542-08.06.2012

петок. 8 јуни 2012 пет. max. 320 C min. 160 C

саб. max. 340 C min. 160 C

нед. max. 330 C min. 160 C

МБИ 10

1.941,38

-0,47%

Извор: Македонска Берза

КАРЛОС СЛИМ ја напаѓа Европа 14

МБИД `.823,36

-0,33%

ОМБ

120,58

€

61,65

САД

$

48,71

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Зара отвори фирма во Македонија 3 ОЛГА ДЕРВЕНЏИ

INTERVIEW ERVIEW

Директор од Тинекс градоначалкандидат за градоначал ник на СДСМ!? 7

ЕМУ

Најмногу се отселуваат инжeнери и доктори. КОЈ ЌЕ РАБОТИ ВО МАКЕДОНИЈА? 4-5

НЕБУЛОЗА: СРД три месеци ќе лови дали Телма и Алфа имаат јавен функционер меѓу ситните акционери! 6

ЕКСКЛУЗИВНО

-0,67%

лизинг-менаџер на Скопје сити мол

Скопје сити мол ќе биде регионален трговски центар 9

www.kapital.mk

број 542 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

65%

ОД ФИРМИТЕ ` ДАЛЕ МИТО И НА ДРЖАВАТА ЗА ДА 2-3 ЗАВРШАТ РАБОТА СТР.

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

КОМЕНТАР

Игор Петровски igor@kapital.com.mk

Фабрика за мозоци

Р

егионален менаџер на голема светска технолошка компанија вчера кажа дека Македонија може да стане „фабрика за мозоци“. Дека во државава има талентирани луѓе и голем потенцијал за знаење, наведувајќи го како пример малиот „вундеркинд“ од Скопје, Марко Чаласан, кој на свои неполни 12 години ги има сите можни сертификати на Мајкрософт, Циско и што уште не. Но, за кого ќе ги „произведува“ тие мозоци Македонија? За компаниите во Дубаи, каде што секоја година с$ повеќе Македонци заминуваат да работат за богатите арапски корпорации? За болниците во Германија или во Канада, каде што заминаа докторите коишто остареа чекајќи работа во земјава, којашто одвоила илјадници евра за нивното школување? Додека државата ни прокламира дека знаењето е сила и моќ и отвори едночудо дисперзирани студии во секое гратче во Македонија, кадрите што ги продуцира на тие факултети заминуваат во Америка на „ворк енд травел“. И не се враќаат повеќе. Остануваат на Запад да црнчат по цел ден за да им пратат некој денар на своите најблиски дома, коишто преживуваат од тие пари. Додека државата ни вели дека треба да се осмелиме и да почнеме свој бизнис, самата ги задушува компаниите со тоа што не им плаќа навреме, доцни со повратот на ДДВ, ги отепува со драконски казни, форсира свои блиски компании што се „осудени“ на успех поради нафрлените тендери, дозволува монополи... Прави с$ што е спротивно на духот на слободното претприемништво. Истовремено пак, не престанува да ја полни јавната администрација со кадри на чиишто плати веќе истоштениот реален сектор с$ потешко може да конкурира. И што кога сите електроинженери, софтверџии, градежници, лекари, металци и келнери ќе се иселат од Македонија? Ќе го градиме БДП со јавната администрација!? Затоа што индустријата повеќе ќе ја нема. „Фабриката за мозоци“ ќе отиде во стечај.

Разликата меѓу земјите од еврозоната и некои други земји од ЕУ следните години уште повеќе ќе се зголеми. Ние преку еврото имаме, практички, една Европа со различни брзини.

Истражувањето на Конфедерацијата на работодавачи на Македонија и на Словачката бизнис-асоцијација покажува дека бизнис-заедницата во земјава има голем проблем со корупцијата во јавниот сектор, особено во делот на јавните набавки. Дури 65% од бизнисмените признале дека понудиле вредни подароци или пари како мито на вработени во јавната администрација Соња Јованова Наумовска s.jovanova@kapital.com.mk

К

орупцијата во јавните набавки, здравството, градежништвото и при вадење разни лиценци е проблем кој најмногу ги мачи бизнисмените во првиот квартал годинава, особено од малите и средните компании. До ваков заклучок дојдоа Конфедерацијата на работодавачи на Македонија и Бизнис алијансата на Словачка, спроведувајќи прашалник до 324 компании во земјава. Одговори дале 66 компании, шест здруженија и една локална канцеларија за развој.

Податоците се поразителни затоа што дури 65% од бизнисмените признале дека понудиле вредни подароци или пари како мито на вработени во јавната администрација за да функционираат поефикасно во текот на годината. Нешто помал процент, односно 48% од компаниите, пак, изјавиле дека нивните конкуренти неправедно биле избрани на тендери. „Видовме дека преовладува чувството за корупција во јавниот сектор, но имаше и сензитивни прашања, со кои сакавме да дознаеме дали и самите фирми би влегле во

корупција меѓу себе за полесно да завршат работа. Значи, не само во јавниот сектор, корупцијата ја има и меѓу бизнисите, оти во една фискална финансиска и должничкодоверителска недисциплина јасно е дека компаниите ќе влезат во корупција“, вели Миле Бошков, претседател на Конфедерација на работодавачи. Тој објаснува дека јавното здравство компаниите го оцениле како особено коруптивно, не само поради тоа што медицинската услуга е на незадоволително ниво, туку и поради коруптивните бизниси при јавните набавки. „И градежништвото е оценето лошо затоа што компаниите во прашалникот тврдат дека се местеле тендери за изведување објекти. Начинот на кој се договараат договорите е сензибилен оти во повеќето случаи е поттикнато од бизнисот, а за танго се потреби двајца, па јасно е дека во овој случај договорите се поттикнати од бизнисзаедницата“, додава Бошков.

Словачка активно се бори против корупцијата

Инфраструктурата, финансиската недисциплина и стабилноста на цените дополнително ги отежнувааат условите за

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

инистерството за транспорт и врски објави дека продаде две градежни парцели за изградба на катни гаражи. На јавното наддавање за отуѓување на градежно земјиште во државна сопственост кое се наоѓа во општина Центар, наменето за изградба на катна гаража, најповолен понудувач за површината од 465 метри квадратни е компанијата ДПТУ Макоил дооел – Скопје, која за оваа локација понуди цена од 34.560 денари од метар квадратен, односно вкупно 16.070.400 денари. Исто така, се одржа електронско јавно наддавање за отуѓување на градежно земјиште сопственост на државата кое се наоѓа во општина Центар, наменето за изградба на катна гаража со компатибилни класи на намена – комерцијална или деловна дејност, трговски единици и угостителски единици кои можат да зафаќаат до 15% од површината на објектот. Најповолен понудувач за отуѓување на оваа градежна парцела со површина од 1.245 метри квадратни е компанијата Никофон дооел - Скопје, која за оваа локација понуди цена од 6.150 денари од метар квадратен, односно вкупно 7.656.750 денари. Најповолниот понудувач за отуѓување на оваа локација ќе преземе обврска за изградба на објектот согласно со изготвеното идејно решение за изгледот на катната гаража.

65% од фирмите & дале мито на државата за да завршат работа

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

канцелар на Германија

петок 08/06/2012

М

“ АНГЕЛА МЕРКЕЛ

www.kapital.mk

Две нови катни гаражи во центарот на Скопје

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

3

> БРОЈКА

5

Зара отвори фирма во Македонија

милиони катализатори произведе Џонсон Мети од фабриката во Бунарџик заклучно со декември минатата година. Според генералниот директор на компанијата во македонија, Џатин Такер, планот на компанијата е од оваа година да произведуваат пет милиони катализатори годишно, односно двојно да го зголемат досегашното производство. Според финансиските податоци за работењето на македонскиот пазар, минатата година Џонсон Мети оствари вкупни приходи од 450 милиони евра.

Ш

панската фирма за трговија со облека од брендот Зара отвори фирма во Македонија. Името на фирмата, која е основана со капитал од 2,5 милиони евра, е Итхр Македонија, а како сопственик се јавува Зара холдинг Б.В. со седиште во Амстердам, Холандија. Групацијата Индитекс, која е сопственик на брендот Зара, активно бара и работници во Македонија за својата продавница во Скопје. Компанијата Зара ќе отвори своја продавница во трговскиот центар Скопје сити мол, чие официјално отворање се планира за септември годинава. Ова е прва продавница на Зара во Македонија, додека брендот веќе е присутен во речиси сите земји од регионов. Зара е дел од групацијата Индитекс, која освен Зара, за прв пат во Македонија ги носи и Масимо Дути, Пул едн Беар, Бершка и Страдивариус. Трговскиот центар Скопје сити мол се наоѓа во скопската населба Карпош 4 и се простира на површина од 90.000 квадратни метри, а планирани се 2.200 вработувања.

> БРОЈКА

2%

пораснале цените на стоките и на услугите за лична потрошувачка во мај споредено со истиот месец лани, додека споредено со претходниот месец, бележат намалување за 0,3%. Според намената на потрошувачката, во мај 2012 година во однос на април 2012 година намалување на индексите е забележано во групите транспорт (1,9%), комуникации (1,0%), храна и безалкохолни пијалаци (0,4%). Пораст на индексот на трошоците за живот е забележан во групите здравје (1,2%), облека и обувки (0,7%), мебел, покуќнина и одржување на покуќнина и останати стоки и услуги (0,3%) и ресторани и хотели (0,2%).

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЕРИК ШМИТ

Г

угл го почнува проектот за создавање мапа на градови во 3D формат, со што прави револуционерен потег со можностите на ИТтехнологијата

МАРИО ДРАГИ

Е

вропската централна банка (ЕЦБ), како и што се очекуваше, ја задржа основната каматна стапка на 1% само за да ги остави трошоците за задолжување на ниско ниво

не им беше денот

водење бизнис во земјава, покажува истражувањето на Конфедерацијата. Посебен акцент се става на корупцијата кај спонзорствата и донациите, при што во извештајот се потенцира дека во многу голем број случаи одредени компании спонзорираат опрема која потоа се употребува за правење профит. „Лошо е што покрај нивото на структурен развој на економијата, развојот на образованието и проблемите со невработеноста, Македонија има проблем и со корупцијата и тоа е проблем кој може да има влијание врз одлуката на инвеститорите за вложување во земјава. Факт е дека доколку сакате да водите бизнис, многу подобро ќе се чувствувате ако знаете колку ќе ве чини, кои се потребните инвестиции, кои се ризиците и кои се слабостите на системот со кои треба да се соочите, да ги знаете правилата на игра, а со корупцијата е непредвидливо. Македонија има потреба од инвеститори, потребни & се нови работни места и нови компании од локални или странски инвеститори“, вели Лукас Мелка од ЕУ-делегацијата. Иако се смета дека с$ уште треба многу да работи на искоренување на корупцијата, Словачка во последните две години многу напредна на ова поле. Тоа го потврдува и податокот дека од лани во Словачка дури 200.000 договори меѓу јавниот сектор и приватните фирми може да се видат онлајн, а секоја четврта јавна набавка се спроведува со

НАСЕР СЕЛМАНИ

МИЛЕ БОШКОВ

претседател на Конфедерацијата на работодавачи

Зачудувачки е како голем број од испитаните компании одговориле дека се подготвени да влезат во коруптивни зделки за да завршат побрзо работа. Ова се однесува и за договорите со јавниот сектор, но и за односите меѓу компаниите. електронска аукција. „Словачка с$ уште има проблем со корупцијата, особено во делот на јавните набавки, но во последните две години се донесоа мерки кои значително ги подобрија работите. Од лани имаме и задолжителни аукции, се отвораат само пликовите, ги имате заинтересираните компании кои потоа се пријавуваат на електронска аукција. Во моментот во Словачка секој четврти јавен тендер се врши со електронска аукција, а се зголемува и бројот на компании што учествуваат на тендерите. Сега просекот е 3,5 фирми на секој јавен тендер. Пред две години, бројот

ГАБРИЕЛ ШИПОС

Транспаренси Интернешнал, Словачка

Во моментот во Словачка секој четврти јавен тендер се врши со електронска аукција, а се зголемува и бројот на компании што учествуваат на тендерите. Сега просекот е 3,5 фирми на секој јавен тендер. Пред две години, бројот беше 2,5 фирми. Во ЕУ, просекот е пет фирми. Ако се погледнат и статистиките на електронските аукции, цените се паднати за 10%. Во Словачка трошиме три милијарди евра на јавни договори, значи може да се види дека 10% е значаен процент. беше 2,5 фирми. Во ЕУ, просекот е пет фирми. Ако се погледнат и статистиките на електронските аукции, цените се паднати за 10%. Во Словачка трошиме три милијарди евра на јавни договори, значи може да се види дека 10% е значаен процент“, вели Габриел Шипос од Транспаренси Интернешнал, Словачка.

К

олку и да се труди претседателот на ЗНМ да ги подобри состојбите со медиумите преку залудните разговори со Владата, Македонија паѓа на листите на Фридом Хаус

Мексиканскиот милијардер Карлос Слим го има најдобриот рецепт за стекнување багатство, па затоа, веќе три години е најбогат човек на светот, на листата на магазинот „Форбс“. Тој работи според совршена шема, па купува и инвестира единствено кога е КАРЛОС евтино. СЛИМ Слим реши да го зајакне богатството во Европа. Европската должничка криза за него е совршена можност за зголемување на неговото богатство, па тој веќе фрли око на неколку компании од телекомуникациската индустрија, која е негов „кор“ бизнис во Латинска Америка. Слим го акумулира своето богатство од речиси 70 милијарди долари на сличен начин на којшто собирал картички со бејзбол-играчи кога бил дете. Пронаоѓа бизниси кои се помалку ценети, инвестира во нив и на тој начин настапува на пазарот. Оваа бизнисформула му овозможи на Слим денес да биде сопственик на акции во повеќе од 220 компании низ светот.

_

ГУБИТНИК Младите образовани кадри с$ повеќе ја напуштаат државата, а Министерството за образование воопшто нема слух и одговор за проблемот. Наместо да се зафати со реформи во образовниот процес, да изготви посебни програми за натпросечно интелигентните деца и да ПАНЧЕ ги задржи, Министерството КРАЛЕВ дели ваучери на таргетирана група студенти. Овие, но и ред други популистички мерки кои на голема врата ги најавува министерот Кралев нема да го решат проблемот со одливот на мозоци, кои се идниот економски потенцијал на земјава. Проблемот е уште поголем бидејќи се одлеваат и така дефицитарните стручни кадри, за кои државата ниту наоѓа начин како да ги задржи, ниту развива стратегија за да го зголеми нивниот број. Владата прво треба да направи сериозна анализа на состојбите, а потоа со сите сили и инструменти да го спречи растечкиот тренд на големата преселба на младите.

мисла на денот

ЧАРЛС ДАЛАРА

Д

иректорот на Институтот за меѓународни финансии, кој ги предводеше приватните кредитори во преговорите за отпишување на грчкиот долг, сепак, поднесе оставкa

ГЕНИЈАЛНОСТА Е СПОСОБНОСТ ЗА ЧУВАЊЕ НА СОПСТВЕНАТА ВИЗИЈА СÉ ДОДЕКА НЕ СТАНЕ СТВАРНОСТ.

Бенџамин Френклин

поранешен американски претседател

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Како Македонците ја преживуваат кризата

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ... Извор: Светска банка

70% 60% 50%

40% 30%

20% 10% 0%

Намалена Одложено плаќање комуналии потрошувачка на алкохол и цигари

Помалку одмори

Прекин на купување лекови

Намалена Намалена потрошувачка на потрошувачка на прехранбени луксузни производи производи ајголем дел од анкетираните граѓани одговориле дека во криза најпрвин се откажуваат од купување луксузни производи, но голем дел од нив штедат и на храна и одмори. За лекови и плаќање на комуналиите, повеќето одговориле дека мора да обезбедат пари и на тоа не може да се штеди.

Н

светот низ медиумите...

The Guardian

Брит Британскиот весник централно место & пос посветува на економската состојба во Ш Шпанија, која би можела да тргне по ст стапките на Грција. Во анализата весн весникот повикува на спасување на шпан шпанските банки, инаку еврото ќе падн падне во тешка криза.

А

мериканската државна секретарка Хилари Клинтон по остварените посети на Ерменија и Грузија престојува во посета на Азербејџан. Клинтон во Баку најпрвин беше примена кај азербејџанскиот претседател Илхам Алиев. Главни точки на дневниот ред на средбата беа проблемот со Нагоро Карабах и развојот на соработката меѓу САД и Азербејџан во енергијата и други сфери.

Најмногу се отселуваат и доктори. КОЈ ЌЕ РАБОТИ ВО

Дума Дум

Буга Бугарскиот весник пишува за голем скандал во Бугарија. Според голе весникот, во турски учебници весн Турција била претставена на Турц карта која опфаќа половина од карт територијата на Бугарија. тери

Vecernjе novosti

Во српските медиуми главна тема с$ уште е изборот на новата српска влада. Vecernjе novos8 пренесува изјава на поранешниот српски претседател Борис Тадиќ, во која тој тврди дека ќе ја состави новата влада.

The Time

Британските медиуми с$ уште пишуваат за прославата на дијамантскиот јубилеј на кралицата Елизабета и информираат дека нејзиниот сопруг, кој деновиве заврши во болница, се чувствува добро.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1 2

Зара отвори фирма во Македонија Нова Демократија: За Грција не е проблем само името, туку и идентитетот и јазикот

3

Директор од Тинекс кандидат андидат д д за градоначалник на СДСМ!? СМ!?

4

Мачнина во стомакот!

Половина од средношколците не се гледаат во Македонија за 10 години отсега, а младите пак, кои завршуваат високо образование заминуваат на магистерски и на докторски студии во странство и остануваат во тие земји.

Во отсуство на стратегија и мерки да се спречи одливот на мозоци, младите образовани кадри ќе купуваат авионски карти за во еден правец. Следува декада на засилен лов на научници и експерти, сметаат експертите Силвана Жежова

М

silvana@kapital.com.mk

ладите образовани кадри с$ повеќе ја напуштаат Македонија, бидејќи не можат да најдат работа каква што бараат. Истражувањето на Економскиот институт во Скопје покажа дека најголем дел од младите кои завршуваат високо образование заминуваат на магистерски и на докторски студии во странство и остануваат во тие земји. Најпосакувана дестинација

е САД, а најголем дел од имигрантите се од техничкотехнолошките факултети и од медицинските науки. „Во последната деценија бројот на невработени со универзитетско образование бележи голем пораст. Во периодот од 1999 до 2010 година се зголеми за трипати, а стапката на невработеност од 14% на 22%. Овие промени посебно се нагласени последните години, со приливот на нови генерации дипломирани студенти. Тоа го потврдува и растечкото учество на младите до 29 години во вкупно невработените со универзитетско образование, кое во 2009

и 2010 година изнесува повеќе од 60%“, вели професор Верица Јанеска од Економскиот институт. Директорката на Економскиот институт, Билјана Ангелова, истакна дека следуваат декади на засилен лов на научници и експерти, а Македонија не смее да дозволи да заминуваат најдобрите. „Целиов овој период државата има пасивен однос кон интелектуалната имиграција, а домашните умови не добиваат шанса за просперитет. Лесно е да се декларираме дека сакаме да имаме повеќе млади во науката, но за таа цел се потребни

поголеми инвестиции, јакнење на универзитетите, инвестиции за основање центри за експертски анализи, професионален развој и за подобрување на општите услови за живот, за талентите да имаат доволни причини да не заминуваат“, додаде Ангелова.

Половина од средношколците за 10 години не се гледаат тука

Марјан Забрчанец од Младинскиот образовен форум вели дека од граѓанскиот сектор нема истражувања кои даваат статистички пресек на одливот на мозоци, но

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

15% 10% 16,5

МИХАИЛ ШМИТ

пад на приходите од туризмот очекува Грција годинава како резултат на кризата во Европа

претседател на Германска стопанска комора во Македонија

Задолжницата нема да го реши проблемот со неликвидноста

С се зголемија приходите од туризмот минатата година

милиони туристи ја посетиле Грција минатата година, што е рекорд во туризмот во земјата

о воведувањето на задолжницата нема да се реши проблемот на ликвидноста во стопанството, оти преку задолжницата нема да влезат пари во системот, оценува претседателот на Германската стопанска комора во земјава, Михаил Шмит. Според него, задолжницата е само можност која се дава за да се обезбеди правна сигурност и подобра наплата во иднина. Според резултатите од анкетата меѓу германските компании во Македонија, платежниот морал, којшто е на ниско ниво, е посочен како најголем проблем за стопанствениците во однос на развивањето на нивниот бизнис.

инжeнери и

О МАКЕДОНИЈА?

60%

и повеќе е учеството на младите до 29 години со универзитетско образование во вкупниот број невработени и државата досега не успеа или не се обиде да обезбеди вакви податоци. Според него, идентификацијата, дефиницијата и анализата на оваа појава е неопходна, бидејќи ваквите податоци ќе дадат насоки и за реформата на образованието и за економските стратегии во Македонија. „Во недостиг од свои официјални анализи, Владата треба да се потпира на малкуте истражувања од граѓанскиот сектор. Во Македонија постои извесен број граѓански организации кои работат на овие проблематики и кои е неопходно да се вклучат во системско решавање на проблемот“, вели тој. Забрчанец смета дека практиката и обуките за работни вештини можат во голема мера да ги подготват младите за пазарот на трудот, меѓутоа и тоа нема да биде доволно доколку неофицијалната стратегија, која досега ја промовираа сите политички структури, и понатаму се сведува на „земи партишка книшка за да добиеш државна работа“. „На младите во Македонија, особено на оние со понизок социјален статус им се неопходни и обуки за финансиска писменост, со кои ќе стекнат занаења како подобро да го менаџираат и онака премалиот личен или семеен буџет“, додава нашиот соговорник. Проблемот со одлевањето на мозоците, според него, треба да се анализира од социјалноекономски и од граѓанскопартиципативен аспект. Оценува дека државата губи многу со одлевањето на овие кадри, а ќе губи уште повеќе, имајќи предвид дека половина од средношколците не се гледаат во Македонија за десет години отсега. „Економската состојба е главниот демотиватор на младите, без нови странски инвестиции и развој на конкретни практични вештини, нови домашни вработувања ќе нема, а со тоа ќе се зголемува одливот. Вработувањата во

администрацијата веќе се препознаени од младите како помалку вредни во едно пазарно општество базирано на демократски и капиталистички вредности“, додава тој. Ристе Змејкоски од Центарот за истражување и креирање политики, исто така, порачува дека државата мора да оформи институционален систем и механизми за следење на висококвалификуваните кадри. „Државата може да го спречи заминувањето на оваа критична научна маса само со јасна и применлива стратегија, со мерки кои ќе понудат баланс меѓу домашните и странските предности. За тоа мора да се има голема свест и јасно определен буџет. Од светските практики е докажано дека превенирањето на долг рок на овие кадри на државата и на државната економија & се исплатува неколкукратно повеќе од средствата кои таа ќе ги инвестира во вакви мерки. Потребно е точно да се утврдат ризичните групи и да се направи темелна проценка на факторите кои влијаат врз овие целни групи, па потоа да размислуваме какви мерки ќе се понудат за секоја од нив. За ова е потребен заеднички напор на државата и на бизнис-секторот“, вели Змејкоски. Заминувањето на кадрите од техничките факултети, според Змејкоски, е тренд што се провлекува уште од 90-тите години и с$ уште е актуелен. Она што лично го радува е што од оваа област има признати кадри низ светов коишто потекнуваат од Македонија, но за жал, тие не делуваат во рамките на нашиот систем. „Кога ние би имале можност да ги привлечеме овие кадри, па макар и на привремен повраток во Македонија, сметам дека тоа би било позитивен сигнал и за кадарот којшто моментално е тука. За да можеме да го превенираме ова излевање на кадри, а со тоа да обезбедиме развој на нашиот систем, ќе мора да ја преиспитаме нашата конкурентност и инвестиции во овој сектор. Во спротивно, никој не е во состојба да спречи некого во неговата потрага за подобар живот, особено не кога локалната понуда не е ниту на приближно ниво“, завршува Змејкоски.

125

илјади евра од ИПАфондовите на ЕУ ќе се искористат за инфраструктурно уредување на Виничко кале во Виница. Ова е заеднички проект на Виница со општина Банско од Бугарија. Носител на проектот, со вкупна вредност од 303.409 евра, е Банско. Со градежните работи предвидено е изградба на пристапен пат, паркинг и осветлување.

162

комунални редари ислушале обука за имплементација за Законот за јавна чистота и правилна примена на одредбите од Законот за прекршоци. Како што информираат од Министерството за транспорт и врски, од сите сите слушатели на обуката, 87 се комунални редари и 75 комунални инспектори на општините, општините во градот Скопје и градот Скопје.

АБДОЛРЕЗА АБАСИАН

ТОП ВЕСТИ... НБМ им даде пет години на банките за да го продадат преземениот имот

Н

ародната банка на Македонија им дозволи на банките рок од пет години во кој треба да извршат намалување на вредноста на средствата преземени врз основа на ненаплатени побарувањата (т.н. haircut). Ова е согласно со измените и дополнувањата на Одлуката за сметководствениот и регулаторен третман на преземените средства врз основа на ненаплатени побарувања. Намалувањето на вредноста на овие средства ќе се врши во висина од најмалку 20% годишно, а на крајот на петтата година, доколку банката не успее да ги продаде, ќе ја сведе нивната сметководствена вредност на нула. Првото намалување на вредноста на преземените средства ќе се изврши најдоцна до 1.1.2013 година. На 31.3.2012 година средствата преземени врз основа на ненаплатени побарувања претставуваат 2,1% од вкупната актива на банкарскиот систем. Советот на Народната банка донесе и одлука да се премине кон електронско известување за трансакциите преку сметките на нерезидентите во странство и евиденциските сметки, што ќе придонесе за зголемување на квалитетот на добиените податоци, скратување на времето потребно за обработка на податоците и рационализација во работењето на Народната банка.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.942,03 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.916,40

Продолжува да паѓа главниот берзански индекс на Македонската берза, така што оваа недела берзата помина во црвено. Атрактивноста на акциите на Топлификација и на Млаз Богданци не придонесе за берзански раст.

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Интекс Скопје

1.800,00 +297,00

+19,76%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Млаз Богданци

360,00 -90,00

-20% 20%

DOW JONES 13.500 13.000

Богов ќе води претпазлива монетарна политика

П

оследните макроекономски движења во македонската економија од монетарен аспект се релативно поволни. Но, ризиците поврзани со неизвесноста околу надминувањето на должничката криза во еврозоната и ефектите врз глобалната и домашната економија с$ уште се присутни и дополнително нагласени поради бројните тековни шпекулации за можните сценарија за Грција и еврозоната, оцени Советот на Народната банка на Македонија. Затоа во НБМ сметаат дека останува потребата од натамошно претпазливо водење на монетарната политика и постојано следење на макроекономските остварувања на домашен и на глобален план. „На девизниот пазар, и покрај проширувањето на трговскиот дефицит во април и исплатата на поголем износ дивиденда на странски акционер, поголеми притисоци врз девизниот курс не се забележуваат. Неповолните ефекти делумно се ублажени со растот на нето-приливите од менувачкото работење, кои го надминуваат проектираното ниво. Во април и мај, девизните резерви забележаа умерен пад, што сепак е во согласност со проектираната патека“, информираат од НБМ.

12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.414,79 2 37% +2,37%

Европските пазари на капитал се надеваат на поттикнувачки мерки од централните банки. За да закрепнат цените на акциите, инвеститорите бараат ликвидносни инјекции од Европската централна банка.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.465,68 8.639,72 1.315,13 2.844,72 6.185,29 730,75

VALUTI

£ €

СТАПКА

+1,52% +1,24% +2,30% +2,40% +1,50% +1,70%

€ $

1,2367 ПРОМЕНА

-0,3%

СТАПКА

1,2595 ПРОМЕНА

+0,9%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.623,50 -0,65% 0 65%

аналитичар на ФАО за секторот житарки

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

Светските цени на храната значително опаднаа

101,69 +1,04% 1 04% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Г

лобалните цени на храната опаднаа во текот на мај - во просек за 4% во однос на претходниот месец - на најниско ниво од септември 2011 година, објави Организацијата на ОН за храна и земјоделство (ФАО). „Цените на посевите значително се намалени во однос на највисоката вредност, но с$ уште се високи и подложни на влијанието на временските прилики во претстојните месеци, кои се од критична важност за земјоделското производство”, истакнува Абдолреза Абасиан, аналитичар на ФАО за секторот житарки.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ДЕЈВИД КАМЕРОН

премиер на Велика Британија

Не може да се очекува Германија сама да се справува со кризата во еврозоната.

“

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Попоски: Ќе биде од исклучително значење ако ги почнеме преговорите со ЕУ годинава

Н

аметнатиот спор од страна на Грција за името не & дозволува на Македонија да напредува и да го започне процесот на пристапни преговори во ЕУ. Но, Македонија гради конструктивна атмосфера со спроведување на реформите и укажување на насоките од Европскиот парламент во неговите извештаи. Поради таквиот принципиелен пристап, Европскиот парламент е најпочитувана европска институција и би било од исклучително значење ако на Самитот на Европскиот совет, кој на 28 и 29 јуни ќе се одржи во Брисел, биде направен исчекор да & се овозможи на Македонија да го почне процесот на преговори уште годинава. Ова го истакна министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во своето обраќање пред Мешовитот парламентарен комитет РМ-ЕУ во Брисел.

Иванов до Неа демократија: Очекуваме новата грчка влада да седне на масата за разговори

Г

и очекуваме на масата за разговори оние што ќе формираат влада во Грција, со цел што поскоро надминување на спорот за името, е одговорот од кабинетот на претседателот Ѓорге Иванов на последните обвинувања од грчка Неа демократија за национализам на македонската власт. „Претседателот Иванов својот став за обвинувањата од Неа демократија го искажа во Мостар. Иванов неодамна изјави дека ги очекуваме на масата за разговори оние кои ќе формираат влада, кога и да е тоа - што поскоро, тоа подобро“, изјави државниот советник за надворешна политика на претседателот Иванов, Дарко Костадиновски.

Кумуцакос: Како ЕУ да заземе став за пресудата од Хаг, кога ниту НАТО не го стори тоа!

Г

рчкиот европратеник Јоргос Кумуцакос смета дека илузорно е Македонија да бара од ЕУ да заземе став за пресудата од Меѓународниот суд на правдата во Хаг, кога дури и самата НАТОорганизација на последниот Самит не се занимаваше со оваа пресуда. „Сакате на претстојниот самит на Европскиот совет да биде прифатена пресудата на Меѓународнито суд на правдата од Хаг за спорот меѓу Македонија и Грција?! Но, тоа не беше направено на последниот Самит на НАТО во Чикаго, а оваа пресуда е поврзана со едно прашање кое има врска со НАТО, а во врска со Самитот во Букурешт во 2008 годија. И, ако НАТО не се занимаваше со оваа пресуда, како барате друга институција која не е засегната со оваа пресуда да заземе став. Ако НАТО не се занимаваше со пресудата, илузорно е ЕУ да заземе став во врска со неа“, рече Кумуцакос. Тој тврди дека Грција навистина сака да се реши спорот со името. „Не прифаќам дека Грција не прави напори за компромис, тоа не е вистина и како Грк тоа не го прифаќам“, рече тој.

Македонија паѓа на Фридом хаус, казните за новинарите не!

Судиите, адвокатите и новинарите расправаа за декриминализацијата на клеветата, кој се уредува и во новиот нацрт-закон кој освен Владата, никој го нема добиено и разгледано. Новинарите ги прашаа судиите: „Како ја одредувате висината на казната, имате ли „клеветомерач“?“ Габриела Делова

delova@kapital.com.mk

В

исоките казни кои судиите ги изрекуваат за клевета и навреда, долгите судски процедури кои траат по три, четири и пет години, селективната примена на правдата и лошата судска практика беа само дел од проблемите за кои новинарите, адвокатите и судиите разговараа на тркалезната маса на тема „Примена на член 10 од Европската конвенција за човекови права и законите кои ја регулираат клеветата во Република Македонија - можни искуства“. Новинарите и адвокатите со исти ставови - високите казни изречени наспрема новинарите, кои достигнуваат висина од над 30.000 евра, имаат за цел само притисок и самоцензурирање. Иако велат дека не бараат да се укине одговорноста за клевета и навреда, сепак, сметаат дека висината на казните треба да се намали. Дел од новинарите ги запрашаа судиите: „Може ли да ни кажете по кои критериуми ги одредувате казните, имате ли „клеветомерач“?“, праша новинарот Миомир Серафиновиќ, новинар и член на Здружението за новинари, на што никој од судиите не одговори. Тие ја потенцираа потребата од разгледување

други мерки, како на пример, јавно објавување преку медиумите на новинарот кој направил грешка и извршил клевета или навреда. „Честа и угледот не се надоместуваат со пари“, рече претседателот на Здружението на новинари, Насер Селмани. Инаку, адвокатската, судската и новинарската фела дебатираа за можните законски измени во отсуство на материјалите од најновиот нацрт-закон за граѓанска одговорност кој ја третира и клеветата, кој Владата веќе го има изготвено и минатата недела го презентираше пред техничката мисија од Брисел, која беше во посета на земјава. Тие расправаа и во отсуство на судска статистика за тоа колку од предметите кои се во судските лавиринти се завршени и колку години се потребни за да се добие пресудата. Само за споредба, за долгите судски процедури претседателот на Здружението, Селмани, ги потенцира тужбите во последните две години во Македонија и во Велика Британија. Ако во последните две години во Македонија биле поднесени 300 тужби против новинари и медиуми, практиката во Велика Британија покажува дека годишно таму се поднесуваат само седум тужби по овој основ.

Слободата на медиумите во Македонија назадува Назадувањето во слободата на изразување и слободата во медиумите ја нотира и Фридом хаус, кој во својот последен извештај, со наслов „Државите во транзиција 2012“, бележи назадување во клучните реформи во земјава, меѓу кои и слободата на медиумите. Генерално, во извештајот Македонија бележи мало назадување во однос на ланскиот

извештај. Ако лани бевме оценети со 3,82 (каде што 1 е најдобра, а 7 најлоша оценка), оваа година Македонија доби оценка 3,89. Во согласност со наодите во извештајот, назадувањата во земјава се однесуваат во подрачјата на изборниот процес, демократското владеење, независноста на судството и независноста на медиумите.

НЕБУЛОЗА: СРД три месеци ќе лови дали Телма и Алфа имаат јавен функционер меѓу ситните акционери! Апсурдна е одлуката да се проверуваат илјадници сопственици на акции во Макпетрол или во Фершпед, меѓу кои најверојатно има и такви кои поседуваат само една акција Максим Ристески

risteski@kapital.com.mk

С

оветот за радиодифузија мака мачи во обид да утврди дали сопственоста на телевизиите Алфа и Телма (Скопје) и Ирис (Штип) е во законски рамки. Во акционерските друштва кои се основачи на овие медиуми се запишани илјадници акционери за кои Советот треба да провери дали се вршители на јавни функции или роднини на функционери, бидејќи во таков

случај, законот не дозволува да поседуваат медиум. За утврдување законски пречки кај само четири сопственици на медиуми синовите на пратениците Борис Стојменов и Љубисав Иванов и браќата на министерот Неждет Мустафа и на пратеничката Билјана Казанџиска - на регулаторното тело му требаа цели седум години (откако во 2005 година е донесен Законот за радиодифузна дејност). Поради обемност на материјалот

содржан во акционерските книги на основачите на Телма и на Алфа (Макпетрол и Алфа Скоп, чиј мнозински сопственик е Фершпед) регулаторното тело, по предлог на претседателот Зоран Трајчевски, донесе одлука да ги задолжи стручните служби на Советот во наредните три месеци (до 31 август) да го проверуваат секој акционер во координација со други државни институции. На апсурдите што произлегуваат од одлуката да се проверуваат илјадници сопственици на акции во Макпетрол или во Фершпед, меѓу кои најверојатно има и такви кои поседуваат само една акција, предупреди членот на Советот, Столе Наумов. „Тргувањето со акции е дневна работа. Додека да се обработат податоците од акционерските книги од основачите на Телма, Алфа и Ирис овие друштва можеби

ќе имаат нови акционери. Утре ќе се случи некој пратеник да купи акција од овие фирми и никој тоа не може да му го забрани“, истакна Наумов, кој смета дека решението треба да се бара во измена на Законот, со цел да се дефинира оти само мнозинските акционери во друштвата кои поседуваат медиум не смеат да вршат јавни функции или да се во роднински врски со функционери. Претседателот Трајчевски најави дека Советот ќе одржи посебна координација за оваа тема, но не го прифати предупредувањето од Наумов. „Не може да се дозволи еден функционер да биде во повластена положба во однос на друг ако и двајцата имаат удел во сопственоста на некои трговски радиодифузни друштва“, рече Трајчевски, имајќи предвид дека за телевизиите Сител, Канал 5 и радиото Канал

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

ПОЛИТИКА 7 МАКРАДУЛИ: Власта ќе ја следи секоја педа од државата

С

ЈАНИ МАКРАДУЛИ

пратеник на СДСМ

о зголемувањето на опфатот на кривичните дела и на комуникациските канали кои ќе бидат следени, не може да се остварат европските препораки за измени на Законот за следење на комуникации. Ова е ставот на опозицијата, која на расправата во Националниот совет за евроинтеграции директно ја обвини власта дека подготвила законски измени со кои ќе си овозможи прислушување на секоја педа од земјава. „Како може од Законот да се извади зборот овластено? Секаде каде што стоеше овластено следење сега стои само следење. Што значи ова? Плус, зголемен е опфатот и типот на комуникации што ќе се следи, па освен мобилни телефони, ќе се следи и Скајп, Вибер... И уште нешто, освен МВР, ќе може да прислушува и Јавниот обвинител, Царината и Финансиската полиција. Јасна е намерата на власта

- ќе се следи секоја педа од државата”, изјави Јани Макрадули, пратеник на СДСМ. Иако целта на јавната расправа, како што беше наведено, е да се обезбеди поширока дебата по работната верзија на предлог-законот во насока на подготовка за прифаќање на обврските за членство на земјава во Европската унија, ниту еден претставник од владејачкото мнозинство не присуствуваше на дискусијата. Покрај опозицијата, забелешки за Законот изнесе и невладината Метаморфозис. Оттаму велат дека спорно е и тоа што избришан е делот „на одредено време”, па сега практички, излегува дека некоја личност може да биде следена вечно. Ако не е на одредено време, тогаш до кога може да се следи, прашаа од организацијата. Според Законот, делата за кои ќе биде дозволено

прислушување се: неовластено производство и пуштање во промет на наркотични дроги, изнуда, уцена, перење пари, криумчарење, злоупотреба на службената положба и овластување, примање и давање поткуп, незаконско влијание врз сведоци, тероризам, кривични дела против државата и против човечноста и меѓународното право, како и за кривични дела сторени преку средствата за електронска комуникација. Во образложението на измените се вели дека суштинската измена, практички, претставува надминување на забелешката изнесена во Извештајот на Европската комисија за напредокот на Република Македонија за 2011 година во поглед на неограничените овластувања за следење на комуникациите од страна на Министерството за внатрешни работи.

Директор од Тинекс кандидат за градоначалник на СДСМ!?

Освен името на Љупчо Васовски, директор на малопродажба во Тинекс, кое с$ повеќе се врти во јавноста како можен кандидат на СДСМ за Кисела Вода, изненадување е и одлуката на партијата во Куманово повторно да се „трка“ со Зоран Дамјановски Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Д

иректорот на малопродажба на маркетите Тинекс, Љупчо Васовски, е најсериозен кандидат за градоначалник на скопската општина Кисела Вода, брифираат ексклузивно за „Капитал“ високи извори од партијата на Бранко Црвенковски. Васовски, кој истовремено е член на Економско–социјалниот совет на СДСМ, успеал да се рангира високо на внатрепартиските анкети кои се правеа во изминатиот период, па многу е веројатно да падне одлуката за негов избор ако се има предвид дека решенијата се прават токму

врз рејтинзите кои понудените кандидати ги оствариле на овие анкети. Она што е интересно е дека Васовски е голем играч во Тинекс, компанијата на актуелниот градоначалник на општина Центар, Владимир Тодоровиќ, како што велат нашите извори. Истовремено, тој е активен и угледен член на еден од најважните совети на СДСМ, а бил и претседател на општинската организација на СДСМ во Кисела Вода. Освен името на Васовски, изненадување за многумина е и Куманово, каде што СДСМ нема намера да се откаже од актуелниот градоначалник, Зоран Дамјановски Циц, кој

добива можност за уште еден мандат. „Знаеме дека има разни мислења за работата на Дамјановски, но очигледно е дека кумановци се задоволни од тоа што тој го покажа таму. Убедливо води, не само пред другите наши кандидати, туку и пред оние на ВМРО–ДПМНЕ“, велат во СДСМ. Според информациите на „Капитал“, партискиот врв е во преговори и со заменикгенералниот директор на рудникот Бучим, Николајчо Николов, кој би бил кандидат за Радовиш. Освен името на Николов, се шпекулира и со имиња на двајца инженери од неговата компанија. За Штип во игра се двајца кандидати, кои имале речиси идентични резултати на анкетите, од кои едниот е познат локален доктор. Од поголемите градови с$ уште нема

ЗОРАН ТРАЈЧЕВСКИ

Не може да се дозволи еден функционер да биде во повластена положба во однос на друг ако и двајцата имаат удел во сопственоста на некои трговски радиодифузни друштва

77 веќе тече рокот до 30 септември да се прилагодат на Законот за радиодифузна дејност во делот на сопственоста. Според него, треба да се најде системско решение за утврдување незаконска сопственост кај

медиумите чии основачи се акционерски друштва преку создавање можност „институциите да му испраќаат на Советот информации за тоа кој с$ се избира за вршење јавна функција“. СРД на 14 мај

ги задолжи ТВ Телма, ТВ Алфа, ТВ Алфа Скопје и ТВ Ирис во рок од седум дена да достават информации за акционерите кои имаат удел во нивната сопственост. Трајчевски информираше дека сите наброени го испочитувале рокот. Доколку се утврди дека меѓу нивните акционери има вршители на јавни функции, и за нив ќе важи рокот за прилагодување како и за Сител, Канал 5 и Канал 77 (30 септември). Ако евентуалните спорни акционери дотогаш не го отуѓат својот удел, СРД ќе почне постапка за одземање на дозволите за работа. Од засегнатите медиуми различно реагираа на барањето од Советот за радиодифузија. Додека во

никакво име за Охрид, но партиски извори брифираат дека актуелниот градоначалник, Александар Петревски, не котирал добро на анкетите. Очекуван е изборот на СДСМ за Велес. Таму веќе е извесно дека поранешниот градоначалник Аце Коцевски ќе се обиде да освои уште еден мандат, како што и одамна се шпекулираше во јавноста. Токму Велес е градот каде што викендов СДСМ ја продолжува серијата протести во акцијата „Работно лето“, па неговата кандидатура тогаш ќе биде и официјално промовирана. Од партијата официјално не сакаат да ги коментираат информациите, со став дека освен за Велес и за Куманово, за другите градови конечните одлуки с$ уште не се донесени.

СТОЛЕ НАУМОВ

Решението треба да се бара во измена на Законот, со цел да се дефинира оти само мнозинските акционери во друштвата кои поседуваат медиум не смеат да вршат јавни функции или да се во роднински врски со функционери ТВ Алфа доставувањето на информациите за акционерите го оценија како обична формалност, во ТВ Телма со зачуденост реагираа кога на 14 мај слушнаа за обврската што им ја наметна регулаторот. „Макпетрол има над 1.800 таканаречени малцински акционери, а како што е познато, објавувањето на нивните имиња не е дозволено со Законот за трговски друштва. Она што во моментов ние со сигурност можеме да го кажеме е дека ниту еден член на раководниот тим на Макпетрол не е носител на никаква јавна функција“, изјави тогаш директорот на Телма, Ристо Лазаров, за „Капитал“.

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Администрацијата се обучува за поголемо искористување на ИПА-фондовите

2

милиони евра досега се исплатени од ИПАРД-програмата, дел од ИПА-фондовите, која Македонија ја акредитираше во 2009 година

7

милиони евра изнесува вредноста на склучените договори за кофинансирање

40

милиони евра од ИПАРД-програмата им се достапни на компаниите и на земјоделците до 2013 година

Со финансиска поддршка на Франција, преку зголемувањето на видливоста на ИПА-фондовите и нејзините можности, јавната администрација ќе се обиде во следниот период да ја зголеми искористеноста на фондовите, која според експертите, не е доволна Петре Димитров

dimitrov@kapital.com.mk

П

реку обука и семинари јавната администрација се подготвува за поголема искористеност на европските ИПА-фондови. Во периодот од февруари до јуни годинава административците работеа со француски експерти од оваа област на зголемување на видливоста на ИПА-фондовите и на зголемување на капацитетите на македонските институции за поголемо искористување на фондовите, која според експертите, не е доволна. Проектот, од кој е завршена првата фаза, е во вредност од 50.000 евра, а епилог од оваа фаза е

изработката на акционен план за 2012/2013 година, изработка на стратегија за ИПАфондовите и изработка на водич за ИПАфондовите. Вицепремиерот за европски прашања, Теута Арифи, која присуствуваше на презентација на резултатите, не се согласува со констатациите дека овие фондови не се доволно искористени, а овој проект го оценува како уште една можност за зголемување на капацитетите на институциите на централно и на локално ниво за поголемо искористување на ИПАфондовите. к

о

м

е

р

ц

и

ТЕУТА АРИФИ

вицепремиер за европски прашања

Не се согласувам со констатациите дека во Македонија не се доволно искористени ИПАфондовите. Ние во споредба со регионот сме прилично солидни во нивното искористување.

“

ј

а

л

е

н

о

г л

а

„Не се согласувам со констатациите дека во Македонија не се доволно искористени ИПАфондовите. Во споредба со регионот, ние сме прилично солидни во нивното искористување“, вели Арифи. Експертите од оваа област пак, сметаат дека во земјава с$ повеќе се намалува искористеноста на ИПА-фондовите или европски пари наменети за транзициска помош и институционална надградба, прекугранична соработка, рурален развој, регионален развој и развој на човечки ресурси. Програмирањето е завршено, но парите не се трошат, посочуваат тие. Според нив, проблемот на нестратешко планирање на потребите, односно нестратешко планирање на нашиот развој како држава ќе н$ доведе во ситуација дел од парите во 2012 година, особено во 2013 година да не можеме да ги потрошиме и нема да можеме брзо да ги поделиме за одредени проекти, па Македонија може да изгуби дел од тие средства. Упатените во неколку наврати посочија дека е потребно долгорочно планирање на трошењето на европската помош и дека со европските пари не може да се прават планови од денеска за утре.

с

Дали искуството може да се купи?

Дали добриот совет ќе ме чини скапо? Имате контрола и безбедни сте или имате доверба и жалите поради тоа?

Глобални предизвици – светски решенија Одлуки е потребно да се донесуваат секојдневно. ЕОЅ ви помага да ги донесете вистинските. Ние обезбедуваме финансиски услуги во полето на маркетинг, информации за ризици, раководење со побарувања и платежни услуги, и нудиме поддршка за сите прашања кои се однесуваат на профитабилни клиентски односи – со фокус и разбирање, а користејќи ја мрежата ширум светот. Повеќе детали можете да најдете на www.eos-matrix.mk.

With head and heart in finance

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

INTERVIEW 9

Скопје сити мол ќе биде регионален трговски центар Олга Дервенџи, лизинг-менаџер на Скопје сити мол, во интервју за „Капитал“ објаснува зошто трговскиот центар ќе наметне ново шопинг-искуство во Македонија и зошто досега главниот град не успеал да привлече поголеми интернационални брендови INTERVIEW Соња Јованова

s.jovanova@kapital.com.mk

Во последните неколку години интензивно почна изградбата на трговски објекти во Скопје. Инвестициите во недвижности, особено во изградба на деловни и трговски објекти, сигурно ќе влијаат на економијата. Кои ефекти може да се очекуваат? Да, можеби на прв поглед изгледа дека има интензивна изградба на трговски објекти, но сепак сите тие се од различна категорија: од деловни згради со канцеларии, до повеќенаменски комбинирани станбени и деловни објекти или, пак, трговски центри, но сите со просечна површина за закуп помала од 10.000 метри квадратни. Скопје сити мол е прв проект во својата категорија на пазарот кој ги сублимира сите стандарди кои го дефинираат како регионален трговски центар: површина за закуп 39.000 метри квадратни, вистински избор на брендови за целосна понуда, забавна и културна содржина, локација и пристап, капацитет за паркинг-простор и, секако, современо управување. Влијанието од овие процеси сигурно ќе се одрази позитивно повеќеслојно: целосната инвестиција од 70 милиони евра оди исклучиво на сметка на домашни компании, во моментот на проектот на градилиште работат околу 1.000 работици, по отворањето во Скопје сити мол очекуваме да работат повеќе од 2.000 луѓе. Повеќето брендови со кои имаме потпишано договори се нови компании кои веќе имаат отворено или отвораат свои канцеларии во Скопје, со еден збор, ефектите ќе бидат долгорочни. Колку и како отворањето големи трговски центри влијае на бизнисот на помалите

продавници и трговци? Во Македонија купувањето секогаш билo семеен ритуал, па и празник, и историски гледано сите случувања биле поврзани со главните артерии каде имало помали продавници. Овие навики нема одеднаш да се променат, но секако ние не сме изолирани и сме дел од најновите економски, општествени и социјални случувања во светот. Како таква глобализацијата несомнено може да биде и едукативна. Малите бизниси ќе продолжат да постојат, но тие повеќе ќе бидат локални по населбите на живеење. Во моментот во центарот на Скопје се градат два-три деловни објекти, па очекувањата се дека за две години, отсега, во главниот град ќе има повеќе од 20 деловни трговски објекти. Дали зголемената понуда може да наметне стагнација или, пак, намалување на цените за изнајмување или продажба на деловен простор? Бројот на испорачани деловни објекти на пазарот на недвижности само ќе наметне повисоки стандарди и можност да се оцени кои од нив се квалитетни. Сепак Скопје е уште на најниско ниво на развиен пазар на трговски објекти во Европа, цените за изнајмување на квалитетен деловен простор нема да се движат надолу, пазарот с$ уште е неразвиен и ќе поминат уште неколку години додека се постигне задоволувачка понуда на прва класа трговски простори. Не случајно светските трговски брендови се позиционираат во трговски центри, кои имаат капацитет да содржат што е можно повеќе етаблирани конкурентни брендови

ОЛГА ДЕРВЕНЏИ

лизинг-менаџер на Скопје сити мол

од ист или приближно ист ранг затоа што таквата застапеност им гарантира висока фреквенција и предвидлив приход. Постоењето на Скопје сити мол се смета дека ќе воспостави нов шопинг-концепт во Скопје, најмногу поради тоа што најавено е дека ќе донесе многу интернационални брендови кои досега ги немало во земјава. Колку тоа ќе донесе потрошувачи од земјава и од соседството? Ако го земеме само регионот како пример во сите главни градови очигледно е големото влијание што го има отворањето на првите трговски центри, примери од Белград, Софија, Солун, Загреб: создавање нов „центар“ во градот и државата, ново

место за средби, за прв пат влез на најпознатите брендови на пазарот, создавање на „мол“ култура на живеење. До овој момент имаме атрактивен микс на закупци, дури 30 нови за прв пат на овој пазар, од кои најзначајни секако се Carrefour, Inditex со Zara, Bershka, Massimo Dutti, Pull&Bear, Stradivarius, мултиплекс кино Cineplexx, Sport Vision - мулти бренд спортска продавница на 1.000 метри квадратни итн. Бројките кои ги очекуваме во првата година се 7,5 милиони посетители. Во ваков тип трговски центри реализацијата на купување е 12%-15% и очекуваниот просечен годишен обрт за трговскиот центар е 140 милиони евра на годишно ниво. За време на викендите посетителите од соседните држави можат да претставуваат дури и 30% од вкупните посетители. Ако македонскиот купувач досега патуваше стотици километри за да си ги дозволи познатите брендови достапни за секој потрошувач во Европа, сега истите ќе станат достапни и овде. Колку македонскиот пазар е податлив и подготвен да привлече атрактивни трговски брендови? Каде е тука и куповната моќ на граѓаните? Можам само да го пренесам впечатокот од повеќето меѓународни брендови по нивните први посети на Скопје - сите беа изненадени од нивото на неразвиеност на пазарот на малопродажба и недостигот на познати брендови. Македонија ја гледаат како голема можност за експанзија и често употребуван израз е virgin market. Инаку една од главните причини зошто овие брендови не се присутни до овој момент во Македонија e токму недостигот од квалитетен простор според високите стандарди на тие брендови, на пример минимум излог од 8 метри квадратни, фреквенција од 20.000-30.000 минувачи, најсовремени системи за ладење и за греење и секако соодветно управување на трговскиот за оптимален микс на закупци. Напорите да го привлечеме вниманието на светските брендови и да го ставиме Скопје, а со тоа и Македонија, во нивните планови за експанзија со популација од 2,5 милиони жители бараше сериозен ангажман и понуда на целосен проект, кој во потполност ги задоволува нивните извонредно селективни барања и очекувања. Инаку, при планирањето и позиционирањето на проект како Скопје сити мол не се смета на зголемување на куповната моќ на граѓаните, туку само канализирање и концентрација на купувањето на една локација. Во Македонија дури 70% од вкупната малопродажба се одвива преку неорганизирани канали, што значи можностите се големи. А како дополнителен факт кој оди во прилог на објаснување на куповната моќ на граѓаните е гравитацијата на речиси еден милион минувања годишно само кон нашиот јужен сосед. Дали во меѓувреме обезбедивте нови закупци на трговски простор во Скопје сити мол? Да, веќе сме во последна фаза од процесот на потпишување на договори и 85% од вкупниот капацитет е веќе издаден простор. Нови позначајни закупци се New Yorker - еден од највлијателните брендови за млади, Blanco - шпански моден бренд со неверојатна експанзија последните години, MSC Marlboro Classic, Aldo Shoes, Urban Jungle продавница за чевли на 300 метри квадратни површина, го комплетиравме и делот за забава и така сега покрај киното Скопје сити мол доби и куглана на 1.500 метри квадратни. Наскоро ќе ги објавиме имињата на уште неколку интересни брендови кои ќе ја комплетираат извонредната понуда на Скопје сити мол.

КАПИТАЛ петок 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БРОЈКА

Каргов на меѓународна конференција за ИТ во Естонија

Д

иректорот на Царинската управа, Ванчо Каргов, учествува на ИТконференција во Талин, Естонија, која се одржува од 6 до 8 јуни во организација на Светската царинска организација. На конференцијата учествуваат 450 претставници од повеќе од 100 држави, кои ги претставуваат царинските администрации, бизнис-секторот, владини и невладини организации, како и институции вклучени во меѓународна трговија, транспорт, ИТ-сектор, логистика и економски развој. Оваа значајна меѓународна конференција е посветена на виталната улога на информатичката технологија во управувањето со границите и на соработката на сите институции кои имаат овластување за работа на граничните премини, како и на значењето на информатичката технологија во унапредувањето на соработката на царинските администрации со клучните партнери во трговијата и во транспортот. Целта на конференцијата е забрзување на граничните формалности со истовремено унапредување на безбедноста на границите, унапредување на соработката меѓу различните институции...

Алфа банка ги намали каматите на денарските кредити

37,5

А

лфа банка ги намали за еден процентен поен каматните стапки на денарските кредити за обртен капитал и основни средства. Како дел од стратегијата за подобрување на понудата и производите на пазарот, а со цел да се стимулира хектари државно земјоделско земјиште во КавадаречкоКАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ работењето на малите компании, микрокомпаниите дава под закуп Министерството за земјоделство. Според Банка 3м 6м 24м 36м и самостојните претприемачи, Алфа банка ги намали огласот, право на учество на јавниот оглас имаат домашни Комерцијалнакаматните банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70% стапки. физички и правни лица и странски правни лица. Почетната НЛБ Тутунска „Со банкаова банката 3,50% ги зголемува 4,50% 7,00% 7,50% можностите на малите цена за закуп по хектар изнесува 25 евра за земјоделско Стопанска банка 4,00% 6,65% бизниси да 3,20% го подобрат своето работење и 6,85% да ја земјиште од 1 до 4 катастарска класа и 15 евра земјиште од планираат подобро својата Шпаркасе банка 3,50% 4,50% бизнис-стратегија.

6,50% 7,00% 5 до 8 катастарска класа. Почетната цена на земјоделското Каматните стапки кои 4,80% се 9,7% се 5,50% приспособени Охридска банка 4,30% 6,00%на барањата на правните4,40% субјекти со цел покривање земјиште кое се наоѓа во планински подрачја, за земјиште Прокредит банка 3,40% 7,10% 7,30% на секој бизнис. Понудата важи за сите од 1 до 4 катастарска класа изнесува 15, а за земјиште ТТК од 5банка потребите на 3,50% 4,40% 7,40% 7,70% апликации кои ќе се примат до 30 јуни 2012 година“, до 8 класа е 5 евра за хектар. Алфа банка 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% соопшти Алфа банка. Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

5% раст на приходите 0,25%на Оне во првиот квартал

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

а

ниво на групација, пак, Телеком Словенија првиот квартал 1,84%На од годинава го заврши со нето-добивка од 15,4 милиони евра, што е за 6% повеќе во споредба со истиот период лани

2,26%

Катерина Попоска

С

poposka@kapital.com.mk

о раст на приходите од 5% и раст на ЕБИДТА (заработка пред оданочување, камати, и на NASDAQ депресијација и амортизација) од 70% телекомуникацискиот оператор Оне го заврши првиот квартал од годинава, споредено со ерзата во Саофинансиските резултати од првото тримесечје лани. Генералниот извршен директор на Оне, Цирил Кафол, изјави дека во првиот квартал од годинава успеале да ги преполоват негативните резултати од минатогодишното работење. ЕБИДТА во компании првиот квартал од годинава на сите компании на групацијата кои работат во земјава е 1,6 милиони евра, а лани изнесуваше 919.000 евра. „Во првите три месеци од ни компании од годинава, Оне направи клучни промени во работењето. Со цел да обезбедиме највисоко ниво на квалитет на услуга за нашите корисници воведовме нови комерцијални политики, ја проширивме

2,30%

1,75%

1,54%

0,95%

0,85%

дистрибутивната мрежа, обновивме дел од нашите продажни салони и го сменивме пристапот во креирање производи и услуги. Сето тоа резултираше со раст во сите сегменти од нашето работење. Со зголемување на бројот на корисниците планираме да остваруваме подобри резултати. Посакуваме добри и иновативни проекти и многу подобри сервиси, што сметам дека корисниците ќе го наградат“, изјави Кафол. На ниво на групација, пак, Телеком Словенија првиот квартал од годинава го заврши со нето-добивка од 15,4 милиони евра, што е за 6% повеќе во споредба со истиот период лани. Приходите од 193,8 милиони евра се 1% помали во однос на истиот период лани. Претседателот на Бордот на директори на Телеком Словенија, Ивица Крањчевич, вети дека групацијата ќе инвестира вкупно 130 милиони евра годинава, што е над 30% повеќе во однос на лани. Само во првиот квартал годинава словенечки

+

рани на берзата

1,05%

тирани на

07.06.2012

Интекс Скопје Комерцијална банка Макпетрол МЗТ енергетика 07.06.2012

Млаз Кјуби Макстил топлификација НЛБ Тутунска

раст

нова цена

+19,76% 1.800,00 +1,69% 2.596,42 +0,51% 17.498,52 +0,03% 3.200,00

-20% -12,15% -5,11% -3,25% -2,99%

нова цена

360,00 1.142,00 117,38 2.416,10 1.950,00

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,94% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1,06% 0,39%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност преку ноќ 1 недела 1м 3м Претседателот на Бордот на директори на Телеком Словенија, Ивица Крањчич и 4,98% СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% генералниот извршен директо на Оне, Цирил Кафол вчера ги презентираа финансиските МКДОНИА 2,20% резултати на Телеком Словенија Групацијата ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ ќе се продава на турскиот оператор Туркцел, н$ охрабруваат дека Македонија е вистински Основна кам. стапка Стапка на инфлација Крањчевич смирува дека Оне ниту бил, ниту пазар и дека тука треба да бидеме присутни 5,20% Народнанеколку банка на Македонија 4,00% во моментот е, ниту пак во следните и да останеме“, додава Крањчевич, кој најави 13,40% Народна банка на Србија 12,00% години ќе биде предмет на продажба. дека на почетокот ќе замине во пензија, „Овие резултати кои Оне ги оствари годинава оставајќи простор за помладите менаџери.

2,50% Народна банка на Хрватска 6,00%

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

четврток - 07.06.2012 3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,94% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93% Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.327.317,80 0,73% 0,11% 34.581.895,76 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1M 1,06% -3,74% 0,39% -4,82%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.148.813,66

1,71%

1 недела43.302.222,74 1м 3,18% 20.050.794,68 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5463 49,2962 76,3318 51,2544 47,6770 48,6109

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-8,10%

-7,24%

-27,62%

-4,94%

06.06.2012

-11,00%

-9,94%

-18,12%

-8,98%

05.06.2012

-5,03%

-5,79%

-15,73%

-4,22%

06.06.2012

3м-4,97% -5,92% 4,98%

-10,93%

-5,27%

-11,46%

-2,69%

05.06.2012

-8,70%

-8,58%

-34,60%

-6,45%

05.06.2012

25.132.331,57

-1,54%

-4,25%

0,55%

-13,78%

1,74%

06.06.2012

49.251.921,58

-0,06%

0,47%

3,06%

3,89%

2,44%

06.06.2012

88.662.788,12 0,25% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,81%

1,64%

3,25%

1,40%

06.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

Телеком, кој стана сопственик на Оне во 2009 година, инвестираше 14,5 милиони евра. „Консолидираниот резултат на сите компании кои работат во Македонија е послаб за 2% во однос на минатата година. Но, ако го земам предвид само Оне, растот на приходите е поголем за 5% во првиот квартал на годишно ниво. Во телекомуникациите приходите паѓаат и со тоа мора да се согласиме сите. Ова опаѓање може да се ублажи со порастот на приходите од алтернативните оператори“, изјави Крањчевич. По минатогодишните шпекулации дека Оне можеби

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 08.06.2012

11 > БРОЈКА

Германци заинтересирани да градат фабрика за биодизел во Велес

Мини Месечен извештај за вашите кредитни картички Може да добиете и на банкоМатите во неколку едноставни чекори

6.044

П

реку затворен систем со преработка на стари дотраени масла од разни фирми во Македонија, германски инвеститори денеска на прес-конференција информираа дека сакаат да градат фабрика за производство на биодизел гориво во индустриската зона кај велешкото село Оризари. „Ние работиме со зелена еколошка технологија, која подразбира потполно чист производствен процес со заштита на животната средина според европски стандарди“ изјави Мено Мулер еден од двајцата германски инвеститори. Инвеститорите очекуваат за месец до два да ги добијат сите потребни документи и да почнат да ја градат постројката вредна 12 милиони евра, која според нив ќе биде готова за шест месеци. Тие воедно информираа дека постапката за пренамена на земјоделското земјиште во градежно е во тек и за тоа веќе разговарале со надлежните во општина Велес од каде што ја добиле првичната поддршка за изградба на фабриката. „Имавме информативни средби и со граѓаните на Велес, со жителите на селото Оризари и населбата Превалец и ја очекуваме нивната поддршка“, изјави вториот инвеститор, Антон Корчак, кој вели дека инвестира во Македонија затоа што неговите корени се од Велешко. Воедно информира дека првично ќе вработат 30-ина работници, со можност за зголемување на бројот на вработените.

метри квадратни државно гарадежно земјиште наменето за изградба на лесна и незагадувачка индустрија во општина Василево, продава Министерството за транспот и врски. Според огласот, право на учество имаат физички и правни, домашни и странски лица, кои треба да достават депозит за учество од 40.000 денари. Јавното наддавање ќе се оддржи на 17 јули. Почетната цена изнесува 1 евро за метар квадратен.

Граѓанскиот сектор не треба да се гледа како комерцијален бизнис Законската регулатива за здруженијата и за фондациите предвидува даночни олеснувања, но претставниците на граѓанскиот сектор сметаат дека тие никаде не се дефинирани. Затоа, според претставниците на граѓанскиот сектор, потребно е усогласување на даночните закони за овие олеснувања да им бидат достапни на граѓанските организации во земјава

се од јавен интерес, сметаат дека се третирани исто како комерцијалните бизниси. Оваа се дел од заклучоците на семинарот организиран од страна на проектот на Европската унија за техничка поддршка на граѓанскиот сектор „Таксо“, каде што се дискутираше за даночната рамка која се однесува на граѓанските организации, нејзината примена во практиката и проблемите кои произлегуваат притоа, како и за можностите за нивно решавање и за подобрување. Според Славко Лазовски, експерт за даночни од страна на донаторите, со што истите паѓаат на прашања, граѓанските организ ации, како ФЈУЧЕРСИ товар на организацијата. непрофитни по својата суштина на постоење и Павле Гацов од Агенцијата за економско-правна цел на дејствување, не се оние од кои треба НАФТА да поддршка и процена Про агенс вели дека ниските се побаруваат даноци. ЛЕСНА И за Татјана Лазаровска од СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС даночни стапки, а високите даночни основици се Македонската развојна 86,39 фондација за претпријатија 2,40 несоодветни за граѓанските организации и апелира од огромно значење е организациите да не се дека е време за реформи во контекст на граѓанскиот BRENT бидејќи во моментов третираат како профитни, ЗА ЗАТОПЛ.

270 сектор. Граѓанските организации во целина сметаат даноците за непризнаени расходи не се признаваат 101,88

Петре Димитров

З

dimitrov@kapital.com.mk

аконот за здруженијата и за фондациите, кој е донесен во 2010 година, предвидува даночни олеснувања за организациите со статус од јавен интерес, меѓутоа иако поминаа две години и сите здруженија и фондации до лани имаа рок за пререгистрација според новите прописи, сепак, она што е утврдено во Законот с$ МАКЕДОНСКА БЕРЗА уште не е дефинирано. МБИ 10 претставниците на граѓанскиот Затоа, според сектор, потребно е усогласување на даночните 1.942,03 закони за овие олеснувања да им бидат достапни МБИД на граѓанските организации во земјава. Кога 1.798,78 е во прашање даночната рамка, граѓанските ОМБ организации, дури и оние кои работат на теми кои

-0,47% -0,33% -0,67%

119,49

+1,61% -1,03%

-1,03% +0,96%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 07.06.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.942,03 430,70 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.798,78 1.644,38 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 119,49

SASX 10 -0,47% -0,14% 702,57

-0,33% SOFIX 291,67 -0,67% ATHEX

-1,05%

488,21

Главен индекс на Љубљанската берза

430,70 12.414,79

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

29,44$/унца

7.480,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.844,72

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

+2,30% -0,25%

SASX 10 702,57

берзата, без финансиски компании

588,00,$/бушел

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 488,21 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+1,00%

FTSE 100 5.467,26

+2,37% +1,55% SWISS

DOW JONES

5.766,88

-0,14% +1,26% SOFIX СОЈА +0,38% +0,58% 291,67

+1,86% -0,25% +3,45% -1,84% +1,58%

-1,05%

+2,26%

2244.000$/бушел

SBITOP 539,03

+1,54%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Глобос 244,00 12.414,79

ЈФЗ +8,44% NASDAQ +2,37% 2.844,72

6.650,00

+2,30% S&P 500 +0,95% 1.315,13

NASDAQ 2.844,72

Стари град

119,00

BRAZIL BOVESPA +2,30% -1,75% 52.481,44 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Тето -11,85% BRAZIL BOVESPA

+2,30% 52.481,44 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 4.600,00

+8,18%

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

24,34

86,39

BRENT 101,88

-7,48%

-1,75%

1624,20$/унца

СРЕБРО 29,44$/унца

БАКАР 7.480,50

+1,24%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 16,01

CAC 40 3.088,93

+0,85%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

79,99

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+12,19%

+1,00%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

+1,05%

16.649,05 FTSE 100

5.467,26

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

+1,55%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

7,90

213,79

+1,00% 5.467,26БЕРЗА +1,54% ЉУБЉАНСКА .

.

DAX Наложбе 6.188,28 0,10

+1,54%

+21,54%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Пивоварна

8,00

SWISS Искра +1,55% -50,25% 5.766,88 13,80

+3,76%

+0,95% -8,00%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

07.06.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +19,76% 1.800,00

+0,95%

швајцарскиот пазар на капитал

+1,24%

112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

+1,61% -1,03%

ПРИРОДЕН ГАС 2,40

ЗА ЗАТОПЛ.

270

МЕТАЛИ

-0,61% -0,18% +0,4%

НИКЕЛ

16.502,50

АЛУМИНИУМ 1.880,00

ЧЕЛИК 425.00.00$/унца

-1,03% +0,96%

+1,9% -0,9% /

ПЧЕНКА 588,00,$/бушел

ПЧЕНИЦА 622,50$/бушел

КАФЕ 1,57/бушел

СУРОВИНИ

+2,84% +1,26% +0,58%

КАКАО

2244.000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.300,25$/бушел

+1,86% +3,45% +1,58%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Интекс Скопје NIKKEIбанка 225 SENG Комерцијална +1,69% HANG 2.596,42 8.639,72 18.678,29 Макпетрол +0,51% 17.498,52 Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на најголеми компании котирани на берзата Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза МЗТ енергетика +0,03% во 3.200,00 котирани на Хонг Конг

SWISS 5.766,88

116116 116

+6,65%

Соларис ЕВРОПА ИНДЕКСИ -19,95% -14,72% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Абанка

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Јадроплов

Славонски.фон

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

DAX 6.188,28

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+6,90% +2,30%

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.639,72 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.678,29 ДЕН ДО 15Ч.

3.088,93

ATHEX 488,21

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

TOPIX CAC 40 730,75

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1.300,25$/бушел

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал ОТ-Оптима

S&P 500 1.315,13

SASX 10 ШЕЌЕР 702,57

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.414,79 Заеднички индекс 30 6.188,28

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +2,84% РЕГИОН

+2,26%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 622,50$/бушел

-1,75% -1,84%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 430,70 CROBEX КАФЕ 1.644,38 1,57/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 52.481,44 291,67

-1,05%

SBITOP 539,03

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,38% +2,30%

CROBEX S&P 500 1.644,38 1.315,13

CAC 40 3.088,93

1624,20$/унца

Главен индекс на Атинската берза

-0,14% +2,37%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

-0,67%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,33%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.502,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.880,00 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 425.00.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,61% +1,9% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,18% -0,9% 2.200 2.200 2.200 -0,47% 1.942,03 -1,84% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,4% / -0,33% 1.800 1.800 1.800 1.798,78 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ +2,26% -0,67% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни119,49 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,25%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 539,03

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,47%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,38%

дека донациите и спонзорствата треба целосно да се иземат од Законот за добивка. Според Сунчица Саздовска, советник во проектот „Таксо“, од страна на граѓанските организации е потребно усогласување на даночната рамка и таа се надева дека истата ќе се реализира и со стратегијата за соработка со граѓанските организации до 2018 година.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,85%

Глобос

244,00

+8,44%

ЈФЗ

6.650,00

+6,90%

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 БАЛКАН

Банките во Средна и Источна Европа отпорни на кризата Аналитичарите на Рајфајзен банк сметаат дека здрав остана и порастот на кредити со стапка од 19% на годишно ниво. Единствено во Хрватска и во Словенија продолжува намалената активност во финансискиот сектор

Б

ез разлика на моменталните турбуленции во еврозоната, кои имаат влијание врз економиите на Средна и Источна Европа (СИЕ), финансиските пазари во овој регион се покажаа поотпорни на кризата отколку што се очекуваше. Посебно е солиден развојот во Полска и во Русија, кои претставуваат светли точки на банкарскиот пазар“, велат аналитичарите на Рајфајзен банк интернешнал (РБИ) и Рајфајзен центробанк (РЦБ) во последното истражување на банкарскиот сектор под наслов „Добри резултати и покрај предизвиците“. Аналитичарите сметаат дека банките во регионот на СИЕ покажуваат високо ниво на отпорност. Здрав остана и порастот на кредити со годишна стапка од 19% во домашни валути и од 13% во евра. Меѓутоа, потенцијалот за раст на банкарските пазари во СИЕ најдобро се искажува преку кумулативните показатели на порастот на кредитирање од 2009 до 2011 година во висина од 25%, додека овој показател за еврозоната изнесува околу 1%. Според истражувањето на банката, единствено во Хрватска и во Словенија продолжува периодот на намалена активност во финансискиот сектор. Обемот на вкупните кредити мерен преку бруто-домашниот производ (БДП) достигна 85,4% на крајот од 2011 година, што по Словенија е највисок во регионот. Според обемот на кредити на населението во однос на БДП, пак,

Хрватска е лидер во регионот. Единствено во кредитирањето на претпријатијата с$ уште постои потенцијал за раст на кредитната активност. И покрај спорото заздравување на економијата во последните две години, остварен е раст на кредитите за претприемачите поголем од 5%. За разлика од водечките земји во регионот на СИЕ, каде што заздравувањето на економиите доведе до стабилизација на лошите кредити на 7%, во Хрватска и во Словенија продолжува нивниот раст. Лошите кредити во Хрватска достигнаа ниво од 12,4% од вкупните кредити во 2011 година, а се очекува и продолжување на растот во наредните години. Зголемениот обем на лоши кредити предизивикува пад на профитабилноста, па повратот на капитал во банкарскиот сектор се стабилизираше на ниво од 7%, што одговара на повратот на неризични вложувања во долгорочниот државен долг. Аналитичарите сметаат дека високото ниво на капитализираност на домашните банки во услови на забавен раст на кредити предизвикува дополнително намалување на нивото на профитабилнот на среден рок, без негативни последици врз понудата на банкарски кредити.

Растот на банкарскиот сектор зависи од депозитите

Треба да се напомене дека растот на кредитите во СИЕ пред кризата сега е спуштен на „нова нормала“. Многу банкарски сектори во регионот ја подобрија својата отпорност преку намалување на обемот на кредити и депозити.

25%

порасна кредитирањето на банките во СИЕ од 2009 до 2011 година „Затоа обемот на кредити и депозити на поголем број пазари на СИЕ во текот на последната година се намали, па затоа постои голема разлика во поглед на обемот на кредити и депозити и ликвидноста на банките“, објаснува Гунтер Дубер, раководител на секторот за истражување во Рајфајзен. Тој смета дека е позитивно тоа што се

1%

порасна кредитирањето на банките во еврозоната од 2009 до 2011 година продолжува здравиот тренд на собирање депозити, а идниот раст на банкарскиот сектор во СИЕ силно е поврзан, пред с$, со овие депозити. Врз основа на овие движења, Дубер очекува овој регион да биде помалку осетлив на неповолните надворешни удари, отколку што беше тоа случај во 2008 и во 2009 година, за време на првиот удар на кризата.

20 JUNI SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI [TO SE E POTREBNO ZA KREIRAWE USPE[EN BREND? KAKVA STRU^NA POMO[ IM E POTREBNA NA KOMPANIITE VO OVOJ PROCES? KOJA E RAZLIKATA ME\U PROIZVOD I BREND? KAKO USPE[NIOT BREND OTVARA VRATA ZA POGOLEMA PRODA@BA, NOVI IZVOZNI PAZARI, POGOLEMA LOJALNOST NA POTRO[UVA^ITE? KAKO STRATE[KI DA RAZMISLUVATE KOGA NOSITE ODLUKA DA LANSIRATE BREND? KOJA E ULOGATA NA MARKETING AGENCIITE VO KREIRAWETO BRENDOVI I KADE DA SE OBRATITE ZA POMO[ VO OVOJ SERIOZEN I VA@EN PROCES ZA KOMPANIJATA I NEJZINATA IDNINA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BRENDOVI KOJ KE IZLEZE NA 20 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ

Карлос Слим ја напаѓа Европа Мексичкиот тајкун се обидува преку големи инвестиции да влезе на телекомуникацискиот пазар во Европа. Тој веќе е еден од поголемите акционери во холандскиот мобилен оператор КПН, па сега истото планира да го направи и во Телеком Австрија Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

С

о купување удел од 4,1% во Телеком Австрија, најбогатиот човек на светот, Карлос Слим, го започна походот за освојување на европските компании. Преку својата компанија Америка мовил, Слим одлучи да зграпчи дел од Телеком

државниот холдинг ОелАГ, кои со удел од 28,4% се најголеми акционери во Телеком Австрија. Со оглед на тоа дека Слим плаќа по 9,5 евра по акција, што е за 30% повеќе од актуелната цена на акциите, откупот на уделот во сопственост на Рони Пецик ќе го чини околу 900 милиони евра. Препреката на Слим во остварување на оваа цел е само египѓанецот Негуиб Савирис, кој својот удел во австрискиот телеком со задоволство би го продал на норвешкиот оператор Теленор. Доколку не успее да ги преземе акциите на Пецик и Савирис, Карлос Слим има уште една можност, а тоа е да ги откупи акциите на ОелАГ, најголемиот акционер во Телеком Австрија, со што Америка мовил ќе стане најголем акционер во овој мобилен оператор.

Австрија. Оскар Вон Хауске, директор на фиксната телефонија во најголемиот телекомуникациски оператор во Јужна Америка, им ја потврди оваа вест на австриските медиуми. Тој најави дека Карлос Слим има за цел наскоро да стане втор по големина акционер, па набрзо планира да стане сопственик на околу 25% од акциите на Телеком Австрија. Мексичкиот тајкун се обидува преку големи инвестиции да влезе на телекомуникацискиот пазар во Европа. Тој веќе е еден од поголемите акционери во холандскиот мобилен оператор КПН, па сега истото планира да го направи и во Телеком Австрија. Негов план е да откупи уште 21% од акциите на Телеком Австрија, кои се во сопственост на австрискиот инвеститор Рони Пецик, заедно со неговиот египетски партнер, милијардерот Негуиб Савирис. Според австриските медиуми, Карлос Слим веќе разговарал со најголемите акционери на Телеком Австрија и претставниците на к

о

м

е

р

ц

и

ј

Кризата во Европа како можност за инвестиции

Познатиот милијардер Карлос Слим ја гледа европската должничка криза како „добар момент“ за промена на својата стратегија за вложување во нестабилни времена, вели неговиот син Карлос Слим Домит, кој е копретседател на компанијата Америка мовил. Америка мовил, која ја контролира Слим постариот, на крајот од минатиот месец ја објави понудата од 3,4 милијарди долари со цел да го зголеми уделот во некогашниот а

л

е

н

о

г л

а

с

Најбогатиот човек на светот фрли око на неколку европски телекоми холандски државен телеком Ројка, КПН НВ. „Кога доаѓаат тешки времиња, мора да барате можност за инвестирање“, вели Слим Домит, додавајќи дека сега е погоден момент за купување во Европа. Потегот што го направи Карлос Слим со понудата за купување на акциите на холандски КПН е сличен на претходните во Аргентина, Бразил и во Мексико, кои му помогнаа да стане најбогат човек во светот. Според најновата листа на светските милијардери што ја објавува магазинот „Форбс“, Карлос Слим Хелу и неговото семејство се повторно на врвот, со богатство од 69 милијарди долари. Најголем дел од богатството на Слим доаѓа од телекомуникацискиот бизнис. Тој е претседател на бордот на Телемекс, Мексико. к

о

м

е

р

ц

и

ј

„Форбс“ вели дека неговото богатство се намалило за пет милијарди долари во однос на минатата година поради падот на акциите на Америка мовил, уште една телеком-компанија која обезбедува повеќе од половина од неговото богатство. Америка мовил е петта компанија по големина во телеком-индустријата на светско ниво. Оваа компанија претставува добар пример за создавање капитални вредности преку инвестирање. Од 1996 година таа е пионер и глобален иноватор во мобилните при-пејд системи. Во 1990 година, имаше само 35.000 потрошувачи, за на крајот од 2011 година да има повеќе од 200 милиони мобилни претплатници и четири милиони фиксни линии. Во Латинска Америка оваа компанија има вкупно 200 милиони претплатници. а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 08.06.2012

15

ФЕЉТОН

55

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа книга во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцирате лоцираате изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност ф во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ВО ВТОРНИК НОВ ФЕЉТОН ВО КАПИТАЛ: “ОД ДОБРИ КОН ОДЛИЧНИ“

А

псолутниот светски бестселер на “ Џим Колинс, “Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pubо lisher од Скопје, од вторник ќе може да го а проследите на порталот на Капитал Медиа Гроуп во повеќе продолженија. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил и,, список од речиси 1500 глобални компании, во потрага по оние што покажале изклучителни резултати со текот на времето. Конечно списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет – откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Книгата “Од добри кон одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три, во ГТЦ, Скопје.

Ова се компаниите кои што американските потрошувачи по случаен изборр најчесто ги р у у ј наведувале како посакувани

ГЛАВА 6: ПОРАСТ ВО ПЕРИОД НА ТУРБУЛЕНЦИЈA

Дали постои рецепт да се стане посакувана компанија?

Веројатно побргу човек ќе се праша дали постои рецепт отколку дали постојат некои заеднички карактеристики што сите „посакувани компании“ ги споделуваат. Побарајте каде овие компании се слични. Тука е формулата за успех

К

ога се поставува клучното прашање, како да се изградат ент узијастички клиенти, одговорот во маркетиншка смисла вели дека компанијата мора повеќе да се потруди отколку само да ги задоволува клиентите: Таа треба да ги одушевува клиентите. Некои компании успешно го правеа ова - и го правеа добро - со години. Доказот е откриен во едно ново истражување објавено во книгата наречена „Посакувани фирми“. Тројцата автори решија да замолат еден голем дел од Американците да наведат една или повеќе компании што ги „обожаваат“ или кои

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

„многу ќе им недостигаат ако банкротираат или исчезнат“. Еве ги компаниите што беа многу често споменувани од еден огромен број случајно избрани потрошувачи во Соединетите Американски Држави: Амазон (Amazon. com), БМВ (BMW), Катерпилар (Caterpillar), Ибеј (eBay), Гугл (Google), Харли-Дејвидсон (Harley-Davidson), Хонда (Honda), ИКЕА (IKEA), Џонсон и Џонсон (Johnson & Johnson), Њу баланс (New Balance), Патагонија (Patagonia), Саутвест ерлајнс (Southwest), Старбакс (Starbucks), Тимберленд (Timberland), Тојота (Toyota) и УПС (UPS). Следното прашање: Дали постои рецепт да се стане посакувана компанија? Дали постојат некои вообичаени карактеристики што сите овие компании ги споделуваат?

Кои се заедничките карактеристики на посакуваните фирми?

Тие ги усогласуваат интересите на сите групи засегнати страни; Платите на нивните извршни директори се релативно скромни; Тие водат политика на отворена врата, која дозволува пристап до врвниот менаџмент; Надоместот и бенефициите на нивните вработени се високи во нивната категорија; усовршувањето на нивните вработени е подолго; а приливот и одливот на нивните вработени е помал; Тие вработуваат луѓе што им се посветени на клиентите; Тие гледаат на снабдувачите како на вистински партнери, кои соработуваат во зголемувањето на продуктивноста и на квалитетот и ги намалуваат трошоците; Тие веруваат дека нивната корпоративна култура е нивниот најголем имот и примарен извор на

конкурентска предност; Нивните трошоци за маркетинг се многу пониски отколку трошоците на нивните ривали, додека задоволството на клиентот и нивното задржување се поголеми.

Проучувањето на Де Геус

Д ру ги ис тр а ж у в ачи ги пр оу ч у в а л е карактеристиките на долговечните организации. Ари де Геус помина 38 години на три ко нтиненти како линиски менаџер во Ројал Дач Шел (Royal Dutch Shell), завршувајќи ја својата кариера како директор за корпоративно планирање одговорен за планирање на бизнисот. Додека беше во Шел, Де Геус почна едно проучување на долговечните компании. Тој сакаше да види дали овие компании беа менаџирани со една вообичаена група особини и приоритети. Колку што повеќе ги испитуваше компаниите, толку стануваше позаинтересиран за нивниот животен век. Тој напиша, „Вообичаениот просечен животен век на една корпорација треба да трае два до три века“. Де Геус ц ити р а ш е ед н о хол ан дско ис тра ж у в ањ е з а ж ивотниот век на корпорациите во Јапонија и во Европа, кое откри дека просечниот животен век на една компанија изнесува 12,5 години. „Просечниот животен век на една мултинационална корпорација - во рамките на Форчн 500 (Fortune 500) или нејзин еквивалент - изнесува меѓу 40 и 50 години“, напиша тој, понатаму забележувајќи дека една третина од компаниите од Форчн 500 од 70-тите години на 20 век исчезнаа до 1993 година - беа купени, споени или распарчени. Постојат неколку исклучоци, како што се Стора (Stora), која почна пред повеќе од 700 години како рудник на бакар во централна Шведска, или Сумитомо (Sumitomo), која имаше корени во една продавница за леење бакар во Кјото, Јапонија, основана во 1590 година

и достојната за почит, приватно поседувана германска банка повеќе од 330 години, Мецлер банк (Metzler Bank), која беше основана во 1674 година. Но, Де Геус рече дека широкиот јаз меѓу максимално можниот животен век на најголем дел од компаниите и просечното остварување што произлегува од тоа, претставува огромен залудно потрошен потенцијал - и го уништува работниот век и заедниците. Како и да е, Де Геус откри дека, освен некои компании што се стари повеќе од 500 години, повеќето траеле повеќе од 200 години, како што е Дипон (DuPont), која беше основана во 1802 година. Кај сите од нив тој откри 30 компании што постоеја најмалку 100 години. Тука се вклучени В. Р. Грејс (W. R. Grace) (основана во 1854 година), Кодак (Kodak) (основана во 1888 година), Мицуи (Mitsui) (основана во 1876 година) и Сименс (Siemens) (основана во 1847 година). Тој ги објави своите наоди во книгата „Компанија што живее“ (The Living Company). Неговото тврдење е едноставно: дека компаниите се живи ентитети што можат да опстанат и да напредуваат со векови, ако се фокусираат врз одбрани аспекти на нивниот карактер и работење. Неговата анализа откри дека компаниите што се издигнале до статус на „компанија што живее“ имаа четири дистинктивни особини: Чувствителност за светот околу нив. Долговечните компании пробуваат, учат и се приспособуваат на тоа што се случува околу нив Свесност за својот идентитет. Тие се кохезивни и имаат силно чувство за идентитет засновано врз способноста да изградат заедништво Толеранција за нови идеи. Тие се стрпливи, општо децентрализирани, со широко распространето овластување за донесување одлуки и толерантни за „несуштински“ активности на својата периферија (кои можат да станат јадрото на утрешнината) Конзерватизам во финансирањето. Тие се конзервативни во поглед на своите пари, кои ги користат за да го управуваат нивниот пораст и за да им дадат опции. Де Геус, исто така, откри дека 30-те долговечни компании што ги идентификува им даваа приоритет на следните практики: Вреднување на луѓето, а не на имотот; Лабаво управување и контрола; Организирање за учење; Обликување на човечката заедница; Во времињата на турбуленција компаниите се изложени на стрес, притисок и се тестирани на многу нивоа, понекогаш толку многу што не можат сосема да заздрават. Иако ние сега влеговме во периодот на турбуленција, тоа, секако, не значи дека компаниите не требало да ја издржат големата турбуленција во минатото - таа беше само повеќе епизодна и коинцидираше со големи револуционерни настани, како што се катаклизмични депресии, војни и други важни настани во историјата. Списокот на Де Геус на компании што живеат, од кои сите беа 100 или повеќе години стари, преживеаја некои од најнасилните турбуленции што воопшто можеа да се замислат. Нивната способност да опстанат и да излезат дури и посилни, се разбира, беше потпомогната од особините и приоритетите откриени од страна на Де Геус.

(Продолжува) Во следниот број: Последен дел. Корпоративно-општествената одговорност и еколошка одржливост – фактори на иднината. К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

PRVA MARKETING KONFERENCIJA ГЛАВЕН ГОВОРНИК

БРЕНДИРАЊЕ патот до потрошувачот 8 јуни 2012 / хотел ALEKSANDAR PALACE Скопје

Капитал во соработка со Saatchi&Saatchi членка на Publicis Groupe ви го претставува Џејсон Ромејко, интернационален креативен директор на Saatchi&Saatchi за брендот T-Mobile.

1

КАКО БРЕНДОТ ДА “РАБОТИ“ ЗА ВАШИОТ БИЗНИС?

Откријте ја „магијата” на најпознатиот светски бренд, Coca–Cola Како се повторува успехот на еден бренд? Екстензија на брендот Кафетин. Како да ја зголемите продажбата преку менување на имиџот на брендот? Искуството на Шкода Како брендот Т’га за југ им отвори врата на останатите брендови на винарницата Тиквеш? Раѓање на нов бренд. Кој и како го креираше брендот Винчини?

2

МАРКЕТИНГОТ ВО ФУНКЦИЈА НА ВАШИОТ БРЕНД

Како се создава бренд? Како изгледа процесот на брендирање? Кои се техники за брендирање? Која е разликата меѓу производ и бренд? Кој им помага на македонските компании во осмислување на своите бренд-стратегии? Колкава е улогата на маркетинг-агенциите во креирањето нови брендови? Кој во компаниите е задолжен за креирање брендови? Кога е вистинскиот момент да лансирате нов бренд? Можат ли македонските локални брендови да прераснат во глобални?

3

макБРЕНДонија ЕДЕН ПОИНАКОВ ПОГЛЕД

Брендирање на Македонија - идеја или реалност? Како н$ гледа, а како ние би сакале да н$ гледа светот? Кое е лицето на Македонија во светот, кој н$ претставува? Доволни ли се само спортот, културата и уметноста за промоција на една земја или е неопходен посеопфатен пристап? Каква стратегија за брендирање & е потребна на Македонија?

УЧЕСНИЦИ НА ВТОРИОТ ПАНЕЛ:

УЧЕСНИЦИ НА ТРЕТИОТ ПАНЕЛ:

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКА-СИМОВА

ЛАБИНА МИТЕВСКА

Регионален директор на компанијата Coca-Cola за Адриатик

САШО ПЕШЕВ Директор, New Moment

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

ВЛАДИМИР ДИМОВСКИ Директор, McCann Erickson

ЕЛИЗАБЕТА КАНЧЕСКА МИЛЕВСКА

ВЕСНА КУЗМАНОВИЌ Директор GFK

ЉУПЧО ЗИКОВ

УЧЕСНИЦИ НА ПРВИОТ ПАНЕЛ:

НАТАША ЃУРЃЕВИЌ

Менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Министер за култура на Р. Македонија

Директор и главен уредник на Капитал Медиа Гроуп

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

МИЛЕ СТАНЧЕВ

Раководител на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Бренд менаџер за Шкода, Порше Македонија

ЃОРЃИ ПЕТРУШЕВ

ДИМИТАР КОВАЧЕВСКИ

Здружение “Вина од Македонија”

Директор за комуникации, Т-Хоме и Т-Мобиле Македонија

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ Маркетинг менаџер во ВВ Тиквеш

ИВО ЛАУРЕНЧИЌ

Основач и партнер во IDEA Plus Communications

САШО НАУМОСКИ

Генерален директор, Витаминка

ГЛИГОР ЦВЕТAНОВ

ВИКТОР МИЗО директор на Дирекција за технолошки индустриски развојни зони

НИКОЛА ДЕРЕБАНОВ

Директор, Макпрогрес Виница

генерален покровител:

Директор, Фестивал “Браќа Манаки”

Директор, Publicis Macedonia

Винарница Стоби, Член на Надзорен одбор

партнери:

во соработка со:

медиумски партнери:

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА WWW.KAPITAL.MK Kapital Akademija...

www.kapital.mk

лица за контакт: Гордана Михајловска, Бобан Ѓоргиевски, Дијана Гулакова akademija@kapital.com.mk 02 3298 110