541-07.06.2012

четврток. 7 јуни 2012 чет. max. 290 C min. 130 C

пет. max. 310 C min. 140 C

саб. max. 340 C min. 140 C

МБИ 10

1.941,38

-0,54%

Извор: Македонска Берза

ХЕЦ Света Петка с$ уште не работи, ЕЛЕМ одложува рокови 11 ТРАНСПАРЕНСИ: Неодговорното трошење ја чини ЕУ 1.800 милијарди евра 6 Компаниите неинформирани за поволните кредити!

МБИД `.823,36

-1,09%

ОМБ

120,58

-0,07%

ЕМУ

€

61,65

САД

$

48,71

Курсна листа на Народна банка на Македонија

PRVA MARKETING KONFERENCIJA

Утре се одржува конференција "БРЕНДИРАЊЕ > ПАТОТ ДО ПОТРОШУВАЧОТ“ 8

ЗА КОГО ПОСТОИ МБПР? 2-3

Кемет електроникс започна со пробно производство во Бунарџик 9

Судбината на телепортцентарот во МРТ уште не се знае 6

www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

1. DEREGULACIJA 2. DEMONOPOLIZACIJA 3. DEPARTIZACIJA 4. DEVALVACIJA

[TO & TREBA MAKEDONIJ NA A?

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

BIVA [TO DDOONIJA? MAKE

1. DEINDISTRIJALIZACIJA 2. DESTABILIZACIJA 3. DESTRUKCIJA

MAKEDONIJA

број 541 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

REFORMI, ANTIKRIZNI MERKI

ЗОШТО НА МАКЕДОНИЈА И ТРЕБА 4Д МОДЕЛ?

С Р СТР.

4-5

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“

За хрватска држава сонувавме 500 години. Сега кога ја имаме сакаме сигурност, вработеност, образование..., а сепак, затајувањето данок е национален спорт во Хрватска.

сопственик на Атлантик груп

четврток 07/06/2012

КОМЕНТАР

Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

Зошто молк во МБПР?

В

о услови на криза, кога домашните компании буквално се гушат во неликвидност, а банките никако не сакаат да ги олабават ригорозните услови за одобрување кредит, Македонската банка за поддршка на развојот е воздржана. МБПР ги преспива случувањата во економијата. Се воздржува од можноста директно да ги кредитира фирмите со поволни кредити, и тоа верувале или не, за да не биде директна конкуренција на деловните банки. Еднаш во некоја пригода тоа гордо го изјави еден од директорите на државната банка. МБПР не требало да биде конкуренција на деловните банки и директните пласмани на банката ќе биле ограничени на сектори во согласност со економската политика на Владата... Молам? Нели основната цел на државната банка е да кредитира мали и средни претпријатија по поволни услови? Нели заради таквата цел МБПР е непрофитна банка зашто директно треба да биде во функција на развојот на бизнисот? Нели е тоа една здрава конкуренција во една пазарна економија? Што е тука нејасно? Или ако не знае како да биде банка која ќе биде во функција на домашните компании, нека ги погледне примерите од соседството. Хрватска има државна развојна банка со капитал од една милијарда евра, кој секоја година се зголемува за дополнителни 50-60 милиони евра, ем од Буџетот, ем од странски кредитни линии. И за да не им дадеме можност да се оправдаат со фактот дека хрватската економија е далеку поголема од домашната, нека нека ги послушаат барањата на бизнисмените, кои буквално молат Владата секоја година да одвојува барем по 10 милиони евра за МБПР. Јасно е дека пласманите на МБПР треба да се насочат кон сектори и гранки кои се клучни за економијата. Иако е јасно дека прехранбениот сектор се соочува со неликвидност, особено во време кога треба да се изврши откупот на годинашното производство, сепак не може финансиската поддршка од МБПР да биде селективна. Зошто токму во овој момент земјоделскиот сектор е најважен? Можеби за да се обезбеди социјален мир пред избори? Ако е така, тоа е многу лоша и опасна политика на работење на МБПР. Исто така, зошто се поддржува само секторот кој и онака, како што тврди Ставрески, е многу поддржуван во изминатите пет години, оти за него биле обезбедени 500 милиони евра субвенции. На крај, зошто во МБПР молчат за условите и начините со кои директно ќе кредитираат? Како може фирмите да не знаат што им нуди МБПР? Зошто сега Владата не прави спотови за да ги информира?

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

14

Сопственикот на Сахара груп доаѓа во Македонија

региони од 11 земји ќе се претстават на Саемот на региони на Југоисточна Европа, што од 7 до 9 јуни ќе се одржува во Радовиш. Целта е да се интензивира соработката на стопанско и културно ниво меѓу Бугарија, БиХ, Србија, Албанија, Косово, Хрватска, Грција, Црна Гора, Молдавија, Данска и Македонија. Организатори на настанот се Општина Радовиш и Центарот за локален развој.

Д

елегација од 20 претставници од Сахара груп од Индија, предводени од нејзиниот сопственик, Субрати Рој, еден од 25-те најмоќни бизнисмени во земјата, следната недела доаѓа во тридневна посета на Македонија. Како што дознава „Капитал“, владиниот економски тим во Индија во рамките на роуд шоуто договорил претставници од Сахара груп да ја посетат Македонија и да ги видат поволностите за инвестирање. Од Сахара груп биле заинтересирани за инвестиции во хотели и казина во Скопје, Охрид и Дојран. „Планираме наскоро да ја посетиме Македонија и да ги видиме можностите што ги нуди и да воспоставиме бизнисрелации. Нашите врски со Македонија се многу стари, бидејќи Мајка Тереза потекнува оттаму. Мислам дека сега е дојдено времето ние да одиме во Македонија“, смета Рој.

Компаниите неинформирани за поволните кредити!

За кого постои МБПР? Иако не беше помпезно најавено, директното кредитирање на мали и средни компании од страна на МБПР е нова улога на државната банка. Но, за тоа никој не знае. Многуте услови и начинот на којшто ќе се одобруваат кредитите с$ уште се непознати

Соња Јованова s.jovanova@kapital.com.mk

К

омпаниите од земјоделскопрехранбениот сектор немаат никаква информација за евтините кредити кои за нив ги планира Владата, а ќе се делат директно преку Македонската банка за поддршка за развојот. Станува збор за 10,7 милиони евра поволни кредити, кои од 1 јули треба да бидат достапни за компаниите кои вршат откуп, преработка и извоз на земјоделските производи, а ќе се одобруваат со каматна стапка од 3%. Иако министерот за финансии, Зоран Ставрески и министерот за земјоделство, Љупчо Димовски, со дел од компаниите дискутираа за оваа мерка, очигледно е дека многу работи и услови остануваат нејасни затоа што с$ уште не се утврдени. Во компанијата Евромак од Струмица, која работи со откуп и преработка на зеленчук, велат дека во услови кога имаат проблем со наплатата и тоа како имаат потреба од евтини кредити, но не се сигурни дали имаат можност

да аплицираат. „Мене ме интересира дали јас ќе можам да земам кредит од МБПР, затоа што веќе имам земено неколку кредити од други банки и тие се многу скапи. Тоа треба некој да каже, да н$ информира, затоа што јули е за еден месец, треба да знаеме да подготвиме документација. Нашата работа и така во моментов е многу тешка. Земјоделците бараат за пет дена да им го платиме откупот, а нас пак, наплатата од маркетите ни трае по три месеци. Имаме барања за извоз, ама не можеме баш многу да размислуваме за тоа, оти не можеме да се покриеме. Досега супер работевме, веднаш по Агрокор сме, од почетокот на годината имаме 3.000-4.000 тони извоз, што вреди три милиони евра“, вели Наце Цеков, управител на Евромак. Заинтересирани за аплицирање за поволните кредити се и во винарницата Сковин, од каде што велат дека допрва ќе се информираат за условите за кредитирање. „С$ уште не знаеме како оперативно ќе се спроведува аплицирањето за поволните

Сите дилеми на компаниите во врска со кредити од МБПР дали може да земат кредит од МБПР ако веќе се задолжени во деловните банки дали може да земат кредит за инвестиции ако не им требаат пари за обртни средства дали државната банка ќе дели кредити транспарентно или по партиска линија каков механизам ќе има МБПР за проверка на ризикот

кредити. Ни ветија состанок со генералниот директор на МБПР. Единствено знаеме дека условите ќе бидат исти, хипотека 2:1, 20% учество, МБПР ќе го проверува бонитетот на компанијата, проектите за инвестиции и опрема и сл. Инаку, заинтересирани сме за кредитите, затоа што досега имавме проблеми при откупот на грозје за наоѓање средства за исплата“, вели Марија Митева, генерален директор на винарницата Сковин. Димитар Атанасов, сопственик на фабриката Дием ГП од Гевгелија, вели дека условите што се нудат преку МБПР се одлични и примамливи, но прашува дали кредитот може да се земе и за инвестиции, затоа што немале проблем со ликвидноста. „Ќе размислиме за кредитите затоа што се поволни и можеби и ќе се задолжиме, но не за

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

ЕМИЛ ТЕДЕСКИ

www.kapital.mk

> БРОЈКА

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

8,6%

изнесува просечната каматна стапка на денарските кредити во април годинава, објави Народната банка. Во споредба со претходниот месец, нема промени на просечната камата на кредитите. Каматите на депозитите пак, бележат благо зголемување, од 5,2% на 5,4%. Банкарите коментираат дека сега не е време да се дебатира за висината на каматните спаки, бидејќи најважно е банките да одобдуваат кредити како поддршка за компаниите, без оглед на каматите.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

3

Флај Дубаи од октомври ќе лета од Скопје

А

виокомпанијата од Обединетите Арапски Емирати, Флај Дубаи, од октомври ќе почне да лета двапати неделно од Скопје до Дубаи. Услугата од Скопје ќе биде достапна од 18 октомври 2012 година со цени почнувајќи од 490 евра, а ќе лета во понеделник и во четврток. Како што информираат од авиокомпанијата, почетокот на летовите на Флај Дубаи ќе обезбеди погодна можност за врска на патниците коишто патуваат до Дубаи, но и понатаму, до Далечниот Исток, Австралија или која било од разновидните дестинации што овој авиопревозник ги поврзува во мрежа од 45 градови низ арапските земји во Персискиот залив, Блискиот Исток, Африка, индискиот потконтинент и Азија. „Со задоволство денеска ја објавувам оваа нова линија. Таа уште подлабоко ја илустрира

> БРОЈКА

посветеноста на Флај Дубаи при приширувањето на врските од Блискиот Исток до нови дестинации со коишто историски не постоеја доволен број директни авиоконекции до Обединетите Арапски Емирати. Покрај тоа, Македонија низ светот има значителна иселеничка популација којашто сега ќе може почесто да ги посетува своите пријатели и семејства благодарение на врските преку нашиот транспортен центар во Дубаи“, изјави главниот извршен директор на Флај Дубаи, Гаит Ал Гаит. Авионот ќе полетува од скопскиот аеродром во 13.25 часот, а ќе пристигнува во Дубаи во 20.35 часот по локално време. Повратниот лет ќе го напушти вториот терминал на меѓународниот аеродром во Дубаи во 9.15 часот, а ќе слета во Скопје во 12.40 часот по локално време.

37%

се зголемил увозот на храна и живи животни во април, споредено со март. Според податоците на Заводот за статистика од надворешно трговската размена во првите четри месеци се увезени прехранбени производи и живи животни во вредност од 215.440.000 долари, што е за 58.832.000 долари повеќе, споредено со вредноста на увозот во првите три месеци кој изнесува 156.608.000 долари. Во првите четри месеци од годината, споредено со истиот период лани увозот на храна и живи животни пораснал за 3,3%, додека извозот по истата ставка паднал за 18%.

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЈАНЕЗ ЈАНША

С

ловенија се подготвува за намалување на привилегираните пензии и продолжување на возраста за пензионирање за да избегне грчко сценарио

ГОРДАНА НАЦЕВА3 БОШЕВА

П

ретседателката на ракометниот клуб Вардар успеа да собере дрим тим, кој следната сезона силно ќе атакува на европска титула

не им беше денот

ЗОРАН СТАВРЕСКИ

министер за финансии

Средствата ќе се пласираат директно преку Македонската банка за поддршка на развојот за да бидат побрзо достапни и со пониска цена до фирмите. Каматата е 3%. Максималниот износ ќе биде 300.000 евра, но на барање на фирмите, Владата ќе ја разгледа можноста да се зголеми износот до 500.000 евра при откуп на некои стратешки производи, како пченица, грозје и друг зеленчук. обртни средства, туку за инвестици, затоа што ликвидноста ни е доста добра“, објаснува Атанасов. Министерот Ставрески објави дека сега-засега било утврдено максималниот износ на кредитот да биде 300.000 евра, но на барање на компаните ќе се разгледала можноста да се зголеми до 500.000 евра при откуп на некои стратешки производи, како пченица, грозје и друг зеленчук. Државниот инспекторат ќе контролира дали парите се трошат во согласност со договорот и се почитуваат потпишаните услови.

МБПР недостапна за да одговори за новата улога

Но, с$ уште остануваат непознати уште многу други детали, за кои од Здружението на банкарство при Стопанската комора на Македонија велат дека допрва ќе се утврдуваат.

ВИКТОР ПЕТКОВ

сопственик на конзервната фабрика Випро

Досега немав проблеми со земање кредити од банка. За евтините кредити од МБПР што ги најавуваат имаме недоумица, затоа што се плашам дека, сепак, до нив ќе се дограбат партиските фирми. А ако МБПР ги сноси ризиците за кредитирање, тогаш се плашам дека ќе се повтори историјата со кредитите на Тупурковски. Но, многу поважни се и други работи, како административните бариери и слично, кои доколку се решат, може навистина да му помогнат на бизнисот. „Ние имаме одлична соработка со МБПР и ќе бидеме информирани за сите детали кои допрва треба да се утврдуваат. Јасно е дека директното кредитирање со комерцијални кредити е нешто ново и с$ уште не се познати условите. Затоа што ова е нешто ново, треба поголема промоција. Според Законот за МБПР од 18 август 2009 година, банката може да кредитира и откуп и продажба, наплата, кредитно осигурување и слично, иако во член 20 се вели дека заради прилагодување, со директно кредитирање МБПР ќе почне од 1 јануари 2010 година. Тие веќе почнаа со одредени производи, како извозно осигурување и факторинг. За осигурување на извозот веќе

ЈЕЛИСАВЕТА ГЕОРГИЕВА

извршен директор на Стопанска комора на Македонија

Ние имаме одлична соработка со МБПР и ќе бидеме информирани за сите детали кои допрва треба да се утврдуваат. Јасно е дека директното кредитирање со комерцијални кредити е нешто ново и с$ уште не се познати условите. Затоа што ова е нешто ново, треба поголема промоција. Според Законот за МБПР од 18 август 2009 година, банката може да кредитира и откуп и продажба, наплата, кредитно осигурување и слично, иако во член 20 се вели дека заради прилагодување, со директно кредитирање МБПР ќе почне од 1 јануари 2010 година. За осигурување на извозот веќе имаше 10-15 компании на кои им одобрија над 600.000 евра, а факторингот одеше подобро и се одобрија над еден милион евра. имаше 10-15 компании на кои им одобрија над 600.000 евра, додека факторингот одеше подобро и се одобрија над еден милион евра“, вели Јелисавета Георгиева, извршен директор на Стопанската комора на Македонија. Според постоечкиот Закон за МБПР, Банката подлежи на контрола и супервизија од страна на Народната банка, која пак, нема да ги ограничува кредитните пласмани на МБПР.

ЉУПЧО ДИМОВСКИ

П

отребите за финансии на фирмите од земјоделскопрехранбениот сектор се многу поголеми од тие што може да ги задоволи Владата преку кредитите од МБПР

Очигледно е дека на Австралија кризата не & може ништо. Поради добрата економска политика на релативно новиот премиер Џулија Гилард земјата оствари 1,3% раст на економијата за првите три месеци од оваа година во однос на претходното ЏУЛИЈА тримесечје. Овој раст се ГИЛАРД случува благодарение на силната лична потрошувачка, како и големиот раст на инвестициите на компаниите, кои во првите три месеци беа зголемени за 50% во споредба со лани. Австралија ги надмина прогнозите на аналитичарите, а тоа што најмногу изненади е дека на годишно ниво активноста во првите три месеци порасна за 4,3%. Стимулирањето на инвестициите од страна на австралиската влада го поттикна остриот раст во сегментот на градежната инфраструктура, кој е поврзан со досега невидениот раст во секторот за базни ресурси.

_

ГУБИТНИК Фудбалската репрезентација на Македонија повторно падна на рејтинглистата на Светската фудбалска асоцијација (ФИФА) за три места и сега се наоѓа на 101 место. Ниту нерешените резултати на неодамна одиграните натпревари со многу подобро пласираните Португалија и ХАРАЛАМПИЕ Ангола не беа доволни за ХАЏИ РИСТЕСКИ Македонија да избегне нов пад, а вечниот претседател на ФФМ, Харалампие Хаџи Ристески, одбива да понесе одговорност за поразителната состојба во која го доведе македонскиот фудбал. Поради тоа, поголем дел од општинските фудбалски сојузи најавија вонредно собрание со намера да го соборат „убиецот на македонскиот фудбал“, како што го нарекуваат Хаџи Ристески. За актуелните случувања во ФФМ се информирани и во УЕФА и во ФИФА. Тој во 2009 година го доби третиот мандат на чело на ФФМ, но оттогаш нашата фудбалска репрезентација падна за дваесетина места на листата на ФИФА.

мисла на денот

БОРИС ТАДИЌ

Л

идерот на социјалистите, Ивица Дачиќ, ги урна сите надежи на идниот српски премиер дека брзо ќе формира влада во коалиција со социјалистите и либерал-демократите

ЛУЃЕТО ТЕ СМЕТААТ ЗА ПАМЕТЕН САМО АКО УЧЕСТВУВАШ ВО НИВНАТА ЛУДОСТ ИЛИ БАРЕМ ИМ ПОВЛАДУВАШ.

Алфонс Кар француски критичар и новелист

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ...

Домашно производство и увоз на струја

Извор: МЕПСО

државни хидроцентрали; 6,33%

независни; 10,86%

увоз; 33,47%

В

о првите три месеци од годинава дури 33,47% од вкупните потреби за струја се задоволени преку увоз. Во овој период ЕЛЕМ произведе струја од 6,33% од хидроцентралите и 49,33% од термоцентралите. Според податоците од државниот електропреносен систем МЕПСО, потребите за струја за првиот квартал со 10% ги покрија независни производители на струја.

државни термоцентрали; 49,33%

светот низ медиумите...

The Times

Лонд Лондонски весник објавува фотографија од кралската фото фамилија на балконот на фам Баки Бакингамската палата, додека ги глед гледа надлетувањата по повод дијам дијамантскиот јубилеј на кралицата Елиз Елизабета Втора.

Poslovni dnevnik Pos

Хрва Хрватскиот венсик на насловната страница објавува порака до стра новиот гувернер - стабилноста нови на куната ку да му биде императив. Аналитичарите тврдат дека Анал со промената пр на гувернерот Рохатински со само еден Роха телефонски повик, премиерот теле Милановиќ всушност има намера Мил да ја менува монетарната политика на земјата. зе

В

селенскиот танц, познат како транзит на Венера, кога Земјата, Венера и Сонцето ќе бидат во иста линија, можеше да се види и во Македонија на 6 јуни, еден час по изгрејсонце. Овој редок „танц“ меѓу Венера и Сонцето ќе се повтори дури за 105 години. Глетката на поминување на Венера пред Сонцето е еден од најочекуваните астрономски феномени, што во минатото ги поместуваше границите на знаењето, понекогаш и со драматични последици.

Зошто на Македонија & тре 106

106

1. DEREGULACIJA 2. DEMONOPOLIZACIJA DEPARTIZACIJA 3. DE EPARTIZACIJA DEVALVACIJA 4. DE EVALVACIJA

РЕДК Трошоци на живот

El Pais

Шпанскиот весник на насловната страница објавува фотографија од пристигнувањето на нивната фудбалска репрезентација во Полска поради почетокот на претстојното европско првенство. Шпанија важи за главен фаворит за освојување на титулата.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Печалбарска треска ги носи младите од Македонија

2 3

Мачнина во стомакот!

4

ане Cicso: Македонија може да стане „фабрика за мозоци“

ви Меѓу првите 25 брендови на Балканот нема ниту еден македонски?! Пораз!

MAKEDONIJA M

104

REFORMI, KRIZNI ANTI A MERKI

РЕДК Цени на производство

102

102

101 100

100

96 2004

97,2

96,6 2005

2006

101

ДВИЖЕЊЕ НА РЕАЛНИОТ ЕФЕКТИВЕН ДЕВИЗЕН КУРС ВО МАКЕДОНИЈА (ИНДЕКСИ 2006=100)

98,7 98

Српскиот весник во новиот број објавува анализа за сиромаштијата во земјата, според која, државата им помага финансиски на 200.000 домаќинства за набавка на основните намирници.

[TO & TREB A NA MAKED E ONIJA?

104

Вечерње Новости

BIVA [TO DDOONIJA E MAK

108

2007

99,7

99,6

98,5

97,2 2008

97 2009

2010

Во изминатите години реалниот ефективен девизен курс, сепак, во дадени периоди е преценет, што значи дека ја рушел конкурентноста на македонскиот изв оз. Затоа не треба да се бега од темата за ефектите на политиката на фиксен девизен курс што ја води Народната банка и за тоа каква политика треба да се води во иднина.

96,5 извор: НБРМ

2011

На Македонија итно & треба нов економски модел. А тој ги бара токму четирите форми на пазарна економија споменати во Кемп Дејвид дерегулација, демонополизација, департизација, девалвација. За жал, Македонија во моментов добива деиндустријализација, дестабилизација, деструкција... Кои се причините за ваквиот назаден процес? Спасијка Јованова

А

jovanova@kapital.com.mk

ко сакате пораст, ш те д е њ е т о н е е опција. Нема друга формула за излез од актуелната економска к р и з а, о с в е н д а ги дер ег улир ате бизнисот и претприемачките активности (дерегулација и демонополизација), да обезбедите полесен пристап до пазарот на труд (департизација), да ги олабавите бариерите за заштита на домашната индустрија, но паралелно да обезбедите поконкурентна валута (девалвација), да инвестирате во образование и во инфраструктура, да заборавите на социјалната држава и да водите одговорна и разумна буџетска политика. Европската криза стави крај на социјалната држава каква што ја знаеме, која во една од најлошите форми се применува во Македонија. Рецесијата од Европа & го зададе последниот удар на неодговорната буџетска политика. Последниот собир на лидерите од Г-8 конечно ја елиминира дилемата дали

социјален мир се купува со Буџетот или се обезбедува со развојна економска политика. Кога е криза не треба да се штеди, туку да се троши и да се инвестира за да се стимулира растот. Македонската Влада води сосема спротивна економска политика од оваа. За жал, македонскиот економски модел е извртена форма на партиската идеологија на владејачката партија, на желбата за контрола на власта и на потребата да се обезбеди поддршка од народот. Тоа значи дека не постои ефикасен економски модел затоа што државата е с$, а приватниот сектор заложник на потребите за финансирање на големите апетити на државниот апарат. На Македонија итно & треба нов економски модел. А тој ги бара токму четирите форми на пазарна економија споменати во Кемп Дејвид дерегулација, демонополизација, департизација, девалвација. За жал, Македонија во моментов добива деиндустријализација, дестабилизација, деструкција... Кои се причините за ваквиот на за ден процес? Можеби е потребата нешто што вреди во

економијата да се обезвредни затоа што некој му се намерачил? Можеби затоа што во услови на константен страв од дестабилизација народот се држи под една пресија, во која се заборава на секаква потреба за прогрес и поголем животен стандард? Во таква состојба, мачно им е на економијата и на стопанството да мрднат од место, затоа што свесно се држат во менгеме. Не може Владата да бега од одговорноста што македонската економија е убиена. Токму Владата, веќе шест години предводена од премиерот Никола Груевски, е клучниот креатор на бизнис-климата во земјава. Ако кризата од Европа има негативно влијание, Владата е должна да го амортизира со уште посилно домашно влијание преку пакет-мерки и реформи. А кои мерки и реформи & се потребни на Македонија? Зошто формулата 4Д може да ја заживее македонската економија?

1. ДЕМОНОПОЛИЗАЦИЈА - затоа што скринингот на актуелните економски состојби покажува дека во економијата не & се остава простор на конкуренцијата, а

се хранат монополите со цел преку високите цени на своите производи и услуги да заработуваат и компаниите и буџетот (преку ставката ДДВ). Не може инфраструктурата, енергетиката, транспортот да бидат ексклузивно право на неколку компании (приватни и државни) и тие да диктираат безобразно високи цени, кои ја убиваат конкурентноста на македонскиот извоз. Официјалните податоци покаж уваат дека македонските компании плаќаат најскап гас во Европа. И покрај тоа, Владата не инвестира во гасоводна мрежа. Ваквата политика оди во прилог на единствениот увозник на гас во Македонија, Макпетрол. Немањето ефикасна железница им го поскапува производот на извозниците, a Министерството за транспорт не дозволува либерализација на железничкиот транспорт. Македонија е пречка за да се изгради железничка пруга и автопат долж Коридорот 8, вели власта во Албанија и во Бугарија, кои сакаат за оваа намена да искористат пари од европските фондови. Во Штип требаше да

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

85 99 1,8

СЛОБОДАН КУТРЕВСКИ

долари за барел достигна цената на нафтата на светските берзи на вчерашното тргување

долари за барел достигна цената на нафтата „брент“ на берзата во Лондон

милиони барели се намалија резервите на нафта минатата недела

сопственик и директор на Пекабеско

Потребна е стратегија за развој на фарми и кланици

М

акедонската индустрија за месни преработки успеа со 80%-85% да го замени увозот на овие производи, кој најмногу доаѓа од Србија, Хрватска и од Словенија. Оваа гранка е една од најуспешните во земјава, постојано се отвораат нови капацитети, се вработуваат луѓе, вели Слободан Кутревски, сопственик и директор на Пекабеско. Но, тој мора да увезува суровина затоа што домашно производство нема. „отребна е стратегија на државно ниво за развој на фарми и кланици и обезбедување евтина храна за стоката“, истакнува Кутревски.

еба 4Д-МОДЕЛ?

A A?

1. DEINDISTRIJALIZACIJA 2. DESTABILIZACIJA 3. DESTRUKCIJA

2,6

милијарди евра директни странски инвестиции привлече Македонија до крајот на 2011 година

40,8

милијарди евра изнесуваат странските инвестиции во Србија до почетокот на 2012 година

25,7

милијарди евра изнесуваат странските инвестиции во Хрватска заклучно со 2011 година се изгради карго-аеродром, а првичната идеја беше аеродром да има во Струмица. Оваа инвестиција е одложена за минимум 10 години. Владата вети изградба на десетина агроберзи, кои требаше да го поттикнат земјоделското производство и да придонесат за повисоки откупни цени. Од ова ветување нема ништо. Доколку сите се реа лизираа тие инвестиции, а тие се веќе наведени во владината економска програма, значително ќе се подобреше пазарната конкуренција во земјата и ќе се нарушеше комоцијата на државните и на приватните монополи во клучните сектори.

2. ДЕРЕГУЛАЦИЈА - има еден апсурд во земјава – постојат регулаторни тела, кои треба да обезбедат фер пазарна конкуренција, а тие делуваат токму обратно, спречуваат влез на нови играчи на пазарот. Примери има колку сакате. Еден бизнисмен со којшто контактираше „Капитал“ се жали дека сака да донесе гас во Македонија, но од Регулаторната комисија за енергетика нема амин. Ова тело, кое по закон треба да биде независно, го регулира пазарот на струја, гас, нафтени деривати и други енергенси, но не треба да биде пречка за влез на нови субјекти на пазарот. Владата формираше Агенција за железница со цел стимулирање на конкуренцијата во железничкиот сообраќај. Ништо од тоа. Антимонополската управа, која е клучниот фактор за дерегулација и демонополизација на пазарот, немала потреба да види како работат монополите во секторот енергетика. Па тогаш, што работи Антимонополската управа?

Најголемиот проблем за конкурентноста на македонската економија е што најважните сектори кои значително учествуваат во цената на чинење на домашните производи се монополизирани, а во исто време и демек, регулирани.

3. ДЕПАРТИЗАЦИЈА - јавната администрација од 120.000 или 180.000 вработени (зависно кој министер кажува), „набилдана“ за неколку десетици илјади само во последните три години, покажува голем дефект во економијата. Кога во една економија се отвораат работни места во јавниот сектор, а не во приватниот, каде што постепено и се затвораат, значи дека таа се движи во лоша насока и во еден момент ќе создаде неодржлив буџет. Токму од јавната администрација почнуваат сите реформски чекори и мерки за штедење што ги применуваат одговорните влади низ Европа со цел да ја избават сопствената економија од криза. Ама во Македонија се случува обратен процес. Исто така, во голема мера станува збор за вработување партиски кадри, бидејќи никогаш не се спроведе вработување според квалификациите и способностите на кандидатите. Всушност, работни места во јавниот сектор се отвораат според потребата да се вработи одредено лице, а не според потребата на институцијата за соодветен профил. Окол у 20 0 но ви р аб отни ме с та огласува државата месечно. Tолку нови вработувања нема во која било новоотворена фабрика во слободните економски зони, со кои наголемо се фалат во Владата.

4. Девалвација - нема дилема дека политиката на фиксен девизен курс, која Македонија ја применува од 1995 година, и тоа како влијаеше на конкурентноста на македонскиот извоз. Податоците од Народната банка покажуваат дека во неколку години македонскиот денар бил преценет во однос на еврото, што значи дека извозот не бил конкурентен. Затоа пак, увозот цвета. И затоа Македонија достигна рекорден трговски дефицит од две милијарди долари. И покрај очигледниот факт дека политиката на фиксен курс на денарот, посебно затоа што се применува толку долго време, веќе не дава позитивни еф екти, прашањето з а нејзино менување, што не мора и автоматски да значи девалвација, е забранета тема. Но, прашањето за девалвација е отворена тема во многу земји во овој момент, затоа што преку девизниот курс го стимулираат узвозот, а го дестимулираат увозот. На тој начин го поттикнуваат домашното производство и отворањето работни места како начин за справување со кризата. Македонија не води таква политика. Иако е повеќе од потребна, затоа што ригидната монетарна политика, во чиј фокус е одбраната на курсот, во голема мера ја ограничува и финансиската поддршка од банките за стопанството. Токму затоа и нема инвестиции и нема раст.

101

место се наоѓа фудбалската репрезентација на Македонија на последната ФИФА рејтинглиста. Тоа е пад од три места во споредба со последното рангирање. Нерешените резултати на неодамна одиграните натпревари со Португалија и Ангола не беа доволни Македонија да избегне нов пад. Од противниците на Македонија во квалификациите за СП, најдобро пласирани се Хрватска (8), Србија (34), Велс (38), Шкотска (41) и Белгија (54).

ТОП ВЕСТИ... Карлос Слим откупи акции во Телеком Австрија?!

Н

ајбогатиот човек во светот, Карлос Слим, одлучи капиталот да го вложи во Телеком Австрија (ТА), откупувајќи 4,1% удел од компанијата, јавува неделникот „Њуз“. Со недели во Австрија се шпекулира дека веќе е познато дека Слим веќе откупил удел од Телеком Австрија, а целта му е наскоро да стане втор по големина акционер, со околу 25% сопственост, што го поседува австрискиот инвеститор Рони Печик. Мексиканскиот тајкун се обидува со големи инвестиции да влезе на телекомуникацискиот пазар во Европа. Веќе е голем акционер во холандскиот мобилен оператор КПН, а сега планира да влезе со голем дел во Телеком Австрија. Според пишувањето во „Њуз“, Слим платил 9,50 евра по акција, што е 30% повеќе од актуелниот курс, така што планираните 25% удел ќе го чинат околу 900 милиони евра. Пречка на тој пат му е партнерот на Печик, египетскиот милијардер Нагуиб Савирис, кој својот удел сака да му го продаде на норвешкот Теленор. Доколку не успее да ги преземе акциите на Печик, Слим има можност да откупи акции од државниот холдинг OeIAG, што поседува повеќе од 28% удел во Телеком Австрија. Телеком Австрија пак, е сопственик ан телекомуникацискиот оператор ВИП, кој речиси пет години работи на македонскиот пазар.

ВОЛФГАНГ ШОЈБЛЕ

германски министер за надворешни работи

Грчката криза се должи на неуспехот на нејзината елита

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.951,28 2010/2012 2010/2012

2 2.827,62 827 62 1.916,40

Max. Min.

На Македонската берза вчера беше остварен промет во износ од 9.096.521 денари, од кој 8.248.862 денари на официјалниот пазар, додека на Редовниот пазар прометот изнесуваше 847.659 денари. МБИ-10 денес се намали за 0,54% на 1.951,28 поени. МБИД остана исто, на 1.804,77 поени, а ОМБ се намали за 0,07% на 120,29 поени. Најголем раст имаше цената на Млаз Богданци, РЖ Институт и Комерцијална банка, додека најголеми губитници вчера беа акциите на Цементарница Усје, Топлификација и РЖ Услуги. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Млаз Богданци

450,00 +26,00

+6,13%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Усје цементарница

18.000,00 -1.400,00

-7,22% 7 22%

DOW JONES 13.500 13.000 12.500 12.000 11.500 11.000

52,5

милиони денари вреден недвижен имот (млин со силоси и придружни објекти) набави ЗК Пелагонија преку солемнизиран договор за купопродажба со Комерцијална банка. Од компанијата информираат дека заради обезбедување на плаќањето во корист на Комерцијална банка, е заложен имотот што е предмет на продажбата. Плаќањето ЗК Пелагонија ќе го изврши преку долгорочен кредит од Комерцијална банка во износ од 49,9 милиони денари, со рок на враќање од 10 години.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.127,95 0 22% +0,22%

Сараќини: Следната недела нов тендер за ОХИС со нови услови

Н

овиот тендер за продажба на загубарот ОХИС ќе биде објавен до крајот на неделава или кон почетокот на идната, најави министерот за економија, Ваљон Сараќини. „Веќе имаме одлука на Влада да се објави јавниот повик. Денеска имам состанок со инвеститори од Бугарија и со нашиот домашен инвеститор. Ќе бидат презентирани новите услови, а на состанокот ќе има претставници и од синдикатот и ќе дискутираме за сите отворени прашања“, изјави Сараќини, одговарајќи на новинарско прашање по денешната средба со Стопанската комора на Северозападна Македонија. На последниот тендер за продажба на овој загубар не беше доставена ниту една понуда, иако четири компании имаа подигнато тендерска документација. По ова, Владата најави приспособување на моделот и воведување нови услови во тендерот. Компанијата на последниот тендер се продаваше за 14 илјади евра, плус долговите кон вработените за плати и придонеси и тужбите за побарувања, како и долгови кон побарувачи. Пред две недели фабриката беше рестартирана за да се обезбедат пари з аплати на вработените.

Цената на акциите на Волстрит на вчерашното тргување пораснаа надоместувајќи ги загубите од минатата недела, бидејќи инвеститорите ги охрабрија податоците за јакнење на американскиот услужен сектор.

Dow Jones зајакна за 0,22%, на 12.127 поени, S&P 500 порасна за 0,57%, на 1.285 поени, а Nasdaq се зголеми за 0,66%, на 2.788 поени.

ДРУГИ ПАЗАРИ 5.310,37 8.533,53 1.285,50 2.778,11 6.009,07 718,56

FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

VALUTI

£ €

СТАПКА

+0,95% +1,81% +0,57% +0,66% +0,66% +1,46%

€ $ СТАПКА

1,2485

1,2402 ПРОМЕНА

ПРОМЕНА

+0,5%

+0,5% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.636,40 +1,21% 1 21% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

99,92 +1,09% 1 09% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Г

рчката криза се должи на неуспехот на нејзината елита, изјави германскиот министер за надворешни работи, Волфганг Шојбле, во интервју за весникот „Ханделсблат“. „Евентуалниот излез на Грција од еврото ќе биде нејзина одлука“, смета Шојбле. Тој истакна дека рестрикции и раст не се заемно исклучени и ја посочува неопходноста од создавање фискална унија за да се стигне, според него, до реална интеграција на еврозоната. Германскиот министер за финансии истакнува дека земјите кои се во криза биле штедливи на реформи.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ГОРДАН МАРАС

министер за економија на Хрватска

“

Нормално е да паѓа потрошувачката, па во криза сме.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Попоски во посета на Европскиот парламент

Ш

> БРОЈКА

ефот на македонската дипломатија, Никола Попоски, е во дводневна посета на Европскиот парламент во Брисел и во Стразбур. Во рамки на посетата тој ќе се обрати на Десеттиот состанок на Мешовитиот парламентарен комитет Македонија - ЕУ. Како што соопштуваат од Министерството за надворешни работи, Попоски ќе се осврне на актуелните состојби во евроинтеграцијата на Република Македонија во контекст на Пристапниот дијалог на високо ниво со Европската комисија и потребата од што поскоро почнување на пристапните преговори. Во Стразбур, пак, предвидено е министерот да учествува на Генералното собрание на Меѓународната Паневропска унија, во чиј фокус ќе биде справувањето со предизвиците на економската криза и реформите на Европската унија.

51

азилант од Прифатниот центар во Гази Баба протестирале вчера со глад, соопштуваат од Министерството за внатрештни работи. Тие се одлучиле на ваков чекор поради долгиот престој во центарот и поради неизвесноста околу нивното заминување.

Вељановски се сретна со словенечкиот претседател Тирк

С

пикерот на македонското Собрание, Трајко Вељановски, се сретна со претседателот на Словенија, Данило Тирк. Како што соопштуваат од кабинетот на Вељановски, тема на разговор било значењето на добрата парламентарна соработка во насока на меѓусебна размена на искуство на сите нивоа, интензивирање на односите и комуникацијата на бизнис-заедниците во двете земји и изнаоѓање механизам кој би овозможил брзо и лесно надминување на проблемите кои се јавуваат во стопанското делување. За време на средбата, словенечкиот претседател уште еднаш ја потенцирал поддршката на Словенија за евроатлантското интегрирање на Македонија и потврдил дека цврсто останува во заложбата да се искористи секоја можност што ќе даде придонес земјата да дојде до зацртаната цел.

Судбината на телепорт-центарот во МРТ уште не се знае Што ќе се случува со телепорт-центарот на кој се однесуваше главната тужба на Тарбс против Македонија не се знае. Државата ќе бара одговор во одлуката на судот откако таа ќе & биде доставена во писмена форма

Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

П

онатамошната судбина на телепорт-центарот сместен во зградата на Македонската радиотелевизија останува непозната и по повлекувањето на тужбите од Тарбс против Македонија во лондонскиот суд. Телепорт-центарот беше централен предмет на судскиот спор бидејќи Тарбс одби да & го отстапи на Македонија во 2007 година (според предвиденото со договорот потпишан во 2002 година), па поднесе тужба откако Министерството за транспорт го презеде центарот, обвинувајќи дека македонската Влада три години (до 2005 година) го попречувала неговото комерцијално експлоатирање од страна на компанијата. Повлекувањето на тужбите само по себе би требало да значи дека Македонија, конкретно јавното претпријатие Македонска радиодифузија ќе го добие центарот (кој од почетокот на судскиот спор е запечатен со налепници од крим-техника), но инволвираните институции ова с$ уште не го потврдуваат. Извршниот директор на МРТ, Марјан Цветковски, очекува наредниве денови да стигне писмена одлука од лондонскиот суд, во која ќе се види како ќе биде регулирана сопственоста врз телепортцентарот. Вели дека ниту адвокатите што го бранеа јавниот сервис во Лондон (од англиската адвокатска канцеларија ТЛТ) не можеле да му кажат нешто поконкретно пред

да ја добијат судската одлука на хартија. Телепорт-центарот, сместен на 18-тиот кат во зградата на МРТ, во моментов наликува на голема остава каде што техниката и останатиот инвентар стојат расфрлани под дебел слој прашина, а зад запечатените стаклени врати с$ уште снима надзорната камера поставена од Тарбс. Според предвиденото со договорот од 2002 година, центарот требаше да ја претвори Македонија во регионална база за сателитска дистрибуција на телевизиски канали, но неговата опрема со години скапува, поради што само МРТ губи над 100.000 евра годишно. „Поради телепорт-центарот МРТ губи над 100.000 евра годишно. Кога би го употребувале, преку него ќе го праќаме сателитскиот сигнал на МРТ и нема да плаќаме за телепортирање“, изјави поранешниот извршен директор на јавниот сервис, Петар Каранаков, пред неколку месеци во разговор за „Капитал“. Центарот е реализиран според бизнис-план изготвен од Тарбс во април 2002 година, со кој било предвидено од Македонија да се врши дистрибуција на балканските канали во Европа. На 22 јули истата година Владата и Тарбс потпишале договор за соработка со времетрање од пет години, кој го обврзувал Тарбс да инвестира околу два милиони долари за изградба на сателитскиот центар. Компанијата требало да го користи центарот во периодот на важност на договорот, по чие истекување истиот би

преминал во сопственост на Македонија. Поради пречки во реализацијата на договорот, како одложување на увозот на опремата и на нејзината инсталација (за кои Тарбс ја обвинуваше македонската влада), телепортцентарот беше свечено пуштен во работа дури во јули 2005 година од тогашниот премиер Владо Бучковски и сопственикот на Тарбс, Мајк Булос. Во јануари 2007 година новата влада на премиерот Никола Груевски донела одлука за завршување на договорот за соработка и го известила Тарбс дека истиот важи до 30 април 2007 година. Компанијата на Булос писмено негодувала до Министерството

за транспорт поради, според Тарбс, скратувањето на рокот на договорот за три години, при што известила дека ќе ја повлече опремата од телепорт-центарот. Министерството во јуни 2008 година писмено го информирало Тарбс дека ќе изврши преземање, на што од Тарбс одговориле дека тоа би претставувало незаконски акт, ја исклучиле опремата и одлучиле да почнат судски процес. Во тужбата компанијата со австралиско потекло ја обвинуваше Владата, односно Министерството за транспорт и врски за нанесена штета од над 70 милиони евра поради оневозможување на бизнисот со телепорт-центарот.

Транспаренси: Неодговорното троше

Најслаби играчи во борбата против корупцијата во Европа се политичките партии, бизнисот и администрацијата, се истакнува во овој извештај на Транспаренси. Бугарија и Романија с$ уште се најслабите алки во Унијата во однос на корупцијата Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

Т

есната врска меѓу бизнисот и владите е главната причина за појава на корупцијата и поткопување на економската стабилност, а неодговорното трошење на јавните финансии е причината за сегашната европска финансиска криза. Ова е заклучокот на последниот извештај на Транспаренси интернешнал насловен „Пари, политика, моќ: Корупциски ризици во Европа“. Во своето истражување Транспаренси како најслаби играчи во борбата против корупцијата

во Европа ги гледа политичките партии, бизнисот и администрацијата. Како најдобри алки пак, во справувањето со овој криминал во извештајот се истакнати државните ревизори, омбудсманите и изборните комисии. „Во Европа многу од институциите кои ја дефинираат демократијата и ја прават државата способна да се справи со корупцијата се мошне слаби. Овој извештај покренува збунувачки прашања во време кога на Европа & е потребно транспарентно

раководство, кое ќе се обиде да ја реши економската криза“, се вели во изјавата на извршниот директор на Транспаренси

интернешнал, Кобус де Свард. Токму одговорноста при трошењето на јавните финансии и склучувањето на јавните

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

ПОЛИТИКА 7 Финска ја потврди поддршката за влез на Македонија во ЕУ

Новиот амбасадор на БиХ ги предаде акредитивите

Ф

З

инска го поддржува процесот на проширување и вклучување на Македонија во Европската унија. Ова денес го истакна претседателот на Финска, Саули Ниинисто, по средбата со премиерот Никола Груевски. На средбата, тема на разговор било унапредувањето на билатералните односи, членството на Македонија во ЕУ и во НАТО, спорот за името, инвестициските можности што ги нуди Македонија во однос на правење бизнис, ниските трошоци за водење бизнис, најниските даноци во Европа и сите други предности што земјата им ги нуди на инвеститорите. „Она што го потенциравме беше дека предолг-период Македонија има заслужено и е подготвена за членство во ЕУ и дека неправедно е оставена и понатаму да чека поради противењето на Грција и блокадите што таа ни ги прави. Ги изнесов сите детали околу тоа дека уште од 2009 година имаме добиено позитивно мислење и препорака за почеток на преговорите од ЕК и дека три години по ред, практично, се одложува почетокот на преговорите поради противењето на Грција кое е неразумно и неразбирливо и не е во европски дух“, рече Груевски.

дравко Беговиќ е новиот амбасадор на Босна и Херцеговина во Македонија. Тој вчера му ги предаде акредитивните писма на македонскиот министер за надворешни работи, Никола Попоски. Како што соопштуваат од Министерството за надворешни работи, на средбата било изразено заемно задоволство од позитивниот и успешен развој на односите и соработката меѓу двете земји на билатерален, регионален и на мултилатерален план и истовремено е изразен интересот и подготвеноста за нивно понатамошно интензивирање и унапредување. Исто така, Попоски ја нагласил и подготвеноста на Македонија за пренесување на искуствата во процесот на европските и евроатлантските интеграции.

Судиите во трка за повисоко место во судовите Покрај судии, наскоро ќе се врши избор и на претседател на Врховниот суд поради истекувањето на мандатот на Јово Вангеловски. Освен Вангеловски, кој е сигурен кандидат за уште еден мандат, можен кандидат е и Лидија Неделкова

JОВО ВАНГЕЛОВСКИ

претседател на Врховниот суд

„Програмата што ја понудив во целост ја остварив во оној дел кој зависеше од мене. Со цел понатамошно остварување на реформите во правосудниот систем, одлучив да се кандидирам за уште еден мандат"

Марија Севриева

sevrieva@kapital.com.mk

И

збор на 14 судии и на тројца претседатели на судови ќе врши Судскиот совет. Судиски места треба да се пополнат во Врховниот суд, од каде што тројца судии заминуваат во пензија, четворица нови судии треба да седнат во Кривичниот суд, а тројца судии недостигаат и во Основен 2. Во Апелациониот суд треба да биде извршен избор на двајца судии. Покрај судии, Судскиот совет треба да изврши избор на претседатели на три судови во Македонија. Без претседател е Кривичниот суд во Скопје, каде што функцијата в.д. претседател ја извршува судијата Марјан Колишевски. Претседател треба да биде избран и за Основниот суд во Кратово и во Апелациониот суд во Гостивар.

Кој ќе биде новиот претседател на Врховен суд?

Поради истекувањето на мандатот на актуелниот претседател на Врховниот суд, Јово Вангеловски, во јули оваа година,

во тек е конкурсот за избор на негов наследник. Вангеловски е задоволен од својата работа во изминатите четири години. Успеал, како што вели, да ја реализира програмата со којашто се кандидирал за прв човек на највисокиот суд во државава, што дополнително претставува мотив за повторно да се кандидира за оваа функција. „Програмата што ја понудив во целост ја остварив во оној дел кој зависеше од мене. Со цел понатамошно остварување на реформите во правосудниот систем, одлучив да се кандидирам за уште еден мандат“, вели Вангеловски за „Капитал“. Според него, програмата која ќе ја понуди ќе биде развојна и во суштина, ќе го опфаќа понатамошното имплементирање на судските

реформи и подобрување на состојбите во судството. Како можен противкандидат на Вангеловски, меѓу другите, се споменува и Лидија Неделкова, поранешната претседателка на Кривичниот суд, која неодамна седна во Врховниот суд. Во изјава за „Капитал“, Неделкова вели дека с$ уште нема поднесено кандидатура. „Кандидатура с$ уште немам поднесено, но сепак, не би се произнесувала за моите планови“, одговори Неделкова. Врховниот суд има функција да обезбедува единство во примената на законите од страна на судовите по сопствена иницијатива или по иницијатива на судиите или судските оддели од судовите. Според Вангеловски, во 2011

ЛИДИЈА НЕДЕЛКОВА

судија на Врховен суд

„Кандидатура се уште немам поднесено, но сепак, не би се произнесувала за моите планови” година немало позачестено или понамалено изнесување на начелни правни мислења на Врховниот суд во поглед на примената на законите, од што може да се заклучи дека тие доследно се спроведуваат.

ење ја чини ЕУ 1.800 милијарди евра Бугарија и Романија с$ уште шампиони во ЕУ по корупција

Корупцијата во Бугарија и во Романија и понатаму продолжува да предизвикува најголема загриженост. Иако двете земји донесоа многу закони за борба против корупцијата, како што бараше ЕУ, „тој порив на законодавната активност не беше придружен со масовното прифаќање

етички норми, акции и однесување“, пишува во извештајот. Извештајот на Транспаренси интернешнал претставува прва сеопфатна анализа на капацитетите на земјите од Европската унија. Истражувањето опфаќа 300 национални институции во 25 држави.

договори се едни од најчестите проблеми кои ги нотира Транспаренси во својот извештај. Ваквите политики во согласност со пресметките на оваа организација ја чинат Европската унија 1.800 милијарди евра годишно. Неодговорното трошење, според Пол Зубков, програмски координатор во Транспаренси интернешнал, е причината за сегашната европска финансиска криза. „Со цел да се напредува и да се обезбеди стабилност на јавните трошоци, потребно е да постои целосна транспарентност во врска со одлуките донесени од политичарите и како тие

јавни средства се потрошени“, вели Зубков. Според истражувања на Европската унија, една третина од Европејците гледаат на корупцијата како на растечки проблем во својата земја. Како најчести проблеми со кои се соочија државите од Унијата се корупција меѓу највисоки државници, забележана во Франција и Италија, каде што ваквите случаи влегоа во судовите. Политичка корупција за трошењата на парламентарци пак, е истканата за Велика Британија, во Норвешка пензиските измами, а конфликтот на интереси е најголем проблем во Бугарија.

Корупцијата бележи раст не само во ЕУ, туку и во Македонија

Иако Македонија не е дел од овој извештај бидејќи с$ уште не е членка на Европската унија, сепак, ако се погледнат последните анализи објавени од релевантните институции кои ја следат оваа проблематика, проблемите со кои се соочува земјава се речиси идентични. Имено, во согласност со последниот извештај за 2011 година на Транспаренси интернешнал-Македонија, се истакнува мал пораст на корупцијата во земјава. Од 62 место во 2010 година, Македонија лани се искачи на 69 место. Така, според перцепцијата на корупцијата, Македонија се најде на исто место со Гана, Италија и со Самоа. Во извештајот на Стејт департментот пак, се забележува значително ниво на корупција во македонската Влада. „Во македонската Влада има значајно ниво на корупција, а истата не успева да овозможи целосно владеење на правото“, пишува во годишниот извештај на Стејт департментот за состојбите со човековите права во светот, кој во четвртокот го презентираше американскиот државен секретар, Хилари Клинтон.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Утре се одржува конференција

„БРЕНДИРАЊЕ - ПАТОТ ДО ПОТРОШУВАЧОТ“ Околу 300 претставници, доминантно од македонските компании, утре ќе ги слушнат пораките од говорниците на конференцијата „Брендирање - патот до потрошувачот“ за потребата и важноста на процесот креирање брендови. Во хотелот Алаксандар Палас на едно место ќе се соберат компании кои со своите брендови се веќе добро познати на пазарот, компании чија визија е да создадат нови брендови, како и маркетинг-експерти и практичари од оваа област. Конференцијата „Брендирање - патот до потрошувачот“ ја организира Капитал Академија Верица Јорданова jordanova@kapital.com.mk

К

ако брендот „работи“ за вашиот бизнис, колку ви помага да се диференцирате од конкуренцијата и полесно да дојдете до нови потрошувачи и клиенти е основниот лајт-мотив на утрешната конференција „Брендирање - патот до потрошувачот“ во организација на Капитал Академија. Потребата да се зголеми свесноста кај локалните претприемачи да го прифатат брендирањето како дел од целокупната стратегија со цел да станат релевантни глобални играчи со производи и услуги кои се различни од конкуренцијата е еден од најголемите предизвици во денешната глобализирана економија. Со овие предизвици и дилеми се соочуваат и многу поразвиени економии од нашата токму поради растечката конкуренција и сенизбилноста на пазарот. Утре пред македонската деловна

заедница на едно место ќе ги соберат сите релевантни субјекти, македонските компании носители на брендови, маркетинг-агенции кои значително го помагат овој процес и интернационални компании кои со своите брендови се присутни на македонскиот пазар. Преку нивните искуства присутните учесници подетално ќе се информираат што с$ е потребно за креирање успешен бренд, каква стручна помош и поддршка им е потребна на компаниите во овој процес и како брендирањето се инкорпорира во бизнис-стратегијата на компанијата и mind set на менаџментот. Конференцијата ја отвора главниот говорник Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за бендот T-Mobile, кој на оваа конференција доаѓа во соработка со маркетинг-агенција

Публицис. На конференцијата ќе учествуваат: директорката на маркетинг-агенцијата Публицис, Александра Дилевска-Симова, директорот на New Moment, Сашо Пешев, директорот на агенцијата McCannErickson, Владимир Димовски, директорката на ГФК меѓународна истражувачка агенција, Весна Кузмановиќ, Наташа Ѓурѓевиќ, регионален директор на Coca-Cola за Адриатик, Милош Радуловиќ менаџер од Алкалоид, Радош Вукичевиќ, маркетинг-менаџер во ВВ Тиквеш, Миле Станчев, бренд-менаџер за Шкода од Порше Македонија, Глогор Цветанов, директор на Макпрогрес Виница, Сашо Наумоски, генерален директор на Витаминка од Прилеп, Димитар Ковачевски, директор за комуникации во T-Home и TMobile и Никола Деребанов, член на НО на винарницата Стоби.

PRVA MARKETING KONFERENCIJA За првпат во Македонија, „Капитал“ во соработка со Saatci&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatci&Saatchi за брендот T-Mobile.

20 JUNI SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI [TO SE E POTREBNO ZA KREIRAWE USPE[EN BREND? KAKVA STRU^NA POMO[ IM E POTREBNA NA KOMPANIITE VO OVOJ PROCES? KOJA E RAZLIKATA ME\U PROIZVOD I BREND? KAKO USPE[NIOT BREND OTVARA VRATA ZA POGOLEMA PRODA@BA, NOVI IZVOZNI PAZARI, POGOLEMA LOJALNOST NA POTRO[UVA^ITE? KAKO STRATE[KI DA RAZMISLUVATE KOGA NOSITE ODLUKA DA LANSIRATE BREND? KOJA E ULOGATA NA MARKETING AGENCIITE VO KREIRAWETO BRENDOVI I KADE DA SE OBRATITE ZA POMO[ VO OVOJ SERIOZEN I VA@EN PROCES ZA KOMPANIJATA I NEJZINATA IDNINA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BRENDOVI KOJ KE IZLEZE NA 20 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

Кемет електроникс започна со пробно производство во Бунарџик Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

А

мериканската компанија Кемет електроникс започна со пробно производство во фабриката во технолошкоиндустриската развојна зона Бунарџик. Иако фабриката с$ уште не е целосно изградена и опремена, на дел од машините кои се стигнати во погонот веќе неколку недели се произведуваат филтер-проводници, коишто се користат во машинската и електроиндустријата.

Тодоров ќе ги реновира шалтерите во болниците

М

инистерот за здравство, Никола Тодоров, им укажа на сите директори на јавните здравствени установи дека треба да ги реновираат шалтерите за здравствените работници да имаат подобра комуникација со пациентите. „Новите шалтери треба да бидат модерни и не треба да го нарушуваат дигнитетот на пациентите. Со нив треба да се подобри непосредниот контакт меѓу службениците и пациентите и да се зачувува достоинството на граѓаните при користењето на услугите. Се очекува со новите шалтери да се подигне и транспарентноста во работата“, соопшти Министерството за здравство. Ова укажување следува по посетата на министерот Тодоров во градската болница 8 Септември, каде што пациентите морале да се наведнат за да разговараат со службеникот. Рокот за реновирање на шалтерите е 45 дена, по што на 26 јуни директорите на јавните здравствени установи треба да му поднесат извештај на министерот Тодоров за сработеното.

> БРОЈКА

4.000

денари и диплома добија првонаградените математичари на првиот натпревар меѓу средните училишта на град Скопје. Меѓу учениците од прва година гимназиско образование првото место го освои Тамара Симјановска, од втора година Ева Палчевска, а од трета Дамјан Ангеловски. Меѓу учениците од прва година стручно образование прв беше Даниел Цветановски, од втора година Јовица Тодоров, а од трета Ивана Петровска.

Македонија напрeдува во фискалната децентрализација

П

ред Владата и локалната власт с$ уште остануваат многу предизвици кога е во прашање фискалната децентрализација, признава министерот за финанси, Зоран Ставрески. Според него, мора да се изврши комплетна евиденција на недвижниот имот на подрачјето на секоја општина, да се изврши ревидирање на имотот со што ќе се подигне наплатата на стабилните сопствени приходи. Од сите општини во Македонија само Пласница не е влезена во втората фаза на фискалната децентрализација, но наскоро се очекува и таа да ги исполни сите услови. Учеството на локалните даноци во БДП од 1% во 2006 година, во 2011 година истото учество изнесува 1,5%. Ова го истакнаа учесниците на конференцијата „Социјални услуги за поддршка на социјалниот развој и кохезија“, организирана од Министерството за финансии и УНДП. Значајно за финансирањето на инвестициските проекти на општините е и можноста за пристап на пазарот на капитал преку издавање општински обврзници.

Засега во фабриката работат околу 15 лица, а до почетокот на август, кога се очекува и да стартуваат со производсво и кога целосно ќе биде монтирана производствената опрема, во првата фаза ќе бидат вработени до 60 лица. Од нив 30 веќе се во странство на обука. Гил Гомез, менаџер за проектирање на фабриката на Кемет електроникс во Македонија, ексклузивно за „Капитал“ открива дека пред неколку недели започнале да произведуваат во фабриката во Бунарџик, а стартутваат со производство на само еден производ. „Очекуваме да пристигнат неколку нови

производни линии од Италија во наредните две недели, а до крајот на јуни е планирано целосно да биде монтирана опремата. Планот на Кемет е да пресели во Македонија дел од производствените линии од фабриките од Германија, Италија и Мексико“, објаснува Гомез. Тој официјалниот старт на производството во Бунарџик го најавува за почетокот на август, до кога ќе бидат завршени сите градежни и оперативни работи во фабриката. „Донесовме тим од стручни лица од Велика Британија коишто го следат производството и поставувањето на опремата, и вршат обука к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

9

на вработените. Деловите коишто тука ги произведуваме се наменети за Филипс и за Сименс, со кој Кемет има договор, иако засега се произведуваат мали количини“, објаснува Гомез. Фабриката којашто е изградена зафаќа парцела од 11.000 хектари, ќе произведува електронски уреди за европските пазари, предвидено е да вработи 200 луѓе. Вкупната инвестиција на американската компанија во Македонија е проценета на 12 милиони евра. Меморандумот за инвестирање беше потпишан во јуни минатата година. Со ова Кемет електроникс е третата фабрика во Бунарџик којашто започна со производство во Македонија. Освен Кемет електроникс, до почетокот на есента се очекува со производство да започнат и италијанската компанија Текнохозе, која во моментот ја инсталира опремата за производство, и руската фармацевтска компанија Протек, којашто ќе произведува витамини во Бунарџик.

КАПИТАЛ четврток 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БРОЈКА

Mелничарите бараат мерки за заштита на пазарот со пченица и брашно

Гевгелија и Пеонија ќе отвораат бизнис-центар

1.127

З

аштита на домашниот пазар со пченица и брашно бараат членовите на постојаната потсекторска работна група за жито и ориз. Тие посочуваат дека воведувањето мерки за стабилизирање на пазарот, во прв ред пред почетокот на новата жетвена сезона треба да се направи во најкус можен рок за да се стабилизира дисбалансот на понудата и побарувачката на пченица и брашно на домашниот пазар предизвикан од увозот на евтино брашно, но и поради регулирање на понудата и побарувачката на жито од новата реколта. „Земјоделците, млинарите и пекарите предложија мерка за задолжително воведување на бандероли за произведеното брашно. Како што истакнаа тие, на ваков начин ќе се воведе поголема контрола на производството, ќе се елиминира можноста за нелегална трговија со што ќе се заштити целиот синџир на производство од овој сектор - од примарното производство до пекарската индустрија“, велат од Министерството за земјоделство. Според министерот за земјоделство пак, Љупчо Димовски, заштитата на домашниот пазар со пченица и брашно и оваа година е приоритет за Министерството и Владата, и затоа пред стартот на жетвата инспекциските органи ќе спроведат контроли на увозот и прометот со пченица и брашно.

хектари државно земјоделско земјиште во Куманово издава под закуп Министерството за земјоделство. Право на учество имаат сите правни и физички лица од Македонија, но и странски правни лица кои имаат регистрирано подружница во Македонија. Времетраењето на закупот е различно, така што за одгледување земјоделски култури е 15 години, а за подигање повеќегодишни насади 30 години.

В

о Гевгелија почнаа подготовки за отворање бизнисцентар во рамките на проектот од ИПА-програмата за прекугранична соработка кој општина Гевгелија заеднички го реализира со општина Пеонија од Грција. За потребите на бизнис-центарот се уредува посебна КАМАТНИ СТАПКИ НА каде ДЕНАРСКИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ канцеларија штоДЕПОЗИТИ заинтересираните инвеститори ќе Банка 24м за можностите 36м можат да ги добијат3м првичните6м информации Комерцијална банка за вложување 3,60% 4,60% 7,40% регион.

7,70% и за условите во пограничниот НЛБ Тутунска банка 4,50%две лица 7,00% 7,50%ќе Канцеларијата ќе ја3,50% опслужуваат кои времено бидатбанка ангажирани 3,20% преку јавен4,00% оглас што6,65% наскоро ќе6,85% биде Стопанска распишан. за6,50% организирање Шпаркасе банка Се одвиваат 3,50% и подготовките 4,50% 7,00% трговски саем кој треба да се 4,80% одржи кон 5,50% крајот на август за Охридска банка 4,30% 6,00% време на одржувањето на традиционалниот меѓународен Прокредит банка 3,40% 4,40% 7,10% 7,30% фестивал „Смоквијада 2012“. Од општина Гевгелија ТТК банка 4,40%од ИПА-програмата 7,40% 7,70% најавуваат дека на 3,50% вториот повик за Алфапрекугранична банка 3,30% 4,20% соработка ќе аплицира со7,40% шест нови7,60% проекти. Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Општествената одговорност е 0,31%предност, не трошок за компаниите КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

а

стимул за општествена одговорност се наведува и 0,92%Како конкурентноста на македонската економија која треба да се прилагодува на трендовите кои се наметнуваат однадвор

4,47%

Силвана Жежова

П

silvana@kapital.com.mk

облиските релации со клиентите, добавувачите, државните институции, граѓанските и на NASDAQ организации и медиумите се придобивки кои компаниите ги имаат од општествено одговорното однесување. Општествената одговорност не е трошок, туку предност ерзата во Саоза компаниите, констатираа учесниците на проектот „Поддршка за реализација на Националната агенда за општествена одговорност на претпријатијата во Македонија“. Извршниот директор на Сојузот на стопански комори, Митко Алексов, компании истакна дека главната цел на проектот е поддршка на вклучувањето на практиките и политиките на општествена одговорност во претпријатијата во главните текови на општествена ни компании од одговорнст во државата. „Активностите што Сојузот на стопански комори го спроведува како дел од овој проект се обуки и работилници на малите и средните претпријатија за промовирање на концептот на општествена

одговорност, развивање на капацитетите на граѓанските организации за општествената одговорност, обуки на медиумите за општествена одговорност на претпријатијата и градење на капацитетите на Националното координативно тело за општествена одговорност на претпријатијата“, изјави Алексов. Од Македонската развојна фондација на претпријатија истакнаа дека на прв поглед општествената одговорност е трошок за компаниите. Но, како придобивки на компаниите од општествена одговорност од Фондацијата ги наведоа поблиските релации со клиентите, добавувачите, државните институции... „Зголемената свесност на потрошувачите дава предност, а поблиските релации водат и до повеќе иновативни продукти. Општествено одговорните претпријатија се попосакувани за вработување во нив, а имаат и предност и во соработката со меѓународните компании кои ја оценуваат оваа практика“, смета Глигор Михаиловски

0,66%

1,75%

0,96%

0,95%

1,43%

рани на берзата

+

2,71%

тирани на

06.06.2012

Млаз Богданци РЖ Институт Комерцијална банка RMDEN11 06.06.2012

Усје Топлификација РЖ Услуги RMDEN07 Алкалоид

раст

+6,13% +4,10% +0,04% +0,01%

нова цена

450,00 432,00 2.553,15 87,61

нова цена

-7,22% 18.000,00 -6,59% 2.497,00 -2,68% 145,00 92,00 -1,27% -0,21% 4.050,00

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,94% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1,06% 0,39%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност СКИБОР трендовите кои МКДОНИА

преку ноќ 1 недела 1м 3м 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% општествена одговорност на претпријатијата.

2,20% Со тоа им е дадено рок на европските

треба да се прилагодува на се наметнуваат од надвор. „Како потврда за тоа е и најновата стратегија претпријатија до 2014 година дека мора да ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ на Економската комисија за општествена го исполнат тоа како своја обврска. Тоа ќе се Основна кам. стапка Стапка на инфлација одговорност. Во неа Комисијата експлицитно рефлектира на економските односи со ЕУ и 5,20% Народна 4,00% во деловните односи бара од сите европски претпријатија да банка на Македонија тоа ќе биде наметнато Народна 12,00% демонстрираат дека се придржуваат до банка некоина Србија што ги имаат претпријатијата од ЕУ со13,40% нашите од меѓународно прифатените механизми на на Хрватска фирми“, истакна 6,00% Николов.

2,50% Народна банка 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

среда - 06.06.2012 3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,94% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93% Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.159.203,43 0,73% 0,11% 34.581.895,76 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1M 1,06% -4,91% 0,39% -4,82%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.176.722,59

1,90%

1 недела43.147.537,42 1м 3,18% 20.073.052,89 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5452 49,5174 75,9770 51,2400 47,6000 48,2254

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-8,23%

-7,90%

-27,89%

-5,66%

05.06.2012

-11,00%

-9,94%

-18,12%

-8,98%

05.06.2012

-4,86%

-5,82%

-15,88%

-4,03%

05.06.2012

3м-5,26% -5,74% 4,98%

-12,39%

-5,02%

-11,71%

-2,96%

04.06.2012

-8,49%

-7,81%

-34,48%

-6,27%

04.06.2012

25.065.053,80

-1,46%

-5,46%

0,96%

-13,87%

1,84%

04.06.2012

49.275.432,52

0,01%

0,27%

3,27%

3,97%

2,49%

04.06.2012

42.747.531,78 0,24% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,80%

1,63%

3,24%

1,38%

04.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

од Македонската развојна фондација. Според претседателот на Националното координативно тело за општествена одговорност на претпријатијата пак, Александар Николов, потребни се даночни поттикнувања за донаторите како што е ослободувањето од плаќање на ДДВ, признавањето на донациите како расход во данокот на добивка, ослободување од персонален доход за надомест на трошоци за волонтерска работа и поттикнување за вработување и адекватни услови за инвалидите. Како стимул за општествена одговорност се наведува и конкурентноста на македонската економија која

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 07.06.2012

11 > БРОЈКА

Американците заинтересирани за македонско вино

ИТ-компаниите и студентите задоволни од мерката - ваучери за компјутери

25,9

О

сум македонски винарници ги презентираа своите производи пред реномирани дистрибутери и увозници на вино и пред највлијателните вински критичари во Њујорк. Се очекува промоцијата да им овозможи да освојат позитивни критики од најзвучните имиња во винскиот бизнис во САД и директни преговори за зголемен влез на македонските вина на американскиот пазар. На 31 мај македонското вино беше промовирано и во Чикаго, а беа посетени и повеќе реномирани малопродажни синџири со цел запознавање на американскиот пазар и анализа на конкуренцијата. Претставници на македонските винарници остварија средба и со консултантска компанија која е специјализирана во индустријата за вина и алкохолни пијалаци. Од Агенцијата за странски инвестиции и промоција на извозот информираат дека на промотивните настани во Вашингтон и во Чикаго е изразено големо задоволство од квалитетот на македонските вина.

П

одобрување на образованието на студентите и директна помош за ИТ-компаниите претставува проектот со кој апсолветните од социјално загрозените семејства ќе добијат ваучери за набавка на компјутери во вредност од 15.500 денари, како дел од најновиот пакет владини економско-социјални мерки. Таква оценка дадоа дел од студентите кои ќе бидат корисници на проектот, со чии детали се запознаа на средба со министерот за информатичко општество и администрација и со министерот за образование и наука, Иво Ивановски и Панче Кралев. „Ја поддржуваме одлуката за доделување ваучер на сите студенти кои немаат доволно средства за купување компјутери или лаптоп. Сметам дека тоа ќе им помогне во нивното образование и во напредокот во кариерата“, изјави Симона Лазаревска, апсолвент од Економскиот факултет. Таа појасни дека за да аплицира за ваучер, приходите на нејзините родители не треба да бидат со износ поголем од 12.000 денари и оти треба да достави потврда дека е апсолвент.

милиони денари изнесува вкупната добивка на прилепската компанија Микросам за 2011 година. Според финансискиот извештај објавен на Македонската берза, таа е намалена за околу 10 милиони денари во однос на 2010 година. Ревидираниот финансиски извештај на Микросам покажува дека приходите од продажба се зголемени од 97,4 милиони денари на 146,4 милиони денари.

ХЕЦ Света Петка с$ уште не работи, ЕЛЕМ одложува рокови 70

Генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски, во октомври лани на премиерот јавно му вети дека Света Петка ќе почне да произведува струја од крајот на април или почетокот на мај годинава. Но, од ЕЛЕМ сега даваат нови рокови за старт на хидроелектраната Катерина Попоска

П

65

„ХЕЦ Света Петка е во финална фаза од изградбата. Браната е целосно подигната и гигават-часови струја годишно треба да произведува оваа електрана, со што може да ги задоволи потребите завршена, машинската зграда е изградена, за струја на 10.000 семејства моментно се работи на монтажа на електромашинската опрема и привршуваат поситни градежни работи. Следува полнење на акумулацијата и извршување на тест-проби пред финалното вклучување во електро-енергетскиот систем“, кусо одговараат од ЕЛЕМ. Чингоски во октомври лани на премиерот јавно му најави дека очекува Света Петка да почне со работа од крајот на април или почетокот на мај интервју за „Капитал“. оваа годинава. Првичните најави беа дека до Директорот на словенечката градежна компанија крајот на 2011 година електраната ќе проработи. ФЈУЧЕРСИ Рико, изведувач на оваа електрана, за словенечки Хец Света Петка доцни речиси три години, а „Дневник плус“ во јануари годинава изјави дека треба да произведува 65 гигават-часови струја НАФТА струја од Света Петка ќе потече напролет. годишно. ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС „Очекувам хидроцентралата Света Петка на „Очекувам дека ќе го испочитуваме рокот што 84,83 2,47 реката Треска да биде завршена во април или мај го ветив пред премиерот, до 1 мај барем едната 2012 година“, изјави Јанез Шкрабец, директор на машина да биде во функција, BRENT а еден месец потоа ЗА ЗАТОПЛ. Рико. и другата“, изјави Чингоски 266 99,73 во декември лани во

poposka@kapital.com.mk

омина и 1 мај, а и 1 јуни, но хидроцентралата Света Петха с$ уште не произведува струја, како што генералниот директор на ЕЛЕМ, Влатко Чингоски, во октомври минатата година му вети на премиерот Никола Груевски на отворената владина седница. Сега од ЕЛЕМ даваат нови рокови до кога хидроцентрала треба да почне да ги произведува првите киловатчасови струја. МАКЕДОНСКА БЕРЗА лицитираат Сега директорите од компанијата МБИ 10 со дополнителен еден месец кога оваа хидроцентрала 1.951,28 би почнала со работа. Но, поради лошата проценка и пробивањето на неколку МБИД рокови за старт на ХЕЦ Света Петка, сега никој од 1.804,77 ЕЛЕМ не сака да прецизира кога точно овој објект ОМБ ќе биде функционален.

120,29

милиони евра се проценува дека ќе чини ХЕЦ Света Петка, иако првично проектот беше проектиран на 50 милиони евра

-0,54% -1,09% -0,07%

+0,64% +0,90%

+1,06% +1,05%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 06.06.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.951,28 431,30 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.804,77 1.646,12 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 120,29

SASX 10 -0,54% -0,09% 723,49

-1,09% SOFIX 297,13 -0,07% ATHEX

-0,07%

479,47

Главен индекс на Љубљанската берза

431,30 12.127,95

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

29,33$/унца

7.365,25

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.778,11

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

берзата, без финансиски компании

571,75,$/бушел

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

+1,40%

FTSE 100 5.310,45

+0,22% +0,88% SWISS

DOW JONES

5.766,88

1.280,00$/бушел

SBITOP 544,74

+0,96%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Југо.фонд 6.221,00 12.127,95

2.400,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

+0,66% S&P 500 +0,95% 1.285,50

NASDAQ 2.778,11

Импол Севал

680,00

BRAZIL BOVESPA +0,57% -1,75% 52.481,44 АЗИЈА ИНДЕКСИ

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2.350,00

+1,81%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 16,01

CAC 40 3.027,87

+1,43%

+0,57% 52.481,44 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 320,00

+16,66%

-1,75%

+1,40%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+2,71%

16.454,30 FTSE 100

5.310,45

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

+0,88%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

7,90

135,00

.

DAX Наложбе 6.022,20 0,10

+0,96%

+1,40% 5.310,45БЕРЗА +0,96% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Пивоварна

8,00

SWISS Искра +0,88% -50,25% 5.766,88 13,80

+3,76%

+0,95% -8,00%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

06.06.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +6,13% 450,00

Млаз Богданци NIKKEI 225 РЖ Институт +4,10% 8.553,53 Комерцијална банка +0,04% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза RMDEN11компании +0,01% котирани на

SWISS 5.766,88

+0,95%

швајцарскиот пазар на капитал

+1,81%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 99,73

1637,70$/унца

СРЕБРО 29,33$/унца

БАКАР 7.365,25

+0,64% +0,90%

ПРИРОДЕН ГАС 2,47

ЗА ЗАТОПЛ.

266

МЕТАЛИ

+1,29% +3,24% +0,0%

НИКЕЛ

16.087,50

АЛУМИНИУМ 1.892,50

ЧЕЛИК 425.00.00$/унца

+1,06% +1,05%

+0,0% +0,0% /

+7,96%

213,79

+21,54%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Јадроплов

Соларис ЕВРОПА ИНДЕКСИ -19,95% -14,72% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Абанка

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+1,46%

DAX 6.022,20

84,83

Славонски.фон

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

3.027,87

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Морава -15,00% BRAZIL -12,09% BOVESPA

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.553,53 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.520,53 ДЕН ДО 15Ч.

TOPIX CAC 40 718,56

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Шајкаш.фабр +20,00% NASDAQ +20,00% +0,22% +0,66% 2.778,11

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал ОТ-Оптима

S&P 500 1.285,50

ATHEX 479,47

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.127,95 Заеднички индекс 30 6.022,20

-4,47%

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-0,07%

SASX 10 ШЕЌЕР 723,49

-4,47%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

ATHEX 2.200 2.200 2.200 479,47 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,09% -1,99% SOFIX СОЈА +0,46% -0,66% 297,13

+0,79% -0,31% +3,45% +0,92% +0,73%

2180.000$/бушел

Главен индекс на Белградската берза 614,75$/бушел

-1,75% +0,92%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 431,30 CROBEX КАФЕ 1.646,12 1,57/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 52.481,44 297,13

-0,07%

SBITOP 544,74

+0,66% -0,31%

SASX 10 723,49

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +0,88% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,46% +0,57%

CROBEX S&P 500 1.646,12 1.285,50

CAC 40 3.027,87

1637,70$/унца

Главен индекс на Атинската берза

-0,09% +0,22%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

-0,07%

ОМБ ОМБ ОМБ

-1,09%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.087,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.892,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 425.00.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

+1,29% +0,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 +3,24% +0,0% 2.200 2.200 2.200 -0,54% 1.951,28 +0,92% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,0% / -1,09% 1.800 1.800 1.800 1.804,77 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -4,47% -0,07% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни120,29 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,31%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 544,74

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,54%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,46%

Хидроцентралата Света Петка поскапе за фантастични 9,76 милиони евра поради пеналите кои инвеститорот ЕЛЕМ ќе му ги плати на изведувачот Рико. И ЕЛЕМ и Рико меѓу себе ќе си платат отштета. Со ова, ХЕЦ Св. Петка (Матка 2) ги пробива првично најавените 50 милиони евра потребни за изградба. Сега вредноста достигнува 70 милиони евра, што воопшто не е малку за ваков објект.

HANG SENG 432,00 18.520,53 2.553,15

571,75,$/бушел

ПЧЕНИЦА 614,75$/бушел

КАФЕ 1,57/бушел

СУРОВИНИ

+0,88% -1,99% -0,66%

КАКАО

2180.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.280,00$/бушел

+0,79% +3,45% +0,73%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+1,43%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

87,61

ПЧЕНКА

Југо.фонд

6.221,00

+20,00%

Шајкаш.фабр

2.400,00

+20,00%

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Cicso: Македонија може да стане „фабрика за мозоци“

Македонија е на 67 место во светот според иновативноста

С

поред последниот извештај за Глобалниот иновациски индекс, Македонија е рангирана на 67 место, од 125 земји. Дел од индикаторите според кои е правено рангирањето се бизнис-околината, условите за почнување бизнис, даночни олеснувања и придонесот на државните институции, приватниот сектор и во секторот за создавање економија базирана на иновации. Според министерот Ивановски, областите каде што Македонија била најслабо рангирана се однесуваат на еколошката свест, користењето на информатички технологии во приватниот сектор и користењето на придобивките од информатичко комуникациските технологии за развивање нови бизниси.

Инвестициите во иновации и во информатичко-телекомуникациската индустрија носат успех и се од суштинско значење за компаниите, но и за целата економија

во Македонски Телеком и Т-Македонија, Александар Поповски. Компаниите се жалат дека недоволно инвестираат во иновации, бидејќи с$ потешко доаѓаат до свежи пари. Според министерот за информатичко општество и администрација пак, Иво Ивановски, за компаниите доволна е помошта од микрокредитите. „Комитетот за претприемништво и иновации, со кој претседава премиерот и каде што се вклучени и претставници на приватниот сектор и голем број институции, направи една драфт стратегија, а ќе ангажираме и меѓународен консултант кој ќе ни помогне да ги идентификуваме сите предуслови за да се развие една економија базирана на иновации. Со мали вложувања и од страна на приватниот сектор и со помошта што ја нуди Владата и со микрокредитите кои ги издаваат институциите, компаните ќе можат да ги искористат тие иновации за да придонесат за поразвиена економија“, изјави Ивановски. Експертите од Cicso за Централна Европа велат дека компаниите постојано разгледуваат можности кои ќе послужат за трансформација на нивниот бизнис во сегашното опкружување. „Разговараме за тоа како се менува начинот на работење со менувањето на ИКТ технологијата и исто така како и самата технологија го менува бизнисот“, вели Техничкиот директор на Cicso за регионот на Централна Европа, Стефан Рингебах.

Кристина Озимец

ozimec@kapital.com.mk

М

акедонските компании и институците неопходно вложуваат во иновации и во знаење, ако сакаат да фатат чекор со современите економии кои остваруваат силен економски раст, порачаа учесниците на Конференцијата Cicso Expo, посветена на иновациите. Според генералниот директор на Cicso за Македонија, Босна и Херцеговина, Албанија и Косово, Харис Пињо, земјава има голем потенцијал да стане „фабрика на мозоци“. „Она што го сметам за најголема сила на Македонија и онаму каде што ние ги насочуваме инвестициите на Cicso е Македонија да стане една ’фабрика за мозоци‘. Ние имаме четири мрежни академии каде што многу инвестираме во знаењето. Тоа е највисоката вредност која може да се добие во земјата. Во Македонија веќе имате дете од 11 ипол години, кое веќе ги има сите сертификати на Cicso, сите сертификати на Мајкрософт ги стекна уште на седумгодишна возраст, и тоа е нашата целна група каде што сакаме да инвестираме во земјава“, изјави Пињо. Учесниците на конференцијата се свесни дека преку иновации и нови информатичкок

о

м

е

р

ц

и

ј

телекомуникациски технологии тие можност да ја зголемат ефикасноста, но и ефективноста во работењето. Секојдневниот напредок на технологијата го менува начинот на работење и на водење бизнис. „Инвестициите во ИТ и ИКТ индустријата се од круцијално значење не само за поединците или само за индивидуални компании, туку за целата економија, за стопанството, за унапредување на образованието, за животната средина, кон одржливоста на општеството, а

л

е

н

о

г л

а

с

кон слободна комуникација и обезбедување посигурна иднина. Најуспешните компании, работејќи во високо конкурентно опкружување, постојано се во потрага по решенија кои ќе ја зголемат ефикасноста на работењето и ќе ги намалат трошоците. Информатичкокомуникациските технологии се клучни во остварувањето на оваа цел, а преку Т-брендот денес се достапни до сите. Cloud решенијата станаа реалност во Македонија“, вели извршниот директор за бизнис-корисници к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

БАЛКАН 13

Кипар е на чекор од програмата bailout на ЕУ! Лошата состојба во најголемите кипарски банки и во државните финансии може да го направат островот Кипар нов кандидат за меѓународно спасување. Кипарските банки заедно имаат 152 милијарди евра ризични заеми, што е осум пати повеќе од БДП на земјата Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

П

о Грција, Португалија и Ирска, Кипар може да стане четвртата земја од еврозоната која ќе побара финансиска помош од Европскиот кризен фонд (ЕФСФ). Кипарската влада призна дека има сериозна можност земјата да побара финансиска помош од Европската унија (ЕУ) за банкарскиот систем, кој е во голем степен изложен на последиците од грчката должничка криза. Портпаролот на кипарската влада, Христос Христофидас, истакна дека моментално се разгледуваат различни начини за помош на банките, како и земање на кредити. Кипар веќе обезбеди кредит од 2,5 милијарди евра од Русија со ниска камата за рефинансирање на долгот. Директорот на Централната банка на Кипар, Паникос Димитриадис, претходно исто така изјави дека Кипар ќе побара финансиска помош од ЕУ за да се справи со последиците во банкарскиот сектор од грчката криза. До крајот на месецот Никозија треба да најде меѓу 1,8

152

милијарди евра изнесуваат ризичните кредити на кипарските банки и 2,4 милијарди евра за рекапитализација на Лаики банк (Cyprus Popular Bank), најголемата комерцијална банка во земјата, а веројатноста да побара пари од ЕУ е с$ поголема. Според Димитриадис, с$ уште е можно да се пронајдат други извори за финансирање на оваа банка, како на пример извлекување средства од приватниот сектор или друга држава. Директорот на Лаики банк, Михалис Сариз, изјави дека земјата нема многу алтернативи и најверојатно е парите да дојдат од фондовите на ЕУ. Помошта е потребна откако трите водечки банки во Кипар загубија повеќе од три милијарди евра како резултат на

13 JUNI SPECIJALEN PRILOG

PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII BIZNIS PONUDA OD TELEKOMUNIKACISKITE OPERATORI NOVI KREDITNI LINII I PONUDI OD STRANA NA DELOVNITE BANKI NOVA PONUDA OD OSIGURITELNITE KOMPANII ZA KORPORATIVNIOT SEKTOR AKTUELNA PONUDA NA DELOVEN PROSTOR VO MAKEDONIJA SERTIFIKACIJA, STANDARDIZACIJA, KONSALTING PE^ATARSKI USLUGI TRANSPORTNI USLUGI ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII KOJ KE IZLEZE NA 13 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETOOBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

неодамнешното решение на ЕУ да отпише дел од долгот кон Грција. Кипарските банки заедно имаат околу 152 милијарди евра ризични заеми, што е осум пати повеќе од бруто-домашниот производ (БДП) на земјата. Според аналитичарите на Ројтерс, банкарскиот систем на Кипар е сличен на оној во Ирска пред да побара меѓународна финансиска помош.

Големи долгови поради грчката криза

Поради блискоста со Кипар, Грција беше логично подрачје за ширење на кипарските банки кои со тек на времето ги зголемуваа кредитите на грчките бизнисмени и потрошувачи, истовремено и на грчката влада. Само Лаики банк има 3,4 милијарди евра во грчки обврзници. Банката на Кипар, втората најголема комерцијална банка, пак акумулираше 2,4 милијарди евра грчки

обврзници. Во двата случаи, вложувањата во грчките обврзници беа поголеми од оние во обврзниците на сите други држави заедно. Но, грчката должничка криза им ги наруши сметките на кипарските банки. Лаики банк изгуби 2,5 милијарди евра минатата година поради отпишување на 60% од вредноста на грчките обврзници, а Банката на Кипар изгуби една милијарда евра. Неуспехот на најголемите банки ќе има големи последици за Кипар, чија економија се врти пред с$ околу финансиската индустрија. Овој остров се позиционираше на светскиот пазар како нискоданочна база за Блискиот Исток и Африка, како и за компаниите од Русија и од други европски земји. Колапсот на финансискиот систем на Кипар секако ќе биде и лоша вест за европските лидери, кои и така не можат да ги решат огромните должнички проблеми.

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Рокфелер и Ротшилд создаваат бизнис-империја Европската банкарска династија Ротшилд се согласи да купи дел од имотот на Рокфелер со цел да го прошири своето делување на американскиот пазар

Главите на најпознатите династии на светот, Дејвид Рокфелер (лево) и Џејкоб Ротшилд (десно), склучија трансатлантско партнерство со цел да создадат нови инвестициски фондови преку кои би вршеле нови аквизиции.

Васе Целеска

години, кога Дејвид Рокфелер го запозна Лорд Ротшилд со извршниот директор на неговата групација за САД, Рубен Џефри. Една година подоцна во канцеларијата на Ротшилд во Лондон започнаа преговорите за купување удел во групацијата на Рокфелер, а во нив учествуваше и Џефри, кој на маса ја стави понудата за уделот во американската подружница за менаџмент со средства на Сосиете женерал. „Акциите ги комбинираме на микро ниво, а специфичните бизнис-иницијативи ќе ги одредуваме дополнително“, вели извршниот директор на групацијата Рокфелер за САД, Рубен Џефри, по направената зделка меѓу двете фамилии.

celeska@kapital.com.mk

В

еста која ја разбранува светската јавност оваа недела е дека двете најпознати бизнис-династии од Европа и од САД, Ротшилд и Рокфелер, формираа стратешко партнерство. Европската банкарска династија Ротшилд се согласи да купи удел од групацијата за менаџмент со средства на Рокфелер со цел да го прошири своето делување на американскиот пазар. Компанијата на Ротшилд, РИТ капитал партнерс (RIT Capital Partners), неодамна објави дека има намера да купи 37% удел во сопственост на Рокфелер во француската банкарска групација Сосиете женерал, односно нејзината компанија за управување со средства базирана во Лос Анџелес, соопшти Ројтерс. Оваа трансатлантска унија ги доближува односите меѓу династиите на Дејвид Рокфелер (96) и Џејкоб Ротшилд (76), чии лични односи опстојуваат веќе пет децении.

Корените на групацијата Рокфелер датираат од 1882 година, кога Џон Д. Рокфелер основа една од првите семејни компании, посветена исклучиво на инвестирање. Оттогаш групацијата прерасна во „провајдер“ на богатство и услуги за менаџмент со средства за други компании, фондации и институции. Компанијата е во мнозинска сопственост на семејството Рокфелер, кое воедно, е и нафтен магнат од 19 век, а тежи повеќе од 34 милијарди долари. Целта на партнерството со РИТ е да се создадат нови инвестициски фондови, преку кои би се вршеле нови аквизиции, од кои корист би имале двете династии. РИТ капитал партнерс е во малцинска сопственост на Лорд Ротшилд, а средствата на компанијата достигнуваат 2,97 милијарди долари, распоредени во различни компании, државни обврзници и приватни фондови. Идејата за овој договор настана пред две к

о

м

е

р

ц

и

ј

Ротшилд: САД има што да понуди

За малцинскиот удел во Сосиете женерал, кој се проценува дека вреди 156,2 милиони долари, имаше повеќе заинтересирани, но Лорд Ротшилд единствено ја имаше поддршката од Рокфелер. „Мислам дека САД има што да понуди. Да а

л

е

н

о

г л

а

с

се има силно присуство таму во ова време е од екстремна важност“, вели Лорд Ротшилд во првото интервју за „Фајненшал тајмс“ по објавената соработка со Рокфелер. Неговите погледи за иднината на Европа не се баш најсјаjни, што може да се заклучи од неговиот последен инвестициски чекор. „Сите знаеме дека Европа ќе се соочи со многу тежок период во наредните пет до десет години“, нагласува Ротшилд и додава дека неговата компанија станува с$ помалку британски ориентирана и помалку парохијална низ годините. Баронот Дејвид де Ротшилд, кој моментално претседава со Ротшилд груп, започна процес на соединување на инвестициската банка во Велика Британија и инвестициските фондови кои се базирана во Франција. Истовремено, во март годинава Лорд Ротшилд создаде инвестициско партнерство со францускошвајцарската банка Едмонд де Ротшилд груп, која досега претставуваше одделна гранка на банкарската династија.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 07.06.2012

15

ФЕЉТОН

54

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани П очитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа ккнига во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност фл во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет! седум фактори во текот на тешките периоди на турбуленција. Репутацијата може лесно да биде урната и за многу пократко време отколку што & било потребно за да се изгради. Таа може да се загуби преку ноќ со една погрешна оценка, еден скандал или незадоволување во квалитетот или во интегритетот. Една компанија што сака да живее долго време мора да ги менаџира овие фактори - и да ги менаџира внимателно и вредно - во добрите времиња, а особено во лошите времиња.

Ентузијазам на клиентите и нивно залагање

Харли Дејвидсон е една од оние светски компании познати по големата верност и лојалност на своите клиенти

ГЛАВА 6: ПОРАСТ ВО ПЕРИОД НА ТУРБУЛЕНЦИЈA

Создадете клиенти –поборници!

Најголем дел од компаниите се стремат да изградат цврста и задоволна база на клиенти, кои постојано ќе се враќаат за да купуваат од истата компанија. Полесно е на исти клиенти да се продаде повеќе отколку да мора да се трага по нови

К

омпаниите што сакаат да имаат долгорочна визија и да бидат успешни долг временски период мора да земат предвид низа од пет прашања што одат директно до срцевината на одржливоста на деловното претпријатие:

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

Каква улога игра репутацијата на компанијата меѓу нејзините засегнати страни, кои ќе & помогнат да ги зголеми своите шанси за долгорочен просперитет? Кои акции може да ги преземе една компанија за да ја подобри својата репутација? (Репутација на компанијата) Кои чекори може да ги преземе една компанија за да го подобри ентузијазмот на клиентите во поглед на нејзините понуди, со надеж дека ќе ги претвори своите клиенти во поборници што ќе помогнат да се рекламира компанијата кај другите? (Залагање на клиентите) Кои фактори се чини дека се најмногу поврзани со долговечноста на компанијата? (Долговечност на компанијата) Дали активната практика на корпоративна општествена одговорност (КОО) и еколошка одржливост (ЕО) ја продолжува долговечноста на компанијата? (КОО и ЕО) Дали активната практика на етичко и автентично однесување ја продолжува долговечноста на компанијата? (Етика и автентичност на компанијата) Централната поента е дека репутацијата се гради со тек на време. Кога е силна, ќе ја носи компанијата низ кризите и кон подолготрајна иднина. Ваквите компании мора да ги одржуваат или да ги засилат овие

ШЕСТЕ ПРИНЦИПИ НА РЕЈЧХЕЛД ЗА ИЗГРАДБА НА ВЕРНОСТ МОЖЕ ДА СЕ РЕЗИМИРААТ НА СЛЕДНИОВ НАЧИН: Секогаш играјте за да обезбедите победа и за засегнатите страни и за компанијата Бидете селективни во однос на вработените и на клиентите кои компанијата ги ангажира и ги охрабрува да се држат до компанијата, така што тие го засилуваат нејзиниот систем на соработка Придржувајте се до тоа пристапот на компанијата да биде верен (и со тоа заработувајќи, за возврат, верност). На пример, „Kлиентот е секогаш во право“ беше акциското мото на софтверската компанија Интуит (Intuit) кога се појавија грешки во нејзиниот софтвер за даноци Наградете ги добрите резултати Слушајте, учете, дејствувајте и објаснувајте (комуникацијата е дијалог, а не монолог) Кога решавате што ќе кажете и што ќе правите денес, почнете со тоа како компанијата сака да биде запомнета, а потоа проповедајте со зборови и акции за да ја поддржите таа цел

1 2 3

4 5 6

Најголем дел од компаниите се стремат да изградат цврста и задоволна база на клиенти, кои постојано ќе се враќаат за да купуваат од истата компанија. Полесно е на исти клиенти да се продаде повеќе отколку да мора да се трага по нови клиенти. Целта е да се изградат верни клиенти и надеж дека не само што повторно ќе купуваат од вашата компанија, туку исто така, и дека ќе им кажат на другите добри нешта за вашата компанија. Овие верни „клиенти-поборници“ или „клиенти-евангелисти“ можат да бидат многу важни за успехот на една компанија. Фред Рејчхелд, стручњак за верноста на клиентите, разви нето-оценка за промотори (Net Promoters Score - NPS), еден инструмент со кој се мери залагањето на клиентите, кое го опишува во својата книга „Конечното прашање“ (The Ultimate Question). Рејчхелд покажува како да се претворат клиентите во поборници и промотори. Клучот е едно едноставно прашање што ги бележи промоторите и клеветниците и произведува јасна, лесно разбирлива мера: дали ќе ви биде згодно да н$ препорачувате на другите? Сега, ако еден клиент одговори: „Јас ја сакам вашата компанија и веќе ве препорачувам на другите“, тоа е оценка 10 на скала од 1 до 10. „Јас ја сакам вашата компанија и иако не сум ја препорачал, не би ми било незгодно да го правам тоа“ има оценка 9. „Јас ја сакам вашата компанија и ако спонтано стане збор за неа во еден разговор, јас ќе кажам добри работи за вас“ е оценка 8. А се разбира, ако еден клиент каже: „Јас ја мразам вашата компанија и веќе разгласив колку сте лоши“, тоа би била најниската оценка 1. За да ја најдете нето-оценката на промотори, одземете го процентот на клиенти што & дале на вашата компанија оценка од 1 до 6 од процентот на клиенти што на вашата компанија & дале оценка од 8 до 10. Според Рејчхелд, компаниите со висок NPS, исто така, покажуваат повисока долгорочна профитабилност. Суштината на концептот за создавање верност, како што тврди Рејчхелд, е да им „покажете на вашите партнери (засегнати страни како што се клиентите и вработените) дека верноста е логична стратегија за остварување личен интерес кога личниот интерес е дефиниран во контекст на доживотен успех“. Некои од клиентите на Рејчхелд од Соединетите Американски Држави што постигнале висок NPS ги вклучуваат Ентерпрајз рентакар (Enterprise Rent-A-Car), Харли-Дејвидсон (Harley- Davidson), Циско системс (Cisco Systems), Дел компјутерс (Dell Computers), Њујорк тајмс (New York Times) и производителот на сметководен софтвер и софтвер за подготовка на даноци за мали бизниси и клиенти Интуит (Intuit). Рејчхелд, исто така, наведува компании како што се Саутвест ерлајнс (Southwest Airlines) во Соединетите Американски Држави, како и софтверскиот лидер во Германија, САП (ЅАР). Нам ни е потребна верност повеќе од кога било како што Интернетот ни овозможува да бидеме с$ пооддалечени од луѓето со коишто работиме. Наместо со презир да го одбие Интернетот и неговите бесчувствителни дигитални начини, Рејчхелд го прифаќа електронскиот пазар и на него гледа како на начин компаниите да ги продлабочат односите со клиентите, вработените, снабдувачите и инвеститорите. Тој пишува дека открил дека довербата, всушност, ја управува мрежата. Поголемата доверба ја засилува верноста. Кога вашите онлајн-клиенти & веруваат на вашата интернетстраница, тие ќе споделуваат со вас повеќе од своите лични информации, што ќе ви овозможи да формирате поблиски односи со клиентите, што пак, за возврат, ви овозможува подобро да им служите на вашите клиенти со поперсонализирани производи и услуги. Рејчхелд пишува дека овој вид лично внимание создава морален круг во кој е создадена дури и поголема верност. Ако Рејчхелд е во право, клучното прашање е како да се изградат ентузијастички клиенти.

(Продолжува) Во утрешниот број: Кои се тоа „Посакувани фирми“? Дали моделот се совпаѓа со долговечните фирми?

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален директор на компанијата Coca-Cola за Адриатик

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

ВЛАДИМИР ДИМОВСКИ Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

ЉУПЧО ЗИКОВ

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

НАТАША ЃУРЃЕВИЌ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Министер за култура на Р. Македонија

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

Здружение “Вина од Македонија”

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ Маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ИВО ЛАУРЕНЧИЌ

Основач и партнер во IDEA Plus Communications

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

генерален покровител:

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Директор, Publicis Macedonia

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

партнери:

во соработка со:

медиумски партнери:

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110