538-04.06.2012

понеделник. 4 јуни 2012 пон. max. 310 C min. 130 C

вто. max. 270 C min. 130 C

сре. max. 240 C min. 90 C

МБИ 10

1.941,38

+0,48%

Извор: Македонска Берза

Од Струмица тргна за да стаса до Скопје СДСМ во „работно лето“! 7 Од најавени 400 мали хидроцентрали струја произведуваат само 2 11

Не уште една, уште сто пресуди од Хаг не ги отвораат вратите за НАТО 6

МБИД `.823,36

-0,01%

ОМБ

120,58

Откупните цени на зеленчукот годинава пониски до 40%! КОЈ ГИ УРИВА? 4-5

0,00%

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Совршенство во бизнисот нема, може само да се стремиме кон него 9

БАНКАРСКА УНИЈА НА ПОВИДОК!? 14

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

број 538 | година 3 | цена 20 ден. д | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

УШТЕ

300.000 ТАБЛЕТИ

ПАНЧЕ КРАЛЕВ: КРАЛЕВ:

“Не знам колку ќе н$ чини набавката, но ако се набавува големо количество, цената ќе биде пониска.“

СТР.

2-3

Е Т И Н Е П У К Е С Е КАД ? “ Е Т Е Д Е О К Е С А З И Р Е Т У Ј П “КОМ

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“

министер за труд и социјална политика

понеделник 04/06/2012

КОМЕНТАР

Спасијка Јованова jovanova@kapital.com.mk

Да не се лажеме за кризата!

В

о последните десет години Германија избра економскиот развој да го потпре на индустријата и на извозот. Одби економската иднина да ја гради врз развојот на услугите и на финансиската индустрија. Затоа, сега Германија граби напред и никогаш не е во криза. Затоа што создава производи, гради индустрија, билда извоз. Словачка во првиот квартал од 2010 година (среде криза) оствари раст од 5%, најголем меѓу членките на Европската унија, затоа што го зголеми извозот за 20%. Шведска, иако е една од најразвиените земји во Европа, во првиот квартал од годинава бележи раст на економијата од 1,5%. За шведската економија раст од 1,5% е рамен на раст од 15% во Македонија, имајќи предвид на кое ниво на развој и стандард се двете земји. Е, ама Македонија нема раст. Колку сака Владата нека се фали со некакви резултати и просеци, македонската економија не расте, туку пропаѓа. А одговорноста за тоа во изминатите шест години ја сноси исклучиво власта и никој друг. Груевски ја доби власта во 2006 година токму на силните ветувања за економска преродба, вградени во Преродбата во 100 чекори (која потоа доживеа и надградба и проширување). Груевски ветуваше раст од над 6%-7%. Беше многу прецизен и јасен во ставовите дека с$ што е под тоа не е раст. Е, ама економска преродба не видовме. Од кога премиерот почна да се задоволува со раст од 1%-2%? Економијата остана во криза, невработеноста на највисоко ниво во светот, задолженоста на државата расте, а ефекти од тоа за економијата нема, особено е изразена задолженоста на Владата кон домашниот пазар (преку благајнички записи и неплаќање на обврските кон фирмите), кредитирањето стана недостапно бидејќи парите на банките се резервирани за финансирање на дупките во државната каса. Зарем тоа беше Преродбата?! Да се разбереме - кризата не е криза за сите. Тоа го потврдивме погоре. Кризата во еврозоната е изговор само за владите кои сакаат да ја искористат за, во најмала рака, да си ги покријат своите неуспеси. А уште повеќе, за под маската на кризата да се скријат сите лица на апетитите на власта, кои многу добро се гледаат низ трошоците од државната каса, за кои пак, кризата не е пречка. Заклучокот е дека оваа криза е наметната, а може да биде решена само ако премиерот ја спроведе Преродбата. Зошто не ја спроведува?

6.858

слободни работни места регистрирал Државниот завод за статистика, во првиот квартал годинава. Според податоците, стапката на слободни работни места изнесува 1,74%. Најмногу слободни работни места 1.560 има во преработувачката индустрија, а според региони скопскиот е со најмногу слободни работни места 3.239.Во првиот квартал од годинава бројот на пополнети работни места изнесува 386.909.

Фирмите со над 100 вработени ќе мора да набават дефибрилатори

С

ите фирми што имаат над 100 вработени од оваа недела ќе мора да набават апарати за електрошокови дефибрилатори, со кои ќе управуваат пет обучени лица. Вакви апарати мора да се набават и во хотелите и во хотелските комплекси, каде што за време на одржување свадби и свечености мора да има лице кое ќе ракува со дефибрилаторот. Проектот се спроведува со помош на Клиниката за кардиологија и Црвен крст на Македонија. Клиниката за кардиологија ќе спроведе обука на медицински персонал, кој ќе ја спроведе, пак, обуката на немедицинскиот персонал кој ќе дава прва помош и ќе ги користи дефибрилаторите.

Каде се купените „Компјуте Се потрошија 60 милиони евра за проектот „Компјутер за секое дете“ и набавка на 100.000 персонални компјутери, проект кој започна во 2007 година. Каде се старите и зошто се потребни нови 300.000 таблеткомпјутери?

ПАНЧЕ ПАНЧ ЧЕ КРАЛЕВ: КРАЛ КР АЛЕЕВ: АЛ

“Н знам колку ќе “Не ќ н$ $ чини набавката, но ако се набавува големо количество, цената ќе биде пониска.“

Првиот проект „Компјутер за секое дете“ го реализираше министерот за информатичко општетсво, Иво Ивановски, а вториот, за набавка на 300.000 таблет-копјутери, ќе му го препушти на колегата од образование, Панче Кралев.

Кристина Озимец

Н

ozimec@kapital.com.mk

ови 300.000 таблет-компјутери планира да набави Министерството за образование и наука за наставата на учениците во земјава. Иако со првиот проект „Компјутер за секое дете“ Владата веќе потроши 60 милиони евра за набавка на компјутери, министерот за образование, Панче Кралев, смета дека повторно се потребни нови компјутери. За цената на илјадниците таблеткомпјутери министерот допрва ќе размислувал. „Не знам колку ќе н$ чини сето тоа, но ако се набавува големо количество, нормално дека цената ќе биде пониска“, вели министерот Кралев. Од Министерството за образование за „Капитал“ велат дека засега предлогот е само идеја на министерот Кралев, која тој предлага да се реализира во 2015 година и с$ уште не се знае дали ќе биде прифатена во Владата.

Старите компјутери се здрави, ама требаат и нови?!

Со првата набавка на компјутери, Владата предвиде

купување на 17.818 персонални компјутери, 98.710 LCD монитори, 98.710 тастатури и глувчиња и 80.892 тин-клиенти за основните и средните училишта во Македонија. Од неколку училишта од општините низ земјава јавно се пожалија дека компјутерската опрема во нивното училиште не функционира и седи во подрумите. Според законите за основно и средно образование, наставниците и професорите мораат 30% од наставата да ја изведуваат преку компјутери. Доколку оваа одредба не се почитува, наставниците и училиштето се соочуваат со казни од 1.000 до 3.000 евра. Од Државниот просветен инспекторат за „Капитал“ велат дека само во едно училиште во Гостивар откриле штета на компјутерската опрема од 50.000 евра. „Согласно со нашите надлежности, постојано вршиме надзор над примената на информатичкокомуникациската технологија во наставата. Поднесени се повеќе од 50 барања за прекршочна постапка до Основниот суд и повеќе од десетина кривични пријави до директори на училишта за

Транспарентност Македонија: Проектот е обично перење пари!

Н

овиот проект „Таблет за секое дете“ ќе биде исто како и претходниот – обично перење пари, изјави за „Капитал“ извршниот директор на Транспарентност Македонија, Ана Јанева– Делевска. Таа смета дека претходниот проект на Владата, „Компјутер за секое дете“, бил тотално фијаско. „Не знаеме што се набави, каде се склопија компјутерите, колку од нив се во функција? Под голем знак прашалник е и овој нов најавен проект. 90% од компјутерите од првиот проект не беа искористени и не беа набавени доволно сите делови. Голем дел од нив завршија во ѓубре и во подруми. Не се сомневам дека и овој проект ќе биде обично перење пари, како што тоа го направија со претходниот – потпишаа договор и си избраа фирма“, тврди Јанева–Делевска.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

> БРОЈКА

Уште 300.000 таблети!

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

СПИРО РИСТОВСКИ

www.kapital.mk

Во Македонија бракот останува заедница меѓу еден маж и една жена. Врз основа на тоа, и како во многу поголем број европски земји, ние како министерство и како влада ќе се трудиме да го задржиме и ќе дадеме максимум од себе, затоа што сметам дека единствено правилно е тој да остане како заедница меѓу еден маж и една жена.

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

3

> БРОЈКА

3.280

> БРОЈКА

Владата најави 110 милиони евра за компаниите и 6 до 8 илјади вработувања

Н

хектари државно земјоделско земјиште во регионите на Куманово, Велес, Гевгелија, Кавадарци, Прилеп, Крива Паланка, Битола, Ресен, Свети Николе и Радовиш, дава под закуп Министерството за земјоделство. Огласот освен во домашните медиуми, е објавен и во турскиот весник „Хуриет“ и на интернет-страниците на изданијата на „Економист“ и „ЕУ Бизнис“. Според условите за закуп на 50 хектари земјиште, заинтересираните треба да располагаат со најмалку еден трактор, за 100 хектари услов се два трактори, а за повеќе од 150 хектари четри трактори.

ови пакет-мерки со кои треба да се обезбеди вработување на 8.000 лица, преку програма за кредитирање на фирмите, распределба на државно земјиште за социјални категории, обуки за невработени, како и програма за јавни работи најави премиерот Никола Груевски. Мерките, според премиерот, се од т.н. нов бран, а целта е подобрување на вкупната економско-социјална состојба во државата. Според премиерот, за нивната реализација ќе бидат одвоени 13 милиони евра. За фирмите, владата ќе обезбеди и трета кредитна линија од 100 милиони евра од ЕИБ, а од сопствени средства ќе ја докапитализира Македонската банка за

поддршка и развој со 10,7 милиони евра. Програмата за јавни работи предвидува ангажирање на 2.000 лица за период не подолг од 6 месеци во општини со висока стапка на невработеност. Владата очекува 1.000 нови вработувања, предвидува кредит за дополнителни 550 вработувања во фирми формирани со мерките за самовработување со кредит и грант, како и за микро и малите претпријатија кои имаат најмалку 2 вработени и егзистираат на пазарот најмалку 1 година. Вториот проект, пак, е за самовработување на 450 лица со кредитирање преку формализирање на бизнисите. Уште 1.000 нови вработувања

1,7%

се намалил бројот на работници во индустријата во април споредено со истиот месец лани, соопшти Државниот завод за статистика. Бројот на работниците во секторот рударство и вадење камен во април 2012 година бележи пораст од 0,7% во однос на април 2011 година, во преработувачка индустрија бележи опаѓање од 2,1%, а во секторот снабдување со електрична енергија, гас, пареа и климатизација пораст од 0,2%. Во првите четри месеци од годината, споредено со истиот период лани, бројот на работници во индустријата бележи пад од 1,5%.

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ери за секое дете“? Што предвидува „Компјутер за секое дете“?

Ендру Ки: Камо среќа Британија да имаше пари за ваков проект!

В

ладиниот проект „Компјутер за секое дете“ е дел од иницијативата за образование и обука за сите. Проектот се темели на Националната програма за развој на образованието (2005-2015 година). Проектот треба да обезбеди 17.818 персонални компјутери, 98.710 LCD монитори, 98.710 тастатури и глувчиња и 80.892 тин-клиенти за основните и средните училишта во земјава. „Овие компјутери ќе се користат како алатки за изведување на наставата и за пристап до образовните дигитални содржини што се наоѓаат на Интернет. Целта на проектот за основно образование е да ја подобри и зголеми примената на ИКТ во сите основни училишта, а неговата реализација се одвива во три сегменти: набавка и инсталација на опремата, одржување, локално и интернет-поврзување на опремата и развивање дигитализирани содржини и обука на наставници за изведување на наставата“, најави Владата за претходниот проект.

300.000 98% нови таблет-компјутери планира да набави министерот за образование, Панче Кралев

несоодветна употреба на компјутерите“, велат оттаму. Од Министерството за информатичко општество и администрација не одговараат зошто се потребни нови компјутери и што се случува со „старите“. „Целиот проект ’Компјутер за секое дете‘ е префрлен во Министерството за образование и тие се надлежни за проектот“, велат од ова Министерство. „Капитал“ праша и во Министерството за образование и наука што се случи со претходно набавената компјутерска опрема, колку од оваа опрема е оштетена, а колку е ставена во употреба? „Дури 98% од набавените компјутери се инсталирани и се во употреба. Само 2% се во области каде што има проблеми со електричната струја и треба да се реши прво тој проблем за и тие да се употребуваат“, вели портпаролот на Министерството за образование и наука, Горан Галевски. Останува дилемата, доколку пого-

60

од веќе набавените компјутери се во целосна употреба, тврдат од Министерството за образование

лемиот дел од компјутерскате опрема која б еше наб авена со пр о ектот „Компјутер за секое дете“ е здрава и е во функција, зошто Владата би набавувала нови 300.000 компјутери за учениците?

„Хајер“ ги компјутеризираше училиштата, кој ќе ги „таблетизира“?

Откако Владата донесе одлука за набавка на 100.000 компјутери кои беа дел од нејзината Програма за целосна компјутеризација на училиштата, на тендер како најповолна компанија за реализација на „Компјутер за секое дете“ беше избрана компанијата Хајер од Кина. Иако понудата на оваа компанија беше за осум милиони евра поголема од предвидените пари во буџетот за таа намена и изнесуваше 24 милиони евра, беше избрана за најповолна. По резултатите од тендерот, неза-

П

оранешниот амбасадор на Обединетото Кралство во Македонија, Ендру Ки, во една пригода запрашан од новинарите за тоа што мисли за проектот на Владата, „Компјутер за секое дете“, одговори: „Посакувам во Британија да можевме да си дозволиме ваков проект“.

доволство изразија македонските ИТ-компании кои продаваат хардвер и софтвер, бидејќи нема ле исти можности за да конкурираат на тендерот како странските компании. Ако се има предвид дека Вла дата на својата интернет-страница најавува дека проектот Компјутер за секое дете „постојано ќе се надоградува, со цел учениците и наставните програми да бидат во тек со новите технологии“, се по с таву в а прашањ ето која ќе биде следната компанија која ќе се „офајди“ од постојаната надградба н а с о в р е м е н о т о и н ф о р м а т и ч ко општество? „Овој проект им овозможува на учениците да ја совладаат наставната материја во средина и начин кој одговара на стандардите на современ-ото информатичко општество. Целта е олеснување на можноста за побрз пристап до образовните дигита-лни содржини и информациите што се наоѓаат на глобалната интернет-мрежа“, велат од Владата на интернет-страницата. Од Стопанската комора за информатички и комуникациски технологии (МАСИТ) засега не одговараат дали некоја од македонските ИТ-компании е заинтересирана да аплицира на евентуалниот нов тендер за набавка на таблеткомпјутери, бидејќи с$ уште не го погледнале предлогот на Кралев.

50.000

ИЏЕТ МЕМЕТИ

Н

ародниот правобранител остана најупорниот и најдоследен борец против неправдата во земјава, а со последниот извештај посочи на нечовечност во затворите

АНГЕЛА МЕРКЕЛ

Т

аа е најпопуларниот политичар во Германија и с$ уште води пред најсериозниот конкурент, премиерот на Северна Рајна Вестфалија, Ханелоре Крафт

не им беше денот

ВАЉОН САРАЌИНИ

Н

икој не сака да ја купи скопската фабрика ОХИС, па причината за тоа е што тендерските услови се скроени, всушност, за да не се продаде загубарот како фабрика

евра штета на компјутерската опрема направи милиони евра беа само едно училиште од Гостивар. Повеќе од потрошени за проектот „Компјутер за секое дете“, 50 барања за прекршочна постапка и десетина кој почна да се реализира кривични пријави за директорите на училиштата се поднесени во судовите во 2007 година

_

ГУБИТНИК Пратеникот на ВМРОДПМНЕ Славе Гошев даде скандалозна изјава во Собранието додека пратениците расправаа за ребалансот на Буџетот. На прашањето на неговиот колега од СДСМ, Миле Андонов, уште колку милиони евра планира Владата да потроши за споменици СЛАВЕ до 2014 година, Гошев ГОШЕВ дофрли: „Ќе трошиме колку сакаме, власт ли сме, што ли сме“. Ниту од Владата, ниту пак од партијата не се оградија од овој став на пратеникот, кој предизвика бурни рекации во јавноста. Граѓаните преку социјалните мрежи остро го осудија однесувањето на Гошев, бидејќи власта ги троши парите што ги собира од даноци и придонеси од сите и не може да си дозволи така да се однесува. Владата постојано е цел на критики за начинот на трошење на народните пари, бидејќи најголем дел од Буџетот е наменет за социјални трансфери, плати и пензии, а делот за капитални инвестиции,завршува во непродуктивни проекти како што е „Скопје 2014“.

мисла на денот

17.818 300.000

нови персонални компјутери, 98.710 LCD ученици во основно и во средно монитори, 98.710 тастатури и глувчиња и образование се евидентирани годинава, 80.892 тин-клиенти предвидува проектот што значи дека сите треба да добијат „Компјутер за секое дете“ таблет-компјутери

Алкалоид континуирано се залага за развој и раст на своите брендови. Доказ за тоа е и последната промоција на новиот редизајн и нова кампања за брендот Young derm, наменет за најмладата публика. Сакајќи да фати чекор со новите трендови и размислувања на ЖИВКО младите, освен во МУКАЕТОВ дизајнот, компанијата инвестираше и во цела кампања со низа активности со цел да се приближи до потрошувачите. Креирајќи маркетиншки настани, Алкалоид покажува дека и во време на криза оваа ставка во работењето на компанијата не треба да се изостави. Напротив, новите инвестиции и наоѓањето начини за освојување на таргетот може да бидат и еден од начините за излез од кризата. Со јасна визија и цел, силно галопираат кон остварувањето на своите бизнис-планови. Во оваа насока, првиот човек на компанијата, Живко Мукаетов, своите визии ги претстави и пред дипломатскиот кор во земјата.

ЖАН МАРК ЕРО

Н

евработеноста во Франција и понатаму расте, а посебно загрижува што постојано се зголемува во последните 12 месеци, на што новиот премиер ќе мора итно да одговори

ОДЕТЕ КАДЕ БИЛО СÉ ДОДЕКА ТОА Е НАПРЕД.

Дејвид Ливингстон шкотски истражувач

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ... Д

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ...

Зошто ошто паѓа производството р д на нафтени ф деривати?

2009

2011

-20,30%

В

2010

-6,20%

2008

-8,90%

2007

1,60%

-2,40%

Извор: р: Државен завод за статистика

о последните пет години производството р на кокс и нафтени ф деривати р во Македонија ј континуирано у р паѓа,, со исклучок у на 2008 година,, кога бележи минимален раст р од 1,6%. , Во останатиот период р е во надолен тренд. р Од скопската рафинерија р ф р ј Окта,, единствениот производител р на нафтени ф деривати р во земјава, во неколку наврати се правдаат со инвестиции и ремонти, но друго објаснување нема.

светот низ медиумите...

The Wall Street Journal

Амер Американскиот весник пишува за стравувањата што ги предизвика страв Шпа Шпанија откако почна да распродава држа државни обврзници. Европа е во грч, б берзите низ цел свет паднаа, а евро европската валута го достигна дното во последните по две години.

Велика Британија подготвена за Дијамантскиот јубилеј

Г

лавниот град на Велика Британија, Лондон, ги завршува последните подготовки за настанот на годината - Дијамантскиот јубилеј од владеењето на кралицата Елизабета Втора. Од својата 25-годишна возраст, кога за првпат седна на тронот, таа денес слави шеесет години владеење на големи социјални, политички и промени во технлогијата.

Откупните цени на зеленч пониски до 40%! КОЈ ГИ У

Капитал Кап

Буга Бугарскиот весник на насловната страница објавува наслов „Брисел: стра Бугарија не ги спроведува важните Буга реформи“. Според пишувањето, рефо државата треба да биде поштедена држ од процедурата пр за буџетскиот дефицит, но буџетската стабилност дефи била една од ретките позитивни ноти во извештајот.

Poslovni dnevnik

Весникот пишува дека компаниите од прехранбениот сектор од идната недела ќе може да аплицираат за финансиска поддршка во вкупен износ од 50 милиони куни. Ова се неповратни средства што ги обезбеди хрватската влада како помош за овој сектор.

Освен кај доматите, откупната цена на зеленчукот кај сите раноградинарски производи е во просек двојно пониска

Вечерње Новости

Новиот српски претседател, Томислав Николиќ, во ексклузивно интервју зборва за своите задачи, за влезот на Србија во ЕУ, за Косово, и најавува дека пред граѓаните ќе открие с$ што криел режимот досега.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Волерс: Не знам какви се видувањата на премиерот, но САД е стратешки пријател на Македонија!

2 3

Македонија пред нов ценовен шок! к!

4

Никој не сака да го купи ОХИС

За локалните избори ќе се кршат копја - кампањата почна!

Откупните цени на раноградинарските производи годинава се пониски за 30% до 40%, во просек, споредено со лани. Земјоделците од Струмичкиот регион алармираат на драстично намалената побарувачка и откуп од странство, што се рефлектира со катастрофален пад на откупните цени Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

К

атастрофална пролет за раноградинарското производство. Цените на зеленчукот се за 30% до 40% пониски споредено со лани. Процветувањето на зелката, штетникот тута апсолута, кој ги нападна доматите и дождовите, кои поплавија стотици хектари со пиперки и домати во Струмичкиот регион, го уништија раноградинарското производство годинава. Земјоделците од Струмичкиот регион алармираат на драстично пониски откупни цени годинава, на намалена побарувачка и намален откуп од странство. Велат дека

состојбата е катастрофална и дека оваа година целото производство ќе им остане на нивите. Според податоците од Народната банка на Македонија (НБМ), во првиот квартал од годината извозот на овошје и зеленчук е намален за 45%, односно ако лани во првите три месеци се извезени овошје и зеленчук во вредност од 32,4 милиони евра, за првиот квартал годинава вредноста на извозот е намалена за над 10 милиони, на 22,2 милиони евра. Од друга страна, според податоците од Земјоделскиот пазарен информативен систем (ЗПИС), кој ги објавува цените на земјоделските производи на неделна основа, заклучно со крајот на минатата недела откупните цени на раноградинарските производи на годишно ниво се намалени

кај сите производи, дури и до 50%. Земјоделците велат дека откупот годинава е катастрофален и дека цените се различни од ден на ден, па дури се случува на дневна основа да паднат и двојно.

Намалена побарувачка и извоз

„Цените на раноградинарските производи годинава се пониски за 40%, во просек, од лани. Доматот минатата недела се продаваше за 60 денари за килограм, а денеска не може да најдеш ни над 35 денари за килограм. Зелката од 10 падна на два денари, а краставиците на 20 денари за килограм. Пиперката не ја ни бараат, а цената сега & е околу 65 денари за килограм. Што е најлошо оваа година, за разлика од лани, кога имаше поголема побарувачка, и извозот е помал. Од една

страна, цените паѓаат од ден на ден, а од друга, производството е помало, дел поради тута апсолута кај доматот и цветањето на зелката, дел поради временските неприлики“, вели Васил Митушев, претседател на здружението на раноградинари Кукла градинар од струмичкото село Куклиш. Според него, најголем проблем за ниските откупни цени прават откупувачите, кои ги спуштаат цените на минимум и профитираат на сметка на земјоделците. „Зеленчукот ни остана на нивите. Како и секоја година, поради ваквите состојби на пазарот, најоштетени сме ние, земјоделците. Како здружение, досега неколку пати побаравме од Министерството за земјоделство да стави ред во откупот на овошје и

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

48,3% 10,8% 10,4%

БЕРЗА

ЃОРГЕ ИВАНОВ

претседател на Македонија

е намален обемот на превезена стока со товарен патнички превоз во првиот квартал од годинава во споредба со истиот период лани

Европскиот мир е неостварлив без балканскиот мир!

е намален обемот на превезена стока во воздухопловниот сообраќај во првиот квартал од годинава во споредба со лани

чукот годинава УРИВА?

272

тони изнесува производството на пастеризирани (кисели) краставички во Македонија во 2011 година, што е драстично помалку отколку во претходните две години. Во 2009 година се произведени 788 тони, а во 2010 година дури 2.669 тони. Овие податоци покажуваат дека царува увозот на кисели краставички, но произведени од евтина македонска суровина.

51.725 домат зелка краставица бела пиперка зелена салата млад кромид (парче)

откупни цени на големо во мај 1 недела 2 недела 73 денари 75 денари 10 денари 7,5денари 20 денари 11 денари 100 денари 86 денари 10 денари 8 денари 6 денари 4,5 денари

3 недела 82 денари 4 денари 17 денари 60 денари 5,25 денари 1 денари

Извор-Земјоделски пазарен информативен систем (Министерство за земјоделство)

зеленчук, но никој нема слух за нас“, потенцира Митушев.

Потребен е откупен центар под капа на државата

Најголем дел од раноградинарите во Струмичкиот регион се согласни дека за да се стави крај на хаосот со цените и откупот на раноградинарски производи, неопходна е интервенција од државата со отворање голем откупен центар за овошје и зеленчук, каде што реално ќе се формира цената врз база на понуда и побарувачка, а не како сега, откупувачите да ги диктираат цените. „Државата треба да инвестира во откупни центри со ладилници и да се формира реална берза на раноградинарски производи. Тогаш понудата и побарувачката, односно пазарот ќе ги формира цените на овошјето и на зеленчукот“, вели Митушев. Данаил Паланков, земјоделец од струмичкото село Муртино, вели дека со цени на зеленчукот како што има сега на пазарот земјоделците не можат да си ги покријат ниту трошоците на производство. Вели дека земјоделците се во паника и не знаат како ќе си ги надоместат трошоците. „Цените на раноградинарските производи беа високи само за време на велигденските празници, но тогаш немаше доволно производство, а сега нема ни побарувачка, а цената падна за три пати за еден месец. Оваа година многу е намален и откупот од Агрокор, за разлика од претходните години, а има и голема конкуренција на пазарот. Албанија

4 недела 60 денари 3 денари 20 денари 40 денари 2,7 денари 3 денари

МБИ 10 3.000

И

днината на Балканот зависи од Европа, но и европската иднина делумно зависи од Балканот. Мојата визија и мото отсекогаш биле ’Европскиот мир е неостварлив без балканскиот мир‘, истакна претседателот Ѓорге Иванов во Мостар, обраќајки се на првата пленарна сесија на дводневниот форум „Верско и културно историско наследство како основа за интензивирање на соработката меѓу државите. Тој истакна дека обединувањето на европскиот континент може да се оствари преку примена на моделите на мултиетнички соживот кои постојат на Балканот, особено преку македонскиот модел.

е намален обемот на превезена стока во железничкиот сообраќај во истиот период

Откупен центар Струмица

ТОП ВЕСТИ...

мај 2011 (просечни цени) 40 денари 11 денари 20 денари 80 денари 8 денари 10 денари

тони пченичен леб се произведени во Македонија во 2011 година и с$ уште овој леб е најбаран од потрошувачите. Споредбата со другите видови леб, кои се сметаат за поздрави, но и за поскапи, покажува дека во минатата година се произведени само 598 тони ’ржан и 4.644 тони други видови леб.

35

денари за килограм падна откупната цена на доматот на струмичкиот Кванташки пазар на крајот од минатата недела

2

денари за килограм се откупува зелката на пазарите на големо низ државата, за разлика од ланските 11 денари за килограм во истиот период

45%

се намали извозот на овошје и зеленчук во првиот квартал од годинава од увозник на земјоделски производи стана извозник, исто и Хрватска. Земјите си подигнаа сопствено земјоделско производство“, вели Паланков. Според него, излез може да се најде само преку пласман на зеленчук преку големите трговски синџири, како што се Метро, Теско и слично, каде што може да се постигне поголема цена.

РОБЕРТ ЗЕЛИК

претседател на Светска банка

Земјите во Европа да бидат подготвени за строги мерки

Е

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

вропските лидери треба да бидат подготвени да ги рекапитализираат банките, доколку Грција се повлече од еврозоната, и да & гарантираат средства на Шпанија за да го избегне економскиот колапс, истакна претседателот на Светската банка, Роберт Зелик. Според него, доколу Грција се повлече од еврозоната и ако европските лидери не преземат решителни мерки за поддршка на банките, кризата ќе го погоди целиот континент и ќе го турне во „опасна зона“. „Европските лидери треба да бидат психолошки подготвени и преку Европскиот стабилизациски механизам да ги рекапитализираат банките“, смета Зелик.

2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.968,00 2010/2012 2010/2012

До 15 јули ќе се знае судбината за Чебрен и Галиште

Д

о 15 јули, согласно со тендерската документација, Владата треба да пресече ќе реши дали кинески CWE или грчки PPC ќе ја гради хидроцентралата Чебрен, или пак, ќе го поништи тендерот. „Кинеската Влада веќе одобри фонд од 10 милијарди долари за инвестиции на кинески компании во Југоисточна Европа. Една од компаниите која аплицираше за Чебрен и Галиште, CWE, очекува дека може да добие дел од тие пари, па и ние очекуваме брз одговор од нивна страна. По добивањето одговор ќе закажам седница на Комисијата за евалуација на понудите за да го соопштиме конечниот одговор“, изјави Сараќини. На прашањето дали дефинитивно е одбиена понудата на грчката PPS, министерот рече дека ситуацијата е јасна ако се има предвид главниот услов на тендерот, а тоа е процентот на учество на ЕЛЕМ во конзорциумот. „Можно е и грчката компанија во последен момент да побара состанок за одредени детали, така што очекувам прво да заврши крајниот рок, па да ја соопштиме одлуката за тендерот“, истакна Сараќини. Но, согласно со тендерските услови, не смее да има измени на веќе доставените понуди од страна на инвеститорите. Грчката компанија PPS понуди 28% акции на ЕЛЕМ во проектот, додека кинеската CWE 40,5%.

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.916,40

На Македонската берза вчера беше остварен вкупен промет од 212.621 евра, од кои 20.782 беа на редовниот пазар. Главниот берзански индекс МБИ-10 на дневно ниво порасна за 0,48% и трговскиот ден го заврши со вредност од 1.968 индексни поени. МБИД пак, на дневно ниво падна за 0,01%, и трговскиот ден го заврши со 1.827 индексни поени. Во четвртокот најтргувана беше акцијата на Топлификација. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација

2.482,00 +225,00

9,99%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Гранит

475,00 -1,00

-0,21% 0 21%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000

Директор просечно заработува 377 денари на час, а работник 99 денари

П

росечен Македонец заработува 122 денари од час. Според податоците на Заводот за статистика, за еден час работа во 2010 година просечната заработувачка изнесува 182 денари бруто, од кои 60 денари се одбиваат за пензиско и здравствено осигурување и за персонален данок на доход. Просечен високообразован Македонец на час заработува 257 денари бруто, среднист заработува просечно бруто 142 денари, а вработен со основно образование на час добива 112 денари во бруто-износ. Најмногу заработуваат административни и комерцијални директори со просечно 377 денари на час, потоа пратениците, државните службеници, дипломатите, вработените во извршната власт со просечна бруто-заработка од 349 денари на час. Од стручните лица најплатени на час се информатичарите со 290 денари заработка за еден час, докторите со 285 денари, па инженерите со 248 денари и просефорите од образовните дејности со 200 денари на час. Статистиката измерила дека шалтерските работници на час заработуваат бруто-износ од 174 денари, наспрема продавачите со 124 денари и градежните работници со 120 денари. Најслабо платени се преработувачите на храна, тишлерите, шнајдерите и кожарите со просечно 94 денари на час.

10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.419,86 1 28% -1,28%

Американските индекси во четвртокот пораснаа, што влеа оптимизам дека и S&P 500 почна да заздравува по падот од средата, најголем во последните две недели. Падот на индексите на американската берза минатата недела беа резултат на нервозните инвеститори поради турбуленциите во еврозоната.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.316,63 8.542,73 1.313,32 2.837,36 6.284,96 719,49

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,37% -1,05% -1,43% -1,17% +0,07% -0,57%

€ $

1,2502 ПРОМЕНА

-0,3%

СТАПКА

1,2403 ПРОМЕНА

-0,3%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.565,40 -0,02% 0 02% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

103,45 -0,02% 0 02% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ЗОРАН МИЛАНОВИЌ

премиер на Хрватска

Пред нас има многу работа и нема да се извлекуваме на тоа дека наследивме негативни трендови.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА

Реформата на Кривичниот законик одложена! Пак!

Во Собранието се стигнати измените во Законот за кривична постапка, според кои наместо од ноември оваа година, стартот на најкрупната реформа се одложува за 2014 година. Законот ќе започне да се применува во предвидениот рок само во рамките на Обвинителството за организиран криминал и корупција Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

О

бвинителството доби уште една шанса да се подготви за новиот Закон за кривична постапка. Измените и дополнувањата на Законот по амин од Владата стигнаа во Собрание. Во нив е предвидено наместо во ноември оваа година, стартот на револуционерната

реформа во кривичниот систем повторно да биде одложена за две години. Координативното тело за следење на процесот на имплементација на Законот во текот на својата работа констатирало дека територијалната примена е неизводливо решение, се вели во образложението на измените. Наместо тоа, бил донесен

Ќе се подготвува правосудната полиција Со одлука на обвинителот, кон крајот на минатата година е формиран истражен центар во Основното јавно обвинителство за гонење на организиран криминал и корупција. За потребите на центарот дополнително ќе се определува бројот на вработените и припадниците на правосудната полиција, како и времето на почнување со работа на истражниот центар. За таа цел,

во Собранието стигнаа и измените и дополнувањата на Законот за внатрешни работи, според кои се уредува начинот на остварување на соработката меѓу Министерството за внатрешни работи и Јавното обвинителство. Во нив е предвидено со посебен договор да се регулираат сите неопходни прашања во врска со упатувањето на полициски службеници.

Координативното тело за следење на процесот на имплементација на Законот за кривичната постапка, во чиј состав, меѓу другите, беа и министерот за надворешни работи, Блерим Беџети, јавниот обвинител Љупчо Шврговски и министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, констатирало дека територијалната примена е неизводливо решение. Поради тоа, заклучокот на координативното тело е примената на Законот да започне во предвидениот рок само за делата од областа на организираниот криминал. заклучок да се разгледа можноста примената на новиот Закон да започне во предвидениот рок само за делата од областа на организираниот криминал, односно само за Обвинителството за гонење на организиран криминал и корупција. „Овој пристап се примени при влегувањето во сила на овој Закон во Хрватска. Законот иницијално влезе во примена само за кривичните дела кои ги гони Одделот за борба против корупцијата и организираниот криминал (УСКОК)“, се наведува во документот. Акциониот план за имплементација на Законот предвидува издвојување на значителни финансиски средства кои Јавното обвинителство проценило дека во најголем дел ќе бидат наменети за реализација на потребните вработувања, како на јавни обвинители, така и на стручни и помошни служби. „Истовремено, постои и нужност од вложување во просторните капацитети, како и опрема, со посебен акцент на ИТтехнологијата, каде што состојбите се најзагрижувачки“, се вели во извештајот. Просторните проблеми, како што е

наведено во образложението, ќе бидат решени по преселувањето на Одделението за организиран криминал и корупција во просториите на Државниот архив кое, како што се наведува во „Оперативниот патоказ“ на Владата, е планирано да се реализира до крајот на јуни оваа година. „Овој објект ги задоволува безбедносните стандарди потребни за работата на обвинителите, а едновремено е и функционално блиску до новиот кривичен суд.“ Во поглед на нужната опрема за функционирање и работа на Обвинителството, средствата од ИПАпроектот за поддршка на кривично-правната реформа или околу 400.000 евра се доволни за обезбедување опрема за истражните центри. Јавниот обвинител Љупчо Шврговски и аналитичарите уште при носењето на овој Закон предупредуваа дека тој ќе мора да биде одложен доколку не бидат исполнети сите предуслови за обвинителите сигурно да ја преземат главната улога во истражната постапка.

Не уште една, уште сто пресуди од Хаг не ги отвораат вратите за НАТО! И нова пресуда во наша корист од Меѓународниот суд од правдата во Хаг нема да има корист... Веќе ниту за домашна употреба, анализираат експертите. На граѓаните им е јасно дека пресудата од Хаг, како што не донесе првиот пат, нема да донесе ништо ново и по втор пат. Со таквиот чекор, велат аналитичарите, ќе покажеме само крајна несериозност пред меѓународната заедница

Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

Н

а Македонија не & треба уште една авантура пред Меѓународниот суд на правдата во Хаг, сметаат алалитичарите. По првата пресуда, која беше во полза на Македонија, и јасните и очигледни последици од истата, на македонските граѓани не им е потребна уште една, Пирова победа. Евентуалната таква екскурзија на државниот врв ќе биде само на штета на Буџетот, бидејќи освен трошоци за правниот тим и судската постапка, и повторно да е во наша полза пресудата, јасно е дека последици од истата нема да има, анализираат тие. А колку точно чинеше и правата постапка пред судот од Владата до денес с$ уште не откриваат. Тоа на последниот брифинг јасно го потенцира и американскиот амбасадор во земјава, Пол Волерс. „САД нема да кажува дали би требало македонската Влада да преземе или не одредени чекори, но и по оваа пресуда ставот на Вашингтон е јасен - одлуката од Хаг не може да влијае на процесот за зачленување во НАТО. Процесот за членство е ист за сите држави од 1949 година до денес. За сите бил ист секогаш и таков ќе остане. НАТО функционира врз добро познати принципи и тие не може да бидат сменети“, дециден е Волерс. Државниот врв пак, с$ уште калкулира дали ќе се одлучи на таков чекор. Претседателот Ѓорге

Иванов вели дека правниот тим е подготвен и ги следи случувањата. „Привремената спогодба со Грција повторно беше прекршена на самитот на НАТО во Чикаго и се разгледуваат сите можни начини како да се реагира на тоа. Правниот тим што беше ангажиран ги следи сите настани и ќе биде направено она што е во најголема корист за Македонија“, рече претседателот Иванов.

Добро да се размисли!

Евентуалната уште една пресуда во наша корист од Меѓународниот суд на правдата во Хаг нема веќе да има корист ниту за домашна употреба, анализираат експертите. На граѓаните веќе им е јасно дека пресудата од Хаг, како што не донесе првиот пат, нема да донесе ништо ниво и по втор пат. Дури и најголемите скептици, кои имаа дилема во однос на ова прашање, по Самитот на НАТО во Чикаго се уверија дека меѓу правото и политиката не постои знак еднакво. Со таквиот чекор, велат аналитичарите, ќе покажеме само крајна несериозност пред меѓународната заедница. „Тоа би било удирање со глава во ѕид“, велат тие. Наместо втора апликација до Хаг, тие велат дека треба да се разгледаат другите опции кои & остануваат на земјава - потребата од Привремената спогодба или покренување на иницијативи во Обединетите нации.

„Мислам дека треба да се разгледаат сите опции кои ни стојат на располагање поврзани со Привремената спогодба, покренувањето на неколкуте иницијативи во рамките на Обединетите нации и евентуални чекори кон Хаг. Откако ќе се изврши длабинска анлизиа за сите можности, треба да се одлучи што понатаму. Начелно, втора апликација во Хаг не изгледа многу потребна, бидејќи нема ништо да промени“, вели поранешниот амбасадор Ристо Никовски. Универзитетскиот професор Стево Пендаровски вели дека би бил крајно зачуден доколку државниот врв се одлучи на таков чекор. „Јас и во 2008 година бев еден од ретките кога велев дека нема потреба од тужба во Хаг. Меѓу правото и политикита нема компромис. Сега, по Чикаго уште повеќе сум убеден дека нема потреба од таков чекор. Македонија пак ќе го добие тој спор, но истот пак нема да има последици во однос на нашето зачленување во НАТО и во ЕУ“, вели Пендаровски. Тој смета дека првата пресуда беше само добра основа за тие што имаа дилема дали една пресуда од Хаг може да влијае на нашето членство во НАТО. „По првата пресуда и последиците од неа, не верувам дека би оделе на втора тужба. Тоа крајно би ме изненадило и ме зачудило, бидејќи во најмала рака, тоа е небулоза“, вели Пендаровски.

Зошто нема потреба од уште една тужба?

1.

2.

3.

4.

ТУЖБАТА БИ БИЛА САМО ГОЛЕМ ТРОШОК НА ТОВАР НА ГРАЃАНИТЕ; НЕМА ДА ГИ ПРОМЕНИ ПРАВИЛАТА НА ИГРА ВО НАТО И ВО ЕУ; ПО ПОСЛЕДИЦИТЕ ОД ПРВАТА, НЕМА ВЕЌЕ ДА ИМА ЗНАЧЕЊЕ И ЗА ДОМАШНА УПОТРЕБА; ЌЕ ПОКАЖЕМЕ КРАЈНА НЕСЕРИОЗНОСТ ПРЕД МЕЃУНАРОДНАТА ЗАЕДНИЦА.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

ПОЛИТИКА 7

Нова демократија „удри“ по Груевски и Иванов

О

> БРОЈКА

свен во Скопје, името се најде и во предизборната реторика во Атина. Во соопштение потпишано од одговорниот за надворешна политика, Панос Панајотопулос, член на грчката Нова демократија, се вели дека македонскиот претседател Ѓорге Иванов и премиерот Никола Груевски со нерешавањето на проблемот со името го дестабилизираат Балканот. „Претседателот на Скопје покажува дека не научил ништо од исходот на Самитот на НАТО во Чикаго и од добиените резултати за неговата земја. Затоа, заедно со неговиот политички ментор, премиерот Груевски, продолжуваат со својот став да ја дестабилизираат безбедноста и стабилноста на Балканот, отфрлајќи ги иницијативите на Грција за изнаоѓање фер и трајно решение за нерешените прашања меѓу двете земји“, пишува во соопштението.

200

нови баратели на азил се регистрирани во Македонија од почетокот на оваа година, од кои најмногу, 92, се од Авганистан, соопшти министерот за труд и социјална работа, Спиро Ристовски. „По случувањата во Африка во изминатите неколку месеци, можеби и цела година наназад, се интензивира присуството на баратели на азил. Но, дефинитивно едно е јасно дека Република Македонија не е нивната крајна дестинација, туку е транзит“, рече Ристовски.

На седниците за пратенички прашања има с$, освен тоа што треба

С

едниците посветени на претенички прашања дефинитивно се на пат да ја загубат смислата. Настрана од традиционалното доцнење на премиерот од најмалку четириесетина минути, на последната седница пратениците цел час и половина потрошија на одговорите на прашањата од претходниот пат, во што предничеа претставниците на владејачкото мнозинство кои дополнително сакаа да се информираат за компирот во Беровско, за автошколите и за геодезијата. Откако конечно заврши овој дел, наредниот половина час повторно немаше пратенички прашања, туку процедурална расправија околку распоредот на пратениците на опозицијата на листата за прашување. Прв, откако се потрошија речиси два часа од седницата, прашуваше пратеникот на СДСМ, Јани Макрадули, кој побара премиерот да одговори на прашања поврзани со интервјуто за МИА на Никола Груевски по НАТО-самитот во Чикаго, и со реактуализираниот интерес за предлогот на Нимиц од 2005 година. Премиерот одговори со критика на политиката на СДСМ во спорот со Грција. Во својот последен обид Макрадули праша за висината на долгот на Владата кон македонските компании. Одговор не доби. Пред паузата остана време за само уште едно прашање, на пратеникот на ДПА, Имер Алиу, кој ја нападна министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкуловска, за антиалбанска политика во водењето на акцијата „Монструм“.

Од Струмица тргна за да стаса до Скопје - СДСМ во „работно лето“! Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

П

од мотото „Крени глас за иднината“ и од како што велат, победничка Струмица, СДСМ почна со теренскиот поход за освојување на власта. Серијата митинзи кои партијата ги најавува во акцијата „работно лето“ тргнаа од градот за кој лидерот Бранко Црвенковски вели дека нема дилеми околу изборот на кандидат за градоначалник - актуелниот градски татко Зоран Заев повторно ќе биде нивен адут за локалните избори догодина: “Ја избравме општина Струмица и градоначалникот Зоран Заев за почеток на нашата кампања за следните локални избори, како пример за идните кандидати за градоначалници на СДСМ, но и пример пред сиот народ како еден човек може максимално домаќински да вложува во развојот на градот. Заев без поголема поддршка од централната власт направи многу за општината. Локалната власт предводена од нашата партија ќе работи на проекти како во Струмица, со цел повеќе градови да бидат гасифицирани“, вели Црвенковски. Митинзите ќе траат цело лето, секој викенд во поголемите градови низ земјава. Од СДСМ велат дека стратегијата им е преку директен контакт со граѓаните да ги слушнат нивните проблеми, да им понудат решенија и да дебатираат за погрешните владини потези кои земјата ја чинат време и пари. Неколку дена пред митинзите, партиското раководство ќе допатува во општините, па прво ќе има тури низ селата. Во струмичкиот регион, врвот на СДСМ од канцелариите на Бихачка заврши на средби со граѓани и селани во Босилево, Василево, Ново Село. Секретарот Андреј Петров за „Капитал“ вели дека не се сомнева во исходот од оваа акција: „Ова што го правиме е нешто невидено досега во Македонија. Пред нас е исклучително важен период на обединување на сите граѓани. Одиме по сите села и по сите градови, спиеме по куќите на наши партиски активисти, сакаме да допреме до секого. На овој начин ќе ги промовираме и нашите кандидати за градоначланици. Има општини за кои немаме дилеми, еве на пример за Струмица, но за останатие ќе се прават анализи и тие најдобро се прават на овој начин. Сите викенди до 2 август ќе бидеме на терен. А од 2 август ќе се посветиме на централниот митинг кој ќе го направиме на 2 септември, во

Од СДСМ велат дека походот што вчеравечер го почнаа од Струмица ќе им бил победнички. Серијата митинзи кои летово ќе се одржуваат низ сите македонски градови, а во кои партијата на Бранко Црвенковски и нејзините политички партнери бараат поддршка од граѓаните за уривање на погубните владини политики, ја почнаа од градот каде што нивниот градоначалник, Зоран Заев, се уште води на анкетите за доверба кај гласачите. Скопје“, вели Петров. Тој додава дека не се занимаваат со реакциите на власта, зошто с$ што сега власта можела да направи е да биде исплашена за сопствената иднина: „ВМРО-ДПМНЕ не направи ниедна силна реформа, нема веќе што да понуди, а на ова што ние сега го преземаме, тие не можат да ни парираат“, вели Петров. Но, и во владејачката партија имаат иста реторика. Според премиерот Никола Груевски, токму СДСМ е таа партија што не успева да предложи ниту една реформа, па наместо тоа се занимава со дефокусирање на јавноста преку митинзи и слични активности. Груевски вели, дека нив не ги интересира што ќе работи Црвенковски летово: „СДСМ не нуди никакви проекти, никакви реформи и тие сега ќе организираат протести или митинзи. Ние нема да дозволиме тоа да н$ дефокусира. Ако се занимаваме со нивното дејствување треба да се дефокусираме. Тие нека го прават тоа што мислат дека треба, ние ќе продолжиме да работиме и ако работиме со исто темпо, јас сум убеден дека поддршката ќе ја добиеме и на локалните избори“,изјави премиерот во интервјуто за Канал 5, викендов. Како и да е, јасно е дека топката е веќе крената угоре. Двете најголеми партии во македонскиот блок, тргнаа во кампања. Локалните избори догодина, политичките аналитичари ги ценат за голем мегдан. Од нивните резултати секако ќе влијае развојот на настаните на домашната политичка сцена,

Бранко Црвенковски

Ја избравме општина Струмица и градоначалникот Зоран Заев за почеток на нашата кампања за следните локални избори, како пример за идните кандидати за градоначалници на СДСМ, но и пример пред сиот народ како еден човек може максимално домаќински да вложува во развојот на градот.

па оттука не чуди ниту силната партиска активност која почнува да зема замав цела година порано.

На Груевски и на Црвеновски не им се излегува од 2005 година

Во меѓувреме, додека трае распрвата за локалните избори, не стивнуваат ниту препукувањата меѓу премиерот Груевски и лидерот на СДСМ, Бранко Црвенковски, околу предлогот на медијаторот во спорот со Грција, Метју Нимиц, од далечната 2005 година с$ уште е актуелна. Груевски го обивни Црвенковски дека со изнесувањето документ кој патем има печат на државна тајна сакал да ја манипулира јавноста за наводно да докаже дека премиерот одбил сосема прифатлив и досега најдобар предлог од медијаторот. Сега Груевски тврди - предлогот не бил добар и ги нарушувал македонските идентитетски нишки. Обвинувањата на премиерот отидоа и чекор потаму. Во последното интервју, тој изјави дека опозиција ги руши македонските црвени линии, а дека Бранко Црвенковски секојдневно ги менува ставовите за спорот за името: „Деновиве беше отворено прашањето за 2008 година дека тогаш јас се согласив

Никола Груевски

СДСМ не нуди никакви проекти, никакви реформи и тие сега ќе организираат протести или митинзи. Ние нема да дозволиме тоа да н$ фокусира. Ако се занимаваме со нивното дејствување треба да се дефокусираме. Тие нека го прават тоа што мислат дека треба, ние ќе продолжиме да работиме и ако работиме со исто темпо, јас сум убеден дека поддршката ќе ја добиеме и на локалните избори.

со предлогот што го даде Нимиц да го ставиме на референдум. И сега да понудеше Нимиц пред Чикаго предлог, ако Грција го прифатеше и јас ќе прифатев да го ставиме на референдум за да кажеме сите што мислиме за него. Донекаде ги гледам штетни внатрешните препукувања по ова прашање, бидејќи ние не сме пред финале на решение. Во врска со ставот на Тито Петковски и на опозицијата, мене не ми е изненадување. Опозицијата подолг период води неконзистентна политика по ова прашање, а другата страна го следи тоа и прави проценка дека како минува времето нејзиниот контрапартнер е склон кон менување на своите позиции кон полоши и само треба да се чека погоден период кога ќе дојде политичка гарнитура која е спремна на секаков компромис. А тоа нас ни ја руши позицијата“, рече Груевски. Премиерот исто така кажа дека во моментов нема простор за оптимизам дека можно е скоро решение и приближување на позициите на двете држави: „Ние веќе една година немаме соговорник во Грција. Ако се избере стабилна влада, треба да видиме какви политики ќе води. Од тоа што генерално го зборуваат сите сакаат да водат крајно националистички политики. Сите имаат цврст став - ерга омнес, што би значело и промена на уставот на земјата во Македонија, позиција што ние категорично ја одбиваме и јасно им имаме укажано дека за такво нешто не може да се разговара. Ние сакаме компромис“, вели тој. Лидерот на опозицијата останува на тврдењето дека треба да се отвори дебатата за тој предлог и за таа временска точка од процесот на преговори со Грција. Изнесувањето државен документ во јавноста покрена лавина реакции - смеел ли Црвенковски да го стори тоа, прекршил ли закон, каква казна треба да сноси. И додека Агенцијата за безбедност на класифицирани документи истражува, Црвенковски вели дека досега не добил допис од Јавното обвинителство, а дека и ако добие покана за разговор, немало што да крие. Немам јас што да кријам. Цела Македонија треба да знае. Во едно се согласувам со Груевски, кога вели дека народот има право да ја знае вистината. Еве тоа е вистината. Што се кријат сега зад државни тајни, строго доверливо, зад обвинителства или некои други институции? Ако се работи за клучното прашање за иднината на македонскиот народ и македонската држава, тогаш граѓаните треба да знаат што точно се случило и кој што мисли да прави во наредниов период. Од Обвинителството, ден по објавувањето на документот информираа дека го побарале од телевизјата, ако не го добијат оттаму тогаш најавија дека ќе го бараат и од претседателот на СДСМ. Дирекцијата за безбедност на класифицирани информации потврди дека веднаш биле преземени мерки. Од нивна страна се изготвени решенија кои веќе биле доставени до лицата вклучени во прекршување на законските одредби.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

На локалните телевизии им се заканува стихијно затворање! Голем дел од локалните телевизии се во опасност од изумирање. Исклучувањето на аналогната телевизија и префрлањето во дигитално емитување на сигнал финансиски најмногу ќе удри врз локалните телевизии, предупредуваат познавачите Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

С

о исклучувањето на аналогните предаватели на локалните телевизии кои нема да станат регионални и да се префрлат на дигитален сигнал ќе им бидат укинати фреквенциите, по што може да ги изгубат и дозволите за радиодифузна дејност, предупредуваат познавачите. Ирена Арнаудова, сопственичка на ТВ М од Охрид вели дека локалните телевизии ќе треба да плаќаат огромни финансиски трошоци за дигитално емитување на операторот кој треба да го избере Агенцијата за електронски комуникации, кои ретко која телевизија ќе може да ги издржи. „Многу сме скептични во однос на тоа дали државата има стратегија што и како да прави со локалните телевизии. Рекоа дека прво ќе изберат оператор кој ќе ја изгради мрежата, а потоа АЕК ќе му ги поставува условите и ќе кажува која телевизија по колку треба да плаќа за дигиталниот пренос, што нема никаква бизнис-логика“, вели Арнаудова. Според неа, ако не сакаат да преминат во регионални телевизии, всушност, локалните телевизии ќе бидат суптилно исклучени. „Најмногу се плашиме од нестручноста, непознавањето и немањето стратегија на државата за да го реши нашиот проблем. Никој не ни дава информации за тоа колкави ќе бидат трошоците за нас и дали воопшто е економк

о

м

е

р

ц

и

ј

а

ски исплатлив целиот процес“, додава таа. Телевизиите во другите градови низ земјава се во слични недоумици. Гевгелија има само една приватна телевизија, ТВ Нова, која сака да си остане локална телевизија. „Функционирањето како регионална телевизија ќе биде проблематично за фреквенцијата, а исто така, можеби ќе бараат да платиме за лиценца, која можеби ќе чини 10.000 евра. Проблем е што не се знае колку ќе наплаќа операторот за дигиталниот сигнал, бидејќи ќе биде монопол“, вели сопственикот на ТВ Нова од Гевгелија, Ѓорѓи Џундов. Уредникот на вести Виолета Кожинкова од телевизијата Ирис од Штип вели дека иако телевизијата има желба од локална да стане регионална, префрлањето може да се одрази многу негативно. „Немаме доволно информации за целиот процес и за тоа кои се новите услови кои треба да се исполнат. Ние сакаме да преминеме регионално, но не знаеме како да се однесуваме и колку финансии ќе ни бидат потребни за ваквиот чекор“, вели Кожинкова. Советот за радиодифузија веќе започна со анкетирање на локалните телевизии за да го испита нивниот интерес за прераснување во регионални телевизии. Приватните национални телевизии со префрлањето на локалните во регионални телевизии л

е

н

о

г л

а

с

ќе добијат поголема конкуренција, велат од Советот за радиодифузија. Оние кои ќе можат да го претрпат финансискиот товар за дигитално емитување ќе бидат префрлени на регионално ниво, ќе зафаќаат поголема публика, ќе им пораснат рекламите и ќе имаат директен импакт врз пазарот на рекламирањето во земјава. Биљана Петковска, директор на Македонскиот институт за медиуми, вели дека е потребно институциите повеќе да се заложат за поголема транспарантност на процесот. „Процесот на дигитализација најмногу ќе удри на локалните телевизии и можно е да има реперкусии за одредени медиуми. Затворањето на кој било медиум го загрозува плурализмот во к

о

м

е

р

ц

и

ј

државата“, предупреди таа. Од Mинистерството за информатичко општество и администрација пак, велат дека АЕК во понатамошниот период ќе распишува јавни повици за доделување други локални мултиплекси за локално дигитално емитување, доколку има потреба. АЕК веќе распиша конкурс за избор на оператор за дигитално емитување на телевизиите. Според познавачите, само еден оператор во земјава има капацитет и ги исполнува условите за да ја изгради мрежата која се бара. Процесот на префрлање од аналогно во дигитално терестријално земско емитување на радиодифузерите Македонија треба да го заврши до јули следната година. а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

9

Совршенство во бизнисот нема, може само да се стремиме кон него

На првата Конференција за бизнис-извонредност во Македонија присутните деловни луѓе разбраа што с$ треба да направат за нивните компании да стигнат чекор поблизу до перфекцијата

и извршување. Ако тие три компоненти се во хармонија, ќе добиете извонредност. Ако една не е синхронизирана со другите, ќе се случи следново: ако имате добра стратегија, а лошо извршување, веројатно ќе ве купи некој друг, ако пак имате погрешна стратегија, а добро извршување, веројатно ќе пропаднете“, рече Илијанчо Гаговски, директор на Мајкрософт Македонија, на панелот каде што заедно со уште неколку топ-менаџери од земјава дискутираа на темата како до бизнис-извонредност. Кристијан Даниловски од Fx3x истакна дека за нив, коишто работат на глобалниот пазар за филмски визуелни ефекти каде што работите се менуваат секој ден, извонредноста не е прашање на избор или желба, туку прашање дали ќе бидат конкурентни или не. Кочо Анѓушев, којшто е инволвиран во три бизнис-сегменти, а воедно е и универзитетски професор, истакна дека не може да се постигне бизнис-извонредност без да ги мотивирате луѓето, односно добро да ги платите, затоа што на крајот на денот, сите работиме за некој интерес. „Ако некој нема мотив да работи за интересот

Игор Петровски igor@kapital.com.mk

Н

екои менаџери сметаат дека извонредноста е достижна и во нивните компании ја имаат, а сега борбата е како таа да се задржи. Други, пак, сметаат дека извонредноста, всушност, и не може да се достигне, затоа што тоа би значело дека како компанија или како луѓе сме го достигнале сорвшенството, а совршенство не постои, туку само може да се трудиме секој нов ден да бидеме с$ подобри и да се стремиме кон него. Во секој случај, сите присутни на првата Конференција за бизнис-извонредност во Македонија што се одржа минатиот четврток, имаа можност од присутните говорници – познати личности од бизнисот, консултанти и академски експерти – да научат нешто за различните аспекти што го сочинуваат целокупниот мозаик на бизнис-

извонредноста. Настанот, инаку познат под меѓународното име Business Excelence Show, беше всушност целодневно мултимедијално шоу, коешто опфати предавања, панел-дискусии, видеопроекции и јавувања во живо на светски експерти. Темите што се обработија се најразлични фактори што придонесуваат за доближување до извонредноста – стандардите за квалитет, стратегиите за односи со клиентите, подобрување на конкурентноста заради поголем узвоз, ангажирање на менаџмент-консултанти, стратегии за односи со јавност, корпоративна општествена одговорност и многу други. „Извонредноста значи различни работи за различни организации, за различни луѓе. Како јас ја гледам? Секоја организација има три клучни аспекти во своето работење: стратегија, луѓе к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

на компанијата, остварувајќи го воедно својот интерес, тој нема да придонесе за приближување кон извонредноста“, смета Анѓушев. Интересна мисла имаше Златко Муцунски, директорот на Порше Македонија, кој лично не верува во извонредност, затоа што тоа е невозможна категорија. „Верувам во промена, во тежнеење да се биде подобар, да се постигне нешто блиску до извонредноста. Ако за производите што биле измислени пред 100 години, се сметало дека се извонредни, ние би застанале со технолошкиот развој во тоа време“, рече Муцунски. Тој додаде дека во неговата компанија не толерираат просечност, затоа што таа е најголем непријател на извонредноста, туку се посветени на постигнување најголемо задоволство на своите клиенти. Конференцијата за бизнис-извонредност ја организираа компанијата Una Logica, Европскиот центар за мир и развој од Белград, како и македонскиот Национален центар за развој на иновациите и претприемачкото учење, со поддршка на повеќе домашни и странски компании, бизнискомори и невладини организации.

КАПИТАЛ понеделник 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Ново осигурително брокерско друштво на пазарот

Од кого Пешевски бара нов модел за продажба на ОХИС?

> БРОЈКА

30

П

очна со работа ново друштво за посредување при осигурување за сите правни и физички лица. Станува збор за осигурителното брокерско друштво ЦЕРТУС кое по Скопје во своите развојни планови предвидува отворање на уште најмалку две експозитури во главниот град, како и нови експозитури во Штип, Гевгелија, Охрид и во Тетово. Во портфолиото на друштвото се вклучени сите видови осигурување во соработка со сите осигурителни компании кај нас. ЦЕРТУС е специјализиран во областа на неживотно и животно осигурување.

П

родажбата на ОХИС, откако пропадна последниот тендер, на кој не беше доставена ниту една понуда, повторно ќе биде разгледувана на некоја седница на Економскиот совет. Вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, вели дека Владата очекувала на последниот тендер да добие барем КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ една понуда. Банка 3м 6м 24м 36м „Но, сепак, секогаш кога Владата настојува, се чини, да задржи Комерцијална 3,60%вработени 4,60%во друштвата 7,40% кои 7,70% што поголем банка број или сите се предмет Тутунска банка тоа не 3,50% 4,50% 7,50% наНЛБ приватизација, наидува на особено 7,00% голем прием Стопанска банка 3,20%потребно 4,00% 6,65% 6,85% кај инвеститорите. Ќе биде да се направи одредено приспособување на моделот, да се најде7,00% стратешки Шпаркасе банка 3,50% но интенцијата 4,50% 6,50% партнер за ОХИС, но и4,30% за другите4,80% претпријатија и Охридскаибанка 5,50% останува 6,00% понатаму“, изјави Пешевски. дека се Прокредит банка 3,40% Тој потенцира 4,40% 7,10%сега не7,30% размислува за отпуштање вработени од ОХИС. На последниот ТТК банка 3,50% 4,40% 7,40% 7,70% тендер за продажба на ОХИС не беше доставена ниту една пријава, Алфа банка 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% иако четири компании подигнаа тендерска документација.

дена ќе имаат посебните тимови кои ќе се формираат во Владата за да достават предлог-мерки и активности за унапредување на условите во повеќе области коишто се оценуваат во рамки на Глобалниот инвестициски индекс кои се значајни за подобрување на системот за поддршка на претприемништвото и иновациите во државата. Ова се насоките коишто минатата недела ги донесе владиниот Комитет за претприемништво и иновации.

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Young derm на Алкалоид 0,13%со нов дизајн и атрактивна кампања КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

а

тестираната формула на Young derm е со докажана ефикасност 1,74%Дерматолошки и зад неа стои експертизата на реномираната компанија. Со новиот имиџ и кампања претендира да стане нов идол на младите

3,21%

Силвана Жежова

К

silvana@kapital.com.mk

олекцијата Young derm од Алкалоид, која е наменета за нега на кожата на младата публика, доби и на NASDAQ нов дизајн. Дерматолошки тестираната формула со докажана ефикасност, зад која стои експертизата на реномираната компанија, е со нов имиџ привлечен за ерзата во Саомладите. Од Алкалоид велат дека на редизајнот на производот работеле 10 месеци, биле спроведени две квалитативни истражувања на пазарот за навиките, ставовите и преференциите на младата публика – тинејџери на возраст од 12 компании до 17 години. Оваа целна публика во голема мера учествувала во креирањето на новиот изглед на производот – трендовски и близок до корисниците. „Колекцијата Young derm ќе ни компании од се проширува и понатаму. Алкалоид континуирано се залага за развој и раст на сите наши брендови“, изјави Дарко Ненов, брендменаџер во Алкалоид. Истражувањата на компанијата покажале дека

речиси 90% од испитаниците имаат свои идоли со кои сонуваат да се сретнат, да се фотографираат и да комуницираат. Затоа и изборот на главните ликови во новата кампања за производот Young derm падна на македонскиот идол Јана Бурчевска и хипхоперот Тони Зен. „Предизвикот за креирањето на медиумската кампања беше преголем. Главната цел беше да се направи спот, кој не само што ќе го промовира новото пакување на производот, туку и ќе предизвика интерес меѓу младите“, додаде Ненов. За целите на кампањата, нашата позната креаторка Росица Мршиќ дизајнираше маичка со препознатливи елементи, трендовски форми и бои, инспирирана од динамичното секојдневие и од типичниот тинејџерски стил на изразување и на облекување. „Ова ќе биде комплетна кампања, која Алкалоид а.д. ја креираше заедно со Концепт маркетингкомуникации, во извонредна техничка изведба на студиото за продукцијата

1,17%

2,01%

0,29%

0,18%

0,32%

+

рани на берзата

0,77%

тирани на

31.05.2012

Топлификација Попова Кула Жито Полог Тетово Млаз Богданци Кјуби Македонија 31.05.2012

Гранит Скопје Македонски Телеком Алкалоид Бетон

-

Вертиго вижуалс. Музиката, специјално за ТВ-спотот Young derm, ја направи Јован Јованов, текстот е на Тони Зен, а наскоро се очекува пуштање на целосната верзија на песната во македонскиот етер“, велат од компанијата. Креирана е интернет-страница и страница на aФејсбук за колекцијата, ќе следуваат промоции на местата на продажба, а со свои стручни совети за нега на тинејџерската кожа ќе учествува дерматолошката ординација Д-р Анчевски. Како централна активност на кампањата, Алкалоид најави промотивен настан кој ќе се случи на 10 јуни во Градскиот парк пред Школка, кој ќе го означи крајот на учебната година и ќе ги подготви тинејџерите за долгото топло лето со Young derm.

раст

пад

-0,21% -0,13% -0,03% -0,02%

нова цена

2.482,00 20,00 2.000,00 295,00 1.377,00

нова цена

475,00 471,00 4.099,00 5.000,00

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,40% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,69% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,97% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1,06% 0,39%

1 недела 3,18%

1м 4,18%

3м 4,98%

Рочност СКИБОР МКДОНИА

преку ноќ 2,20% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,40% 0,69% 0,97% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93%

4,00% 12,00% 6,00%

Стапка на инфлација 5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 23.115.928,33 0,73% 0,11% 35.506.018,55 0,19%

12м 1,27% 1,26% 1M 1,06% -3,13% 0,39% -3,06%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.414.894,59

-1,71%

1 недела43.637.514,56 1м 3,18% 20.246.792,91 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5812 49,5105 77,1936 51,2749 48,1075 48,3787

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-7,54%

-6,38%

-26,83%

-3,56%

29.05.2012

-11,68%

-5,70%

-18,05%

-6,35%

29.05.2012

-3,91%

-4,38%

-15,20%

-3,27%

30.05.2012

3м-5,58% -4,15% 4,98%

-10,02%

-3,26%

-11,63%

-1,82%

30.05.2012

-6,88%

-5,67%

-33,92%

-5,44%

30.05.2012

25.026.978,92

-1,15%

-4,35%

1,01%

-14,16%

1,68%

30.05.2012

49.345.472,14

0,34%

0,51%

3,45%

4,20%

2,63%

30.05.2012

42.881.632,19 0,24% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,80%

1,63%

3,24%

1,34%

30.05.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА

КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

+9,99% +5,26% +2,20% +1,03% +0,44%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

четврток - 31.05.2012 3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 04.06.2012

11 > БРОЈКА

Ќе се либерализира транспортот меѓу Македонија и Полска

T-Мобиле со нови тарифни постпејд-модели

3

Н

а состанокот на Македонско-полската мешовита комисија за меѓународен патен сообраќај за стока и патници, што се одржа изминативе два дена во Скопје, потпишан е протокол со кој се предвидува либерализација на превозот на стока меѓу Македонија и Полска. Од Министерството за транспорт соопштија дека претставници од ресорните министерства на двете земји утврдиле нацрт-текст на протокол, односно дипломатска нота за извршување на Спогодбата за меѓународен патен превоз меѓу Македонија и Полска, со која се предвидува либерализација на билатералниот и на транзитниот превоз меѓу двете земји. Таа ќе стапи на сила во моментот на потпишување на протоколот или размена на дипломатската нота од надлежните министри. Македонија е првата земја која не е членка на Европската унија со која Полска ќе воспоставува превоз без режим на дозволи. Двете делегации се договорија за 2012 година да разменат дополнителен контингент од по 500 дозволи за и од трети земји и утврдија прелиминарната квота на дозволи за 2013 година да изнесува по 1.000 дозволи. Договорено е дозволите за превоз на стоки разменети во тековната година да важат до 31 јануари наредната година.

T

години по ред паѓа домашното производство на пијалaци, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика. Во 2009 година, падот на производството на пијалаци изнесува само 0,3%, но веќе во 2010 година падот оди до 9,2%. Најголемиот пад во оваа индустриска гранка е регистриран минатата година, од дури 13,3%.

-Мобиле Македонија од 1 јуни воведе нови тарифни постпејдмодели, со намалени цени и зголемени придобивки за сите постпејд приватни и бизнис-корисници. Со новата понуда, постпејдкорисниците во рамките на месечна претплата од 599 денари можат да зборуваат слободно и без ограничувања кон 1,5 милиони корисници на T-Мобиле и T-Home. За месечна претплата од 599 денари, освен неограничените разговори кон T-Мобиле и T-Home, корисниците можат да зборуваат за 0 денари и кон останатите мрежи. Новите тарифни модели вклучуваат и до три пати повеќе мобилен интернет. Бизнис тарифните модели пак, вклучуваат неограничени разговори кон T-Мобиле и T-Home, 0 денари разговор кон други мрежи, мобилен Интернет, како и бесплатни разговори во рамките на компанијата. „Динамичното време бара сите услуги да функционираат беспрекорно добро, секогаш и насекаде. Затоа, ние секогаш се трудиме на корисниците да им овозможиме одлични услуги, модерни и иновативни решенија, со кои ќе се задоволат комуникациските потреби на секој човек во движење“, изјави Жарко Луковски, главен извршен директор на T-Мобиле Македонија.

Од најавени 400 мали хидроцентрали струја произведуваат само две Од 2006 година до денес, Владата склучи договор за изградба на само 68 мали хидроцентрали, од вкупно 400. Од нив, изградени се само пет, а струја произведуваат само две

гигават-часови струја годишно треба да произведуваат 400 мали години од потпишувањето на договорот. Досега не хидроцентрали, што е речиси колку сме одзеле ниту една концесија, иако имавме неколку годишното производство на с$ уште проблеми на терен со општините и со населението. неизградените Чебрен и Галиште или Имавме, на пример, проблем со општина Сопиште, колку на Вардарска долина. каде што концесионерот ППЦ треба да гради, но проблемите се надминати и очекувам дека наскоро ќе почнат градежните работи. Факт е дека концесионерите се жалат, многу чекаат за добивање какви било дозволи и согласности од институциите. Но, со одлука на Влада решивме секое доцнење по вина на надлежната институција, да го продолжиме рокот за изградба за онолку за колку концесионерот чекал да добие каква било согласност или мислење од некоја институција“, изјави министерот една година за да почнат да произведуваат струја. Сараќини во четвртокот на Форум за развој на Но, промена на Законот за води или на идните мали хидроцентрали, регулатива, финансирање концесиски договори засега нема. ФЈУЧЕРСИ и инвестициски предизвици, организиран од Нерешените имотно-правни односи, неподготвеноста Меѓународната финансиска корпорација. на администрацијата и долгите процедури се НАФТА Министерот за животна средина, Адеми, пак, само дел од проблемите кои ја оневозможуваат ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС признава дека концесионерите се жалат дека рокот за навремената изградба на малите хидроцентрали во 87,60 2,40 концесионирање почнува веднаш по потпишување на земјава. Постојните инвеститори на овие електрани договорот, иако нив им биле за „Капитал“ признаваат дека доцнат со изградба BRENTпотребни најмалку две ЗА ЗАТОПЛ. години да ја изградат електраната и уште најмалку 276.330 поради лошо скроената тендерска документација.

103,49

Катерина Попоска

И

poposka@kapital.com.mk

ако Владата уште во 2006 година си постави рок до 2013 година да се изгра дат сите 4 0 0 ма ли хидроелектрани, фактичката состојба го руши оптимизмот дека проектот ќе биде успешен. Од најавените 400 мали хидроцентрали за период од шест години иградени се само пет. Од нив, само две произведуваат струја. Владата досега потпиша само 68 договори со концесионерите. Министрите за економија и за животна средина, Ваљон Сараќини и Абдулаќим Адеми, и покрај фактичката состојба не мислат МАКЕДОНСКА БЕРЗА дека проектот „400 мали хидроцентрали“ доживеа МБИСвесни 10 фијаско. за проблемите со кои се соочуваат инвеститорите 1.968,00 на малите хидроцентрали, министрите засега нема да ги олеснат начините за побрза МБИД изградба на овие електрани.

1.827,89 „Условот за концесионерите во договорот е малата ОМБ хидроцентрала да биде завршена во рок од три

120,58

1.200

+0,48% -0,01% 0,00%

-0,25% +0,02%

-0,83% -1,62%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 31.05.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.968,00 448,17 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.827,89 1.672,34 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,58

SASX 10 +0,48% +0,21% 724,40

-0,01% SOFIX 299,96 0,00% ATHEX

-2,17%

527,71

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 448,17 12.419,86

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

27,91$/унца

7.498,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

+0,21% -1,28%

NASDAQ 2.837,36

561,50,$/бушел

3.000 3.000 3.000

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 527,71 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-1,76%

FTSE 100 5.312,77

+0,29%

1.800 1.800 1.800

-1,28% -0,10% SWISS

DOW JONES

5.925,38

SBITOP 534,34

-2,17%

+3,21%

1.374.50$/бушел

S&P 500 1.313,32

DOW БИП JONES 30,00 12.419,86

330,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Ласта

200,00

BRAZIL BOVESPA -1,43% -2,01% 53.533,25 АЗИЈА ИНДЕКСИ 26,49

Кока

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

-1,05%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 112,72

-0,32%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 719,49

3.030,42

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,57%

-1,76%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.312,77

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.274,45

-0,77%

16.312,15 FTSE 100

-0,10%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.030,42

Поуње -12,28% BRAZIL BOVESPA

-1,43% 53.533,25 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 329,00

+19,49%

.

DAX Истрабенз 6.274,45 1.100,00

+0,29%

-6,53%

-2,01%

1,60

-1,76% 5.312,77БЕРЗА +0,29% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Пивоварна

8,40

+5,00%

SWISS Нова.кред.

-0,10% +0,18% -15,38% 5.925,38 -16,67% 25,00

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

31.05.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +9,99% 2.482,00

Топлификација NIKKEI 225 Попова Кула +5,26% 8.542,73 Жито Полог Тетово +2,20% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Млаз Богданци +1,03% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Кјуби Македонија +0,44%

+0,18%

-1,05%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 103,49

1565,10$/унца

СРЕБРО 27,91$/унца

БАКАР 7.498,50

-0,25% +0,02%

ПРИРОДЕН ГАС 2,40

ЗА ЗАТОПЛ.

276.330

МЕТАЛИ

-0,04% -0,28% -0,6%

НИКЕЛ

16.472,50

АЛУМИНИУМ 2.013,50

ЧЕЛИК 425.00.00$/унца

-0,83% -1,62%

+0,2% +0,8% /

+15,11%

25,01

+14,52%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Поуње

Ап.Медена ЕВРОПА ИНДЕКСИ -24,85% -17,78% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани Цетисна париската Еуронекст берза

25,20

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 5.925,38

87,60

ЗЛАТО

Интершпед +11,11% NASDAQ +10,00% -1,28% -1,17% 2.837,36

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.542,73 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.629,52 ДЕН ДО 15Ч.

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Диоки

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 527,71

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

-1,17% S&P 500 +0,18% 1.313,32

NASDAQ 2.837,36

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+3,21%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.419,86 Заеднички индекс 30 6.274,45

-1,21% SOFIX СОЈА +0,12% +0,06% 299,96

+0,24% +0,13% +3,45% -1,74% -1,27%

2``0.00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 724,40

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -0,88% РЕГИОН

Главен индекс на Белградската берза 653,00$/бушел

-2,01% -1,74%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

BELEX15 ПЧЕНИЦА 448,17 CROBEX КАФЕ 1.672,34 1,65/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 53.533,25 299,96

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

-1,17% +0,13% +0,21%

SASX 10 724,40

берзата, без финансиски компании

-2,17%

SBITOP 534,34

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,12% -1,43%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.030,42

1565,10$/унца

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.672,34 1.313,32

2.600 2.600 2.600

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,01%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.472,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 2.013,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 425.00.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,04% +0,2% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,28% +0,8% 2.200 2.200 2.200 +0,48% 1.968,00 -1,74% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД -0,6% / -0,01% 1.800 1.800 1.800 1.827,89 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ +3,21% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,58 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,13%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 534,34

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,48%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,12%

Австриската енергетска компанија Energy Zotter Bay доцни со изградбата на првите мали хидроцентрали од вкупно 16 за кои во јули 2009 година доби концесии за вода. Иако најави дека во февруари 2010 година ќе почнат да ги произведуваат и првите киловат-часови струја од неколкуте мали хидроцентрали досега изградиле само две. Управителот на фирмата во земјава, Самоил Целевски, за „Капитал“ вели дека и понатаму сакаат да ги градат електраните за кои добиле концесија.

HANG SENG 20,00 18.629,52 2.000,00

561,50,$/бушел

ПЧЕНИЦА 653,00$/бушел

КАФЕ 1,65/бушел

СУРОВИНИ

-0,88% -1,21% +0,06%

КАКАО

2``0.00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.374.50$/бушел

+0,24% +3,45% -1,27%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,32%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

295,00 1.377,00

ПЧЕНКА

БИП

30,00

+11,11%

Интершпед

330,00

+10,00%

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМЕНТАРИ АНАЛИЗИ Пол Кругман

нобеловец и економски аналитичар

Европејците се бунат против штедењето

Ф Што не чини со кратењето на трошоците како решение за европските проблеми? Еден одговор е тој што вилата на доверба не постои, т.е. идејата дека намалувањето на потрошувачката на владата некако ќе ја поттикне засилената потрошувачка на фирмите и на граѓаните во последните две години го поби реалното искуство

ранцузите се бунат. Грците се бунат. А, веќе беше и време. Во двете држави на 6 мај беа одржани избори, кои вусшност беа реферндуми за моменталната европска економска стратегија, а во двете држави гласачите го искажаа своето несогласување. Не се знае колку брзо овие гласања ќе доведат до промена на политиката, но време за промена на стратегијата за заздравување преку мерки на штедење снемува и тоа е добро. Тоа не можевте да го чуете од стандардните скептици во текот на предизборната кампања. Беше помалку смешно да се види како апостолите на ортодоксната политика на внимателниот и благ Франсоа Оланд се обидуваат да ги прикажат како закана. „Поприлично е опасен“, пишува „Економист“, „а вистински верува во потребата за создавање почесно општество“. Каква грозотија! Јасно е дека победата на Оланд значи крај на „Меркози“, француско-германската основа која во изминатите две години наметнуваше режим на штедење. Ова би бил „опасен“ развој на настаните ако таа стратегија воопшто дадеше резултати или воопшто да имаше разумни шанси за тоа. Но, не беше така, а време е да се продолжи понатаму. Што не чини со кратењето на трошоците како решение за европските проблеми? Еден одговор е тој што вилата на доверба не постои, т.е. идејата дека намалувањето на потрошувачката на владата некако ќе ја поттикне засилената потрошувачка на фирмите и на граѓаните во последните две години го поби реалното искуство. Се покажа дека намалувањето на к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

потрошувачката економијата во криза ја турка во уште подлабока криза. Напротив, страдањето ни на еден начин не се исплати. Да се потсетиме на примерот на Ирска, која во оваа криза се држеше храбро и наметна жестоки мерки за штедење за повторно да ја придобие милоста на пазарот на обврзници. Ако преовладувачкиот став е исптравен, тоа би требало да упали. Вербата во тој став беше толку силна што некои припадници на европската политичка елита тврдеа дека ирските мерки за штедење запалиле и дека ирската економија почнала да заздравува. Но, тоа не се случи. Иако тоа од весниците не може да се сфати, трошоците за кредитирање на Ирска и понатаму се значителнно поголеми од трошоците за Шпанија и Италија, а посебно за Германија. Која е тогаш другата можност? Едно е решението, а тоа решение има повеќе смисла отколку што кој било во Европа може да признае – да се растури еврозоната. Европа не би била во ваков хаос ако Грција и понатаму ја имаше драхмата, Шпанија пезетата, Ирска фунтата и така натаму, бидејќи Грција и Шпанија и понатаму би го имале она што денес го немаат, а тоа е девалвација, брз начин за повторно воспоставување на конкурентноста и зголемување на извозот. Како противтежа на тажната приказна за Ирска, да се потсетиме на Исланд, кој беше првата станица на финансиската криза, но реагираше со девалвација на круната, а и храбро дозволи домашните банки да пропаднат. Секако може да се каже дека Исланд доживува заздравување кое Ирска требаше да го доживее. Меѓутоа, распаѓањето на еврозоната ќе донесе хаос, а тоа би било и голем пораз за „европскиот проект“, долгогодишното промовирање л

е

н

о

г л

а

с

и

на мирот и демократијата преку блиска интеграција. Постои ли некој друг начин? Да, постои, а Германците покажаа како тоа може да се постигне. За жал, не ја сфатија поуката од сопственото искуство. Кога разговарате со германските политичари и мислители за кризата во еврозоната, со задоволство истакнуваат дека и нивната економија била во тешка ситуација на почетокот од минатата деценија, но успеала да заздрави. Но, нерадо признаваат дека за заздравувањето е заслужен трговскиот суфицит во споредба со другите европски земји, посебно во односите со државите кои денес се во криза, кои растеа и бележеа натпросечна инфлација поради ниските каматни стапки. Европските земји во криза може да го повторуваат германскиот успех ако се најдат во еднакво поволни околности, т.е. ако остатокот од Европа, а посебно Германија бележи раст на инфлацијата. Затоа германското искуство не е, како што тврдат Германците, аргумент за еднозначни мерки за штедење во јужна Европа, туку аргумент во корист на експанзивната политика во другите сегменти. Особено Европската централна банка треба да се откаже од опседнатоста со инфлацијата и да се насочи кон раст. На Германците ваков заклучок не им се допаѓа, а ни на раководството на централната банка. Ќе се држат до своите фантазии за успех преку страдање и ќе опстанат на идејата дека нивната неуспешна стратегија е единствениот одговорен пристап. Но, се чини Елисејската палата веќе нема да им дава безусловна поддршка, а тоа значи дека и еврото и европскиот проект денес имаат повеќе шанси за опстанок отколку пред неколку дена.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Банкарска унија на повидок!? Европскиот механизам за стабилност, кој ќе започне да делува од јули, не ќе може директно да им позајмува пари на банките, туку само на државите.Европската комисија во својот последен извештај нуди препораки за формирање банкарска унија и поголема контрола на овој сектор

ОЛИ РЕН

ЖОСЕ МАНУЕЛ БАРОСО

МАРИО ДРАГИ

европски комесар за монетарна политика

претседател на Европска комисија

претседател на Европска централна банка

celeska@kapital.com.mk

“

“

“

врозоната мора да го зголеми економскиот раст и да го намали долгот доколку има намера да ја врати довербата на инвеститорите, но исто така, треба да се насочи кон основање банкарска унија, да размисли за издавање еврообврзници и да дозволи докапитализација на банките од својот постојан фонд за помош, препорача Европската комисија (ЕК) во својот последен извештај. Во извештајот, во кој е зацртана економската стратегија на еврозоната, Комисијата посебно ја истакна загриженоста на пазарот поради проблемите со шпанскиот банкарски сектор, како и трошоците кои ги прави шпанската влада со цел да го спаси - фактори поради кои трошоците за задолжување на Шпанија достигнаа неодржливо ниво. Инвеститорите се плашат дека шпанскиот систем на јавни финансии, кој веќе се мачи да го намали буџетскиот дефицит, ќе стане неодржлив ако мора да се спасуваат банките, од кои повеќето издавале лоши станбени кредити. ЕК во својот извештај вели дека „маѓепсаниот круг на лоши банки и задолжени држави кои позајмуваат една

од друга мора да се прекине“. Формирањето банкарска унија ќе претставува важен додаток во моменталната структурна економска и монетарна унија, велат од Комисијата. ЕК наведува дека директното позајмување од фондот за помош може да ја пресече врската меѓу банката и државата, пишува во документот. Европскиот стабилизациски механизам (ЕСМ), кој трба да почне да функционира од јули, сега не може директно да им позајмува на банките, туку само на државите, дури и во конкретните случаи за докапитализација на банките. Со цел тоа да се промени, земјите од еврозоната треба да го променат законот со кој ЕСМ е воспоставен и кој некои од земјите на Европската унија (ЕУ) веќе го ратификуваа. Но, аналитичарите велат дека времето за тоа веќе истекува, посебно поради с$ поголемиот број шпански проблеми. Германија пак, силно се спротивставува на тоа ЕСМ директно да ги докапитализира банките, за разлика од Шпанија, на која тоа најмногу & одговара.Истакнувајќи ја итноста за спасување на банкарскиот сектор, ЕК минатата недела истакна дека банкарскиот сектор од еврозоната треба да се регулира целосно, а трошоците од

Васе Целеска

Е

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

Формирањето банкарска унија може да доведе до повторно отворање на европските договори, што ќе претставува ризик.

г л

а

с

Банкарската унија би содржела и интегрирана финансиска супервизија и единствена шема за гаранција на депозитите.

тоа да се поделат. „Потребни се амбициозни чекори за подлабока фискална интеграција. Дури и пред да започне кризата беше познато дека моделот на ЕУ за прекугранично банкарство не е стабилен“, се вели во извештајот на ЕК, во кој пишува и дека финансиската криза ја доведе стабилноста на еврозоната на работ од распаѓање. И претседателот на ЕК, Жозе Мануел Баросо, смета дека на ЕСМ треба да му се даде можност директно да им помага на банките во неволја доколку се заклучи дека има потреба од тоа. Европскиот комесар за монетарна политика, Оли Рен, предупреди дека овој предлог на ЕК може да доведе до повторно отворање на европските договори, а тоа ќе претставува ризик во поглед на моменталната ситуација во Унијата. Ко м и с и ј ат а в о с в ој о т и з в е ш т ај п о н уд и и специфични препораки за презадолжените з емј и, н о и з а п оз д р а в ите е ко н о м и и и з а тоа како д а менаџираат со национа лните бу џети и д а ги ко нтр олир аат тр о ш о ците. На Шпанија, ќе & биде потребна уште една година, наместо до 2013 до 2014 година, да го доведе буџетскиот дефицит на ниво на последните к

о

м

е

р

ц

и

ј

Еврозоната треба на централизиран начин да ги примора своите ослабени банки да се преструктурираат.

европски прописи, односно на 3% од брутодомашниот производ (БДП). Рен смета дека на Шпанија треба да & се овозможи тоа само ако успее да воспостави ефективна контрола на трошењето во полуавтономните региони и ако презентира солидни двегодишни буџетски планови за 2013 и 2014 година. Шпанските трошоци за задолжување минатата недела дополнително пораснаа за 6,67%, а пазарот на капитал во Мадрид падна на најниско ниво во последните девет години, бидејќи инвеститорите се преплашени од состојбата на банкарскиот систем. Од друга страна, на Франција, како и на многу други земји од еврозоната, Комисијата & препорачува да се воспостават нови мерки на пазарот на труд со цел постарите работници да бидат вработени што подолго, а исто така, да се стимулира и вработувањето на младите. ЕК предлага и Ирска да го коригира својот буџетски дефицит оваа година и да се преземат поголеми мерки за намалување на стапката на невработеност кај младите.Европските лидери треба да ги земат предвид предлозите на ЕК пред да донесат каква било одлука на големиот самит во јуни. а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 04.06.2012

15

ФЕЉТОН

51

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ГЛАВА 6: ПОРАСТ ВО ПЕРИОД НА ТУРБУЛЕНЦИЈA

Постигнување одржливост на деловно претпријатие

НЕКОЛКУ ПОФАЛБИ ЗА „ХАОТИКА“ ОД ЦЕЛИОТ СВЕТ Денес мал број деловни лидери навистина разбираат што ќе се промени во нивната индустрија по тешката кредитна криза од 2008-2009 година. Секоја индустрија ќе игра според нови правила. „Хаотика“ е неопходно четиво за тие што сакаат да бидат победници во текот на овие турбулентни и неизвесни времиња“ СТЕФАН БАРДЕН главен извршен директор, Northern Foods plc. Во „Хаотика“, Филип Котлер и Џон Каслионе го објаснуваат новиот турбулентен светски поредок. Хаотика обезбедува моќно и соодветно упатство за новата реалност“ СТЈУАРТ КРЕИНЕР издавач на Business Strategy Review, создавач на Тинкерс 50, ОК „Хаотика“ на деловните лидери им дава драгоцена рамка, која ќе им помогне мудро да ги водат своите претпријатија низ турбуленцијата на современите пазари. Таа, дефинитивно, претставува навигациска мапа за секој деловен лидер денес и за нашата хаотична иднина.“ ВОЛТЕР ЏОРЏО СКОТ еминентен професор, Универзитет Католика дел сакро куоре, Милано, Италија

Тој што се брани мора секогаш да се стреми да се преориентира кон напад; штом ги здобил предностите на одбраната КАРЛ ФИЛИП ГОТФРИД ФОН КЛАУЗЕВИЦ, „За војната“

Бизнисот не е водење војна. Во деловниот свет денес, конкурент може да биде и еден од вашите клиенти, снабдувачи, дистрибутери или инвеститори. Така, водењето бизнис како војна би значело и нанесување штета на себеси

Б

ИЗНИСОТ НЕ Е водење војна, спротивно на тоа што стана популарна деловна тема и книжевен жанр во 90-тите години од минатиот век. Во деловниот свет денес конкурент може, исто така, да биде и еден од вашите клиенти, снабдувачи, дистрибутери или инвеститори. Еден ентитет може да игра многубројни улоги, така, уништувањето на еден конкурент би можело да значи и нанесување штета на себеси.

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

Може да изгледа чудно што ја почнуваме дискусијата за одржливост на деловно претпријатие (Business Enterprise Sustainability - BES) со цитат на еден од најбрилијантните воени стратези во историјата, Карл фон Клаузевиц, големиот пруски војник и интелектуалец од раниот 19 век. Ние тоа го правиме не за да дадеме специфични воени стратегии или тактики што ќе се применат во турбулентниот свет на денешницата; попрвин, ние поттикнуваме три основни принципи за спроведување на стратегијата среде хаос, и во бизнисот и во војната: (1) владеат дезориентација и конфузија; (2) комуникацијата е императив, и (3) постигнувањето на крајните цели ги насочува сите акции. Овие три принципи се принципите што ќе ја водат нашата дискусија во оваа последна глава од „Хаотика“. Нашата крајна цел е да обезбедиме еден водич за деловните лидери за да создадат бизниси што ќе продолжат да опстојуваат и да напредуваат и покрај турбуленцијата и хаосот на кои можат да наидат. Во разговорите со врвните деловни лидери за оперативната профитабилност во периоди на голема неизвесност и турбуленција, се чини дека на ум имаа три главни прашања: Во едно опкружување каде што цените на суровините и другите клучни трошоци во бизнисот скокаат за 25%, 50%, 100% или повеќе (или тонат надолу со истите проценти) за само неколку месеци, како можеме да реагираме побрзо, особено кога се потребни најмалку три месеци за да се направат дури и мали приспособувања за да се

спроведе стратегијата низ целата организација? Во едно опкружување каде што бизнисот има с$ помала контрола врз надминувањето на драматичните, непредвидливи нарушувања, кога ние, едноставно, поминуваме низ една бура, а друга се подготвува, како да здобиеме поцврста контрола врз кормилото за да ја управуваме организацијата кон помирните води? Во едно опкружување каде што колку што стануваме поуспешни, толку и нашите компании растат (што создава дури и поголеми проблеми како што реагираме на турбуленцијата што се случува околу нас), како да го надминеме парадоксот на ваквиот пораст, кој систематски го забавува времето на реакција на нашата организација? Еден деловен директор ги резимира овие три прашања во една изјава: „Ние имаме трошоци што драматично се зголемуваат - и, исто така, одредени драматични намалувања - во рамките на неверојатно кратки временски циклуси. Тоа бара побрзо време на реакција со кое најголем дел од бизнисот не може да излезе на крај. Тоа е слично како да ми кажете одеднаш да се свртам за 90 степени, што е можно кога управувам со скутер дури и во најразбранувана вода, но практично е невозможно кога управувам со еден огромен океански товарен брод, дури и во најмирните мориња, што точно покажува како е да се управува една глобална организација вредна повеќе милијарди долари“. За да одговориме на овие три прашања, треба да ги интегрираме

новите сознанија изнесени во претходните глави, со прагматичните чекори што менаџерите можат да ги преземат. Еве три специфични акции: Направете го стратегиското планирање подинамично, поинтерактивно и збиено во пократки временски циклуси - распределено во тримесечни интервали, место да ги разгледувате и приспособувате еднаш годишно. Во овие пократки циклуси, одговорностите, овластувањата, надлежностите и мерењата на резултатот по потреба може повторно да се усогласуваат. Олеснете го меѓуфункционалното донесување одлуки на клучните нивоа за да донесувате подобри, побрзи одлуки. Клучните лица што донесуваат одлуки мора да бидат физички поблиску и поврзани со почести и побрзи интерактивни комуникациски канали. Повеќе претставници на засегнатите страни треба да бидат вклучени во дискусијата и во процесот на донесување одлуки. Разбијте ги големите организации на помали групи и подгрупи за да постигнете побрза реакција. Одговорностите, овластувањата и надлежностите треба да се доведат до најниското можно ниво. За да се подобри квалитетот на одлуките треба значително да се усовршат техничките и личните вештини. Помалите групи мора да бидат способни да ги стигнат другите суштински групи на глобална основа.

1 2 3

(Продолжува) Во утрешниот број: На кои прашања суштински е фокусирана одржливоста на деловното претпријатие? к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален директор на компанијата Coca-Cola за Адриатик

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

ВЛАДИМИР ДИМОВСКИ Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

ЉУПЧО ЗИКОВ

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

НАТАША ЃУРЃЕВИЌ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Министер за култура на Р. Македонија

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

Здружение “Вина од Македонија”

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ Маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ИВО ЛАУРЕНЧИЌ

Основач и партнер во IDEA Plus Communications

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

генерален покровител:

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Директор, Publicis Macedonia

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

партнери:

во соработка со:

медиумски партнери:

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110