овошје и од зеленчук се извезени во 2011 година, што е 2,3% повеќе споредено со претходната година, кога преработувачката индустрија извезла вкупно 39.075 тони. Според податоците на Македонската асоцијација на преработувачи-МАП, во 2011 година се извезени конзервирани производи во вредност од 42 милиони евра, што е 7,5% повеќе споредено со 39 милиони евра во 2010 година. Индустријата за преработка на овошје и на зеленчук во голема мера е извозно ориентирана. Најголем дел од преработувачките компании се ориентирани кон преработка на зеленчук и овошје, одсносно во најголем дел е преработка на зеленчук, а најмногу се занимаават со конзервирање, мал број од нив со сушење и замрзнување на зеленчук и овошје.

М

илијардерот Карлос Слим има намера да купи удел во Телеком Австрија, која е компанијамајка на македонскиот Вип оператор, пишува австрискиот магазин „Формат“. Мексиканската телекомуникациска компанија Америка Мовил која е сопственост на Слим, одржала почетни разговори со најголемите акционери на Телеком Австрија: австриската државна компанија ОеИАГ, која има удел од 28,4% и австрискиот инвеститор Рони Печиќ и неговиот партнер, египетскиот милијардер Нагиб Савирис, кои заедно држат 20% од компанијата. Магазинот пишува дека Печиќ и Савирис можеби нема да го продадат својот удел сега и ќе го чуваат

во период од 2 години пред да го понудат на стратешки инвеститор. Рони Печиќ од Виена и египетскиот тајкун Савирис кој има удел од 18,8% во телекомуникацискиот гигант Вимпелком груп бараат две места во проширениот надзорен одбор во групацијата Телеком Австрија која има свои подружници во Србија, Белорусија, Словенија, Бугарија, Лихтенштајн, Хрватска и Македонија. Америка Мовил има планови да влезе на европскиот пазар со оглед на ниските цени на компаниите во Европа. Информацијата за намерата за влез во Телеком Австрија доаѓа само една недела откако Америка Мовил понуди да откупи удел во холандската телекомуникациска компанија КПН НВ за 3,5 милијарди долари.

лидери

5

Во мај 2010 година Министерството за внатрешни работи (МВР) поднесе две кривични пријави против првиот човек на ФФМ, Хаџи Ристески, кој се товари за неколку дела. Во првиот случај, според МВР, тој е осомничен дека заедно со Реџеп Беџети, поранешниот потпретседател на ФФМ и бившиот генерален секретар, Лазар Митревски, во 2004 година платиле столчиња за фудбалски трибини кои веќе & биле подарени на ФФМ како донација од Нирнберг, Германија. „Ф у н к ц и о н е р и т е н а Ф Ф М п р е к у изготвување фиктивна документација со парите добиени од УЕФА практички ги исплатиле овие седишта, кои им биле донирани и парите ги префрлиле на фирма во која како косопственик се јавува близок роднина на еден од осомничените, односно од поранешните високи функционери на ФФМ“, изјави тогаш Иво Котевски, портпарол и помошник-министер на МВР. Фирмата на синот на Беџети, Артал-Д, се јавува како набавувач на веќе подарените столчиња. Осомничените во овој случај ја оштетиле ФФМ за 5.310.000 денари (над 87.000 евра).

победник и губитник

+

НИКОЛА МАЏИРОВ

М

акедонскиот поет ја освојува Европа не само со настапот по повод Олимписките игри во Лондон, туку и со преводи на неговата поезија на повеќе јазици

Дури 16 општински фудбалски сојузи од вкупно 26, меѓу кои се најголемите, на 23 јуни најавуваат вонредно собрание на ФФМ за смена на Хаџи Ристески, кој во октомври 2009 година го доби третиот мандат.

Хаџи Ристески обвинет за криминал „тежок“ над половина милион евра

е намален бројот на склучени бракови во првото тримесечје од годината, споредено со истиот период лани, објави Државниот завод за статистика. Бројот на склучени бракови во овој период изнесува 2.733. Од друга страна пак, разводите во ова тримесечје од годината бележат зголемување во споредба со истиот период од 2011 година и нивниот број изнесува 626.

ПОБЕДНИК

причини зошто не треба Хаџи Ристески да биде претседател на ФФМ има неколку кривични пријави за криминал условно е осуден за дело измама лошата состојба во македонскиот фудбал нефункционирање на фудбалската федерација непочитување на статусот и другите органи на Федерацијата

беа упатени кон одрж ување прво годишни собранија во рамките на општинските сојузи. Но, иницијаторите не се сложуваат со тоа. „Во Статутот никаде не постои одредба која вели дека за иницијатива за вонредно собрание треба да има одлука од собрание на општински фудбалски сојузи. Велат дека сме нелегитимни, но нелегитимноста е на другата страна. Прво, затоа што во изминатата година Федерацијата работеше според Статутот од 2011 година, а не според Статутот од 2008 година, што значи дека сите одлуки, суспензии и казни што се донесени минатата година се невалидни“, вели Иван Путилин од ОФС Кисела Вода. П р е тсед ател от Х а џ и Ри с те с к и и некомплетниот Управен одбор на ФФМ не ги прифатија барањата на овие општински сојузи да заминат од позициите и да распишат избори за ново раководство, а за потписниците најавија дисциплински санкции. За актуелните случувања во ФФМ се информирани и во УЕФА и во ФИФА.

1,4%

Истовремено, Управата за финансиска полиција поднесе уште една кривична пријава против Хаџи Ристески за злоупотреба на службена положба и овластување, даночно затајување и фалсификување и уништување деловни книги. Двете институции поднесоа кривична пријава против Хаџи Ристески и за местење натпревари. Во вториот случај, освен Хаџи-Ристески, замешани се Ацуле Забрчанец, претседател на пионерската фудбалска школа Атанас Ламески и Димче Маркоски, управител на фудбалскиот клуб Победа. Тројцата се осомничени дека го оштетиле Буџетот на Македонија за 15.467.851 денари (253.0 0 0 евра), исто така оштетиле доверители за 12.140.663 денари (околу 200.000 евра). Хаџи Ристески тогаш се бранеше дека е обвинет за измислени малверзации. Две години претходно, во мај 2008 година, ФФМ и Хаџи Ристески се најдоа на удар и на Царинската управа, која против „куќата на фудбалот“ покрена кривична пријава поради по с то ење о сновано сомнение з а сторено кривично дело „царинска измама“. Царинската управа поднесе пријави против поранешен генерален секретар на ФФМ, поранешен директор во АМС, правните лица во ФФМ и во Агенцијата за млади и спорт. „Во текот на 2004, 2005, 2006 и 2007 година, додека фирмата ПУМА АГ од Германија вршела доставување на спортска опрема за потребите на ФФМ преку Агенцијата за млади и спорт, од страна на пријавените биле давани лажни податоци кои влијаеле на пресметката на давачките и на даноците при увозно царинење со намера да избегнат целосно плаќање на царински и на други давачки во вкупен износ од 2.122.492 денари.“ Името на Хаџи Ристески не беше споменато, но тој како застапник на ФФМ е потписник на сметките. Акт уелниот претседател на ФФМ сторил и кривично дело измама, поради што Основниот суд Скопје во 2005 година го осуди на казна затвор во траење од пет месеци, условно на една година. Судот одреди дека казната нема да се изврши ако обвинетиот до мај 2006 година не стори друго кривично дело. По објавувањето на пресудата Хаџи Ристески се откажа од право на жалба и нејзино целосно изготвување, поради што таа веднаш станала правосилна и против неа не е

98

место е рангирана македонската фудбалска репрезентација од ФИФА, што значи пад од дваесетина места за неколку години

16 39

од вкупно 26 општински фудбалски сојузи бараат смена на Хаџи Ристески

РОБЕРТО ДИ МАТЕО

А

нглискиот фудбалски клуб Челзи за првпат во својата историја стана шампион на Европа, со што докажа дека шестото место во Премиер лигата и не е голем проблем

не им беше денот

е коефициентот на македонскиот фудбал, кој е рангиран во групата земји со низок коефициент на листата на УЕФА

43

од вкупно 26 општински фудбалски сојузи бараат смена на Хаџи Ристески дозволена жалба до повисок суд. Еве што се вели во пресудата: „Педесет и петгодишниот сопственик на претпријатието Хард пром, Харалампие Хаџи Ристески, со намера за себе да прибави противправна имотна корист, ја довел во заблуда директорката на фирмата Подравка комерц од Скопје. Обвинетиот, лажно прикажувајќи дека неговата фирма е платежно способна, од оштетената зел разновидна стока во вкупен износ од 206.797 денари, а како гаранција & оставил акцептен налог, кој според известието на тогашниот Завод за платен промет, не можел да се наплати зашто фирмата на Хаџи Ристески немала покритие. Со тоа обвинетиот сторил кривично дело измама, поради што Обвинителството по слу жбена должност почнало по с тапка пр отив него. С ледната година во септември Хаџи Ристески беше реизбран за претседател на ФФМ, со што е прекршен Статутот на организацијата. Во член 29 Статутот предвидува во Управниот одбор да може да биде лице не постаро од 70 години, да било активен фудбалер и што е најважно, да не било кривично осудувано.

ХЕРМАН ВАН РОМПУЈ

Б

рзајќи“ да му ја честита победата на идниот претседател на Србија, му испрати честитка на Томислав Николиќ уште пред да биде прогласен за победник

Макотрпното искуство кое го имаше американскиот претседател во борбата против економската криза во сопствената земја го натера уште посилно да застане на нозе и да & се спротивстави на должничката криза која владее во Европа, која истовремено му се БАРАК заканува на целиот свет. ОБАМА За пофалба е огромната волја која ја покажа Обама на последниот самит на осумте индустриски најразвиени земји во светот, да ги натера европските лидери да почнат да размислуваат за нови антикризни мерки, со кои ќе се обезбеди побрз економски раст. Од своето искуство, Обама добро знае дека стимулирањето на растот преку инвестиции и отворањето нови работни места преку развој на малите и на средните претпријатија се „лекот“ кој & помогна на САД да се справи со последиците од финансискиот колапс. Европските лидери треба да го следат примерот на Обама, кој порачува дека Стариот континент го има потребниот капацитет за да се справи со кризата.

_

ГУБИТНИК Лоша проценка. Ова најверојатно е единственото оправдување кое може да си го даде сега поранешниот претседател на Србија, Борис Тадиќ, кој сигурен во својот рејтинг и поддршка од граѓаните, реши да си даде оставка и да отиде на предвремени избори. На изненадување БОРИС на сите, малата предност ТАДИЌ пред својот противник во првиот круг се претвори во голема победа за неговиот ривал во вториот круг од изборите. Во такви услови, најверојатно изненаден и самиот, на Тадиќ не му остана ништо друго освен да му честита на противникот и да го признае својот пораз. Политичарот кој важеше за вешт дипломат и беше миленик на меѓународната заедница, веројатно понесен од признанијата на меѓународната заедница, не успеа да процени што му се случува на домашен терен. Точно што беше пресудно за неговиот пораз, косовското прашање или нешто сосема друго, веројатно ќе покаже времето.

мисла на денот

ЉУБИНКА КОРАБОСКА

И

со новиот модел на контрола на имотот на функционерите Антикорупциската комисија врши само проверка, а не и ефикасна борба против корупцијата

УСПЕШНИТЕ ЛУЃЕ НЕ СЕ ОРИЕНТИРААТ КОН ПРОБЛЕМОТ, ТУКУ КОН ПОВОЛНИТЕ МОЖНОСТИ.

Стивен Ковеј американски автор

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНО ОТ...

Извозот на храна падна за 12% , а увозот порасна за 1,8%

Извор-НБРМ

(во милиони долари)

увоз прв квартал 2011 извоз прв квартал 2011 увоз прв квартал 2012 извоз прв квартал 2012

68,1 59,8

29,2

32,7

12,6

И

23,3

22,1 22,1

11,2

1,87 месо и преработки од месо

32,4

30,3

25,3

2,41

млечни производи и јајца

0,8

0,21

жита и преработки од жито

овошје и зеленчук

звозот на прехранбени производи во првиот квартал годинава се намали за 12%, а увозот порасна за 1,8%. Според Народната банка во првиот квартал се увезени прехранбени производи во вредност од 165,6 милиони долари, а истиот период лани 153,7 милиони долари. Во исто време увозот на храна во првиот квартал изнесува 59,8 милиони долари, за разлика од 68,1 милиони лани.

светот низ медиумите...

Time Tim

Позн Познатиот светски магазин на насловната страница го има Бол насл Бергал, последниот амарикански Берг воен заробеник кој предизвикува голем немир во израелскиот голе државен врв и е една од ретките држ болни точки во односите на двете болн пријателски земји. приј

Poslovni Dnevnik Pos

Хрва Хрватска ќе продолжи да вложува во инфраструктурата. и Она што беше заложба на последната беш влада на СДП под водство на Рачан влад според загребскиот весник сака да спор го продолжи пр и Миловановиќ, но во многу полоша економска состојба мно за Хрватска. Х

China Daily

Кина ќе ја подобрува железничката инфраструктура преку влез на приватни оператори. Огромната комунистичка земја станува полиберална и попрактична кога станува збор за олеснување на бизнис-условите и животниот стандард на населението.

The Guardian

Британија повторно е опседната со случајот Локерби откако единствениот обвинет за овој бомбашки напад во авион од пред неколку децении почина во Триполи. Иако с$ уште има многу нејаснотии околу случајот, владата во Лондон одлучи да не продолжува со поопсежна истрага.

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Ништо од Чикаго! Груевски: Кога им требаме не користат, кога НАТО ни треба, ни држат лекции! Македонските фирми го губат грчкиот пазар Зошто Арифи молчи за извештајот ајот ј за медиумите? Комерцијалното огласување паѓа, аѓа,, медиумите неликвидни

З

а првпат и во Германија се одржаа протести, кои се пандан на „Окупирај го Волстрит“. Централните протести се одржаа во финансискиот центар на Германија, Франкфурт, пред Европската централна банка.

Г-8 ја спасува Европ Да се троши, а не да с Како да се спаси Европската унија од распад? Прво треба да се спаси економијата на земјите-членки на еврзоната. Ова беше главната тема на последниот состанок на лидерите од земјите од Г-8, кои го испорачаа следниот рецепт за спас унапредување на економскиот раст, консолидирање на буџетите и останување на Грција во еврозоната по секоја цена. Доминираат заложниците на трошењето на сметка на тие што се залагаат за штедење Васе Целеска

Ш

celeska@kapital.com.mk

ефовите на држави и влади од Г-8 (осум индустриски најразвиени земји од светот) немаат револуционерно нови идеи за решавање на економската криза, но се единствени дека треба да ја задржат Грција во еврозоната. Лидерите на САД, Германија, Франција, Италија, Јапонија, Канада, Велика Британија и на Русија ветија дека ќе направат с$ што е во нивна моќ за да се изборат против финансиските потреси. Но, прашањето кое се отвора по дводневниот самит во Кемп Дејвид е дали тоа ќе донесе некакви резултати. Тие сега треба да ги

Зошто стимулирање на економскиот раст?

К

ако што мерките за штедење и кратење набуџетскиот дефицит не ги покажаа посакуваните резултати за борба против кризата во ЕУ, сега се загрева дебатата меѓу светските лидери дека се потребни нови антикризни мерки, но овојпат тие треба да бидат насочени кон стимулирање на економскиот раст, дури и по цена на буџетскиот дефицит. Еве некои од предложените мерки: Стимулирање на економски раст преку нови инвестиции; Отворање нови работни места; Инвестиции во образование, истражување и иновации; Инвестиции во модерна инфраструктура и дигитални мрежи; Развој на мали и на средни претпријатија. прецизираат мерките со кои ќе се борат против новите финансиски турбуленции. Единствената дебата која се појавува тука е дали треба да се штеди, за што најмногу се залага германската канцеларка, Ангела Меркел, или да се инвестира во економски раст преку натамошно задолжување, начинот кој го предлага новиот француски претседател Франсоа Оланд, начин на кој САД излезе од рецесија. На средбата на осумте водечки индустриски земји во Кемп Дејвид беше засилен притисокот врз еврозоната за поскоро да се стави крај на кризата. Причина за ова е загриженоста на земјите на Г-8, пред с$ на САД, Русија и Јапонија, дека во спротивно ќе биде повеќе погодена и светската економија зошто должничката криза во Европа

е на пат да предизвика домино ефект. Но, демонстративно тие ги нагласија и заедничките интереси - а, тоа е Грција да остане во еврозоната зошто нејзиното напуштање може да предизвика поголема штета.

Грција во поповолна ситуација?!

Тоа ја става Грција во многу поповолна ситуација. Земјата, која инаку уште најмалку еден месец ќе остане без влада, одбива да ги спроведе мерките за штедење кои ги налагаат нејзините европски партнери и меѓународни кредитори, но од дуга страна има големи шанси да ги добие потребните пари за да преживее. С$ поочигледно е дека на следните избори во Грција ќе победи радикалната левица, коалицијата Сириза, предводена од младиот политичар Алексис Ципрас, кој бескомпромисно истакнува дека

треба да се укинат мерките за штедење и да се воведат нови мерки за економски раст, дури и по цена да се зголеми буџетскиот дефицит на земјата. Со тоа Ципрас, освен што ги освојува гласовите на Грците, ги освојува и симпатиите на европските лидери, бидејќи и тие самите почнаа да размислуваат за нови мерки за економски раст затоа што мерките за кратење на трошоците и намалување на буџетскиот дефицит не го покажаа посакуваниот резултат.

Меркел попушта со мерките за штедење

Германската канцеларка, Ангела Меркел, според многу аналитичари, на самитот беше под голем притисок да ја олабави политиката на штедење и да се сврти кон стимулирање на растот. „Бевме целосно единствени

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

1,5 0,5 0,85

денари за литар поевтинија бензините од 95 и 98 октани, кои се продаваат по 82, односно по 84 денари

денари за литар поевтини дизелот, кој сега чини 72 денари, одлучи вчера Регулаторната комисија за енергетика

денари за килограм поевтини мазутот, кој од денеска се продава по 45,856 денари

ТОП ВЕСТИ...

СРЕЌКО ШИМУНОВИЌ

БЕРЗА

Националните авиокомпании не треба да станат регионална компанија

3.000

директор на Croatia Airlines

3

македонски филма ќе учествуваат на Филмскиот маркет во рамките на 65-тиот Кански филмски фестивал, кој е во тек. На маркетот се презентираат македонската кинематографија пред потенцијалните фестивали и копродуценти, Македонија како дестинација за снимање филмови, можностите кои ги нуди за копродуцирање со странски држави и даночните поволности кои ги имаме.

420

ЖОЗЕ МАНУЕЛ БАРОСО

“

Ние сакаме Грција да остане во еврозоната. Грција е дел од европското семејство и од европскиот проект. Сигурен сум дека ќе направиме с$ што е потребно тоа да го обезбедиме.

БАРАК ОБАМА

дека ни се потребни две работи: буџетска дисциплина и санација на нашите буџети и истовремено да се вложат напори за економски раст. Консолидацијата и растот се две страни на еден ист медал“, нагласи Меркел. Домаќинот на средбата, американскиот претседател Барак Обама, јасно & даде до знаење на Ангела Меркел дека кризата во еврозоната е прашање од огромна важност за глобалната економија, нагласувајќи дека излезот од кризата го гледа во стимулирање на економскиот раст и отворање нови работни места. Финансиски импулси за раст би можело да има на пример преку инвестиции во истражувања или инфраструктура или во Европа, на пример, преку инвестирање во дигиталните мрежи, истакнаа дел од учесниците на самитот. Премиерот на Велика Британија, Дејвид Камерон, истакна дека лидерите на Г-8 мора да преземат конкретни чекори за да излезат од кризната ситуација и да ги исполнат своите ветувања. Во завршната изјава на Г-8 се нагласува меѓусебната усогласеност на штедење, поттикнувањето на растот и структурните реформи. „За да се зголемат продуктивноста и потенцијалот за раст во нашето стопанство, поддржуваме структурни реформи и инвестиции во образованието и модерната инфраструктура, онаму каде што тоа е потребно“. Потоа, во документот се вели дека вистинските мерки не се исти за сите држави. На тој начин делумно се задоволуваат сите држави од заедницата и покрај нивните различни позиции на

претседател на САД

“

Ситуацијата во еврозоната е од екстремна важност за глобалната економија. Треба да се реагира брзо преку стимулирање на економскиот раст и отворање нови работни места.

успешно реализирани бизниси е резултатот од досегашната реализација на првиот циклус од владината Програма за самовработување „Од идеја до бизнис“. Во тек е вториот циклус на кој е предвидена можност за повеќе од 500 лица да си обезбедат работа преку отворање сопствен бизнис. Со Програмата за самовработување се овозможува самовработување со добивање грант од 3.000 евра.

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

канцелар на Германија

“

МБИ 10 2.800 2.600

Ч

етворицата директори на националните авиокомпании од поранешна Југославија, Croatia Airlines, Montenegro Airlines, Adria Airways и на JAT Airways се едногласни дека компаниите не треба да се обединат во регионална. „Нашите компании можеби се браќа по делување, но благајната не им е сестра. Обединување во една компанија - не, но идна соработка - да. Идната соработка треба да го рационализира и унапреди бизнисот на сите четири авиокомпании. Од заедничката идна соработка бенефит ќе имаат и патниците“, истакна Шимуновиќ.

па се штеди!? претседател на Европската комисија

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

Потребни се две работи: буџетска дисциплина и санација на нашите буџети и истовремено да се вложат напори за економски раст. Консолидацијата и растот се две страни на еден ист медал.

самитот на Г-8. На преговарачката маса во Кемп Дејвид беа присутни и водечките политичари на ЕУ, претседателот на Европската комисија, Жозе Мануел Баросо, и претседателот на Еврогрупата, Херман ван Ромпуј. Проблематиката со кризата во Грција и должничката состојба во еврозоната сега се префрла на вонредниот самит на ЕУ-лидери, кој ќе се одржи утре во Брисел. Таму новиот претседател на Франција, Франсоа Оланд, кој се смета за предводник на левиот бран на нови идеи во Европа, ќе го има својот прв поголем настап на меѓународна сцена, бидејќи ќе мора да се соочи со Меркел околу концептот и иднината на монетарната унија.

ПАНЧЕ КРАЛЕВ

министер за образование

Професорите и студентите добија пристап до 14 бази на научни списанија

2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.916,40 2010/2012 2010/2012

Мајските врнежи ги спасија есенските посеви

Д

ождот, кој минатата недела наврна повеќе од очекуваното, ги спаси есенските посеви, бидејќи иако имаше слаб интензитет, беше долготраен и непрекинато паѓаше речиси 24 часа, велат агрометеоролозите. „Недостиг од влага во почвата имаше повеќе од половина година и мајските врнежи дојдоа во вистински момент. Во некои региони беа неопходни до 50 литри на метар квадратен, но наврнаа над 60, што е доволно за завршување на сите процеси за добар и квалитетен принос на есенските посеви и на другите земјоделски култури“, вели Ангелко Ангелески од Управата за хидрометеоролошки работи. Според стручњаците, дождовите се добредојдени и за акумулациите и ги наполнија не само вештачките, туку и водотеците, како и подземните води, кои исто така беа на многу ниско ниво. Од друга страна, преголемата влажност во почвата за кратко го прекина расадувањето на тутунот, кое е во тек, а ќе продолжи кога влагата ќе се намали и земјоделската мнеханизација ќе може непречено да продолжи со работа.

„Шардоне барик“, ново вино од винарницата Стоби

О

д најсовремениот барикоддел на винарницата Стоби излезе новото вино. „шардоне барик“. Новите видови вино од оваа винарница се дел од развојната стратегија на компанијата за понуда на висококвалитетно вино по пристапни цени. „Со новото вино „шардоне барик“ ја проширивме линијата со премиум-вина, во која покрај ова бело вино, влегуваат и црвените „вранец веритас“ и „аминта“. За кус временски период лансиравме повеќе видови квалитетни вина на пазарот, групирајќи ги во четири групи и тоа традиционални, класик, елит и премиум. Традиционалните и класикот им се добро познати на нашите потрошувачи и веќе не само што го препознаваат брендот Стоби, туку тој е нивниот прв избор. И тука не застануваме, имаме нови вина како дел од линијата на елитни вина”, изјави Дане Јованов, директор на Стоби. Квалитетот на вината на Стоби, освен што е препознаен од потрошувачите, е и интернационално наградуван. Шардоне ди монд (Chardonnay du Monde) и Мундус вини (Mundus Vini) се едни од интернационалните натпревари за вино каде интерн на Стоби имаат освоено награди за што вината ви квалитет. „Шардоне барик“ има арома на јужно квалит овошје, цвет од багрем, нежно нагласен орев овошје печен леб. Вкусот на виното е полн, топол и и пече мек.

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.916,40

На вчерашното тргување на Македонската берза беше остварен промет од 19.954.833 денари, од кои 19.954.883 денари беа остварени на официјалниот пазар. Најтргувана беше акцијата на струмичката фирма Индустријал Струма а.д., а најголем губитник беше Млаз од Богданци, чии акции изгубија 3% од вредноста.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Индустријал Струма Струмица ц

1.400,00 +900,00

+180%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Млаз Богданци

204,00 -6,00

-2,86% 2 86%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.369,38 0 59% -0,59%

По остриот пад минатата недела се чини берзите се спремни за техничко заздравување. Американските термински индекси вчера пораснаа бидејќи инвеститорите се охрабрени од залагањата Грција да остане во еврозоната.

ДРУГИ ПАЗАРИ 5.292,16 8.633,89 1.295,22 2.778,79 6.297,25 725,15

FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,47% +0,26% -0,74% -1,24% +0,42% 0,05%

€ $ СТАПКА

1,2750

1,2384 ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0,2%

-0,4% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.588,60 -0,21% 0 21% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

108,16 +0,95% 0 95% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Н

аучните работници и студентите на државните универзитети добија пристап до 14 бази на електронски научни списанија со фактор на влијание. „Базите на податоци на EBSCO опфаќаат околу 50.000 списанија од кои повеќе од 18.000 се е-списанија во целосен пристап, голем дел се високонаучни цитирани списанија со фактор на влијание, 300.000 е-книги, 10.000 биографии, повеќе од 140.000 документи, фотографии, мапи, знамиња“, вели Кралев.

EBSCO е водечки светски агрегатор на елетронски бази и банки на податоци.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

РАДОМИР ЧАЧИЌ

министер за економија на Хрватска

“

Перспективата ни е да извезуваме или да исчезнеме.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Тонот на Груевски - за странци Ќе накисне ли дома што згрме “

Политиката на СДСМ е политика на свиткан рбет. Ако некој ја каже вистината, тој е емотивен и кавгаџија, а ако некој го лаже сопствениот народ дека го менува името со привремена референца, тој е визионер!? Треба ли да бидеме поликанти од профилот на еден политичар кој ни се промовира 20 години? Не! Не сме лицемерни додека некој ни ја попречува иднината. Кажуваме јасно и прецизно кој е виновен

Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

К

онтроверзното интервју на премиерот Никола Груевски, во кое тој директно ја обвини НАТО организацијата за двојни стандарди, за немање на принципи и достоинство и за непочитување на меѓународното право, се чини ја стресе само домашната јавност. Во текот на вчерашниот ден, претставниците на Меѓународната Заедница во земјава останаа тивки. Единствено од Американската Амбасада се јавија со коментар дека изјавите на владините претставници се нивни лични и дека не е соодветно тие да ги коментираат: „Во фокусот на Самитот од Чикаго е успешно справување со голем број на важни прашања со кои се соочува Алијансата, додека во исто време се нагласи дека вратата на НАТО останува отворена за партнерите кои бараат членство. Декларацијата од

Самитот издадена од страна на шефовите на државите и владите ја пофали Македонија за нејзините придонеси, и го потврди ставот дека членство ќе биде понудено кога прашањето за името со Грција ќе се затвори. САД останува силен пријател и партнер на Македонија во сите свои напори да се изгради посилно и попросперитетно општество, и за да се постигнат целите за целосна евро-атланска интеграција” велат од Амбасадата на САД, за "Капитал".

Распуштање на Парламентот, предвремени избори, силни критики – Груевски се повикува на мегдан! Во меѓувреме, домашната политичка сцена ја поплавија реакции од сите страни. Коалицискиот партнер, ДУИ преку изјава на портпаролот Бујар Османи порача дека Македонија ги има исполнето сите услови

ЃОРГЕ ИВАНОВ

ПОЛ ВОЛЕРС

амбасадор на САД

претседател на Република Македонија

Од Амбасадата на САД, една од трите повикани држави од премеирот дека е ставена во функција на грчката страна во спорот, за Капитал велат дека изјавите на премиерот се негови лични и дека не е соодветно тие да ги коментираат. Повторуваат дека САД се силни пријатели на Македонија и дека јасни се заклучоците од Самитот – Македонија ќе добие покана за членство кога ќе се најде компромис со Грција

На претседателот на државата, според премиерот Никола Груевски не му било местото во Чикаго, меѓу другите лидери, оти ние однапред сме очекувале пораз судејќи по дволичноста на НАТО. Иванов, не одговори на оваа провокација од Груевски, но доби покана од СДСМ да се појави во Парламентот и да реферира за позициите на државата, зошто тој е еден од носителите на надворешната политика на државата... по Устав!

за членство во НАТО, за што ДУИ дала неоспорлив придонес, но дека не смее премиерот да биде воден од емоции кога демонстрира државни ставови: „Не се согласуваме со оценките на Груевски дека НАТО и ЕУ користат политика на двојни стандарди кон Македонија. Принципот на консензуалност во НАТО и ЕУ е конзистентен за сите држави кандидатки за членство во оваа организации. Не смееме да дозволиме да емоциите и разочарувањата да не дефокусираат од реализацијата на стратешките националните и државните цели” изјави Османи. Ваквата реторика на ДУИ не е доволна за опозицијата во албанскиот блок. Ова несогласување со ставовите на ВМРО – ДПМНЕ, за ДПА на Мендух Тачи е блага реакција:

Од југ - ништо ново!

Грчкиот министер за надворешни работи Петрос Моливијатис, не пропушти пред почнувањето на самитот да изјави дека и покрај тешката ситуација во која Грција се наоѓа, претставена во Чикаго на пониско ниво и од привремена Влада, земјата ќе издејствува на самитот на НАТО да се испрати порака дека решение за спорот е неопходно за македонското членство. Тоа што во заклучоците на Самитот не е спомената Хашката пресуда, за Грците е голем дипломатски успех.

„Итно да се свика седница за распуштање на Парламентот и да се одржат вонредни избори. ДУИ мора да се изјасни дали ќе остане со Груевски или ќе ја избере страната на албанскиот народ. Очекуваме оставки од двајцата главни Албанци, соучесници во оваа измама – Арифи и Бесими” велат во ДПА, а со сличен став се и од НДП на Руфи Османи. СДСМ прати отворено писмо до Груевски. Го прозваа да објасни со кое право демонстрирајќи политичка немоќ ги нарушува односите со стратешките пријатели на државата и ја замајува јавноста покривајќи ја економската неспособост: „Шест години замајувате дека ќе ја решите невработеноста и дека ќе привлечете странски инвестиции. Македонија економски тоне, па денес е светски шампион во мизерија и невработеност. Сите останати земји во регионот кои направија сериозни исчекори кон евроатланските интеграции и станаа посакувани бизнис дестинации. Имате должност да им објасните на граѓаните како планирате да ја поправите катастрофалната економска состојба” се вели во писмото на СДСМ која директно го прашува Груевски: „Кого застапувате со нападите кон нашите стратешки партнери? Кој Ви го даде правото во името на два милиони граѓани да ги расипувате односите со целата меѓународна заедница.Односите со ЕУ и со НАТО не се Ваша приватна работа и тие не можат и не смеат да бидат предмет на Ваше емотивно толкување и нагон. Се додека сте премиер, Ваша обврска и задача е да ги застапувате и да работите во

Анкети за испитување или анкети за обликување на јавното мислење? КОЈ НЕ ЈА КАЖУВА ВИСТИНАТА? Габриела Делова delova@kapital.com.mk

Н

а неполна недела од последно објавената анкета за рејтингот на политичките партии објавена од агенцијата Рејтинг, завчера македонската јавност беше „почастена“ со уште една, онаа на Институтот Димитирија Чупоски која покажа драстично различни резултати во однос на првата. Оттука се наметнува прашањето колку реално е можно анкета спроведена во ист период и врз ист број испитаници,

да покаже енормни разлики во однос на резултатите врз рејтингот на политичките партии. Првата, покажа намалување на рејтингот кај владејачката партија ВМРОДПМНЕ, иако с$ уште со мала предност пред најголемата опозициска партија СДСМ (22,1% наспроти 18,6%), наспроти анкетата на Институтот Чупоски, која, пак, покажа двојно поголем рејтинг на владејачката партија, напсроти рејтингот на СДСМ (25,1% наспроти 11,7%). Експертите велат дека ако по правило

3%

од анкетите се бара статистика, резултати. Второ, партиите се кај нас се добива необјективно, влезени во внатрешен круг испревртено известување и на самозалажување. Иако за манипулирање со граѓаните. внатрешни потреби на партијата Борбата за превласт е доведена се спроведуваат анкети до тоа дно, што во земјава кои релано го покажуваат не може да се спроведе расположението во јавноста, е разликата меѓу ВМРОниту едноставна статистичка сепак се користат јавните ДПМНЕ и СДСМ според операција, велат тие. анкети за дневнополитички aгенцијата Рејтинг „Прво, со ваквите анкети имаме цели и залажување на јавноста. срушување на моралните Ваквите анкети партиите вредности во општеството. најчесто ги користат за да Тие се опаднати на минимум. Со правилно ги охрабрат своите приврзници“, вели спроведени статистички операции, како аналитичарот Албер Муслиу. што е мерењето на рејтингот, никогаш не Тој тврди дека на земјава уште долго ќе & може да се добијат дијаметрално спротивни треба да формира кредибилна агенција во

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

ПОЛИТИКА 7

ите на „ignore“! е надвор? АЛИ АХМЕТИ

БРАНКО ЦРВЕНКОВСКИ

лидер на СДСМ

лидер на ДУИ

Во најголемата опозициска партија СДСМ се фатија за пенкало – пратија писмо до премиерот во кое директно го прашуваат со кое право ги руши односите на земјава со стратешките партнери, воден од сопствени емоции и нагони, демонстрирајќи ја својата политичка немоќ, а со главна цел – дефокусирање на народот од мизерната економска состојба.

Коалицискиот партнер на Груевски не се согласува со неговите оценки за дволичноста на НАТО и за непринципиелноста на меѓународната позиција. „Точно е дека Македонија ги исполни реформите за НАТО, и во голем дел ДУИ има заслуга за тоа, но не смееме да дозволиме емоциите и разочарувањата да не дефокусираат од стратешките цели” вели портпаролот на ДУИ Бујар Османи

интерес на сите граѓани, кај кои постои висок степен на консензус дека евроатланските интеграции се врвен стратешки приоритет за нашата земја.Соодветно на тоа, Вие сте платени од граѓаните тие интереси да ги остварите” пишува во писмото. Понатаму, СДСМ вели дека проблемите со кои што се соочува Владата на Груевски не се нови и дека сите претходни премиери успевале своите лични емоции да ги стават зад државните интереси и да испорачаат резултати во клучните моменти, како партнерството за мир, договорот за стабилизација и асоцијација и кандидатскиот статус. СДСМ велат и дека нејасно е како премиерот се дрзнал да ја деградира институцијата Претседател, со коментарот дека да бил на место на Иванов, тој немало ни да се појави вом Чикаго, оти максимум што сме требале да пратиме е заменик министер за надворшени работи: „Не сметаме дека членството во НАТО е прашање за заменик министер, ниту е тема на која не е дозволено да ја деградирате институцијата Претседател. Премиерот врати со писмо доцна попладнето во кое обвини дека СДСМ има неконструктивен став и дека очекувал таков удар од нив. Вели дека за разлика од Црвенковски кој правел пријателства со големите сили со „свиткан опаш“, тој зборувал отворено и јасно: „Ако некој ја каже вистината, тој е емотивен и кавгаџија, а ако некој го лаже сопствениот народ дека го менува името со привремена референца, тој е визионер!? Треба ли да бидеме поликанти од профилот на еден политичар кој ни се промовира 20 години? Не! Не сме лицемерни додека некој ни ја попречува иднината. Кажуваме јасно и прецизно кој е виновен. Направивме максимум.

Ќе продолжиме со поддршка на мировните мисии и одговорно однесување. Ќе останеме да се чувствуваме Македонци. Да живеат граѓаните! Да живее Република Македонија“ завршува премеирот во својата реакција. Поддршка за премиерот стигна од неговата партија: „Треба да бидеме упорни, трпеливи и достоинствени. Македонија ќе го добие заслуженото место, иако има непринципиелен однос кон нас. Интервјуто на премиерот е искрено и отворено и добро објаснување за состојбите” изјави пратеникот Антонио Милошоски.Поддршка за своите ставови Груевски вчера доби и од коалициските партнери Демократскиот Сојуз на Павле Трајанов и Социјалистичката Партија на Љубислав Иванов Ѕинго.

МЕНДУХ ТАЧИ

лидер на ДПА

Барање за предвремени избори – ова е реакцијата на ДПА, но и на НДП на Руфи Османи, кои сметаат дека после ваквиот исход од Чикаго и после интервјуто на премиерот Груевски, Ахмети треба да избере помеѓу Владата и албанскиот народ

На неполна недела од последно објавената анкета за рејтингот на политичките партии објавена од агенцијата Рејтинг, завчера во македонската јавност излезе уште една, онаа на Институтот Димитирија Чупоски, која покажа драстично различни резултати во однос на првата. Колку реално е можно анкета спроведена во ист период и врз ист број испитаници, да покаже енормни разлики во однос на резултатите врз рејтингот на политичките партии? која доверба ќе има јавноста. најголемиот проблем е што кај нас Во меѓувреме, вели тој, ќе анкетите се користат за политички треба да се увезуваат агенции маркетинг, а не за тоа за што се од странство кои ќе овозможат наменети - испитување на јавното реално мерење на јавното мислење. „Најголем проблем е мислење. „Со ваквите анкети што кај нас анкетите се користат јасно е дека граѓаните ја губат за политички маркетинг. На некои е разликата меѓу ВМРОдовербата. Меѓутоа, оваа може да им се верува, на некои не. ДПМНЕ и СДСМ според практика не е само со рејтингСвесни сме и знаеме дека има такви агенциите, туку и со поголемиот институти или рејтинг-агенции кои Институтот Димитрија дел на кој функционираат се блиски до одредени партии. Не Чупоски институциите во земјава. Сметам знам по која методологија овие две дека дури и за мерење на агенции ги правеле анкетите, па затоа рејтинзите ќе треба да увезуваме не би можел да ги анализирам или рејтинг-агенции од надвор како и за с$ друго, да ги коментирам. Она што е јасно е дека кај за вистински да спроведеме една ваква нас анкетите повеќе служат како средство за едноставна операција“, вели тој. обликување, наместо испитување на јавното Аналитичарот, Петар Арсовски, смета дека мислење“, вели Арсовски.

13%

И по Букурешт – Чикаго! А и по Чикаго – ништо без решен спор! Инаку, она што Македонија формално го доби во Чикаго е повторување на ставот од пред четири години од Букурешт – дека земјава ќе добие покана за членство штом се најде заемно прифатливо решение на прашањето за името. Шефовите на држави и влади на земјите членки на НАТО, во декларацијата од самитот во Чикаго повторуваат дека го поттикнуваат процесот за изнаоѓање на компромис со Грција што се води во рамките на Обединетите нации, и дека нема да има промена во нивната одлука се додека тој процес не заврши со конечно решение: „Брзо решение, и членството во НАТО, ќе придонесат кон безбедноста и стабилноста на регионот. Го охрабруваме продолжувањето на преговорите без одложување и очекуваме дека ќе бидат завршени што е можно поскоро. Ги поздравуваме и продолжуваме да ги поддржуваме реформските напори на поранешната југословенска република Македонија и го охрабруваме нивното натамошно спроведување. Исто така, би сакале да ги охрабриме напорите дополнително да се изгради мулти-

етничкото општество. Го цениме значителниот придонес на поранешната југословенска република Македонија кон нашите операции, како и нејзината активна улога во регионалните активности за соработка. Ја цениме долготрајната посветеност на поранешната југословенска република Македонија кон процесот на членство во НАТО” пишува во делот од декларацијата посветен на Македонија. Како што и претходно се најавуваше, за процесот на проширување, во заклучоците на средбата на Северноатланскиот Совет, е одбележано дека вратата на НАТО останува отворена за сите европски демократски држави кои ги делат вредностите на НАТО, кои се подготвени да ги преземат обврските на членството, кои се во положба да придонесат кон принципите на Атланската Повелба и чии институции придонесуваат кон безбедноста. Исто така, како што Капитал веќе објави, во Чикаго се одржа и средба на министрите за надворешни работи на земјите - членки на НАТО со министрите од четирите земји кои се кандидираат за членство, Македонија, Црна Гора, Босна и Херцеговина и Грузија.

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Пропаднаа 110 милиони евра за „зелени“ проекти

ЕУ-фондовите се достапни, но не се користат. Иако македонските компании преку проектот ЦИП интелигентна енергија имаат на располагање фонд од 110 милиони евра за „зелени“ проекти, ниту една фирма не аплицираше за овие пари Катерина Попоска poposka@kapital.com.mk

М

акедонските фирми пропуштија 110 милиони евра, пари од Европската унија кои можеа да ги искористат за ветерници, сончеви колектори, мали хидроцентрали... Ниту една од македонските фирми не аплицираше за европските милиони на јавниот повик кој заврши на 8 мај, а траеше речиси еден месец. Компаниите ја прокоцкаа шансата да дојдат до грантот од ЕУ во рамките на ЦИП-програмата за интелигентна енергија. Од оваа година фирмите за прв пат можеа да аплицираат за европските пари, чиј годишен фонд е околу 110 милиони евра. Во периодот 2007-2013 година ЕУ определи буџет од околу 730 милиони евра, кои им ги даде на располагање на сите фирми од Европа кои преку „зелени“ проекти ќе докажат дека ќе заштедат електрична енергија и ќе ја намалат емисијата на штетни гасови. Производството на струја од сонце, ветер и од биомаса, иако е тренд во Европа, во Македонија речиси не се користи ако се земат предвид конкурентските предности на земјава во однос на регионот, па и на Европа. Од Министерството за економија, надлежно за спроведување на проектот, не прецизираат зошто ниту една фирма не аплицирала за овие пари. Отсуствува и објаснување дали и колку компаниите знаеја за овие 110 милиони евра од Европа и за сите услови за аплицирање. „Бидејќи пријавувањето во Европската комисија е директно, електронски, Министерството не располага со официјални податоци за пријавени субјекти. За интересот не може да се рече дека е слаб, постои интерес, но за жал, него повеќе го има кај помалите претпријатија отколку кај големите. Условите и начинот за пријавување не се невозможни, но очигледно, доста се

сложени и сметаме дека тука најголем дел од заинтересираните се откажуваат“, велат од Министерството. Во изминатите неколку месеци Стопанската комора на Македонија организираше обуки и инфо-ден за да ги анимира фирмите за проектот, но и оттаму признаваат дека сите инволвирани институции недоволно се ангажирале за да им помогнат на фирмите да стигнат до европските пари. „Имаше интерес и добри проекти од компаниите кога во Стопанската комора одржавме инфоден и обуки, но се сомневам дека некои од нив аплицирале за проектот интелигентна енергија. Знам дека документацијата која требаше да се пополни беше комплексна. Неопходна е поголема информираност од сите инволвирани институции, како Секретаријатот за европски прашања и Министерството за економија. Иако ЕУ овозможува кофинансирање на проекти од областа на обновливите извори на енергија, на фирмите треба да им се помогне од повеќе аспекти - од подготвување проект, аплицирање за парите до обезбедување државна сигурност за земање кредит од банките, односно воведување национален гарантен фонд“, вели Јадранка Аризанковска од Дирекцијата за меѓународна соработка, промовирање и информирање на членките на Стопанската комора на Македонија. Таа додава дека преку поддршката од Европската комисија компаниите можеа да аплицираат за овие пари за изготвување документација, физибилити-студии, градежни проекти, до побарувања на кредит за да го спроведат проектот. За една компанија да добие пари, требаше да се здружи со најмалку три партнери, чија цел е да вложат во инсталација на сончеви колектори, ветерници, хидроцентрали и слично, но кои значат заштеда

на некаков вид енергија. За овие пари можеа да аплицираат и општините, регионите и институциите. Стопанската комора аплицирала за овие пари за да изработи национална платформа за енергетска ефикасност во градежниот сектор, односно да ја подобри законската регулатива. Сите проекти на ЦИП-програмата подразбираат инвеститорот да вложи од 50%-75% во проектот. „Македонија е измислено подрачје за програми за „зелена“ енергија, бидејќи имаме доволно сонце, ветрови, природни ресурси за производство. Но, изработката на вакви проекти е наука за себе. Мислам дека доаѓа времето кога фирмите сфаќаат дека не можат сами до крај да го истуркаат проектот и имаат потреба од консултанти. Има фирми кои имаат одлични проектни идеи, но поради скржавоста да платат консултант и детално да се посветат на нивната проектна идеја, ги губат проектите. Нашите фирми мора да се научат да работат со консултанти, тоа е сосема нормално, затоа што пред с$, фирмата има свои редовни активности, а консултантот е тука да & помогне во подготовката на проектната документација. И не само во подготовката за аплицирање, туку и во текот на реализацијата, затоа што европските проекти подразбираат реализација, извештаи за реализација на проектот, процедури за набавка на опремата“, додава Аризанковска. По завршувањето на оваа програма, ЕУ ќе продолжи да ги помага „зелените“ бизниси преку нова програма, КОСМЕ, која почнува од 2014 година, чиј вкупен буџет е проектиран на околу 1,1 милијарда евра, а е наменет за подигање на конкурентноста и иновативноста на малите и на средните претпријатија.

Кои проекти се „проодни“ за Европа?!

Голем дел од „зелените“ проекти паѓаат токму на евалуацијата во комерцијалните

банки и меѓународните финансиски институции. Проодноста на европските „зелени“ проекти се движи меѓу 10% и 15%. Секоја компанија која сака да ги примени мерките на енергетска ефикасност или да го промени традиционалниот извор на енергија со обновлив извор мора да подготви проектна документација - што сака да направи и кои ефекти сака да ги постигне со тоа. Сето тоа бара голема стручност, искуство и добра информираност за тоа дали проектот ќе биде доволно атрактивен и за банката за да реши да вложи дел од парите помагајќи ја компанијата. Консултантите ги подготвуваат и бизнис и маркетинг-плановите за потребите на компаниите. Тие мора да знаат дали проектот, можеби, е изум или иновација, дали и на друго место во светот има сличен проект или производ. Консултантот мора точно да знае која е предноста на проектот, кој ќе го изготвува и која е целта која треба да се постигне. Но, мал дел од македонските компании се одлучуваат да ги користат услугите и советите на експертите кога е во прашање успешната подготовка на проектот, што пак, треба да биде гарант за добивање на парите од банките или од европските фондови. „На енергетската ефикасност, на пример, повеќето фирми гледаат како на трошок. Тие тоа го гледаат како закана. Но, паметните луѓе тоа го гледаат како можност, шанса да бидат подобри, поконкурентни, помалку да трошат енергија, за на крајот да бидат попрофитабилни. Отворањето 100 работни места за инженери во „зелената“ индустрија е шанса да зачекорите во нешто што се вика green economy. Зошто тоа некој да не го гледа како можност?“, вели менаџментконсултантот за „зелени“ проекти Живко Димов.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

9

Македонски бизнисмени купуваат евтини имоти во Грција

Неофицијалните информации кажуваат дека расте интересот кај македонските граѓани за купување апартмани во Грција, но нема навалица. Меѓу тие кои веќе имаат имот се познати бизнисмени од областа на енергетиката, медиумите, финансиите, но и адвокати

400

Силвана Жежова silvana@kapital.com.mk

С

капиот поглед на море во Грција поевтини поради кризата во оваа земја, па поради тоа и македонски граѓани од земјава инвестираа во недвижности во оваа земја. Нема официјални бројки и податоци кои и колку купиле апартмани на грчкото крајбрежје, но се шпекулира дека интересот е голем, но нема навалица. Некои познати бизнисмени веќе и поседуваат имот во Грција. Неофицијално се споменуваат имиња на бизнисмени од областа на енергетиката, медиумите, финансиите, индустријата за мебел, но и адвокати. Македонците не купуваат острови, главно поседуваат апартмани, станови и јахти. Некои од нив имотот го купиле уште пред актуелната економска криза. Кризата во Грција ги натера Грците да го продаваат имотот по многу пониски цени од порано. Куќа покрај плажа која вредела 1,5 милиони евра

илјади евра сега вреди куќа покрај плажа во Грција, која порано се продавала за 1,5 милиони евра, велат извори за „Капитал“

сега чини 400.000 евра, велат упатени извори за „Капитал“. „Цените на апартманите и куќите се паднати. Ако порано куќа на море чинеше 1,5 милиони евра, сега е 400.000 евра,“ вели еден наш бизнисмен, кој има апартман во Полихроно, а го купил пред 15 години. Според неговите сознанија, пријателите со кои се дружи не биле посебно заинтересирани да купат куќа на море или апартман во Грција. Македонските агенции за недвижности не посредуваат при купување имот во Грција. Велат дека македонските бизнсмени тоа го прават преку грчки државјани и грчки агенции за недвижности. „Преку нашата агенција нема интерес за купување апартмани во Грција. Камо да имаше, па ќе имавме ќар сите. И јас сум слушнала дека половина македонски џет-сет купува јахти и апартмани во к

о

м

е

р

ц

и

ј

Грција, но тоа главно го прават непосредно. Грција сега е актуелна како што на времето беа актуелни Бугарија и Албанија“, изјави Вера Митковска, сопственичка на агенцијата Нова. И од агенцијата Асторија потврдуваат дека не посредуваат при купување имот во Грција. Оттаму, велат, главно се купува преку грчки државјани. „Ги познаваме нивните закони, но сепак имаат одредени членови кои не се разбираат доволно. Лично мислам дека со кризата нема некоја посебна навалица. Бидејќи тој што имал пари да купи куќа од 400.000 евра, имал и 1,5 милон евра за порано да ја плати. Тоа се 20-30 поединци во државата, за кои не мислам дека сега за време на криза нешто посебно се интересираат да купуваат“, изјави Боби а

л

е

н

о

г л

а

с

Митровски од агенција Асторија. Според грчките агенции за недви жности, заинтересираност имало за апартмани и студија до плажа. Според нив, Македонците кои биле заинтересирани да купуваат во просек нуделе од 30.000 до 50.000 евра. Според познавачите, за таа цена тешко можело да се добијат студија и апартмани на плажа. Според информациите на нивни интернет-страници, каде што се нуди продажба на апартмани, студија, плацеви, студио во Ханиоти од 25 метри квадратни целосно опремено се продава за 35.000 евра. Данокот е од 9% до 19%, плус давачки за адвокат, кои се движат околу 2% од износот. Апартманите со 55 метри квадратни на 50 метри од плажа во Ханиоти се нудат за 75.000 евра. Заинтересираноста за купување имоти се зголемила и откако законот за купување имот во Грција се изменил и овозможил граѓани кои не живеат во земја-членка на ЕУ да може да купуваат недвижности во Грција. Македонците, поради сложените процедури кои ги предвидувал стариот грчки закон, изнаоѓале различни начини за да купат стан или куќа преку договори со грчки или бугарски фирми.

22%

КАПИТАЛ вторник 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БРОЈКА

Приватноста на Интернет недоволно заштитена

На 25 јуни македонски бизнис-форум во Будимпешта

2

М

алку од граѓаните ги знаат можностите што им се на располагање за да ја заштитат приватноста на Интернет, истакнаа учесниците на меѓународната конференција „Слобода и приватност на Интернет“, што се одржа вчера во организација на Фондацијата Метаморфозис, со поддршка на експерти од Франција, од невладиниот и од државниот и приватниот сектор. Затоа, неопходно е да се зголеми свеста за едукација и на населението и на институциите за остварување на правото на слобода на говор и правото на приватност. „Овие права подразбираат одговорност од сите кои ги применуваат, било да се работи на Интернет или вон Интернет. Исто така се покриени и заштитени со Уставот на Република Македонија и со соодветните закони, како што е Законот за заштита на личните податоци. Клучното прашање кое се наметнува во овој период е како законите и правата кои важат надвор од Интернет да важат и на Интернет. Законот во Македонија е усогласен со директивите на ЕУ и има пораст на интервенции на соодветните служби кои се задолжени за заштита на правата на Интернет, но дефинитивно, постои потреба за зголемување на квантумот на знаење и кај населението и кај институциите, со цел тие навреме да одговараат на потребите на граѓаните кои растат. Со бројката на корисниците на Фејсбук, 890.000 граѓани, нашиот увид е дека релативно мал дел од нив се запознаени со сите можности што им се нудат за да си ја заштитат приватноста“, изјави Филип Стојановски од Метаморфозис. Амбасадорот на Франција во Македонија, Жан Клод Шлумберже, оцени дека приватноста и слободата на изразување претставуваат глобален проблем поради тешкотијата да се контролира Интернетот.

М

акедонски инвестициски форум во организација на Европската комора за Централна и Источна Европа (EuCham CEE) ќе се одржи во Будимпешта на 25 јуни погони во скопската фабрика ОХИС годинава. Настанот е во низата бизнис-форуми ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ ќе бидат рестартирани од КАМАТНИ самите СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ што ги3м организира македонската Влада36м со цел Банка 6м 24м вработени со цел да обезбедат пари да ја претстави Македонија како инвестициска Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70% за исплата на јануарската плата. Ќе и деловна дестинација. НЛБ Тутунска банка Форумот 3,50%ќе биде 4,50% 7,00% 7,50% отворен од македонскиот проработат погоните Билјана и Филком. Стопанска банка 3,20% Дарко 4,00% 6,85% амбасадор Ангелов и6,65% од претседателот Синдикатот се реши на ваков чекор Шпаркасепари банка 3,50% CEE, 4,50% 6,50% 7,00% на EuCham Мишел Орзан. откако раководството не обезбеди На присутните ќе им се обратат Охридска за банка 4,30% 4,80% 5,50% директорот 6,00% на за покривање на дел од обврските Агенцијата и7,10% индустриски Прокредит банка 3,40% за технолошки 4,40% 7,30%зони, плати. Велат дека останатите плати ќе Виктор Мизо и Филип ТТК банка 3,50% 4,40% Нелковски, 7,40% економски 7,70% чекаат да им се исплатат по ребалансот аташе3,30% во амбасадата во Австријa. Алфа банка 4,20% 7,40% 7,60%

на Буџетот.

Што ни вреди 1% раст в Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

4,00% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

5,00% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

8,00% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,50% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

меѓународни финансиски институции ги ревидираат прогнозите за економски раст надолу, а само оптимистите очекуваат 59% Сите македонската економија годинава барем да стагнира. Најновите проценки се дека БДП во 2012 година ќе порасне меѓу 1% и

49%

1,5%. Но, што вреди тој раст за стандардот на граѓаните?!

Д

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

раматичен пад на индустриското производство, намалување на извозот, замрзнување на кредитирањето – NASDAQ сите клучни економски индикатори покажуваат дека компаниите преживуваат бурна година за водење бизнис. Сите ата во Сао меѓународни финансиски институции ги ревидираат прогнозите за економски раст во Македонија надолу, а само оптимистите очекуваат македонската економија годинава барем да стагнира. Најновите проценки на економистите се дека бруто-домашниот пании производ во 2012 година ќе порасне меѓу 1% и 1,5%, но што вреди тој раст за стандардот на граѓаните?! Земјите во развој по дефиниција треба да остваруваат раст омпании од повисок од 7% за да може БДП по жител побрзо да го достигне европскиот просек. Рејтинг-агенцијата Standard&Poor’s последна ја ревидираше прогнозата за економски раст во земјава на 1,5% и ја

10%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола негативните трендови во реалниот Капитал банкаи сектор – падот на производството

предупреди Владата дека поради тоа ќе се намалат приходите од даноци во државната каса. Агенцијата ја задржа истата оценка за рејтингот на земјата, меѓутоа јасно порача дека доколку Владата спроведе реформи што ќе водат кон повисок економски раст, кредитниот рејтинг ќе се зголемува. Слични прогнози за судбината на македонската економија во 2012 година објавија и Европската банка за обнова и развој, ММФ и Светската банка. Точно е дека европската економија се соочува со тешка криза, која остава сериозни последици врз Македонија, особено затоа што најголемите трговски партнери на домашните компании се во рецесија. Меѓутоа, во такви услови Владата не може да ја користи кризата како алиби за економскиот неуспех на земјата, бидејќи тој всушност се должи на слабите економски политики што се применуваат на домашен терен. Владата ја убедуваше јавноста дека има капацитет да испорача

88%

57%

32%

16%

+

и на берзата

19%

ани на

21.05.2012

+180,00% +20,00% +20,00% +6,00% +3,00%

21.05.2012

Млаз Богданци Топлификација Макстил РМДЕН09 Македонски Телеком

-

намалувањето на извозот. Во првиот политика, кои ќе обезбедат динамичен ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ квартал од годинава, работите уште економски развој – нов економски 1м 3м 6м 12м повеќе се влошија. За три месеци, модел за зголемени инвестиции, раст на Euribor (EUR) 0,40% 0,69% 0,97% 1,27% индустријата падна 8,4%, а исто толку се извозот, зголемување на вработеноста, намали и обемот на трговската Libor (EUR)размена 0,34% 0,62% 0,93% 1,26% и подобар животен стандард, бидејќи со странство. Иако Државниот по 20 години Libor (USD)завод 0,24% 0,47%од осамостојувањето 0,73% 1,06% на за статистика с$ уште не ги објавува Македонија земјата с$ уште се 0,39% соочува Libor (CHF) 0,08% 0,11% 0,19% податоците за движењето на БДП од со клучните економски проблеми, како почетокот на годината, МЕЃУБАНКАРСКИ според анализите висока невработеност и сиромаштија, КАМАТНИ СТАПКИ на Народната банка, резултатот ќе биде падноќ на производството Рочност преку 1 недела 1ми извозот, 3ма негативен. зголемување дефицит, раст СКИБОР 2,20% 3,18%на трговскиот 4,18% 4,98% Ниту очекувањата за движењето на на задолженоста на земјата дома и во МКДОНИА 2,20% економијата до крајот на оваа година не странство. се пооптимистички. од клучните препораки на ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВОЕдна ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ меѓународните финансиски Како до побрз економски раст? Основна кам. стапка Стапка наинституции инфлација до Владата е да инвестира повеќе5,20% пари за Што треба да направи Владата за да Народна банка на Македонија 4,00% капитални објекти, меѓутоа за изградба создаде поконкурентнаНародна економија 13,40% банкаинада Србија 12,00% на автопатишта и железнички пруги, изгради стабилни темели за побрз развој?

2,50%

Економијата де факто е во рецесија

Статистиката покажува дека македонската економија де факто е во рецесија. Последниот квартал од 2011 година, БДП порасна само 0,2%. Државата преку зголемени инвестиции во последните три месеци лани успеа да ги маскира

Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

понеделник - 21.05.2012 Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

пад

-2,86% -2,55% -1,55% -1,53% -1,03%

нова цена

1.400,00 1,200.00 3.690,00 5.300,00

1.957,00 нова цена

204,00 1.754,00 113,00 90,00 480,00

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,40% 0,69% 0,97% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62% Нето вредност 0,93% Илирика Југоисточна Европа0,24% Libor (USD) 0,47% 22.950.565,89 0,73%

12м 1,27% 1,26% 1M -3,31% 1,06%

Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,19% 34.426.452,39

0,39% -5,61%

17.626.238,55

-3,25%

1 недела 43.948.138,37 1м 3,18% 20.729.031,00 4,18%

3м-5,78%

0,11%

Иново Статус Акции

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА

3,60% 2,20%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6607 48,4716 76,6733 51,3326 47,6549 48,8769

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-8,04%

-8,80%

-26,57%

-3,96%

16.05.2012

-13,35%

-9,74%

-19,83%

8,64%

16.05.2012

-4,35%

-8,71%

-15,25%

-5,12%

15.05.2012

-9,90%

-3,53%

-9,99%

-0,85%

15.05.2012

-3,58% 4,98% -1,79%

-4,10%

-7,15%

-32,06%

-3,02%

15.05.2012

24.973.205,04

-3,51%

-1,61%

-14,28%

1,49%

15.05.2012

49.241.600,32

0,12%

1,08%

3,26%

4,21%

2,61%

15.05.2012

42.990.749,73 0,26% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,82%

1,65%

0,00%

1,23%

15.05.2012

КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

6,00%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Индустријал Струма Даскал Камче Зим Скопје Алкалоид Берово Жито Полог

економски раст од 4,5% годинава преку зголемени јавни инвестиции од Буџетот во патишта, железници, гасовод. Меѓутоа, само по три месеци откако Владата го објави државниот Буџет за 2012 година беше принудена да направи ребаланс, со кој скрати 120 милиони евра од јавните расходи, од кои дури 90 милиони евра што беа наменети за капитални инвестиции. Со тоа Владата ги скрати и сите надежи за поголем економски раст.

2,50% 2,80% 4,50% 5,10% 2,20% 2,80% 4,10% 4,50% 2,10% 2,60% 4,40% 4,60% Економистите оценуваат дека се потребни 2,50% 3,20% 5,00% длабоки реформи на4,10% економската

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 22.05.2012

11 > БРОЈКА

Свисслион втор пат изгласан за Супербренд во Македонија

К

ондиторската компанија Свисслион по втор пат е добитник на признанието Супербренд 2011/2012. Како што информираат од компанијата новото рангирање покажа дека Свисслион, кој е најголем производител и извозник на кондиторски производи, е ретка трговска марка која заслужено ги задоволува сите критериуми на Супербренд и на потрошувачите. „Ова признание многу ни значи, пред с$ поради тоа што Свисслион секогаш ги следи светските примери во прехранбената индустрија, при што перцепцијата за брендот од страна на потрошувачите ни е особено важна. Свисслион е особено горд на своите брендови кои егзистираат на овие пазари повеќе од 40 години, бреднови кои нудат пријатни сеќавања и изобилство на вкусови. Секако дека ознаката Супербренд значи и обврска повеќе за задоволување на очекувањата на сите наши верни купувачи“, изјави Фросина Мешкова, Генерален извршен директор на Свисслион.

Алкалоид доби интегрирана еколошка дозвола

Г

58,9%

од деловните субјекти во Македонија во 2011 година имале сопствена интернет-страница, а кај 10,4% интернет-страницата овозможувала онлајннарачување. Македонските компании во последните години с$ повеќе го препознаваат Интернетот како брз, евтин и ефикасен начин за рекламирање.

рижата за животната околина е еден од долгорочните принципи на деловната политика на фармацевтската компанија Алкалоид, а согласно со начелата на добрата производствена практика, системот за управување со животната средина е дел од интегрираниот систем за управување со квалитетот. Заради усогласување со законите во земјава и со закoнодавствството на ЕУ, како и заради интегрирано спречување и контрола на загадувањето, Алкалоид во 2007 година ги започна подготовките за добивање интегрирана еколошка дозвола, потфат за кој се вложени повеќе од половина милион евра. Интегрираната еколошка дозвола на генералниот директор на Алкалоид, Живко Мукаетов, му ја врачи министерот за животна средина и просторно планирање, Абдулаќим Адеми. Со добивањето на оваа дозвола Алкалоид се вброи во листата на одговорни компании кои во текот на секојдневните производствени операции се грижат и водат сметка за интегрирано спречување и контрола на загадувањето на животната средина.

во нашите животи?! кои на долг рок ќе генерираат профит за инвестициите да бидат исплатливи. Дури и економистите на ММФ на последните пролетни средби во Вашингтон отворено порачаа дека сега е вистинско време да се гради инфраструктурата во неразвиените земји, за тие да обезбедат потенцијал за НоеМВрИ 2011

поголем економски раст во иднина. „За да се забрза економската активност, јавните инвестиции во инфраструктурата и образованието треба да изнесуваат повеќе од 25% од БДП, што во вашиот случај е далечна граница. Иако Владата направи значаен напредок во подобрување на бизнис-климата, ДекеМВрИ 2011

АпрИл 2012

4,5%

Послабите остварувања во четвртиот квартал и Растот во 2012 ќе биде ФЈУЧЕРСИ влошените очекувања многу помал од проекциите за еврозоната на Владата. Соодветно на НАФТА побавно тоа, прииходите во Буџетот ЛЕСНАпокажуваат СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС закрепнување ќе потфрлат, а Владата 91,59 2,66/ММБТу на домашната брзо ќе треба да направи ребаланс BRENTекономија. ЗА ЗАТОПЛ.

-0,05% -0,11% -0,24%

+0,12% 0,64%

107,83

-3,10% +0,57%

284.610

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 21.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10 SASX 10 -0,05% -1,30% 746,61

-0,11% SOFIX 305,03 -0,24% ATHEX

-0,37%

547,41

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 469,30 12.369,38

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

28.23$/унца

7.745,75

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-1,30% -0,59%

NASDAQ 2.813,69

-2,10% +0,22%

SASX 10 746,61

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.513,16 305,03

635,50$/бушел

+0,88%

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 547,41 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,25%

FTSE 100 5.297,87

-0,57%

1.800 1.800 1.800

-0,59% +0,66% SWISS

DOW JONES

DAX12.369,38 Заеднички индекс 30 6.312,76

5.816,30

-1,30% +5,82% SOFIX СОЈА +0,22% +0,95% 305,03

-0,53% +0,22% +3,45% 0,59% -2,24%

-0,37%

-0,49%

2261.00$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 695,25$/бушел

0,59% SBITOP 566,85

1405.00$/бушел

S&P 500 1.295,22

Главен индекс на Љубљанската берза

+20,00% 2.813,69 -0,59%

3.600,00 12.369,38

214,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 725,15

3.015,65

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,39%

+0,25%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.297,87

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.312,76

+0,19%

16.183,26 FTSE 100

+0,66%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.015,65

1.950,00

+9,81%

.

DAX КС Наложбе 6.312,76 0,200

-0,57%

745,00

+0,25% 5.297,87БЕРЗА -0,57% ЉУБЉАНСКА Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Интереуропа

0,450

+7,14%

SWISS Искра Автоелектрика +0,66% +0,32% -50,00% 5.816,30 -5,00% 15.010,00

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

21.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +180,00% 1.400,00

Индустријал Струма NIKKEI 225 Даскал Камче +20,00% 8.633,89 Зим Скопје +20,00% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Алкалоид Берово +6,00% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Жито Полог +3,00%

SWISS 5.816,30

+0,32%

+0,26%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 107,83

1588,00$/унца

СРЕБРО 28.23$/унца

БАКАР 7.745,75

+0,12% 0,64%

ПРИРОДЕН ГАС 2,66/ММБТу

ЗА ЗАТОПЛ.

284.610

МЕТАЛИ

-0,24% -1,69% +0,0%

НИКЕЛ

17.145,00

АЛУМИНИУМ 1.937,50

ЧЕЛИК 431.00$/унца

-3,10% +0,57%

+1,0% +0,8% /

+8,65%

0,69

+18,44%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Институт ИГХ

Магма ЕВРОПА ИНДЕКСИ -27,27% -12,66% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Словенијалес

53,30

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

-0,74% +0,88% 54.513,16 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Агромеѓимурје

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 400,00

-0,16%

+13,83% -2,10%

Златибор -19,61% BRAZIL -10,71% BOVESPA

Телефонија

246,00

2.837,00

+0,26%

91,59

ЗЛАТО

DOW JONES Југословенски фонд за жито NASDAQ Привредна банка

BRAZIL BOVESPA -0,74% +0,88% 54.513,16 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.633,89 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.922,32 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 547,41

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Либурнија Ривиера Хотели

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-0,49%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

-2,10% S&P 500 +0,32% 1.295,22

NASDAQ 2.813,69

SASX 10 ШЕЌЕР 746,61

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,97% РЕГИОН

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

BELEX15 ПЧЕНИЦА 469,30 CROBEX КАФЕ 1.737,06 1.81/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

-0,37%

SBITOP 566,85

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,22% -0,74%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.015,65

1588,00$/унца

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.737,06 1.295,22

2.600 2.600 2.600

-0,24%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,11%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.145,00 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.937,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 431.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,24% +1,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -1,69% +0,8% 2.200 2.200 2.200 -0,05% 1.916,40 0,59% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,0% / -0,11% 1.800 1.800 1.800 1.827,72 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -0,49% -0,24% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,70 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,22%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 566,85

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,05%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,22%

Трендот на слабеење на домашната економија што почна од лани, како и случувањата во Европа се такви што, ќе биде добро ако Макеоднија годинава воопшто оствари позитивна стапка на раст

Очекуваме растот на македонската економијагодинава да забави, но тоа значи дека Владата треба да очекува помалку приходи во државниот Буџет

Извор: Македонска Берза

МБИ 10 BELEX15 1.916,40 469,30 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.827,72 1.737,06 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,70

универзитетски професор

Standard & Poor’S

гувернер на Народна банка

ММФ

Проценката е направена на МАКЕДОНСКА БЕРЗА квалитетен начин и е МБИ 10 реално остварлива, 1.916,40 бидејќи Владата преку зголемени МБИД капитални инвестиции 1.827,72 може да го испорача тој раст

ТРАЈКО СлАвеСКи

раст прогнозра агенцијата Standard & Poor's

ДиМиТАР БОгОв

ЗОРАн СТАвРеСКи

МАј 2012

1,5%

е прогнозата за економски раст на Народната банка

министер за финансии

Затоа Македонија не може да се пофали со добра инфраструктура, која ќе ја прави да биде поконкурента во однос на земјите од регионот. Затоа странските инвеститори, наместо во Македонија, многу почесто одлучуваат да отвораат фабрики во Србија, Бугарија, Хрватска, Црна Гора.

МАј 2012

2%

ќе порасне македонската економија во 2012 година

ОМБ 120,70

постојат уште многу проблеми што треба да се надминат“, анализираат од Светската банка. Откако Владата ги скрати трошењата од Буџетот за годинава, за инвестиции во капитални објекти останаа само 350 милиони евра, што е само околу 5% од БДП.

HANG SENG 1,200.00 18.922,32 3.690,00 5.300,00

635,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 695,25$/бушел

КАФЕ 1.81/бушел

СУРОВИНИ

+1,97% +5,82% +0,95%

КАКАО

2261.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1405.00$/бушел

-0,53% +3,45% -2,24%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,16%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

1.957,00

ПЧЕНКА

+20,00%

+13,83%

Југословенски фонд за жито

Привредна банка

3.600,00

214,00

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

Фирмите ќе ги учат новите правилници за храна

Прехранбените компании многу малку се запознаени со новите законски решенија и правилници за квалитет и безбедност на храната. Агенцијата за храна и ветеринарство во период од четири години донесе седум закони и 140 правилници. Оттаму признаваат дека поради честото носење на подзаконките акти, компаните не можат да ги применуваат новините Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

М

ногу малку компании од прехранбениот сектор знаат за новите законски решенија и правилници за квалитетот и безбедноста на храната. Во изминатите четри години се донесени седум закони и 140 правилници за безбедност и квалитет на прехранбените производи. До крајот на годината Агенцијата за храна и ветеринарство ќе донесе уште 40 нови или вкупно 180, кои наметнуваат промени во работењето на операторите со храна. Токму поради обемноста и честото носење на овие документи, дел од компаните с$ уште не ги применуваат зацртаните правила. к

о

м

е

р

ц

и

ј

Во насока на запознавање со новините коишто произлегуваат од донесените акти, Стопанската комора на Македонија во соработка со Агенцијата за храна и ветеринарство започна проект за едукација на бизнис-заедницата со новините во прехранбениот сектор. „Бидејќи се работи за динамична област каде што секојдневно се менуваат акти, произлезе потреба со бизнис-операторите да започнеме проект за полесно приближување и запознавање до сите овие подзаконски акти. Едно е да се носат правилници, а друго е нивната имплементација на терен, како од страна на инспекторите, така и од страна на операторите со храна. Во таа насока заедно со Стопанската комора започнавме со редовна а

л

е

н

о

г л

а

40

140

нови правилници за квалитет и безбедност на храна ќе се донесат до крајот на годината

подзаконски акти за регулирање на прехранбениот сектор се донесени во последните четири години

едукација на компаниите“, истакна Дејан Рунтевски, директор на Агенцијата за храна и ветеринарство. Тој додава дека преку обуки, детално ќе ги објаснуваат новините во одредена област, и во однос на обврските кои ги имаат операторите со храна и во однос на инспекцискиот надзор за подигнување на свеста кај инспекторите. „Проблемот на запознаеност на бизнисзаедницата со новите правила секогаш постои, посебно ако актите се носат со голема брзина. Некогаш и нас ни се случува да не сме доволно подготвени со она што го носиме, бидејќи и инспекторите немаат време да се запознаат со новините. Се случува да се носи нов правилник секоја недела“, истакна Рунтевски. Според Јелисавета Георгиева, извршен директор на Стопанската комора на к

с

о

м

е

р

ц

и

ј

Македонија, носењето на правилниците за обезбедување на минимален квалитет на пазарот е единствена бариера за заштита од нелојална конкуренција на домашниот пазар. Таа потенцираше дека досега се донесени неколку правилници по иницијатива на Комората, а во моментот се работи на усвојување на пет нови. „По барање на бизнис-заедицата беа донесени правилникот за адитиви, за конзумни јајца, за квалитет на пченично брашно и масло за јадење, а во моментов заедно со Агенцијата работиме на донесување пет нови правилници и тоа за квалитет на супи и сосови, правилник за квалитет на освежителни безалкохолни пијалаци, квалитет на печурки, на производи од овошје и зеленчук, како и зачини и мешавина од зачини“, истакна Георгиева. а

л

е

н

о

г л

а

с

Се изнајмува складишен простор: 1. Површина од 450 м до 1300 м - клуч на рака - независни рампи за железничка и камионска допрема и отпрема на стоките - НАССР сертрификат за складирање на прехрамбени производи 2. Четири дворежимски разладни комори - 570 м - независни рампи за железничка и камионска допрема и отпрема на стоките - НАССР сертрификат за складирање на прехрамбени производи 02/32 19 000 02/32 19 019 02/32 19 009

Фото: Филип Поповски

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ 13

Рубин Зарески универзитетски професор

Фокусот наместо врз решавање на финансиските последици од кризата се префрли врз решавање на проблемите со конкурентноста на домашните економии. Е, ова е веќе квалитативен напредок. Затоа во наредниот период треба да се очекува стабилизирање и раст на индексите на акции на компаниите во ЕУ

Пауза за ручек

Е

ден угледен светски весник деновиве објави текст во кој анализираше дека целиот долг на Грција е еднаков на цената на една пауза за ручек на вработените во Кина. Цели 143 милијарди евра е загубата која кинеската економија ја креира доколку не се работи еден час. Прво што ми падна на памет беше загубата која би ја имале Кинезите со број на празници колку што имаме кај нас. Потоа си реков, а што би се случило доколку Кинезите имаат Ден на дрвото? На крајот се замислив. А, што ќе се случи во годината во која февруари има 29 дена? Еден ден плус, кој во претходен договор Кинезите би го одработиле и произведеното би го подариле на неколку држави кои имаат криза, односно висок надворешен долг. Проблемот би бил решен. Можеби ова е причината зошто Кина стана толку посакувана дестинација за политичарите. Но, друга ми беше поентата на текстот. Една мала светска економија, со големи проблеми и политичари кои тешко го убедуваат сопствениот народ да гласа за излез од кризата, континуирано е извор на невидени проблеми. Колку да изгледа споредбата со „кинеската пауза“ несоодветна, во реалноста се случуваат тектонски економски нарушувања. Само во текот на изминатата недела, неуспехот во конституирањето нова влада и новите закажани парламентарни избори во Грција го соборија еврото на границата од 1,27 во однос на американскиот долар. ЕЦБ не реагираше панично и со самата најава дека нема да интервенира со вбризгување евра на пазарите произведе мала стабилизација на трендот на пад. Паралелно со оваа активност, Баросо најотворено го кажа она што сите го премолчуваа извесно време. Грција самата одлучува за својата иднина. Да се биде членка на ЕУ, без да се прифатат обврските, е невозможно. Затоа желбата да се кокетира со одредена финансиска помош, за потоа да се продолжи по старо веќе не им поминува. Уште повеќе што сега бројот на сојузници кои сакаат да им помогнат станува с$ помал.

Меркел се чини с$ повеќе се дистанцира во обид да ја зајакне својата позиција и позицијата на нејзината партија, која почна да тоне, а Оланд и официјално најави дека не се согласува со планот за спас. Затоа и побрза да се сретне со Обама и да побара помош во стабилизирањето на француската економија, која и тоа како е навлезена во претходни лоши пласмани во Грција. Како што стојат работите, еврото нема да пропадне, но Грција ќе банкротира и тоа набргу. Сите најави говорат дека веќе во јули Грција ќе нема средства за да ги сервисира потребите за плати на администрацијата, за пензии и за социјални трансфери. Во меѓувреме, наместо да се концентрираат на решавање на сопствените економски проблеми, Грците ќе се занимаваат со политика. Исто како и досега. Без промени. Со единствена разлика што сега под притисок на ЕУ ќе имаат и референдум за останување во еврозоната. Индикациите на пазарите најавуваат две можни конфликтни сценарија. Според првото сценарио, Грција ќе формира нова влада во јули, која ќе излезе со барање за ревидирање на пакетот мерки кој е договорен на ниво на ЕУ. Бидејќи на сите им е преку глава одново да ја отвораат Пандорината кутија и да преговараат за прашања кои веќе се поминати, резултатот однапред е познат. Грција ќе има нова влада и старата драхма како валута. Во кој однос, останува да се види. Многу веројатно дека никој нема да дозволи централната банка на Грција во таква констелација да си принта драхми за да си ги враќа долговите или вештачки да го поддржува извозот. Затоа треба да се предвиди еден исклучително неповолен тренд на негативен економски развој и целосно изолирана грчка економија, која ќе се бори од почеток за освојување на пазарите. Како индикација на оваа претпоставка најдобро служи податокот што акциите на грчките банки само во текот на изминатата недела паднаа за цели 7,1%. Второто сценарио е Грција да избере влада која ќе ја потврди европската иднина, ќе продолжи да го имплементира договорениот аранжман со ЕУ и со ММФ и ќе остане во еврозоната. Така креираната влада ќе мора

самата да си потпише бланко оставка и да ја ковертира кај претседателот Папуљас за да ја активира по една година. Толку време ќе им биде дадено од гласачите за да опстојат на реформите. Истото време ќе им биде дадено и од ЕУ за да потврдат дека се подготвени од зборови да преминат на акција. Во очекување дека ова второ сценарио можеби ќе им обезбеди одредени бенефиции од ЕУ во периодот по една година, можеби за Грција е најдобро однапред да се подготви за ваков развој на настаните. Членките на еврозоната во меѓувреме се подготвуваат за излезно сценарио без една нивна членка. Во најлош случај, негативниот тренд на движење, кој очигледно дека е движен од настаните во Грција, би го девалвирал еврото до границата 1,1 во однос на доларот. Ова е посакувана опција за државите-членки на еврозоната, бидејќи вака ниското евро би значело директно стимулирање на извозот и на домашното производство. Единствената европска валута сега без Грција би се стабилизирала по период од една година и повторно би се вратила на позициите од 1,3 и повеќе во однос на доларот, но сега со значително зајакнати европски економии. Погледнете само како реагираа пазарите на падот на еврото. Почнаа да го купуваат во очекување дека Грција ќе биде исклучена од зоната. На тој начин инвеститорите одеднаш почнаа да ги демантираат сите оние кои гледаат на кризата во еврозоната, не како на должничка криза, туку како на валутна криза. Олабавени од стравот дека Грција може да повлече и други држави во неизвесен економски пад, наеднаш се создаде нов генерален економски пристап. Фокусот наместо врз решавање на финансиските последици од кризата се префрли врз решавање на проблемите со конкурентноста на домашните економии. Е, ова е веќе квалитативен напредок. Затоа во наредниот период треба да се очекува стабилизирање и раст на индексите на акции на компаниите во ЕУ. Конечно, ваквиот развој ќе води кон еден долгоочекуван пакт помеѓу фискалните политики и развојните цели. Со или без Грција, останува да се види.

30 MAJ - SPECIJALEN PRILOG

SKOPJE SE GRADI VO SKOPJE NIKNUVAAT NOVI NASELBI. VO NOVO LISI^E I VO BUTEL SE GRADAT NOVI “GRADOVI”.

KOI SE INVESTITORITE KOI GRADAT OGROMNI STANBENI KOMPLEKSI NA OVIE LOKACII, KAKVA E PONUDATA, PO KOI CENI SE PRODAVAAT STANOVITE? STANBENATA EKSPANZIJA PRODOL@UVA I NA DRUGITE ATRAKTIVNI LOKACII VO SKOPJE! ZGOLEMENATA IZGRADBA NA TRGOVSKO-DELOVNI CENTRI VE]E DAVA EFEKTI. SKOPJE SITI MOL KOJ GI OTVARA VRATITE NAESEN DONESE I NOVI BRENDOVI I ZGOLEMENA PONUDA ZA MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I! KOI SE DRUGITE TRGOVSKI I DELOVNI CENTRI KOI SE GRADAT VO SKOPJE? NOVI HOTELSKI BRENDOVI VO SKOPJE! IZDADENI SE POVE]E DOZVOLI ZA GRADBA NA HOTELI NA POVE]E LOKACII VO SKOPJE. MERIOT PO^UVA DA SE GRADI, U[TE NEKOLKU DRUGI HOTELSKI BRENDOVI SE NA POVIDOK! KOJ GRADI? KOI HOTELSKI BRENDOVI DOA\AAT? “KAPITAL” ANALIZIRA KAKO IZGRADBATA NA NOVI HOTELI ]E SE ODRAZI VRZ KVALITET NA HOTELSKATA PONUDA VO MAKEDONSKATA METROPOLA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG SKOPJE SE GRADI KOJ ]E IZLEZE NA 30 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 БАЛКАН СВЕТ Бундесбанк ги предупреди европските централни банки да не & позајмуваат на Грција

П

ретседателот на германската централна банка, Бун-десбанк, Јенс Вајдман, ги предупреди централните банки на земјите од еврозоната да не ја зголемуваат изложеноста кон Грција поради големата политичка неизвесност во оваа земја пред новите избори на 17 јуни. Тој нагласи дека граѓаните на Грција и нивните парламентарни застапници ќе мора да одлучат дали да ја напуштат еврозоната, а во очекување на нивната одлука, централните банки „мора да внимаваат ризикот на нивните биланси да остане прифатлив“. Ако Грција излезе од еврозоната, Европската централна банка (ЕЦБ) и даночните обврзници ќе се соочат со големи загуби, а аналитичарите проценуваат дека тие ќе изнесуваат над 200

милијарди евра. Вајдман потврди дека Грција не може да очекува понатамошна помош од меѓународните партнери ако не ги почитува нивните услови.

> БРОЈКА

20%

од акциите во кинеската компанија за онлајн-продажба Алибаба што ги поседува интернет-гигантот Јаху се ставени на продажба. Американскиот портал ќе отстапи половина од 40% акции во негова сопственост за 6,3 милијарди долари во готовина и до 800 милиони долари од новите приоритетни акции на сопственикот на Алибаба, Џек Ма.

Мајкрософт покрена сопствена социјална мрежа So.cl

З

а да им конкурира на социјалните мрежи Фејсбук и Гугл плус, Мајкрософт ја стартуваше својата социјална мрежа и интернет-пребарувач So.cl (се изговара „сошл“).

So.cl е експерименатален и истражувачки проект кој се концентрира на иднината на социјалните искуства и учењето, посебно меѓу младите луѓе, истакнуваат од Мајкрософт. Новата социјална мрежа ќе им помогне на студентите да пронајдат и да ги споделуваат меѓусебе интерент-страниците кои ги интересираат кога нешто истражуваат. Тие можат заедно да гледаат видео и да креираат „богати постови“, заедно да прикажуваат разновидни визуелни интерент-содржини. На So.cl не може да се објавуваат фотографии, но од Мајкрософт истакнуваат дека наскоро ќе ја воведат и таа опција.

Политички потрес во Србија Томислав Николиќ е новиот претседател На изненадување на многумина, Томислав Николиќ е новиот претседател на Србија. Аналитичарите велат дека неговиот популизам наиде на одѕивот на избирачите, кои реагираа на неговата критика за социјалната неправда и корупцијата во земјата Васе Целеска celeska@kapital.com.mk

Н

а изненадување на многумина, претседателскиот кандидат на Српската напредна партија (СНС), Томислав Николиќ, на изборите во неделата прогласи победа и веднаш изјави дека Србија „нема да отстапи од европскиот пат“. Иако политичките избори секогаш поминуваат скандалозно, најголемиот скандал кој ги одбележа претседателските избори во Србија овој пат беше тоа што Европската унија (ЕУ) му ја честита победата на Николиќ три часа пред затворањето на изборните места. Овој лапсус не остана незабележан од светските медиуми, кои веднаш се посомневаа во реалната победа на Николиќ над досегашниот претседател, Борис Тадиќ. „Постои божја правда“, рече Николиќ во изборниот штаб на СНС и додаде дека победил благодарение на српскиот народ. Според него, приоритет во мандатот ќе му биде пресметката со криминалот и корупцијата и додаде дека е подготвен за соработка со сите во Србија. „Она што го зборував, тоа и ќе го правам. Србија нема да се оддалечи од европскиот пат и имам намера да го заштитам српскиот народ на Косово. Овие избори не беа референдум за тоа кој ќе ја води Србија, а кој не“, нагласи Николиќ. Николиќ освои 50,21% од гласовите во вториот круг од претседателските избори, а за неговиот политички ривал Борис Тадиќ гласаа 46,77% од избирачите, соопшти Републичката изборна комисија по обработката на 52,51% од податоците. На изборите учествувале 46,87% од избирачите, а за невалидни се прогласени 3,02% од гласачките ливчиња. „Сакам да бидам претседател на сите граѓани на Србија и сакам да им дадам заштита не само на оние кои гласале за мене, туку и оние кои гласаа и за Тадиќ. Ова е врвот на мојата политичка кариера и еден од најсреќните денови во мојот живот, не сметајќи ги оние во моето семејство“, додаде Николиќ. Кандидатот на Демократската партија, Борис Тадиќ, му ја честиташе победата на Николиќ. „Му честитам на господинот Николиќ за фер заслужената победа и му посакувам среќа во извршувањето на тешката функција“, изјави Тадиќ во својот штаб, додавајќи дека нема намера да биде новиот премиер на земјата. Во Србија сега следува формирање на новата влада, што според некои од политичките анали-

Кој е Томислав Николиќ?

Н

иколиќ е роден во Крагуевац во 1952 година. По професија е економист, иако првиот обид за универзитетско образование го имал на Правниот факултет во Белград. Во 1971 година се вработил во градежното претпријатие Жеграп и работел во Мајданпек, Прибој, Пријепоље, Требиње, Белград и на други места с$ до 1978 година, кога се вратил во Крагуевац во фирмата 22 Декември, каде што бил шеф на Одделот за инвестиции и одржување, а подоцна станал технички директор на Комуналното претпријатие во Крагуевац. Партиски првпат се ангажирал во Народната радикална партија, каде што брзо бил избран за потпретседател. На негова иницијатива дошло до обединување на оваа партија и локалните одбори на Српското четничко движење на Војислав Шешељ и формирање нова партија на 23 февруари 1991 година под име Српска радикална партија (СРС). Томислав Николиќ од 1992 година е пратеник во Собранието на Србија и е единствениот кој е биран во секој состав од 1992 година. Поради политичко дејствување, во 1995 година е осуден на два месеци казна затвор, која ја издржал во Гњилане. На 6 септември 2008 година поднесува оставка од сите функции во СРС, а еден месец подоцна ја основа Српската напредна партија (СНС), на која е и претседател. Досега четири пати се кандидираше за претседател на Србија, трипати како кандидат на СРС и за изборите на 6 мај годинава како кандидат на СНС.

тичари, нема да оди лесно. Аналитичарот Слободан Антониќ оценува дека со победата на Николиќ се случи „изборен земјотрес“ и дека за формирање нова влада сега „сите опции се во игра“. „Се случи една симболична промена, слично кога Слободан Милошевиќ изгуби на претседателските избори, иако неговата Социјалистичка партија имаше мнозинство гласови“, вели Антониќ. Директорот на Центарот за нова политика од Белград, Владимир Тодориќ, се согласува дека овие претседателски избори претставуваат

Николиќ ветува добрососедски односи

Н

иколиќ изјави дека има намера да биде во добри односи со претседателите на сите држави во регионот и најави дека ќе ги посети Москва, Брисел и Вашингтон. „Ќе имам добри односи со претседателот на Република Српска, Милорад Додик и со другите претседатели од регионот, бидејќи со луѓето кои водат држави и народи односите не се градат врз основа на лични

симпатии“, изјави тој. Николиќ нагласи дека немал генетски предиспозиции да ги мрази Хрватите и дека тоа е непотребно, но нагласи дека земјата треба да го реши прашањето со протераните Срби и нивниот имот. Новиот српски претседател најави дека ќе бара состанок и со Ангела Меркел, бидејќи Германија е главниот партнер на Србија.

Она што следува сега во Србија е формирањето нова влада, што според некои од политичките аналитичари, нема да оди лесно, бидејќи сите политички опции се во игра. изненадување и оценува дека новата српска влада нема наскоро да биде формирана, бидејќи е многу тешко да се создаде во новонастанатата политичка атмосфера.

Политичко изненадување

Во првите коментари по објавувањето на прелиминарните резултати и победата на Николиќ западните медиуми укажуваат дека ваквиот резултат би можел да влијае и на приближувањето на земјата кон ЕУ и на иднината на Косово. „Николиќ, спротивно на сите анкети и прогнози, победи вчера на претседателските избори во Србија“, пишува германскиот весник „Шпигел“. „Победата на Николиќ дојде ненадејно“, наведува списанието, укажувајќи дека малата излезност на граѓаните му била од корист на лидерот на СНС. Повеќето германски медиуми објавуваат дека Николиќ е десничарски популист и бил сојузник на некогашниот српски претседател Слободан Милошевиќ. Популизмот на Николиќ наиде на одѕивот на избирачите, кои реагираа на неговата критика за социјалната неправда и корупцијата во Србија, како и на ветувањата за нови работни

места, финансиска безбедност и милијардите долари странски инвестиции. И Би-би-си потсетува дека Николиќ по поразот на претходните избори „за време на оваа кампања се осврнал на економијата, ветувајќи нови инвестиции и зголемување на данокот за богатите“. Резултатот од изборите би можел да влијае и на шансите на Србија да стане членка на ЕУ и на иднината на Косово, оцени британското радио. Одговарајќи на загриженоста на Западот и регионот по повод неговата победа, Николиќ во првите изјави нагласи дека „Србија нема да се откаже од својот европски пат“, пренесува агенцијата Ројтерс. Британскиот весник „Гардијан“ пишува дека „поранешен екстремен националист стана нов претседател на Србија“, додавајќи дека надежите на Србија за брзо интегрирање во Европа доживеаја сериозен удар со поразот на Тадиќ во вториот круг од изборите. Овој резултат може да ја осуди Србија на период на политичка парализа. Тадиќ не успеа да добие трет мандат, но с$ уште може да стане премиер доколку неговата партија успее да обезбеди парламентарно мнозинство, објавува весникот.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 22.05.2012

15

ФЕЉТОН

45

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ШКИ ГЛАВА 5: ДИЗАЈНИРАЊЕ МАРКЕТИН Т СИСТЕМИ НА ЕЛАСТИЧНОС

Вашите клиенти се менуваат. Менувајте се и вие!

Главната работа што треба да се запомни во текот на периодите на турбуленција е дека постои веројатност вашите клиенти да се менуваат; затоа и вие треба да се менувате

А

ко знаете во кој правец се движат вашите клиенти, треба да бидете подготвени да ги приспособите вашите понуди. Не е доволно само да ги намалите вашите трошоци. Вие мора да ја приспособите вашата производна линија и пакетите на услуги. Јасно, секоја компанија што се обидува да привлече повеќе клиенти со ограничен буџет треба да ги наброи своите можности и темелно да размисли за последиците од секој потег што ќе го преземе. Клиентите имаат одредени очекувања и искуства, така што компанијата треба да ја најде најдобрата стратегиска комбинација, која ќе ги натера клиентите да продолжат да доаѓаат. Компанијата мора да одбере чекори што ќе ја зачуваат понудената вредност, како и привлечноста, а истовремено да ги намалат трошоците. Една компанија, исто така, мора да ја одбере својата стратегиска комбинација и во однос на тоа што прават нејзините конкуренти (или што можат да прават). Претпоставете дека вашите конкуренти

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

ги намалиле своите цени. Ова не ви остава голем избор освен и вие да ги намалите цените или да додадете некои силни привилегии. Или, претпоставете дека вашите конкуренти не ги намалиле цените. Дали вашата компанија треба с$ уште да мирува или да биде првата што ќе ги намали цените, знаејќи дека некои конкуренти ќе бидат принудени да

одговорат со намалување на своите цени? Компаниите, исто така, мора да се обидат да мислат позитивно за можностите што, можеби, ќе се создадат со турбуленцијата. Некои компании гледаат на кризите како на можност. Еден истакнат банкар еднаш коментираше дека неговата банка не

КАКОВ СТРАТЕШКИ МАРКЕТИНГ ЗАПОЧНАА НЕКОИ АМЕРИКАНСКИ РЕСТОРАНИ? јде да ја разгледаме оваа задача во врска со тоа што треба да направат рестораните кога ќе се соочат со растечки цени на храната и со фактот дека потрошувачите возат помалку кога цените на горивото растат. Клиентите го затегаат буџетот. Голем број клиенти ќе се префрлат во поевтини ресторани или на поевтини јадења во истите ресторани. Една од првите работи што клиентите ја прават е да порачаат помалку предјадења и десерти. Во тој случај, какви опции имаат рестораните за да ги намалат трошоците, а сепак да ги задржат клиентите и да направат профит? Генерално, тие избираат една или повеќе од четирите реакции: Ја намалуваат големината на порцијата. Американците се навикнати на преобилни порции. Сега е време да се намали големината и да се намали трошокот. Синџирот на ресторани Ти-џи-ај фрајдеј (TGI Friday) одбра во текот на рецесијата во 2008 година да понуди помали порции. Ја намалуваат цената. Ресторанот може да ги намали своите цени на еден или на повеќе оброци. Синџирот од ресторани Аутбек (Outback) рекламираше оброк со месо за помалку од 10 долари, кој се состоеше од 170 грама месо со салата, печен компир и леб за 9,99 долари. Синџирот ресторани Хутерс (Hooters) ја намали цената на своето точено пиво на 1 долар. Ја држат истата цена, но додаваат нешто. Синџирот од ресторани Френдли (Friendly) с$ уште наплатува 9,99 долари за главно јадење, но сега нуди и две топки сладолед сервирани со овошје. Синџирот ресторани Дени (Denny) нуди оброк „експрес слем“ со две јајца, две палачинки, две парчиња сланина и два колбаси за 4 долари, од 5.00 до 16.00 часот секој ден. Го намалуваат квалитетот на храната и состојките. Некои ресторани го заменуваат месото од бут за месо од слабина или со помалку квалитетно пилешко месо место поквалитетното, или можат да користат помалку путер или дури и да го заменат со маргарин при готвењето. Овој пристап за намалување на трошоците носи ризик дека клиентите, можеби, ќе бидат разочарани и нема да се вратат.

А

НУЖНИ АКЦИИ ога директорите за маркетинг сфаќаат дека економијата или нивната индустрија ќе навлезе во тежок период, кој во новата средина често ќе трае неколку месеци, а понекогаш и неколку години, треба да знаат што прво да направат. Нужните акции што треба да се преземат се: кратење / одложување, отстапување одредени функции на надворешни компании (outsourcing), зголемување / забрзување.

К

може многу да направи за да го подобри својот удел на пазарот во текот на нормални времиња. Но, кога молњата ќе светне и некои од неговите конкуренти ќе ослабат, тој може да ги купи евтино или може уште полесно да добие поголем удел на пазарот - под услов да има готовински средства или да е подготвен да преземе одреден ризик. Стручњаците за маркетинг ќе се соочат со многу нови предизвици во догледна иднина како што ќе продолжат да се случуваат спорадични турбуленции во опкружувањето. Во текот на минатите пресврти во економијата - како и во текот на рецесиите - искусните стручњаци за маркетинг научија како да го одржуваат бизнисот за да напредува. Откако еднаш ги пребродиле рецесиите од минатото, стручњаците за маркетинг се враќаат на своите маркетиншки планови „нагорно ориентирани“ со убеденост дека, штом веќе еднаш безбедно ја пребродиле рецесијата, тие имаат барем добри шест или седум години пред да настапи следната криза, но тоа веќе не е така. Маркетиншките планови во време на турбуленција треба да се подготват брзо и да покажат еластичност. Еден од најголемите предизвици за стручњаците за маркетинг ќе биде да не дозволат да пораснат трошоците, барем за да го одржуваат буџетот од пред рецесијата и, дури и подобро, да го зголемат. Притисокот врз стручњаците за маркетинг да ги оправдаат маркетиншките трошоци може да се зголеми до ниво како никогаш претходно. Стручњаците за маркетинг треба да бидат свесни за с$ поголемата веројатност од спласнување поради две причини. Прво, нема потреба да се ограничиме со долгорочни обврски во поглед на купување време и простор за рекламирање, бидејќи цените за реклами ќе поевтинат меѓу првите кога времињата ќе станат тешки. Додајте го спласнувањето на медиумскиот микс и цените за рекламирање во медиумите веројатно многу ќе опаднат. Второ, маркетиншките стратегии ќе треба да бидат прочистени за да им се допаднат на с$ повнимателните клиенти, кои нема да брзаат да го купат вашиот или чиј било производ овој месец, кога цените во следниот месец, можеби, ќе бидат пониски.

(Продолжува) Во утрешниот број: На кои фактори треба да се внимава кога се создава маркетиншка стратегија за хаотичност? К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален бренд менаџер за Адриатик регионот, Coca-Cola

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

ДИМИТАР АНДОНОВ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

Директор, Publicis Macedonia

ВЛАДИМОР ДИМОВСКИ ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Министер за култура на Р. Македонија

ЉУПЧО ЗИКОВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

Здружение “Вина од Македонија”

СИМОН ТРПЧЕСКИ пијанист

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110