559-03.07.2012

вторник. 03 јули 2012 вто. max. 350 C min. 150 C

сре. max. 350 C min. 150 C

чет. max. 340 C min. 160 C

МБИ 10

1.851,01

-0,39%

Извор: Македонска Берза

ШТо БИ МожЕлЕ да поНудаТ ЉуБчо И БРаНКо зБРаТИМЕНИ, Кога НЕ МожЕа СаМИ? }6-7

МБИД 1.819,44

+0,03%

ОМБ

118,83

ЕМУ

€

61,61

САД

$

49,61

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Регулаторната комисија за МБпР нуди енергетика го услуги за штити бизнисот на сигурна наплата на извозот }11 Топлификација?! }4-5 Кавадарци ќе извезува за Мерцедес од април 2013 }2-3 www.kapital.mk

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

број 559 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

+0,02%

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Стројтранс гас и МЕР договорија изградба на гасовод во Македонија }10

Нов БРаН На глоБалНа РЕцЕСИја во СЕпТЕМвРИ! МаКЕдоНИја МоРа СаМа да СИ поМогНЕ!

стр.

12-13

В.Британија

£

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ КОНсТАНТИНОс ДАсКАлАКИс

www.kapital.mk

генерален извршен директор на Фени индустри од Кавадарци

вторник 03/07/2012

За нас, како целосно извозно ориентирана компанија, од огромна важност за ликвидноста на компанијата е навремено сервисирање на обврските од страна на државата. Свесни сме дека кризата влијае на сите, не само на бизниссекторот, меѓутоа постојат интелигентни решенија чија примена може значајно да придонесе да се избегне загрозување на опстанокот на која било инволвирана страна.

“

2 НАВИГАТОР

WWW.KAPITAL.MK

> БРОЈКА

2,5

Бензините поевтинуваат

Б

милиони евра изнесуваат инвестициите на албанските компании во Македонија минатата година. Албанските компании се заинтересирани за инвестирање во земјава, особено во хотелиерството, градежништвото и во осигурувањето. Министерот за економија, Ваљон Сараќини и албанскиот премиер, Сали Бериша, бараат и поголема соработка во инфраструктурата, изградбата на патишта и во енергетиката.

ензините од 95 и од 98 октани поевтинуваат за 2,5 денари и во следните две недели ќе се продаваат по 75,5 денари за литар односно за 77 денари. Дизелот пак, поевтинува за три денари продавајќи се по 64,5 денари за литар, одлучи Регулаторната комисија за енергетика. Екстра лесното масло за домаќинство исто така поевтинува за три денари и на бензинските пумпи ќе се продава по 64,5 денари за литар. Малопродажната цена на мазутот пак, изнесува 39,383 денари за килограм, што е поевтинување за 2,995 днари за килограм во однос на изминатите две недели. Со оваа одлука на регулаторите, рафинериските и малопродажните цени на нафтените деривати се намалуваат во просек за 6,12%, односно за 4,80% во однос на цените кои важеа во изминатите 14 дена.

КОМЕНТАР

Александар Јанев janev@kapital.com.mk

Доста кукавичлук, дај покажете заби!

foto: IVANA KUZMANOVSKA

Д

одека Европа води битка со презадолжените земји, кои се закануваат да ја разорат глобалната економија, Македонија, како засегната страна, само форензично ги истражува можните последици врз стабилноста на банкарскиот сектор, домашното производство, извозот. И с$ се сведува на длабока загриженост дали економскиот раст ќе биде 1% или 2%, а однесувањето на Владата и на бизнисмените, всушност, покажува симптоми на општествена склероза само три години откако силна криза со американски корени го погоди реалниот сектор. И најголемите оптимисти предвидуваат дека глобалната криза го возвраќа ударот и ќе го фрли светот на колена. Меѓутоа, глобалната криза не може и не смее да биде алиби ниту за Владата, ниту пак, за бизнисмените, за сопствените слабости и неуспешни обиди да пливаат додека има бура. Што прават тие за да се одбранат? Многу малку. А треба многу повеќе! Точно е дека најголем дел од македонскиот извоз (над 60%) оди на европските пазари, коишто се инфицирани од рецесијата, но тоа може да значи и дека постои голем неискористен потенцијал за освојување нови пазари. Во време кога најголемите трговски партнери на земјава се соочуваат со намалена побарувачка за домашните производи, менаџерите мора да размислуваат за потенцијални алтернативни пазари. Земјите кои дури и во криза остваруваат импресивни економски резултати, како Турција, Русија, Шведска или Швајцарија, може да се искористат како супститут на европскиот пазар! Тоа значи да се ресетираат на новите услови за водење бизнис и наместо кукавички да ги сублимираат негативните ефекти од кризата, со нови инвестиции и поконкурентни производи да & се спротивстават! Банките, исто така, носат голем дел од одговорноста за правецот во којшто ќе се движи домашната економија. С$ додека не ја свртат деловната политика повеќе кон бизнис-секторот, отколку кон државата, економските резултати ќе бидат поразителни. И на крај, државата. Многу економисти се согласни дека во услови на криза, државните буџети може најмногу да & помогнат на економијата да застане на здрави нозе. Меѓутоа, позитивните ефекти ќе дојдат само доколку парите од даноци се инвестираат во продуктивни проекти, кои ќе & дадат здив на целата индустрија. Затоа, крајно време е да се вложува во изградба на автопатишта, железнички пруги, хидроцентрали – проекти кои ја прават домашната економија поконкурентна за странските и за домашните инвеститори.

Кавадарци ќе извезува за Мерцедес од април 2013 Дури 1.000 лица веќе се пријавиле за работа во фабриката на германската компанија Дрекслмаер, партнер на автомобилската компанија Мерцедес, која е најголемата инвестиција во историјата на Кавадарци. „Капитал“ ексклузивно објавува како Кавадарци се подготвува за оваа инвестиција. Поголема репортажа ќе може да прочитате во утрешното издание на магазинот „Капитал“ Петре Димитров

З

dimitrov@kapital.com.mk

а помалку од една година Кавадарци треба да добие уште една голема извозна компанија – фабриката на германскиот производител на автоделови Дрекслмаер, кој ќе произведува директно за автомобилскиот гигант Мерцедес. Во градот сите до детали се информирани за најголемата инвестиција во историјата на

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Кавадарци и се надеваат дека со отворањето на фабриката, која ќе произведува делови за моделите од Мерцедес Ц-класа, ќе порасне цената на работната рака и ќе се најде подобра работа. Во наредните неколку години во неколку фази во оваа фабрика треба да се вработат околу 4.000 лица. И во општината сериозно се посветени на најавената инвестиција во вредност од 20

милиони евра. Веќе се работи на промени и усогласувања на градежните планови, бидејќи по изградбата и стартувањето со работа на фабриката се очекува зголемување на бројот на жители во градот. „Очекуваме бројот на жители да ни се зголеми за околу 10.000. Во градот веќе се градат неколку нови станбени објекти, во план е изградба и на нови, а наскоро планираме изградба и на градинка“, вели градоначалникот Александар Панов. Моментално општината има 42.000 жители, од кои како невработени се водат околу 5.000 лица.

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk РЕКЛАМА Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk ОГЛАСИ: Дијана Гулакова: ++389 2 3298 110/ лок:105; gulakova@kapital.com.mk СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Јасмина Савовска Трошановски ++389 2 3298 110/ лок:102; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

сРД: Уште 21 радиодифузер нема платено дозвола за работа

> БРОЈКА

2,1%

Н

пораснаа трошоците за живот во јуни годинава во споредба со истиот период лани, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика. Цените на мало пак, за истиот тој период пораснаа за 2,2%. За 7,7% пораснаа трошоците за огрев и за осветлување на годишно ниво, 5,3% за домување и речиси 5% пораснаа трошоците за облека и за обувки. За 2,2% пораснаа трошоците за хигиена и за здравје во јуни годинава во споредба со истиот период лани. За 3,7% пораснаа цените на индустриските производи во јуни годинава, покажува статистиката.

ајголем број или 77 радиодифузери, телевизии и радиостаници целосно го платиле долгот кон Советот за радиодифузија. Од 104 медиуми до кои Советот испорача фактури за наплата на годишниот надомест на работа, оваа обврска делумно почнале да ја плаќаат 6, а 21 радиодифузер воопшто не ја почнале наплатата, информираше претседателот на СРД, Зоран Трајчевски. „Дел од оние телевизии и радиостаници, претежно од локален карактер, кои с$ уште

не го започнале плаќањето н$ информираа дека тоа ќе го сторат во текот на овие дена. Рокот за плаќање с$ уште тече“, изјави Трајчевски. Членот на Советот, Бранко Радовановиќ, побара од Советот да им даде време на овие радиодифузери да си ја исполнат обврската пред да биде преземена најстрогата санкција – одземање на дозволата и нивно исклучување. Советот за радиодифузија на седница идната недела ќе ги сумира информациите за извршувањето на наплатата.

лидери

3 > БРОЈКА

4

македонски општини ќе се збратимат со општини од Украина, што треба да помогне за поголема економска соработка. Кочани ќе се збратими со Переслав Хмељницки, Виница со Виници, Македонска Каменица со Радомишљ, а Пробиштип со Вижгород. Градоначалникот на Кочани, Ратко Димитровски, вели дека е договорена соработка на економски план, пред с$ за извоз на земјоделски производи, за кои украинската страна била заинтересирана.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ДЕЈВИД КАМЕРОН

Т

урбуленциите во Европската унија и несогласувањата меѓу лидери го натераа британскиот премиер да се закани со референдум за односите на Велика Британија со ЕУ

ИВО ЈАНКОсКИ

Ч

етврта награда по ред за една година освои проектот „Волшебна Македонија“, овојпат го доби признанието на Меѓународен фестивал за туристички филмови во Лече

се очекува во Кавадарци да се доселат и работници од други краеви на земјава за да се задоволат потребите за соодветен кадар на инвеститорот Пред да ја донесе финалната одлука, Дрекслмаер како опција за градење на фабриката ги имаше и Египет и Бугарија, но по една година преговарање беше донесена конечна одлука да се инвестира во Македонија. На почетокот во игра беа и Велес и Тетово, но на крајот се избра Кавадарци. „Кавадарци го победи Велес бидејќи понудивме подобри услови. Германците целосно ги ослободивме од комунална такса. Од општината добија четири милиони денари субвенции за изнајмување деловни простории (до декември 2012 година) за сместување на менаџерскиот тим додека се изгради фабриката. Со кавадаречките хотели склучивме договор за нивно ослободување од туристичка такса, а тие се согласија за сместување на 50 лица од компанијата Дрекслмаер и за грижа за нивна исхрана. Германците добиваат и субвенционирана цена за превоз. Кавадарци и урбанистички беше поподготвен од Велес. Веднаш на располагање имаме локација, лоцирана во третата индустриска зона во градот“, објаснува градоначалникот Панов. Чистата заработка за општината од оваа инвестиција е 200.000 евра, а за државата 50.000 евра. Фабриката на Дрекслмаер, е лоцирана на самиот влез на Кавадарци и ќе се протега на пет хектари. Моментално таму се врши порамнување на теренот и се прават

20 5 2.500

не им беше денот

милиони евра изнесува инвестицијата на Дрекслмаер во фабриката во Кавадарци

АлЕКсАНДАР ПАНОВ

градоначалник на Кавадарци

Очекуваме бројот на жители да ни се зголеми за околу 10.000. Во градот веќе се градат неколку нови станбени објекти, во план е изградба и на нови, а наскоро планираме изградба и на градинка. подготвителни работи. Изгледот на фабриката треба да биде сличен како на фабриката на германската компанија во Балти, Молдавија. Во неа, освен кавадарчани, можност за вработување ќе имаат и жителите на соседните Велес и Прилеп. Според очекувањата, од Кавадарци и од околината треба да се вработат околу 2.500 лица, а остатокот од други места во овој дел на земјата. Компанијата Дрекслмаер моментално има распишано оглас за вработување на 23 лица кои ќе бидат дел од менаџерскиот тим на фабриката. Огласот е меѓународен и е распишан во седум земји. На

хектари е површината на која ќе се протега фабриката, која ќе произведува делови за Мерцедес

ТОРсТЕН ХЕИНс

Л

ошото финансиско работење на производителот на Блекбери резултира со одложување на промоцијата на новиот производ Блекбери 10, што уште повеќе ја усложнува позицијата на компанијата

лица од Кавадарци и околината се очекува да работат во новата фабрика него се јавиле повеќе од 1.000 лица. Германците претежно бараат луѓе со искуство во приватниот сектор од производните сектори, индустријата, а поволност е искуството во автомобилската индустрија. Примарно е и знаењето англиски јазик. Се бара знаење и германски јазик, но не е пресудно за сите позиции. Веќе финализира изборот на технички менаџер на фабриката, комерцијален менаџер, асистент на менаџментот, менаџер за човечки ресурси и финансиски менаџер...

Шпанија е вторпат по ред шампион на Европа во фудбал. Тоа не & успеало на ниедна земја досега. Во меѓувреме стана и светски фудбалски шампион. Титула до титула. А, за ова подеднакво голема заслуга, како и фудбалерите, има нивниот стратег Висенте ВИсЕНТЕ Дел Боске. Селекторот на шпанската ДЕл БОсКЕ фудбалска репрезентација докажа дека е ненадминлив стручњак, дека оперира со повеќе стратегии (напаѓачки или одбранбени), кои подеднакво му функционираат, дека направи тим од играчи кој може да го посака секој селектор на планетава. И што е најважно, успеа да го одржи тој тим и да го мотивира кон уште една европска титула, иако има освоено с$ што може да се освои. Овој успех на Дел Боске може да биде стратегија што ќе се изучува во учебниците за фудбалска школа. Мудриот и молчалив шпански селектор покажа дека стратегијата е ненадминлива кога треба да се освојуваат титули.

_

ГУБИТНИК Манипулациите со местење на каматните стапки при меѓубанкарското работење како да им станаа навика на банкарите откако започна економската криза. Во средината на последниот скандал кој го потресе лондонскиот финансиски центар Сити се најде една МАРКУс од најголемите банки ЕЈџАс во Велика Британија, Барклис, која токму поради местењето и договарањето на меѓународната каматна стапка Либор беше казнета со 290 милиони фунти, највисока цена за ваков случај во земјата. Претседателот на Управниот одбор на банката, Маркус Ејџас, поради големиот удар врз угледот, како сопствениот, така и на банката, поднесе оставка. Во својата оставка тој вели дека однесувањето на банката, за што е казнета, е недопустливо. За иронијата да биде уште поголема, финансиската власт во Лондон откри манипулации и местење на каматната стапка во меѓубанкарското работење меѓу повеќе британски банки.

мисла на денот

МАРИО ДРАГИ

Г

одишната стапка на инфлација во еврозоната во јуни изнесуваше 2,4%, што е веќе 19-ти месец по ред стапката на инфлација да е повисока од целта на ЕЦБ од 2%

ВеруВај Во себе! Имај Верба Во сВоИте способностИ! без разумна доВерба Во сВојата сопстВена моќ, не можете да бИдете успешнИ ИлИ среќнИ.

Норман Винсент Пил американски политичар

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

навигатор график на денот... Извор:НБМ

7,7

7,6

7,4

7,4

7,7

7,8

7,7

7,9

7,9

8,1

8,1

8,0

VII.11

8,0

8,0

8,0

7,9

8,2

VI.11

каматите на кредитите бавно се намалуваат

фото на денот...

7,6

4

WWW.KAPITAL.MK

7,2

V.12

IV.12

II.12

I.12

XII.11

X.11

IX.11

XI.11

III.12

К

VIII.11

V.11

7,0

И

аматите на новоодобрените кредити во мај останале на исто ниво како и претходниот месец, а во споредба со истиот период лани, се намалиле само за 0,2 процентни поени, покажуваат податоците што ги објави Народната банка. Интересно е што просечните камати на кредитите постојано варираат нагоре или надолу, но нема драстични промени во каматните политики на банките за давање заеми.

светот низ медиумите...

The Washington Times

американскиот весник на насловната страница пишува за последиците од невремето во вашингтон, вирџинија и Мериленд. најголем проблем за локалната власт сега е како да ги поправи дефектите во електроенергетскиот сеистем и да обезбедат електрична енергија за домаќинствата.

lll

Капитал

Бугарскиот весник на насловната страница пишува за електричното изненадување - поскапувањето на струјата поради тоа што државниот регулатор нема механизам за следење на инвестициите во зелена енергија. тоа, според анализата на весникот, довело до неочекувано поскапување на струјата.

лјадници Шпанци се собраа на плоштадот во Мадрид да ја прослават победата на фудбалската репрезентација на последното Европско првенство. Со оваа победа Шпанија постави рекорд - три златни медали на три последователни првенства, две европски и едно светско.

Регулаторната комисија з го штити бизнисот на Топ 5.130

потрошувачи се откажале од услугите нa Топлификација од нејзиното постоење досега

lll

El Pais

Шпанскиот весник насловната страница ја посветува на победата на фудбалската репрезентација на последното европско првенство со што Шпанија стана земја рекордер која освоила три медали последователно на две европски и едно светско првенство.

lll

Vecernji List

Хрватскиот весник пишува дека министерот за финансии, Линиќ, барал помош од ММф и Светска банка за воведувањето на новиот закон за данок на имот. консултантите од овие меѓународни институции советуваат дека главен проблем се несредените катастарски книги во Хрватска.

lll

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

1. 618.000 евра си поделија челниците на ФФМ за дневници за службени патувања. Толку пари не земаат од плати!

2 3

Лесен потпис - тешка судбина!

4

Скопје сити мол го добива финалниот лик

Само крупнитe инфраструктурни проекти се излез од кризата

Со нови правила на пазарот регулаторите, всушност, & дозволуваат на Топлификација и на нејзините фирми-ќерки - Снабдување Исток, Центар и Запад - повторно да си ги вратат старите потрошувачи. Корисниците нема да смеат да се исклучуват од мрежата, а и присилно ќе се вклучуваат во мрежа и оние кои со години се откажале од услугите на Топлификација. Вака скроените правила го нарушуваат уставното право за слобода на пазaрот. Чии интереси штитат регулаторите?! катерина Попоска

С

poposka@kapital.com.mk

$ погласни се критиките на познавачите дека со најавените нови правила за снабдување со топлинска енергија Регулаторната комисија за енергетика, всушност, го штити бизнисот на Топлификација. Регулаторите следната недела треба да усвојат правилник за снабдување со топлинска енергија, кој ќе им оневозможи на потрошувачите да се откажат од парното греење. Според новите правила, корисниците на парно кои живеат во зграда ќе можат да се исклучат од системот само ако за тоа добијат согласност од 80% од станарите. Но, иако тие ќе се исклучат од мрежата, ќе мора месечно да плаќаат фиксен надомест од 10 денари за метар квадратен. Според скроениот правилник од

страна на регулаторите, сите граѓани кои веќе се откажале од услугите на Топлификација без нивно одобрување повторно ќе бидат вклучени во системот со топлинска енергија. Ваквите нови правила регулаторите ги правдаат за да го спасат електроенергетскиот систем, кој е пред колапс. Високите цени и квалитетот на услугата на Топлификација натера во изминатите неколку години 5.130 потрошувачи да се откажат од нивните услуги. Дел од нив решија да се затоплуваат со струја, со што отсуството на инвестиции во енергетиката директно го отвори проблемот со неможноста државата да се справи со растечката потрошувачка на струја.

Регулаторите & дозволуваат на Топлификација да си ги вратат старите потрошувачи на парно

Новиот правилник предвидува снабдувачот да го исклучи потрошувачот од мрежата

ако не плати две сметки за парно грееше, притоа не дозволувајќи им на граѓаните да не ги користат услугите на Топлификација од кои било причини. Новините не предвидуваат ниту да се продолжи времетраењето на работата на топланата и по 21 часот, нешто што со години го бараат корисниците. Со вака скроените правила не се согласуваат и дел од членовите на Регулаторната комисија за енергетика. Потпретседателот на Комисијата, Рухи Бакиу, за „Капитал“ тврди дека е против колективното ограничување на корисниците да ги користат услугите на Топлификација. „Нема законска основа да се ограничуваат граѓаните да не можат да се исклучат од мрежата или пак, да се уклучат под присила. Ова не стои во Законот за енергетика. Законот за енергетика не предвидува ниту колективни ограничувања за потрошувачите на топлинската енергија. Со

ова не се штити ниту системот, ниту потрошувачите, туку & се дозволува на компанијата да остварува дополнителни приходи. Но, доколку овој правилник ваков стапи на сила, утре вината ќе биде на Регулаторната комисија за енергетика, кој изготвила и усвоила вакви правила за граѓаните“, објаснува Бакиу. Извори од Комисијата велат дека иако овој правилник предизвика бурни реакции во јавноста, јавна расправа за него, сепак, нема да има. Дека граѓаните треба да имаат увид во новите обврски со снабдувањето со топлинска енергија тврди и народниот правобранител Иџет Мемети. Тој за „Капитал“ вели дека во последните години поплаките на граѓаните како потрошувачи енормно се зголемуваат. Тој вели дека мора да се воспостави систем кој во себе ќе го содржи основното начело на облигационите односи, а тоа е колку користиш толку

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

2.800 2.600

60 Секунди Брифинг

2.400

ПроЦенки...

3 факти за...

17,5 11,1% 24,6%

тоП веСти...

ваљон Сараќини

милиони луѓе во еврозоната се невработени, покажуваат најновите податоци на Евростат

достигна стапката на невработеност во еврозоната, што претставува рекордно ниво

е стапката на невработеност во Шпанија и е највисока меѓу земјите-членки на еврозоната

министер за економија

Балкански Бенелукс е можност за зголемена економска соработка

Ф

ормирање балкански Бенелукс меѓу Македонија, Албанија, Косово и Црна Гора, за отворање заеднички пазар од осум милиони жители, намалени транспортни трошоци и искористување на Драч и Бар како алтернативи за Солунското пристаниште беше една од темите на разговор меѓу министерот Сараќини и албанскиот премиер, Сали Бериша, во Тирана. „Македонија и Албанија имаат одлични политички односи, но мора да ја интензивираат економската соработка. Трговската размена во првите четири месеци од годинава достигна само 25 милиони долари“, изјави Сараќини.

за енергетика плификација?! руХи Бакиу

потпретседател на Регулаторна комисија за енергетика

иџет МеМети

народен правобранител

И покрај тоа што Уставот на Република Македонија ја гарантира слободата на пазарот, како и тоа дека републиката треба да презема мерки против монополската положба на пазарот, сепак, за жал, мора да констатирам дека кога станува збор за комуналните јавни производи и услуги, овој пазар во нашето општество с$ уште не е либерализиран, односно во тој сегмент има монопол, со што граѓаните немаат можност за избор. Тие се лишени од уставно загарантираното право да избираат. Мора да се воспостави систем кој во себе ќе го содржи основното начело на облигационите односи, а тоа е колку користиш, толку да плаќаш. Давателитите на услугите, конкретно мислам на топлинската енергија, треба да ги искористат сите можности што побрзо да воспостават систем кој го бара Уставот. да плаќаш. „Нашето општество мора да изгради систем кој ќе биде во интерес и на давателите на производите и услугите и на корисниците. Институцијата народен правобранител е свесна дека тоа е процес и затоа, препорачува сите чинители во општеството да придонесат во забрзувањето на овој процес. Давателите на услугите, овде конкретно мислам на топлинската енергија, треба да ги искористат сите можности што побрзо да воспостават систем кој го бара Уставот. Само на таков начин ќе се елиминира монополската положба и нема да се повредуваат правата на граѓаните“, апелира Мемети.

Снабдувачите задоволни од сработеното од Регулаторната комисија за енергетика

Наспроти сите критики дека новите правила за снабдување со топлинска енергија не го штитат ниту системот, ниту потрошувачите,

Нема законска основа да се ограничуваат граѓаните да не можат да се исклучат од мрежата или пак, да се вклучат под присила. Ова не стои во Законот за енергетика. Во согласност со новиот правилник, за некој станар да се исклучи од мрежата на Топлификација, ќе мора да добие одобрување од 80% од станарите. Со ова не се штити ниту системот, ниту потрошувачите, туку & се дозволува на компанијата да остварува дополнителни приходи. Со вака напишаните правила компаниите, всушност, влегуваат во она што е работа на судскиот систем. Правно не држи колективното ограничување на потрошувачите. Ако ваков правилник стапи на сила, утре вината ќе биде на Регулаторната комисија за енергетика, кој изготвила и усвоила вакви правила за граѓаните.

84

долари беше цената на суровата нафта вчера на берзата во Њујорк, а падот се должи на еуфоријата во врска со најновиот план на ЕУ за решавање на должничките и економските проблеми во Европа. За намалување на цената на нафтата придонесоа и информациите за забавување на кинеската економија. Цената на американската „лесна“ нафта се намали за 1,17 долари на 83,79 долари за барел, а европската нафта „брент“ поевтини за 1,64 долари на 96,16 долари за барел.

милиони евра помош за Нова Љубљанска банка одобри Европската комисија со цел финансиска стабилност. Комисијата, во исто време, отвори истрага за планот за реконструкција на банката, кој беше поднесен по првата рекапитализација. ЕК се сомнева дека тој соодветно одговара на причините за вознемиреност во НЛБ.

ванЧо каргов

директор на Царинска управа на Македонија

олеснет транзит на македонски производи в година

1.800 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12

Берза МБи 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.860,62 Max. Min.

2010/2012 2010/2012

2.827,62 1.914,62

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК На Македонската берза вчера беше остварен промет Топлификација од редовното тргување МБИ 10 2.028,47 од 83.973,71 евра, што на дневно ниво е зголемување +28,00 од 77,97% во споредба со+1,42% 1.860,62 претходниот трговски ден.

2010/2012 Max. 2.827,62 Прометот од тргување НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК МБИ 10 2010/2012 Min. 1.914,62 со обврзници се намали Кјуби за 80,82% во споредба со НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 1.860,62 претходниот трговски ден.

1.000,00 Топлификација На официјалниот пазар 2010/2012 Max. 2.827,62 МБИ 10 -51,00 -4,85% најголем 2010/2012пораст имаа Min. 1.914,62 МБИ 10 2.028,47 акциите МБИ 10 на Топлификација, 10 1.860,62 аМБИ најголем пад акциите на +28,00 +1,42% НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК DOW JONESсо 1.860,62 Макстил, намалување 2010/2012 Max. на 2.827,62 1.860,62 Топлификација 1.860,62 просечната цена од 1,06%.

Min. 2.827,62 1.914,62 2010/2012 Max.

2.028,47

2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Кјуби 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ +28,00 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација 13.000 Топлификација -51,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација 12.500 Кјуби +28,00

2.827,62 1.914,62 2.827,62 1.914,62 1.914,62

+1,42%

1.000,00 2.028,47 2.028,47 2.028,47 2.028,47 +28,00 1.000,00 DOW JONES +28,00 +28,00

-4,85% +1,42% +1,42% +1,42% +1,42% -4,85%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -51,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Кјуби Кјуби Кјуби DOW JONES

10.500

Кјуби 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

1.000,00 1.000,00 -51,00 1.000,00 1.000,00 -51,00

17/02

-4,85% -4,85% -4,85% -4,85%

13.500 13.000

-51,00 12.500 -51,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

12.880,09 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

+2,20%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.601,43 9.003,48 19/11 1.362,16 2.935,05 6.484,90 769,34

05/10

+0,54% -0,04% 17/02 +2,49% +3,00% +1,07% -0,10% +2,20%

03/01

05/10

19/11

03/01

17/02

Акциите на Американската берза17/02 05/10 19/11 03/01 05/10 19/11 03/01 17/02 се променија, на 17/02 07/07 21/08 како 05/10 резултат 19/11 03/01 ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ очекувањата на инвеститорите 12.880,09 за податоците FTSE 100евро за американската 5.601,43 +0,54% евро +2,20% долар Фунта економија кои најверојатно Nikkei225 9.003,48 ќе-0,04% покажат дека производството СТАПКА СТАПКА S&P 500 1.362,16 +2,49% ќе1,2394 се шири со побавно темпо во 12.880,09 Nasdaq +3,00% ДРУГИ ПАЗАРИ 2.935,05 1,2590 следните месеци. Индексот Dow 12.880,09 DAX 6.484,90 ПРОМЕНА +1,07% ПРОМЕНА +2,20% 12.880,09 Jones порасна за 0,03%, на 12,883.57 FTSE 100 5.601,43 +0,54% TOPIX 769,34 +2,20% -0,10% 12.880,09 +1,4% -01,0% поени, додека S&P9.003,48 500 порасна за Nikkei225 -0,04% +2,20% +2,20% 2,49%500 на 1,362.16 поени.

S&P 1.362,16 +2,49% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ Nasdaq 2.935,05 +3,00% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 100 6.484,90 +1,07% ДРУГИ ПАЗАРИ 5.601,43 ФЈУЧЕРСИ FTSE +0,54% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 769,34 -0,10% Nikkei225 9.003,48 -0,04% FTSE 100евро 5.601,43 +0,54% евро долар Фунта FTSE 100 5.601,43 +0,54% S&P 500 1.362,16 +2,49% Nikkei225 9.003,48 -0,04% FTSE 100 5.601,43 +0,54% ЗЛАТО Nikkei225 9.003,48 -0,04% СТАПКА Nasdaq 2.935,05 СТАПКА +3,00% S&P 500 1.362,16 +2,49% Nikkei225 9.003,48 -0,04% S&P 500 1.362,16 +2,49% ВАЛУТИ DAX 6.484,90 1,2590 +1,07% Nasdaq 2.935,05 +3,00% S&P 500 1.362,16 +2,49% 1,2394 Nasdaq 2.935,05 +3,00% TOPIX 769,34 ПРОМЕНА -0,10% DAX 6.484,90 +1,07% Nasdaq 2.935,05 +3,00% ПРОМЕНА DAX 6.484,90 -0,66% +1,07% евро долар TOPIX 769,34 -0,10% Фунта евро 6.484,90 DAX +1,07% TOPIX 769,34 -0,10% -01,0% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 +1,4% TOPIX 769,34 СТАПКА -0,10% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2590 1,2394 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта

други Пазари

награда за „волшебна Македонија“ во италија

ополнетата и продолжена верзија од филмуваниот проект „Волшебна Македонија“ освои ново меѓународно признание - специјална награда „за особено квалитетен придонес во културолошка, историска и амбиентална презентација на Македонија“ на Меѓународниот фестивал за туристички филмови во Лече, Италија. Во конкуренција од 313 филмови од 51 земјa, македонскиот филм во продукција на Трето уво предизвика особено внимание на најстариот фестивал на туристички филмови во светот. „Специјалната награда на фестивалот во Лече пријатно ме изненади, бидејќи ова е четврто по ред меѓународно признание во период пократок од една година. Јас веќе најавив голема светска промоција на овој филм и ме радува фактот дека таа засега се реализира успешно“, изјави продуцентот на филмот, Иво Јанкоски.

М

акедонија во првата половина од 2013 година ќе биде кадровски и технички подготвена за влез во Конвенцијата за заеднички транзит на земјите-членки на ЕУ и ЕФТА, што е предуслов за зачленување во ЕУ и начин за олеснување на процедурите при транспорт на стоки надвор од Унијата. „Откако Македонија ќе стане потписник на Конвенцијата, при транзитот на стоки тие само еднаш влегуваат во системот и веднаш пристигнуваат до крајната дестинација. Нема отворање транзит во Македонија и негово затворање на излез, па потоа отворање нов транзит во друга и така натаму“, вели директорот на Царинската управа, Ванчо Каргов.

2.000

12.880,09

Д

директор на Снабдување-Исток

директорот на Снабдување-Исток, Ѓорѓи Ниневски, за „Капитал“ не го крие задоволството од вака скроените нови правила на пазарот. Дури додава дека регулаторите требало да го направат овој правилник и порано, бидејќи с$ поголем бил бројот на луѓето кои се откажуваат од услугите на Топлификација. Тој не сака да ја коментира (не)уставноста на вака скроените правила, како и тоа дали со ова единствено се чува бизнисот на Топлификација, на штета на граѓаните и на фирмите.

Т

утунскиот комбинат од Прилеп ја заврши 2011 година со пријавена загуба од 1,2 милијарди денари (20,5 милиони евра), која е четири пати зголемена во однос на 2010 година, кога загубата изнесуваше 5,6 милиони евра. Ова го покажуваат консолидираните финансиски извештаи на компанијата, во која државата е доминантен сопственик. Но, поради неколку забелешки, ревизорите кои ги контролирале финансиските извештаи на ТКП укажуваат дека тие „не ги прикажуваат реално и објективно консолидираната финансиска состојба на 31 декември 2011 година, финансиските резултати и паричните текови во согласност со меѓународните стандарди за финансиско известување“. „Групата има трансакции меѓу членките кои не се елиминирани при подготовката на консолидираните финансиски извештаи, како резултат на што салдата на побарувањата, обврските, приходите и расходите со состојба на 31 декември 2011 година не се прикажани на нивната објективна вредност“, пишува во ревизорскиот извештај објавен на интернетстраницата на Македонската берза. Ревизорите забележуваат дека залихите се преценети за шест милиони денари, а побарувањата од купувачите се преценети за 276.393 илјади денари. Според ревизорскиот извештај, акумулираната загуба на ТКП го надминува капиталот за 741 милиони денари, а тековните обврски се поголеми од тековните средства за 971 милион денари. Во моментов оваа состојба не ја загрозува претпоставката за континуитет во работењето, со оглед на тоа што најголем дел од обврските се кон државни институции (ДДВ, надоместоци, акцизи), а државата се јавува како мнозински сопственик на друштвото. Приходите на ТКП во 2011 година се зголемени незначително, за околу 150 милиони денари, на околу 1,1 милијарда денари. Но, расходите се двојно зголемени, на 2,2 милијарди денари, и тоа најмногу поради четирикратниот раст на останатите оперативни трошоци, во кои доминира исправката на вредноста на побарувања и дадени аванси.

382,9

ЃорЃи ниневСки Позитивно гледаме на овој правилник, бидејќи на овој начин ќе се спречи наглото исклучување на потрошувачите од мрежата. Правилникот е баланс меѓу исклучените корисници, актуелните корисници и компаниитеснабдувачи. Ова е најважната измена која ја направија регулаторите, бидејќи бранот на исклучување на корисниците може да ескалира. Со ова ќе се спречат и негативните последици врз нашиот систем, но и врз електроенергетскиот систем.

ревизорите видоа необјективни финансиски извештаи на тутунски комбинат Прилеп

2.200

1.593,60

VALUTI 96,27

£ €

Фунта евро -01,0% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2394

€ $

евро долар +1,4% -1,56% СТАПКА евро долар евро долар

1,2590 1,2590 1,2590 1,2590 +1,4% +1,4% +1,4% +1,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2394 1.593,60 ФЈУЧЕРСИ 1,2394 1,2394 -01,0% -01,0% -01,0% -01,0%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,66% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.593,60 ФЈУЧЕРСИ 96,27 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.593,60 1.593,60 96,27 1.593,60 1.593,60

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

96,27 96,27 96,27 96,27

-0,66% -1,56%

-0,66% -0,66% -1,56% -0,66% -0,66%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент -1,56% -1,56% -1,56% -1,56%

ПодатоЦите Се од ПретХодниот ден до 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

Јорг аСМуСен

претставник на ЕЦБ

“

Грција да се концентрира на реформите, место да губи време обидувајќи се да ги предоговори условите од меѓународната спасувачка програма.

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика

Што може да понудат Љубчо и Бран Многуте прашања кои се наметнаа по историското „кафе за помирување“ во Александар Палас с$ уште немаат одговор. Ако целта била рушење на власта на Груевски, тогаш со која програма и понуда двајцата лидери мислат да стасаат дотаму и, секако, она што е клучно – што потоа? катерина Синадиновска

С

sinadinovska@kapital.com.mk

плотувањето на двајцата закоравени ривали, Љубчо Георгиевски и Бранко Црвнковски во коалиција за уривање на власта на Никола Груевски направи „бум“ на македонската политичка сцена, но и на Балканот. Покрај бранувањата кои ги предизвика и во опозицијата и во власта, нивното обединување ги потпали и страстите на соседите кои наголемо се интересираат која е вистинската цел и позадина на овој потег и идејата за тоа каде треба да ја одведе државата. Обајцата тврдат – немале скриени намери, ниту интерес за каков и да е профит! Целта, тврдат, им била чиста и искрена – власта која троши недомаќински, која се задолжува без план, која ја души демократијата и става пранги на судството да си оди, а државата да може да тргне напред. Но, многуте прашања кои се наметнаа по историското „кафе за помирување“ во Александар Палас с$ уште немаат одговор. Ако целта е оваа, тогаш како обајцата мислат да стасаат дотаму и, секако, она што е клучно – што потоа? Несфатливо е како Црвенковски и Георгиевски лаконски продаваат теза дека најголемото зло што ја снашло Македонија (а тие го олицетворуваат во премиерот Груевски и неговата влада) треба да си оди само по себе, без притоа да кажат што јавноста, гласачите, Македонија може да очекува од нивното „шурување“. Тоа што биле лути противници, а што сега наоѓаат заеднички јазик не е спорно во ниедна демократија. Спорни се нивните политички кариери, нивниот раст и развој, сите перипетии кои двајцата ги поминале, а неретко и созадавале и, секако, кредибилитетот кој секој од нив го има или нема поедниечно, а кој сега треба да се спои. Врз кои постулати (ќе) се темели нивното партнерство, кој од нив што вложил и што очекува да добие од заедничките математики, кои ќе бидат столбовите на заедничката политика која сега овие двајца довчерашни противници ќе им ја понудат на гласачите? Велат дека рано било да се зборува за програми и платформи. СДСМ во моментот е на терен и така ја исцртува

програмата – согласно со пораките и идеите кои народот ги презентира на средбите со челниците на партијата. Лидерот на СДСМ, Црвенковски, порача дека еден од главните столбови ќе биде деблокада на евроатлантските интеграции. Ако е така, неминовно е прашањето – како би се извело тоа? На Македонија сигурно во моментот не & требаат празни говори и форми без суштина. Патот на деблокада на евроатлантските интеграции води преку Атина. Како Црвенковски и Георгиевски мислат да го изодат заедно, кога едниот тврди дека Северна Македонија е одлично компромисно решение, а другиот нема став околу географската одредница, туку дава бланко-поддршка на Груевски и одврзани раце да договара што сака!? Оттука, идејата за уривање на власта сама по себе, иако легитимна, не може да се сведе на флоскула. Македонската јавност ќе очекува да види програма и политичка понуда, откако и двајцата порачаа дека локалните избори ќе биле референдум за поголеми политички поместувања кои треба да резултираат со предвремени парламентарни избори. Ако е така, тогаш македонските проблеми сигурно не завршуваат со смената на власта. На македонското општество му е потребна смена на целата матрица, а за тоа секако се потребни нови политички лидери – тема за која „Капитал“ ќе пишува во периодов што следува.

Бранко ЦрвенковСки

лидер на СДСМ

„Јас и Љубчо сме биле жестоки политички противници, сме имале и ќе имаме големи разлики за многу важни прашања. исто толку големи како кај Черчил и Сталин пред војната. тие не можеле да се смислат, цело време преку нишан се гледале. С$ додека не се појавило најголемото зло во историјата, фирерот Хитлер. Јас лично не се борам за никаква власт. на никакви кандидатски листи нема да ме видите. Јас овојпат се борам за нешто многу повредно, многу поскапо од која било функција и фотелја слободна, демократска, економски просперитетна држава.“

Љубчо ги вознемири „основачите на ВМРО–ДПМНЕ“

Сојузот на поранешниот лидер на ВМРО– ДПМНЕ, Љубчо Георгиевски, со Бранко Црвенковски предизвика бура и во самата партија. Дел од постарите членови кои тврдат дека се основачи го обвинија нивниот поранешен шеф дека соработувал со Црвенковски уште во деведесеттите години: „Двајцата соработувале со единствена цел – бизнис-интереси кои се штитеа единствено преку одржување на СДСМ на добри позиции. Тоа на Бранко му ја купуваше власта, а на Љубчо му обезбедуваше пари. Рушењето на владата на Никола Кљусев, неформирањето коалиција со албанска партија, бојкотот на

парламентот во 94-та, недавањето отпор на промената на знамето, името и Уставот, ова е доказ за соработката ЦрвенковскиГеоргиевски“, пишува во писмото потпишано од Борис Змјековски, Владо Таранталовски, Мане Јаковлевски, Васил Наумов и Дијана Таранталовска.

Георгиевски им врати исто така со писмо, потпишан како „почесен претседател“ на ВМРО–ДПМНЕ, иако директорот на Центарот за комуникации, Илија Димовски, тврди дека тој веќе нема никакво, па ни почесно место во нивната партија. Георгиевски тврди дека потпишаните, освен Змејковски,

Исполнети половина препораки на ГРЕ Како се финансираат партиите – с$ уш По три месеци од донесувањето на Извештајот на ГРЕКО и инстистирањето на невладиниот сектор за негово објавување, Министерството за правда конечно ги објави заклучоците. Согласно со истите, Македонија делумно позитивни резултати покажува само во делот на криминализацијата на кривичните дела, додека транспарентноста на финансирањето на политичките партии с$ уште се под знак прашалник Габриела Делова

С

delova@kapital.com.mk

амо седум од вкупно тринаесетте пораки кои ни ги испорача ГРЕКО во 2010 година се исполнети. Од останатите шест препораки, две не се воопшто имплементирани, а останатите четири се само делумно спроведени. По три месеци од донесувањето на Извештајот на ГРЕКО и инстистирањето на невладиниот сектор за негово објавување, Министерството за правда конечно ги објави заклучоците. Согласно со истите, Македонија делумно позитивни резултати покажува само во делот на криминализацијата на

кривичните дела, додека транспарентноста на финансирањето на политичките партии с$ уште не се целосно имплементирани. „Информациите доставени од страна на државните органи на Република Македонија јасно укажуваат дека, и покрај измените и дополнувањата на Изборниот законик, имајќи ги предвид некои од Препораките во однос на финансирањето на предизборните кампањи, мал напредок е забележан во врска со редовното финансирање на политичките партии, и покрај измените и дополнувањата на Законот за финансирање на политички

партии, чие позитивно влијание се чини ограничено, дури и под знак прашање. Покрај тоа, постапките преземени во однос на другите мерки потребни за да се информираат политичките партии за нивните обврски за известување и за да се обезбеди порационален и проактивен систем за надзор и санкционирање се премногу ограничени“, пишува во Извештајот на Групата држави за борба против корупција (ГРЕКО).

Кои се забелешките на ГРЕКО?

И покрај измените на Законот за финансирање на политичките партии, ГРЕКО с$уште забележува на низа слабости околу транспарентноста и законското финансирање на партиите. Токму поради тоа, ГРЕКО смета дека Државниот завод за ревизија не е подготвен да ја преземе главната улога за

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

политика 7

анко збратимени, а не можеа сами? ахмети мудро „си стои мадро“

Во меѓувреме, главниот фактор во албанскиот политички блок, Али Ахмети, отстрана ја гледа тепачката на македонските политички сили. Ахмети беше јасен во пораката – ДУИ нема намера да излегува од Владата, ниту да се стави во функција на идеите и целите на СДСМ. Ахмети вика – ова е одлука и важи до локалните избори. А понатаму, во 2013 година, што, како што тој прогнозира, ќе биде политички интересна, с$ ќе зависи од настаните на терен. Тој веројатно во периодов што следува ќе биде предмет на силни критики од опозицијата која исто така „пројавува знаци на живот“. Веќе се формира движење – Клин, во кое учествуваат група албански интелктуалци. Се најавува и нова политичка партија. Од друга страна, или заедно е и ДПА на Мендух Тачи, која с$ уште се нема произјаснето за влегувањето во коалиција со СДСМ и ВМРО-Народна. Јасна е засега позицијата на Руфи Османи. Ден по обединувањето, од неговата партија стигнаа јасни пораки – тој не се гледа во коалиција со Црвенковски и со Георгиевски.

Љубчо кажа „тоа сум јас“! Сега нека му ја мисли Бранко... Лидерот на СДСМ, Бранко Црвенковски, не се произнесе за ставовите кои новопечениот ортак ги изнесе во својата автобиографска книга „Тоа сум јас“, во која од информациите кои излегоа во јавноста, покрај „офирањето“ на начинот на кој функционирала партијата, поткупувањето на пратеници за да останат во нивните редови, уцените и пучовите на тогашната политичка сцена, зборува и за идеите за размени на територии, кои наводно ги договарал со покојниот српски премиер Зоран Ѓинѓиќ и дава оценка дека Македонците се најголеми фалсификатори на балканската историја. Што мисли Црвенковски за овие ставови и дали не смета дека објавувањето на ваквите детали од книгата на два дена по нивното официјално збратимување нема да & наштети на иднината на коалицијата, оти се косат со државните интереси и со националните чувства

на граѓаните, не е јасно. Тука, секако, се и лицитациите со компромисното решение и имињата кои би биле прифатливи во спорот со Грција. Ако на ова се додадат и идеите на Тачи за нов договор меѓу Македонците и Албанците и за ново државно уредување се добива совршен материјал за Груевски да нападне – како „опозицијата на купче“ ќе го продаде името и ќе ја подели државата.

никола ГруевСки

премиер и лидер на вМро–ДпМне

„Самото присуство на толку новинари и големата медиумска заинтересираност за нашето обединување говори за важноста на овој потег. Загрижени сме за состојбите во кои се наоѓа Македонија и како политичари со искуство оценивме дека мора да соработуваме за да ја вратиме државата на вистинскиот пат. Двете партии имаат полиња на кои се разликуваат и не делат исти ставови, но исто така имаат и многу заеднички точки - а главната е тонењето на земјата во сите општествени сфери кое мора да сопре.“ не се основачи на партијата, а до него пак, поставува неколку прашања: „Дали Змејковски заборави дека 2001 година стапи во коалиција со Црвенковски и ја рушеше владата со министерот за финансии - Груевски? По прашањето за бизнис-интересите, добро е Борис Змејковски

ЕКО! ште тајна! ефективен надзор истрага и спроведување на регулативите за политичко финансирање, како што е прошишано согласно со измените на законот. „Иако Државниот завод за ревизија е назначен како клучна институција за мониторинг, не постојат одредби за задолжителна ревизија на годишните извештаи на политичките партии. Согласно со својата работна програма за 2011 година, Државниот завод за ревизија извршил ревизија само на 10 од 55 регистрирани политички партии, а за 2012 година неговата работна програма воопшто не предвидува никакви ревизии на политички партии. Ревизорот с$ уште не е соодветно опремен да ја преземе главната улога за ефективен надзор истрага и спроведување на регулативите за политичко финансирање“, пишува во Извештајот. Освен оваа забелешка, ГРЕКО забележува и на дел од законските обврски кои се однесуваат на забраната невладиниот сектор и другите граѓански организации да учествуваат во изборни кампања, а забележува и на законската измена со која се намалуваат обврските на партиите за финсиското известување. „Се чини дека дел од партиите, особено помалите, с$ уште, во голема мера,

Институтот Димитрија Чуповски организираше дебата на која учесниците зборуваа за тоа колку коалицијата на двајцата ривали е навредлива и е срам, пред с$, за сите вмровци. Главни учесници беа Слободан Чашуле, Драган ПавловиќЛатас и двајцата до неодамна најблиски соработници на Георгиевски – Филип Петровски и Марјан Додовски. на јавноста да & соопшти колку капитал има тој во Република Македонија и на кој начин го има стекнато? А јавно го потсетувам господинот Мане Јаковлевски дека парите за приватизација на Олимписко село му беа дадени од ВМРО-ДПМНЕ. Го повикувам самонаречениот голем вмровец и патриот Мане Јаковлевски тој капитал да го врати во ВМРО-ДПМНЕ. Околу личните односи, Мане Јаковлевски нека му објасни на Борис Змејковски зошто беше главен лобист за негова промена од функцијата генерален секретар на ВМРО-ДПМНЕ“, пишува Георгиевски. Вадењето на валканите задкулисни игри, докази, досиеја, преписки допрва се очекува да добие на жестина.

неимплементирани препораки 1. ГРЕКО препорача да му се дадат на главното независно тело, кое ќе биде, доколку е соодветно, потпомогнато со други органи, мандат и соодветни овластувања и ресурси за да врши проактивен и ефективен надзор, истрага и спроведувања на прописите за политичко финансирање; 2.ГРЕКО препорача да се осигури механизмот за изрекување санкции за повреди на правилата за политичкото финансирање да функционира ефективно во практиката, и првенствено да се осигури, санкцијата загуба на јавно финансирање за политичките партии и организаторите на изборната кампања да може да се примени во практиката. не се придржуваат кон своите обврски за известување. ГРЕКО е загрижен дека последните измени и дополнување на Законот за финансирање на политичките партии за намалување на обврските на политичките партии за известување нема да резултира со поголема транспарентност во редовното финансирање, туку ќе даде спротивен ефект. Во однос на законската забрана невладините организации, граѓанските здруженија и тинк-тенк организациите да водат кампања за политичките партии, ГРЕКО заклучува дека во пркатика, овие субјекти с$ уште се вклучени. Затоа, ГРЕКО ја повикува власта да ја преиспита состојбата со ваквите субјекти.

„Јас би рекол една слика илјада зборови. Погледнете ја сликата едно поразвеселено лице и еден тажен човек. Кај развеселениот има надеж дека ова ќе го врати во политиката, а тажниот е свесен дека ова нема да му помогне да не ја заврши катастрофално својата кариера. Проблемот е нивната криза, кризата за власт, кризата за моќ, кризата за фотелји. Мене ми е драго што сум на спротивната страна на овие двајца луѓе и на нивните вредности. Ќе ми биде драго во идниот период да бидам на чело на граѓаните коишто на едниот ќе му покажат дека нема враќање назад, а другиот ќе го испратат кај првиот.“

KAPITAL VO KAVADARCI

INTERVJU: GORDAN GEORGIEV

potpretsedatel na SDSM

CELA TIKVE[IJA SAKA DA RABOTI ZA MERCEDES

AKO IZGUBIME DOGODINA, NE SAMO CRVENKOVSKI, TUKU CELOTO RAKOVODSTVO ]E PONESE ODGOVORNOST!

biznis magazin

www.kapital.mk

ЉуБЧо ГеорГиевСки

лидер на вМро–народна

Димитрија Чуповски веднаш со дебата – „крајот на Бранко и на Љубчо“!

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

COVER STORY

KI SUBVENCII, I SO REKORDNO VISOHR NE PROIZVEDUVAME ANA

00 7 $ MILIONI

GODI[NO ZA UVOZ NA HRANA 800,00

Izvoz i uvoz na hrana vo Makedonija

(mil.USD)

672

ИЗВОЗ НА ХРАНА

620,9

УВОЗ НА ХРАНА

600,00

ТРГОВСКИ ДЕФИЦИТ 400,00

282,2

183,9

156,8

200,00

-125,1

-171,9

-200,00

1991

1992

1993

1994

1996

...samo idejata e kapital, sè drugo e pari...

1997

1998

1999

373,2

250,3

92,01 -171,8

-189,7 1995

362,4

246,5 66,99

19,2

0,00

-400,00 1990

243,1 131,8

2000

2001

2002

-169,7

-211,8 2003

2004

-312,3 2005

BROJ 662 CENA 100 DEN.|4 JULI, 2012, SREDA|GODINA 13

2006

2007

2008

-298,7 2009

2010

2011

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 компании пазари

Неспроведување тендер - најчест начин за кршење на Законот за јавни набавки Јавните набавки се носат без претходна анализа на потребата од спроведување јавна набавка, односно без план за јавни набавки, се вели во Годишниот извештај за работата на Државниот завод за ревизија, каде што се констатира дека дури 15% од јавните набавки се спроведени без тендер марија Севриева

П

sevrieva@kapital.com.mk

ри увидот во начинот на планирање, спроведување и реализација на јавните набавки од страна на државните институции констатирано е дека од вкупните нерегуларности, 14,84% се однесуваат на изршени набавки без да се спроведе тендерска постапка. Во Годишниот извештај за работата на Државниот завод за ревизија неправилното спроведување на јавните набавки, како и во поединичните извештаи на Заводот, е во фокусот на интерес. Од анализата на сите ревизии извршени во државните органи констатирано е дека најголем

дел од неправилностите во спроведувањето на јавните набавки се јавуваат во отворањето на понудите. Во фазата на склучување на договорите кај 8,7% е утврдено дека не се склучуваат договори со избраните понудувачи или договорите се прават по цена различна од понудената. Дел од неправилностите, 7,2%, се однесуваат на тоа дека не се води сметка за тендерската документација. Јавните набавки се носат без претходна анализа на потребата од спроведување јавна набавка, односно без план за јавни набавки, се вели во извештајот на Државниот завод за ревизија. „Неправилностите кои се однесуваат на начинот

18 JULI SPECIJALEN PRILOG

KAKO ENERGETSKI DA SE ISKORISTI SON^EVA MAKEDONIJA? u Kakvi benefiti u`ivaat, kolku za{teduvaat i kako Sonceto im go promeni `ivotot na kompaniite i doma}instvata koi ja koristat son~evata energija? u Raste interesot za koristewe na son~evata energija preku son~evite kolektori i preku fotovoltai~ni sistemi. Koi se glavnite igra~i na stranata na ponuda na vakvi sistemi? [to se nudi na pazarot i {to prepora~uvaat ekspertite? u Koj e idniot predizvik vo Makedonija za {to pogolemo iskoristuvawe na son~evata energija?

Potrebna li e pogolema finansiska i ekspertska poddr{ka na kompaniite i doma}instvata za pogolemo koristewe na ovoj va`en energetski resurs? u Energetski bum na Balkanot. Kako zemjite od regionot go pottiknuvaat i stimuliraat iskoristuvaweto na son~evata energija? u Koi se mo`nite izvori za finansirawe na proekti za eneretska efikasnost vo Makedonija?

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

ЈАВНИ НАБАВКИ Вид на нерегуларност: неспроведени постапки за ЈН

% на учество во вкупни наоди за ЈН 14,84

слабости во фаза на отворање на понудите

10

слабости во фаза на склучување договори

8,71

слабости во фаза на реализација

7,42

неизготвена тендерска документација

7,10

делење на набавките/заобиколување на постапките

5,48 извор: Годишен извештај на државен завод за ревизија

на делење на јавните набавки учествуваат со 5,48% од вкупниот број наоди за јавни набавки. Исто толкава застапеност бележат и пропустите кои се однесуваат на критериумите за доделување договор за јавни набавки кои не се во согласност со Законот за јавни набавки“, се вели во извештајот на ревизорите. Општа е констатацијата дека субјектите кои биле предмет на ревизија постапуваат по дадените препоракиИзвештај во ревизорските Извор: Годишен на извештаи на ДЗР. Од анализите на прибраните податоци државен завод за од ревизија може да се види дека 451 препораки за кои субјектите требало да преземат мерки, целосно или делумно се спроведени 354 препораки, што претставува висок процент на постапување од 78,49%. Во 270 наоди на ревизорите е констатирана неусогласеност со законската регулатива и прописи, 299 наоди се однесуваат на финансиското работење, а 163 наоди се однесуваат на користењето на средствата спротивно на законските прописи. Во однос на наодите до кои дошле ревизорите, осум извештаи за извршена ревизија поради постоење основано сомневање за сторен прекршок или кривично дело се доставени до Јавното обвинителство. Иако од Заводот велат дека соработката со јавното обвинителство се одвива континуирано, досега не постои иницијатива за кривично гонење на некој раководител на државна институција. До Државната комисија за спречување на корупцијата пак, се доставени два ревизорски извештаи.

Што констатираа ревизорите за клучните државни институции?

Ревизорите констатираа неправилности во работењето на државните институции на централно и на локално ниво. Од

нив, во работата на законодавниот дом беше констатирана неправилност во однос на уредувањето на основицата за пресметување на платата на пратениците во Собранието, утврдувањето на критериумите за оценување на оправданоста на отсуството на пратениците. Главните забелешки за функционирањето на третата независна власт - судството - се недостигот од финансиски средства за финансирање, недоволната кадровска екипираност во судовите и несоодветниот и недоволен простор за работа. На локално ниво пак, слабостите кои ги утврдува ревизорот најчесто се однесуваат на отсуството на интерни контроли, поради што честопати и покрај извршените ребаланси, постои значително отстапување меѓу планираните и остварените приходи и расходи на општините. Анализата на финансирањето на политичките партии пак, покажа дека дел од партиите не презентирале податоци за објавување годишна сметка и немаат објавено годишен извештај во Службен весник. Приходите и расходите не секогаш се објективни и вистинити и не секогаш организаторите на изборната кампања во финансискиот извештај ги презентираат сите дадени попусти, се вели во Годишниот извештај за работата на Државниот завод за ревизија. Приоритет на Заводот во иднина ќе биде финализирање на иницијативата на пратениците од февруари 2011 година за дополнување на Уставот, со што ДЗР ќе се дефинира како независна институција за надворешна ревизија. Оттаму се надеваат и на реафирмирање на комуникацијата со Собранието.

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

‘’Novi maπini za besprekoren kvalitet na naπata mocarela..’’

CASEIFICIO CESARINA, Gostivar

BIZNIS KREDIT SO PODOLGI ROKOVI

ZA VA©ITE STARI I NOVI INVESTICII! • rok na otplata do 15 godini • 0% provizija pri isplata • moænost za refinansirawe na postoeËki krediti 02 2446 000

www.procreditbank.com.mk

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Вип со специјална бизнис-понуда летово

В

ип оператор на сите бизнис-корисници кои ќе активираат нова линија или ќе го обноват договорот на 24 месеци на еден од тарифните модели Vip Free L, Vip Free XL или Vip Super Free им понуди дополнителни 500 бесплатни минути кон сите национални мрежи вклучени во претплатата засекогаш. Дополнително, сите бизнис-корисници кои ќе го пренесат својот број од друг оператор во мрежата на Вип добиваат 20% попуст на месечната претплата, а за секој нов број со префикс на Вип попустот на месечната претплата изнесува 10%. „Имајќи ја предвид потребата на бизнисите да имаат целосна контрола врз своите трошоци и потребата од неограничени

помина првото читање на законот за вработување

разговори, Вип единствено ова лето им нуди на деловните корисници да одберат понуда која ќе им носи долгорочни заштеди на компаниите и флексибилност во комуникацијата. Веќе и стандардните понуди вклучуваат бесплатни разговори во мрежата на Вип кон сите национални мрежи и бесплатни меѓународни разговори, а со одбирањето на летната понуда им нудиме на деловните корисници дополнителни 500 минути кон сите национални мрежи вклучени во претплатата“, изјави Никола Љушев, главен извршен директор на Вип. Новата бизнис-понуда е достапна од 2 јули до 31 август годинава, а бенефитите деловните корисници ги добиваат засекогаш.

С

обранието го усвои предлог-законот за дека станува збор за уште еден закон со изменување и дополнување на Законот кој се кратат правата на граѓаните. За нив за вработување и осигурување во решенијата се неприфатливи зашто со нив не случај на невработеност, кој предлага да се решавале проблемите на невработените, се воведат два типа евиденција - на лица а како посебно ригорозни ги оценуваат кои активно бараат работа и на лица кои не мерките со кои „вештачки се намалува КАМАТНИна СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ бараат, а се евидентирани во списокот бројот на невработени“. Банка 3м 6м 24мне е во тоа 36м да Агенцијата за вработување заради други „Мобилноста на работниците Комерцијална банка ги движите 3,10% од едно 4,00%место 6,80% 7,00% социјални права. на друго, туку НЛБ Тутунска банка тие да 3,20% 4,05% да работат 6,50% Министерот за труд, Спиро Ристовски, тврди имаат можност врз6,90% основа дека Законот е изработен со стопанските на квалитетите кои Стопанска банка 3,20% 4,00%ги имаат“, 6,65%рече Ивон 6,85% комори, целокупната бизнис-заедница и банка со Величковски од 4,00% ЛП. Шпаркасе 3,00% 5,50% 6,00% академската јавност и е реформски. Тој обвини дека 4,80% ова е законско решение Охридска банка 4,30% 5,50% 6,00% „Вакви евиденции постојат во над 25 земји за „фризирање“ на податоците за Прокредит банка 3,00% 3,80% 6,80% на ЕУ, а ги препорача и Светската банка уште невработеноста, која допрва ќе се 6,90% ТТК банка 3,20% 4,10% 7,20% во 2006 година“, истакна Спировски. зголемувала како резултат6,70% на неповолните банка 3,30% состојби.

4,20% 7,40% 7,60% Но, пратениците од опозицијата Алфа сметаат економски Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,20% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

4,20% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

5,70% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

6,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Стројтранс гас и МЕР договорија ,54% изградба на гасовод во Македонија КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Македонија и Русија имаат најмногу месец-два за да ги ,37% финализираат работите на своја страна и најмногу за тричетири месеци да почне реализацијата на проектот

,09%

Р

уската компанија Стројтранс гас и Македонски енергетски ресурси (MEР) вчера во Русија потпишаа меморандум за соработка, кој е првиот чекор кон изградба на националната гасоводна мрежа во земјава. а NASDAQ Договорот треба да се потпише најдоцна за неколку месеци, по што ќе почнат и работите на терен, јави државната агенција МИА. зата во Сао „Ова претставува круна на напорите кои досега ги вложивме во рамките на Меѓувладината комисија, Спогодбата за регулирање на клириншкиот долг на Русија кон Македонија и последната посета на премиерот Никола Груевски и средбата што ја имаше со претседателот мпании Владимир Путин во Санкт Петербург минатата недела“, изјави министерот за финансии, Зоран Ставрески, кој е и копретседател на Меѓувладината македонскокомпании од руска комисија за трговскоекономска соработка, која вчера заседаваше во Нижниј Новгород. Според него, со ова се операционализираат договорите постигнати на средбите на Мешовитата комисија.

,00%

,81%

,59%

,13%

,19%

„Очекувам со оваа спогодба да се утврди временската рамка во која ќе се усогласат сите технички и други детали за да може за неколку месеци да почне реализацијата на проектот за гасификација, односно да се потпише и договорот со кој целосно ќе се реализира овој проект. Двете страни имаат најмногу месец-два за да ги финализираат работите на своја страна и најмногу за три-четири месеци да почне реализацијата на проектот“, рече Ставрески. Максим Александрович Травников, заменикминистер за регионален развој и копретседател на Мешовитата комисија, посочи дека за неколку месеци ќе почне изградбата на објектите и конкретната достава на гас на целата територија на Македонија. Вредноста на проектот е 75 милиони долари, од кои 60 милиони се од договорениот клириншки долг на Русија кон Македонија и 15 милиони долари се обезбедени од буџетот на Македонија. Според Ставрески, проектот за целосна гасификација на Македонија е 300 милиони долари и тој најави дека таа ќе се одвива по фази, во согласност со разговорите што се водат со Европската

+

и на берзата

,59%

рани на

02.07.2012

+1,42% +0,89% +0,72%

02.07.2012

Кјуби Макстил Стопанска банка Битола Гранит RMDEN11

-

инвестициска банка, од каде што тој очекува дополнителни средства. Министерот за транспорт и врски, Миле Јанакиески, кој исто така е во Русија, вели дека меморандумот овозможува уште во текот на овој месец да почне постапката за експропријација и добивање одобрение за градба. Потпишувањето на меморандумот со Стројтранс гас беше договорено на посетата на Груевски на Русија минатата недела. Премиерот Груевски завчера најави дека е можно на овој состанок во Русија да го добијат и нацрт-договорот за Јужен поток. „Очекувам работите што ги договоривме пред десетина дена веќе да почнат да добиваат свој тек и според роковите

пад

-4,85% -1,06% -1,04% -0,73% -0,75%

нова цена

2.028,47 3.967,65 2.780,00

нова цена

1.000,00 104,88 1.900,00 465,00 88,00

24м 3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 2,20% 2,10% 2,50%

4,80% 2,80% 2,60% 3,20%

7,50% 4,10% 4,40% 4,10%

8,00% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,93% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,21% 1,26% 1,06% 0,39%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

Рочност СКИБОР кои претходно ги кажавме, да почнат да се реализираат. Очекувам набрзо поМКДОНИА добивањето

преку ноќ 1 недела 1м 3м 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% треба да заврши кон крајот на 2015 година, 2,20% сепак, ќе има крак кон Македонија, кој

на нацрт-договорот за Јужен поток да се претходно не беше предвиден. Тој треба да ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ потпише меморандум за соработка, некаде обезбеди снабдување со гас на долг период. Во Основна кам. стапка на Стапка на инфлација до крајот на септември, и кон крајот на оваа моментов капацитетот гасоводот што доаѓа 5,20% а банка на Македонија 4,00% година да започне изградбата на Народна гасоводната во Македонија е 800 милиони метри кубни, 13,40% 12,00%околу 500 милиони инфраструктура“, рече Груевски.Народна банка на Србија веќе се искористени кубни Тој тврди дека Јужен поток, чија Народна изградба метри.

2,50% банка на Хрватска 6,00% 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

понеделник - 02.07.2012 3м 3,10% 3,20% 3,20% 3,00% 4,30% 3,00% 3,20% 3,30% 3,20% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,00% 4,05% 4,00% 4,00% 4,80% 3,80% 4,10% 4,20% 4,20% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 6,80% 6,50% 6,65% 5,50% 5,50% 6,80% 6,70% 7,40% 5,70% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,00% 6,90% 6,85% 6,00% 6,00% 6,90% 7,20% 7,60% 6,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

6м 2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

24м 3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 2,20% 2,10% 2,50%

4,80% 2,80% 2,60% 3,20%

7,50% 4,10% 4,40% 4,10%

8,00% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,93% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93% Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 22.847.540,54 0,73% 0,11% 35.902.375,58 0,19%

12м 1,21% 1,26% 1M 1,06% 0,81% 0,39% 0,21%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

13.776.941,92

-4,13%

1 недела43.640.197,63 1м 3,18% 20.243.891,67 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6321 48,9532 76,3908 51,2320 47,8845 49,9490

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-6,61%

-4,07%

-24,51%

-4,14%

26.06.2012

-7,44%

-7,25%

-16,31%

-7,41%

26.06.2012

-5,89%

-6,40%

-17,52%

-6,68%

25.06.2012

3м0,35% -2,91% 4,98%

-8,04%

-2,48%

-10,02%

-2,14%

25.06.2012

-8,11%

-6,56%

-31,66%

-6,80%

25.06.2012

24.825.381,13

-0,91%

-5,23%

0,58%

-13,20%

0,40%

25.06.2012

49.600.630,08

0,58%

0,82%

3,27%

4,23%

3,08%

25.06.2012

60.500.772,60 0,23% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,76%

1,60%

3,23%

1,54%

25.06.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

6м 2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3м 2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Топлификација Алкалоид Македонијатурист

75

милиони долари е вредноста на проектот за гасификација кој треба да го реализира Македонски енергетски ресурси во соработка со руската компанија Стројтранс гас

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

11 > БроЈка

Бизнис-натпревар на студентски фирми во Скопје

З

500

а титулата најдобра студентска компанија во натпреварот JA-YE Europe Enterprise Challenge 2012 (Европски натпревар на претпријатија), кој ќе се одржи во Скопје оваа недела, ќе учествуваат 70 млади претприемачи на возраст од 19-30 години од 11 европски земји. Тие водат свои компании како дел од нивното високо образование под менторство на нивните професори и бизнис-волонтери. Покровител на натпреварот е претседателот Ѓорге Иванов. Студентите ќе ги презентираат своите бизнис-идеи пред меѓународно жири, со цел да им ги продадат на потенцијални инвеститори, кои имаат по фиктивни 50.000 евра за инвестирање. Овој натпревар е дел од проектот Junior Achievement Start Up Program, на кој оваа година ќе учествуваат студенти од: Македонија, Белгија, Бугарија, Велика Британија, Данска, Норвешка, Португалија, Романија, Финска, Холандија

евра најмалку трошат само 5% од српските туристи, кои најмногу се на возраст од 15 до 29 години. Само 40% од граѓаните во Србија оваа година ќе одат на летување, покажа истражувањето на Ерсте група. Најголем број испитаници (65%) планираат за летување да потрошат од 150 до 400 евра. До 150 евра планираат да потрошат 15% од граѓаните.

и од Шпанија. Целта на проектот е поттикнување на младите да ги користат сопствените вештини на иновативен начин, со цел да се поттикне нивниот претприемачки дух и можноста за самовработување. Оваа академска година во JA-YE Start-Up програмата учествуваa 16.000 студенти низ цела Европа. Истражувањата покажаa дека за 10 години 29% од нив ќе започнат свој бизнис. Во Европа стапката на start-Up бизнисите изнесува 6%. Тоа значи дека со учество во програмата JA-YE Start-Up студентите ќе придонесат за зголемување на новите бизниси со 23% во следните 10 години.

JA-YE Europe-Junior Achievement–Young Enterprise Europe (www.ja-ye.org) е најголем европски провајдер на образовни програми за претприемништво за млади, со кои се опфатени 3,1 милион ученици во 36 земји во Европа во 2011 година.

МБПР нуди услуги за сигурна наплата на извозот

Б

идејќи задоцнетото плаќање на обврските од страна на странските партнери се наметна како проблем за македонските компании, Македонската банка за поддршка на развојот (МБПР) почна интензивно да ги промовира двата финансиски инструменти за осигурување и откуп на побарувања. Во првиот случај, извозното кредитно осигурување им помага на македонските извозници кои продаваат на одложено да бидат МАКЕДОНСКА БЕРЗА посигурни во пласманот. Доколку некој извозник МБИпроизвод, 10 пласира а не добие авансно плаќање, со осигурување 1.860,62 на побарувањата ги минимизира ризиците од евентуална ненаплата. МБИД „МБПР овозможува осигурување на наплатата на 1.808,40 побарувањата на извозниците од комерцијални ОМБ ризици. Овој инструмент е од и политички

118,70

компании ги имаат осигурано своите побарувања во МБПР

2002 година, но во последните години с$ повеќе добива на интензитет со оглед дека се заоструваат условите на меѓународните пазари. Значи се употребува во случај кога нема авансно плаќање, а странскиот купувач поради неликвидност не може да плати, тогаш ние ги обештетуваме извозниците“, вели Дарко Стефановски, директор за кредитно осигурување во МБПР. Надоврзувајќи се на извозното кредитно додека другите 20% извозникот ги добива откако осигурување, Стефановски го промовираше купувачот ќе ги префрли парите. За услугата и извозниот факторинг, односно краткорочно факторинг може да аплицираат само фирми кои финансирање на побарувањата на извозниците. претходно ги имаат осигурано своите фактури од Наменет е за компании кои продаваат стоки комерцијален и од политички ризик, исто така во на одложено плаќање, а во периодот додека МБПР. ФЈУЧЕРСИ чекаат достасување на фактурата имаат реална Компанијата за производство на автомобилски потреба од пари за непречено функционирање НАФТА делови Руен од Кочани е прва компанија на бизнисот. МБПР веднаш ќе ги исплаќа која почнала да користи факторинг, што пак ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС фактурите и ќе ги преземе долговите на фирмите и помогнало во услови на криза да успее да 83,62 2,76 од странство. Процесот оди така што МБПР извезува на нови пазари. ги откупува побарувањата на фирмите и им „Сега работиме на нов проект со МБПР за BRENT ЗА ЗАТОПЛ. исплаќа аванс од 80% од вредноста на фактурата, обезбедување обртни средства за реализација 262 96,27

sevrieva@kapital.com.mk

+0,14% -0,61% -0,11%

-1,58% -1,56%

-2,27% +2,55%

Извор: Македонска Берза

SASX 10 +0,14% +0,62% 669,72

-0,61% SOFIX 292,99 -0,11% ATHEX

+0,49%

607,72

Главен индекс на Љубљанската берза

435,98 12.791,47

NASDAQ 2.906,60

27,48$/унца

7.636,00

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

3.000 3.000 3.000

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 607,72 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+2,92%

FTSE 100 5.604,10

+0,59%

1.800 1.800 1.800

+1,50% +1,13% SWISS

DOW JONES

6.054,23

+5,09%

1.427,75$/бушел

S&P 500 1.329,04

Главен индекс на Љубљанската берза

Сацен Нови Сад +19,97% NASDAQ +19,90% +1,50% +2,00% 2.906,60

691,00 12.791,47

2.000,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Бозјаковина

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 94,96

+2,19%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 770,08

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

+1,49%

3.140,83

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

+2,92%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.604,10

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.488,82

+2,59%

17.429,98 FTSE 100

+1,13%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.140,83

700,00

+7,19%

921,00

+2,92% 5.604,10БЕРЗА +0,59% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Хелиос

430,00

SWISS Цинкарна +1,13% -36,63% 6.054,23 75,50

+5,13%

+1,13% -4,43%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

02.07.2012

SWISS 6.054,23

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,42% 2.028,47

Топлификација АлкалоидNIKKEI 225 +0,89% 9.003,48 Македонијатурист +0,72% Индекс на најголемите јапонски компании

+1,13%

-0,04%

Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза котирани на швајцарскиот пазар на капитал

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 96,27

1593,60,$/унца

СРЕБРО 27,48$/унца

БАКАР 7.636,00

-1,58% -1,56%

ПРИРОДЕН ГАС 2,76

ЗА ЗАТОПЛ.

262

-2,27% +2,55%

МЕТАЛИ

-0,66% -0,50% +0,7%

+1,1% +1,6% /

НИКЕЛ

16.632,50

АЛУМИНИУМ 1.800,00

ЧЕЛИК 395,00.$/унца

+6,56%

100,00

+5,88%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Ериксон Никола Тесла

Електрометал ЕВРОПА ИНДЕКСИ -24,74% -18,99% FTSE 100

0,90

+0,59%

-6,67%

-0,21% +2,81% 54.130,07 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Даталаб .

DAX Истрабенз 6.488,82 0,50

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Напред ГП -14,09% BRAZIL BOVESPA

АМС Осигурување

500,00

99,99

-0,04%

83,62

ЗЛАТО

DOW JONES Инекс Будучност Пожега

BRAZIL BOVESPA -0,21% +2,81% 54.130,07 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.003,48 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.441,46 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 607,72

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Хидроелетра Нискоградба

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

+5,09%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

+2,00% S&P 500 +1,13% 1.329,04

NASDAQ 2.906,60

2282,00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 669,72

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.791,47 Заеднички индекс 30 6.488,82

+0,49%

Главен индекс на Белградската берза 757,25$/бушел

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

SBITOP 520,23

BELEX15 ПЧЕНИЦА 435,98

+2,81% +0,37%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

CROBEX КАФЕ 1.669,40 1,70/бушел

+1,61% SOFIX СОЈА +1,95% -2,16% 292,99

672,50$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.130,07 292,99

+0,49%

SBITOP 520,23

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +3,30% РЕГИОН

+2,00% +0,54% +0,62%

SASX 10 669,72

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

+2,33% +0,54% +3,45% +0,37% +1,37%

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+1,95% -0,21%

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.140,83

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.669,40 1.329,04

1593,60,$/унца

Главен индекс на Атинската берза

+0,62% +1,50%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

-0,11%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,61%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 16.632,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.800,00 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 395,00.$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,66% +1,1% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,50% +1,6% 2.200 2.200 2.200 +0,14% 1.860,62 +0,37% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,7% / -0,61% 1.800 1.800 1.800 1.808,40 06/10 06/10 06/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 12/11 12/11 12/11 04/12 04/12 04/12 ОМБ +5,09% -0,11% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни118,70 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,54%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 520,23

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,14%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+1,95%

на договор, кој е во фаза на потпишување меѓу Руен и Валео од Франција. Работиме и на друг проект за реализација на тримесечна порачка од производителот на камиони од Русија, Камас“, вели Љупчо Иванов, финансиски директор на Руен, Кочани. Од почетокот на годината досега, МБПР има склучено 15-ина договори со македонски компании од автомобилска, хемиска, прехранбена, текстилна индустрија за извозен факторинг, односно за откуп на побарувањата од фирми во Романија, Полска, Франција, Германија, Словачка...

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник - 02.07.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.860,62 435,98 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.808,40 1.669,40 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 118,70

компании користат извозен факторинг

Што регулираат мрежните правила?

Во услови кога во меѓународната трговија повеќе не се важни само производот и цената, туку се бара одложено плаќање, МБПР воведе финансиски инструменти кои преку осигурување и откуп на побарувањата би требало да ги заштитат извозниците Соња Јованова наумовска

15 70

HANG SENG 3.967,65 19.441,46 2.780,00

ПЧЕНКА 672,50$/бушел

ПЧЕНИЦА 757,25$/бушел

КАФЕ 1,70/бушел

СУРОВИНИ

+3,30% +1,61% -2,16%

КАКАО

2282,00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.427,75$/бушел

+2,33% +3,45% +1,37%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+2,19%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

+19,97%

+19,90%

Инекс Будучност Пожега

Сацен Нови Сад

691,00

2.000,00

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

12 балкан

Нов бран на глобална рецесија во септември! С$ посилни стануваат анализите дека светот ќе го зафати нова рецесија во септември, која ќе биде уште пострашна од претходната од 2008 година. Ова го потврдува и ММФ, врз основа на анализата на Лук Лејвен и Фабиан Валенсиа, кои до овој заклучок дојдоа врз основа на проучувањата на историјата на сите глобални и финансиски кризи Васе Целеска

celeska@kapital.com.mk

П

оминаа пет години од стартот на глобалната финансиска криза, која го покрена најсилниот бран на банкарска криза што некогаш се случил по Големата депресија. За разлика од останатите економски кризи во изминатиот период, од овој бран на кризата, засега, најмногу настрадаа големите економии. Аналитичарите велат дека ефектите од оваа криза ќе траат подолг период, а следниот удар ќе се случи наскоро. С$ посилни стануваат анализите дека светот ќе го зафати нова рецесија во септември, која ќе биде уште пострашна од претходната од 2008 година. Ова го потврдува и Меѓународниот монетарен фонд (ММФ), врз основа на анализата на експертите Лук Лејвен и Фабиан

Валенсиа. Тие тврдат дека за три месеци може да настане „потоп“ во глобалната економија, а до овој заклучок дојдоа врз основа на проучувањата на историјата на сите глобални и финансиски кризи кои се случиле во периодот од 1970 до 2011 година. Експертите на ММФ тврдат дека поголем број од кризите настапуваат во предизборна или изборна година во големите земји. Оваа година пак, ќе се одржат претседателски избори во САД, а планирана е и промена на политичкото водство во Кина. Истражувањето на Лејвен и Валенсиа покажа дека поголем број од кризите се појавуваат во втората половина од годината, а врвот на драматичната ситуација најчесто трае од септември до крајот на декември. Раѓањето на нова криза во септември оваа година може да биде предизвикано

VO SPECIJALEN PRILOG

Media & advertising NA 25 JULI VO MAGAZINOT KAPITAL ]E ^ITATE: u Analiza na makedonskata mediumska scena – problemi, predizvici, iden razvoj! u Advertajzing kola~ot vo Makedonija od godina vo godina e se pomal!

Koj se reklamira vo makedonskite mediumi? Kolku? Kade? [to sleduva? u Kako }e se razvivaat internet mediumite i internet oglasuvaweto vo Makedonija? u Kakvi se sostojbite na mediumskite scena na Balkanot? u Golemite svetski mediumi se vo faza na seriozna rekonstrukcija.

Kakva e idninata na tradicionalnite mediumi? u Internet VC tradicionalni mediumi!

со завршувањето на финансиската година во САД, а делумно и со фактот дека економската активност во текот на летните месеци е мала, бидејќи политичарите и многу од раководителите на компаниите одат на одмор, па во овој период, едноставно, никогаш не се донесуваат важни одлуки. Како типичен пример за цврста основа за почеток на нов бран на криза аналитичарите ја наведуваат актуелната ситуација во САД, во која двете водечки политички групации

најал Фергусон

економски аналитичар

“

кризата во европа може да се прелее во остатокот од светот. Централните банки печатат пари како никогаш досега за да го поттикнат растот, но наместо тоа, тие повторно стануваат ризични средства.

не можат да ги усогласат ставовите за буџетската политика. Поради тоа, како што предвидуваат некои аналитичари, најмоќната светска економија наскоро може повторно да со соочи со многу силна рецесија, која се заканува повторно да се прелее во остатокот од светот.

Европската криза може да предизвика финансиски колапс во целиот свет

Анализата на ММФ, меѓу другото,

нуриел рубини

економски аналитичар

“

економијата веќе е во рецесија. Што и да направат политичарите или ФеД или еЦб, ќе биде премалку и предоцна. на политичарите им недостигаат асови во ракавот!

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

500

банките први на удар

С

поред анализата на експертите од ММФ, банките секогаш се први на удар кога станува збор за повторување на економските кризи. „Банкарските кризи најчесто започнуваат во втората половина од годината, а најголемите удари се случуваат во периодот од септември до декември.“ Во анализата на Лук Лејвен и Фабиат Валенсиа од ММФ се вели дека кризите најчесто се случуваат во бранови, а една од три финансиски кризи се случува по кредитен „бум“. Кризата најчесто се случува „во пар“, па историјата покажува дека банкарските кризи фреквентно се појавуваат заедно со валутните кризи или со кризите со државните долгови. Интересно е тоа што во финансиските кризи, според прогнозата на Лејвен и Валенсиа, што поголема е економијата на една земја, потешко може да се распадне. Поголемите земји имаат, на некој начин, поцврст и пораспространет банкарски систем, како на пример САД. Според ММФ,

покажува дека во текот на изминатите четири децении Европа беше меѓу економски „најсигурните“ региони во светот, бидејќи во тој временски период претрпе само една економска криза. Но, овој проблематичен период с$ уште не завршил, а истиот може да резултира со нов финансиски колапс во целиот свет. „Кризата во Европа може да се прелее во остатокот од светот. Централните банки печатат пари како никогаш досега за да го поттикнат растот, но наместо

невработеност, а останатите одат по работ и се борат да не се „заразат“ со должничкиот вирус. Експертите на ММФ истакнуваат дека во

тоа, тие повторно стануваат ризични средства“, вели аналитичарот Најал Фергусон. Европа ни по „еден куп“ одржани состаноци на високо ниво не може да се договори за мерките со кои ќе ја спасува економијата во регионот. Повеќе од половина од земјите-членки на ЕУ се во рецесија, имаат високи јавни долгови и високи стапки на к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

кога банкарскиот систем на големите економии страда од финанасиска криза, тогаш во земјата, најчесто, се намалува бруто-домашниот производ (БДП) за една третина, а долгот се зголемува за една петтина од БДП. Анализата на ММФ покажува дека вадењето од банкрот на загрозените земји може само да го продолжи времето за спасување на економијата по ударот на кризата. Аналитичарите на ММФ велат дека се потребни макроекономски алатки за да се избегнат остри контракции во економската активност, а со други зборови, тоа значи да се остават банките да пропаднат, зашто тие никогаш нема да ги научат лекциите и повторно да застанат на нозе.

милијарди долари им се потребни на американските банки за да можат да преживеат уште една криза потоа и криза на целата економија, нешто што се случи во 2008 година.

Политичарите повеќе немаат „асови во ракав“

Економската легенда Нуриел Рубини, познат и како „д-р Пропаст“, поради своите црни предвидувања, неодамна изјави дека Европа и САД се „ефективно во рецесија“ и дека политичарите немаат многу што да направат за да ги спасат своите земји. „Економијата веќе е во рецесија. Што и да направат политичарите или ФЕД (Банката на Федералните резерви на САД) или ЕЦБ (Европската централна банка), ќе биде премалку и предоцна“, вели Рубини. Тој нагласува дека сега останува единствено прашањето дали светот ќе се соочи со блага рецесија или тешка, која економијата ќе ја погоди заедно со финансиска криза која ќе биде полоша од онаа што се случи во 2008 година. Рецесијата, напоменува Рубини, во овој момент е неизбежна. „На политичарите им недостигаат асови во ракавот“, истакнува Рубини. Знаците за состојбата на економијата се јасни. Неодамна и најголемата банка во САД, ЈП Морган, соопшти дека светската економија кон крајот на оваа година повторно ќе влезе во криза. Европската финансиска криза се влошува од ден на ден, а веќе пет земји побараа официјална помош од европските фондови за спас. На американските банки, од друга страна, иако почнаа да покажуваат позитивни резултати, с$ уште им недостигаат пари. Економистот Роберт Енгл за „Волстрит журнал“ прогнозира дека на банките во САД ќе им бидат потребни повеќе од 500 милијарди долари за да преживеат уште една, подлабока финансиска криза.

современата светска економска историја со најголем број кризи се соочуваа Африка и Латинска Америка, кои во тој период претрпеа четири кризни периоди. По нив следуваат САД и Русија, а освен Европа, најмалку проблеми во сопствените економии имаа Канада и Австралија. Според мислењето на Лејвен и Валенсиа, најспокоен период во светската економија бил оној во првите неколку години од овој век, но во тоа време сите важни меѓународни аналитичари предупредуваа дека по кредитниот „бум“, најверојатно ќе следува банкарска криза, а к

о

м е

р

ц

и

13

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌ ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ʻʤ˄ˋʻʽ-ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʶʰ ʿʽˁ˃ʫˀ ʯ̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̨̔ ̛̭̯̖ ̴̨̛̛̪̬̣ ̛ ̡̛̯̖̥̯̭̌ ̨̛̣̭̯̍̌ ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̡̨̛ ̛̙̖̯̏̌ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘ Ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̪̬̣̖̖̚̚ ̨̔ ̨̨̭̪̭̯̖̦̏ ̸̨̦̱̦̌ ̨̖̣̔ ;̨̨̠̖̦̍̌̏ ̛̛̣ ̨̨̦̖̠̖̦̍̌̏Ϳ ̛ ̔̌ ̨̐ ̪̬̖̯̭̯̱̌̏̏̌ ̨̨̦̯̌̔ ̛ ̨̨̛̪̬̦̖̭̯̔ ̦̌ ̨̨̛̭̯̯ ̦̌ ̨̖̦̭̯̖̦͕̔̌̏ ̡̨̭̖̠̦̖̖̦̔̏ ̛ ̨̛̛̣̖̭̦̬̬̣̌̍̏̚ ̸̛̦̦̌͘ ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̪̦̖̭̖̔ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̨̏ ̴̨̬̥̯̌ ϭϬϬdžϭϰϬ Đŵ͕ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϰ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̪̭̯̖̬̯͕ ̸̨̛̭̯̬̙̱̯̌̏̌ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̛̣̦̌ ̡̬̯͕̌̌ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̨̨̦̱̦̯̌ ̨̖̣͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϱ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̡̛̭̖̣̖̯̬̌ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̦̯̪̬̖̬̌̏̌ ̛ ̨̧̛̣̙̱̖̏̌̚ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ϲ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̛̪̬̣̯̌̏̌̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϳ͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̛̬̹̏̚ ̧̛̬̦̬̖̌̐̌ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬͘ ʺ̧̨̛̭̣̖̖̯ ̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̯̖̙ ϱϬй͕ ̌ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ϱϬй ̢̖ ̭̖ ̨̛̔̍̏̌​̯̌ ̨̪ ̪̯̌ ̦̌ ̧̣̭̖̐̌̌ ̨̔ ̛̛̪̬̭̱̯̦̯̖ ̨̛̭̯̐ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ϴ͘ ʤ̨̛̯̬̯̖̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌ ̌̚ ̨̨̛̬̯̍̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̨̛̯̬̯̖̌̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̖ ̔̌ ̛̪̬̭̱̭̯̱̏̏̌​̯̌ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̔̌ ̨̐ ̶̡̨̛̛̥̱̦̬̌​̯̌ ̨̨̭̖̯̏ ̨̖̣̔ ̨̭ ̨̛̭̯̯̖̐ ̛ ̨̠̦̭̯̌̏̌͘ ϵ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ 3Ϭ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̪̭̯̖̬͕ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ϵ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̨̛̪̭̯̖̬͘

ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

ResearchNightMK

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 03.07.2012

15

ФЕЉТОН

16

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизнис-советник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнис-магазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

ТрЕТО пОГлавјЕ: првО „КОј“... а пОТОа „ШТО“

Може ли да се има и одлична компанија и одличен живот?

Колку еден одличен бизнис н$ чини на личен план? Што е со приватниот живот? Без разлика на тоа колку сме постигнале, доколку поголемиот дел од времето не го минуваме со луѓето кои ги сакаме и почитуваме, едноставно нема да имаме добар живот. Постои ли рецепт за одлична компанија и одличен живот?

С

екојпат кога зборувам јавно за своите сознанија поврзани за транзицијата „Oд добри до одлични“, секогаш се наоѓа некој кој ќе го постави прашањето „Колку чини сето тоа на личен план? Што е со приватниот живот?“. Со други зборови, луѓето се прашуваат дали е можно да се создаде одлична компанија и одличен живот исто така. Одговорот е: Да. Рецептот се наоѓа во ова поглавје. Поминав неколку пријатни денови со еден од менаџерите на Жилет и неговата сопруга, на конференција во Хонгконг. Во текот на разговорот што го водевме, ги прашав дали сметаат дека Колман Моклер, извршниот менаџер кој е најзаслужен за трансформацијата на компанијата Жилет, имал одличен живот. Ми рекоа дека неговиот живот се врти околу три големи љубови, а тоа се неговото семејство, Харвард и Жилет. Дури и во најтемниот и најнапнат период, додека траела кризата предизвикана со обидот за преземање на компанијата за којашто пишувавме, Моклер ја задржал извонредната рамнодушност во својот живот. Никогаш не го намалил времето што го поминувал со своето семејство, работејќи навечер и за време на викендите исклучиво во вонредни ситуации. Се држел дисциплинирано за своите „ритуали“.

Продолжил да работи активно како член на Управниот одбор на Харвард. Кога прашав како Моклер го постигнувал сето тоа, одговорот гласеше, „Ма, тоа не беше ништо за него. Толку беше успешен во собирањето вистински луѓе околу себе и поставувањето на тие вистински луѓе на соодветни позиции, што едноставно немаше потреба постојано да биде во канцеларија. Тоа е тајната на неговиот успех и рамнотежа. НЕОЧЕКУВАНИ ОТКРИТИјА ОД ТРЕТОТО ПОГлАВјЕ • Не воочивме никаква директна врска меѓу висината на платата што ја примаат менаџерите и успешната трансформација „Oд добри до одлични“. Целта на примањата не е да се мотивираат погрешни луѓе за да се однесуваат и функционираат на вистински начин, туку за да се задржат вистинските луѓе на соодветното место.

• Старата поговорка „луѓето се најголема вредност“, всушност е погрешна. Најголемиот капитал со кој располагате не се кои било луѓе, туку оние вистинските.

• Дали е некој „вистинска личност“ зависи повеќе од цртите на неговиот карактер и вродените способности, отколку од стекнатото знаење или вештина.

Слушнав и дека постои подеднаква веројатност да го најдам Моклер во канцеларијата и во продавницата за алат. Навистина уживаше во извршување на ситни поправки низ куќата. Секогаш наоѓаше начин да се релаксира“. Сопругата на менаџерот со кого разговарав додаде: „Кога почина Колман, сите отидовме на погребот и најсилен впечаток ми остави атмосферата на силна љубов. Тоа беше човек кој сето време го минуваше со луѓе кои го сакаа, кои го сакаа она што го работи и кои се сакаа едни со други – и на работа и дома и во општествената работа, насекаде“. Оваа изјава ме потсети на тоа дека постои нешто во менаџерите на компаниите кои го поминале патот „Oд добри до одлични“, нешто што не умеев точно да го дефинирам, а што ги одвојуваше јасно од останатите. Во текот на разговорот што го водев со Џорџ Вајсман од Филип Морис, прокоментирав, „Кога зборувате за времето што сте го поминале во компанијата, звучи како да опишувате љубовна приказна“. Тој тивко се насмеа и рече: „Точно. Ако го одземам мојот брак, компанијата навистина беше мојата најголема љубов во животот. Не верувам дека поголемиот број луѓе би го разбрале тоа, но мислам дека моите колеги би разбрале“. Вајсман и многу негови колеги менаџери ги задржале своите

компании и продолжиле да навраќаат во Филип Морис редовно, уште долго по заминувањето во пензија. Еден од ходниците во зградата на Филип Морис е наречен „Хол на волшебниците од минатото“. Тоа е ходник во кој се наоѓале канцелариите во кои Вајсман, Калман, Максвел и други продолжиле да доаѓаат, најмногу поради тоа што сакале да го минуваат времето заедно. Слично на тоа, Дик Аперт од КимберлиКларк го рекол следново: „Не се сеќавам кој било за четириесет и едната година поминати во компанијата да ми рекол нешто нељубезно. Благодарен сум на Бога за тоа што се вработив во КимберлиКларк, бидејќи соработував со прекрасни луѓе. Прекрасни, прекрасни луѓе, кои се почитуваа едни со други и се воодушевуваа едни со други“. Членовите на менаџерските тимови во компаниите што ја имаа изведено трансформацијата „Oд добри до одлични“ имаат тенденција да станат пријатели и да останат тоа до крајот на животот. Во многу случаи, откривме дека се во близок контакт, години и децении откако престанале да работат заедно. Беше неверојатно да се слушаат како зборуваат за времето на транзиција на компанијата, бидејќи без разлика на тоа колку биле темни тие денови и колку огромни биле пречките, тие се забавувале и уживале во тоа време! Уживале во меѓусебното друштво и се радувале на состаноците. Голем број менаџери го окарактеризираа времето поминато во тимот, на работењето на трансформацијата на компанијата, како најубав период во животот. Нивниот меѓусебен однос ги преминал границите на меѓусебното почитување (кое секако го имале) и се развил во трајно пријателство. Држењето до идејата „Прво кој“ може да биде вистински пат од одлична компанија до одличен живот. Затоа што без разлика на тоа колку сме постигнале, доколку поголемиот дел од времето не го минуваме со луѓето кои ги сакаме и почитуваме, едноставно нема да имаме добар живот. Но, доколку го минуваме најголемиот дел од времето со луѓето кои ги сакаме и почитуваме – со кои сакаме да бидеме во автобусот и кои никогаш нема да н$ разочараат – тогаш речиси е сигурно дека ќе водиме одличен живот, каде и да н$ води автобусот. Беше очигледно дека сите наши соговорници од одличните компании многу го сакаат она што го работат, главно поради тоа што ги сакаат луѓето со кои работат. лучна ставка од Третото поглавје не е само идејата К за носењето вистински луѓе во тимот. Клучна ставка е дека прашањето „кој“ (треба да биде во тимот) мора

да дојде пред прашањето „што“ (треба да се направи) – пред визијата, пред стратегијата, пред организирање на структурата, пред тактиката. Најпрвин запрашајте се кој треба да работи со вас, а дури потоа што треба да се работи – и применувајте го тоа како ригорозно правило, без исклучоци.

(Продолжува) Во утрешниот број: Зошто компанијата A&P која пред 60-ина години важеше за една од најголемите корпорации во САД почна да заостанува, а нејзините ривали се трансформираа во „одлични“? Започнува новото поглавје од „Од добри до одлични“. Книгата „Од добри до одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три во ГТЦ, Скопје.

к о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а с