534-28.05.2012

понеделник. 28 мај 2012 пон. max. 240 C min. 90 C

вто. max. 230 C min. 90 C

сре. max. 240 C min. 90 C

МБИ 10

1.937,05

+0,22%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.821,80

-0,28%

ОМБ

120,80

+0,00

ЕМУ

€

61,65

САД

$

48,71

Курсна листа на Народна банка на Македонија

СТЕЈТ ДЕПАРТМЕНТ: ЗНАЧАЈНО НИВО НА КОРУПЦИЈА ВО МАКЕДОНСКАТА ВЛАДА 5 INTERVIEW

Млекарниците ја рушат Лошите кредити 200 илјади евра за една откупната цена во банките година за изгубени спорови во Стразбур! 6 со увоз 2-3 рушат рекорди 11 Диомидис Николетопулос УСАИД им заменик-генерален директор за финансиско и оперативно работење во Стопанска банка

НБГ не извлекува пари од Стопанска банка, целата добивка ја реинвестира! 12

помогна на над 500 компании да ја зголемат конкурентноста 10

www.kapital.mk

број 534 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | ф факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ДРАМАТИЧЕН ПАД НА ПРОФИТОТ НА ЕЛЕМ ОД ЗА ЕДНА ГОДИНА!

80%

! ? О Т Ш О З СТР.

4-5

В

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ ХЕРМАН ВАН РОМПУЈ

претседател на Европскиот совет

понеделник 28/05/2012

КОМЕНТАР

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Изгоре лончето, претече млекото

Н

иту фрапантните бројки за увоз на млеко и млечни производи од Србија, кој континуирано расте од година во година, ниту драстичниот пад на сточниот фонд и на прозиводството на суровина не ја загрижува Владата. Состојбата со млекопроизводството веќе неколку години е очајна, а никој со прст не мрда! Од најпрофитабилната земјоделска гранка која треба да го влече целото земјоделско производство, млечната индустрија падна на колена. По пропаѓањето на Сведмилк, состојбата со млекопроизводството е очајна. Од ситуација во која фармерите излегуваа на улиците и ги истураа вишоците на млеко поради ниски откупни цени, дојдовме на тоа дереџе да немаме млеко ниту за задоволување на домашните потреби. Пазарот е преплавен со странско млеко и млечни производи, а за состојбата да биде уште покатастрофална цената с$ уште е многу ниска. Во исто време растат субвенциите во сточарството и само во последните три години се исплатени повеќе од 70 милиони евра. Која е тука пазарната логика?! Како е можно во услови на зголемена побарувачка на сурово млеко, во услови на влез на странски капитал во млечната индустрија и голема конкуренција, откупната цена на млекото веќе неколку години да биде стабилно ниска и непроменета. Влезот на големите странски млекарски компании во последните неколку години, наместо да го зголеми домашното производство, да ги поттикне сточарите да инвестираат во фарми и во повисок квалитет на млекото, го уништи домашното производство. Наместо да откупуваат и произведуваат млеко и млечни производи на македонскиот пазар, тие увезуваат млеко во прав и млечни производи и го рушат пазарот. И сево ова се случува со години, и како никој во Владата да не гледа проблем, (или не сака да го види), ниту пак, реагира за да се спречи понатамошно уништување на оваа гранка. Каде е тука регулацијата од државата, каде е будноста на институциите? Иако постои правилник за квалитет на млеко според кој фармерите со повисок квалитет на суровина ќе добијат повисока цена, ниту една млекарница не го почитува. Нема ниту еден инспектор на терен, а колку што знаеме ниту една млекарница не е казнета за тоа. С$ додека Владата има ваков игнорантски однос не само кон млекопроизводството, туку кон целиот земјоделски сектор и с$ додека субвенциите служат да се подлажат земјоделците и да придобијат како електорат, не можеме да зборуваме за раст на млечната индустрија, а уште помалку за водење аграрна политика. Едно е сигурно, како што сме тргнале, млеко нема да има ни за лек.

Земјите од Западен Балкан треба да ја продолжат европската интеграција, помирувањето и соработката. Процесот на помирување и регионална соработка се клучот кон стабилноста, развојот и европската интеграција на Западен Балкан. И покрај проблемите во моментот ЕУ с$ уште е сидро на мирот и стабилноста, вектор на промените и симбол на надежта.

изнесува потребното ниво на квалитет во Македонија, според најновото истражување на „тајните купувачи“. Македонија е рангирана на четвртото место во регионот според основните елементи за квалитетот на услугите. Според истражувањето на Свот рисрч, најдобри резултати има кај автосалоните, додека супермаркетите се најлоши кога е во прашање квалитетот на услугата.

З

а четири месеци ќе се знае дали земјите кандидати за членство во ЕУ ќе бидат вклучени во регулацијата на европскиот роаминг. Ова го најави Роберт Ордановски, директотор на Агенцијата за електронски комуникации, кој официјалното барање го доставил до Директоратот за информатичко општетсво и медиуми на ЕУ и очекува позитивен одговор на наредната пленарна седница на директоратот. Засега македонските граѓани плаќаат цени за роаминг услуги кои се движат до неколку десетици денари за минута кон земјите-членки на Европската унија, што не е случај за разговорите кои меѓусено ги водат граѓаните од различни земји на ЕУ.

Откупната цена на млекото во последните неколку години и покрај ограничената понуда е стабилно ниска. Зголемениот увоз на млеко и млечни производи и неприменувањето на правилниците за квалитет го уништува домашното производство на млеко Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Н

и с к а о т к у п н а ц е н а, н а м а л е н сточен фонд, зголемување на увозот на млеко, намалување на откупот на домашно млеко. Ваква е состојбата со производството на сурово млеко во државата. Кризата во млечната индустрија, која порано се рефлектираше со фрлање на вишоците, сега се рефлектира со стагнација на производството, преполовување на сточниот фонд и пропаѓање на фармите поради непрофитабилно работење. Ниската откупна цена, која наместо пазарот ја диктираат млекарниците, и скапата сточна храна го уништи домашното производство на млеко. На сметка на тоа с$ повеќе расте увозот на млеко и млечни производи, што автоматски ја уништува домашната млечна индустрија. Во очекување на нови играчи на пазарот и рестартирање на Сведмилк, фармерите очекуваат кризата со недостиг од суровина уште повеќе да се заостри, а наредните два-три месеци се клучни за секторот. Или ќе преживеат или целосно ќе пропаднат. Според податоците од Државниот завод за статистика, од 2006 година, откако државата почна

да исплаќа субвенции во земјоделството, бројот на крави и стелни јуници е намален за 24,9% на вкупно 131.000 во 2011 година, што е пад од 2,8%. Во исто време, споредено со 2007 година, кога беше врвот на производство на млеко поради работењето на Сведмилк, производството на млеко е зголемено за само 0,6%, на нешто повеќе од 376.000 литри годишно. Од друга страна, откупот на сурово млеко (кравјо и овчо) од 2006 година до лани се намали за 43%, а увозот на млечни производи во истиот период се зголеми за 47%. Состојбата на пазарот критична, а уште поголем шок се очекува годинава. Производството продолжува да опаѓа. Фармерите алармираат, млечниот сектор ќе западне во уште поголема криза од онаа по пропаѓањето на Сведмилк. „За два-три месеци очекувам голема криза за млеко. Ќе снема суровина на пазарот. Недостиг има и сега, но за два-три месеци кога ќе се намалат приносите по грло, ќе се случи уште една криза, овојпат ќе има недостиг на пазарот“, вели Стевче Пивковски, фармер од Битолско. Тој своето млеко го предава во Битолска млекара, но вели дека со она производство на суровина

што сега се достигнува на македонскиот пазар не се задоволуваат ни 80% од побарувачката на млекарниците. Вели дека цената е многу ниска и дека наместо пазарот, ја диктираат млекарниците. „Иако сега има голема побарувачка на суровина, последните неколку години цената е ниска. Наместо откупната цена да ја формира пазарот, кај нас ја одредуваат млекарниците. И затоа наместо да расте, таа стагнира. По пропаѓањето на Сведмилк, фармерите се неорганизирани и не сме здружени да се побуниме за повисоки цени, а тоа го користат млекарниците“, вели Пивковски.

Кризата со откуп на млеко допрва доаѓа

Најголемиот проблем на ваквата состојба на пазарот фармерите го детектираат во тоа што не се применуваат правилниците за квалитет на млекото. Велат дека млекарниците не откупуваат млеко според правилниците и затоа даваат ниска откупна цена. Од друга страна, зголемените трошоци за сточна храна, која станува с$ поскапа, ги уништува фармите коишто работат на работ на рентабилност и никој не се одлучува да инвестира во зголемување на стадото, бидејќи немаат пари. Велат дека ваквата кризна состојба ќе потрае уште неколку години.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

68%

Македонија наскоро со европски роаминг?!

Млекарниците ја рушат откупната цена со увоз

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

www.kapital.mk

> БРОЈКА

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

3

> БРОЈКА

Генералниот директор на Охис си поднесе оставка

47%

Г

енералниот директор на загубарот Охис, Пеце Јовески, си поднесе оставка. Од компанијата велат дека повлекувањето било најавено уште во декември лани, но Јовески чекал да се реши статусот на компанијата. Оставката на Јовески доаѓа на само два дена пред да заврши тендерот со кој Владата бара потенцијален инвеститор кој од загубарот ќе направи профитабилна компанија. Кој ќе седне во директорската фотелја на Охис с$ уште никој не кажува. Овој некогашен хемиски гигант, првиот квартал од годинава го заврши со загуба од 162.000 евра што е за 870% повеќе во однос на истиот период лани. И за Владата и за досегашното раководство на Охис единственото решение за фабриката да работи профитабилно е приватизација. Пеце Јовески беше на челната позиција на загубарот од декември 2007 година.

од Европeјците сметаат дека за да се извлече ЕУ од криза треба да се искомбинираат намалувањето на јавните трошоци со мерките за ребалансирање на економијата, покажа анкетата објавена од Европскиот парламент. Само 25% од нив повеќе сакаат акцентот да биде ставен врз мерките за заздравување, а 23% само врз намалувањето на дефицитот. Грците повеќе ги посакуваат мерките на економско заздравување, наспроти Французите и Германците, кои повеќе сакаат да се штеди.

лидери

> БРОЈКА

31,5%

е учеството на ликвидната актива во вкупната актива на банките во Македонија. Според НБРМ, банките одржуваат стабилна ликвидност, а показателите се зголемија. Се зголеми и покриеноста на депозитите на населението со ликвидната актива, која на крајот од март изнесуваше 61%. Сите банки ги исполнуваат пропишаните минимални стапки на ликвидност во висина од 1, а стрес-тест симулациите покажуваат отпорност на банкарскиот систем на ликвидносни шокови.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ТИМ КУК

Е

пл во 2011 година остана највредна трговска марка во светот и ја зголеми вредноста за 19%, на 183 милијарди долари, а Кук е најдобро платен менаџер

Влезот на странски млекарници и с$ поголемиот недостиг од млеко ќе придонесе за затворање на малите производствени капацитети на сметка на големите играчи, кои ќе го диктираат пазарот.

131.275

135.004

128.628

147.519

17 145

143.217

денари е откупната цена на млеко со екстра квалитет, покажуваат податоците од Земјоделскиот пазарен информатор

164.013

19,3

Број на крави и стелни јуници

денари е цената на сурово млеко од најниска трета класа 2006

2009

2010

2011

не им беше денот

376.290

347.103

342.622

368.217

373.706 234.708

П

рокредит банка ги поддржа малите и средните фирми во првиот квартал со кредити во износ од 27 милиони евра, што е значајна финансиска инјекција за бизнисот

НИКОЛА САРКОЗИ

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Производството на кравјо млеко пораснало за само 0,6% од времето на Сведмилк, во време кога се исплатија огромни субвенции за сточарството

2006

2007

2008

2009

За пет години 43% се намали откупот на млеко Откупна цена на кравјо млеко

Цена во денари

1 класа 2 класа 3 класа екстра класа

18,9 18 17 19,3

2010

47%

К

онзервативната унија на народното движење може да смета на 31% од гласовите во пресрет на вонредните парламентарни избори во Франција на 10 јуни, покажуваат најновите анкети на јавното мислење

100.821

86.374

100.602

110.566

Откуп на млеко (кравјо и овчо) во илјади литри

106.799

„Не се применуваат правилниците за квалитет на млеко, тоа не ни одговара на нас големите фармери. Има голема побарувачка на млеко, но цената е иста. Во исто време расте увозот на млеко. Ова производство на сурово млеко што го имаме сега не задоволува ни половина од побарувачката на домашните млекарници. Работат со пола од капацитетите“, вели Јетон Зекман, фармер од битолското село Доленци, кој е сопственик на фарма со стотина крави. Тој очекува по влезот на Суташ и најавената млекарница која за еден месец планира да ја отвори Живко Радевски, да има нагорен тренд кај откупната цена на млекото, но стравува дека ќе расте и увозот. „Критично ќе биде во август и во септември, кога поради топлото време ќе се намалат приносите по грло до 40%. Криза е неизбежна, а верувам дека ќе потрае две-три години. Неопходно е државата преку системот да го стабилизира пазарот. Фармерите не набавуваат крави затоа што не им е профитабилно производството, скапа е сточната храна, евтина е откупната цена на млекото, не им е профитабилно да инвестираат“, вели Зекман.

144.910

млекарници постојат во државата, а само една извезува на пазарот во ЕУ

2008

Производство на кравјо млеко во илјади литри

милиони литри е годишната потрошувачка на млеко и млечни производи во Македонија

78

2007

Бројот на крави и стелни јуници е намален за 24,9% за пет години, и 2,8% за само една година

ЈОВАНКА ЈОЛЕСКА/ ПОПОСКА

2011

пораснал увозот на млечни производи и јајца за пет години

Ден по прославата на шестгодишнинатата од независноста Европската комисија & даде зелено светло на Црна Гора за започнување на преговорите со Унијата. Премиерот, веројатно, најпознат по својата изрека: „Црногорци, засукајте ги ракавите и работете ИГОР повеќе“, се чини ЛУКШИЌ вистински покажа како се прави тоа, барем кога станува збор за евроатлантската агенда. Само шест години по независноста Црна Гора слободно може да се пофали дека го презема лидерското место на Балканот во однос на евроинтегративните процеси. Ако с$ оди во согласност со сегашната динамика и темпото на реформите кои ги прави Црна Гора визави Европската унија, повеќе од сигурно е дека во јуни Европскиот совет ќе ја прифати препораката на Европскиот парламент и ќе утврди датум за официјално започнување на преговорите со Подгорица. Во најмала рака, тоа значи, барем според сосегашната практика, дека Црна Гора за најмалку пет години ќе му се приклучи на европското семејство.

_

ГУБИТНИК Министерот за здравство, Тодоров, нема објаснување за фрапантниот податок дека само во првиот квартал од годинава починало 61 бебе! Лани пак, во истиот период починале 48 доенчиња. Од Министерството има само штуро објаснување дека не планираат истражувања на НИКОЛА смртноста кај бебињата, ТОДОРОВ зашто такви правеле за цела година, а не квартално. Зарем Тодоров, како прв човек во здравството, не е загрижен за ваквата алармантна состојба?! Честите случувања дека родилка починала од сепса или за недоволната хигиена во болниците не го загрижува повеќе отколку како ќе се вика с$ уште неизградениот клинички центар. Тодоров итно треба да се зафати со вистински реформи во здравството, да ги пронајде причините и да понуди решение не само за драстично зголемената смртност кај доенчињата, туку и за сите алармантни состојби во неговиот сектор.

мисла на денот

БЕНЕДИКТ 16

С

кандал со украдени доверливи документи во Ватикан. Уапсен е собарот на папата Бенедикт 16, за кого се верува дека им доставувал доверливи документи на медиумите

СЕКОЈ МОЖЕ ДА ЈА НАМАЛИ ЦЕНАТА НА ПРОИЗВОДОТ, НО ЗА ДА СЕ НА ПРАВИ ПОДОБАР ПРОИЗВОД ПО ТРЕБЕН Е РАЗУМ.

Едвин Ленд основач на Полароид Корпорацијата

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕН НОТ...

Apple останува највреден светски бренд (во милијарди долари)

Apple

А

IBM

Google

McDonald's

Microsoft

Coca Cola

Marlboro

AT&T

Извор-Brandz

Verizon

China Mobile

мериканскиот гигант Apple повторно потврди дека е највредна трговска марка на светот. Тоа го покажа рангирањето на компанијата BrandZ, според која, вредноста на брендот на Apple порасна за 19% во однос на лани. Интересно е тоа што дури седум од десетте највредни брендови се технолошки компании, што може да се види од графикот.

светот низ медиумите...

The Guardian Th

ММ бара од англиската централна ММФ банка да се припрема за план банк Б, од односно за намалување на трошоците и изнаоѓање ефикасни трош начини за што побрзо собирање начи свеж свежи средства. Ова е една од ретк ретките интервенции во британската екон економија која генерално најдобро ја подн поднесе светската економска криза.

Л

орен од Шведска со песната Еуфорија е победник на овогодинешното Евровизиско натпреварување за најдобра песна, што се одржа во Баку, Азербејџан. На второто место беа руските бабушки, кои уште на почетокот важеа за фаворити за висок пласман, а на третото Србија. Македонската претставничка Калиопи Букле со песната „Црно и Бело“ се пласира на 13-тата позиција.

Драматичен пад на проф ЕЛЕМ од 80% за една год 4.775

Вечерње Новости Ве

Белг Белградскиот весник ги анализира профилите на можните идни проф српски премиери и како нивното српс доаѓање на функцијата би се доаѓ одразило на политиката на одр официјален Белград. Весникот офи се прашува пр и дали премиерската функција повторно ќе добие на фун значење. знач

гигават/часови струја лани испорачаа термоелектраните, што е за 498 гигавати повеќе во споредба со 2010 година. Но, јавноста памети години кога електраните произведуваа и до 6.000 гигавати

гигават/часови струја лани увезе ЕЛЕМ, што е за 129 гигавати повеќе од планираното

The Boston Globe

Американскиот весник отвора едно од најболните прашања во односите на западниот свет и Турција, масакарот на Ерменците во првата светска војна. Оваа рак-рана за официјална Анкара се провлекува со децении како прашање за кое Турција нема став, а се смета за една од причините за блокирање на влезот на земјата во ЕУ.

The Financial Review

Можна е смена на врвот на Австралиската влада поради последните финансиски скандали во државните институции. Опозицијата, според весникот, бара одговори за енормното богатење на нивни функционери кои власта барем засега не може да ги испорача.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Топ 10 најатрактивни дестинации во Македонија

2

Четири сценарија во кои може да и се одвива македонскиот политички филм!

3 4

ј Армани и Зара стигнаа во Македонија Македонија помирена го чека економскиот крах!

506 41 57

милион евра лани ЕЛЕМ плати за увоз на 506 гигават/часови струја

Државната компанија која во 2010 година беше прогласена за најголем инвеститор и лани беше петта според големината на приходите за само една година се соочи со пад на добивката од неверојатни 80%. Ако се анализира работењето на ЕЛЕМ во последните две години, компанијата бележи раст единствено кај бројот на вработените и кај обврските Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

С

амо за една година државната компанија Електрани на Македонија има пад на профитот од неверојатни 80%. Во 2011 година ЕЛЕМ пријави добивка од 761.223 евра, а во 2010 година таа изнесуваше многу повеќе, односно четири милиони евра, што значи годишен пад од фрапантни 80%. Падот на добивката за само една година е зачудувачки толку повеќе што бизнисот со струја важи за дејност каде што се вртат многу пари и се остваруваат убави профити. При вкупни приходи од 272 милиони евра лани, ЕЛЕМ потроши 270 милиони евра, покажуваат податоците од Централниот регистар до кои дојде „Капитал“. На годишно ниво вкупните приходи на државната компанија за

производство на струја паднаа за 6,6%, а вкупните расходи за речиси 5% во споредба со 2010 година.

Зошто Чингоски има пад на профитот?!

Компанијата која во 2010 година беше прогласена за најголем инвеститор, а во 2011 година беше петта според големината на приходите за само една година се соочува со огромен пад на добивката. Ако се анализира работењето на ЕЛЕМ во последните две години, компанијата бележи раст единствено кај бројот на вработените и кај обврските, ставка која во периодот 2010/2011 година порасна за дури 46%, односно од 202 милиони евра во 2010 година на дури 296 милиони евра во 2011 година. Иако генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски (кој го чека својот наследник веќе еден месец), досега уверуваше дека компанијата континуирано го намалува увозот на струја вреден

милиони евра и на тој начин ја „штеди“ касата на ЕЛЕМ, нема конкретно објаснување на што се должи драстичниот пад на профитабилноста во последната година. Од ЕЛЕМ се правдаат дека падот на профитот од 80% за само една година е поради тоа што 2010 година била неспоредливо добра во однос на сите други години во 20-годишното постоење на државата. „Токму 2010 година е периодот во кој е забележано најголемо производство на електрична енергија од постоењето на електроенергетскиот систем на Македонија. Во 2010 година имавме исклучително поволна хидрологија, кога колку за споредба, само од хидроелектраните се испорачани над 1.000 гигаватчасови (GWh) електрична енергија повеќе во однос на 2011 година. Покрај одличната хидрологија, мора да се нагласи дека и солидното планирање и оптимизација одиграа значајна улога. Во 2010 година е набавена струја

милиони евра лани инвестираше ЕЛЕМ во нови проекти и модернизација на постојните капацитети од 277,4 GWh за потребите на тарифните потрошувачи, што е најмало количество од увоз во изминатите 10 години во износ од 12,8 милиони евра. Истовремено е реализирана рекордна продажба на вишоци струја од 670.075 мегават-часови (*MWh). Сите тие елементи условија 2010 година да биде најуспешна во историјата на електроенергетскиот систем на земјава“, објаснуваат од ЕЛЕМ. Попразната каса на ЕЛЕМ лани во споредба со 2010 година од компанијата ја објаснуваат и со неповолните хидрометеоролошки состојби и сушата, како и со потрошувачката на струја од 6.976 GWh, што е најголема годишна потрошувачка од 2005 година. Од ЕЛЕМ се жалат и дека ако граѓаните с$ повеќе се исклучуваат од парното и во зима се греат на струја, се загрозува стабилноста на електроенергетскиот систем во Македонија.

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

18.941 12.736 5.791

ученик ќе полага државна матура во јунскиот испитен рок за гимназиско, средно уметничко и четиригодишно средно стручно образование

кандидати се пријавиле за полагање матура за македонски јазик и литература

од учениците годинава ќе полагаат матура на албански јазик

КРИСТИН ЛАГАРД

директор на Меѓународниот монетарен фонд

ММФ нема да ги омекнува условите за помош на Грција

М

еѓународниот монетарен фонд нема намера да ги омекнува условите што беа поставени за доделување на финансиската помош на Грција, изјави директорот на Фондот, Лагард. Според неа, грчкиот народ треба да си помогне самиот себеси, со тоа што редовно ќе ги плаќа своите обврски. „Грчките родители треба да преземат одговорност, за нивните деца да не бидат погодени од мерките за намалување на државните трошоци. Родителите треба да плаќаат даноци“, нагласи Лагард во интервју за лондонски „Гардијан“.

фитот на дина! Зошто?!

CНЕDУСПЕСИТЕ НА ЧИНГОСКИ C2006F2012 ГОДИНАD почна модернизацијата на РЕК Битола и на постоечките хидроцентрали; пред крај е изградбта на ХЕЦ Света Петка, која требаше да почне со работа пред година ипол; поради низа проблеми и пропусти, Македонија ќе треба да му плати околу 10 милиони евра пенали на изведувачот на електраната, словенечката компанија Рико; во 2008 година ЕЛЕМ & објави војна на ЕВН Македонија, покренувајќи тужба „тешка“ 200 милиони евра, поради што Македонија се соочи со меѓународна арбитража; во тек е постапката за почеток на изградба на Ветерниот парк во Богданци, акумулацијата Луково Поле и ХЕЦ Бошков мост; во екот на економската криза во 2010 година набави 65 нови возила вредни околу два милиони евра.

Стотици милиони за увоз на струја. Зошто не се инвестира?

Неверојатни 623 милиони евра „тежи“ увозот на струја во Македонија од 2008 година до февруари годинава. Статистичките податоци покажуваат дека во изминатите четири години рекорден е увозот во 2008 година, кога изнесуваше 235 милиони евра за набавка на 2.732 гигават-часови струја. Во 2009 година ЕЛЕМ и големите индустриски капацитети кои сами купуваат струја на слободниот пазар платија речиси 90 милиони евра, а во 2010 година околу 86 милиони евра. Лани увозот на струја во Македонија достигна дури 165,3 милиони евра за околу 2.600 гигаватчасови. Државната статистика покажува и дека во првите два месеци од годинава увозот на струја „тежеше“ дури 47,6 милиони евра, односно 24,8 милиони евра во јануари и 22,8 во февруари годинава. Податоците се поразителни ако се земе предвид фактот дека покрај приватната инвестиција ТЕ-ТО, за овој период почна да се гради само ХЕЦ Света Петка, која с$ уште не произведува ниту киловат-час струја. Друг значаен нов капацитет не е изграден. Енергетските експерти се зачудени од податокот дека во изминатите четири години купувањето струја од увоз значи одлив на речиси 600 милиоини евра. Тие негодуваат што државата со години не инвестираше во

Финансиски резултати на ЕЛЕМ година вкупни приходи вкупни расходи добивка обврски вработени

2010 292 мил.€ 283 мил. € 4 мил. € 202 мил. € 3,880

извор: Централен регистар на Македонија

ТОП ВЕСТИ...

2011 272 мил. € 270 мил. € 761.223 € 296 мил. € 4,065

2017

година ќе почне да се применува член 8 од Законот за спорт, односно на трите нови услови кои треба да ги исполнат професионалните спортски клубови. Тие налагаат клубовите да имаат склучено договор за професионална работа на еден тренер за сениорската или двајца тренери за младинската конкуренција, да има склучено договор за професионална работа на медицинско лице и да има вработено најмалку едно лице за административно-технички работи.

3

денари за килограм падна откупната цена на зелката во струмичкиот регион, покажуваат податоците од Земјоделскиот пазарен информативен систем. Според податоците, откупната цена на килограм рана зелка на почетокот на месецот изнесувала 10 денари. За една недела се намалила за 2,5 денари на 7,5 денари, за да за четри недели цената падне на три денари за килограм.

добивка по оданочување 195,503 € 425,248 € -3.6 мил. € 3,1 мил. € 4 мил. € 761,223 €

извор: ЕЛЕМ и Централен регистар на Македонија

крупни енергетски проекти, кои се од суштинско значење за индустријата и за економијата. „Прилично голема е сумата од 620 милиони евра за увоз на струја за четири години. Во изминатите 10 години државата да вложуваше барем 8% од овие речиси 620 милиони евра и ако се земеа кредити од инвестициските банки од околу 200 милиони евра годишно, досега ќе се изградеше некој посериозен проект во енергетиката. Сведоци сме дека во изминатата година има активности во енергетиката, но факт е дека сега ја плаќаме цената на големото заостанување со децении. РЕК Битола и постоечките хидроцентрали се модернизираат, но некако не ни оди изградбата на поголемите хидроцентрали Чебрен и Галиште, кои барем малку ќе го амортизираат увозот на струја. Немаме толку големи рудни богатства за да отвориме нов блок во РЕК Битола. Според мене, на индустријата & треба евтин гас, од кој сме зависни и кој во Македонија има релативно висока цена“, вели академик од МАНУ за „Капитал“.

В

о македонската влада има значајно ниво на корупција, а истата не успева да овозможи целосно владеење на правото, пишува во годишниот извештај на Стејт департментот за состојбите со човековите права во светот, кој во четвртокот го презентираше американскиот државен секретар Хилари Клинтон. „Најважен проблем околу човековите права беше владиниот неуспех целосно да го почитува владеењето на правото, што се рефлектираше преку мешање во судството и во медиумите, селективно гонење на политичките противници, значајни нивоа на владина корупција и полициска неказнивост. Имаше веродостојни тврдења дека владата се меша во случаи за злоупотреба на функцијата за да принуди официјални лица или партиски членови или да заплаши клучни опозициски лидери“, пишува во извештајот. Стејт департментот е загрижен и за меѓуетничките односи, меѓу Македонците и Албанците, како и дискриминацијата против Ромите и други етнички и верски малцинства. За премиерот Никола Груевски, корупцијата, мешањето на владата во судството и медиумите и гонењето политички противници, се стандардни предизвици што се јавуваат кај сите земји од регионот. „Тоа на некој начин се стандардни критики коишто и во минатите години Стејт департментот ги дава за земјите од целиот регион. Ако ги прочитате извештаите од целиот регион ќе видите дека горе-долу има едни стандардни предизвици“, изјави Груевски.

ЧАРЛС ДАЛАРА

Грција може да ја дестабилизира светската економија

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800 07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.937,05 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.916,40

Промет во износ од 18.557.291 денари е остварен минатата среда на Македонска берза за хартии од вредност, од што 17.575.327 денари беа реализирани на официјалниот пазар, додека на редовниот пазар прометот изнесуваше 981.964 денари. Индексот МБИ-10 се зголеми за 0,68% и изнесуваше 1.932,72 поени. МБИД се намали за 0,01% и изнесуваше 1.826,95 поени, а ОМБ се зголеми за 0,08% и изнесуваше 120,80 поени. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Млаз Богданци

292,00 +48

+19,67%

1.950,00 -2,5% 2 5% 5

DOW JONES 13.500 13.000

Јавно обвинителство ќе „чешла“ кој с$ е вмешан во увозот на отровна пченица

Ј

авното обвинителство ќе го разгледува случајот со увозот на отровна пченица и допрва ќе утврди дали се работи за пресметан ризик или нестручно работење. Ова го најави скопскиот јавен обвинител Марко Зврлески, кој потврди дека во текот на оваа недела ќе ги побара сите докази од Агенцијата за храна и ветеринарство за увозот на отровната пченица од Бугарија. Од Јавното обвинителство велат дека покрај увозникот, под лупа се и инспекторите кои не постапувале по службена должност. Внатрешната контрола на Агенцијата за храна и ветеринарство веќе утврди одговорност кај три лица за кои се води дисциплинска постапка. Пченицата е увезена пред триесетина дена на граничниот премин Деве Баир, од оператор со храна од Битола кој увезол пратка со 400 тона пченица од кои за половината, првичните анализи покажале дека е со зголемено количество на тешки метали. С$ уште не е утврдено каде завршило целокупното количество на опасна пченица.

инистерот за економија, Ваљон Сараќини, потпиша договор за грант од 40 илјади долари со Проектот на УСАИД за унапредување на инвестирањето и извозот ИДЕАС. Со овој договор се обезбедува поддршка на бизнис-секторот за подобрување на конкурентноста - предвиден е надомест на трошоците на македонските компании. надомес така, договорот предвидува зајакнување на Исто так капацитетите за развој и имплементација на следни капаците проекти за создавање на конкурентен производ, но и надомест на дел од трошоците на деловните субјекти надомес развој на пазарот. Надоместот ќе изнесува 75% за разво вкупните трошоци на компанијата за соодветната од вкупн активност, но тие трошоци не треба да бидат поголеми активнос од 180 илјади денари.

12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000 07/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

12.453,83 -0,60% 0 60%

Индексите на Волстрит останаа непроменети при несигурното тргување минатата среда. Макроекономските податоци не се доволно уверливи за да се отстрани загриженоста на инвеститорите за должничката криза. Dow Jones ослабна за само еден поен или за 0,01%, на 12.502 поени.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.251,53 8.729,29 1.317,82 2.837,53 6.339.94 722,11

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,03% +1,10% -0,22% -0,07% +0,38% -0,02%

€ $

1,2507

СТАПКА

1,2518

ПРОМЕНА

-0,1%

ПРОМЕНА

+0,1%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.571,20 +0,73% +0 73% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

106,83

+0,03% +0 03% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Д

иректорот на Институтот за меѓународни финансии, Далара, предупредува дека глобалната економија ќе биде силно засегната, ако Грција излезе од еврозоната. Шефот на банката настојува ЕУ да создаде систем за гарантирање на депозитите на штедачите. „Грешка е да се мисли дека излегувањето на Грција од еврозоната нема да има многу сериозни последици за европските банки, Европската централна банка и земји како Италија, Шпанија и Португалија. Тоа би ја дестабилизирало целата светска економија“, вели Далара.

МБИ 10 3.000

-50

М директор на Институтот за меѓународни финансии

БЕРЗА

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК НЛБ Тутунска Банка

40.000 долари од УСАИД ИДЕАС за подобар извоз и повеќе инвестиции

Финансиски резултати на ЕЛЕМ 2006 2007 2008 2009 2010 2011

Стејт Департмент: Значајно ниво на корупција во македонската влада

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ГИНТЕР ОЈТИНГЕР

германски претставник во Европската комисија

Не ја отфрлајте замислата за заеднички обврзници на еврозоната.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

200 илјади евра лани за тужби во Стразбур! Колку чинат грешките на нашето судство?

Правните експерти се едногласни дека судските реформи пропаднаа! Одложувањето на судските постапки с$ уште е главен проблем на граѓаните, па потоа државата мора да плаќа отштети откако тие правдата ќе ја побараат надвор од Македонија Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

Н

еверојатни 200 илјади евра чинат тужбите против Македонија кои државата ги изгубила во 2011 година за прекршени човекови права, пишува во годишниот извештај на владиниот агент кој ја застапува Македонија пред Европскиот суд на правдата. Ова е втора највисока сума што државата треба да ја плати поради доцнење на судските

постапки, по онаа од 2010 година кога од Стразбур беше наложено обештетување по барање на македонски граѓани од близу 640 илјади евра, што претставува повеќе од половина од вкупната сума исплатена по овој основ од 2002 година до денес (1 милион и 250 илјади евра). Драстичниот скок на обврските што Македонија ги добива во последниве две години поради повреда на правото на судење

Неразумните рокови се главна болка на македонското судство Откако Македонија ја ратификуваше европската Конвенција за човекови права и основни слободи во 1997 година, меѓу апликаците од нејзините граѓани до Европскиот суд, а соодветно и меѓу неговите пресуди, доминираат оние кои се однесуваат на повреди на правото за правично судење, претежно на судењето во разумен рок. Во 2011 година 65% од предметите се однесувале на повреда на

правото на судење во разумен рок, а 16% на правото на фер судење. Европскиот суд донел 6 пресуди, а иницирал постапки за разрешување на предмети со спогодба меѓу државата и жалителите со сума за обештетување од 850 до 4.480 евра по жалител, кои успешно завршиле во 55 случаи. Вкупниот износ со кој лани бил оптоварен Буџетот на државата изнесува 198.637 евра.

Приведените во акцијата Змиско Око, се дел од оние граѓани кои незадоволни од македонската правда, ја тужеа државата во Стразбур и добија отштета (и пресуда) во разумен рок широко го отвора одложувањето на судските постапки, што се прашањето за резултатите од бројните реформи гледа и од извештаите на Омбудсманот. Судовите преземени за подобрување на ефикасноста на немаат доволно капацитети – им наметнаа судскиот систем. Државата тврди дека не доцни квоти, при што се инсистира на квантитет, но нашето судство, туку судот во Стразбур, кој дури што се случува со квалитетот на постапките? сега процесуирал предмети кои во Македонија Од друга страна дел од реформите што би ја завршиле најдоцна до 2006 година. Правните поправиле ситуацијата се одложени - пример експерти имајќи го предвид фактот е спогодувањето во кривичните дека дел од обврските наложени постапки, со што многу би се од Европскиот суд се однесуваат скратиле постапките и би се на постари предмети, сепак се намалил обемот на предметите. едногласни дека реформите не Осо б ено з агри ж у в а то а што ги дале очекуваните резултати и државата не се подготвува за дека одложувањето на судските спроведување на овие одложени постапки с$ уште е главен проблем реформи“, изјави Пировска за милион и 250 илјади евра на граѓаните. „Капитал“.

- ова е вкупната сума на „О ч и гл е д н о н е п о м а г а н и т у Вл а д ата н е се со гл ас у в а со изгубени спорови од 2002 новото правно средство, односно експертските ставови и тврди година до денес постапката со која граѓаните дека реформите се толку успешни можат д а бараат з аштита на што од почетокот на нивната правото на судење во разумен имплементација жалбите до рок пред домашниот, Врховен Стра збур подне сени пора ди суд. Поранешниот министер за доцнење на судски постапки се правда, Михајло Маневски, со свеле на нула: реформите всушност не ја зголеми „Ста збур мног у доцни. Таму илјади евра од тие пари се ефикасноста на судството, туку предметите не се процесуираат ги реалоцираше натрупаните изгубени само во 2010 година веднаш, така што одлуките на предмети на различни инстанци. Европскиот суд што стигнаа лани Според мои соз нанија, кај се однесуваат на предмети кои Управните судови бројот на предметите е пред нашите органи биле веќе завршени во 2005, драстично зголемен“, вели поранешниот судија најдоцна во 2006 година, при што треба да се во Европскиот суд во Старзбур, Маргарита напомене дека се работи за постапки водени Цаца Николовска. Според извршниот директор пред последните законски измени. Со тоа се на Хелсиншкиот комитет, Уранија Пировска, добива впечаток дека реформите не даваат проблемот треба да се бара и во владините резултат, иако во периодот по новите измени во одлуки да се одложи спроведувањето на дел од Законот за парнична постапка речиси немаме реформите што би овозможиле функционирање добиено апликации за судење во разумен рок“, на принципот - судење во разумен рок: изјави владиниот агент Костадин Богданов за „С$ уште главен проблем на граѓаните е „Капитал“.

1

640

Зошто спорот за името прерасна од билатерален во регионален проблем? Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

С

е претвора ли билатерланиот спор меѓу Скопје и Атина во проблем кој влијае врз регионалната безбедност на Балканот? Во старо-новиот заклучок од Самитот на НАТО во Чикаго, дел од познавачите препознаваат нова формулација, која според нив ќе го промени вниманието на НАТО кон земјава. „Брзо решение и членството во НАТО ќе придонесат кон безбедноста и стабилноста на регионот. Го охрабруваме продолжувањето на преговорите без одложување и очекуваме дека ќе бидат завршени што е можно поскоро“, стои во заклучокот од минатонеделниот Самит. Во такви услови, анализираат дел од познавачите, можноста за нарушување на безбедноста како во земјава така и во регионот ќе влијае на посветеноста, но и на интересот на Алијансата кон овој дел од Европа. „Невлегувањето на Македонија во НАТО веќе деценија ипол, пред с$, ја загрозува нашата безбедност. Притоа не мора во документ да се запише за да се знае дека членството во НАТО е значајно како за стабилноста на земјава, така и за регионот. Но, во оваа реторика не гледам замка. Тоа значи дека во такви услови интересот на Алијансата ќе биде повеќе насочен кон нас“, вели Малески. Во однос на проблемот со името, тој смета дека и по овој самит на НАТО формулацијата останува иста - решение мора да се постигне. „Останува на нашата политка да процени дали во

интерес на државата е важно да го направиме тој компромис или да се бараат други алтернативи. Да се чека светот да се промени и да се верува дека ќе се променат односите меѓу државите, сметам дека е лоша варијанта за нас“, вели тој. Универзитетскиот професор Стево Пендаровски, пак, смета дека оваа формулација во заклучокот на НАТО самитот од Чикаго не е ништо ново. Тој вели дека таа реторика ја слушаме веќе некое време и од медијаторот Метју Нимиц, но и од официјалните лица како на земјите-членки на НАТО, така и на Европската унија. Сепак, нерешниот спор за името тој не го гледа како закана за регионот, туку само како закана за стабилноста и просперитетот на земјава. „Тоа што е наведено во заклучокот од Самитот на НАТО во Чикаго не е битна новост, тоа претходно го ка жа и посредникот Нимиц. Нерешавањето на спорот за името не може да го загрози регионот, тоа е само лошо за нас. Лошо ќе влијае на странските инвестиции, на економската стабилност и просперитетот на земјава. Не можам да видам дека спорот ќе има влијание и врз безбедноста во регионот“, вели Пендаровски.

По НАТО самитот, спорот оди во архива?!

Од друга страна, пак, иако НАТО инсистира на брзо решавање на спорот со името, реториката на државниот врв пред и за време на Самитот на НАТО во Чикаго, но и кризата во која се наоѓа нашиот јужен сосед, не остава ниту трошка надеж дека постојат и најмали изгледи за

некакво приближување на политиките во однос на спорот за името меѓу Скопје и Атина, сметаат познавачите. Во вакви услови, велат тие, името влегува во замрзната фаза која, според нивните проценки, нема да се промени во наредните неколку години. Со тоа, спорот за името влегува во архива и најверојано ќе чека подобри услови како во Скопје, така и во Атина, за истиот повторно да се актуализира. „По Чикаго, името ќе биде архивирано. Со оглед на состојбата во Грција нема основа да се чека некоја иницијатива од нивна страна во врска со ова прашање. Во Македонија пак, со последните настапи на јавните функционери станува јасно дека името е последно нешто што се има на ум. Ние нема ниту Нимиц да го гледаме во наредните години. По Чикаго, спорот за името влегува во замрзната фаза“, вели универзитетскиот професор Стево Пендаровски. Д е ка р е ш е н и е н а п о в и д о к н е м а т в р д и и поранешниот амбасадор, Ристо Никовски. Излез од ваквата ситуација тој гледа во суптилна и одлучна политика. „Мислам дека на сите им е јасно дека решение околу грчкиот проблем со нашето име не е на повидок. Пред с$ поради кризата во Грција која по сите изгледи ќе ескалира во блиска иднина, но и поради фактот дека зад проблемот и намерата да се прекрсти државата и промените националниот идентитет на македонскиот народ, не стои само Атина туку многу поважни меѓународни фактори. Ситуацијата во која сме доведени со блокадата и оценките, мора да се надмине со една суптилна и одлучна политика“, вели Никовски.

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален бренд менаџер за Адриатик регионот, Coca-Cola

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

ДИМИТАР АНДОНОВ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

Директор, Publicis Macedonia

ВЛАДИМОР ДИМОВСКИ ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Министер за култура на Р. Македонија

ЉУПЧО ЗИКОВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

СИМОН ТРПЧЕСКИ пијанист

ИВО ЛАУРЕНЧИЌ

основач и партнер во IDEA Plus Communications

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

Здружение “Вина од Македонија”

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

9

Многу предизвици, малку пари за ТВ А2! Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

Т

елевизијата А2 ќе донесе свежина во домашната телевизиска понуда и ќе претставува спој на мултимедијална информативна програма, дебатни емисии и истражувачко новинарство, најавуваат новинарите кои се дел од проектот А2. Главниот уредник, Ацо Кабранов за „Капитал“ вели дека оживувањето на А2 е само почеток од поголем проект кој треба да се реализира. „Сакаме да направиме еден поразличен концепт со акцент на истражувачкото новинарство, едночасовно ток шоу, кое ќе започне со кратки вести и тема на денот. Секој ден предвидено е емитување на истражувачка сторија која ќе

> БРОЈКА

63

години постоење одбележа Универзитетот Свети Кирил и Методиј, а по повод патронатот им беа доделени признанија на студентите кои во 2010/2011 година дипломирале со највисока просечна оценка и повелби на пензионираните професори на УКИМ.

Проценителите ќе полагаат стручен испит

Н

овиот Закон за проценка, кој веќе помина во Собранието, воведува полагање стручен испит за лицата кои вршат проценки. Заменик-министерката за правда, Билјана Пришковска-Бошковска, тврди дека со новиот Закон се зголемува стручноста на проценителите. Според неа, со измените треба да се добие и непречена и правична наплата на даноците на имот во општините. Но, пратеникот Стојко Пауновски од СДСМ забележува дека во Македонија веќе има овластени проценители, кои со измените ќе бидат приморани да преполагаат. „Дали на тој начин сте нашле нов извор на средства и сега ги терате да преполагаат?“, праша Пауновски. Неговиот сопартиец Горан Сугарески пак, тврди дека целта на Законот е политичка, односно да се отворат работни места во локалните самоуправи за партиски лица. „Со измените, странката на која & се проценува имотот ќе остане правно незаштитена, бидејќи и градоначалникот и проценителот, кој ќе биде вработен во општината, ќе имаат интерес да наплатат повисок данок на имот“, вели Цветанка Иванова од СДСМ.

> БРОЈКА

15-18

илјади сезонски работници бара Црна Гора во текот на летната туристичка сезона. Преку Заводот за вработување ќе се вработат меѓу 7.000 и 8.000 лица. Црногорскиот Завод соопшти дека вистинските потреби за сезонски работници се значително поголеми со оглед на тоа дека постои голем број привремени угостителски објекти, кои се отвораат само во текот на сезоната. Секоја година многу Македонци одат на сезонска работа во Црна Гора.

Се спрема нов општ колективен договор

Ќ

е се изготви нов општ колективен договор кој треба да ги опфати сите вработени во јавниот сектор, а не само членовите на сидникатите како што е досега. Ова го најавија Министерот за труд и социјала Спиро Ристовски и претседателот на ССМ, Живко Митревски кои на заедничката средба ја истакнаа потребата од нов општ колективен договор поради бројни недоречености во стариот. Во моментов на сила е колетивниот договор од 2008 година кој е мета на критики на сидникатите од поодамна. Министерот Ристовски најави дека со новиот годовор може да се утврдат поголеми права на работниците на ниво на гранки и на ниво на работодавачи.

биде избрана од нас и нема да ја диктира денот. Сакаме да направиме еден посериозен спој и на социјалните мрежи, Твитер, Фејсбук во живо во програмата и ќе имаме и пет водители“, вели Кабранов. Тој за две недели најавува започнување и на други емисии, од разни продукции од земјава и од странство. Според него, најголема дилема засега останува дали Советот за радиодифузија ќе ја остави А2 да работи, бидејќи всушност новиот телевизиски проект го изнајмува етерот на А2 и затворањето на А2 ќе значи барање друга алтернатива, преку сателит или друга фреквенција.Уредниците велат дека финансиските тешкотии се нивна

главна преокупација. „Главен предизвик е тоа дека правиме нешто со многу малку пари, не сакаме да се врзуваме со домашните бизнисмени, бидејќи тие прво ќе ветуваат многу, ќе работиш на телевизијата, ќе им ја изградиш, за потоа да видиш дека сакаат да ја искористат за нивна цел“, вели Кабранов. Уредникот Младен Чадиковски вели дека акцент ќе биде ставен на информативната програма, бидејќи во медиумите се чуствува потребата од дебатни емисии. „Стожерна емисија во моментов ќе биде ’19‘ – која претставува мултимедијално шоу во корелација со социјалните мрежи за да се чуе гласот на обичниот човек. Постепено ќе следи збогатување на програмата, во зависност од обезбедувањето финансиски средства“, вели тој. Телевизијата А2 во моментов работи со блокирана к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

сметка и се наоѓа во претстечајна постапка. Според стечајниот управник на ТВ А2, Ацо Петров, иако сметката на телевизијата е блокирана, раководството на телевизијата функционира. За А2 се води судска постапка за поништување на договори за позајмица кои се склучени за време на претстечајната постапка во вкупна вредност од 200 илјади евра. Парницата за случајот е во тек и за него наскоро треба да се произнесе Апелациониот суд. Советот за радиодифузија на ТВ А2, & даде дополнителен рок од седум дена за да ја усогласи емитуваната програма со форматот, што е содржан во дозволата. Според условите кои се дадени од СРД, А2 треба да има најмалку 5% своја програма, услов кој според вработените во А2, е исполнет со започнувањето на новиот блок информативна програма.

КАПИТАЛ понеделник 28.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Али Јуџел Каракуллукчу нов член на УО на Халк банка

А

ли Јуџел Каракуллукчу е именуван за член на Управниот одбор и за извршен директор во Халк банка. Промената е запишана во Централниот регистар на 15 мај годинава, се вели во соопштението на Халк банка објавено на интернетстраницата на Македонска берза. Останатите членови на Управниот одбор на Халк банка остануваат непроменети. Сопственик на Халк банка во Македонија е турската Халк банка од Анкара, чија визија е да стане водечка банка во регионот.

> БРОЈКА

Текстилни компании ја губат конкурентноста во регионот

7

Т

екстилната индустрија се соочува со намалени, па и откажани нарачки од странство, велат од Текстилниот кластер. Побарувачката од странските клиенти падна за 20%-30% за периодот март-мај годинава. „Доказ за тоа е што повеќе компании, наши членки, се обратија КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ до кластерот и се жалат дека с$ повеќе клиенти ги намалуваат Банка 3м 6м 24м 36м налозите за работа. Ги префрлаат во соседните земји како Бугарија, Комерцијална 3,60% Сивевска, 4,60%извршен 7,40% Албанија“, банка истакна Наташа директор7,70% на НЛБ Тутунска банка 3,50%посочи 4,50% 7,00% 7,50%од мај Текстилниот кластер. Таа дека иако очекувале дека Стопанска 3,20% 6,85% кризата банка постепено ќе се намали, 4,00% оптимизмот6,65% полека спласнува. „Тешко ќе преживееме. Мора да се направат6,50% интервенции, да Шпаркасе банка 3,50% 4,50% 7,00% се дадебанка одредена поддршка се справиме со моменталната Охридска 4,30% за да4,80% 5,50% 6,00% состојба. Потребно е да ја зголемиме конкурентноста за7,30% да ги Прокредит банка 3,40% 4,40% 7,10% задржиме налозите кои во моментот ги имаме. Бараме да не не ТТК банка 3,50% 7,40% 7,70% оптоваруваат со носење на некои4,40% правилници и законски одлуки“, Алфа 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% велибанка Сивевска.

плажи на Охридското Езеро за последен пат ќе се огласат за издавање од страна на Министерството за транспорт. Со јавниот повик се опфатени и плажите познати како Корали, Атлантико, Лабино и Грашница, како и една плажа во општина Дебарца, во близина на охридскиот аеродром. Заинтересираните треба да поднесат пријави до Министерството за транспорт до 31 мај.

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

4,00% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

Со УСАИД 500 компании ,21% ја зголемија конкурентноста

5,00% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

8,00% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,50% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

а

,19%Со поддршката од УСАИД за конкурентност македонските компании креираа повеќе од 3.300 нови работни места и извоз од над 88 милиони американски долари

,45%Силвана Жежова

С

silvana@kapital.com.mk

о над 80 милиони американски долари во по-следните пет години УСАИД преку Проектот за на NASDAQ конкурентност им помогна на повеќе од 500 компании да ја зголемат конкурентноста на глобалните пазари преку успешно пристапување до надворешни финансии, ерзата во Саоидентификување нови купувачи и нарачки за извоз, проширување на своите активности и обучување и вработување на нови квалификувани вработени. Помошта од УСАИД значеше и отворање на над 3.300 нови работни места и извоз од над 88 милиони американски компании долари. Преку активностите за поврзување на пазарот, 55 македонски производители на автомобилски делови, алатки и текстил се претставија на водечките европски саеми. ни компании Проектот на УСАИД е од особено значење, бидејќи ги поддржуваше неколкуте значајни индустриски сектори - текстилната и лесната индустрија, како и комуникациската технологија. „Крајната цел на програмите за развој е зад себе да оставиме организации кои ќе ани на

бидат локално раководени и ќе продолжат со нашата мисија да ги задоволуваат потребите на пазарот. Проектот на УСАИД го направи токму тоа и тоа е уште еден пример за нашето целокупно партнерство со Македонија“, истакна амбасадорот на САД во земјава. „Вашето присуство на овие саеми поттикна голем интерес кај некои од светски познатите компании, БМВ, Магна, Фолксваген. Нивните претставници ги посетија вашите погони, што резултираше со одреден број пробни, но и вистински нарачки. Сите тие активности за поврзување на пазарот доведоа до отворање на 800 нови работни места“, истакна Пол Волерс. Корпорацијата Карана беше избрана да го спроведе овој проект на УСАИД, а директорот, Едуардо Тугендхаг, посочи дека еден од клучните елементи на проектот беше да се олесни поврзувањето на пазарите. „Научената лекција од овој процес е дека има навистина многу можности за развој и дека компаниите не треба да чекаат можностите да дојдат кај нив. Потребни се нови технологии и капацитети, а

,07%

,74%

,48%

,22%

+0,25

+

,03%

тирани на

25.05.2012

Млаз Богданци Топлификација Макстил Македонија Турист Комерцијална банка

25.05.2012

НЛБ Тутунска Банка Макпетрол РМДЕН11 Македонски Телеком Алкалоид

-

затоа е потребно финансирање. Компаниите насекаде се жалат дека банките не сакаат да позајмуваат пари и секогаш постои јаз меѓу финансирањето и можностите. Но, она што го утврдивме е дека за да се дадат пари, потребни се добри проекти. Имавме 18 финансиски консултанти кои с$ уште работат активно за да го премостат јазот. Ова е нешто што ќе продолжи и во иднина“, објасни Тугендхаг. Фабриката Випро од Гевгелија доби околу 60.000 долари од УСАИД за нови инвестиции и до 10.000 евра за промотивните активности и техничко-технолошки развој. „Во време на криза нашиот развој е базиран на дисперзиран развој, имаме околу 17 земји каде што извезуваме. Имаме константен раст од 15%-30% годишно. Тоа е резултат на минатиот труд. Се соочуваме

+19,67% +2,48% +1,57% +1,09% +0,59%

пад

нова цена

292,00 1.862,00 117,91

2.780,00

2.600,00

нова цена

-2,5% 1.950,00 -2,22% 17.840,00 -0,08% 87,00 478,00 -0,04% -0,01% 4.098,71

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,97% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

со нормални маркетиншки проблеми како да 80% од прометот зависи од 17 коишто Рочност преку ноќ 1 недела 1мпазари на3м останеме на пазарот. Полесно е да СКИБОР дојдете на извезуваме и имаме до 12% пазарно учество“, 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% пазарот, а многу е потешко да се задржите. Мора изјави Виктор Петров, сопственик на Випро од МКДОНИА 2,20% да го промените маркетинг-концептот. Тоа се Гевгелија. прави преку промоција, комплетенОСНОВНИ маркетинг, Министерот за економија пак, Ваљон Сараќини, КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ адекватна агентура, финален производ, нагласи дека УСАИД повеќе години поддржува Основна кам. стапка Стапка на инфлација прифаќање на потрошувачите. Имаме хендикеп различни аспекти на економскиот развој, а преку 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% се обезбедува директна со активирање на новата фабрика, процес кој заедничките активности 13,40% банка на Србија 12,00%двигатели на економскиот поддршка на главните бара техничко-технолошки зафати,Народна но ќе имаме 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% равој. раст од 20% независно од проблемите. Речиси 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 25.05.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 4,00% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 5,00% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 8,00% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,50% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 4,00% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6526 49,1412 77,0369 51,3172 47,8298 48,1097

Валута евро долар фунта франк долар долар

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,40% 0,69% 0,97% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62% Нето вредност 0,93% 0,73% 22.828.923,89 0,19% 34.755.317,60

12м 1,27% 1,26% 1M 1,06% -3,78% 0,39% -5,21%

18.664.649,58

-1,52%

1 недела 43.758.823,73 1м 3,18% 20.538.865,96 4,18%

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-9,59%

-6,66%

-27,14%

-4,59%

21.05.2012

-14,17%

-6,12%

-19,14%

-8,23%

21.05.2012

-3,22%

-6,11%

-14,60%

-3,81%

20.05.2012

3м-6,62% 4,98% -3,46%

-10,73%

0,16%

-10,82%

-1,87%

21.05.2012

-5,67%

-6,08%

-32,35%

-4,01%

21.05.2012

24.916.444,11

-0,81%

-4,98%

1,73%

-14,21%

1,24%

21.05.2012

49.174.326,53

0,17%

0,55%

3,12%

4,00%

2,47%

21.05.2012

43.068.654,37 0,26% Основна кам. стапка Стапка на инфлација 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% 13,40% Народна банка на Србија 12,00% 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% 3,60% Централна банка на Црна Гора 2,20% Централна банка на Словенија

0,81%

1,64%

3,25%

1,27%

21.05.2012

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 0,11%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ КД БРИК Рочност

СКИБОР КД Нова ЕУ

преку ноќ 2,20%

МКДОНИА КБ Публикум - Балансиран

2,20%

КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 28.05.2012

11

> БРОЈКА

Оне со нова припејд-понуда – ЏаБест

Т

Промовиран новиот „ситроен ДС5“

А

99

елекомуникацискиот оператор Оне лансира нов припејд-производ - ЏаБест, наменет за младата популација, но и за сите кои имаат млад дух. Новата понуда „Џабе“ + „Бест“ од Оне ја објаснуваат како нов бренд, нови движење за младите, за сите со јасен став и свое мислење. За 99 денари корисниците на ЏаБест добиваат СИМ-картичка со вклучени 100 денари рзговор. Корисниците на тарифниот модел ЏаБест имаат 1.000 бесплатни минути разговор меѓусебе и 2,9 денари/минута за повик кон сите национални мрежи, како и за СМС, ММС и Интернет. „ЏаБест е модерен производ со уникатен и препознатлив идентитет, своја визија и единствена филозофија. ЏаБест е инспириран од комуникациските навики и животниот стил на младите, а неговото име е асоцијација на најдобра и најевтина комуникација креирана за да ги задоволи специфичните комуникациски потреби на младата популација и на сите кои се чувствуваат млади“, изјави Цирил Кафол, генерален извршен директор на Оне. Припејд-понудата ЏаБест е достапна од средата на 5.500 продажни места на Оне. „Немаше поента да го создадеме ЏаБест ако не го направевме поинаков од другите. Новиот производ не е само нов тарифен модел со вклучени минути, СМС и супербрз 3G Интернет, ЏаБест е конципиран да биде многу повеќе од комуникација“, изјави Методија Мирчев, директор за продажба и маркетинг на Оне.

илјади денари е нето-добивката на брокерското друштво Инвестброкер за 2011 година. Според соопштението објавено на интернет-страницата на Македонската берза, вкупните приходи на брокерската куќа изнесуваат 13 милиони денари, а добивката по акција 10,68 денари.

Лошите кредити во банките рушат рекорди

граѓаните не можат да вратат 103 милиони евра. Банкарите коментираат дека најпроблематични должници се компаниите што се занимаваат со угостителство, трговските и земјоделските фирми. „Бизнис-секторот се соочува со сериозни финансиски проблеми, компаниите го намалуваат производството, немаат доволно пари и поради тоа бараат кредити само за надминување на тековните ликвидносни проблеми. Сите кредити што се бараат во последно време, се за рефинансирање. Земаат од една банка за да вратат кредит во друга и тоа ги одржува во живот, но нема инвестициски циклус кој може да обезбеди стабилен развој. Во такви услови, кредитирањето мора да се одвива многу претпазливо. Главна причина што наплатата на кредитите оди тешко, е што и самите компании не можат да си ги наплатат побарувањата како од државата, така и од нивните партнери“, оценуваат банкарите. Статистичките податоци за рапиден пораст на лошите кредити се очекувани, бидејќи гувернерот на

Банките не можат да наплатат речиси 350 милиони евра дадени кредити, што е околу 10% од вкупното кредитно портфолио, покажуваат последните податоци за април што ги објави Народната банка. Ненаплатливите кредити бележат енормен пораст од 18,5% во период од една година. Неликвидноста на компаниите, како и намалениот обем на работа им создаваат проблеми на бизнисмените навреме да ги враќаат кредитите во банките

Л

Александар Јанев

банка. Ненаплатливите кредити бележат енормен пораст од 18,5% во период од една година. Неликвидноста на компаниите, како и намалениот обем на работа им создаваат ФЈУЧЕРСИ проблеми на бизнисмените навреме да ги враќаат кредитите во банките, а како што се НАФТА продлабочува кризатаЛЕСНА во економијата, овој СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС проблем станува с$ поизразен.

90,86 2,55 Поголем дел од лошите кредити доаѓаат од BRENT245 милиони евра бизнис-секторот, односно ЗА ЗАТОПЛ.

282.880 се спорни за наплата од компаниите, додека 106,83

janev@kapital.com.mk

ошите кредити што банките

не можат да ги наплатат, од МАКЕДОНСКА БЕРЗА месец во месец рапидно се

МБИ 10 зголемуваат. Банките не 1.936,05 можат да наплатат речиси 350 МБИД милиони евра дадени кредити, 1.821,80 што е околу 10% од вкупното кредитно портфолио, покажуваат последните ОМБ за април што ги објави Народната податоци 120,80

+0,22% -0,28% +0,00%

+0,22% +0,03%

-3,66% +0,24%

Извор: Македонска Берза

+0,22% -0,42%

SASX 10 739,01

МБИД CROBEX 1.821,80 1.696,78 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,80

-0,28% SOFIX 301,34 +0,00% ATHEX

Главен индекс на Белградската берза

+1,81%

485,18

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 450,57 12.454,83

-0,21%

2.600 2.600 2.600

1571,20$/унца

27,39$/унца

7.695,25

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,42% -0,60%

NASDAQ 2.837,53

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

-0,07% -0,21%

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,32%

FTSE 100 5.351,53

-1,28% 10 -0,42% SASX 739,01 +1,99% ШЕЌЕР SOFIX СОЈА -1,01% +0,06% 301,34

680,00,25$/бушел

+0,24% -0,21% +3,45% -0,19% +0,11%

2``0.00$/бушел

Главен индекс на Сараевската берза

27,25

1.382.00$/бушел

Главен индекс на Загребската берза Главен индекс на Софиската берза Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг

SBITOP 570,27

+1,81%

ATHEX 485,18

2.000 2.000 2.000 на Атинската берза Главен индекс

+1,48%

-0,60% +3,85%

12.454,83 1,35

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.837,53

1.248,00 големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании Заеднички индекс на 500 котирани компании на котирани на Франкфуртска берза од швајцарскиот пазар на капитал двете најголеми американски берзи

BRAZIL BOVESPA 54.463,15 АЗИЈА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

+0,20%

Електрометал ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

+0,74%

Златни Рат

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

+0,25

TOPIX CAC 40 722,11

-0,02%

3.047,94

16.217,82 +0,32%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

-0,03%

FTSE 100 5.351,53

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании Извор: Блумберг

котирани на париската Еуронекст берза

DAX 6.339,94

52,50 40 CAC 3.047,94

-0,07% +2,15%

NASDAQ Агробанка АД Белград 2.837,53 904,00

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

4.605,00

+0,38%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЛЕСНА СУРОВА 90,86

BRENT 106,83

+0,22% +0,03%

DAX .

6.339,94 +1,48%

+0,32%

52,50

5.351,53

-41,63

+1,48%

ЉУБЉАНСКА БЕРЗА Индекс на 100 најголеми британски компании

+21,00%

котирани на Лондонска берза

Нова Кредитна Банка Марибор

2,70

+8,00%

SWISS +0,38% +F360,22% Сава Крањ -15,49% 5.865,19 -8,17%

6,00 на 30 најголеми герм. компании 6,52 Индекс Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании котирани на Франкфуртска берза промена во регионот, од швајцарскиот пазар Податоците за акции со најголема се земаат од на вебкапитал страниците на компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕНберза ДО 15Ч. Белградска, Загрепска и Љубљанска

25.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ

TOPIX

1571,20$/унца

СРЕБРО 27,39$/унца

БАКАР 7.695,25

МЕТАЛИ

+0,73% +0,81% +0,5%

НИКЕЛ

17.057,50

АЛУМИНИУМ 1,880,25

ЧЕЛИК 380.50.00$/унца

+1,5% -0,3% /

+0,20%

BSE 30

ПЧЕНКА 578,50,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 680,00,25$/бушел

КАФЕ 1,67/бушел

СУРОВИНИ

-1,28% +1,99% +0,06%

КАКАО

2``0.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.382.00$/бушел

+0,24% +3,45% +0,11%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Млаз Богданци +19,67% 292,00 NIKKEI 225 HANG SENG SWISS Топлификација +2,48% 1.862,00 18.713,40 5.865,19 Макстил 8.580,39 +1,57% 117,91 Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на најголеми компании котирани на 2.780,00 Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании Македонија Турист котирани на Токиска берза +1,09% берзата во Хонг Конг од швајцарскиот пазар на капитал Комерцијална банка +0,59% 2.600,00

+F360,22%

ЗА ЗАТОПЛ.

282.880

-3,66% +0,24%

+5,28%

Униор зрече

Индекс на 100 најголеми британски котирани на Лондонска берза

ПРИРОДЕН ГАС 2,55

Либурна ривиера

2.790,00

-19,23% FTSE 100

Истрабенз

1.210,00

Паоло, Бразил

ЕВРОПА ИНДЕКСИ Карловачка банка

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+9,88%

13.87

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.580,39 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ18.713,40 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

104104 104

ЗЛАТО

ЗАГРЕБСКА Индекс наБЕРЗА најликвидните акции на Берзата во Сао

-0,22%

108108 108

+J193,45%

Златибор а.д. Црвенка АД -0,60% -0,07% SWISS -20,00% BRAZIL S&P 500 BOVESPA -12,57% +0,38% +F360,22% 5.865,19 -0,22% 54.463,15 +0,74% 1,317,82

S&P 500 1,317,82

112112 112

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

1.800 1.800 1.800

DOW JONES 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 Трговина 22 Крагуевац Индекс на 100 најголеми британски компании

DAX12.454,83 6.339,94 Заеднички индекс 30

116116 116

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

котирани на Лондонска берза

DOW JONES

120120 120

+J193,45%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ РЕГИОН

Главен индекс на Белградската берза

+0,74% -0,19%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

+1,81%

578,50,75$/бушел BELEX15 450,57 ПЧЕНИЦА

CROBEX КАФЕ 1.696,78 1,67/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA2.800 2.800 2.800 54.463,15 301,34

2.400 2.400 2.400 ATHEX 2.200 2.200 2.200 485,18 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

SBITOP 570,27

ПЧЕНКА

SASX 10 739,01

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-1,01% -0,22%

CROBEX S&P 500 1.696,78 1,317,82

на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.047,94

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

124124 124

-0,28%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.057,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1,880,25 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 380.50.00$/унца 1.700 1.700 1.700

+0,73% +1,5% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 +0,81% -0,3% 2.200 2.200 2.200 +0,22% 1.936,05 -0,19% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,5% / -0,28% 1.821,80 1.800 1.800 1.800 ОМБ 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 +J193,45% +0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,80 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 570,27

МБИД МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300 МЕТАЛИ

+0,22%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-1,01%

Народната банка уште кога се појавија првите знаци дека кризата се врати во домашната економија, предупреди дека банките ќе се соочат со сериозни проблеми при наплатата на кредитите, поради падот на производството и извозот на македонски производи. Тој неодамна изјави дека лошите кредити годинава ќе пораснат за околу два до три процентни поени, што негативно би се одразило врз профитабилноста на банките, но не и врз стабилноста. Но, што може да се очекува во следниот период? Мрачното сценарио од стрестестовите на Народната банка кое предвидува остварување на најцрните прогнози за банкрот на грчката економија и длабока рецесија во Европа, покажува дека банките во тој случај, нема да можат да наплатат 27,6% од кредитите дадени на компаниите и 21,8% од кредитите што ги пласирале кај граѓаните. Во пари, тоа значи дека лошите кредити на ниво на цел банкарски ситем ќе достигнат вредност од дури 850 милиони евра. Гувернерот уверува дека дури и во најцрните сценарија, банките ќе останат стабилни.

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 25.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН3.000 3.000 3.000

МБИ 10 BELEX15 1.936,05 450,57

втонова го промовираше најновиот модел од ДСлинијата на Ситроен, „ДС5“, кој за прв пат е достапен на македонскиот пазар. Возилото се продава во шест различни комбинации со три дизел, два бензиски мотори и една хибридна варијанта, со почетна цена за основните модели од 21.000 евра. Автомобилот е специфичен по малата потрошувачка и високата моќност, кои одат во комбинација со најфутуристички дизајн за Ситроен досега. Според раководството на Автонова, овластен дистрибутер за Ситроен, станува збор за највпечатлив претставник на ДС-линијата со сиот луксуз која таа го подразбира. Велат, во Македонија, сепак, има купувачи за ова возило. ДС-линијата на Ситроен, која претставува влез на компанијата во премиум(полукзуната) класа, од своето лансирање во 2009 година има продадено повеќе од 200.000 автомобили од моделите „ДС3“ и „ДС4“ и учествува во вкупната продажба на Ситроен со 7%.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,25

+3,85%

Трговина 22 Крагуевац

1,35

+2,15%

Агробанка АД Белград

904,00

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 INTEVIEW

ДИОМИДИС НИКОЛЕТОПУЛОС

заменик-генерален директор за финансиско и оперативно работење во Стопанска банка

НБГ не извлекува пари од Стопанска банка, целата добивка ја реинвестира! Александар Јанев janev@kapital.com.mk

INTERVIEW Стопанска банка е финансиски независна од Националната банка на Грција, а НБГ ја поддржува Стопанска банка преку обезбедување оперативна поддршка со цел да се постигне поголема профитабилност. Доказ за тоа е и фактот што кон-тинуирано во последните години НБГ, како главен акционер на акционерските собранија, одлучува да ја капитализира целокупната добивка и со тоа да ја зголеми капиталната сила на Стопанска банка. Таа одлука беше донесена и на Собранието на акционери кое се одржа во петокот

К

ако заврши минатата година за Стопанска банка и какви ви се очекувањата за годинава? Во 2011 година, Стопанска банка а.д. – Скопје продолжи како и претходните години, со одлични резултати во работењето, постигнувајќи го балансираниот раст во своите деловни активности (во делот на корпоративното работење и работата со населението) и одржа високо ниво на квалитет на кредитното портфолио. Профитабилноста на банката достигна нето-профит од повеќе од 10 милиони евра, вкупната актива надмина 1,1 милијарда и капиталот на банката останува највисок во државата и гарантира коефициент на адекватност на капитал од речиси 18%. Со овие резултати, Стопанска банка продолжува да биде стабилен и доверлив финансиски партнер во државата. Очигледно 2012 ќе биде година со многу предизвици, не само за домашната економија, туку и за европската економија генерално. Сепак, Стопанска банка имајќи ја предвид најголемата ликвидност и најголемата капитална сила во земјата, останува одлично позиционирана во оваа средина да може ефикасно да се справи со сите евентуални неповолни околности и успешно да го реализира својот бизнис-план. Со успешно реализираниот деловен план за првиот квартал од оваа година и постигнатиот профит во износ од 4,4 милиони евра, што е за 30% повеќе од соодветниот период минатата година, убеден сум дека ќе продолжиме успешно и до крајот на 2012 година. Постои ли опасност за влијанија од грчката криза врз работењето на Стопанска банка во земјава, со оглед на тоа што Националната банка на Грција (НБГ) е главен акционер? Интензивирањето на должничката криза во

втората половина од 2011 година го загрози глобалното заздравување со зголемување на ранливоста и притисокот врз еврозоната. Меѓутоа, и покрај негативните глобални трендови во индустријата на финансиски услуги, Стопанска банка а.д. – Скопје остана одлично капитализирана банка, со висока ликвидност и избалансирана финансиска структура составена исклучиво од домашни депозити. Банката нема никаква изложеност кон ризични државни обврзници и поради тоа не е изложена на потенцијален негативен ефект од должничката криза. Неодамнешниот стрес-тест, кој беше изведен под многу строги критериуми, докажа дека банката е стабилна, адекватно капитализирана, со висока ликвидност, со прудентни политики за управување со ризик и без никаква изложеност кон проблематичните средства. Сите ризици се соодветно управувани од страна на банката, а капиталната сила и резервите се повеќе од адекватни за да може да апсорбираат потенцијална загуба од кредитното портфолио. Исто така, вредно е да се спомене дека Стопанска банка е финансиски независна од Националната банка на Грција, а НБГ ја поддржува Стопанска банка преку обезбедување оперативна поддршка со цел да се постигне поголема профитабилност. Доказ за тоа е и фактот што континуирано во последните години НБГ како главен акционер на акционерските собранија одлучува да ја капитализира целокупната добивка и со тоа да ја зголеми капиталната сила на Стопанска банка. Таа одлука беше донесена и на Собранието на акционери кое се одржа во петокот. Како ги оценувате новите мерки што ги донесе Народната банка. Колку тие ќе влијаат врз зголемување на кредитирањето? Неодамнешните промени во монетарната

политика се јасен сигнал дека НБРМ е уверена дека најлошото од финансиската криза е зад нас. Од тој аспект, очигледно сите банки ќе ги следат новите мерки на централната банка и ќе ги направат соодветните корекции на нивните каматни стапки. Стопанска банка а.д. – Скопје ги поседува сите неопходни алатки, адекватна ликвидност, прудентен оперативен модел, ресурси и знаење потребни да се понуди континуирана финансиска поддршка на компаниите и физичките лица кои имаат здрави, одржливи проекти и со тоа истовремено да ја одржи својата лидерска позиција на пазарот. Банката подготви план за одржлив раст на кредитирањето во 2012 година за населението и за компаниите и истиот успешно го спроведува, што е докажано преку резултатите од првиот квартал. Каков е потенцијалот за кредитирање на компаниите во земјава? Има ли доволно добри проекти и од што зависи тоа? Како оди наплатата на кредитите во време на криза, растат ли лошите кредити и вредноста на имотот запленет поради активирање на хипотеките? Стапката на нефункционални кредити на Стопанска банка е под просекот на банкарскиот сектор, па дури и ниска во однос на стандардите во Европската унија што е доказ дека процесите за управување со кредитниот ризик се повеќе од успешни. Нашиот процес за наплата најмногу се фокусира на раната наплата, што ги спречува проблемите во рана фаза и овозможува да не биде потребно активирање на извршните постапки. Во исто време, банката постојано нуди поддршка на клиентите кои се соочуваат со проблем во сервисирањето на кредитите преку понуда на пакети за репрограмирање, односно реструктурирање на обврските. Од тој аспект, бројот на активирани хипотеки остана релативно стабилен во последните години и вреди да се спомене дека во 2011 година не беше реализирана ниту една поголема ваква активност од страна на банката.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

БАЛКАН 13

Кои компании ќе го освојуваат хрватскиот пазар по влезот во ЕУ? Либерализацијата на хрватскиот пазар по влезот во ЕУ ќе примами некои од поголемите европски играчи да влезат на овој пазар, а компаниите кои ќе се решат на тој чекор тоа ќе го направат и преку аквизиции Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

M

еѓу хрватските аналитичари постојат два спротивни ставови за тоа што ќе се случува со бизнисите во земјата по влезот во Европската унија (ЕУ). Некои од хрватските менаџери сметаат дека ситуацијата значително ќе се промени, а други велат дека на пазарот ништо нема да се промени. Анализата на магазинот „Лидер“, сепак, покажува дека малиот и неорганизиран пазар, како што е хрватскиот, нема да претрпи некои поголеми промени, најмногу затоа што ќе & се приклучи на една асоцијација која во последно време не е во најдобра форма. Иако во Хрватска постојат многу причини кои дос досега го спречуваа доаѓањето на странските ком компании, сега отворањето на границите и либ либерализацијата на пазарот, сепак, ќе намамат нек некои од мултинационалните компании. Влезот на зземјата во ЕУ на 1 јули 2013 година нема да бид биде пресуден за бизнисот во Хрватска, туку за мно многумина може да биде поттик за развој. Рен Рената Суша, директор на Одделот за инвестициско сове советување и проценка на вредноста на недвижности во Колерис К интернешанал, пред с$, очекува дека на п пазарот ќе пристигнат повеќе инвестициски фон фондови од САД и од ЕУ. По влезот на земјата во Уни Унијата, за нив се намалува ризикот на пазарот и се п подобрува можноста за инвестирање. По к консолидацијата со европскиот пазар, хрватската трг трговија очекува влез на големите странски трго трговски синџири, кои во поголем дел ќе пристигнат

преку аквизиции. Меѓу нив, најверојатно, прв на пазарот ќе влезе трговскиот синџир Теско, кој веќе има водечка позиција на пазарот во Унгарија. За неговиот влез во Хрватска се зборува веќе од 2000 година, а често се спомнува како можен купувач на Конзум, супермаркетите во сопственост на Ивица Тодориќ (Агрокор). Хрватските аналитичари велат дека Теско е подготвен да влезе, само го чека официјалниот влез на земјата во ЕУ. Францускиот синџир хипермаркети Карфур, исто така, јасно стави до знаење дека има планови да се прошири во регионот, а се шпекулира дека е заинтересиран за преземање на словенечкиот трговски синџир Меркатор, кој има своја мрежа и во Хрватска.

Банкарскиот сектор ќе се раздвижи

По влезот на Хрватска во ЕУ се очекува и отворање филијали на странски банки, кои по либерализацијата на пазарот ќе немаат потреба да бараат посебни одобрувања за работа од Хрватската национална банка (ХНБ). Банкарскиот аналитичар Вељко Петериќ смета дека, најверојатно, тоа ќе бидат банки присутни на традиционалните пазари со кои соработува земјата, односно Италија и Австрија. Дојче банк, Кралската банка на Шкотска или ХСБЦ, според аналитичарите, наскоро нема да пристигнат. Во областа на индустријата пак, високите даноци и скапата работна сила ќе бидат пречка за влез на нови инвестиции, и покрај позитивниот сигнал на пазарот и зголемената сигурност со приклучувањето кон ЕУ. Од друга страна,

13 JUNI SPECIJALEN PRILOG

PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII BIZNIS PONUDA OD TELEKOMUNIKACISKITE OPERATORI NOVI KREDITNI LINII I PONUDI OD STRANA NA DELOVNITE BANKI NOVA PONUDA OD OSIGURITELNITE KOMPANII ZA KORPORATIVNIOT SEKTOR AKTUELNA PONUDA NA DELOVEN PROSTOR VO MAKEDONIJA SERTIFIKACIJA, STANDARDIZACIJA, KONSALTING PE^ATARSKI USLUGI TRANSPORTNI USLUGI ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII KOJ KE IZLEZE NA 13 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETOOBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

Главна цел - купување на Кроација осигурување

Н

а заситениот осигурителен пазар во Хрватска не се очекува влез на многу компании, но реално, се очекува да се случат аквизиции. Најверојатно, главна цел за преземање ќе биде Кроација осигурување, кога ќе почне да се приватизира. Како можни купувачи се споменуваат полската осигурителна компанија ПЗУ или француската Акса, а аналитичарите велат дека може да се појават и некои неочекувани понуди.

транспортот и логистиката се едни од најатрактивните сектори за новите играчи, најмногу поради стратешката положба. Една од најзаинтересираните компании за влез во овој сектор е австриската железница Реил карго Австрија, а според економските аналитичари, најголем предизвик ќе биде приватизацијата на пристаништето во Риека, за кое има повеќе заинтересирани. Во туризмот, носечкиот сектор во Хрватска, аналитичарите сметаат дека локалната политика ќе остане пречка за влез на големите играчи, па затоа, влезот во ЕУ нема ништо да промени во овој сектор. Аналитичарите се едногласни дека влезот на земјата во ЕУ нема да ги реши проблемите во бизнисот, но на домашните компании ќе им овозможи нови услови за развој и можност за проширување на странските пазари.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Банките не се подготвени за излез на Грција од еврозоната

Фискална унија против распаѓање на еврозоната?!

Аналитичарите на УБС, третата по големина банка во Европа, вели дека постојат 20% шанса Грција да ја напушти еврозоната во следните шест месеци. Ова на клиентите им го соопшти шефот на банката, Александер Фридман. „За да се заштитат од заразата, земјите во еврозоната мора набрзо да формираат политичка и фискална унија и да воспостават исти гаранции за банкарските депозити во регионот“, вели Томас Векер, главен економист на швајцарската банка УБС. Како што се продлабочува кризата во Грција, шансите за нејзиниот излез од зоната на еврото растат. Аналитичарите на Ситигруп прогнозираат дека шансите за излез на Грција од еврозоната се меѓу 50% и 75% во следните 18 месеци. „Одделите за менаџмент со ризик на банките, веројатно, досега имаат подготвено сценарија за излезот на Грција од еврозоната и за тоа што ќе се случи потоа“, вели главниот економист на Сведбанк, Роберт Ликвист. Тој додава дека најголемиот проблем е во тоа што никој не знае што ќе се случи на пазарите доколку Грција навистина го напушти еврото и & се врати на драхмата. Аналитичарите велат дека поволните тригодишни заеми на ЕЦБ им помогнаа на банките да го пребродат првиот квартал од оваа година, но тие стравуваат дека банките можат повторно да имаат проблеми со својата ликвидност, бидејќи најмногу од нив, посебно банките во Шпанија и во Италија, ги искористија тие заеми за да ги намалат државните трошоци за позајмување и да го скратат државниот долг.

Евентуалниот излез на Грција од еврозоната ќе ја отвори Пандорината кутија, а европските банки с$ уште не знаат како да се справат со овој проблем. Ризикот ќе биде пред с$, одливот на капитал од презадолжените земји, како Португалија, Шпанија и Италија Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

Е

вропските банки, кои веќе се изложени на огромниот долг од 1.190 милијарди евра на Шпанија, Португалија, Италија и Ирска, ќе се соочат со нов бран загуби доколку Грција по изборите на 17 јуни ја напушти еврозоната, анализира Блумберг. Иако банките го зголемија својот капитал, отпишаа дел од грчкиот долг и ги употребија поволните заеми на Европската централна банка (ЕЦБ) за да ги рефинансираат своите подружници во јужна Европа, остануваат ранливи на заразата од повлекување на депозитите, која веќе почна да се шири низ регионот, велат инвеститорите. Дури и по две години поминати во подготовки поради финансиската криза во Европа, банките с$ уште се соочуваат со ризик на одлив на капитал во презадолжените економии. к

о

м

е

р

ц

и

ј

„Евентуалниот грчки излез од еврозоната ќе ја отвори Пандорината кутија. Тоа ќе биде катастрофа, која ќе ја остави отворена вратата за нови катастрофи. Кредибилитетот на еврото ќе се наруши, а тоа ќе биде преседан - зошто пак, Шпанија, Италија или Франција да не излезат од еврозоната?!“, вели Жак Паскал Порта, аналитичар во БНП Парибас. За прв пат откако почна кризата во ноември 2009 година европските лидери и гувернери отворено зборуваат дека е можно Грција да ја напушти еврозоната. Ризикот на кој ќе бидат изложени банките во еврозоната ќе биде пред с$, одливот на капитал од презадолжените земји, како Португалија, Шпанија и Италија. Ако Грција ја напушти еврозоната, аналитичарите велат дека вредноста на нејзината нова валута (драхмата) ќе падне во однос на еврото за 75%, а тоа ќе ги натера граѓаните да ги повлекуваат а

л

е

н

о

г л

а

с

своите депозити од странство. Освен ако европските лидери не се потрудат грчкиот излез од еврозоната да биде изолиран инцидент, штедачите од другите периферни земји исто така ќе почнат да ги повлекуваат своите депозити и да ги префрлаат на побезбедни места. „Најголемиот ризик со којшто се соочуваат банките во моментов е можноста од повлекување на депозитите од периферните земји на еврозоната. Колку поотворено се зборува за излезот на Грција од еврозоната, толку поверојатно е луѓето во Шпанија, Ирска и во Португалија да почнат да ги повлекуваат своите пари од локалните банки“, вели Ендрју Стимпсон, банкарски аналитичар во лондонски Сити. Повлекувањето на заштедите од банките веќе почна да се случува. Банките во Грција, Ирска, Италија, Португалија и во Шпанија забележаа пад на депозитите од 80,6 милијарди евра (3,2%) минатата година, покажуваат податоците на ЕЦБ. к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 28.05.2012

15

ФЕЉТОН

47

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцир ате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет! услугите што се според желбата на одредени клиенти. Второто, можеби, нема да биде во пакет со купувањето на производот, туку може да се направи достапно со дополнително купување. Компанијата ќе заработи пари на некои од овие услуги, а ќе загуби на други. Профитабилноста и нужноста на различни услуги треба да се оцени. Една област на потенцијални заштеди на трошоците: непотребни услуги што чинат повеќе отколку што вредат за купувачите.

Рекламирање

ШКИ ГЛАВА 5: ДИЗАЈНИРАЊЕ МАРКЕТИН Т СИСТЕМИ НА ЕЛАСТИЧНОС

Оперативни проблеми со кои се соочува одделот за маркетинг

Кога директорите за маркетинг ќе добијат наредба да го намалат буџетот за маркетинг поради криза, несомнено ќе ја изгубат битката за неменување на планираните трошоци. Тогаш е вистинскиот момент да се размисли кои од многубројните маркетиншки активности може да се отфрлат

О

дделот за маркетинг обично го води директор за маркетинг, потпретседател за маркетинг или главен директор за маркетинг. Кога ќе добијат наредба да го намалат буџетот за маркетинг поради криза, овие директори можат на почетокот да расправаат дека им треба актуелниот буџет ако сакаат да ја поткрепат продажбата. Ако го намалат буџетот, продажбата побрзо ќе се намали. Но, на нив лежи товарот да ги убедат главниот извршен директор и главниот финансиски директор дека планираните трошоци за маркетинг

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

се нужни за да се зачува продажбата или, барем, за да се забави падот. Тие веројатно ќе ја загубат битката. Тоа ги тера да размислуваат кои од многубројните маркетиншки активности да ги отфрлат.

Маркетиншко истражување

Јасно, директорите за маркетинг ќе сакаат да спроведат одредени истражувања на пазарот за да дознаат како се менуваат клиентите. Инаку, ќе мора да зависат само од сопствената интуиција и/или од ставот и искуствата на продавачите. Како и да е, можат да решат да откажат неколку планирани маркетиншки истражувачки студии што би дале корисни резултати во нормални времиња. Тие, веројатно, ќе ја откажат секоја обемна анкета за ставовите за која се потребни неколку месеци да се комплетира и да се објави. Нема време, овие проучувања се премногу скапи, а откритијата може да се покажат помалку суштински за време на еден турбулентен период отколку во нормални времиња.

Производи

Ова е време кога треба да се преиспита целата производствена линија. За среќа, секоја производствена линија се состои од денешни победнички производи и вчерашни верни замени, како некои „стари кучиња“. Предметите што се продаваат побавно се толерираат во нормални времиња. Но, времињата не се нормални. Ова може на крајот да предизвика донесување одредени тешки одлуки во врска со тоа кои производи да се тргнат од линијата, бидејќи од нив не се очекува многу да создадат профит. Многу производи што се продаваат добро се со сите потребни карактеристики и способни да понудат поголема функционалност од таа што ќе ја искористат клиентите. Ова е точно за компјутерите, камерите и друга опрема.

Компаниите се горди што можат да го понудат најновото во технологијата. Но, ова, можеби, е вистинското време да се произведува поедноставен модел со ограничена функционалност, кој ќе привлече купувачи што сакаат производ со пониска цена: на пример, компјутер што врши само обработка на текст или мобилен телефон што ќе можете да го користите само за телефонирање.

Воведувања нов производ

Секоја компанија знае дека изборот е меѓу иновација или стагнација. Ако не иновирате, ќе стагнирате. Тоа ја објаснува линијата на нови производи што сте ги подготвиле да ги лансирате во нормални времиња. Но, времињата не се нормални. Некои од новите производи треба да се одложат. На светот овојпат, можеби, нема да му требаат различни големини или вкусови на производот. Но, може да има мал број нови и ветувачки идеи за производи. Некои од нив може да се однесуваат на потрагата на клиентот по пониска цена или повисока вредност. Развивањето на овие нови производи може да се забрза, бидејќи можат да се осврнат на самиот проблем со кој се соочуваат вашите клиенти.

Услуга

Компаниите, обично, нудат пакет– услуги, кои одат со различно ниво на купување. Една болница што купува апарат за магнетна резонанца од Џенерал електрик (General Electric) ќе добие услуги на инсталација, обука, одржување и поправка, и надградување како дел од планот за купување. Еден универзитет ќе им понуди на студентите план за сместување во студентски дом, план за исхрана, план за здравствени услуги и објекти за учење и за забава. Како и да е, една компанија треба да направи разлика меѓу услугите што се суштински за купување на производот и

Ако компанијата троши многу на телевизиски реклами, тие трошоци ќе мора да се намалат или отстранат. Ова е најлесниот пат да се заштедат многу пари. И така раководителот на маркетинг обично не може да обезбеди цврсти докази во поглед на нивната ефективност. Ако рекламите на компанијата не пренесуваат никакви нови информации суштински за позиционирање на клиентите во текот на една рецесија, мора да се откажат. Ако Кока-Кола не нашла начин да каже нешто ново и суштинско, нема голема полза од нејзиното рекламирање. Раководителот на маркетинг мора, исто така, да ги преиспита трошоците на компанијата и за други медиуми, како што се весници, списанија, радио и рекламни таблоа. Заедно со рекламната агенција, тој мора да ги преиспита релативните силни страни на марката на пазарите во различни географски подрачја. Секогаш постојат одредени градови и региони во кои марката на компанијата е послаба во однос на конкурентите. Трошоците за рекламирање во весници и на радиостаници на слабите пазари треба да се намалат. Овие пари подобро ќе се искористат за да се одбрани и проширува пазарниот удел на компанијата на пазарите каде што е силен. Овие се тешки одлуки и нема да ги направат среќни продавачите на послабите пазари. Реалната потреба е да се префрлат дел од парите за рекламирање на новите дигитални медиуми, кои често се поевтини. На пример, ако компанијата испраќала понуди и каталози преку конвенционална пошта, таа може да размисли за користење каталози на електронска пошта или Интернет, место класични поштенски пратки. Компанијата може да увиди дека е корисно да покрене вебинар (семинар на Интернет), кој ќе им објаснува на клиентите како можат да заштедат пари за време на кризата. Паметните компании ќе се обидат да им помогнат на своите клиенти да пловат низ турбулентните води. Тие можат да подготват и дистрибуираат еден или повеќе поткастинзи од 15 минути, кои клиентите можат да ги симнат за да добијат помош при купувањето или при ракувањето на производите. Компанијата треба да води еден или повеќе блогови, кои обезбедуваат корисни информации за клиентите. И таа треба да ги разгледа начините како да ги користи социјалните мрежни страници како што е Фејсбук, за да испрати суштински пораки до одредени клиенти.

(Продолжува) Во следниот број: Што со одредувањето на цените, маргините и дистрибуцијата?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с