543-11.06.2012

понеделник. 11 јуни 2012 втор. max. 330 C min. 160 C

сре. max. 350 C min. 150 C

чет. max. 310 C min. 150 C

МБИ 10

1.933,92

-0,42%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.803,90

+0,28% %

ОМБ

119,40

Залудни се обидите на евроскептиците за Македонија нема друга алтернатива освен ЕУ! 7 Работното лето на СДСМ продолжува и покрај жештините Велес беше втората цел 6

Суташ ќе произведува млеко од септември 9

Како СРД влезе во апсурден лов на ситни акционери во Телма и во Алфа!? 4-5

-0,08%

ЕМУ

€

61.65

САД

$

48.71

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Лекција за 2012: На што можат да штедат компаниите, а за што да трошат?

14

Енергетската криза не ги загрижува енергетичарите?! 11

www.kapital.mk

број 543 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

БРЕНДИРАЊЕТО МОЖЕ ДА ВЕ НАПРАВИ 2-3 БЕСМРТНИ СТР.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Џумајлија ќе се распарчува и ќе се продава на делови

З

“ извршен директор на ММФ

понеделник 11/06/2012

КОМЕНТАР

Игор Петровски igor@kapital.com.mk

Единаесет и триесет

Д

иректорот на една од водечките маркетингагенции во земјава вели дека за десет години, откако е тој во компанијата, дали десет македонски компании што планираат да прават нешто со своите брендови се јавиле кај нив. Негова колешка од друга, исто така голема, маркетинг-агенција вели дека домашните компании ретко имаат план и визија за своите брендови, освен оние фирми што имаат доминантен странски капитал во себе, па следствено и поголемо искуство и know-how за значењето на брендирањето. Претставник од позната меѓународна агенција за истражување на пазарот вели дека македонските фирми, особено оние помалите, повеќе се потпираат на својата интуиција отколку на анализите на пазарот при лансирањето нови производи. Од една страна загрижувачки, но од друга страна, добро е што сето тоа го чувме на првата конференција во Македонија посветена на брендирањето, што ја организираше Капитал Медиа Гроуп. Се надевам дека изјавите на најискусните претставници на маркетинг-бизнисот доаѓаат не во „5 до 12“, туку во „11 и 30“ за македонските компании, оние што треба да ги креираат македонските брендови и чии претставници во голем број ја исполнија салата на хотелот Александар палас во петокот. Се виде дека македонските менаџери сакаат да научат дека без бренд нема продажба и дека емоцијата е многу посилна од самиот производ, и дека мора да се ослободиме од комплексот на мала економија, која на светот не може да му понуди ништо повеќе од добра храна и богато културно наследство. Не дека не би можеле и од тоа фино да си живееме, но кога добро би го спакувале, односно брендирале. На крајот на краиштата, колку луѓе во светот знаат дека „лего“ коцките доаѓаат од Данска или дека софтверот што стои зад Скајп е дело на Естонци? Мали држави, но на светот му подариле иновативни производи коишто ги прават потрошувачите среќни. И не мора да се занесуваме дека македонските брендови треба да го освојат светот. Како што рече големиот Котлер во истата сала во Александар палас пред три години: „Доволно е вие Македонците да го освоите Балканот и сте си ја завршиле домашната задача“. Сепак, се работи за пазар од повеќе од 50 милиони жители, што не би било лошо за почеток.

Колку побрзо компаниите и менаџерите во Македонија ќе сфатат дека без брендирање и инвестирање во имиџот на компанијата, производите и во услугите нема напредок, толку побрзо ќе напредува нашата економија. Брендирањето значи да се има долгорочна визија, стратегија и да се прави додадена вредност Петре Димитров dimitrov@kapital.com.mk

М

ожат ли македонските компании да бидат успешни на глобалниот и на регионалниот пазар? Дефинитивно. Формулата веќе е измислена. Треба да се биде храбар, да се сака да се ризикува, да се има долгорочна визија и стратегија, да се инвестира во брендирањето на компанијата, производството и во услугите и да имате квалитетен производ со додадена вредност. Искуствата на најголемата фармацевтска компанија и еден од најголемите извозници во земјава, Алкалоид и винарската визба Тиквеш, кои беа дел од презентациите на прватата маркетинг-конференција, „Брендирање патот до потрошувачот“, организирана од Капитал Академија, покажуваат дека глобален успех може да има секоја македонска компанија доколку се придржува до оваа формула. „Следење сродни производи од конкуренцијата и копирање! Ова е најчестата македонска приказна... Тука се случува класична грешка... Компаниите брендираат производ кој нема никаква додадена вредност, па затоа не успеваат! Но, супериорни производи со додадена вредност се возможни, тука само треба подлабоко да се размисли и правилно да се реагира! Тоа го прави Алкалоид...“, вели Милош Радуловиќ, менаџер на ОТЦ дивизија во Алкалоид. Винарската визба Тиквеш неодамна постигна успех на пазарот во САД кој е одличен за македонски услови. Со ист елан компанијата работи и на развивање стратегија и на регионалните пазари. „Т’га за југ е бренд број еден во Хрватска! Но,

треба уште повеќе да се подигне нивото на перцепција за овој бренд, па затоа, Тиквеш има стратегија ориентирана кон брендови“, вели Радош Вукичевиќ, маркетинг-менаџер на Тиквеш. Во рамките на конференцијата преку три панели, интересни дискусии и разни предавачи, „Капитал“ се потруди да ја зголеми свесноста во македонската бизнис-заедница за тоа колку силните и посакувани брендови ја зголемуваат продажбата, извозот, корпоративниот имиџ и лојалноста на потрошувачите и на деловните партнери. Присутните на конференцијата, прва од ваков тип во Македонија, слушнаа како се создаваа дел од најпознатите македонски и интернационални брендови, што е потребно за да се креира успешен бренд и кој може да им помогне во овој процес, како стратешки да размислуваат кога носат одлука дали и кога да лансираат нов бренд и како воопшто размислува менаџментот во бренд-ориентираните компании. Главен предавач на конференцијата беше интернационалниот креативен директор на Т-Мобиле, Џејсон Ромејко, кој на креативен начин покажа како може еден бренд да прерасне во „љубовна марка“ (lovemark) на потрошувачите.

Брендирањето може да ви помогне да се справите со кризата

Ретко која македонска компанија има сериозен пристап кога е во прашање инвестирањето во брендирање на производите и услугите, кое како што вели Љупчо Зиков, основач на Капитал Медиа Гроуп, може да го олесни справувањето со актуелната криза. „Кризата е овде, но ги имаме брендовите за да

ЉУПЧО ЗИКОВ

основач на Капитал Медиа Гроуп

Кризата е овде, но ги имаме брендовите за да се справиме со неа. Процесот на брендирање е задолжителна акција на секој модерен менаџер. Колку побрзо компаниите и менаџерите ќе ја сфатат важноста на брендовите, толку побрзо ќе напредува македонската економија.

“

се справиме со неа. Процесот на брендирање е задолжителна акција на секој модерен менаџер. Колку побрзо компаниите и менаџерите ја сфатат важноста на брендовите, толку побрзо ќе напредува македонската економија“, вели Зиков. Најчесто, проблем се парите, но она што е „најслабата карика“ на македонските компании кога е во прашање брендирањето е немањето план, стратегија и визија. „Македонските компании, оние без странски капитал, ретко имаат план и визија за своите брендови“, вели Александра Дилевска-Симова, Публицис-Македонија (Publicis Macedonia). На иста линија се и размислувањата на Сашо Пешев од Њу момент (New Moment).

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска

РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски

ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk

OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

хектари, треба да биде распределено на четири целини по околу 1.300 хектари, кои ќе се понудат на меѓународен оглас. Во исто време, ние направивме анализа колкав е минимналниот број на вработени кој би сакал идниот инвеститор да го обезбеди за локалното население. Секоја целина, во зависност од местоположбата и од тоа каква култура ќе се сее, има потреба од 40 до 60 вработувања. Што значи, ние сакаме идниот инвеститор да донесе нова технологија, но во исто време, да не заборавиме на луѓето кои беа вработени во комбинатот Џумајлија“, рече Коњановски.

Брендирањето може да ве направи бесмртни

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

“

КРИСТИН ЛАГАРД

www.kapital.mk

Поради ескалација на судирот меѓу посилните и послабите земји во еврозоната, можно е распаѓање на монетарната унија.

аменик-министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство, Зоран Коњановски, најави дека веќе се бара решение за агрокомбинатот Џумајлија, кој замина во стечај. Тој рече дека во изминатите 30 дена Министерството и претставници од земјоделските факултети во Штип и во Скопје заеднички направиле анализа како земјиштето и комбинатот да се понудат на меѓународен тендер, со цел да се реши и судбината на вработените во овој комбинат. „Анализите покажаа дека земјиштето кое беше дадено на комбинатот Џумајлија, кое изнесува околу 5.000

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛИК 11.06.2012

3

> БРОЈКА

Виенски институт: Само 200 милиони евра странски инвестиции во Македонија годинава

110

милиони киловат-часови електрична енергија досега се произведени во ХЕЦ Шпиље, што претставува остварување на годишниот план за околу 50%. Средниот дотек на вода во акумулацијата моментално изнесува 80 кубни метри во секунда, а во акумулацијата има резерва на вода за производство на 37 милиони киловат-часови. До максималната кота, која изнесува 580 метри, останува помалку од еден метар. Во 2011 година во овој значаен електроенергетски објект беа произведени 257 милиони киловат-часови и планот e остварен со 90%. Историски рекордно производство од околу 500 милиони киловатчасови беше остварено во 2010 година, поради исклучително поволната хидрологија, која се случува еднаш на сто години.

2

00 милиони евра странски инвестиции ќе дојдат во Македонија годинава, прогнозира Виенскиот институт. Во својот извештај за странските директни инвестиции во Централна, Источна и во Југоисточна Европа, Виенскиот институт предвидува дека во Македонија и во Босна и Херцеговина ќе се слеат најмалку странски инвестиции споредено со другите земји во регионот на ЈИЕ. Според анализата, во БиХ ќе има странски капитал од 100 милиони евра, во Албанија 700 милиони евра, во Хрватска 1,5 милијарди евра, во Црна Гора 500 милиони евра, а во Србија дури две милијарди евра. Во регионот предводи Турција, која ќе привлече странски капитал во износ од 10 милијарди евра.

„Странските директни инвестиции остануваат многу важни за Централна, Источна и за Југоисточна Европа. Странските инвеститори чии подружници се главни извозници играа многу важна улога во економското закрепнување во 2011 година, кое главно се базираше на надворешна побарувачка. Вкупниот прилив на СДИ порасна за 26%, а најголемиот раст од 64% е забележан во ЈИЕ. Приливот на СДИ с$ уште е помал отколку во 2008 година во сите земји“, анализираат од Виенскиот институт. Според извештајот, најголем инвестициски “бум“ има во Русија, Турција и во Казахстан, а и Унгарија, Србија и Словачка значително ги подобрија своите позиции. Приливот на СДИ паѓа во Чешка, Естонија и во Романија.

лидери

> БРОЈКА

700

денари субвенција за сметките за струја, наместо досегашните 600, ќе добиваат најсиромашните семејства од 1 август годинава, соопштија министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски и министерот за економија, Ваљон Сараќини. Ристовски посочи дека субвенциите за енергетска сиромаштија досега ги искористиле приближно 20.000 домаќинства и дека за таа намена е извршена исплата од околу 80 милиони денари.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

КЕНАН ХАСИПИ

П

ретседателот на Мешовитиот комитет ги предводеше македонските пратеници кои во Брисел побараа датум за почеток на преговори до крајот на годината

АЦЕ КОЦЕВСКИ

С

ЏЕЈСОН РОМЕЈКО

интернационален креативен директор на Т-Мобиле

РАДОШ ВУКИЧЕВИЌ

маркетинг-менаџер на винарска визба Тиквеш

Т’га за југ е бренд број еден во Хрватска! Но, треба уште повеќе да се подигне нивото на перцепција за овој бренд, па затоа, Тиквеш има стратегија ориентирана кон брендови.

АЛЕКСАНДРА ДИЛЕВСКАL СИМОВА L Publicis Macedonia Македонските компании, оние без странски капитал, ретко имаат план и визија за своите брендови. Не е работата потрошувачите да го препознаваат брендот, работата е да го сакаат! Луѓето ги прават брендовите, а за тоа е потребна дисциплина.

Мотивирајте ги луѓето и забавувајте се со брендот! Соберете ги сите експерти на една маса.... и направете нешто! Комуницирајте со потрошувачите. Забавувајте се! Вие можете да го направите вашиот бренд - LOVEMARK!

“

“

„Освен проблемот со парите, кај Македонецот проблем е и стратегијата... како и спроведувањето на таа стратегија. Нема градење бренд без долгорочна стратегија, средства и комуникација... Треба да се насочиме кон спроведување на стратегијата, анализа која на долг рок ќе му даде вредност на тој производ, кој

потоа ќе ја врати инвестицијата на компанијата!“, вели Пешев. Потврда дека македонските компании многу малку размислуваат за анализирање на пазарот, за позицијата на нивните производи и услуги во споредба со нивните конкуренти дава и Владимир Димовски од Меккен Ериксон (McCann Erickson).

„Прашањето не е дали македонските компании користат анализи на пазарот. Прашањето е колку од компаниите прават анализи. Јас веќе десет години сум во Меккен Ериксон, а за ова време не се јавиле ниту десет македонски компании кои планираат да прават нешто со својот бренд“, вели Димовски.

“

е враќа во политиката и тоа директно како кандидат на СДСМ за градоначалник на Велес, со што оваа партија доби силен адут на локалните избори

не им беше денот

АЛЕКСАНДРА ЗАФИРОВСКА

Н

икако не може да обезбеди седница на Судскиот совет на која ќе се изберат нови судии, што во јавноста остава простор за секакви сомневања

МИЛОШ РАДУЛОВИЌ

САШО ПЕШЕВ

New Moment

McCann Erickson

“

“

“

Следење сродни производи од конкуренцијата и копирање! Ова е најчестата македонска приказна... Тука се случува класична грешка... Компаниите брендираат производ кој нема никаква додадена вредност, па затоа не успеваат! Но, супериорни производи со додадена вредност се возможни, тука само треба подлабоко да се размисли и правилно да се реагира! Тоа го прави Алкалоид...

Освен проблемот со парите, кај Македонецот проблем е и стратегијата... како и спроведувањето на таа стратегија. Нема градење бренд без долгорочна стратегија, средства и комуникација... Но, треба да се насочиме кон спроведување на стратегијата, анализа која на долг рок ќе му даде вредност на тој производ, кој потоа ќе ја врати инвестицијата на компанијата!

Прашањето не е дали македонските компании користат анализи на пазарот. Прашaњето е колку од компаниите прават анализи. Јас веќе десет години сум во Меккен Ериксон, а за ова време не се јавиле ниту десет македонски компании кои планираат да прават нешто со својот бренд.

_

ГУБИТНИК Претседателот на Советот за радиодифузија, Зоран Трајчевски, се изгуби во непотребна жар во борбата со незаконската сопственост кај медиумите. Регулаторното тело со години, уште од 2005 година, пред да почне мандатот на Трајчевски, толерираше син на пратеник да биде ЗОРАН стопроцентен сопственик ТРАЈЧЕВСКИ на медиум. Претседателот на СРД додека с$ уште беше само член не само што не правеше проблем со сопственоста на медиумите чии газди беа членови на семејства на пратеници, туку дури и во Законот за семејство (наспроти Законот за радиодифузна дејност) бараше начин да го претстави како легално ваквото поседување медиум. Истиот човек кому не му пречеше син на пратеник да поседува медиум со 100% сега гледа проблем во тоа јавен функционер или негов роднина да поседува само една акција во компанија која е основач на телевизија во случај кога телевизијата носи помалку од еден процент во вкупните приходи.

мисла на денот

ВЛАДИМИР ДИМОВСКИ

менаџер на ОТЦ дивизија, Алкалоид

Селекторот на македонската машка ракометна репрезентација, Звонко Шундовски, продолжува да докажува дека убедливите настапи на неговите избраници од Европското првенство наваму не биле инцидент, туку дека стануваат правило. Составот предводен на теренот од капитенот Кире ЗВОНКО Лазаров викендов против ШУНДОВСКИ Австрија ја забележа најновата победа во низата, која навиваме да н$ однесе на Светското првенство што ќе се одржи во Шпанија во 2013 година. Најефикасни меѓу македонските ракометари беа Лазаров и Владимир Темелков, кои постигнаа по пет гола, а токму пет гола е и позитивата со која нашата репрезентација ќе патува на реваншот во Виена. Селекторот Шундовски, кој мечот го оцени како многу тежок поради незгодноста на Австријците како противници, го пофали залагањето и желбата на репрезентативците и изрази уверување дека иако пет гола разлика не е голема предност, нема причини за загриженост, зашто тој планира Македонија да ја однесе по победа во австриската престолнина.

МАРИАНО РАХОЈ

Ф

ич го намали кредитниот рејтинг на Шпанија поради тоа што се очекува спасувањето на нејзиниот банкарски сектор да биде прескапо и рецесијата да се продлабочи

МОЖАМ ДА ГО РЕШАМ ДЕФИЦИТОТ ЗА ПЕТ МИНУТИ. САМО ИЗГЛАСАЈТЕ ЗАКОН СПОРЕД КОЈ СЕКОГАШ КОГА БУЏЕТСКИОТ ДЕФИЦИТ Е ПОГОЛЕМ ОД 3% ОД БДП, СИТЕ ЧЛЕНОВИ НА КОНГРЕСОТ СТАНУВААТ НЕСООДВЕТНИ ЗА РЕИЗБОР.

Ворен Бафет американски инвеститор

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

НАВИГАТОР ГРАФИК НА ДЕНОТ...

Најтргувани акции

Просечна цена (денари)

4.075

Алкалоид

Гранит

550.070

483

128.860

1.982

Топлификација

85.446 68.044

Макпетрол

2.718

Македонија турист Макстил

45.180

121

Стопанска банка Битола ЗК Пелагонија РЖ Институт

Промет во евра

565.450

2.622

Комерцијална банка

ФОТО НА Д ДЕНОТ... ЕНОТ...

43.778

1.982

39.513

2.200

18.600

410

14.659

А

кциите на Алкалоид и на Комерцијална банка беа најтргувани на Македонската берза во минатиот месец, со кои беше остварен промет од по речиси половина милион евра. Во мај, вкупниот берзански промет изнесуваше 383,6 милиони денари.

светот низ медиумите...

The New York Times

Амер Американскиот весник на насловната страница објавува фотографија стран село во Индија со од сиромашно си сторија за сиромаштијата и гладните стор оваа земја. Според анализата, во ов производството на храна во прои последните две декади е зголемено посл над 50%. за на

М

арија Шарапова ја комплетираше својата колекција трофеи од грен слем турнирите, бидејќи го освои и последниот што & недостигаше во кариерата, титулата од Ролан Гарос во Париз. Воедно, таа стана десеттата тенисерка на која & појде од рака да ги обезбеди сите четири грен слем титули.

Како СРД влезе во апсурд ситни акционери во Телм

Капитал Кап

Буга Бугарскиот весник на насловната страница пишува дека со новите стра цени што ги предлага регулаторот се дестимулира де поставувањето сончеви колектори на покривите. сонч Со наслов на „Убиството на сончевите покриви“, весникот анализира покр дека ограничувањата се покажале порестриктивни од очекуваното. поре

Poslovni dnevnik

Хрватскиот весник објавува интервју со членот на управниот одбор на Подравка, Јорн Педерсен, во кое тој зборува за идните планови на компанијата, кои промени треба да се направат и што е приоритет за оваа година.

Vecernje novosti

Српскиот весник објавува анализа за земјата и напредокот или падот што го остварил по одделни сектори. Со наслов „Србија плива на дното“, весникот заклучува дека земјата најлошо стои во здравството, демократијата, корупцијата и одливот на мозоци.

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Борисов: Географска одредница за името на Македонија не одговара за Бугарија

2

Ќе го стопира ли Канческа – Милевска снимањето на „До Балчак“?

3

Суташ стартува со производство од септември

4

“Капитал“ ексклузивно: Кои се најверојатните кандидати за градоначалници на СДСМ?

Банализирање на работите поради несоодветно толкување на Законот за радиодифузна дејност – ова е едногласниот став на експертската јавност за одлуката на Советот за радиодифузија да бара вршители на јавни функции или нивни блиски роднини и меѓу најситните од илјадниците акционери на компаниите основачи на телевизиите Телма и Алфа Максим Ристески risteski@kapital.com.mk

П

ретставни. ците на законодавците, на засегнатите медиуми и на инвестициските фондови, реагираат на апсурдите што произлегуваат од одлуката на Советот за радиодифузија цели три месеци да ги чешла акционерските книги на телевизиите Алфа и Телма, за да пронајде меѓу нив акционер - носител на јавна функција. Стручните служби ќе ги проверуваат сите досега запишани во акционерските книги на Макпетрол и Алфа Скоп, чиј мнозински сопственик е Фершпед (само Макпетрол има 1.800 акционери), никој не може да гарантира дека и други лица нема да купат акции од овие компании. Тоа

ќе бара нова проверка, а со оглед на тоа дека тргувањето со акции се одвива со дневна динамика, ќе значи и обврска за секојдневно следење и анализирање на случувањата на берзата од страна на Советот за радиодифузија и на неговите стручни служби. А Советот сигурно има многу поважни обврски од откривањето дали некој што купил една акција во Ферпшед има близок роднина на јавна функција. Од друга страна, апсурдот на кој посочуваат упатените во берзанското работење е дека акционерите кои имаат под 5% удел во одредена компанија, немаат влијание врз нејзините одлуки, а уште помалку врз уредувачката политика на медиумот кој компанијата го поседува, особено ако, како во случајов, истиот претставува извор на многу мал дел од нејзините приходи. Така што овде никако не може да се зборува

за борба на СРД против злоупотреба на медиум за политички цели. Можеби најпроблематични во целава ситуација се конфликтните ставови на власта и на нејзините институции во однос на законите. Владејачката ВМРО-ДПМНЕ не ја прифати иницијативата на опозицијата за измена на Законот за трговски друштва со цел да се откријат акционерите кои поседуваат под 5% удел, а Советот за радиодифузија бара да не се почитува овој закон кога инсистира на проверка на сите акционери на Макпетрол и Фершпед. Претседателот на Советот, Зоран Трајчевски, побара медиумите чии основачи се акционерски друштва да не се повикуваат на Законот за трговски друштва како алиби за да не ги откриваат акционерите кои имаа под 5% удел. Од ТВ Алфа, каде што немаат ништо против проверката

на законитоста на нивната сопственост, и чиј мнозински сопственик, Фершпед, веќе ги објави сите свои акционери (и оние под 5%), предупредуваат на можните злоупотреби на начинот на кој СРД толкува што значи учество во сопственост на медиум според членот 11 од Законот за радиодифузна дејност: „Советот за радиодифузија треба да одреди со колкав процент на акции вршител на јавна функција може да има влијание врз медиумот, а до кој процент се работи за чист бизнис. Ако ова не е одредено, тогаш кога на некоја партија ќе & пречи, на пример, Телма, таа ќе може на некој јавен функционер од своите редови да му даде партиска задача да купи една акција, и Советот за радиодифузија ќе треба да бара Телма да се продаде. Тоа е банална ситуација“, изјави програмскиот директор на ТВ Алфа, Љубомир Николовски,

WWW.KAPITAL.MK

ПРОЦЕНКИ...

3 ФАКТИ ЗА...

291.191 199.892

26.657

ТОП ВЕСТИ...

ЖЕЉКО БОГЕТИЌ

ученици во основните и средните училишта од целата држава ја завршија учебната 2011-2012 година

од нив се основци, 68.569 средношколци, а за 22.730 ученици во завршните години (тригодишно и четиригодишно средно образование) учебната година, според Законот за средно образование, заврши на 20 мај 2012 година според податоците од Министерството за внатрешни работи треба да се запишат во учебната 2012-2013 година. Во оваа бројка влегуваат децата родени во 2006 и јануари 2007 година

главен економист на Светска банка за Западен Балкан

Управувањето со фискалните политики во Македонија досега е на солидно ниво

Е

кономскиот раст во Македонија не е ни одблиску онаму каде што би требало да биде, и тоа претставува предизвик, вели Богетиќ. Управувањето со фискалните политики во Македонија досега е на солидно ниво, а предизвикот е да се продолжи со тоа во едни понеповолни услови оваа година и да се опстои на патот на структурните реформи кои добро & служеле на земјата, вели тој. За разлика од некои земји во регионот, според Богетиќ, Македонија мудро управува со своите јавни финансии, го држи дефицитот под контрола, а нејзиниот јавен долг е многу помал.

ден лов на ма и во Алфа!?

6

Груевски во Норвешка ја опиша Македонија како „мала, но брзорастечка економија“

В

ладиниот економски тим предводен од премиерот Никола Груевски на бизнис-форумот во Осло ги убедува норвешките компании да инвестираат во Македонија, која премиерот им ја претставува како мала, но брзорастечка европска економија, која неодамна се вброи во трите најреформски ориентирани земји во светот според извештајот „Дуинг бизнис“ на Светска банка. Груевски вели дека целта е да се продлабочи економската соработка меѓу кралството и нашата држава. „Македонската економија повеќе години во континуитет се одликува со нагласена макроекономска стабилност и просечна стапка на инфлација од 2,5% во изминатава деценија. Во делот на јавните финансии се спроведува политика на низок буџетски дефицит и претпазливо задолжување, при што владиниот долг на крајот на март 2012 година изнесуваше 26% од бруто-домашниот производ“, истакна премиерот Груевски. Воведен е низок и рамен данок од 10% за персоналниот доход и за добивката, потоа дека целосно е ослободена од оданочување задржаната добивка, како и дека постепено се намалуваат социјалните придонеси за една третина, истакна премиерот во Осло.

степени според Европската макросеизмичка скала беше најсилниот земјотрес почувствуван во повеќе делови на Македонија во петокот. Епицентарот на земјотресите беше на 25 километри северно од Охрид, во подрачјето на Илинска Планина, југозападна Македонија.

ЗОРАН ТРАЈЧЕВСКИ

претседател на СРД

Радиодифузерите чии основачи се акционерски друштва да не се повикуваат на Законот за трговски друштва како алиби за да не ги откриваат акционерите кои имаа под 5% удел. за „Капитал“. Официјалниот став на ТВ Телма го соопшти директорот Ристо Лазаров, кој предупреди на кршењето на Законот за трговски друштва по барањето на СРД, Макпетрол да ги објави таканаречените малцински акционери. „Она што во моментов ние со сигурност можеме да го кажеме е дека ниту еден член на раководниот тим на Макпетрол не е носител на никаква јавна функција“, изјави Лазаров, за „Капитал“. И на претставниците на инвестициските фондови не им е јасна целта на Советот за радиодифузија да се бара политички проблем, хипотетички дури и во поседувањето на само една акција од страна на јавен функционер или на негов близок роднина: „Се работи за погрешно толкување на акционерството. Овие компании котираат на берза и малите акционери вложуваат во нив зашто сакаат да инвестираат во добра компанија, а не за да остварат влијание во медиумот кој во нејзините приходи учествува со многу мал процент. Ваквото толкување на Законот за радиодифузна дејност остава можност некој вршител на јавна функција ако сака да му направи проблем на медиумот, да биде доволно да купи една акција од компанијата која е негов основач“, вели извршен директор на еден од најуспешните инвестициски фондови кај нас. Пратеникот на СДСМ, Марјанчо Николов, кој е претседател на собраниската Комисија за финансирање и буџет и предлагач на измени во Законот за хартии од вредност, смета дека за СРД да може да ги проверува и ситните

МАРЈАНЧО НИКОЛОВ

претседател на Комисија за финансирање и буџет

Пратениците на власта го одбија нашиот предлог за откривање на таканаречените ситни акционери. Сега одеднаш ги интересира кои се акционерите под 5% во Макпетрол и Фершпед.

ЉУБОМИР НИКОЛОВСКИ

програмски директор на Алфа

Ако не се одреди лимит за акционерскиот удел по кој се има влијание врз медиумот, тогаш кога на некоја партија ќе & пречи, на пример, Телма, таа ќе може на некој јавен функционер од своите редови да му даде партиска задача да купи една акција, и Советот за радиодифузија ќе побара Телма да се продаде. акционери, мора претходно да се направат усогласувања на одредени закони: „Пратениците на власта со образложение дека европската директива наложува да не се објавуваат акционерите под 5% го одби нашиот предлог за откривање на таканаречените ситни акционери. Сега одеднаш ги интересира кои се акционерите под 5% во Макпетрол и Фершпед. А тој што купил под 5% акции во Макпетрол сигурно не го направил тоа за да влијае врз уредувачката политика на Телма. Ако сакаат да ги проверуваат овие акционери нека го усогласат Законот за радиодифузна дејност со Законот за трговски друштва“, изјави Николов за „Капитал“.

ЖАНDКЛОД ЈУНКЕР

претседател на Еврогрупата

Се надевам дека Грција ќе го избере патот на еврото

П

ретседателот на Еврогрупата, Јункер, смета дека Грција пред себе не смее да има друга цел освен патот кон еврото. „Се надевам дека на парламентарните избори на 17 јуни Грција ќе го избере патот за останување во еврозоната“, изјави Јункер. Тој пред новинарите во Брисел појасни дека кризата во Шпанија нема врска со Грција, ниту пак, влијае врз проблемите во земјата. Германскиот канцелар, Ангела Меркел, од своја страна пак, целата сума за помош на Грција во изминатите години ја спореди со Маршаловиот план, кој помогна во обновувањето на Европа по Втората светска војна, а кој изнесувал 3% од БДП на стариот континент.

БЕРЗА

МБИ 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.933,92 2010/2012 2010/2012

Max. Min.

2 2.827,62 827 62 1.916,40

На Македонската берза на последниот ден минатата недела беше остварен вкупен промет од 78.441.105 денари, од кои на официјалниот 78.122.795 денари, а на редовниот 318.310 денари, од вкупно 116 трансакции. МБИ10 падна за 0,42% на вкупно 1.933,92 индексни поени, МБИД порасна за 0,28% на 1.803,90 индексни поени. Најголем раст забележаа акциите на Тутунска банка, Стопанска банка-Скопје и на Комерцијална банка. А губитници беа Млаз Богданци, Топлификација и Кјуби НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК НЛБ Тутунска банка

2.000,00 +50,00

+2,56%

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Млаз Богданци

288,00 -72,00

-20% 20%

DOW JONES 13.500

19

илјади матуранти го полагаа првиот екстерен предмет од државната матура. Вкупниот број пријавени кандидати е 18.941 ученик. Од нив 12.736 за македонски, 5.791 за албански и 411 за турски јазик и литература. Прелиминарните резултати ќе бидат објавени најдоцна до 12 јули.

60 СЕКУНДИ БРИФИНГ

13.000 12.500 12.000 11.500 11.000 10.500 10.000

07/07

21/08

05/10

19/11

03/01

17/02

12.460,96 0 37% +0,37%

ОХИС се продава без деконтаминација на земјиштето

Д

енес ќе биде објавен новиот тендер за ОХИС. Измени има во делот на тендерската документација што се однесува на деконтаминацијата на земјиштето. Како што појасни министерот за економија, Ваљон Сараќини, во новата тендерска документација е утврдено дека деконтаминацијата на земјиштето нема да биде обврска за инвеститорот, што за нив е многу голема олеснителна околност. „Но, не се отстапува во делот на бројот на вработени, така е договорено и со синдикатот. Ќе има и некои ситни технички проблеми, но тие не се предмет на тендерската документација. Тие ќе бидат тема, но понатаму“, вели Сараќини. Последниот тендер за хемискиот гигант заврши на 30 мај годинава, кога ниту една од заинтересираните компании не достави понуда за купување на фабриката, иако во игра беа две бугарски, една домашна и украинска фирма. Новиот тендер треба да финишира до август годинава. Компанијата досега се продаваше за 14 илјади евра, плус долговите кон вработените за плати и придонеси за тужбените барања и долгот кон доставувачите.

Волстрит остана без надеж. Американските индекси во петокот паднаа бидејќи спласнаа надежите на инвеститорите за нов круг на глобално монетарно попуштање и покрај забавувањето на економскиот раст во светот и продолжување на должничката криза во еврозоната.

ДРУГИ ПАЗАРИ FTSE 100 Nikkei225 S&P 500 Nasdaq DAX TOPIX

5.414,66 8.459,26 1.314,99 2.831,02 6.116,12 746,88

VALUTI

£ €

СТАПКА

-0,61% -2,09% -0,01% -0,48% -0,46% -1,78%

€ $

1,2377 ПРОМЕНА

СТАПКА

1,2468 ПРОМЕНА

-1%

+0,1% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

FJU^ERSI ZLATO

1.581,80 -0,39% 0 39% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

NAFTA BRENT

97,76 -2,17% 2 17% ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

АМАДЕУ АЛТАФАЈ

портпарол на Европската комисија

Шпанија с$ уште не побара помош. Нема најави за такво барање.

“

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 ПОЛИТИКА Борисов против предлогот „Северна Македонија“

И

источниот сосед има свои визии за тоа како треба да се разреши спорот за името меѓу Македонија и Грција. Бугарскиот премиер, Бојко Борисов, во интервју за ТВ плус изјавил дека варијанти како „Северна Македонија“ се апсолутно неприфатливи за нив, оти со оваа географска одредница се опфатени и делови од Бугарија, а тоа би било претпоставка за територијални претензии кон нивната држава: „При различните консултации кои се направени со нас, разгледани се различни варијанти. Една од варијантите е Северна Македонија, и тоа не е прифатливо, оти утре ќе може да се каже дека Благоевград е македонски“, изјавил бугарскиот премиер.

Столтенберг: Македонија треба да биде полноправна членка на НАТО

М

акедонија треба да биде полноправна членка на НАТО, а се надевам дека ќе стане и полноправна членка и на ЕУ. Ова го изјави норвешкиот премиер, Јенс Столтенберг, по средбата со македонскиот премиер, Никола Груевски, во Осло. „Jа цениме соработката што ја имаме со Македонија во меѓународни операции како што е Авганистан, каде што македонски хирурзи спасија животи на норвешки војници. Го поздравуваме членството на Македонија во НАТО и побрзото решавање на прашањето за името“, рече Столтенберг.

Вицепремиерот Арифи во Данска

В

ицепремиерот на македонската Влада задолжена за европски прашања, Теута Арифи, учествуваше на неформалниот состанок на министри и државни секретари за европски прашања на земјите-членки и на земјите-кандидати за членство во Европската унија. Состанокот се одржа во Архус, Данска, во рамките на данското претседателство со ЕУ. Арифи отпатува во Данска по настапот на конференцијата „Балканот во глобализираниот свет“, што се одржа во Софија, каде што таа се сретна со американскиот заменик помошник-државен секретар, Филип Рикер. Арифи и Рикер разговарале за иднината на Македонија по чикашкиот НАТО-самит.

Законот за „прислушување“ е европски... а општеството? Измените во Законот за следење на комуникациите го решаваат прашањето на централизираноста на овој механизам, кој досега имаше право да го употребува само МВР, но повторно не обезбедуваат надворешна контрола над институциите кои ќе имаат право да ги следат комуникациите, предупредуваат аналитичарите. Освен МВР, и Јавниот обвинител, Царината и Финансиската полиција ќе можат да прислушуваат од телефонска до интернет-комуникација

ОСМАН КАДРИУ

професор

„Следењето на комуникациите е мерка која треба рестриктивно да се применува. Тоа претставува дел од најинтимната сфера од животот на една личност и линијата на прекршување на неговите права е многу тенка.“

Марија Севриева sevrieva@kapital.com.mk

О

тсуството на надворешна контрола, тајното собирање податоци, координираноста или некоординираноста меѓу институциите надлежни за следење на комуникациите, човечките капацитети за спроведување на овие мерки и нивната професионалност се дел од забелешките и од слабостите на измените во Законот за следење на комуникации. Козметичките измени, како што ги нарекоа аналитичарите, нема да овозможат разграничување и заштита на јавното и на приватното на личноста која е цел на следење, со што директно се загрозуваат основните човекови права. „Моќта на информациите кои се разменуваат преку комуникациските мрежи е премногу голема. Доколку оние лица кои ќе имаат директен контакт со ваквите податоци не се професионалци и специјализирани за оваа област, доверливиот материјал до којшто ќе дојдат може да стане оружје за пресметка со неистомислениците“, вели професорката Фросина Ременски. Според неа, главниот проблем кај нас е што сите законски измени кои се прават под изговор дека претставуваат усогласување со Европската регулатива секогаш се носат на мала врата, без да се размисли за последиците од нивната примена. Лошите решенија во законот ќе излезат на виделина при имплементацијата, додава Ременски. Доколку во завршните одредби на Законот не е предвидена одговорност за службените

лица од Министерството за внатрешни работи, Јавното обвинителство, Царинската управа и Финансиската полиција кои ќе имаат право да побараат следење на комуникациите поради евентуално прекршување на нивните овластувања, целта на измените нема да биде постигната, вели професорот Осман Кадриу. „Следењето на комуникациите е мерка која треба рестриктивно да се применува. Тоа претставува дел од најинтимната сфера од животот на една личност и линијата на прекршување на неговите права е многу тенка“, вели Кадриу. Одложената примена на Законот за две години, велат од опозицијата, дополнително им остава одврзани раце на службите да ја злоупотребуваат оваа мерка. „Иако и Законот за кривична постапка, со кој се прави усогласување, се одложува за две години, на овој начин повторно се доведуваме во ситуација да добиеме уште една забелешка од Европската комисија и така до бескрај. Правото на „диво“ снимање е загарантирано“, вели Радмила Шеќеринска од СДСМ. Општата клима на прикривање на податоците на разузнавачките служби и отсуството на контрола над нивната работа создава правна несигурност кај сите граѓани, вели претседателката на Хелсиншкиот комитет, Уранија Пировска. „Незнаењето колку се чуваат тие податоци, колку време, кој с$ има пристап до нив претставува основа за сомневање за прекршување на човековите права”, додава Пировска.

ФРОСИНА РЕМЕНСКИ

професор

„Моќта на информациите кои се разменуваат преку комуникациските мрежи е премногу голема. Доколку оние лица кои ќе имаат директен контакт со ваквите податоци не се професионалци и специјализирани за оваа област, доверливиот материјал до којшто ќе дојдат може да стане оружје за пресметка со неистомислениците.“

РАДМИЛА ШЕЌЕРИНСКА

СДСМ

Иако и Законот за кривична постапка, со кој се прави усогласување, се одложува за две години, на овој начин повторно се доведуваме во ситуација да добиеме уште една забелешка од Европската комисија и така до бескрај. Правото на „диво“ снимање е загарантирано.

“

Измените се прават, како што е наведено во образложението на Законот, за исправање на забелешката на Европската комисија поради директната вмешаност на министерот за внатрешни работи при одобрувањето на следењето на комуникациите, како и рестриктивна и централизирана примена на мерките за следење. Иако Комисијата дополнително забележуваше дека парламентарниот надзор на службите за разузнавање и контраразузнавање останува слаб, измените не предвидуваат негово зајакнување.

Работното лето на СДСМ продолжува и покрај жештините - Велес беше втората цел Максим Ристески risteski@kapital.com.mk

В

ладите на СДСМ граделе и ќе градат автопати и останата инфраструктура, а не триумфални порти, жални врби и плажи, гласи одговорот на лидерот на опозицијата, Бранко Црвенковски, на обвинувањата од ВМРО-ДПМНЕ дека „во времето на Бранко“ не се градело ништо. Изјавата на Црвенковски прозвучи од жешкиот асфалт кај Градско, на автопатот Скопје-Гевгелија, со што буквално се виде дека „работното лето“ на СДСМ добива

на температура. По Струмица, Велес е вториот град на мапата на СДСМ за општа мобилизација против, како што го нарекува опозицијата, режимот на Груевски и на ВМРО-ДПМНЕ. „Во времето на СДСМ се изгради автопатот од Градско до Демир Капија, од оваа клучка па до Демир Капија. Во времето на СДСМ се изгради автопатот од Смоквица до Гевгелија, потоа автопатот од Скопје до Тетово, автопатот од Тетово до Гостивар, а се изгради и обиколницата околу Скопје

- најмодерно автопатско решение или с$ заедно, повеќе од 130 километри автопат со инвестиција вредна приближно 200 милиони евра“, гласеше изјавата на Црвенковски, кој откако соопшти дека во програмата на СДСМ е предвидено автопатско поврзување на Македонија со Бугарија, со Косово и со Албанија, за граѓаните од Велешкиот регион рече дека приоритет на неговата партија ќе биде намалување на невработеноста и сиромаштијата. На ова се надоврза кандидатот на СДСМ за градоначалник на Велес, Аце Коцевски, кој беше официјално претставен на вчерашниот митинг во градот на Рацин, со став дека градот назадувал со сегашното раководство. И покрај

набиената агенда, која вклучуваше посета на голем број населени места во Велешко, Црвенковски најде време и да одговори на шпекулациите дека е можно тој да се кандидира за градоначалник на Скопје. „Нема да се кандидирам за градоначалник на Скопје и немам амбиции за каква било функција, а којзнае што уште ќе тврдат одредени медиуми до локалните избори. Јас во повеќе наврати сум кажал дека бев премиер, а бев и претседател на оваа земја. Во делот на политичката кариера го достигнав врвот благодарение на поддршката на граѓаните. Јас немам право да имам амбиции за некаква власт“, изјави лидерот на СДСМ во интервју за радиото 5 ФМ.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛИК 11.06.2012

ПОЛИТИКА 7

Волерс: Местото на Македонија е во НАТО

М

естото на Македонија е во НАТО. Ова е пораката која ја испратил американскиот амбасадор, Пол Волерс, на средбата со лидерот на ДУИ, Али Ахемти. Тој посочил дека процесите, колку и да се тешки, имаат решение и се достижни. Ахмети пак, ја повторил определбата на ДУИ дека НАТО е единствена алтернатива на Македонија и оти партијата ќе продолжи да работи за постигнување компромис и зачленување на Македонија во НАТО. „Што побрзо да станеме дел од овој механизам, толку подобро ќе биде за сигурноста, мирот и стабилноста во земјава и во регионот, но и за економскиот развој на земјава и за социјалната благосостојба на граѓаните“, рекол Ахмети. Освен членството во НАТО, за време на средбата двајцата соговорници разговарале за актуелните политички теми во земјава и во регионот, како и евроатлантските проспекти на Македонија, посебно по самитот на НАТО во Чикаго.

Новинарите денес на протест

К

ако резултат на континуираното одложување на преговорите на Владата со Здружението на новинари, членовите на Новинарскиот форум на здружението за денес најавија протест пред Основниот суд Скопје 1 во 12 часот. Инаку, со преговорите требаше да се постигне декриминализација на кривичните дела клевета и навреда. Од здружението бараат декриминализацијата итно да се спроведе, бидејќи како што тврдат оттаму, политичарите и луѓето блиски до власта ги злоупотребуваат овие дела за заведување цензура и притисок врз новинарите. На протестот, кој ќе биде прв ваков јавен протест на новинарите, организаторите очекуваат масовно присуство, бидејќи како што велат, тоа е еден од начините да се изборат за своите права.

Попоски: Не може да се зборува за обединета Европа без Македонија

О

бединета Европа е невозможна без вклученоста на Македонија во неа, истакна министерот за надворешни работи, Никола Попоски, во својот говор пред Генералното собрание на Паневропската унија, кое се одржува во Стразбур. „Тоа што е значајно на подолг рок е што покажуваме капацитет да дејствуваме како Европејци на подолга дистанца“, изјави Попоски, кој со јавноста го подели своето чувство по настапот во Генералното собрание - дека Македонија во многу аспекти се однесувала на исклучително европски начин и придонесувала за европскиот идеал, дури и повеќе од некои фактори во самата Европска унија.

Залудни се обидите на евроскептиците - за Македонија нема друга алтернатива освен ЕУ! Во наредните две години, до следниот самит на НАТО на кој проширувањето ќе биде на агендата, Македонија мора да остане посветена на реформскиот процес, но и на политиката на решавање на спорот за името Габриела Делова delova@kapital.com.mk

Н

аредните две години Македонија не треба да очекува тектонски поместувања во однос на надворешната политика. Но, дури и по разочарувачкиот исход на Самитот на НАТО во Чикаго, на кој Македонија не доби покана за членство, како и поради с$ погласните изјави дека проширувањето во Европската унија ќе оди побавно и потешко, сепак Македонија нема друга алтернатива. Членството во Европската унија и во НАТО се незаменливи, коментираат аналитичарите. Во наредните две години, до следниот самит на НАТО на кој проширувањето ќе биде на агендата, Македонија мора да остане посветена на реформскиот процес, но и на политиката на решавање на спорот за името, анализираат тие. „Македонија е должна до тогаш да направи најмногу што може“, велат тие. „Не знам дали постои простор да се размислува за други алтернативи. На континентот Европа с$ се европеизира. Притоа, европеизацијата не значи само влез во Унијата, туку и повисок степен на демократизација, владеење на правото, борба со корупцијата, слобода на медиумите... а Македонија веќе е тргната по тој пат. Уште повеќе, во земјава постои и општ консунзус за членството во овие организации, затоа политичарите се должни да направат с$ што можат за да ги достигнат тие цели“, вели поранешниот амбасадор на Македонија во НАТО, Нано Ружин. Сличен е и ставот на професорот Јове Кекеновски. Тој смета дека во моментот она што останува да

го направиме е да ги убедиме сите членки, како на ЕУ така и НАТО, да ја почитуваат пресудата од Хаг. „Во овој моменто нема што да се прави во однос на единствениот проблем кој н$ кочи на патот кон ЕУ и НАТО. Во Грција с$ уште нема Влада со која би можеле да преговараме во однос на ова прашање. Но, дури и кога ќе се формира Владата, ќе бидат потребни уште 5-6 месеци за сериозно да започнат преговорите за ова прашање, бидејќи Грција ќе биде пред с$ насочена кон финансиската криза. Не верувам дека во 2012 година ќе има напредок во преговорите, а и притисокот на меѓународната заедница не верувам дека ќе биде присутен во овој период. Затоа, она што ни останува е да ги убедиме сите членки на ЕУ и НАТО да ја почитуваат пресудата од Хаг“, вели Кекеновски.

НАНО РУЖИН

Целта на Високиот дијалог е да не забават реформите

Ваквата поставеност на нештата во меѓународната заедница ја зголемува замката земјава да забави со реформскиот процес во однос на евроатлантската агенда, анализираат експертите. Но, дел од нив тврдат дека токму Високиот дијалог, во кој јасно се поставени роковите, нема да дозволат да се случи тоа. „Не верувам дека ваквата состојба ќе влијае врз реформскиот процес во земјава. Не смее да влијае од причина што имаме Висок дијалог. Македонија нема други алтернативи, ЕУ и НАТО се приоритет, без разлика што постои мало разочарување во однос на овие интеграции“, вели Кекеновски. Дијаметрално спротивен

ЈОВЕ КЕКЕНОВСКИ

професор

аналитичар

„Еропеизацијата не значи само влез во Унијата, туку и повисок степен на демократизација, владеење на правото, борба со корупцијата, слобода на медиумите, а Македонија веќе е тргната по тој пат. Уште повеќе, во земјава постои и општ консунзус за членството во овие организации, Затоа политичарите се должни да направат с$ што можат за да ги достигнат тие цели.“

„Не верувам дека во 2012 година ќе има напредок во преговорите, а и притисокот на меѓународната заедница не верувам дека ќе биде присутен во овој период. Затоа, она што ни останува е да ги убедиме сите членки на ЕУ и НАТО да ја почитуваат пресудата од Хаг.“

став има професорот Нано Ружин. Иако не гледа алтернатива како замена на ЕУ и НАТО, сепак смета дека ваквиот евроскептицизам им одговара на претставниците на власта, па затоа, смета дека тој може да влијае врз забавување на реформите. „Постои одредено расположение како да им одговара оваа „лимбо“ ситуација за да си исполнат дел од своите интереси. С$ почесто го слушаме изговорот „ние сакаме - тие не н$ сакаат“. Со ваквите изговори тие манипулираат со јавноста и како едвај да чекаат да им се каже дека во НАТО или ЕУ не н$ сакаат или не н$ примаат“, вели Ружин. Како и да е, дека интеграцијата кон ЕУ ќе оди с$ позабевено доказ е и последната Конференција организирана во Париз на тема „Интеграцијата на земјите од Западен Балкан во ЕУ“. Во соопштението по завршувањето на конференцијата, јасно е посочено дека овие земји ќе станат членки на ЕУ, но тоа за нив ќе биде многу потешко во споредба со претходните проширувања. „За разлика од претходните бранови на проширувања, за сегашните земјикандидати, ЕУ покажува многу поголема строгост и контрола на обврските“, пишува во соопштението.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

АЕК чека одговор од Брисел за поевтин роаминг Силвана Жежова silvana@kapital.com.mk

А

генцијата за електронски комуникации до септември го очекува и одговорот од Европската комисија дали ја прифаќа иницијатива за изедначување на роамингтарифите во земјите кои не се членки со членките на ЕУ. Целата студија ја презентирале пред ЕК во Дубровник пред три недели, а била примена во февруари во Виена. Доколку се усвои иницијативата, нашите граѓани во странство ќе ги користат бенефитите на one network кампањата и стратегија која ЕУ ја има меѓу своите држави - цените во сопствената држава и во роамингот да бидат изедначени, односно роамингот како

категорија да се укине. „Наредниот месец во Берлин имаме нов состанок и целта е до септември, до следната пленарна седница на БЕРЕК, да биде усвоена нашата иницијатива. Добивме позитивни коментари, но покрај нас во тоа иницијативно тело се и други осум држави: Турција, Србија, Црна Гора, Хрватска, Исланд, Лихтенштајн, Норвешка и Швајцарија. Цените за нашите корисници се четири пати повисоки во однос на граѓаните на ЕУ и правопропорционално на ова и месечните сметки на нашите корисници кои патуваат во странство ќе се намалат за четири пати. Факт е дека особено во периодот на летните к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

одмори има огромен број приговори и поплаки на граѓаните кога се враќаат од годишните одмори“, вели директорот на АЕК, Роберт Орданоски. АЕК во наредниот период ќе ги едуцира граѓаните како да ги користат мобилните телефони кога патуваат во странство и која мрежа да ја изберат при патувањето надвор. На интернет-страницата www. komuniciraj.mk ќе бидат објавени цените на сите странски оператори во сите држави во Европа. Со воведувањето еднаква цена за терминација меѓу Вип и Оне од четири денари интенцијата е до 1 септември 2013 година цените за терминација во мобилната телефонија да станат симетрични. „Сите три оператори треба да имаат еднаква цена од 1,2 денари и на тој начин имаме еднаква цена на повик во мрежа и вон мрежа. На 1 септември 2014 година, цените ќе паднат од 1,2 на 0,9 денари

терминација на повик во мобилните мрежи“, додаде тој. Во рамките на завршените проекти кои се дел од стратегијата на работата на АЕК за 2012-2016 година, Орданоски истакна дека реализирале повеќе проекти во мобилната и фиксната телефонија и во заштитата на правата на корисниците. „Во фиксната телефонија од 1 мај оваа година, во функција се новите цени. Ги намаливме за 25% за оригинација, терминација и транзит на фиксниот сообраќај. За 37% ги намаливме цените за изнајмување линии на Македонски телекомуникации. На тој начин создадовме огромен простор за алтернативни оператори кои ќе придонесат во развојот на пазарот, широкопојасниот Интернет и очекуваме наредниот период оваа мерка да даде големи резултати“, вели Орданоски.

Македонија бара поголема екосоработка со Хрватска

З

аменик-министерот за животна средина, Стево Темелковски, ја отвори можноста за обновување на активностите меѓу Хрватска и Македонија врз основа на постоечкиот Договор за соработка во подрачјето на управување со животната средина и заштитата на природата од 2002 година, како резултат на кој е основана мешовита хрватско-македонска комисија, која има реализирано само еден состанок во 2003 година. Тој пред хрватската министерка за заштита на околината и природата, Мирела Холи, го отвори и прашањето за користење на националните паркови за концесионирање во туристички цели. Темелковски учествуваше на тркалезната маса „Регионална индустрија за пакување и одржливост“, која во рамките на Светските денови на амбалажата се одржа во Сплит. На средбата со Холи акцент бил ставен и на продлабочување на соработката преку реализација на ИПА програмата во регионалната мрежа РЕНА (Regional Environmental Network for Accession), Европската комисија и работната група 4 (ECENA).

> БРОЈКА

44

нови клинички упатства подготви Министерството за здравство, кои во следните седум дена ќе бидат објавени на интернет-страницата на Министерството и откако ќе бидат објавени во „Службен весник“, ќе станат правно обврзувачки. Финализирани се три упатства за ендокринологија, пет за педијатрија, еден за инфектологија, 17 за неонаталогија, две за торакална хирургија, едно од областа на акушерството, три за ревматологија, две за дигестивна хирургија, по едно за рехабилитација и за физикална терапија и нефрологија и осум за дерматовенерологија.

4.000 нови вработувања во Владата и во општините на шест месеци

Ч

етири илјади лица ќе бидат ангажирани во општините на јавни работи. Проектот ќе стартува летово, а ќе трае шест месеци. Општините ќе ангажираат 2.000 лица, а исто толку и Владата, која има обезбедно 1,5 милиони евра. За градоначалникот на Скопје, Коце Трајановски, ова е добра иницијатива за ангажирање сезонски работници кои ќе работат на одржување на хигиената на улиците и на зеленилото. Министерот за финансии, Зоран Ставрески, информира дека лицата ќе бидат ангажирани најмалку шест месеци, а ако економските состојби дозволат и ако има можност, проектот ќе продолжи. Лицата ќе бидат ангажирани преку јавен оглас. Предност ќе имаат лица кои подолг временски период се невработени, лица со пониски квалификации и со над 55 години, лица кои потешко може да се вработат во приватниот сектор. Ќе добиваат месечен надомест од 7.000 денари.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛИК 11.06.2012

9

Суташ ќе произведува млеко од септември

Суташ во Турција преработува 750 милиони литри млеко годишно

С

уташ лани оствари промет од 650 милиони евра. Компанијата е сконцентрирана во секторот за млеко и млечни производи со своето 37-годишно искуство. Нуди 69 видови производи во шест категории. Суташ кој има капацитет на преработка на 750 милиони литри млеко годишно во центрите за обука, фармите за одгледување приплод, фабриките за сточна храна и за млечни производи и во капацитетите за рециклажа и производство на енергија обезбедува директно вработување на околу 4.000 лица.

Турската млекарница планира да инвестира за повеќе од двојно зголемување на капацитетите за производство на млеко и млечни производи во фабриката на Сведмилк, 100 нови вработувања во првата фаза, изградба на краварски фарми, фабрика за производство на сточна храна и за рециклажа и производство на енергија Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

И

нвестиции со цел повеќе од двојно зголемување на капацитетите за производство на млеко и млечни производи во фабриката на Сведмилк, 100 нови вработувања во првата фаза, изградба на краварски фарми, фабрика за производство на сточна храна и за рециклажа и производство на енергија. Со ваков план турската млекарница Суташ го најавува влезот на македонскиот пазар. Откако пред два месеци завршија преговорите за преземање на производствениот погон на пропаднатата млекарница Сведмилк, од менаџментот

на турската компанија соопштија дека се завршени формалностите за преземање на фабриката, со што се отвора вратата за реализација на плановите на македонскиот пазар. „Нашата цел е да го зголемиме присуството на повеќе пазари, освен во Македонија и во земјите од регионот. Освен капацитетите во Скопје, планираме нашите производи да ги пласираме во Албанија и во Косово и на пазарите во Европа. За да го реализираме тоа, планираме со инвестициите да го зголемиме капацитетот за преработка на млеко од постечките 70 милиони литри годишно на 175 милиони литри“, вели Мухарем Јилмаз, претседател на

МУХАРЕМ ЈИЛМАЗ

претседател на групацијата Суташ

Освен капацитетите во Скопје, планираме нашите производи да ги пласираме во Албанија и во Косово и на пазарите во Европа. За да го реализираме тоа, планираме со инвестициите да го зголемиме капацитетот за преработка на млеко од постечките 70 милиони литри годишно на 175 милиони литри.

“

групацијата Суташ. За таа цел планираат да соработуваат со универзитети и со производители, како и со Владата на Македонија. „За една година бројот на директните вработувања на Суташ во Македонија ќе изнесува повеќе од 100 лица, а кога инвестициите ќе завршат, очекуваат тој број да достигне 250 лица. Кога ќе се земе предвид дека секторот на млечните производи создава индиректни вработувања и во секторите земјоделство, сточарство, логистика и услуги, оваа инвестиција на Суташ ќе вроди значителни резултати од аспект на вработувањето и на поделбата на доходот“, изјави Јилмаз. По завршување на потребните подготовки во фабриката за млечни производи на Суташ во Скопје, од компанијата најавуваат дека со производство ќе започнат во текот на есенскиот период. Турската компанија Суташ ги купи производствените погони на Сведмилк од НЛБ Тутунска банка на почетокот од април за 4,4 милиони евра. Со тоа заврши неколкугодишната сага за рестартирање на производствените капацитети на некогаш најголемата и најмодерна млекарница во државата. Фирмата која Суташ на почетокот од годината ја регистрираше во Македонија се вика Балканска млекара. Во Македонија, освен Сведмилк, Турците ја купија и краварската фарма Еуроленд во Петровец.

20 JUNI SPECIJALEN PRILOG

BRENDOVI [TO SE E POTREBNO ZA KREIRAWE USPE[EN BREND? KAKVA STRU^NA POMO[ IM E POTREBNA NA KOMPANIITE VO OVOJ PROCES? KOJA E RAZLIKATA ME\U PROIZVOD I BREND? KAKO USPE[NIOT BREND OTVARA VRATA ZA POGOLEMA PRODA@BA, NOVI IZVOZNI PAZARI, POGOLEMA LOJALNOST NA POTRO[UVA^ITE? KAKO STRATE[KI DA RAZMISLUVATE KOGA NOSITE ODLUKA DA LANSIRATE BREND? KOJA E ULOGATA NA MARKETING AGENCIITE VO KREIRAWETO BRENDOVI I KADE DA SE OBRATITE ZA POMO[ VO OVOJ SERIOZEN I VA@EN PROCES ZA KOMPANIJATA I NEJZINATA IDNINA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG BRENDOVI KOJ KE IZLEZE NA 20 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Се водат разговори за авиолинија Скопје-москва?!

В

о моментов во Русија се водат разговори за повторно отворање на авиолинијата Москва-Скопје, без разлика дали ќе биде нискобуџетна или регуларна, соопшти Сашо Станинов, претседател на Здружението на стопанственици, бизнисмени и претприемачи, во чија организација во Охрид се одржа Меѓународен конгрес на бизнисмени и претприемачи (МКПП). На конгресот присуствуваа повеќе бизнисмени од Русија, Украина, Словенија, Литванија, Белорусија, Казакстан и од други европски земји. Александар Шокин, претседател на руското Здружение на бизнисмени и индустријалци, потенцираше дека сите страни се трудат охридскиот аеродром да стане „плоштад“ на регуларни летови на руски авиокомпании, што ќе придонесе за многу брз развој на туризмот. „Иако Македонија нема море, можеме да привлечеме голем број туристи. Многу мал број руски инвеститори ги познаваат можностите на земјава и македонскиот претприемачки бизнис, како и фактот дека нема реални бариери за инвестиции и оти даночната политика е благонаклонета“, рече Шокин. Се разговараше и за инвестиции во иновативни еколошки проекти, фабрика за производство на волтажни фотосоларни ќелии и утилизација, градежништво...

> БроЈка

Samsung Galaxy III достапен преку оне

98,17%

од купувањето акции на Македонската берза во мај го извршија домашни физички и правни лица. На страната на продажбата тие учествуваа со 88,69%. Странските физички и правни лица кај купувањето учествуваа со 1,83%, а во продажбата со 11,31%, што најмногу се должи на излегувањето на словенечкиот фонд Потеза од скопска Топлификација.

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Урбан инвест ќе инвестира во Кувајт КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Урбан инвест, која неодамна го прошири својот 1,24%Компанијата бизнис со отвoрање фабрика во Перник, Бугарија, најави

а

С

амо десетина дена по светската премиера, операторот Оне го претставува новиот Samsung GALAXY S III. Како што информираат од компанијата, корисниците на Оне ќе имаат можност да поседуваат еден од најиновативните паметни телефони на денешницата. „Светскиот хит Samsung GALAXY S III е интуитивен паметен КАМАТНИ СТАПКИ ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ телефон кој гиНАпрепознава и разбира своите корисници и им Банка 3м фотографии, 6м 24м 36м овозможува да споделуваат музички содржини иКомерцијална видеа со група преку Wiбанка корисници 3,60% истовремено 4,60% 7,40%директен 7,70% Fi™ со далеку ТВ-компатибилност од кој било негов НЛБ иТутунска банкапоголема 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% претходник“, Оне. Неговиот AMOLED Стопанска банка велат од 3,20% 4,00% 4.8-инчен 6,65%HD Super 6,85% дисплеј на допир е со висока резолуција, реални бои и7,00% ултрабрзо Шпаркасе банка 3,50% 4,50% 6,50% време на одговарање, а поп ап опцијата овозможува истовремено Охридска банка 4,30% 4,80% 6,00% користење на две нешта, на пример, имејл и5,50% гледање HD Прокредит банка GALAXY 3,40% 4,40% 7,10% видео.

Samsung S III има основна 8 MP камера и7,30% втора ТТКMP, банка 7,40% 7,70% 1.9 стабилизатор на3,50% слика, HD4,40% видео со висока резолуција и Алфа банка 3,30% мрежи.

4,20% 7,40% 7,60% интеграција со социјалните

ширење на своите активности и во Кувајт

0,02%кристина озимец

К

ozimec@kapital.com.mk

омпанијата Урбан инвест, која наполни 22 години и која во 2009 година го прошири својот бизнис со отворање нова фабрика во Перник, Бугарија, за високопресувани павер елементи, најави ширење и на NASDAQ на своите активности и во Кувајт. Сопственикот на Урбан инвест, Јован Грков, вели дека ширењето на ерзата во Саобизнисот претставува дел од ширењето на нивната кnow how стратегија. „Ние знаеме да произведуваме бетонски елементи, знаеме да ги вградуваме, односно да им понудиме на купувачите пакет-услуга – производство плус компании монтажа и исто така знаеме маркетиншки да се позиционираме. Ова е трета година како фабриката во Бугарија врз основа на пренесеното кnow how егзистира и веќе ни компании од можеме да се пофалиме дека го имаме најголемиот удел на бугарскиот пазар во овој момент. Во иднина планираме со наши партнери од Кувајт, истото кnow how да го пренесеме и во Кувајт, што ќе биде нашиот следен проект“,

1,05%

0,48%

3,19%

0,61%

0,22%

0,94%

вели Грков. Според него, дури и во услови на криза, може добро да се работи доколку се посвети доволно внимание на развојот и на комуникацијата со купувачите. „Тоа е една интерактивна спојка меѓу компанијата и купувачите, каде што се добиваат информации за нешто ново и нешто свежо. Оној кој ќе изгради таква компанија, комуникација и подготвеност за развој со понуда на нов производ може дури и да ја искористи кризата на своја страна. Ние токму тоа го правиме со новите производи“, додава тој. Компанијата Урбан инвест е основана во 1990 година и е најголемиот производител на павер елементи и мозаик стоун плочки во Македонија и на Балканот. Производствениот погон на Урбан инвест се наоѓа во село Возарци, во близина на Кавадарци, на површина од 15.000 метри квадратни. Во моментот Урбан инвест има 100 вработени, а нејзини главни активности се производство и вградување на еднослојни мозаик плочки, слабови, скалници

+

рани на берзата

0,42%

тирани на

08.06.2012

НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Скопје Комерцијална банка РМДЕН 11 08.06.2012

Млаз Богданци Топлификација Кјуби Макстил Реплек

У

рбан инвест потпиша договор за соработка со Универзитетот за туризам и менаџмент и со Здружението за заштита и унапредување на животната средина Еко–живот од Кавадарци. Компанијата вети помош за Здружението за детоксикација на загадените површини во Тиквешијата, а Универзитетот за туризам и менаџмент додели две стипендии за вработените во компанијата и здружението Еко–живот.

раст

+2,56% +0,31% +0,03% +0,03%

нова цена

2.000,00 321,00 2.597,00 88,00

нова цена

-20% 288,00 -3,86% 2.323,00 -3,85% 1.098,00 115,00 -2,03% -1,35% 36.500,00

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,94% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1,06% 0,39%

1 недела 3,18%

1м 4,18%

3м 4,98%

Рочност СКИБОР МКДОНИА

преку ноќ 2,20% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 08.06.2012 6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,94% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93%

4,00% 12,00% 6,00%

Стапка на инфлација 5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.327.317,80 0,73% 0,11% 34.581.895,76 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1M 1,06% -3,74% 0,39% -4,82%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.148.813,66

1,71%

1 недела43.302.222,74 1м 3,18% 20.050.794,68 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5463 49,2962 76,3318 51,2544 47,6770 48,6109

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-8,10%

-7,24%

-27,62%

-4,94%

06.06.2012

-11,00%

-9,94%

-18,12%

-8,98%

05.06.2012

-5,03%

-5,79%

-15,73%

-4,22%

06.06.2012

3м-4,97% -5,92% 4,98%

-10,93%

-5,27%

-11,46%

-2,69%

05.06.2012

-8,70%

-8,58%

-34,60%

-6,45%

05.06.2012

25.132.331,57

-1,54%

-4,25%

0,55%

-13,78%

1,74%

06.06.2012

49.251.921,58

-0,06%

0,47%

3,06%

3,89%

2,44%

06.06.2012

88.662.788,12 0,25% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,81%

1,64%

3,25%

1,40%

06.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

и чела, производство на павер елементи и бетонска галантерија, површински коп и станбена изградба.

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

Урбан инвест во зелена „борба“

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛИК 11.06.2012

11 > БРОЈКА

> БРОЈКА

КИБС ќе дели дивиденда од 1.553 денари по акција

К

0,93%

лириншката куќа КИБС ја заврши 2011 година со нето-добивка од 36,3 милиони денари. Собранието на акционери на КИБС одлучи за минатата година на акционерите да им подели дивиденда од околу 29 милиони денари. Дивидендата по акција изнесува 1.553 денари, што е 15,53% од номиналната вредност на акцијата. Собранието одлучи 70% од дивидендата да биде поделена на акционерите во паричен износ, а 30% за зголемување на основната главнина со нова емисија на хартии од вредност по пат на приватна понуда. Дивидендата од КИБС ќе се исплати до 30 септември годинава. Датумот на евиденција според кој се определува листата на акционери кои имаат право на дивиденда е 31 декември 2011 година.

падна пазарната капитализација на акциите што котираат на Македонската берза во мај годинава. Според берзанскиот билтен, во мај пазарната капитализација на акциите изнесува 111,7 милијарди денари, а во април изнесуваше 112,7 милијарди денари. Вкупната пазарна капитализација на Македонската берза минатиот месец е намалена за 0,47%.

36,36% порасна цената на акцијата на Хотели Метропол во мај, што претставува најголем ценовен раст на Македонската берза во минатиот месец. Меѓу петте акции со најголем ценовен раст се и акциите на Охридска банка, Топлификација, Макошпед и на винарската визба Тиквеш.

Енергетската криза не ги загрижува енергетичарите?! Поразителна е енергетската слика за земјава. Во вакви услови, Здружението на енергетичари не нуди конкретни решенија како Македонија да си обезбеди доволно струја од домашно производство. Уште помалку јавно зборуваат каде греши Владата во спроведувањето на енергетските политики

Н

е и директор во рафинеријата Окта, не понуди конкретно решение како Македонија да излезе од 20-годишната енергетска летаргија „Сите работи се координирани. Има стратегија за развој на енергетиката на Македонија во следните 20-30 години, во моментов се подготвува и петгодишниот план, така што ќе се најдат правилните решенија во овој момент, кога тешко оди снабдувањето со енергија и се бара сигурност во снабдувањето“, изјави Јаневски, без да прецизира зошто Македонија се доведе во „Според степенот и начинот на користење ситуација на с$ помало производсто на енергија, на енергијата, може да се согледа нивото на на дефицитарни инвестиции во овој сектор, економска, технолошка и културна подготвеност наспроти растечката потрошувачка. ФЈУЧЕРСИ на секоја земја. Енергијата, нејзината достапност И министерот за економија, Ваљон Сараќини, се и безбедноста во снабдувањето е основен фактор согласи дека сигурното снабдување со енергија НАФТА е за развојот на секоја држава“, изјави Сараќини. основен услов за стопански развој на една земја ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС Поразителна е енергетската слика за земјава. Во или регион, но и тој не прецизираше зошто во 82,63 2,28 моментов не се гради гасовод, ниту се гради нова земјава не се градат клучните енергетски проеити термо или хидроелектрана. Со минорно домашно кои треба да ја спасат Македонија од скапиот увоз BRENT ЗА ЗАТОПЛ. производство државата ќе ја покрива растечката 264 на струја.

97,86

Катерина Попоска

poposka@kapital.com.mk

аместо да се зборува како Македонија повеќе да не биде зависна од увозот на енергенси, да почне да гради термо и хидроелектрани и конечно да се гасифицира цела држава, 50-ината директори на државни и на приватни енергетски компании, универзитетски професори, академици и претставници од Владата присутни на прославата на 20-годишнината на Здружението на енергетичари (ЗЕМАК) не МАКЕДОНСКА БЕРЗА проблематизираа што Македонија наскоро можеМБИ да се10сочи со електроенергетски колапс. Актуелните и поранешните претседатели на 1.933,92 ЗЕМАК се пофалија што за овие 20 години добиле МБИД сопствен канцелариски простор, организирале многу1.803,90 дебати, давале совети... ОМБ Претседателот на ЗЕМАК, Ристо Јаневски, кој

119,40

-0,42% +0,28% -0,08%

-2,58% -2,07%

+0,04% -0,98%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 08.06.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.933,92 431,68 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.803,90 1.634,24 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 119,40

SASX 10 -0,42% +0,23% 693,86

+0,28% SOFIX 291,73 -0,08% ATHEX

+0,30%

487,03

Главен индекс на Љубљанската берза

431,68 12.460,96

NASDAQ 2.831,02

28,140$/унца

7.480,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

3.000 3.000 3.000

-0,67%

FTSE 100 5.414,70

2.400 2.400 2.400

+0,37% -0,53% SWISS

DOW JONES

5.856,04

1.330,00$/бушел

SBITOP 540,65

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

-0,61%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

DOW JONES Црвенка 6.600,00 12.460,96

517,00

-0,48% S&P 500 -0,22% 1.314,99

NASDAQ 2.831,02

BRAZIL BOVESPA -0,01% +3,19% 54.156,04 АЗИЈА ИНДЕКСИ

-0,01% +3,19% 54.156,04 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 350,00

Центар банка

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 717,74

3.050,69

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 190,50

CAC 40 3.050,69

-0,94%

-1,78%

-0,67%

56,00

+0,42%

.

DAX Меламин 61,11 17,00

-0,61%

16.718,77 FTSE 100

5.414,70

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

-0,53%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

31,91

410,00 FTSE 100 .

5.414,70БЕРЗА ЉУБЉАНСКА

-0,67%

+12%

-3,53%

-0,61%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска Лашко берза Пивоварна

8,00

+5,26%

SWISS Дело продаја -0,53% -0,22% -14,57% 5.856,04 -12,92% 20,90

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,56% 2.000,00

НЛБ Тутунска банка СтопанскаNIKKEI банка225 Скопје +0,31% 8.459,26 Комерцијална банка +0,03% Индекс на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза РМДЕН 11 +0,03% котирани на

SWISS 5.856,04

швајцарскиот пазар на капитал

-0,22%

-2,09%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

82,63

BRENT 97,86

1579,00$/унца

СРЕБРО 28,140$/унца

БАКАР 7.480,50

-2,58% -2,07%

ПРИРОДЕН ГАС 2,28

ЗА ЗАТОПЛ.

264

МЕТАЛИ

-0,57% -1,36% +0,4%

НИКЕЛ

16.502,50

АЛУМИНИУМ 1.880,00

ЧЕЛИК 425.00.00$/унца

+0,04% -0,98%

+1,9% -0,9% /

+4,76%

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

08.06.2012

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Екцелса некретнине

Дукат ЕВРОПА -5,46% ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Словенијалес

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

DAX 61,11

+6,46%

120,00

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.459,26 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.502,34 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Гоша ФОМ -16,67% BRAZIL -10,26% BOVESPA

Телефонија

125,00

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-2,09%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Соја протеин +20% NASDAQ +5,94% +0,37% -0,48% 2.831,02

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ATHEX 487,03

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Кока

S&P 500 1.314,99

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.460,96 Заеднички индекс 30 61,11

-1,05%

2183,000$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 693,86

-1,05%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

+0,30%

Главен индекс на Белградската берза 635,75$/бушел

+3,19% +0,02%

ATHEX 2.200 2.200 2.200 487,03 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 ПЧЕНИЦА 431,68 CROBEX КАФЕ 1.634,24 1,56/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+2,13% SOFIX СОЈА -0,65% -0,67% 291,73

590,75$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.156,04 291,73

+0,30%

SBITOP 540,65

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -0,55% РЕГИОН

-0,48% -1,24% +0,23%

SASX 10 693,86

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

-1,13% -1,24% +3,45% +0,02% -0,84%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,65% -0,01%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.050,69

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.634,24 1.314,99

1579,00$/унца

Главен индекс на Атинската берза

+0,23% +0,37%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

-0,08%

ОМБ ОМБ ОМБ

+0,28%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.502,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.880,00 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 425.00.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,57% +1,9% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -1,36% -0,9% 2.200 2.200 2.200 -0,42% 1.933,92 +0,02% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,4% / +0,28% 1.800 1.800 1.800 1.803,90 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -1,05% -0,08% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни119,40 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-1,24%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 540,65

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,42%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,65%

потрошувачка на енергија, за 4% поголема во однос на 2011 година. Освен веќе изградените, ХЕЦ Св. Петка и приватната електрана ТЕ-ТО, веќе неколку години во земјава не се гради нов објект. С$ до 2016 година Македонија ќе „кубури“ со домашно произведена струја - просечната годишна стапка на раст се проектира на 4,9%. Поради досегашната енергетска летаргија, увозот на струја до 2016 година во вкупната потрошувачка на струја ќе учествува со 19,2%.

HANG SENG 321,00 18.502,34 2.597,00

590,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 635,75$/бушел

КАФЕ 1,56/бушел

СУРОВИНИ

-0,55% +2,13% -0,67%

КАКАО

2183,000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.330,00$/бушел

-1,13% +3,45% -0,84%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-0,94%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

88,00

ПЧЕНКА

Црвенка

6.600,00

+20%

Соја протеин

517,00

+5,94%

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Се водат разговори за авиолинија Скопје-москва?!

В

о моментов во Русија се водат разговори за повторно отворање на авиолинијата Москва-Скопје, без разлика дали ќе биде нискобуџетна или регуларна, соопшти Сашо Станинов, претседател на Здружението на стопанственици, бизнисмени и претприемачи, во чија организација во Охрид се одржа Меѓународен конгрес на бизнисмени и претприемачи (МКПП). На конгресот присуствуваа повеќе бизнисмени од Русија, Украина, Словенија, Литванија, Белорусија, Казакстан и од други европски земји. Александар Шокин, претседател на руското Здружение на бизнисмени и индустријалци, потенцираше дека сите страни се трудат охридскиот аеродром да стане „плоштад“ на регуларни летови на руски авиокомпании, што ќе придонесе за многу брз развој на туризмот. „Иако Македонија нема море, можеме да привлечеме голем број туристи. Многу мал број руски инвеститори ги познаваат можностите на земјава и македонскиот претприемачки бизнис, како и фактот дека нема реални бариери за инвестиции и оти даночната политика е благонаклонета“, рече Шокин. Се разговараше и за инвестиции во иновативни еколошки проекти, фабрика за производство на волтажни фотосоларни ќелии и утилизација, градежништво...

> БроЈка

Samsung Galaxy III достапен преку оне

98,17%

од купувањето акции на Македонската берза во мај го извршија домашни физички и правни лица. На страната на продажбата тие учествуваа со 88,69%. Странските физички и правни лица кај купувањето учествуваа со 1,83%, а во продажбата со 11,31%, што најмногу се должи на излегувањето на словенечкиот фонд Потеза од скопска Топлификација.

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Урбан инвест ќе инвестира во Кувајт КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Урбан инвест, која неодамна го прошири својот 1,24%Компанијата бизнис со отвoрање фабрика во Перник, Бугарија, најави

а

С

амо десетина дена по светската премиера, операторот Оне го претставува новиот Samsung GALAXY S III. Како што информираат од компанијата, корисниците на Оне ќе имаат можност да поседуваат еден од најиновативните паметни телефони на денешницата. „Светскиот хит Samsung GALAXY S III е интуитивен паметен КАМАТНИ СТАПКИ ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ телефон кој гиНАпрепознава и разбира своите корисници и им Банка 3м фотографии, 6м 24м 36м овозможува да споделуваат музички содржини иКомерцијална видеа со група преку Wiбанка корисници 3,60% истовремено 4,60% 7,40%директен 7,70% Fi™ со далеку ТВ-компатибилност од кој било негов НЛБ иТутунска банкапоголема 3,50% 4,50% 7,00% 7,50% претходник“, Оне. Неговиот AMOLED Стопанска банка велат од 3,20% 4,00% 4.8-инчен 6,65%HD Super 6,85% дисплеј на допир е со висока резолуција, реални бои и7,00% ултрабрзо Шпаркасе банка 3,50% 4,50% 6,50% време на одговарање, а поп ап опцијата овозможува истовремено Охридска банка 4,30% 4,80% 6,00% користење на две нешта, на пример, имејл и5,50% гледање HD Прокредит банка GALAXY 3,40% 4,40% 7,10% видео.

Samsung S III има основна 8 MP камера и7,30% втора ТТКMP, банка 7,40% 7,70% 1.9 стабилизатор на3,50% слика, HD4,40% видео со висока резолуција и Алфа банка 3,30% мрежи.

4,20% 7,40% 7,60% интеграција со социјалните

ширење на своите активности и во Кувајт

0,02%кристина озимец

К

ozimec@kapital.com.mk

омпанијата Урбан инвест, која наполни 22 години и која во 2009 година го прошири својот бизнис со отворање нова фабрика во Перник, Бугарија, за високопресувани павер елементи, најави ширење и на NASDAQ на своите активности и во Кувајт. Сопственикот на Урбан инвест, Јован Грков, вели дека ширењето на ерзата во Саобизнисот претставува дел од ширењето на нивната кnow how стратегија. „Ние знаеме да произведуваме бетонски елементи, знаеме да ги вградуваме, односно да им понудиме на купувачите пакет-услуга – производство плус компании монтажа и исто така знаеме маркетиншки да се позиционираме. Ова е трета година како фабриката во Бугарија врз основа на пренесеното кnow how егзистира и веќе ни компании од можеме да се пофалиме дека го имаме најголемиот удел на бугарскиот пазар во овој момент. Во иднина планираме со наши партнери од Кувајт, истото кnow how да го пренесеме и во Кувајт, што ќе биде нашиот следен проект“,

1,05%

0,48%

3,19%

0,61%

0,22%

0,94%

вели Грков. Според него, дури и во услови на криза, може добро да се работи доколку се посвети доволно внимание на развојот и на комуникацијата со купувачите. „Тоа е една интерактивна спојка меѓу компанијата и купувачите, каде што се добиваат информации за нешто ново и нешто свежо. Оној кој ќе изгради таква компанија, комуникација и подготвеност за развој со понуда на нов производ може дури и да ја искористи кризата на своја страна. Ние токму тоа го правиме со новите производи“, додава тој. Компанијата Урбан инвест е основана во 1990 година и е најголемиот производител на павер елементи и мозаик стоун плочки во Македонија и на Балканот. Производствениот погон на Урбан инвест се наоѓа во село Возарци, во близина на Кавадарци, на површина од 15.000 метри квадратни. Во моментот Урбан инвест има 100 вработени, а нејзини главни активности се производство и вградување на еднослојни мозаик плочки, слабови, скалници

+

рани на берзата

0,42%

тирани на

08.06.2012

НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Скопје Комерцијална банка РМДЕН 11 08.06.2012

Млаз Богданци Топлификација Кјуби Макстил Реплек

У

рбан инвест потпиша договор за соработка со Универзитетот за туризам и менаџмент и со Здружението за заштита и унапредување на животната средина Еко–живот од Кавадарци. Компанијата вети помош за Здружението за детоксикација на загадените површини во Тиквешијата, а Универзитетот за туризам и менаџмент додели две стипендии за вработените во компанијата и здружението Еко–живот.

раст

+2,56% +0,31% +0,03% +0,03%

нова цена

2.000,00 321,00 2.597,00 88,00

нова цена

-20% 288,00 -3,86% 2.323,00 -3,85% 1.098,00 115,00 -2,03% -1,35% 36.500,00

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,94% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1,06% 0,39%

1 недела 3,18%

1м 4,18%

3м 4,98%

Рочност СКИБОР МКДОНИА

преку ноќ 2,20% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

петок - 08.06.2012 6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,94% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93%

4,00% 12,00% 6,00%

Стапка на инфлација 5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.327.317,80 0,73% 0,11% 34.581.895,76 0,19%

12м 1,23% 1,26% 1M 1,06% -3,74% 0,39% -4,82%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

14.148.813,66

1,71%

1 недела43.302.222,74 1м 3,18% 20.050.794,68 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,5463 49,2962 76,3318 51,2544 47,6770 48,6109

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-8,10%

-7,24%

-27,62%

-4,94%

06.06.2012

-11,00%

-9,94%

-18,12%

-8,98%

05.06.2012

-5,03%

-5,79%

-15,73%

-4,22%

06.06.2012

3м-4,97% -5,92% 4,98%

-10,93%

-5,27%

-11,46%

-2,69%

05.06.2012

-8,70%

-8,58%

-34,60%

-6,45%

05.06.2012

25.132.331,57

-1,54%

-4,25%

0,55%

-13,78%

1,74%

06.06.2012

49.251.921,58

-0,06%

0,47%

3,06%

3,89%

2,44%

06.06.2012

88.662.788,12 0,25% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,81%

1,64%

3,25%

1,40%

06.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

и чела, производство на павер елементи и бетонска галантерија, површински коп и станбена изградба.

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

Урбан инвест во зелена „борба“

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

12 БАЛКАН Пол Кругман нобеловец и економски аналитичар

Германија би можела да помогне со откажување од мерките на штедење и прифаќање на повисока инфлација, но тоа нема да го направи. За остатокот од светот, меѓутоа, од огромно значење е важноста Европа да се доведе во ред, бидејќи лажните приказни за Европа почнуваат да се користат за да се протуркаат сурови или разорни мерки, или и двете

WWW.KAPITAL.MK

Што ја мачи Европа?

О

вде стапката на невработеност се вивна над 13%, па ситуацијата е навистина грозна. Ситуацијата е уште полоша во Грција, Ирска, Шпанија, па се чини дека Европа во целина понира во уште една рецесија. Сите го знаеме одговорот на тоа прашање. За жал, поголем дел од тоа што го знаеме не е вистина, а нашиот економски дискурс е искривен и преполн со лажни приказни за европските неволји. Штом ќе прочитате некој коментар за Европа или пречесто и новинарски извештај наводно базиран на факти, веројатно ќе се сретнете со уште една од двете приказни кои јас ги нарекувам републикански прикаски и германски прикаски. Ниту една не одговора на фактичката состојба. Републиканската историја, како една од централните теми на кампањата на Мит Ромни, е дека Европа е во неволја бидејќи премногу им помагаше на сиромашните и несреќните, па сега гледаме смртна постела на државата на благосостојба. Оваа историја е вечна миленичка на политичката десница. Уште од 1991 година, кога Шведска страдаше среде банкарска криза поттикната од дерегулацијата, Като институтот објави триумфален извештај за тоа како е ова доказ за неуспешен модел на државата на благосостојба. Дали споменав дека Шведска и понатаму е многу великодушна земја на благосостојба, најсјајната ѕвезда на економското небо со економски раст побрз од која било друга држава? Но, да го направиме ова на систематски начин. Да ги согледаме 15-те европски држави кои користат евро (без Малта

13 JUNI SPECIJALEN PRILOG

PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII BIZNIS PONUDA OD TELEKOMUNIKACISKITE OPERATORI NOVI KREDITNI LINII I PONUDI OD STRANA NA DELOVNITE BANKI NOVA PONUDA OD OSIGURITELNITE KOMPANII ZA KORPORATIVNIOT SEKTOR AKTUELNA PONUDA NA DELOVEN PROSTOR VO MAKEDONIJA SERTIFIKACIJA, STANDARDIZACIJA, KONSALTING PE^ATARSKI USLUGI TRANSPORTNI USLUGI ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG PROIZVODI I USLUGI ZA KOMPANII KOJ KE IZLEZE NA 13 JUNI 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETOOBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

и Кипар) и да ги споредиме според проценот на БДП, кој пред кризата се трошеше на социјални програми. Дали се истакнуваат презадолжените земји (Грција, Ирска, Португалија, Шпанија и Италија) по необично големата потрошувачка на проекти поврзани со државната благосостојба? Не, не се истакнуваат. Само Италија е во првите пет, но дури и нејзината потрошувачка е пониска од германската. Значи, претераната потрошувачка на програмите за благосостојба не е причина за сите проблеми. Следна на ред е германската историја, а таа е за фискалната неодговорност. Таа е применувана во Грција, но не и на останатите. Италија имаше висок дефицит во годините пред кризата, но само незначително поголем од германскиот. Португалскиот дефицит беше значително помал, а Шпанија и Ирска дури имаа и суфицит. О, да, дури и некои држави кои не го користат еврото имаат големи дефицити и долгови, а нив не ги зафати кризата. Велика Британија и САД можат долгорочно да се задолжуваат по каматна стапка од околу 2%. Јапонија, која е во многу поголеми долгови од која било европска земја, плаќа само мизерни 1%. Со други зборови, хеленизацијата на нашиот економски дискурс, додека сите сме на само година или две дефицитарна оддалеченост од тоа да станеме нова Грција, е целосно неоснована. Значи, што е тоа што ја мачи Европа? Вистина е дека приказната е главно монетарна. Со воведувањето единствена валута без институции кои би го осигурале нејзиното успешно функционирање, Европа повторно ги оживеа сите маани на златниот

стандард, а кои одиграа клучна улога во придвижувањето и долговечноста на Големата депресија. Создавањето на еврото кај инвеститорите создаде лажно чувство на сигурност поради што дојде до голем и неодржлив прилив на капитал во државите на европската периферија. Како последица на тој прилив, пораснаа цените и трошоците, производството стана неконкуретно, а државите кои некако го одржаа тргувањето во 1999 година почнаа да бележат голем трговски дефицит. А, потоа музиката престана. Ако државите од европската периферија и понатаму имаа сопствена валута, веројатно ќе ја употребеа девалвацијата и брзо ќе си ја вратеа конкурентноста. Но, немаат, што значи дека ги чека долг период на масовна невработеност и разорна дефлација. Нивната должничка криза во голема мера е нуспроизвод на оваа тажна перспектива, бидејќи економијата во депресија води до буџетски дефицит, а дефлацијата само го зголемува должничкото оптоварување. Најпогодените земји се приморани да бираат – или ќе страдаат под притисок на дефлацијата или ќе преземат драстичен чекор и ќе се откажат од еврото, што не би било политички корисно с$ додека не се пробаат и не пропаднат другите можности (кон што, се чини, Грција се приближува). Германија би можела да помогне со откажување од мерките на штедење и прифаќање на повисока инфлација, но тоа нема да го направи. За остатокот од светот, меѓутоа, од огромно значење е важноста Европа да се доведе во ред, бидејќи лажните приказни за Европа почнуваат да се користат за да се протуркаат сурови или разорни мерки, или и двете.

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛНИК 11.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 СВЕТ > БРОЈКА

60%

од трансакциите со американски акции и светски валути се извршуваат со посредство на компјутерско тргување. Погодностите од т.н. високофреквентни автоматски тргувања се големата брзина и автоматизацијата на некои чекори. Експертите предупредуваат дека на врвот на системот е човечката одлука, а компјутерот ги реализира акциите врз основа на алгоритми кои ги задал човекот.

Продажбата на возила во Грција падна за 47%

П

родажбата на нови автомобили во Грција во мај е опадната за 46,9% на годишно ниво затоа што ретко кој Грк се осудува да купи автомобил во услови на криза. Грчкиот завод за статистика (ЕЛСТАТ) соопшти дека минатиот месец во Грција се регистрирани 6.826 автомобили, вклучувајќи и 1.288 возила на старо, кои се увезени од странство. Во првите пет месеци има 36.070 новорегистрирани возила.

> БРОЈКА

71,5 милијарди куни вреден извоз лани остварија 1.000 најголеми компании во хрватска. Тоа значи дека секоја шеста куна дошла од странските пазари. Но, дури 349 од 1.000 фирми лани не оствариле извоз на стоки и услуги.

Шпанија добива 100 милијарди евра помош од ЕУ

З

емјите-членки на Еврогрупата ги поддржуваат напорите на шпанската власт одлучно да се посвети на преструктурирање на својот финансиски сектор и ја поздравија нивната намера да побараат финансиска помош од земјите од еврозоната за оваа цел. Лидерите на еврозоната посочија дека се подготвени да одговорат позитивно на таквото барање. Финансиската помош ќе биде обезбедена од страна на Фондот на европската финансиска стабилност (ЕФСФ) за рекапитализација на финансиски институции. Кредитот ќе биде прилагоден за да обезбеди ефективна поддршка за покривање на сите можни капитални барања проценети од страна на дијагностичката вежба што ја изврши шпанската власт со помош на надворешните евалуатори и меѓународните ревизори. Износот на кредитот мора да ги покрива капиталните барања со дополнителна маргина на сигурност, проценета на вкупно 100 милијарди евра вкупни трошоци, се истакнува во заедничкото соопштение на земјитечленки на Еврогрупата.

ЛЕКЦИЈА ЗА 2012:

На што можат да штедат компаниите, а за што да трошат? така што падот на продажбата не ги довел до загуби“, вели Школник.

реорганизацијата на работењето беа првите чекори кои започнаа на крајот на 2010 година да ги применуваат и во големите компании во Хрватска, особено во градежната индустрија. „Во сегментот на градежните компании и фирмите кои се занимаваат со недвижности, време е за инвестиции во два правци – вложување во партнерства и стекнување квалитетни луѓе. На пазарот на труд се најдоа многу квалитетни кадри, кои денес имаат најповолна цена на работата отколку кога било, што за работодавците е вистински момент за инвестиција во надградба и подигање на квалитетот на производите или услугите“, објаснува Ведрана Ликан, директор на Колиерс во Хрватска.

Туристичките земји „во банана“

Бакарот ги сруши залихите

Решението на хамлетовската дилема – да се поттикнува штедење или потрошувачка – претприемачите го гледаат во рамнотежата на разумниот раст и политиката на штедење. Паметните штедат секогаш, но истовремено, се обидуваат да остварат раст, проширувајќи ја дејноста и вложувајќи капитал, иако тоа досега е тешко

С

ветското натпреварување меѓу штедењето и потрошувачката полека, но сигурно ги зема своите жртви. Не во бројот на земји кои се зафатени со овие ножици, туку во здраворазумските политики. Економската практика покажува колку работите отишле во неповрат. Цел свет сака Германија да почне да троши, да увезува, а не да извезува, токму за да го поттикне растот во остатокот од Европа. Германија дури и би го направила ова, можеби не по своја волја, можела да се согласи, по што се поставува прашањето дали германскиот увоз воопшто ќе ја крене економијата на Шпанија, Португалија или на Грција.

Кој е луд?

Додека целиот свет е во исчекување Германија да почне да троши, да пораснат германските расходи и да се намали трговскиот суфицит, истите тие луѓе би ги казниле инвеститорите, како дел од истиот оној свет кој очекува Германија да го подигне растот. Кој е луд тука? Ако светот нема решение, го немаме ни ние, но можеме врз основа на конкретни примери од регионот да провериме од каква логика се водат околните влади и како функционира тоа во практика. Како што вели Слободан Школник, претседател на управата на Емезет, паметните штедат секогаш, но истовремено се обидуваат да остварат раст, проширувајќи ја дејноста и вложувајќи капитал, иако тоа досега е тешко – пазарот на малопродажба пред три години падна за 15% и оттогаш не закрепна. „Трговските фирми кои имаа успешни бизнисмодели не треба да се откажуваат од нив, затоа што пазарот се намалил, а помалку успешните мора да го менуваат моделот. Повеќето бизниси и управи на трговските фирми планираа вечен раст на пазарот. Останатите се најдоа затечени во развојот на настаните и тоа со поткапитализираност и задолженост. Некои пропаднаа или се во фаза на пропаѓање, генерирајќи загуби, останаа без работниот капитал, а нема ни кој да ги покрие. Странските играчи се добро капитализирани или пак, „мајките“ постојано ги докапитализираат, па работат непречено или се шират без разлика на падот на прометот и таложењето загуби. Најмалобројни се оние кои цело време се профитабилни, вложувајќи во развој, зголемување на капацитетите, дејностите и технологијата и повеќето од нив се компании кои имале оперативна добивка,

Сите земји кои имаат жестоки проблеми воедно се и туристички велесили, а и Хрватска би можела да се придружи на тоа друштво. Но, без оглед на минатогодишните успешни резултати на хрватските хотелиери, кои се носители на туризмот, овој сектор стагнира. „Хотелиерите со години се активни во политиката на штедење, но насоченоста исклучиво на трошоци не може да доведе до раст. Проблемот е што за разлика од штедењето, растот не може да се добие со еднострана одлука. Комплексноста на туризмот е условена од факторите на хетерогеноста кои влијаат на креирањето на туристичкиот производ, од една страна и на трендовите на туристичката побарувачка, од друга страна. Пазарот го доживува производот како целина и всушност, знаењето е клучен елемент за да се осигура рационалноста на работењето“, коментира Кристијан Шустар, претседател на Здружението на работодавци во хотелиерството. Тој додава дека мора да се пронајде нов модел на раст темелен на усогласување на фискалната рамка на ниво на конкуренција, осигурувајќи го поврзаниот бизнис со туризмот – бизнисот со недвижности и поставувајќи рамка за решавање на прашањата за управување со останатиот државен имот, посебно земјиштето, како и да се направи ребрендирање на главните туристички дестинации и Хрватска во целина. Иако кратењето на маркетиншкиот буџет беше меѓу првите со мерките на штедење во компаниите, секторите во туризмот зависат од него и за нив важат други правила.

Подготвеност за борба

Сања Чижмар, директор на Хорват консалтинг, смета дека во ова време треба да се вложува во знаењето и во вештините на продажномаркетиншките тимови. „Треба да се подготвите за борба на подрачјето на управувањето на приходите, развојот на производите и нивното брендирање или да ги развивате своите брендови или да ги купите истите во составот на маркетиншките конзорциуми или франшизи“, смета Чижмар. Приватните фирми, особено малите и средните со делумна странска сопственост, веќе го прилагодија работењето на нови правила и тоа го прават и понатаму. Штедењето и

Освен градежниот сектор, голем удар доживеаја и компаниите кои се занимаваат со суровини. Иван Топчиќ, сопственик на Тим кабел, вели дека кризата повеќекратно ги погодила, бидејќи во нивната дејност берзанската суровина (бакарот) има важна улога. „Во септември 2008 година имавме залихи на кабли вредни пет милиони евра. За четири месеци, поради падот на цената на бакарот, вредноста на лагерите падна на помалку од два милиони евра. Имавме месечни загуби од стотина илјади евра. Како опстанавме? Во добри времиња акумулиравме средства, вложувавме во луѓе и развој на работењето, внимававме на трошоците и секогаш имавме резерва која беше подготвена за тешки времиња. Успеавме да задржиме континуитет на работењето и способноста за испорака, па купувачите не ги почувствуваа нашите тешкотии“, раскажува Топчиќ, нагласувајќи дека вложувањата не запреле, особено во луѓето. Покрај вложувањето во кадри, постојано вложуваат и во новата информатичка технологија, а купуваат и најмодерни машини и алати на пазарот, што им овозможува задржување на пазарната позиција.

Заспана државна управа

Единствениот сектор во кој не се случи реорганизацијата на работењето е државната управа и администрацијата. Тој сектор ја влече хрватската економија с$ подлабоко во неефикасност и неконкурентност. „Бруто-трошокот на работата стана една од клучните причини за дополнително успорување на нашата економија, растот на невработеноста и заминувањето на и така малиот број странски производни компании од Хрватска. Даноците и придонесот кој секој вработен во Хрватска ги плаќа на државата, и тоа приближно еквивалентно на својата нето-плата, што не треба да биде толкав проблем кога истите тие пари не би биле трошени на неодговорен, работно неприлагоден и неефикасен државен апарат, кој до денес на просечниот граѓанин на Хрватска не му донесе никаква додадена вредност“, заклучува Ликан. Аналитичарите на ПБЗ (PBZ) ги посочуваат секторите каде што државата мора да штеди, како администрацијата, вкупните плати,

Рецепт за државниот сектор ШТЕДЕЊЕ:

Намалување на вкупната маса на платите; Намалување на вкупните субвенции; Претворање на секторската поддршка во хоризонтална; Намалување и реструктурирање на трансферите за граѓаните; Намалување на вкупните даночни оптоварувања; Намалување на јавниот долг; Намалување на износот на каматите на јавниот долг; Поевтинување на локалното управување.

ВЛОЖУВАЊЕ:

Истражување и развој; Трансфер на нови технологии; Вложување во човечки капитал; Едукација за проекти за повлекување средства од фондовите на ЕУ; Осовременување на работата на јавните претпријатија; Вложување во енергетика и транспорт; Обука и поврзување со потребите на приваниот сектор; Поттикнување на малите и средните претпријатија. субвенциите и трансферите на граѓаните. Исто така, потребно е зголемување на издвојувањето за истражување и развој, нови технологии, образование и поврзување со индустрискиот и со услужниот приватен сектор. Државата би требало да инвестира во едукација, во проекти врзани со повлекување пари од фондовите на ЕУ. Дека вложувањето и образованието е нужно, особено во кадрите кои се потребни на пазарот на трудот, покажуваат и аналитичарите на Рајфајзен банка (Raiffeisen banк). Потрошувачката, велат, би требало да биде насочена кон поттикнување на малите и на средните претпријатија во инвестициски проекти со краток период на враќање и долгорочно позитивно влијание на економијата. Исто така, оправдана е потрошувачката која предизвикува спроведување на структурните промени, кои се нужни за одредени индустриски гранки да станат конкурентни. Номиналното намалување на расходите на државата не се доволни за задржување на рејтингот и потребно е да се најде вистинска мерка за создавање рамнотежа меѓу јавните финансии и поттикнувањето економски раст. Простор за заштеда има во рационализацијата на јавната администрација и намалувањето на давачките за социјалните давачки.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПОНЕДЕЛИК 11.06.2012

15

ФЕЉТОН

56

ХАОТИКА: МЕНАЏИРАЊЕ И МАРКЕТИНГ ВО ТУРБУЛЕНТНИ ВРЕМИЊА Почитувани читатели, читатели дневниот весник Ка Капитал апитал ви в ја претставуа “Хаотика“, едно од најзначајните дела на светскиот маркетинг гуру, Филип Котлер, издадено из во мај, 2009 година. Котлер заедно со својот от соработник с работник Џон Џо Каслионе ја напиш напишаа оваа ккнига во екот на светската економска криза и постави насоки за тоа како треба да се развиваат бизни бизнисите во “новата економска нормалност“. Дознајте како “Хаотика“ може да ви помогне да ги лоцират те изворите на турбуленцијата во бизнисот; како да подготвите сценарија за одговор на турбулентниот турбулентни хаос; како да развиете стратегии за долгорочна лоцирате отпорност рнос кон турбуленции; како да изградите флексибилност фл во компаниските биланси, буџети и стратегии и уште многу корисни бизнис алатки за водење бизнис во денешниот хаотичен свет!

ОД УТРЕ НОВ ФЕЉТОН ВО КАПИТАЛ: “ОД ДОБРИ КОН ОДЛИЧНИ“

А

псолутниот светски бестселер на “ Џим Колинс, “Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pubо lisher од Скопје, од вторник ќе може да го а проследите на порталот на Капитал Медиа Гроуп во повеќе продолженија. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил и,, список од речиси 1500 глобални компании, во потрага по оние што покажале изклучителни резултати со текот на времето. Конечно списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет – откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Книгата “Од добри кон одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три, во ГТЦ, Скопје.

ГЛАВА 6: ПОРАСТ ВО ПЕРИОД НА ТУРБУЛЕНЦИЈA

Поставете цел и почнете денес!

Ако сме ја постигнале нашата поставена цел, Хаотика сега им дава на деловните лидери еден систем на алатки за успешно пловење низ несигурните води со кои ќе продолжат да се соочуваат сите бизниси во ова ново време, периодот на турбуленција

К

ако што го почнавме нашето истра ж ување на турбуленцијата и на хаосот, се надевавме дека Хаотика ќе им помогне на деловните лидери да развијат едно поостро чувство за новите предизвици што стојат пред нив и нивните компании како што почнуваат да ја сфаќаат и да веруваат во нашата нова нормалност - зголемена турбуленција и хаос. Заради излегување на крај со новата средина, ги откривме многуте фактори што создаваат турбуленција, која бара од деловните лидери да прифатат нови стратегиски однесувања ако сакаат да ја намалат својата ранливост и брзо и систематски да ги зголемат своите можности. Покажавме како компаниите мора да ги избалансираат краткорочните и долгорочните размислувања во развивањето на своите стратегии; како мора да ги одрж уваат и засилуваат главните фактори што влијаат врз нивната репутација; како можат да создадат

Ф

ИЛИП КОТЛЕР, кого многумина го сметаат за татко на модерниот маркетинг, е еден од светските најистакнати експерти за стратешката практика на маркетингот и беше прогласен за прв лидер во маркетиншка смисла од страна на Американската маркетиншка асоцијација. Како истакнат професор по меѓународен маркетинг на Факултетот за менаџмент Келог на Универзитетот во Нортвестерн, Котлер истражува во стратегискиот маркетинг, иновацијата, потрошувачкиот маркетинг, деловниот маркетинг, маркетингот на услуги, дистрибуцијата, електронскиот маркетинг и општествениот маркетинг. Беше консултант во Ај-би-ем, Бенк оф Америка, Мерк, Форд, Џенерал електрик, Ханивел и во многу други компании. Живее во Гленко, Илиноис. ОН А. КАСЛИОНЕ е еден од најстручните светски бизнисстратези, којшто работи како советник на бројни компании на големи и средни пазари и којшто спроведе стратегии за развивање глобален бизнис во 88 земји на шест континенти. Тој е основач, претседател и главен извршен директор на ГПЦ Бизнис капитал ЛЛЦ, консултантска фирма за интеграции и аквизиции. Живее во Лејк Форест, Илиноис.

Џ

компанија кон која луѓето ќе се чувствуваат верни и вистински ќе им недостига ако исчезне; и како создавањето клиенти поборници е сигурен начин да се создаде позитивно информирање од уста на уста со што ќе се привлечат и добијат нови клиенти.

Корпоративна општествена одговорност (КОО) и еколошка одржливост (ЕО)

Дали компаниите што практикуваат корпоративна општествена одговорност и еколошка одржливост се склони да живеат подолго? Ние го забележавме зголемениот интерес на компаниите да покажат дека се хумани и дека се грижат за средината и за општествените проблеми. На пример, Американ експрес (American Express), Авон (Avon), Бен и Џерис (Ben & Jerry’s) и Боди шоп (The Body Shop) значително се посветија на општествените програми. Овие компании веруваат дека прават нешто вредно, дека нивните придонеси се ценети и дека обезбедуваат одредена основа за да бидат претпочитани од клиентите ако другите нешта се еднакви кај конкурентите. Другите се бореа за општествената кауза што ги доближува дури и повеќе до пазарот. Меѓу компаниите што ја покажаа својата посветеност на општествената одговорност и на општествената кауза за кои се борат се: Компанија и општествена кауза Алеве (Aleve) Артритис Авон (Avon) Рак на дојка Бест бај (Best Buy) Рециклирање употребена електроника Бритиш ервејс (British Airways) Деца со посебни потреби Џенерал милс (General Mills) Подобра исхрана Џенерал моторс (General Motors) Безбедност во сообраќајот Хоум дипоу (Home Depot) Хабитат за човештвото Крафт фудс (Kraft Foods) Намалување преголема тежина

Леви Штраус (Levi Strauss) Спречување на сида Моторола (Motorola) Намалување цврст отпад Пепси кола (Pepsi- Cola) Да се биде активен Шел (Shell) Расчистување на брегот Старбакс (Starbucks) Заштита на тропските дождовни шуми Но, во периодот на турбуленција и, особено во период на финансиска криза, компаниите, веројатно, повторно ќе ги разгледаат овие заложби или ќе го намалат финансирањето на општественокорисни проекти. Еве во кој правец овие компании треба да продолжат внимателно. Тие постигнале одреден позитивен имиџ за грижата што ја посветуваат. Целосното напуштање на овие заложби би можело да ги измени ставовите на клиентите и на другите засегнати страни. Тие би ги напуштале вредните добротворни о р ганиз ац ии в о вр еме ко га на тие организации најмногу им требаат пари. Ако тоа излезе во печат, оваа вест би можела да создаде негативни чувства. Секако, ако една компанија има валидна причина за прекинување на поддршката на пример, ако открила дека парите не се мудро потрошени или дека добротворната установа има проблематично водство - може со чиста совест да го прекине финансирањето. Но, ако компанијата сè уште чувствува дека финансирањето на одредена организација води до добри резултати, таа, можеби, ќе сака да намали само дел од финансирањето, но не и да ја повлече целата поддршка.

Етичко и автентично однесување

Со тек на времето компаниите здобиваат различни репу тации за етичко и за автентично однесување. Најголем дел од набљудувачите ќе речат дека Џенерал електрик (General Electric), Ај-Би-Ем (IBM) и Проктер и Гембл (Procter & Gamble) имаат етичко однесување вградено во душата на нивната компанија. Тие зависат не само од усовршувањето и интернализацијата, туку и од објавувањето јасна група директиви и правила. Некој може да рече и дека овие компании имаат „автентичност“. Тие си го

знаат својот идентитет; тие се отворени во својата активност. Тие сакаат да направат разлика меѓу нив и непостојаните фирми, финансиски манипулатори водени од алчност и тие што крадат пари или ги мамат своите засегнати страни. Во текот на периоди на турбуленција се јавува искушение да се штеди на ветувања и плаќања и да се прави с$ што е потребно за да се „спаси бродот“. Поранешниот шеф за набавки во Џенерал моторс (General Motors), Хозе Игнацио Лопез де Ариортуа, подоцна беше обвинет за проневера на трговски тајни откако ја напушти компанијата во 1992 година за да се вработи во Фолксваген. Лопез, со прекар Супер Лопез затоа што му немаше рамен во кратењето на трошоците во Џенерал моторс, ќе му се јавел на снабдувачот на делови навечер и ќе му кажел, „Ние премногу ти плаќаме. Сакаме да ја намалиме договорената цена за 15 проценти. Ќе ти се јавам за еден час за да ја добијам твојата согласност“. Снабдувачот на делови, кој бил шокиран, немал друг избор освен да се согласи. Но, овој третман создаде нерасположение кај снабдувачите на делови на ГМ. Како резултат на тоа, тие станаа внимателни во своите зделки со ГМ и им даваа предност на Форд и на Крајслер кога мораа да снабдуваат делови за големата тројка. „Скалпирањето“ на снабдувачите или клиентите за да се здобие привремена предност речиси секогаш лошо се враќа и ù штети на краткорочно водената компанија. Така, внатрешното и надворешното однесување на една компанија остава завет што влијае врз идните начини на размислување и однесувања на засегнатите страни кон компанијата. Често ова го обелоденува отсуството на автентичност на компанијата, квалитет што станува с$ поважен за клиентите. Во својата книга Автентичност: Што, навистина, сакаат клиентите (Authenticity: What Consumers Really Want) Џејмс Гилмор и Џозеф Пајн го опишуваат овој растечки тренд, „Во нашиот свет с$ повеќе воден од искуството, клиентите копнеат по тоа што е автентично. Тоа е парадокс на денешната економија на искуство (Experience Economy): Колку понеприродно изгледа светот, толку сите ние повеќе го бараме тоа што е вистинско. Како што реалноста е ограничена, изменета и комерцијализирана, клиентите реагираат на тоа што е привлечно, лично, незаборавно - и, пред с$, автентично. Ако клиентите не ги гледаат вашите понуди како реални, ќе бидете жигосани како неавтентични - лажни! - и ќе ризикувате да го загубите кредибилитетот, клиентите и, на крајот, продажбата“. Но, што е автентично? Гилмор и Пајн дефинираат што значи автентич¬носта за постмодерниот потрошувач и како компаниите можат да ги пласираат нивните понуди како „навистина реални“. Заради поместувањето кон тоа што Гилмор и Пајн го нарекоа „економија на искуство“, производите и услугите повеќе не се само тоа што компаниите ќе го создаваат и продаваат; денешните потрошувачи и бизниси сакаат искуства - настани кои се паметат и кои лично ги ангажираат. А, во еден свет што с$ повеќе е исполнет со обмислени, сензационално поставени настани и обезличени трансакции, потрошувачите и бизнисите се решаваат да купат нешто врз основа на тоа колку една понуда ја забележуваат како реална. Задачата на бизнисот денес, особено кога секоја и сите компании се распарчени од турбуленцијата, с$ повеќе станува тој да биде реален, оригинален, вистински, искрен и автентичен.

КРАЈ

К О

М

Е

Р

Ц

И

Ј

А

Л

Е

Н

О

Г Л

А С

27 JUNI SPECIJALNA EDICIJA

KAPITAL TOP 200

NAJGOLEMI I NAJUSPE[NI

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva sedmata godi{na edicija KAPITAL 200 NAJGOLEMI I NAJUSPE[NI, vo koja }e bidat rangirani i analizirani 200 –te najgolemi i najuspe{ni kompanii vo Makedonija.

angiraweto na 200-te najgolemi i najuspe{ni kompanii }e bide napraveno spored vrednosta na ostvarenite vkupni prihodi i ostvareniot neto profit vo 2011 godina, a pokraj glavnite rangirawa kompaniite }e bidat analizirani i spored goleminata na aktivata i kapitalot, brojot na vraboteni i glavnite pokazateli za profitabilnost i uspe{nost vo raboteweto.

Vo prilog na rangirawata vo Edicijata }e bidat vklu~eni i pove}e analizi na podatocite i indikatorite za uspe{nost i efikasnost vo raboteweto na kompaniite i vo slednive sektori: Prehranbena industrija Telekomunikacii Metalurgija Energetika Trgovija i distribucija Grade`na industrija Site rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revidirani podatoci obezbedeni od oficijalni institucii vo R.Makedonija.

Pokraj rangirawata i analizite na rabotewteto na kompaniite vo izminatata 2011 godina, vo edicijata }e bidat objaveni pove}e tekstovi, analizi i kolumni koi treba da dadat odgovori i re{enija za polesno kreirawe na ekonomskata politika: Makedonskata ekonomija gi pre`ivuva najte{kite denovi. Koi se scenarijata za spas?

Kako da se spasat kompaniite od nelikvidnosta?

Dali e sega vreme za {tedewe i kratewe tro{oci?

Najgolemite predizvici i problemi na kompaniite

R

NAJUSPE[NI }e im bide korisna i na kompaniite, na bankite, na marketing agenciite, na mediumite i na doma{nite, kako i na stranskite kompanii da nosat mnogu podobri biznis odluki.

Veruvame deka edicijata Kapital 200 NAJGOLEMI I

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: mihajlovska@kapital.com.mk tel: 02 3298 110; faks: 02 3298 111 lice za kontakt: Gordana Mihajlovska