553-25.06.2012

понеделник.25 јуни 2012 саб. max. 350 C min. 190 C

нед. max. 340 C min. 170 C

пон. max. 3410 C min. 160 C

МБИ 10

1.899,51

-0,88%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.810,48

0,00%

ОМБ

118,99

0,00%

ЕМУ

€

61,64

САД

$

48,65

Курсна листа на Народна банка на Македонија

АНдоНИС САМАРАС – како конзервативецот успеа да & се „вовлече“ на Европа? }7 до каде ли ќе тоне Суровината на македонското преработувачите во Собрание? }6 рацете на МБПР }4-5

НЕ госпоѓо Меркел }12-13

Регулаторната комисија за енергетика одобрува спорни правилници?! }10-11

во СРЕдА

www.kapital.mk

број 553 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

НАРАчКИтЕ од СтРАНСтво СЕ отКАжувААт! ЌЕ ИМА лИ МЕРКИ зА СПАС НА СтоПАНСтвото? 2-3 стр.

В.Британија

£

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

ИЗЈАВА НА ДЕНОТ > БРОЈКА

“ 150

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

www.kapital.mk

За неколку дена ќе се знае судбината на еврозоната, но постои сериозна опасност за апокалиптичен исход смртоносната спирала да почне да се одмотува.

МАРИО МОНТИ

премиер на Италија

понеделник 25/06/2012

КОМЕНТАР

Соња Јованова Наумовска s.jovanova@kapital.com.mk

Што му треба на бизнисот?

В

тората половина од годината, за жал, нема да ја промени економската слика во државата. Напротив, состојбите во економијата ќе се влошуваат и тоа го кажуваат сите. Нарачките од странство се намалуваат, извозот паѓа, а паѓа и индустриското производство. Домашните извозници први алармираат дека ќе има криза. Домашните компании се жалат и на општата неликвидност во земјата, од која, се чини, нема излез, а се плашат од рецесијата, која најверојатно ќе ја зафати цела Европа. Но, не затоа што на сите нив им е многу важна Европа, туку затоа што не гледаат дека дома се прави нешто за да се стимулира стопанството. И при такви услови, повторно се актуализираат двата златни збора - „антикризни мерки“. Тука нема промени, компаниите бараат државата да се раздолжи кон нив и да им помогне да се раздолжат меѓусебе. Бараат и реакција на галопирачкиот раст на цената на енергенсите. Владата да им помогне со намалување на акцизите на одредени нафтени деривати и конечно да донесе природен гас, со што значајно ќе се намали цената на енергенсите. Но, исто така, бараат и државата конечно да ги стави во иста позиција во која се наоѓаат странските инвеститори, давајќи им ги сите поволности што ги уживаат странците. И ова е клучно барање, кое не само може да помогне во услови на криза, туку може и значително да ја помогне целата економија. Зошто е тоа така? Во Македонија странските инвеститори добиваат награда и стимулација за нивната инвестиција од државниот буџет, а домашните инвеститори, кои го полнат буџетот и кои вработуваат многу повеќе луѓе, не добиваат никаква поддршка. И тоа мора да се смени. Особено во услови на криза мора да се стимулира домашното производство. Нека се почне од државните тендери. Наместо постојано да се бираат странски фирми да ги снабдуваат училиштата, градинките и државните институции, може да се стимулираат домашните компании. Така не само што ќе се подигне свеста за користење домашни производи, туку и ќе се инвестира во целата економија. Во услови кога менаџерите прават с$ што можат за да ги намалат трошоците и да го ублажат ударот од кризата, Владата мора да најде начин да им излезе во пресрет и овој пат да донесе вистински антикризни мерки.

“

2 НАВИГАТОР

WWW.KAPITAL.MK

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

средношколци од Скопје во изминатите 40 години го посетиле градот Темпи во американската држава Аризона и исто толку студенти од Темпи престојувале во Скопје. Оваа размена на ученици е дел од збратимувањето на двата града што се случи во 1971 година. Скопје е првиот град од Источна Европа што се збратимил со град од Америка, а збратимувањето претставува историски чин на зближување на Западот и на Истокот.

M

акедонскиот јазик, покрај англискиот јазик, во Австралија е четврти најголем европски јазик кој се зборува во земјата. Австралиското биро за статистика ова му го соопшти на почесниот конзул Зоран Ќосески. Македонската заедница е деветта најголема европска заедница во Австралија, со 93.571 луѓе, од кои најголема концентрација, 42.079, има во Мелбурн, по Сиднеј, Перт... Според податоците од Државниот завод за статистика пак, 884.046 евра е вредноста на извозот на македонските производи во Австралија во првите четири месеци од оваа година. Македонија во Австралија најмногу извезува сирење, вафли и обланди, корнишони, конзервирани пиперки, ајвар и вино. Но, сепак, тоа се мали количини со оглед на фактот дека во Австралија има голема македонска дијаспора, која според последните податоци, се состои од 93.570 жители. Излегува дека на секој Македонец доаѓаат по само 9,4 евра.

Нарачките од странство се откажуваат! Ќе има ли мерки за спас на стопанството? Втората половина од годината ќе биде тешка за извозниците, особено бидејќи голем дел од нарачките се откажани или се намалуваат. Во делот на металургијата се смета дека ќе има најголеми турбуленции, најмногу поради падот на цената на металите и намалувањето на нарачките Соња Јованова Наумовска

З

s.jovanova@kapital.com.mk

аштита на домашното производство, решавање на проблемот со неликвидноста и поддршка на извозно ориентираните компании се барањата на компаниите, кои директно му беа посочени на Управниот одбор на Стопанската комора на Македонија во рамките на серијата посети на домашни компании, чија цел е да се согледаат реалните состојби во кои функционираат компаниите. Претседателот на Комората, Бранко Азески, потенцираше дека во шпицот на активности,

извозните копании имаат работа и за наредните неколку месеци, но не ја исклучи можноста втората половина од годината кризната состојба во повеќе домашни компании да се продлабочи, особено по очекувањата за намалување на нарачките. Затоа, смета Азески, извозните компании мора да имаат приоритет за поддршка, бидејќи за мала и затворена економија, како домашната, единствено тие можат да придонесат за посериозен економски раст. Во Комората веќе имаат дефинирано мерки како да се поддржат извозниците, на долг и краток рок, при што и во двата случаи неопходна е

реализација на инфраструктурните проекти и регулирање на цената на енергенсите кои во последниот период значително ја намалуваат конкурентноста на македонските производи. „Се очекува намалување на нарачките до крајот на годината, оти цела Европа ќе влезе во рецесија. Компаниите ги имаат навестувањата од нивните партнери. Во овој момент треба да бидеме подготвени и да ги пресретнеме тие показатели, а не да ги чекаме статистичките податоци со три месеци задоцнување и потоа да регираме. Искуствата покажуваат дека информациите од компаниите се најсериозен индикатор за влошување на состојбите“, вели Азески. Тој најави дека во наредниот период ќе имаат разговори со Владата и со Народната банка околу наоѓање мерки за расчистување на долговите на држвата кон компаниите, но и да се согледаат искуствата во соседните земји во делот на пребивање на долговите меѓу компаниите и подобрување на ликвидноста. „Предлози имаме, волја има и кај Владата и НБРМ и предлагаме да се преземат мерки оти тие се неопходни во услови кога знаеме дека внатрешнто задолжување е големо“, вели Азески.

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija...

Македонскиот јазик четврти европски јазик кој се зборува во Австралија

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

3 Ќе расте задолженоста на кредитни картички

> БРОЈКА

Н

1.113

пловни објекти се евидентирани во Македонија заклучно со минатиот месец, од кои 872 имаат важечка дозвола за пловидба, објави Министерството за транспорт и врски. Според Капетанијата на пристаништата, важечка дозвола имаат 436 чамци, 50 скутери, 171 глисер и 215 останати пловила од категоријата чамец. Од пловните објекти од категорија брод потврдена е способноста за пловидба за три пловни објекти во Охридското Езеро, од кои два се со носивост од 150 патнички места, а еден од категоријата брод е со капацитет од 80 патнички места.

ародната банка донесе одлука да ја укине мерката за ограничување на кредитирањето со кредитни картички и дозволување минуси на тековните сметки што ја воведе пред две години. Тогаш, во екот на кризата, Народната банка им нареди на банките да одвојуваат повеќе пари како покритие за секоја издадена кредитна картичка и дозволен минус, со што требаше да се ограничи овој вид кредитирање. Сега, со укинувањето, се очекува дека задолжувањето со кредитни картички и пробивање на салдото на тековната сметка дополнително ќе се зголеми. Долговите на граѓаните од кредитните картички, заклучно со април достигнаа речиси 200 милиони евра, додека пак минусите на тековните сметки изнесуваат 75 милиони евра. Поради важењето на оваа мерка, растот на овој вид кредитирање беше минимален. Банкарите оценуваат дека во следниот период може да се очекува зголемување на кредитирањето со картички, но сепак, коментираат дека банките ќе бидат претпазливи поради кризата во која се наоѓа домашната економија, односно загрозениот животен стандард на граѓаните.

> БРОЈКА

12

општини во следните неколку месеци ќе утврдат како да се борат против корупцијата, односно како да ги унапредат и промовираат принципите на транспарентност, одговорност и професионализам. Градоначалници од Велес, Гостивар, Струмица, Кавадарци, Гевгелија, Кочани, Дебар, Свети Николе, Кратово, Петровец, Брвеница и Аеродром потпишаа Меморандум за соработка со Државната комисија за спречување корупција и Програмата за развој на Обединетите нации (УНДП), обврзувајќи се дека ќе воведат системи на интегритет во нивните општини.

лидери

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЧАД ХАРЛИ

С

екоја година платформата Јутјуб бележи с$ поголема посетеност и количина на испратени видеосодржини, така што сега месечно има над 800 милиони корисници

КРИСТИЈАНО РОНАЛДО

Ј

а покажа својата големина и со гол ја обезбеди победата на Португалија над Чешка на ЕУРО 2012, со што неговата репрезентација оди во полуфиналето

Бизнис-секторот бара нови антикризни мерки!

Потребата од нови антикризни мерки ја истакна и главниот менаџер на Факом, компанија за производство на челични конструкции, кој побара посебна помош да & се даде на металопреработувачката индустрија во земјава. „Бараме подигнување на статусот на металопреработувачката индустрија имајќи предвид дека ние сме мал пазар за челичната конструкција и имаме мала искористеност од 2-3 килограми по жител. На прсти се бројат објектите изградени со челични конструкции, како ГТЦ, Националната арена, железничката станица, Мостот

на уметноста. Ние ја имаме целокупната база за развој на индустријата, тука е Макстил со лимовите, ИГМ или ФЗЦ Куманово со цевки, што значи овој сектор заслужува да биде поддржан“, вели Златко Симоновски, генерален менаџер на Факом. Токму во делот на металургијата се смета дека втората половина од годната ќе има најголеми турбуленции, бидејќи падот на цената на металите и на нарачките може да предизвика нарушувања во овој сектор. Текстилниот сектор, засега, останува без поголеми потреси, бидејќи компаниите имале обезбедено нарачки за тековниот период. Управниот одбор на Комората ја посети и најголемата фабрика за чевли Баргала во Штип, каде што исто така беше истакнато

БРАНКО АЗЕСКИ

претседател на Стопанската комора на Македонија

Будно ја следиме состојбата и ако има потреба од дополнителни мерки, тогаш ќе го вклучиме нашето барање за вертикална интервенција во неколку сектори кои се ’рбетот на домашната економија за да не се дозволи влез во рецесијата. При првата криза ние не применивме вертикални мерки, иако цел свет ги применуваше и затоа сакаме сега да инсистираме на таква мерка. Сега засега бараме и други начини за подобрување на ликвидноста и можност за намалување на трошоците за енергенсите кои се пречка за конкурентноста на домашните производи.

дека е неопходна државна помош за да нема поголеми последици од кризата, но и да се спречи отпуштањето работници и намалувањето на производството. Директорот на Баргала, Костадин Барзов, потенцираше дека македонските компании кои го обезбедуваат девизниот прилив и обезбедуваат вработувања на илјадници работници мора да имаат ист третман со странските инвеститори. Делегацијата од Стопанската комора досега посети неколку извозно ориентирани компании, Макпрогрес од Виница, Бомекс рефрактори од Пехчево, текстилна компанија Палтекс од Делчево. Во иднина се планира и посета на компании од Струмичкиот регион и Повардарието.

ЗЛАТКО СИМОНОВСКИ

не им беше денот

ИГОР ИВАНОВСКИ

С

о самото тоа што пратениците на СДСМ излегоа од седница, оставија простор новиот закон за лустрација да помине без никаква дебата и без ниеден глас против

генерален директор на Факом

Бараме подигнување на статусот на металопреработувачката индустрија, имајќи предвид дека сме мал пазар и дека за челичната конструкција имаме мала искористеност од 2-3 килограми по жител. На прсти се бројат објектите изградени со челични конструкции, како на пример, ГТЦ, Националната арена, железничката станица, Мостот на уметноста. Ние ја имаме целокупната база за развој на индустријата, тука е Макстил со лимовите, ИГМ и ФЗЦ од Куманово со цевки и сметам дека имаме потенцијал.

Благодарение на активностите на холандската амбасада во Македонија, Детската клиника во Скопје ќе набави опрема за првиот педијатриски ургентен центар. Парите се собрани во хуманитарната акција „Можеш ако сакаш“, одржана во Маврово, МАРИЕТ преку продажба на маици, автобуски билети, ШуРМАН билети за учество во маратон и полумаратон во планински велосипедизам, билети за лотарија и други предмети. Ова е само една од бројните хуманитарни акции под слоганот „Можеш ако сакаш“ на Амбасадата на Кралството Холандија во Македонија, а средствата се насочуваат кон клучните проблеми со кои се соочуваат македонските граѓани. Со ваквата традиционална активност на холандските амбасадори и амбасадорската Шурман останува доследна на идејата да се развива активно граѓанство и општествена одговорност на претпријатијата.

_

ГуБИТНИК Министерот за финансии на Кипар, Васос Шиарли, деновие е под силен притисок дали неговата земја ќе избегне банкрот, односно дали ќе добие помош од најмалку 1,8 милијарди евра само за рекапитализација на втората по големина банка во земјата, која е сериозно погодена со отпишувањето ВАСОС на дел од грчкиот долг. ШИАРЛИ Медиумите пишуваат дека само прашање на часови е кога Кипар ќе поднесе барање за помош од Европскиот фонд за финансиска стабилност. Состојбата на Кипар се влошува и во такви услови се очекува бонитетната агенција Фич да го намали кредитниот рејтинг на земјата на ниво на „ѓубре“, што би значело статус на „висок ризик“. Најновите информации се дека Кипар уште денска или утре, ќе поднесе барање до Брисел за доделување финансиска помош. Одлуката за ваквата молба ќе зависи и од одговорот на барањето за кредит доставено до Москва.

мисла на денот

КЕНЕТ ЛуИС

М

удис ги намали кредитните рејтинзи на 15 големи западни банки, меѓу кои и на Банката на Америка, иако САД исплива од длабоката финансиска криза

ОтсекОгаш знаев дека треба да бидам бОгат. ЛуѓетО кОи имаат визија никОгаш не треба да се пЛашат за иднината.

Ворен Бафет светски познат инвеститор

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

навигатор график на денот...

извршени градежни работи во објекти за домување градени од деловни субјекти лани (број на градежни објекти) 0

50

100

150

200

350

400

извор: Државен завод за статистика

450

500 (вредност на извршените градежни работи)

15 милиони денари

177

Источен

742.830 денари

151

Југозападен

1 милион денари

163

Југоисточен

883.527 денари

203

Пелагониски

3.3 милиони денари

60

Полошки

В

300

182

Вардарски

Североисточен

250

фото на денот...

322.719 денари

35

394.717 денари

470

Скопски

7.5 милиони денари

о Скопскиот и во Полошкиот регион лани најмногу се изградија објекти за домување од страна на градежните фирми. Најмалку згради пак, лани се изградени во Североисточниот и во Вардарскиот регион. Според податоците на Државниот завод за статистика, лани градежните компани изградиле 1.441 згради (855 станови), вредни 244,7 милиони евра.

светот низ медиумите...

Vecernje novosti

нема ема крај на комбинаториките за новата влада во Србија. Белградскиот весник прогнозира дека се блиижи крајот на голготата на тадиќ наречена формирање на новата влада, чии контури конечно се оцртуваат.

lll

С

копјани маршираа за намалување на загаденоста на воздухот, во организација на граѓанската иницијатива Гоу грин и Сојузот на извидници на Македонија. Акцијата е апел за намалување на аерозагаденоста и за преземање мерки од страна на одговорните чинители за намалување на штетните емисии во воздухот. Со маршот ќе се испратат пораки кон надлежната власт, индустријата (загадувачите) и кон граѓаните.

Суровината на прера во рацете на МБПР

Jornal do Commercio намалувањето на рејтингот на големите банки е главна тема на клучните светски медиуми. Бразилскиот весник коментира дека светската економија е во маѓепсан круг од кој засега не се гледа излезот.

lll

Gulf News

Циа јавно ги вооружува и ги тренира бунтовниците во Сирија, според дубајскиот весник, чии аналитичари не се оптимисти за скорешно затворање на сириското прашање. Стабилизација на Сирија е важна за регионот, кој е во една од најнапнатите ситуации по втората заливска војна.

lll

Македонските преработувачи лани извезле производи во вредност од 42,3 милиони евра, што е 2,5 милиони евра повеќе од лани.

The Toronto Star

криминалот е опасен и во канада, земја која важи за една од најмирните држави во светот. Според весникот, италијанските криминални групи царуваат во изолирани делови од торонто, како што беше случај во Њујорк на средината на минатиот век.

lll

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

ГУБИТНИК: Иван Мирчевски, директор на Канал 5 телевизија

2

Миграцијата кон Скопје го уништува животот во главниот град

3

За три месеци одземени 60 возила од нелегални превозници во Скопје

4

Стап и морков за невработените

Македонската асоцијација на преработувачи се соочува со намалена ликвидност поради задоцнетите плаќања од европските партнери и бараат побрз пристап до кредитите од МБПР александра Спасевска

К

spasevska@kapital.com.mk

ако резултат на намалената побарувачка и нередовното плаќање од странските партнери, преработувачките компании бараат кредитната линија од Македонската банка за поддршка и развојот од 10,7 милиони евра да стигне до нив пред откупната сезона. Во услови на намалена ликвидност и недостиг од обртни средства, менаџерите на најголемите преработувачки капацитети во државата алармираат дека евтините кредити им се неопходни за да можат да купат суровина за производство во претојната сезона. „Финансискиот проблем на Унијата се прелева и во

Македонија, се продолжуваат роковите на плаќање, поради што може да се намалат извозните количини, а сето тоа влијае врз извозот на индустријата“, истакна Сашо Ристески, претседател на Македонската асоцијација на преработувачи (МАП), на презентацијата на резултатите од работењето на индустријата во 2011 година. Тој истакна дека според податоците, преработувачката индустрија лани го зголемила извозот, а побарувачката за македонски преработки константно е во нагорна линија. „Македонските производи имаат добар имиџ, посебно на регионалните пазари, кои се значаен извозен пазар. Побарувачката не е проблематична, туку условите на плаќање ќе станат проблематични. Релативно ниската продажна цена која ја постигнуваме на европските пазари ќе резултира со

Лани извозот пораснал за 2,5 милиони евра

С

поред податоците на МАП, во структурата на откупот на земјоделски производи доминираат производи на база на црвена пиперка, со над 53% од вкупните откупени количини лани. Над 50% од производството се пласира во земјите од ЕУ, каде што од година се зголемуваат и вредноста и количината на извезените производи. Лани вкупниот извоз во преработувачката индустрија изнесуваше 42,3 милиони евра, што во споредба со 2010 година, кога беше помалку од 40 милиони евра, е вредносно зголемување од 2,5 милиони евра. Во производството конзервираните производи учествуваат со 76%. Просечната продажна цена на производите изнесува 1,05 евра за килограм кај зеленчукот и 1,20 евра кај овошјето. Според анализата на МАП, растот на индустријата годинава најмногу ќе зависи од капацитетите на компаниите да се справат со кризата, како и поддршката од банките. намалување на профитите на компаниите, а при недостиг од обртен капитал, ќе се одрази нефативно врз финансирањето на производството оваа сезона“, истакна Ристески.

За разлика од очекувањата за годинава, според анализата на МАП, иако перформансите на целата индустрија од година во година се с$ подобри, недостигот од обртни средства за

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

2.800 2.600

60 Секунди Брифинг

2.400

проЦенки...

3 факти за...

201 4.030 407.042

милион евра вредат изградените згради лани од страна на физички лица, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика

станбени згради (4.419 станови) лани изградија физички лица во земјава

квадратни метри е вкупната површина на изградените станови лани во Македонија од страна на физичките лица

гвидо веСтервеЛе

министер за надворешни работи на Германија

кризата покажува дека мора да ја забрзаме интеграцијата

Г

ерманскиот министер Вестервеле изјави дека должничката криза во еврозоната покажува дека Европа треба да ја забрза интеграцијата и да тргне по патот кој би ги смирил пазарите. „Завршувањето на европскиот проект е клучна мерка за враќање на довербата, како и за надминување на должничката криза. Креирањето единствена валута без доволно усогласување на економската и на финансиската политика на земјите од еврозоната би било грешка, а решението лежи во посветеноста на доведување на таа работа при крај“, изјави Вестервеле. Тој додаде дека ниту еден инвеститор нема да се обложи на Европа, доколку таа не верува во себе.

аботувачите 42,3

евра е просечната цена за килограм конзервиран зеленчук пласиран на европските пазари финансирање на производството станува с$ посериозен проблем за преработувачките капацитети. Минатата година компаниитечленки на МАП извезле производи во вредност од 42,3 милиони евра, што е 2,5 милиони повеќе споредено со претходната година.

Пристапот до кредити најголем предизвик за преработувачите

Во услови на нередовно плаќање од страна на странските партнери и на с$ позатегната кредитна политика на банките, менаџерите на конзервните компании со нетрпение ги очекуваат кредитните линии на МБПР. Велат дека неликвидноста е најголем проблем во нивното работење. „Најголем проблем кај преработувачките компании е тоа што имаме недостиг од обртни средства, а постојано инвестираме за да ги следиме трендовите и стандардите коишто ги бараат нашите потрошувачи. Секоја година инвестираме во нови погони, хали, производствени линии. Тоа се големи инвестиции, а комерцијалните банки не н$ следат во тоа. Ни бараат големи гаранции и големи хипотеки, а одобруваат мали кредити и со тоа ја девалвираат вредноста на нашите компании“, истакна Момчило Инавовски, сопственик на конзервната компанија Бонум. Според него, на преработувачите им е потребна банка која ќе го следи секторот. „Условите коишто ги бараат банките се многу строги. Не ги одобруваат кредитните барања коишто ни се потребни за да го зголемиме производството, високи се каматите и хипотеката којашто ја бараат. Нешто мора да се смени

Сашо риСтеСки

претседател на МАП

Финансискиот проблем на Унијата се прелева и во Македонија. Се продолжуваат роковите за плаќање, што може да ги намали извозните количини.

години работење одбележа Дирекцијата за заштита на личните податоци, чија цел е да создаде ефективен, ефикасен и одржлив систем за да се обезбеди уште поцврст концепт за заштита на личните податоци во Македонија. За да се обезбеди поголема заштита на личните податоци, нужно мора да се унапреди и легислативата во оваа област.

нови решенија за национални пензии за придонес во културата подели министерката за култура, Елизабета КанческаМилевска. Почнувајќи од 1 јануари годинава, пензии може да добијат уметници и другите стручни работници од областа на заштитата на културното наследство, кои се добитници на наградите „11 Октомври“, „Свети Климент Охридски“ и „23 Октомври“.

за да можеме уште повеќе да напредуваме“, истакна Ивановски.

Кредитната линија од МБПР достапна за две недели

Директорот на МБПР, Драган Мартиновски, истакна дека следната недела банката треба да го потпише договорот за докапитализација на банката со Министерството за финансии за кредитните линии да бидат достапни најдоцна до првата недела на јули. Според него, пред преработувачката индустрија, како сектор, постојат услови за раст, иако постојат ризици од должничката криза, каде што се пласира над 50% од производството. „Една од нашите задачи е да обезбедиме финансии за компаниите, а во таа насока е и мерката на Владата за докапитализација на МБПР за кредитирање на преработувачката индустрија и земјоделските компании. Првиот кредитен продукт е за преработка на земјоделски производи, а другиот се однесува на откуп и извоз на земјоделски производи“, истакна Мартиновски. Според условите, рокот за враќање на кредитот за набавка на основни средства е пет години, а за обртни средства е 18 месеци. Каматната стапка е 3%, фиксна, а кредитите ќе ги одобрува директно МБПР, а не комерцијалните банки, како што беше досега. Заменик-министерот за земјоделство, Зоран Коњановски, потенцираше дека како резултат на заложбите на Владата, лани е зголемен извозот на македонските преработени земјоделски производи, кои с$ повеќе го освојуваат европскиот пазар.

винарницата Стоби спонзор на фестивалот на античка драма

В

инарницата Стоби втора година по ред ќе биде главен спонзор, односно мецена на Фестивалот на античка драма СТОБИ, кој од 14 до 28 јули ќе се одржи по 11 пат на местото на ископините на древен Стоби. Од винарницата најавија дека согласно со повеќегодишниот договор за финансиска соработка ќе го поддржуваат фестивалот и понатаму, бидејќи имаат обостран бенефит како промоција на винарницата и промовирање на винскиот туризам во регионот. Ема Андрашевска, маркетинг-менаџер на Стоби, вели дека значаен фактор за промоцијата на винарницата претставува нејзиното поврзување со историјата на стариот град Стоби. „Боженственото од локалитетот Стоби е една од главните приказни која сакаме да ја наметнеме на нашите вина за поголем впечаток пред купувачите“, вели Андрашевска. Фестивалот ќе биде отворен на 14 јули со претставата „Антигона“ од Турскиот национален театар, а се најавени вкупно седум премиери.

БиЛ павЛеСки

министер за странски инвестиции

павлески се пофали со инвестиции и со иновации

М

акедонската Влада силно ги поддржува сите напори за градење соодветни перспективи за општество ориентирано кон иновации во согласност со стратегијата Европа 2020 – предводник на иницијативата на Унија на иновации, истакна министерот за странски инвестиции Бил Павлески во своето браќање на форумот „ЕУ-финансирање наспроти инвестиции во иновации и во технологија“ во Брисел. Тој се пофали со фискалните и со макроекономските поволности кои ги нуди Македонија во делот на иновациите, претприемништвото и инвестициите, претставувајќи ја како „една од најконкурентните земји на пазарот на труд во Европа, која поседува висококвалификувана работна сила“.

2.000

1.800 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 04/12

Берза МБи 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

Max. Min.

2.827,62 1.914,62

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК

Прометот Макпетрол на Македонската берза достигна 69.474 евра МБИ 10 од редовното тргување, што 16,850,00 е раст од 27,55% во споредба +520,00 +3,81% со претходниот трговски 1.899,51 ден. Прометот од тргување 2010/2012 Max. со обврзници пак, падна2.827,62 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК МБИ 10 Најголемо Min. 2010/2012 1.914,62 52,56%. учество Топлификација во вкупниот дневен промет НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК имаа акциите на Алкалоид 1.899,51 2.210,00 Скопје со промет од Макпетрол 2010/2012 Max. 2.827,62 МБИ 10 -150,00 -6,62% 1.240.000 денари. Главниот 2010/2012 Min. 1.914,62 МБИ 10 16,850,00 берзански индекс МБИ-10 на МБИ 10 МБИ 10 ниво падна за 0,88%. дневно 1.899,51 +520,00 +3,81% НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК DOW JONES 2010/2012 Max. Макпетрол Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Топлификација 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ

2.827,62 1.914,62 2.827,62 2.827,62 1.914,62 2.827,62 1.914,62 1.914,62

+520,00

+3,81%

2.210,00 16,850,00 16,850,00 16,850,00 16,850,00 +520,00 2.210,00 DOW JONES +520,00 +520,00

НАЈГОЛЕМ МакпетролДОБИТНИК НАЈГОЛЕМ МакпетролДОБИТНИК 13.000 Макпетрол -150,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Макпетрол 12.500 Топлификација +520,00 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500

-6,62% +3,81% +3,81% +3,81% +3,81% -6,62%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -150,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација Топлификација Топлификација DOW JONES

10.500

Топлификација 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

2.210,00 2.210,00 -150,00 2.210,00 2.210,00 -150,00

П

обрз трансфер на стоката од растително потекло, минимално задржување на граничните премини и интензивирање на вкупната трговска размена ќе овозможи Спогодбата за фитосанитарна соработка што ја потпишаа министерот за земјоделство, Љупчо Димовски, и неговиот црногорски колега Тарзан Милошевиќ. „Спогодбата ќе ги интензивира контактите меѓу двете земји во делот на фитосанитарната контрола, со што ќе се олесни транзитот, увозот и извозот на растенија и растителни производи. Ќе овозможи, што е особено битно, и целосно да се прифаќаат извештаите за здравствената состојба на растенијата и нивните производи издадени од акредитираните и лиценцирани лаборатории во Македонија и во Црна Гора“, рече Димовски. Со Спогодбата, чија важност е пет години и потоа автоматски продолжува, практично се отвора т.н. зелена линија или зелен премин, преку кој производите за многу кратко време треба да дојдат до крајните потрошувачи. „Потпишувањето на Спогодбата ќе им ја олесни работата на луѓето кои се занимаваат со бизнис, ќе ја унапреди соработката во областа на растителното производство и трговската размена“, истакна Милошевиќ. Црна Гора минатата година од Македонија увезе земјоделско-прехранбени производи во вредност од околу 12 милиони евра. Меѓу нив доминираа овошјето и зеленчукот, пред с$ доматите и грозјето. Димовски и Милошевиќ договориле двете страни наскоро да потпишат слична спогодба и во делот на ветеринарството. Станало збор и за увоз на црногорска пршута, риба и пиво од македонска страна. Според Милошевиќ, Црна Гора е заинтересирана за инвестиции во преработувачки капацитети и тоа ќе биде една од клучните теми на следниот состанок. „Црна Гора има слободен пристап на пазарите во Русија, Казахстан и Белорусија од 170 милиони жители, кој може да го искористиме заедно со Македонија. Тоа е дополнителен предизвик за македонските производители“, рече Милошевиќ.

17/02

-6,62% -6,62% -6,62% -6,62%

13.500

олеснет македонскиот извоз во Црна гора

01/12

1.899,51 2010/2012 2010/2012

1.899,51 1.899,51 1.899,51 16,850,00

7 9

милиони евра изнесува извозот на компаниите-членки на МАП во 2011

1,05

топ веСти...

2.200

13.000

-150,00 12.500 -150,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

12.634,00 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

+0,48%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.522,77 8,798,35 19/11 1.325,51 2.859,09 6.287,53 750,92

05/10

-0,78% -0,29% 17/02 -0,29% -2,44% -0,88% -0,40% +0,48%

03/01

12.634,00

05/10

19/11

03/01

17/02

На Американската 05/10берза 19/11 цената 03/01 на 17/02 05/10 19/11 03/01 17/02 акциите по втората 07/07 благо 21/08 порасна 05/10 19/11 03/01 17/02 ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ најголема загуба за индексот 12.634,00 Standard & Poor’s 500. Главно, FTSE 100евро 5.522,77 -0,78% евро +0,48% долар Фунта растот се должи на8,798,35 информацијата Nikkei225 -0,29% СТАПКА СТАПКА дека500 Европската централна S&P 1.325,51 банка -0,29% најавува промени во нејзината 12.634,00 Nasdaq -2,44% ДРУГИ ПАЗАРИ 2.859,09 1,2554 1,2429 програма за позајмување.

12.634,00 DAX 6.287,53 ПРОМЕНА -0,88% ПРОМЕНА +0,48% 12.634,00 FTSE 100 5.522,77 -0,78% Индустрискиот индекс Dow Jones TOPIX 750,92 +0,48% -0,40% 12.634,00 -0,4% -0,03% Nikkei225 8,798,35 -0,29% зајакна за 0,43%, додека S&P 500 +0,48% +0,48% -0,29% Nasdaq 2.859,09 -2,44% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 6.287,53 -0,88% ДРУГИ ПАЗАРИ ФЈУЧЕРСИ FTSE 100 5.522,77 -0,78% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 750,92 -0,40% Nikkei225 8,798,35 -0,29% FTSE 100евро 5.522,77 -0,78% евро долар Фунта FTSE 100 5.522,77 -0,78% S&P 500 1.325,51 Nikkei225 8,798,35 -0,29% FTSE 100 5.522,77 -0,78% ЗЛАТО Nikkei225 8,798,35 -0,29% СТАПКА Nasdaq 2.859,09 СТАПКА -2,44% S&P 500 1.325,51 Nikkei225 8,798,35 -0,29% S&P 500 1.325,51 -0,29% ВАЛУТИ DAX 6.287,53 1,2554 -0,88% Nasdaq 2.859,09 -2,44% S&P 500 1.325,51 -0,29% 1,2429 Nasdaq 2.859,09 -2,44% TOPIX 750,92 ПРОМЕНА -0,40% DAX 6.287,53 -0,88% Nasdaq 2.859,09 -2,44% ПРОМЕНА DAX 6.287,53 +0,31% -0,88% евро долар TOPIX 750,92 -0,40% Фунта евро 6.287,53 DAX -0,88% TOPIX 750,92 -0,40% -0,03% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 -0,4% TOPIX 750,92 СТАПКА -0,40% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2554 1,2429 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта S&P 500 1.325,51 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ

други пазари

1.570,30

VALUTI 90,18

£ €

Фунта евро -0,03% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2429

€ $

евро долар -0,4% +1,06% СТАПКА евро долар евро долар

1,2554 1,2554 1,2554 1,2554 -0,4% -0,4% -0,4% -0,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2429 1.570,30 ФЈУЧЕРСИ 1,2429 1,2429 -0,03% -0,03% -0,03% -0,03%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА +0,31% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.570,30 ФЈУЧЕРСИ 90,18 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.570,30 1.570,30 90,18 1.570,30 1.570,30

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

90,18 90,18 90,18 90,18

+0,31% +1,06%

+0,31% +0,31% +1,06% +0,31% +0,31%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент +1,06% +1,06% +1,06% +1,06%

податоЦите Се од претХодниот ден до 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ЛуиС де гиндоС

министер за финансии на Шпанија

“

Шпанија во следните неколку дена официјално ќе побара помош од еврозоната за спасување на банкарскиот сектор.

падна за 2,23%, a индексот Nasdaq падна за 2,44%.

КАПИТАЛ понеделник 25.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика

Бугарија даде жолт картон за Македонија, ни подготвува и црвен

П

о неколку жолти картони, во фудбалски жаргон, Бугарија на Македонија & подготвува црвен картон. Бугарскиот академик Георги Марков вели дека иако земјава заслужува црвен картон, не сакале да бидат како Грците и ова треба да се сфати како сериозно предупредување дека земјава мора да ги исполни европските стандарди. Ова било истакнато на тркалезната маса „Каде се движи Република Македонија“, пренесува њуз.бг. „Да престанат со перење на мозоците на младите генерации преку фалсификување на историјата. Тоа води до една историска дијагноза - да се биде Македонец по националност. Младите секое утро си

зборуваат во огледало - јас сум Македонец, ја мразам Бугарија“, истакна академик Марков. Тој потсети дека македонската нација е создадена по Втората светска војна по рецепт на Титовата коминтерна и врз антибугарска основа. Тој советува дека на земјава & е потребен само еден споменик, а тоа е на Тито, таткото на македонската нација, како што вели Марков. Историската лекција на Марков за Македонците продолжува преку совет имињата на Гоце Делчев, браќата Миладинови, Кирил и Методиј да се променат во историските читанки во македонски Бугари. Според Марков, во Софија има повеќе Македонци отколку во Скопје и потсетува

дека неговиот дедо тврдел дека ако Бугарија не ја изгубела војната, немало да постои македонска нација. Македонската власт е свесна за документите и за историските вистини, вели Марков. Тој додава дека во Македонија да си Македонец е прашање на професија - многу атрактивна за политичари и за академици. Љубомир Иванов, поранешен претседател на Атланскиот клуб, вели дека Бугарија треба да го услови влезот на Македонија во Европската унија со две прашања. „Прво, во македонските учебници по историја да се признае бугарското потекло на Самоил и на другите Бугари и второ, да се прекине дискриминирањето на Бугарите во

македонскиот Устав“, дециден е Иванов. Коста Филипов, поранешен дописник на Бугарската национална телевизија (БНТ), истакнал дека 45 години во земјава нема бугарски весници, а затворено е и дописничкото место на БНТ. Покрај тоа, и единственот обид за отворање книжарница во Скопје во која ќе се продава литература на бугарски јазик пропаднал по само една година. „Така не се покажува интерес за Бугарите во Македонија“, вели Филипов. Лидерот на ВМРО БНД, Красимир Каракачанов, искажа благодарност кон бугарките европратеници Евгени Кирилов, Станимир Илчев и Андреј Ковачев, кои водат активна бугарска политика кон Македонија.

До каде ли ќе тоне македонското Собрание? Скапа гласачка машина која с$ повеќе се претвора во демократски декор - и тој со ниско ниво на практикување - вака аналитичарите ја доживуваат кулминацијата на симптомите кои на Собранието со години му ја ослабуваат политичката моќ Максим Ристески

Х

risteski@kapital.com.mk

ронично доцнење, катастрофална координација, полупразни сали на седниците поради што често нема кворум, комуникација на улично ниво - ова е познатата слика за македонското Собрание што пратениците во последно време како да сакаат да ја „забетонираат“ на темелот на парламентарната демократија во земјава. Впечатокот соодветно го надополнува и третманот што Парламентот го добива од Владата, а с$ повеќе и од новинарите кои воопшто ги нема дури и на некои од пленарните седници. Премиерот по правило доцни најмалку 40 минути на седниците за пратенички прашања, а присуството на одредени министри на комисиските расправи за пратениците е мисловна именка. Но, наспроти тврдењата дека за ваквата ситуација највиновен е премиерот Никола Груевски, и фамозните меници со кои тој наводно ја обезбедил послушноста на најбројните пратеници, оние на ВМРО-ДПМНЕ, се чини дека главен фактор за деградација на Собранието се самите парламентарци, без разлика дали доаѓаат од редовите на власта или на опозицијата. Најсвеж е примерот кога пратениците на СДСМ два дена го попречуваа нормалното функционирање на Собранието поради активности од партиската агенда. Првиот ден наместо во Парламентот беа во Советот на Град Скопје каде што со реквизити и во манир на малолетна навивачка група (свирчиња и тропање по советничките клупи) се обидоа да се спротивстават на одлуката да се преименуваат некои од скопските улици. Следниот ден, иако на дневен ред во Собранието беше точка по нивен предлог, пратениците на СДСМ ја напуштија седницата за да одат на протест што самите го закажале. Собранискиот спикер, Трајко Вељаноски, овојпат со право им забележа дека неодговорно трошат народни пари за патни трошоци и за дневници во ден кога не се на работното место - во Собранието. Потсети и дека просечните трошоци за еднодневна работа на Парламентот изнесуваат 15.000 евра. Неколку дена порано и владејачкото мнозинство си играше политика на сметка на граѓаните, кога пратениците на ДУИ во два наврати не се појавија на седница на Комитетот за односи на заедниците, иако истата беше свикана по нивно барање. Не успеале да договорат со партнерите од ВМРО-ДПМНЕ дали Бадинтер ќе се примени врз здравствената задолжница, па затоа на Комитетот ги немаше ниту едните ниту другите, што

предизвика неколкучасовна блокада на работата на Собранието. На мнозинството откако е конституиран овој парламентарен состав повеќе пати му се има случено да не може да обезбеди кворум, дури и за закони предложени од неговите пратеници или од Владата. А за тоа колку е спуштена долната граница на речникот што се употребува во Парламентот доволно зборуваат епитетите што еден со друг неодамна си ги поделија пратениците Имер Алиу и Џеват Адеми: ѓубре, мајмун, идиот.

Парламентарците се демотивирани зашто решаваат второстепени проблеми

Според искусниот парламентарец и прв претседател на македонското Собрание, Стојан Андов, ова се симптоми на Парламент кој с$ помалку е место каде што се креираат политиките на државата: „Собранието го изгуби своето значење зашто клучните прашања за државата не доаѓаат во него. Ги отвора Владата, и не ги затвора, а притоа Собранието не го консултира. Собранието е тоа што треба да го утврдува правецот на државата, Владата треба да извршува под негова контрола. Во околности кога пратенците треба да расправаат за теми од второстепено значење разбирливо е дека тие не се мотивирани да доаѓаат на пленарните, а уште повеќе на комисиските расправи“, изјави Андов за „Капитал“. Аналитичарот Петар Арсовски останува на

ставот дека ситуацијата во Собранието е огледало на целокупното општество, која во последно време кулминира само затоа што се продлабочуваат сите аспекти на кризата во земјата: „Тоа што се случува е одраз на ситуацијата во општеството која кулминира – криза на вредности, економска, политичка криза. Односот на јавноста и на самите пратеници кон Парламентот е одраз на односот на Владата, но и на опозицијата кон институциите. Пратенците немаат мотив да демонстрираат поголема одговорност и парламентарна култура“, смета Арсовски. Тезата на Андов дека Собранието веќе не е центар на реална политичка моќ и дека решава второстепени прашања најдобро ја потврдуваат самите пратеници кои знаат на седница со сто точки на дневен ред да „штанцаат“ закони во интервали од по три минути, без никој од нив да побара збор. На седницата на која е направено ова мерење, спикерот Вељаноски само за да го прочита дневниот ред потроши време речиси колку за носење на четири закони – 11 минути. Во овој контекст, последното издание на публикацијата „Мојот пратеник“ покажа дека дури една четвртина од 123 пратеници никогаш не се јавиле за збор на пленарна седница! Меѓу нив се и двајца од тројцата пратеници од дијаспората, Павле Саздов и Мики Додовски, кои најмногу ја чинат државата, зашто покрај редовната плата им се покриваат и трошоците за сместување

во Македонија, но и за авионски билети до континентот од кој се избрани и назад, и тоа трипати годишно. Редовни на седниците што се одржале во последните шест месеци од 2011 година биле одвај 30 пратеници. Тоа е така зашто дури и неколкуте парламентарци чии имиња Вељаноски ги чита пред секоја седница (Али Ахмети, Арбен Џафери, Мендух Тачи...) како оправдано (?) отсутни, на крајот од месецот си ја добиваат пратеничката плата од околу 1.000 евра. Кратење на платата е предвидено само за оние кои нема да доаѓаат на работа поради бојкот, и тие за седењето дома ќе добиваат „само“ по 330 евра. Поради антикризните мерки редуцирана е сумата што пратенците ја добиваат како надомест за патни трошоци, па сега оние чиј дом е одалечен повеќе од 10 километри од Собраниската зграда, по оваа ставка добиваат 30% од цената на потрошеното гориво за превоз. Од истите причини им беа укинати и високите дневници кога службено патуваат во странство, па сега можат да сметаат само на авионски билети и хотелско сместување на државна сметка. Уште една од привилегиите што можат да ја уживаат пратениците кои не се реизбрани е апанажа, односно продолженото примање на пратеничката плата од 1.000 евра цела година по завршувањето на нивниот мандат. Апанажа им следува на сите државни функционери кои не да можат да најдат вработување по истекот на мандатот.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ понеделник 25.06.2012

политика 7

Андонис Самарас – како конзервативецот успеа да & се „вовлече“ на Европа? Новиот грчки премиер, Андонис Самарас, кој сега е шеф на новата влада составена од неговата Нова демократија, неговите вечни ривали, ПАСОК и малата Демократска левица, е пред сериозен предизвик да преживее меѓу „чеканот и наковалната“. Самарас треба да балансира меѓу барањата на народот и стегите на европските лидери, кои иако до неодамна го сметаа за остар критичар на нивните идеи за спас на Грција, сега во него видоа помало зло, соочени со опасноста на чело на Грција да застане младиот Алексис Ципрас – човекот што отворено кажа „не“ за пакетот-мерки за штедење Катерина Синадиновска sinadinovska@kapital.com.mk

Ш

есте недели политичка неизвесност во Грција завршија откако лидерот на Нова демократија, Антонис Самарас, даде заклетва за премиер, кој ќе ја води коалиционата влада во обид да ја извади државата од најлошата рецесија што се памети во Атина во изминатиот половина век. Веднаш по заклетвата Самарас повика на „патриотизам, национално единство и доверба“, за заедно со „Божја помош да се осигура дека грчкиот народ ќе излезе од кризата што е можно поскоро“. Но, покрај божјата, јасно е дека сега нему ќе му биде потребна и целата политичка поддршка и помош што може да ја добие, а стравот од неуспех, секако, е присутен откако ниту Јоргос Папандреу, ниту Лукас Пападимос (неговите претходници) не успеаја да направат чекор напред. Од друга страна, коалициските партнери на Самарас не се во најдобра политичка кондиција. Некогаш моќната партија ПАСОК врз себе го привлече гневот на граѓаните за спроведувањето на мерките за штедење во последниот нејзин мандат кога беше на власт, па на изборите освои едвај 13% од гласовите. Сега, Нова демократија и ПАСОК ќе обезбедат парламентарно мнозинство заедно со Демократската левица (мала партија која освои 6% од гласовите). Нова демократија и ПАСОК се дел од „старата политичка гарда“ на Грција. Двете партии се менуваат на власт веќе 38 години и многу Грци сметаат дека токму двете лидерства, кои се практички, династии, ја делат одговорноста за ужасната економска состојба. Самарас зборува како треба да ја „залечи болната нација“, но тој, сепак, се смета за една контроверзна личност која многупати била симбол за раздор. Шеесет и едногодишниот Самарас потекнува од богато семејство на грчки трговци од Александрија, Египет. Се школувал на високобуџетниот Атенс колеџ, каде што се школувале и децата на многу познати грчки бизнисмени. Го освоил грчкиот тинејџерски тениски шампионат кога имал 17 години, а потоа се запишал на колеџот Амхерст, а студирал и на Бизнис-школата на Харвард. За член на грчкиот парламент прв пат е избран на 26-годишна возраст ,како кандидат на Нова демократија. Тогашниот премиер, Константин Мицотакис, го назначува за министер за финансии во 1989 година, а подоцна истата година станува министер за надворешни работи. Онаа карактеристика од неговиот карактер која, во суштина, му правела проблем во текот на целата негова политичка кариера е изразениот национализам, кој Самарас многупати тешко го неутрализира. Можеби имаат влијание и самите негови гени – баба му Пенелопе Делта пишувала патриотски книги за деца. Пенелопе подоцна се самоубила на 27 април, во знак на борба против фашизмот, на денот кога германските тенкови од Третиот рајх влегле во Атина. Како министер за надворешни работи

Кој е Андонис Самарас?

С

амарас е роден на 23 мај 1951 година во Атина, каде што е и школуван на престижниот Атенс колеџ (основан од неговиот прапрадедо Стефанос Делта). Потоа Самарас студира економија на колеџот Амхерст, а во 1976 година зема диплома и на Харвард. Тој е син на познатиот професор по кардиологија и доктор Константинос Самарас. Неговата баба Пенелопе Делта пак, била позната писателка. Брат му Александар е архитект, а во политиката е активен и неговиот чичко, Јоргос Самарас, кој во педесеттите години бил активен член на грчкиот парламент. тој остана запаметен токму по ставовите пласирани во врска со Македонија и спорот за името, со пласирање на неговите позиции дека Македонија е име што е недозволено да се користи од страна на „малата поранешна југословенска република“. Ставовите на Самарас за Македонија се токму оние на кои тој ја изгради својата кариера како шеф на грчката дипломатија, а и години потоа остана актуелен по ставовите кои ги пласираше додека во Македонија беснееше конфликтот од 2001 година. Самарас тогаш кажа дека нема потреба Атина да брза со наоѓање компромис со северниот сосед, оти „кај и да е Скопје ќе се распадне“, па во корист на Атина е да не брза со решение. Токму таа негова бескомпромисност во многу наврати и во многу политички ситуации го дистанцира од Нова демократија, каде што без разлика колку партијата била конзервативна, неговите непопустливи позиции не поминуваа. Во 1992 година Самарас ја напушта Нова демократија и тогаш ја формира малата партија Политичка пролет, која ефективно ја урива Владата на Мицотакис. С$ до 2004 година Самарас, едноставно, се сметаше за „непожелен“ во Нова демократија. Но, откако Политичка пролет пропадна, Самарас се врати од каде и што дојде, па пет години подоцна, во 2009 година, успева и да ја победи ќерката на Мицотакис, Дора Бакојани (поранешна министерка за надворешни работи и поранешен градоначалник на Атина), на внатрепартиските избори и станува лидер на партијата. Веднаш потоа Бакојани ја напушти Нова демократија, откако се гласаше против мерките за штедење, но и Бакојани по мајските избори се врати назад. Тоа што Самарас успеа да го направи (како лидер на опозиција кога на власт беше Јоргос Папандреу како лидер на ПАСОК) е да предизвика револт кај европските лидери со тоа што остро се противеше на пакет–мерките скроени од ЕУ за Грција. Тогашната влада на Папандреу (кој исто така е потомок на едно легендарно политичко семејство, но и цимер на Самарас во колеџот Амхерс) се согласи да се имплементираат мерките за штедење и токму во острите реакции на Самарас како

Андонис Самарас, новиот премиер, за Грците - сигурен избор, за европските лидери – помало зло од Ципрас, за европскиот печат - опортунист, за Македонија – човекот кој кажа дека „чека Скопје да се распадне“. опозиционер ПАСОК имаше голем проблем за спроведување на замислите на Европа. Но, несогласувањата со ЕУ станаа предност за Самарас кога на политичкото небо во Атина се појави нова ѕвезда. Младиот и харизматичен лидер на Сириза, Алексис Ципрас, ги освои Грците со идеите за социјална правда, за спротиставување на ригорозните мерки за штедење, кои директно удрија по џебот на граѓаните и по константното задолжување, со став дека Грција на тој начин само подлабоко се заглавува, оти никогаш нема да може да излезе од долговите. Затоа, на европските лидери им олесна кога изборите завршија успешно, но уште повеќе кога Самарас се покажа како победник, оти од двете зла за нив, Самарас се чинеше како помалото. Со Ципрас на другата страна, Грците во Самарас видоа „безбеден избор“. Многумина велеа дека знаат за кого гласаат и дека за разлика од Ципрас, кој го зборува она што народот сака да го чуе преку ветувања за поголеми плати и убедување на Европа да се заборави долгот, сега Ципрас ќе биде опозиција и главен критичар на потезите на Самарас. Сириза одби да се приклучи на владата на национално единство, како што предлагаа и Самарас и сегашниот лидер на

ПАСОК, Евангелос Венизелос и вети дека ќе продолжи да биде гласен противник на мерките на штедење. Победата на Самарас во Грција се толкува како одговор на стравот што го наметна Ципрас со политиките кои ја носеа Атина на работ на излез од еврозоната, па и од ЕУ. Уредникот на реномираниот грчки весник „Катимерини“, Алексис Папахелас, во последната колумна вели: „Самарас сега мора да се спротистави на старите сили и политики во својата партија и да регрутира повеќе квалификувани луѓе од сите сектори. Иако Самарас е десното крило, тој мора да се обиде за обнова на политичкиот центар во земјата каде што речиси 426.000 луѓе гласаа за крајната десница - екстремистичката партија Златна зора, која е најпозната по насилните напади врз имигрантите и нацистичките поздрави и идеи. Тоа ќе биде огромна задача, а историјата, секако, не го фаворизира Самарас“. Предизвикот пред Самарас за одржување на владата и враќање на Грција на вистинскиот пат сега е огромен. Две коалициски влади памети Грција досега од 1974 година, кога станува Република, до денес. Ниту една не траеше повеќе од шест месеци.

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

Росоман и со пониска откупна цена за праските 70% 12.000 15 ќе инкасира милиони евра О од производството на праски од Росоман оди за извоз

тони праски или 1% од целокупното светско производство доаѓа од Росоман

денари е просечна откупна цена на праските на откупните пунктови во Росоман оваа година

Фото: Ивана Кузмановска

8 компАнии пАзАри

Лоша судбина за оние кои не успеале да се преструктурираат

Од 12.000 тони праски кои се произведуваат во Росоман, што пак, е 1% од светското производство, откупните центри очекуваат непродадени да останат само праските со крајно лош квалитет. Просечната откупна цена на праските на откупните пунктови во Росоман е 15 денари Дејан Азески

И

azeski@kapital.com.mk

покрај пониската откупна цена за праските за 6 до 8 денари за килограм во однос на минатата година, земјоделците од Росоман велат дека имаат загарантиран пласман за целокупното квалитетно производство. Сирија, Ирак, Русија и Литванија се најголемите потршувачи на росоманската праска од која околу 70% оди за извоз во странство. Од 12.000 тони праски кои се произведуваат во Росоман, што, пак, е 1% од светското производство, откупните центри к

о

м е

р

ц

и

ј

очекуваат непродадени да останат само праските со крајно лош квалитет. Владо Јорданов, производител и откупувач во Росоман, вели дека цената варира секоја година, но евидентно е дека праските се добар бизнис со загарантиран пласман, многу подобар од лозјето. Јорданов додава и дека 70% од обработливите површини во регионот се засадени токму со праски. „За квалитетна праска дефинитивно пласман има. Јас не одам никаде, а моите праски сепак се продаваат на пазарите во Ирак, Сирија, Руа

л

е

н

о

г л

а

с

ние кои не сакаат да го предаат производството по откупните центри и продаваат на мало мака мачат да ги вратат вложените пари во плантажи, односно праската да ја донесат од цут до готов производ. Драга Лазова која има заседено 10 декари со праски вели дека преживува една од најлошите години.

„Со измрзнувањето на дел од производството и полошиот квалитет од лани, доведена сум во состојба истата гајба која лани сум ја продавала за 200 до 250 денари сега да ја продавам за 100 денари за килограм. Јасно е дека едвај ќе дојдам на позитивна нула оваа година, а не пак, да ми останат пари за да можам да го осовременувам производството“, вели Лазова за “Капитал“.

сија... Најголем проблем е тоа што имаме неедуцирани земјоделци кои тешко се навикнуваат на новите барања на пазарот и произведуваат на традиционален начин, кој не само што не дава приноси, туку нуди и многу лош квалитет. За секое добро производство има загарантиран откуп“, тврди Јорданов за „Капитал“. Во Росоман најзатапени се сортите на праски „спринт крест“, „ред хеван“, „кардинал“ и „фантазија“, а во последно време се инвестира и во нови видови преземени од Грција, кои ако се одгледуваат правилно нудат поголем принос и повисок квалитет. Градоначалникот на Росоман, Стојанче Лазов, вели дека треба да се биде реален и да се каже дека цената на праските е пониска дел поради полошиот квалитет во однос на минатогодишната берба. „Измрзнувањето на дел од производството и к

о

м е

р

ц

и

ј

намалениот волумен на остатоток секако си влијае на цената. И јас сум производител и тоа го знам. Значи мора да се сфати дека иако имаме докажано највкусна праска мора да се трудиме да ја одгледаме што поубава за око и што пиздржлива од скапување, а за таквите праски пласман има секогаш и по добра цена која е по 25% до 30% повисока од онаа на производите со полош квалитет“, вели Лазов. Производителите и откупувачите се согласни дека во овој бизнис се зголемува конкуренцијата. Грција, Србија и Албанија веќе применуваат современи технлогии за да произведат праски со повисок квалитет, по пониска цена. Земјоделците се речиси едногласни дека ако не продолжат да инвестираат во поефикасно производство со поголем квалитет, ќе ги загубат пазарите. а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

‘’Novi maπini za besprekoren kvalitet na naπata mocarela..’’

CASEIFICIO CESARINA, Gostivar

BIZNIS KREDIT SO PODOLGI ROKOVI

ZA VA©ITE STARI I NOVI INVESTICII! • rok na otplata do 15 godini • 0% provizija pri isplata • moænost za refinansirawe na postoeËki krediti 02 2446 000

www.procreditbank.com.mk

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БроЈка

за три месеци одземени 60 возила од нелегални превозници во Скопје

В

о изминатите три месеци времено се одземени 60 возила кои нелегално превезувале патници, соопштија од Град Скопје. Против сите прекршители, покрај изречената мерка за времено одземање на возилата, се поднесени и прекршочни пријави. Казната за нелегална автотакси дејност изнесува 500 евра во денарска противвредност. Градските инспектори оваа мерка ја спроведуваат, во соработка со Министерството за внатерешни работи и со Агенцијата за управување со одземен имот. Покрај расчистувањето на нелегалните превозници, инспекторите за патен сообраќај во изминатиот период редовно вршеа контрола и на лиценцираните таксисти и против нив се поднесени 250 решенија за отстранување на недостатоците околу непочитувањето на одредбите за унификација во Одлуката за јавен превоз на патници на подрачјето на градот Скопје. Градските инспектори ќе продолжат да ги контролираат нелегалните превозници, но и лиценцираните дали се придржуваат кон одредбите за унификација на такси-превозниците, најави Град Скопје

ангел Димитров, нов претседател на организацијата на работодавачи

44

А

нгел Димитров е избран за претседател на Организацијата на работодавачи на КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИе работодавач, Македонија. Димитров Банка 3м 24м 36м досегашен 6м член на Управниот одбор, Комерцијална банка 3,60% 4,60% 7,40% 7,70%на заменик-претседател на ОРМ и член Економско-социјалниот совет. 7,50% Тутунска банка 3,50% 4,50% 7,00% волонтери на шестмесечен ангажман ќе ангажира МЕПСО. СеНЛБ бараат работници „Новото раководство на ОРМ и 6,85% од различни образовни профили, кои ќе можат да се стекнатСтопанска со практични банка 3,20% 4,00% 6,65% претседателот Димитров ќе се искуства од работењето на компанијата. Огласот за пријавување е објавен Шпаркасе банкаво 3,50% 4,50% Ангел 6,50% 7,00% залагаат за унапредување на значењето на петокот и ќе трае седум дена. Се очекува 28 волонтери да добијат ангажман Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% ОРМ и работодавачите во зголемување на во дирекцијата на МЕПСО во Скопје, а 10 во трансформаторските станици и Прокредит банка 3,40% 4,40% 7,10% 7,30% видливоста и достојно претставување на во далноводната екипа во Скопје. Четворица ќе бидат во Битола, а двајца во ТТК банка 3,50% 4,40% 7,40% 7,70% нивните интереси“, соопшти Организацијата Радовиш. Алфа банка 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% на работодавачи. Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Регулаторната комисија за енергети КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

комисија за енергетика е во фаза на одобрување подзаконски акти, за кои членови на РКЕ за „Капитал“ ,33% Регулаторната признаваат дека овие правилници ќе бидат штетни за потрошувачите на енергија, особено затоа што ги изготвуваат самите енергетски компании, а не државна институција

,61% катерина попоска

,72%

,32%

а NASDAQ

,73%

зата во Сао

,81%

мпании

,35%

компании од

,40%

Р

silvana@kapital.com.mk

егулаторната комисија за енергетика е на чекор до одобрување спорни подзаконски акти, кои си ги подготвуваат самите енергетски компании, а со кои практично си ја уредуваат областа во која работат. Членовите на Регулаторната комисија се во фаза на носење Мрежни правила за дистрибуција на природен гас, електрична и топлинска енергија и за пренос на гас и електрична енергија. Токму овие подзаконски акти, кои требаше да се донесат уште во февруари годинава, си ги изготвуваат енергетските лиценцирани компании, а Регулаторната комисија за енергетика само ги усвојува. Овие мрежни правила, кои ги доуредуваат правата и обврските на граѓаните и фирмите, откако ќе бидат правосилни, не можат да се оспорат пред Уставен суд затоа што се изготвени од приватен субјект. Ваквиот правен дефект

е смислен во Законот за енергетика, предложен од Министерството за економија, за кој гласаа и мнозинството пратеници во Собранието.

Војна на интереси во Регулаторната комисија за енергетика?!

„Капитал“ дознава дека регулаторите неодамна биле во меѓусебна војна кога требале да гласаат „за“ и „против“ одобрување на дел од овие подзаконски акти. Двајца од вкупно пет членови на Комисијата дале „амин“ за дел од вака скроените подзаконски акти, но мнозинството одлучило дека за ваквиот правен дефект мора прво да се информираат Министерството за економија и Владата, па дури на некоја следна седница одново да гласаат дали ќе ги одобрат ваквите акти. Еден од регулаторите за „Капитал“ признава дека се пред одобрување штетни подзаконски акти, кои подоцна никој од корисниците, ниту фирмите, ниту граѓаните,

+

и на берзата

,35%

рани на

22.06.2012

Топлификација Макстил Македонија Турист Гранит Комерцијална

нова цена

+3,81% 16.850,00 +2,5% 123,00

22.06.2012

пад

-

задоволен од начинот на уредување Алфа банка на тие односи ќе може да покрене Уни банка суд за иницијатива пред Уставниот Еуростандард банка оценување на уставноста“, изјави Халкбанк АД Скопје за „Капитал“ потпретседателот на Комисијата, Рухи Бакиу. Стопанска б. Битола

петок - 22.06.2012

-6,62‘ -6,38% -1,79% -1,06% -0,49%

нова цена

2.210 110,00 2.750,00 465,00 2.540,00

3м 3,60% 3,50% 3,20% 3,50% 4,30% 3,40% 3,50% 3,30% 3,50% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,60% 4,50% 4,00% 4,50% 4,80% 4,40% 4,40% 4,20% 4,50% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 7,40% 7,00% 6,65% 6,50% 5,50% 7,10% 7,40% 7,40% 7,50% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

36м 7,70% 7,50% 6,85% 7,00% 6,00% 7,30% 7,70% 7,60% 8,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,10% 2,10% 1,85% 1,95% 2,50% 2,00% 2,00%

6м 2,70% 2,60% 2,35% 2,35% 3,00% 2,60% 2,50%

24м 3,70% 3,70% 3,45% 3,80% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,20% 4,00% 3,75% 4,30% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

2,10%

2,30%

3,70%

4,00%

Уни банка

2,55%

3,00%

4,50%

6,00%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,50%

2,80% 2,80% 2,60% 3,20%

4,50% 4,10% 4,40% 4,10%

5,10% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,93% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93% Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.597.193,22 0,73% 0,11% 35.599.245,44 0,19%

12м 1,21% 1,26% 1M 1,06% 0,41% 0,39% 1,55%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

13.839.700,50

-2,53%

1 недела45.163.987,57 1м 3,18% 20.387.100,81 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6398 48,6502 76,3831 51,3237 47,7569 49,5338

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-6,29%

-4,06%

-25,55%

-4,20%

20.06.2012

-7,44%

-5,68%

-14,80%

-6,80%

20.06.2012

-6,10%

-6,05%

-17,02%

-6,25%

20.06.2012

3м4,52% -2,61% 4,98%

-7,11%

3,67%

-6,33%

1,22%

19.06.2012

-8,25%

-6,47%

-32,34%

-6,41%

19.06.2012

25.176.424,69

0,85%

-5,32%

3,37%

-12,71%

1,82%

19.06.2012

49.528.768,76

0,54%

0,74%

3,47%

4,15%

2,93%

19.06.2012

95.568.360,42 0,25% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,79%

1,63%

3,25%

1,50%

19.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА

КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

3,60% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,10%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Макпетрол Туртел Штип

суд да може да ја исконтролира 2,30% 4,00% уставноста на овие3,70% подзаконски акти.

2,55% 3,00% 4,50% „Спорно е што без можност 6,00% за уставна 2,50% 4,50% правила 5,10%како контрола2,80% на Мрежните 2,20% 2,80% акти, 4,10% подзаконски граѓаните4,50% слободно можат да2,60% се сомневаат дали 2,10% 4,40% во тоа 4,60% некој од 3,20% регулаторите е во Капитал банка 2,50% 4,10% можеби 5,00% (Не)зависни регулатори спрега со некоја од енергетските носат (не)зависни одлуки ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ компании, односно дека можеби По ваквиот развој на настаните гласа за одлуки, штитејќи интерес на 1м 3м 6м 12м се поставува дилемата дали компаниите. Сите подзаконски акти Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,93% 1,21% граѓаните и фирмите може да се кои не подлежат под уставна1,26% контрола Libor (EUR) 0,34% 0,62% 0,93% потпрат на стручноста, знаењето за мене не можат да бидат дел од Libor (USD) 0,24% 0,47% 0,73% 1,06% и (не)зависноста на членовите на правниот систем на Македонија, Libor (CHF) 0,08% 0,11% 0,19% 0,39% Регулаторната комисија за енергетика односно не треба да се земат предвид кога ги усвојуват подзаконските како акт кој наметнува права и МЕЃУБАНКАРСКИ СТАПКИ акти со кои се уредуваат праватаКАМАТНИ и обврски за граѓаните. Тие ќе бидат преку ноќ 1 недела 1м 3м обврските на пазаротРочност на енергија. на сила утре, како општ подзаконски Ваквиот начин на стапување на СКИБОР 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% акт, со гласови на електроинженери сила на подзаконските акти создава МКДОНИА 2,20% или економисти, а не со гласови од правна несигурност кај граѓаните и правници. Тоа би било многу штетно КАМАТНИ ЗЕМЈИ фирмите дека со нив ОСНОВНИ можеби ќе имСТАПКИ се ВОиОДДЕЛНИ за граѓаните и за фирмите“, вели Основна кам. стапка Стапка на инфлација прифатат на енергетските компании Бакиу за „Капитал“. повеќе права и помалку обврски Народна банка наод МакедонијаВо Законот 4,00% за енергетика, во 5,20% тоа што е предвиденоНародна во Законот 13,40% банка на за Србија членовите 12,00% 77 и 94 пишува дека енергетика, без притоа Уставниот 2,50% Народна банка на Хрватска 6,00%

не ќе може да ги оспори пред Уставниот суд. „Овие Мрежни правила ги прават приватни компании или акционерско друштво, а само ги усвојува Регулаторната комисија за енергетика. На вака донесените Мрежни правила, Уставниот суд не им дава значење на пропис подобен за оценување од негова страна. На таков начин ниту јас, ниту вие не можеме да бидеме сигурни дека Комисијата има одобрено нешто со што не се пречекорени законите и Уставот на државата. Ова е направено намерно за да им се помогне на компаниите кои сами си ги носат Мрежните правила и со кои се регулира нивната дејност на пазарот. Ове Мрежни правила не треба да ги носи компанијата која врши енергетска дејност, туку државна институција која ја покрива областа енергетика. Така овие акти ќе подлежат на уставна контрола и секој кој не е

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

11 > БроЈка

заврши четвртата банкарска школа за новинари на прокредит банка

П

рокредит банка по четврти пат ја одржа банкарската школа за новинари како дел од својата стратешка заложба за подигнување на нивото на одговорност во банкарството и на јавната свест за финансиските прашања. Во Прокредит регионалната академија на Источна Европа новинарите имаа можност низ отворена дискусија со претставници од Народната банка, менаџментот на Прокредит банка и предавачи од Прокредит академијата да го погледнат процесот на кредитирање од неговиот макро и микроаспект. „Одговорноста во кредитирањето значи здрава и одговорна кредитна анализа, која му претходи на процесот на донесување одлука за кредитирање. Тоа значи, пред с$, добро да се разбере бизнисот, да се предвидат сите ризици и да се дејствува за нивно намалување с$ со цел да се озвозможи развој на бизнисот и да се спречи потенцијална можност клиентот да не го враќа кредитот, а со тоа да го згасне својот бизнис. Истото важи и за граѓаните-конзумеризмот и да се троши повеќе отколку што е долга чергата, иако изгледа наивно, лесно може да доведе до она што се случи во Америка. И на крај ’нинџа‘ кредитите (кредитирање граѓани и фирми кои се некредитоспособни) и ’иновативните‘ финансиски деривати се лекција за сите банкарски системи, не само за американскиот“, укажуваат од Прокредит банка. Досега повеќе од 80 новинари ја посетија банкарската школа на Прокредит, која има за цел да ги продлабочи познавањата на јавноста за макро и микроекономското опкружување и улогата на банкарскиот сектор, за разбирање и анализа на финансиските извештаи на банките, за откривање на банкарските трошоци и за толкување на банкарските надоместоци и провизии.

7%-15%

од дивоградбите се легализирани во зависност од општина до општина, тврди министерот за транспорт, Миле Јанакиески. Според него, процесот на легализација се одвива со очекуваната динамика. Со измените во законот, рокот за изготвување на елаборатите се скратува на 18 месеци.

ика одобрува спорни правилници?! По ваквиот развој на настаните се поставува дилемата дали граѓаните и фирмите може да се потпрат на стручноста, знаењето и (не)зависноста на членовите на Регулаторната комисија за енергетика кога ги усвојуват подзаконските акти со кои се уредуваат правата и обврските на пазарот на енергија. Ваквиот начин на стапување на сила на подзаконските акти создава правна несигурност кај граѓаните и фирмите дека со нив можеби ќе им се прифатат на енергетските компании повеќе права и помалку обврски од тоа што е предвидено во Законот за енергетика, без притоа Уставниот суд да може да ја исконтролира уставноста на овие подзаконски акти. операторите на дистрибутивните системи се должни, по претходно одобрување од Регулаторната комисија за енергетика да ги донесат и објават во Службен весник на Република Македонија и на својата интернет-страница Мрежните првила за дистрибуција со коиБЕРЗА особено се уредуваат МАКЕДОНСКА техничко-технолошки и општествени МБИ 10 услови на работа. Ова се однесува на 1.899,51 енергетските компании кои дистрибуираат МБИД и пренесуваат струја, топлинска енергија и 1.810,48 природен гас. Според ОМБинформации на „Капитал“ дел од

118,99

членовите од Регулаторната комисија за енергетика кои не сакаат да гласаат за ваквата постапка на носење и одобрување на подзаконските акти, писменио побарале од Министерството за економија и од Владата да го согледаат правниот дефект и да го отстранат, кога веќе тоа се дозволило ФЈУЧЕРСИ во време кога Законот за енергетика беше во процедура на усвојување во Владата НАФТА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС и Собранието. НикојЛЕСНА од Комисијата не 78,37 се регулаторите 2,58 сака да обелодени кои кои гласале „за“, а кои „против“ ваквото BRENT ЗА ЗАТОПЛ. носење на подзаконските акти.

252

-0,88% 0,00% 0,00%

+0,22% +1,06%

90,18

+0,00% -0,14%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, петок - 22.06.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.899,51 434,77 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.810,48 1.635,50 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 118,99

SASX 10 -0,88% -0,16% 671,15

0,00% SOFIX 291,37 0,00% ATHEX

-2,25%

609,67

Главен индекс на Љубљанската берза

26,85$/унца

7.425,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

Главен индекс на Атинската берза

-0,16% +0,42%

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.868,37

+0,32% -0,33%

SASX 10 671,15

588,75$/бушел

берзата, без финансиски компании

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 609,67 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,64%

FTSE 100 5.521,33

-0,81%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

+0,42% -0,84% SWISS

DOW JONES

DAX12.626,50 Заеднички индекс 30 6.289,60

5.990,95

SBITOP 526,89

-2,25%

-0,72%

S&P 500 1,.325,51

DOW JONES Екцелзиот 1.200,00 12.626,50

5.500,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

228,00

Кончар

+0,29%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 990,00

-1,40%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 750,92

3.094,35

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,40%

+0,64%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.521,33

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.289,60

-0,35%

16.972,51 FTSE 100

-0,84%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.094,35

-2,23% +0,73% 55.913,01 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 906,00

+16,31%

.

DAX Истрабенз 6.289,60 0,50

-0,81%

280,00

+0,64% 5.521,33БЕРЗА -0,81% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Сава РЕ

5,250,00

SWISS Цетис -0,84% -37,50% 5.990,95

20.000,00

+5,00%

+0,35% -20,03%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

22.06.2012

SWISS 5.990,95

Макпетрол NIKKEI 225 Туртел Штип

+0,35% 8.798,35

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +3,81% 16.850,00

+2,5% +0,29%

Индекс на најголемите јапонски компании

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза котирани на швајцарскиот пазар на капитал

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

78,37

BRENT 90,18

1570,30,$/унца

СРЕБРО 26,85$/унца

БАКАР 7.425,50

+0,22% +1,06%

ПРИРОДЕН ГАС 2,58

ЗА ЗАТОПЛ.

252

+0,00% -0,14%

МЕТАЛИ

-1,83% -0,19% -1,8%

-1,6% +1,9% /

НИКЕЛ

16.775,00

АЛУМИНИУМ 1.841,50

ЧЕЛИК 365.00.00$/унца

+12,00%

275,00

+11,22%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Текстилпромет

Индустроградња ЕВРОПА ИНДЕКСИ -29,29% -24,80% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Интереуропа

0,46

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Соко Нада Штарк -19,57% BRAZIL -11,00% BOVESPA

Енергопроект нискоградба

785,00

BRAZIL BOVESPA -2,23% +0,73% 55.913,01 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

ТЕТО АД Сента +20,00% NASDAQ +15,28% +0,42% +0,32% 2.868,37

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.798,35 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 18.995,10 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 609,67

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Вијадукт

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1.369,75$/бушел

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,32% S&P 500 +0,35% 1,.325,51

NASDAQ 2.868,37

-0,16% -0,18% SOFIX СОЈА +0,97% -0,66% 291,37

-1,12% -0,33% +3,45% +0,61% +3,45%

2123,000$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 671,15

-0,72%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ -3,13% РЕГИОН

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза 1.800 1.800 1.800

на пазарот на јавно поседувани друштва

Главен индекс на Белградската берза 675,75$/бушел

+0,73% +0,61%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

BELEX15 ПЧЕНИЦА 434,77 CROBEX КАФЕ 1.635,50 1,58/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 55.913,01 291,37

-2,25%

SBITOP 526,89

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,97% -2,23%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.094,35

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

BELEX15 DOW JONES

CROBEX S&P 500 1.635,50 1,.325,51

1570,30,$/унца

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 526,89

434,77 12.626,50

2.600 2.600 2.600

0,00%

ОМБ ОМБ ОМБ

0,00%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.775,00 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.841,50 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 365.00.00$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-1,83% -1,6% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,19% +1,9% 2.200 2.200 2.200 -0,88% 1.899,51 +0,61% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД -1,8% / 0,00% 1.800 1.800 1.800 1.810,48 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12 ОМБ -0,72% 0,00% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни118,99 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,33%

ЗЛАТО

Главен индекс на Сараевската берза

+0,97%

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,88%

2.800 2.800 2.800

HANG SENG 123,00 18.995,10

ПЧЕНКА 588,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 675,75$/бушел

КАФЕ 1,58/бушел

СУРОВИНИ

-3,13% -0,18% -0,66%

КАКАО

2123,000$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.369,75$/бушел

-1,12% +3,45% +3,45%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,40%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

Екцелзиот 1.200,00

+20,00%

+15,28%

ТЕТО АД Сента 5.500,00

КАПИТАЛ понеделник 25.06.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 свет

НЕ госпоѓо Меркел Репортерите на хрватски Глобус ја посетија Ирска неколку дена пред референдумот за фискалниот пакт на ЕУ. Иако референдумот помина, оваа репортажа ја отсликува денешната економска и социјална реалност во некогашниот келтски тигар, кој е далеку од сјајот што го имаше во 90-тите години!

Џ

ејм Рејнолдс, лидерот на ирските фармери на ирскиот референдум за фискалниот пакт во еврозоната, кој беше усвоен на почетокот на месецот, гласеше протов. Неговиот одговор на наметнатите правила од Брисел е категорично „не“. Тој повеќе не се прашува што може да стори Ирска за него затоа што „не направила ништо откако земјата влегла во ЕУ“. „Немојте да се залажувате и вие во Хрватска дека ќе поминете поинаку“, им порача Рејнолдс на новинарите на Глобус кои неколку дена пред гласањето ја посетија оваа европска земја, која се соочува со сериозна економска криза. Неговото незадоволство е толку големо што тој решил дури и да влезе во политиката, основајќи десна конзервативна партија, многу остра кон политиката на ЕУ. Џејмс во Ирска е гласот на ирското село, на рурална Ирска на некогашниот келтски тигар. Во главниот град, Даблин, не би се рекло дека е криза. Центарот е преполн, ноќниот живот и забавите по клубовите се турбо. Веднаш е видливо кој е „за“, кој „против“ фискалниот к

о

м е

р

ц

и

ј

пакт. За пактот е целата владејачка структура, со став дека економскиот раст ќе се поттикне со кратење на трошоците. Против се десните партии, земјоделците, независните пратеници, политичката опозиција кои тврдат дека растот е единствено можен преку инвестиции. Овие теми се главни за дебата во Даблин. Заеднично им е што никој не сака да заврши како Грција. На Ирска & одеше одлично со години, а

л

е

н

о

г л

а

Владејачките партии се за пактот и нивните аргументи се дека и да пропадне земјата, барем ќе има кој да помогне. Опозицијата и противниците велат дека прифаќањето на пактот ќе значи дека дополнително ќе треба да се крати, а тоа повеќе не може да се издржи к

с

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

ПРВ ЕВРОПСКИ БИЗНИС ПЛАН НАТПРЕВАР НА НОВАТА ГЕНЕРАЦИЈА НА ПРЕТПРИЕМАЧИ 70 млади претприемачи на возраст од 19-30 години , кои водат сопствени компании како дел од нивното високо образование под менторство на нивните професори и бизнис волонтери од 11 Европски земји ќе земат учество во натпреварот JA-YE Europe Enterprise Challenge 2012 кој ќе биде под покровителство на претседателот на Р.Македонија Д-р. Ѓорѓе Иванов. Тие ќе ги презентираат своите бизнис идеи пред меѓународно жири со цел да им ја продадат својата идеја на потенцијалните ”инвеститори” , од кои секој има фиктивни 50.000 € за инвестирање во нивните компании. Овој натпревар е дел од проектот Junior Achievement Start Up Program на кој оваа година ќе земат учество студенти од: Белгија, Бугарија, Велика Британија, Данска, Македонија, Норвешка, Португалија, Романија, Финска, Холандија и Шпанија. Цел на проектот е поттикнување на младите да ги користат сопствените вештини на иновативен начин со цел да се поттикне нивниот претприемачкиот дух и можноста за самовработување. СРЕДА , 4 ЈУЛИ 2012 Хотел Александар Палас Скопје 10 :00 -12: 00 САЕМ НА СТУДЕНТСКИ КОМПАНИИ ЧЕТВРТОК 5 ЈУЛИ, 2012 Хотел Александар Палас Скопје 09:00-11: 00 ПРЕЗЕНТАЦИЈА НА БИЗНИС ПЛАНОВИ ВО ЖИВО ШТО ЌЕ НАУЧИТЕ?  Ќе стекнете идеи за вашиот сопствен бизнис  Ќе видите како размислуваат младите за бизнисот од Европа  Ќе имате можност да воспоставите меѓународни контакти со млади претприемачи и бизнис претставници од светски корпорации  Ќе имате можност да видите како изгледа презентација во живо пред меѓународно жири ЗА КОГО Е НАМЕНЕТ НАСТАНОТ  Универзитетски студенти, професори  Млади претприемачи основачи на компании ВЛЕЗОТ Е БЕСПЛАТЕН ! Повеќе информации на : 02/32 32 653 E-mail:jasmina.maneva@gmail.com

Организатори

Лице за контакт: Јасмина Манева

Европски партнер

Поддржувачи

Медиумски спонзори

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

13

Пат КоКс

Поранешeн претседател на Европскиот парламент

“

Како е можно да очекувате дека во авионот ќе добиете upgrade во повисока класа кога не сакате да купите карта?

нешто помалку од 40 илјади долари.

Џејсон о’Махони

блогерот

Понесеност од 90-тите години

“

се однесувавме како пијани милионери кои воопшто не се сеќаваат што потпишале. Бевме луди од среќа што седиме на иста маса со францускиот претседател и германскиот канцелар. Бевме луди од среќа што воопшто имаме покана да седиме во тоа високо друштво.

Ударот е најголем во градежништвото. Во изминатата декада масовно се земаа кредити и се купуваа куќи и нови автомобили. Но, кога почна кризата цените на недвижностите многу паднаа. Во елитната населба Синдимаунт каде што пред само неколку години куќите чинеа повеќе од милион евра, сега чинат 500 илјади никој не сака да ги купи. Поранешниот претседател на Европскиот парламент, Пат Кокс, е за фискалниот пакт. Тој вели дека не ги разбира противниците. „Како е можно да очекувате дека во авионот ќе добиете upgrade во повисока класа кога не сакате да купите карта?“ Ирците беа понесени од атмосферата на лудите 90-ти години. Вели, се однесувавме како пијани милионери кои воопшто не се сеќаваат што потпишале. Бевме луди од среќа што седиме на иста маса со францускиот

објанува професорот по економија од Тринити универзитетот, евроскептикот Константин Гурдгиев. Вели дека државната благајна во 2007 година беше во плус седум милијарди евра и потоа за само една година дефицитот порасна на 12 милијарди евра, кога почна кризата. Оттогаш Ирска е послушна и крати, и тоа во најчувствителните сектори, иако платите с$ уште не се паднати толку многу. Стапката на раст лани изнесувала 0,7%, а БДП по жител к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

претседател и германскиот канцелар. Бевме луди од среќа што воопшто имаме покана да седиме во тоа високо друштво“, вели блогерот Џејсон О’Махони. Сега Ирска повторно е земја на иселеници. Секој месец се иселуваат 1.500 луѓе и покрај тоа што невработените имаат добри бенефиции, секоја недела добиваат 200 евра социјална помош. И покрај тоа, невработеноста е релативно висока, околу 15%. Сите се согласни дека итно се потребни инвестиции, а даноците не смеат да се зголемуваат затоа што странските инвеститори, вклучувајќи го Гугл, веднаш ќе си заминат од островот. Во Ирска го нема грчкиот опиплив очај и сиромаштија, или пак валканите улици во Шпанија. Иако за викенд има од с$ по нешто, сепак Даблин секој понеделник наутро го добива својот препознатлив сјај. Ирците во доаѓањето на Оланд на власт во Франција гледаат голема шанса, а Ангела к

с

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

о

м е

р

ц

и

ј

Меркел едноставно не ја поднесуваат. Посебно политиката на штедење и кратење. Обичните Ирци сакаат раст, инвестици, плати и развој. Не сакаат Ангела Меркел да им кажува колку и на што смеат да трошат. Лидерот на левицата, Џоан Колинс на улиците на Даблин агитираше дека одбивањето на пактот ќе значи одбивање на евентуалната помош од Унијата, но вели - не можеме поради тоа да се изгладнуваме до смрт. Сепак, кризата го извлече на виделина најлошото - лошите кредити. Луѓето престанаа да ги плаќаат ратите. Настана паника кај 140 илјади семејства кои почнаа да го губат тлото под нозето. Се организираа и многу протести, предводени од Стивен Бенет, охрабрен од идејата за можна светска револуција. Неговото движење беше разбиено, а кампот до бунтовниците реформиран. Тој и понатаму мечтае за светска револуција и преврат кој може да го сруши неолибералниот капитализам. а

л

е

н

о

г л

а

с

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌

ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ʻʤ˄ˋʻʽ-ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʶʰ ʿʽˁ˃ʫˀ

ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ˁʸʰʶʤ – ˇʽ˃ʽʧˀʤˇʰʵʤ – ˉˀ˃ʫʮ – ˁ˃ˀʰʿ

ʯ̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̨̔ ̛̭̯̖ ̴̨̛̛̪̬̣ ̛ ̡̛̯̖̥̯̭̌ ̨̛̣̭̯̍̌

ʯ̌ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛

ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̡̨̛ ̛̙̖̯̏̌ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘

ʻ̌ ̯̖̥̌

Ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̪̬̣̖̖̚̚ ̨̔ ̨̨̭̪̭̯̖̦̏ ̸̨̦̱̦̌ ̨̖̣̔ ;̨̨̠̖̦̍̌̏ ̛̛̣ ̨̨̦̖̠̖̦̍̌̏Ϳ ̛ ̔̌ ̨̐ ̪̬̖̯̭̯̱̌̏̏̌ ̨̨̦̯̌̔ ̛ ̨̨̛̪̬̦̖̭̯̔ ̦̌ ̨̨̛̭̯̯ ̦̌ ̨̖̦̭̯̖̦͕̔̌̏ ̡̨̭̖̠̦̖̖̦̔̏ ̛ ̨̛̛̣̖̭̦̬̬̣̌̍̏̚ ̸̛̦̦̌͘ ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̪̦̖̭̖̔ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̨̏ ̴̨̬̥̯̌ ϭϬϬdžϭϰϬ Đŵ͕ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϰ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̪̭̯̖̬̯͕ ̸̨̛̭̯̬̙̱̯̌̏̌ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̛̣̦̌ ̡̬̯͕̌̌ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̨̨̦̱̦̯̌ ̨̖̣͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϱ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̡̛̭̖̣̖̯̬̌ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̦̯̪̬̖̬̌̏̌ ̛ ̨̧̛̣̙̱̖̏̌̚ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ϲ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̛̪̬̣̯̌̏̌̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϳ͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̛̬̹̏̚ ̧̛̬̦̬̖̌̐̌ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬͘ ʺ̧̨̛̭̣̖̖̯ ̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̯̖̙ ϱϬй͕ ̌ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ϱϬй ̢̖ ̭̖ ̨̛̔̍̏̌​̯̌ ̨̪ ̪̯̌ ̦̌ ̧̣̭̖̐̌̌ ̨̔ ̛̛̪̬̭̱̯̦̯̖ ̨̛̭̯̐ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ϴ͘ ʤ̨̛̯̬̯̖̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌ ̌̚ ̨̨̛̬̯̍̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̨̛̯̬̯̖̌̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̖ ̔̌ ̛̪̬̭̱̭̯̱̏̏̌​̯̌ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̔̌ ̨̐ ̶̡̨̛̛̥̱̦̬̌​̯̌ ̨̨̭̖̯̏ ̨̖̣̔ ̨̭ ̨̛̭̯̯̖̐ ̛ ̨̠̦̭̯̌̏̌͘ ϵ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ 3Ϭ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̪̭̯̖̬͕ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ϵ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̨̛̪̭̯̖̬͘

ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

ResearchNightMK

„ʰ̧̨̭̯̬̙̱̖̯̌̏̌ ̛ ̶̨̛̛̦̏̌​̛̯̖ ̛̥ ̨̪̥̌̐̌​̯̌ ̔̌ ̨̐ ̶̛̭̬̯̥̌ ̨̨̥̖̯ ̨̡̨̖̬̪̭̏ ̨̦̖̍ ̨̭ ̛̖̖̣̔̍ ̛̛̣̦​̛“ ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛͕ ̛̛̪̹̦̌̌̚ ̦̌ ̛̛̛̱̦̖̬̯̖̯̯̖̏̚ ̛ ̨̡̛̛̭̯̖̏ ̡̨̛̹̣ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘ Ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̡̛̭̣͕̌ ̴̴̨̨̛̯̬̠͕̐̌̌ ̶̬̯̖̙͕ ̛̭̯̬̪ ̛̛̣ ̶̡̨̛̛̥̦̠̍̌̌ ̨̔ ̛̦̏͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̪̬̭̣̖̖̦̔ ̨̭ ̶̡̨̛̦̦̌̚ ̨̡̪̬̌̌ ̌̚ ̨̪̖̦̯̯̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌͘ ʿ̨̡̬̯̌̌̌ ̨̥̙̖ ̔̌ ̛̖̍̔ ̡̛̭̙̦̌̌̌ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̸̶̛̬̖̖̦͕̌ ̧̪̬̹̖̌̌ ̛̛̣ ̨̛̠̣̔̌̐͘ ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̛̛̬̦̣̖̦͕̐̌ ̨̭ ̛̭̣̖̦ ̛̬̌̚̚ ̛ ̨̡̪̬̌̌ ̛ ̨̪̖̦̯̌ ̡̨̠̌ ̠̌ ̨̡̛̯̭̣̱̏̌ ̨̬̦̯̐̌̌ ̯̖̥̌ ̦̌ ̨̦̯̪̬̖̬̯̌̏̌͘ ϰ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̛̭̯̔̌̏ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϱ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯͕̔ ̨̭̯̱̖̦̯̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̡̡̛̦̖̭̭̯̱̖̦̯̭̔ͬ̔̌ ̸̡̡̛̬̯͕̌̌ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϲ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̨̐ ̶̨̛̖̦ ̸̡̨̛̛̱̥̖̯̦̯ ̡̡̬̯̖̬̌̌ ̛ ̨̡̪̬̯̌̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯̔͘ ϳ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̨̛̖̏ ̛̪̬̣̌̏̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϴ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ ϮϬ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̨̡̪̦̖̭͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ̖̭̖̯̔ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̱̹̯̖ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ̖̭̖̯̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔͘ ϵ͘ ʿ̶̨̛̛̖̦̯̖̍̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̭​̨̨̖̯̦̔̏ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̛̭̯̖ ̛̦̬̖̦̌̐̌̔ ̖ ̸̨̛̣̦ ̔̌ ̠̌ ̛̪̬̥̯̌ ̦̬̯̌̐̌̔̌̌ ̦̌ ̨̛̣̦̯̐̌̏ ̦̭̯̦̌̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̡̨̖̹̯̌̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̯̖̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̛̛̣̙̖̦̚͘ ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

ResearchNightMK

На 27-ти ЈуНи уНи

Најновиот број на месечникот ќе Ви донесе: l Дали и зошто компаниите се воздржуваат од земање кредити? l Дали расте задолженоста на граѓаните во Македонија? l Како се градат брендови во банкарството l Каде одат парите на Грците? Секаде, само не во Македонија! l Европа ќе добие и банкарски сојуз l Колумна: Нуриел Рубини l Колумна: Јитка Пантучкова

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПонедеЛнИК 25.06.2012

15

ФЕЉТОН

10

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизнис-советник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнис-магазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

ТрЕТО пОглаВјЕ: прВО „КОј“... а пОТОа „ШТО“

Вистинските луѓе

Не е важно да се собере добар тим – тоа само по себе не е ништо ново. Поентата е во тоа што најпрвин треба да се соберат вистинските луѓе и да се качат на автобус (а сите непотребни да се замолат да слезат) пред да смислите кон каде ќе тргнете. Одличната визија без одлични луѓе е сосема безначајна

В

елс Фарго го започнала својот петнаесетгодишен период со спектакуларен резултат во 1983 година, но темелите на тој успех лежат уште во раните седумдесетти години, кога тогашниот извршен директор, Дик Кули, започнал да собира еден од најуспешните и најталентирани тимови од менаџери во целата таа индустриска гранка (најдобриот тим, ако ги прашате инвеститорите). Кули предвидел дека банкарството ќе претрпи значајни промени, но не се преправал дека знае точно како ќе изгледаат тие промени. Наместо да прават стратегија за промените што доаѓале, извршниот директор, Кули и сопственикот, Е р н и А р б а к а л, с е ф о к у с и р а л е н а воведување непресушна струја од таленти во компанијата. Вработувале извонредни луѓе секојпат кога има ле можност, честопати немајќи ни најмала претстава на кое место ќе ги постават. „Така се гради иднината“, тврди Кули. „Ако јас не сум доволно паметен за да ги сфатам промените што доаѓаат, тие сигурно ќе бидат. И ќе бидат доволно флексибилни за да излезат на крај со нив.“ В а к в и о т п р и с т а п се п о ка жа л ка ко далекусежен. Никој не можел да ги предвиди сите промени што ќе настапат во банкарството. А кога настапиле тие промени, Велс Фарго најдалеку се снашол. Во моментот кога целокупниот банкарски систем заостанувал 59% зад просекот на пазарот, Велс Фарго го надминал тој просек за повеќе од трипати. Карл Рајхард, кој станал извршен директор во 1983 година, особено многу придонел за успехот на банката, судејќи според мислењето на неговите соработници кои му ги оставил Кули главно „во наследство“.

Кога ни ги набројуваше членовите на извршниот тим на банката во времето на Кули–Рајхард ерата, бевме вџашени. Речиси сите подоцна станале извршни директори во значајни компании: Бил А лдингер станал извршен директор во компанијата Хаусхолд фајненс, Џек Грендхофер во УСА Бенкорп, Френк Њуман го водеше Здружението на банкарите, Ричард Розенберг ја водеше Американската банка, Боб Џос станал извршен директор на една од најголемите австралиски банки – Вестпек бенкинг, а подоцна станал декан на Отсекот за менаџмент на престижниот Универзиет Стенфорд – импресивно, зарем не? Арчи Милер, кој седумнаесет години бил активен член на управниот одбор на банката Велс Фарго, ни рече дека тој фантастичен тим од извршни директори го потсет увал на познатите „млади генијалци“ кои Форд ги регрутирал во доцните четириесетти години од минатиот век (и самиот Милер бил член на „младите генијалци“, а подоцна станал и претседател на компанијата Форд). Применет е сосема едноставен пристап: да се пронајдат најдобри луѓе, од нив да се направат најдобри менаџери за дадената област и помирување со фактот дека некои од нив во еден момент ќе станат извршни директори на други компании.

Слаби генерали, силни поручници

А мериканската банка имала сосема поинаков пристап. Додека Дик Кули систематски ги регрутирал најдобрите луѓе до кои можел да стигне, во Американската б а н ка го с л ед ел е м о д ел от „с л а б и генерали, силни поручници“. Ако на клучни позиции поставите силни генерали, нивните конкуренти ќе си заминат. Но, ако генералите кои држат клучни позиции не

се способни раководители, туку слабаци, тогаш веројатноста дека способните и силни поручници ќе останат во близина е поголема. Моделот на „слаби генерали“ создал сосема поинаква клима во Американската банка од онаа која владеела во банката Велс Фарго. Додека екипата во Велс Фарго функционирала како силен тим од рамноправни партнери, кои во потрага за најдобри решенија, одлично водат дебати лице в лице, слабите генерали од Американската банка чекале наредби од повисока инстанца. Сем Армакост, кој кога дошол на позиција во Американската банка го затекнал моделот „слаби генерали“, ја опишал климата во тимот од менаџери со следниве зборови: „Бев целосно фрустриран по неколкуте први состаноци со менаџментот. Не само што никој не се обидуваше да се спротивстави, туку не успевав да добијам ниту коментар. Сите чекаа да се уверат од каде дува ветерот“. Еден од пензионираните извршни менаџери во А мериканската банка ги опишал повисоките менаџери од седумдесеттите како „марионети“ истренирани послушно д а се п о т ч и н у в а ат н а д и к т ато т н а извршниот директор. Подоцна, откако во средината на осумдесеттите години загубила повеќе од милијарда долари, Американската банка регрутирала екипа од одлучни генерали за да направи пресврт. А знаете ли каде ги пронашле? Преку пат, во банката Велс Фарго. Поточно, Американската банка вработила толку многу менаџери од банката Велс Фарго во текот на своето закрепнување што нејзините вработени на шега започнале да ја нарекуваат американски Велс. Во тој момент Американската банка го започнала својот подем, но веќе било

предоцна. Во периодот од 1973 до 1988 година Велс Фарго го направила својот пробив и се вивнала до ѕвездите, додека приносот на акции од Американската банка бил далеку под просекот. Можеби сега би рекле: „Па, тоа е само добар менаџмент – да се соберат околу себе вистинските луѓе. Што има тука ново?“. Во извесна смисла сте во право, тоа и е само стариот добар традиционален менаџмент. Но, постојат две клучни нешта според кои се разликува примената на тој принцип во компаниите кои го направиле скокот „Oд добри до одлични“ и сите останати компании. „Прво (одлучете) кој“ е едноставна идеја која лесно се прифаќа, но е многу тешко да се спроведе, а многумина не се во состојба да ја спроведат на вистинскиот начин. Лесно е да се зборува за тоа дека вниманието треба да се сврти на одлуките, но колку директори се доволно дисциплинирани за развојната стратегија да ја остават настрана с$ додека не го соберат вистинскиот тим, додека компанијата дневно губи по милион долари, како што направил Дејвид Максвел? Кога Максвел станал извршен директор на компанијата Фани Меј, во нејзините најтешки моменти, управниот одбор очајнички се обидувал да дознае како планира да ја спаси компанијата. Покрај огромниот притисок за да преземе некоја конкретна акција, да направи нешто драматично, да го зграби воланот и да почне да вози, Максвел се фокусирал на собирањето на вистинските луѓе во менаџерскиот тим на компанијата. Неговиот прв потег бил да ги интервјуира сите службеници. Ќе седнел наспроти нив и ќе речел: „Гледајте, ова ќе биде многу голем предизвик. Сакам да сфатите колку ќе биде тешко с$ што ќе следува. Ако сметате дека тоа не е за вас, во ред е. Никој нема да ве мрази поради тоа“. Максвел на сите јасно им ставил до знаење дека има место само за врвните играчи кои ќе вложат максимален напор, а сите кои не биле подготвени на такво нешто требало да слезат од автобусот и тоа веднаш. Еден од менаџерите кој малку пред тоа направил големи промени во животот и во кариерата за да се вработи во компанијата Фани Меј едноставно, му рекол на Максвел: „Ве слушав многу внимателно и не сакам да се впуштам во тоа. Ја напуштил компанијата и се вратил на своето претходно работно место“. Вкупно четиринаесет од дваесет и шест менаџери ја напуштиле компанијата, а ги замениле некои од најдобрите, најпаметните и најработливите менаџери кои постојат во Америка. Истиот стандард бил применет врз сите нивоа во компанијата, бидејќи менаџерите сакале да го подобрат калибарот на своите тимови и вршеле значителен притисок еден врз друг. Резултатот бил висок степен на флуктуација на вработени, затоа што некои луѓе, едноставно, не & биле дораснати на ситуацијата. Го имавме изразот „Не можеш да ја исфолираш Фани Меј“, ни рече еден од членовите на извршниот тим. „Или си ја знаеш одлично работата или не. Ако не, за тебе нема место.“ Велс Фарго и Фани Меј се компании што ја претставуваат идејата дека прашањето кој доаѓа пред прашањето што – пред визиите, пред стратегиите, пред тактиките, пред организациските структури, пред технологиите. Дик Кули и Дејвид Максвел биле училишен пример на класичниот стил „Петтото ниво“ кога рекле: „Не знам во кој правец треба да тргнам, но знам дека ако ги изберам вистинските луѓе, им поставам вистински прашања и ги вклучам во динамична дебата, заедно со нив ќе успеам да ја направам компанијата одлична“.

(Продолжува) Во утрешниот број: Кој е концептот од којшто менаџерите треба многу да се чуваат? к о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а с

27 JUNI SPECIJALNA EDICIJA

KAPITAL TOP 200

NAJGOLEMI I NAJUSPE[NI

Kapital Media Group vo sorabotka so doma{ni analiti~ari i eksperti ja podgotvuva sedmata godi{na edicija KAPITAL 200 NAJGOLEMI I NAJUSPE[NI, vo koja }e bidat rangirani i analizirani 200 –te najgolemi i najuspe{ni kompanii vo Makedonija.

angiraweto na 200-te najgolemi i najuspe{ni kompanii }e bide napraveno spored vrednosta na ostvarenite vkupni prihodi i ostvareniot neto profit vo 2011 godina, a pokraj glavnite rangirawa kompaniite }e bidat analizirani i spored goleminata na aktivata i kapitalot, brojot na vraboteni i glavnite pokazateli za profitabilnost i uspe{nost vo raboteweto.

Vo prilog na rangirawata vo Edicijata }e bidat vklu~eni i pove}e analizi na podatocite i indikatorite za uspe{nost i efikasnost vo raboteweto na kompaniite i vo slednive sektori: Prehranbena industrija Telekomunikacii Metalurgija Energetika Trgovija i distribucija Grade`na industrija Site rangirawa }e bidat izraboteni vrz osnova na oficijalni i revidirani podatoci obezbedeni od oficijalni institucii vo R.Makedonija.

Pokraj rangirawata i analizite na rabotewteto na kompaniite vo izminatata 2011 godina, vo edicijata }e bidat objaveni pove}e tekstovi, analizi i kolumni koi treba da dadat odgovori i re{enija za polesno kreirawe na ekonomskata politika: Makedonskata ekonomija gi pre`ivuva najte{kite denovi. Koi se scenarijata za spas?

Kako da se spasat kompaniite od nelikvidnosta?

Dali e sega vreme za {tedewe i kratewe tro{oci?

Najgolemite predizvici i problemi na kompaniite

R

NAJUSPE[NI }e im bide korisna i na kompaniite, na bankite, na marketing agenciite, na mediumite i na doma{nite, kako i na stranskite kompanii da nosat mnogu podobri biznis odluki.

Veruvame deka edicijata Kapital 200 NAJGOLEMI I

Za site informacii i pra{awa okolu oglasuvaweto obratete se do marketing sektorot na e-mail: mihajlovska@kapital.com.mk tel: 02 3298 110; faks: 02 3298 111 lice za kontakt: Gordana Mihajlovska