562-06.07.2012-kor

петок. 06 јули 2012 пет. max. 360 C min. 180 C

саб. max. 360 C min. 190 C

нед. max. 360 C min. 190 C

МБИ 10

1.867,80

+0,28%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.806,48

-0,05%

ОМБ

118,68

+0,01%

ЕМУ

€

61,66

САД

$

49,09

Курсна листа на Народна банка на Македонија

За пет пати поскапе геотермалСДСМ: регулаторите вода за оранжериите. носат политички и бизнис ната ориентирани одлуки }11 Ова Не е аНтИКрИЗНа МерКа! }4-5

Дали СрД слективно го применува Законот за радиодифузија? }6

Огромен пад на извозот во мај од дури 17,6% }3 Зошто едни исти политичари би дале различни резултати? }7

www.kapital.mk

број 562 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ФаБрИКата На ЏОНСОН КОНтрОлС вО ШтИп ќе Стартува ИДНОтО летО, а Не вО СептеМврИ

винскиот туризам станува вносен бизнис }10

стр.

2-3

В.Британија

£

КАПИТАЛ петок 06.07.2012

ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

“

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

Питер Брезничек

www.kapital.mk

Земјите од Централна и Источна Европа досега успешно ги издржаa турбуленциите во еврозоната и постигнаа задоволителна стабилност, додека на Балканот состојбата не е поволна и затоа не очекувам раст кај овие земји во текот на 2012 година.

генерален директор на Рајфајзен истражување

петок 06/07/2012

КОМЕНТАР

Александра Спасевска spasevska@kapital.com.mk

Поголема штета од корист

В

о услови кога светот се прави с$ за да се искористат обновливите извори на енергија, во услови кога цените на нафтата на глобално ниво драстично пораснаа, а војната за храна се разгорува, во Македонија со една одлука се нарушуваат сите предуслови за производство на конкурентни земјоделски производи. Наместо да се поттикнува земјоделското производство преку олеснување на условите за работа, а со тоа да се зголеми конкурентноста на земјоделските производи, Владата одлучи да ја зголеми цената на геотермалната вода со која се затоплуваат оранжериите. Одеднаш и со петкратно зголемување на цените. Ова е погубно за земјоделското производство, затоа што одеднаш сопствениците на агрокомбинати се соочија со драстично зголемување на трошоците. Само пет оранжерии користат топла вода од геотермален извор, но штетата којашто ќе ја претрпат поради оваа одлука на Владата е огромна. Трошоците за загревање на оранжериите учествуваат со 50% до 80% во нивните вкупни трошоци, а сега ќе пораснат многу. Тоа е голем шок за нив. Колку и да држи оправдувањето дека оваа мерка не е донесена со цел поголеми приходи во буџетот, мора да се знае дека таа, сепак, е огромен и непланиран трошок за агрокомбинатите. Значи, штетата е поголема од користа. Најголем извоз на земјоделски производи државата остварува преку извоз на раноградинарски производи, кои се одгледуваат во стакленици во зимскиот период. Оттука, со зголемени трошоци на производство за дури пет пати, домашното производство нема да биде конкурентно во споредба со земјите од регионот. За какви антикризни мерки зборуваме тогаш? И ова не е прва ваква мерка којашто се носи без анализа за потребите на бизнисот и без проценка какви ефекти ќе даде за економијата, воопшто. Воопшто не е спорно дека цената на енергенсите треба да биде поставена на ниво кое нема некому да дава бенефит, на сметка на државата, но не може политиката на управување со цените на енергенсите да предизвикува земјотрес во земјоделското производство. Политиките мора да се кројат преку заеднички јазик меѓу двете страни.

> БРОЈКА

9,3

“

2 НАВИГАТОР

WWW.KAPITAL.MK

Владимир Бахчовановски нов директор на Државната лотарија

милиони долари вредна стока извезле македонските компании во неразвиените земји во првите пет месеци од годинава, што всушност, е пораст од 863% во споредба со лани. Во време кога извозот паѓа и кон земјите во ЕУ и кон земјите во развој, македонските компании, најверојатно, се обидуваат да се пробијат на трети пазари за да ги супституираат намалените нарачки.

В

ладимир Бахчовановски од денеска е нов директор на Државната лотарија на Македонија, а истовремено, тој ќе ја врши и функцијата претседател на Управниот одбор на државната компанија за игри на среќа. Бахчовановски пред некое време беше сменет од раководната функција на Ревизорското тело за претпристапна помош, како дел од бранот на кадровски промени кој го почна владејачката ВМРО-ДПМНЕ. Тој во изминатите неколку години извршуваше неколку високи раководни функции во државни и во јавни претпријатија, на кои беше назначуван по предлог на владејачката ВМРО-ДПМНЕ. Бахчовановски во неговата неколкугодишна кариера беше директор на Јавното претпријатие за стопанисување со станбен и деловен простор и директор на Јавното претпријатие Македонски шуми.

Фабриката на Џонсон ко стартува идното лето, а

Џонсон контролс моментално работи во објект лоциран во фабриката Македонка.

Летото идната година треба да стартува новата фабрика на Џонсон контролс во Штип, која ќе биде прва што ќе произведува во новата технолошка индустриска зона во овој град. Според најавите, требаше да почне со работа во септември годинава, но изградбата ќе потрае повеќе Петре Димитров

Н

dimitrov@kapital.com.mk

аместо во септември, како што беше најавено, новата фабрика на американската автомобилска компанија Џонсон контролс во технолошката индустриска зона во Штип ќе почне со работа за една година, дознава „Капитал“. Информацијата ни ја потврди и Сашо Трипуновски, генерален директор на Џонсон контролс во Штип. „Моментално работиме интензивно на изградбата на новата фабрика. Целта е да се преселиме во новиот објект кон средината на следната година“, вели Трипуновски. Од компанијата не сакаа да коментираат зошто се пролонгира првичниот рок, кој го најави и премиерот Никола Груевски во октомври 2011 година. Дека во технолошката индустриска зона во Штип се подготвува просторот каде што ќе се изгради

фабриката на Џонсон контролс се увери и екипата на „Капитал“, која ја посети зоната. Порамнувањето на земјиштето е веќе завршено, а забрзано се работи на средување на околната инфраструктура. Џонсон контролс Штип моментално произведува навлаки за автомобили во изнајмен објект во некогашниот текстилен гигант Македонка и има 380 вработени. Со целосната реализација на оваа инвестиција, која е поголема од фабриката на Џонсон контролс во скопски Бунарџик, во фабриката ќе работат 1.400 лица.

Џонсон контролс ги дигна стандардите

Промените на подобро кои Џонсон контролс ги донесе во Штип веќе се видливи со голо око. Просторот во кој е сместено производството на компанијата е видно освежен и обновен во споредба со околните објекти во Македонка, кои или се распаѓаат или се изнајмени од други компании, кои не вложиле доплнително во нив.

„И покрај тоа што овој објект е привремен, Џонсон контролс има инвестирано значителен износ со цел обезбедување соодветни услови за работа. Планот е да се пренесе опремата во новата фабрика по завршувањето на проектот и потоа привремениот објект да не се користи повеќе“, вели Трипуновски. Американската инвестиција значително го размрда пазарот на работна сила, (посебно кај текстилците) во Штип со понудата на условите за работа. „Џонсон контролс ги имплементира највисоките светски стандарди за заштита при работа, грижејќи се за своите вработени. Ние сакаме нашите вработени да се чувствуваат горди што се дел од Џонсон контролс и да доаѓаат на работа со многу позитивна енергија. Ние ја наградуваме лојалноста и плаќаме компензација за прекувремена работа“, објаснува Трипуновски. Потврда за размрдување на пазарот во Штип доаѓа и од локалните бизнисмени.

Македонија единствена со две фабрики на Џонсон контролс

М

акедонија е прва држава на Балканот во која Џонсон контролс е присутен со две инвестиции. Компанијата Џонсон контролс е прва и со погон во технолошката индустриска зона во Штип.

РЕГИОНАЛНИ ПАРТНЕРИ НА КАПИТАЛ

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

РЕКЛАМА И ОГЛАСИ: Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Гордана Михајловска ++389 2 3298 110/ лок:202; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

Овластен правен застапник: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ петок 06.07.2012

3 > БРОЈКА

6,1%

> БРОЈКА

Огромен пад на извозот во мај од дури 17,6%

П

повеќе дозволи за градба се издадени во мај годинава, во споредба со истиот месец лани. Според податоците од Државниот завод за статистика, станува збор за 245 издадени одобренија за градење, а предвидената вредност на објектите изнесува 37 милиони евра, што пак е за 48,4% помалку во однос на истиот месец од претходната година.

родажбата на македонски производи на странските пазари во мај годинава се намали за 17,6% споредено со истиот месец лани. Пад на извозот е регистриран кај речиси сите производи, а намалувањето на продажбата на странските пазари е најизразено кај земјите во ЕУ, кај земјите во развој, како и кај нашите соседи. Истовремено, податоците на Државниот завод за статистика покажуваат дека во мај се намалил и увозот, и тоа за 8%. Вкупната вредност на извозот на стоки од земјава во периодот јануари-мај 2012 година изнесува 1,6 милијарди долари, а на увозот 2,6 милијарди долари. Покриеноста на увозот со извоз е 59,8%.

Трговскиот дефицит во првите пет месеци од годинава веќе надмина една милијарда долари. Трговската размена по производи покажува дека во извозот најголемо е учеството на катализаторите на носачи со благородни метали или нивни соединенија, фероникелот, преработките од нафта, производите од железо и челик и облеката. Во увозот најмногу се застапени платината и легурите на платина, необработени или во прав, суровата нафта, природниот гас и електричната енергија. Македонија најмногу тргува со Германија, Грција, Србија, Бугарија и со Велика Британија (46,5% од вкупната надворешно-трговска размена се врши со овие пет земји).

онтролс во Штип ќе не во септември 380

работници моментално има фабриката на Џонсон контролс во Штип, сместена во погоните на Македонка

20 12.000

140

милиони евра повеќе должи државата за само еден месец, заклучно со мај годинава, со што јавниот долг достигна 29,1% од БДП. Најголем дел од новиот долг доаѓа поради забрзаното задолжување на Министерството за финансии со државни записи, со кои се финансира буџетскиот дефицит. Само на последната аукција, пред три дена, Владата во еден ден позајми дури 87 милиони евра издавајќи државни записи, за кои плаќа камата од 3,8% до 5,3% во зависност од рочноста.

лидери

ПОБЕДНИК

+

Коце Трајановски

П

роектот бесплатен фитнес на град Скопје е за пофалба, затоа што ги анимира граѓаните и ја наметнува потребата од поголема грижа за здравјето и за активен живот

милиони евра изнесува инвестицијата за новата фабрика

метри квадратни ќе зафаќа новата фабрика на Џонсон контролс

Сашо Трипуновски

70.000.000

Наум Барзов

генерален директор на Џонсон контролс во Штип

менаџер на Баргала

Моментално работиме интензивно на изградбата на новата фабрика. Целта е да се преселиме во новиот објект кон средината на следната година.

Влегувањето на Џонсон контролс во Штип изврши притисок врз другите компании. Сега бараме работници од Пробиштип и од Свети Николе.

Приходи (евра)

61.046.273

60.000.000 50.000.000

38.299.636

40.000.000

30.000.000 20.000.000

17.004.732

10.000.000 0 1.000.000

547.709

Профит(евра)

0

-1.000.000 -2.000.000

-3.000.000

-1.908.385 -2.501.262

Иван Андонов, генерален директор на Албатрос, компанија која 95% од своето производство на кошули го извезува на европските пазари, вели дека доаѓањето на Џонсон контролс е добро за целото штипско стопанство. Според него, тоа е добро за заострување на

Извор: 200 најголеми и најуспешни

конкуренцијата, но е и добра можност за работниците, кои ќе имаат поголем избор. Од оваа компанија неколку лица веќе заминале да работат за Џонсон контролс. „Доаѓањето на Џонсон контролс е добро за сите. Работниците ќе видат што е

Љупчо Димовски

М

На оваа локација ќе биде новата фабрика на Џонсон контролс.

Иван Андонов

генерален директор на Албатрос

Доаѓањето на Џонсон контролс е добро за сите. Работниците ќе видат што е дисциплина и продуктивност.

едијацијата на министерот за земјоделство меѓу мелничарите и фармерите заврши успешно, со формирање откупна цена за пченицата прифатлива за двете страни

не им беше денот

Која е Џонсон контролс

О

д нејзиното основање во 1885 година, Џонсон контролс прерасна во глобален лидер со искуство во автомобилската индустрија, ефикасни згради и енергетски решенија. Компанијата произведува иновативни ентериери за автомобили, кои помагаат возењето да биде поудобно, посигурно и вистинско задоволство. Во врска со зградите, таа нуди производи и услуги кои го сведуваат на оптимално ниво користењето енергија и ги зголемуваат удобноста и безбедноста. Компанијата исто така произведува акумулатори за автомобили и хибридни електрични возила, покрај инженерските системи и експертизата. Компанијата на глобално ниво има околу 162.000 вработени.

дисциплина и продуктивност. А, тоа им фали“, вели Андонов. Слично размислува и менаџерот на Баргала, Наум Барзов. „Џонсон контролс не размрда сите. Неговото влегување во Штип изврши притисок врз производителите. Сега бараме работници од Пробиштип и од Свети Николе“, вели Барзов.

победник и губитник

Димитар Петров

И

звештајот за работењето на Регулаторната комисија за енергетика во 2011 година наиде на остри критики од опозицијата во Парламентот, а особено е на удар нејзината независност

Царинската управа им испорача на компаниите уште еден систем со кој им нуди поефикасен, поевтин и побрз начин за завршување на царинските процедури. Со овие мерки Царината директно влијае за зголемување на конкурентноста на домашните компании, што Ванчо пак не е случај со другите институции. Тоа е огромен Каргов придонес за бизнисот во услови кога сите други фактори ја подјадуваат неговата конкурентност. Воведувањето на електронскиот потпис и електронскиот трансфер дефинитивно ќе значи олеснителна околност за стопанствениците. Уште една доблест на првиот човек на Царината, Ванчо Каргов, е што е на постојана линија со компаниите во обидите да ги натера активно да ги користат поволностите што им ги нуди Царинската управа. Реформите што ги имплементира Царината треба да бидат пример за сите други државни институции, кои секогаш имаат оправдување за да останат заглавени во тешките и бавни бирократски процедури.

_

ГУБИТНИК Додека од власта се очекува да ја спроведе препораката на ОБСЕ и во Изборниот законик да внесе механизам со кој би се оневозможило државните функционери да ја злоупотребуваат својата позиција за партиски цели на избори, ВМРО-ДПМНЕ на чело на својот републички изборен Спиро штаб постави двајца свои Ристовски министри! Најпрвин, и така преекспонираниот министер за здравство, Никола Тодоров, го постави за претседател на изборниот штаб, а сега за негов потпретседател го назначи министерот за труд Спиро Ристовски. Настрана од фактот што ова отвора многу можности за недозволено мешање на државниот со партискиот интерес, се поставува прашањето како, воопшто, овие министри во екот на кампањата со недели ќе успеаваат да постигнат да одговорат и на министерските и на партиските обврски? И со работа 24/7 невозможно е посветено да се води и министерство и изборен штаб.

мисла на денот

Херман ван Ромпуј

М

нозинството Германци не сакаат да му дадат повеќе надлежности на Брисел, а особено се против идејата за Обединети европски држави

Големата депресија, како и повеќето други периоди на тешка невработеност, беше продуцирана од лошото управување на власта, а не од нестабилноста на фирмите.

Милтон Фридман американски економист

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

навигатор график на денот...

фото на денот...

Македонија со најмногу невработени дипломци

М

акедонија има најголема стапка на невработеност на дипломирани студенти од дури 67%, а во Холандија има најмалку невработени дипломирани студенти – само 4,4%. Во анализата што ја објави британскиот весник „Гардијан“ се испитува колкав процент од младите високообразовани на возраст до 24 години се невработени. Најблиску до Македонија според овој параметар е Грција.

светот низ медиумите... Вечерње Новости

новата овата српска влада ќе се знае до понеделник - ова го најавува белградскиот весник кој го пренесува позитивното расположение на мандатарот дачиќ и долгата листа на потенцијални коалициони партнери.

С

тотици деца го носат огромното американско знаме по улиците во Индијана за време на парадата по повод 4 Јули Денот на независноста на САД.

За пет пати поскапе геотерм оранжериите. Ова не е анти

lll

The Wall Street Journal

Њујоршкиот весник пишува за банкарскиот мегаскандал кој ја бранува англија. вмешаноста на највисокото раководство на Барклис и на најсериозниот кандидат за гувернер на англиската централна банка не го симнува скандалот од насловните страници на економските медиуми со денови.

lll

The Guardian

Производството на т.н. божествена честичка во лабораториски услови е на насловната страница на лондонскиот весник. експертите за весникот најавуваат дека продорното откритие ќе смени многу во начинот на гледање на работите и од научна и од религиска гледна точка.

lll

Haaretz

најактуелна тема на Блискиот исток е претпоставката за насилна смрт на пронаешниот палестински лидер Јасер арафат. Палестинците се залагаат за ескумација на телото, а израелскиот став е дека прашањето се отвора непотребно дури 8 години по смртта на арафат.

lll

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Владимир Бахчовановски нов директор на Државната Лотарија

2

Се враќа неуставна одредба - за парно да плаќаат и исклучените?!

3

Капитал Медиа Гроуп наскоро со балканска бизнис-платформа

4

Нишај врата за пратеничка плата

Менаџерите на оранжериите кои користат геотермална вода велат дека трошоците за загревање драстично им пораснале од почетокот на годината и производството им е неконкурентно.

Со одлука на Владата, од почетокот на годинава оранжериите кои се загреваат со геотермална вода плаќаат од 50% до 500% повисока цена за метар кубен топла вода. Според новиот тарифник, кој стапи на сила на 26 јануари, се изедначува цената на топлата вода со таа на мазутот александра Спасевска

О

spasevska@kapital.com.mk

д 50% до 500% е зголемена цената на еден кубик геотермална вода од почетокот на годината. На 17 јануари со одлука на Владата е сменет тарифникот за висината на надоместот за концесија за експлоатирање геотермална вода, според кој преку нова формула се изедначува цената на топлата вода од геотермален извор со цената на мазутот потребен за загревање стакленици во оранжериското производство. Менаџерите на пет оранжерии кои користат

геотермална вода за загревање на стаклениците се избезумени. Велат дека ваквата одлука е катастрофална во услови кога растат цените на енергенсите и кога цел свет води борба за користење обновливи извори на енергија за намалување на трошоците. Негодуваат на одлуката, која според нив, е донесена без анализа на состојбите и бараат веднаш да се вратат старите цени, бидејќи со оваа мерка за повеќе од 50% им се зголемени трошоците за загревање на стаклениците. Ѓорѓи Самандов, сопственик на оранжериите ЕКО Оаза Самандов од Штип, вели дека на 17 јануари добиле допис од Владата според кој цената на еден метар кубен геотермална вода во

Виница е зголемена за 583%. Ова било голем шок за нив, со оглед на тоа што никој ниту најавил, ниту пак, направил анализа на терен за состојбата на изворите на геотермална вода. „Со одлука на Владата цената за кубик испумпана геотермална вода е покачена за 583% за изворите со кои ние управуваме. ЕКО Оаза Самандов има под концесија четири извори во Виница, во кои сами инвестиравме. Ние сме и експлоататор, транспортер и корисник на термална вода и затоа, не може без најава и без консултација наеднаш да се донесе одлука за зголемување на цената. За еден метар кубен претходно плаќавме 1,60 денари, сега плаќаме 14 денари“, вели

Самандов. Според него, наместо да им помага на компаниите со намалување на трошоците, со што ќе произведуваат поконкурентни производи и ќе го зголемат извозот, Владата без анализа на потребите на стопанството носи мерки со кои го прави спротивното, односно дополнително му отежнува на бизнисот. „Владата пресметала дека еден кубик геотермална вода која има 57 степени Целзиусови еднакво загрева колку четири килограми мазут и во согласност со тоа, сега ја зголемува цената за да биде еквивалентен трошокот од двата енергенси. Наместо да се стимулира производството, вака само се уништува“, вели

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

2.800 2.600

60 Секунди Брифинг

2.400

ПроЦенки...

3 факти за...

100% 4.256 1.066

се зголемени претставките на граѓаните од областа на нивните потрошувачки права, кои се поднесени до Народниот правобранител во 2011 година

претставки се поднесени до Народниот правобранител за минатата година, од кои кај 1.226 се констатирани прекршоци

претставки добиле препораки од Народниот правобранител кои биле прифатени од државните органи, со што граѓаните ги оствариле своите права и слободи

такиС Хаџигергиу

европратеник од Кипар

Потребен е консензус од сите членки на еу за преговори со Македонија

К

ипарскиот европратеник од обединетата европска левица, Такис Хаџигергиу, вели дека за Македонија да ги започне преговорите за време на кипарското претседавање со ЕУ потребен е консензус од сите 27 земји-членки на ЕУ. „Тоа не зависи од кипарското претседателство, туку од земјата која се спротивстави на отворањето преговори. Од наша страна се разбира дека ќе вложиме напори и ќе се обидеме да постигнеме договор меѓу сите 27 земји-членки на ЕУ за да можат да започнат преговорите. Но, ќе биде тешко да се постигне тоа“, изјави Хаџигергиу.

малната вода за икризна мерка! Се изедначуваат цената на чинење на геотермалната вода и на мазутот

С

поред одлуката која Владата ја донела на 17 јануари, а стапи на сила на 26 јануари, сменет е тарифникот за надоместот за концесии за експлоатација за минерални суровини. Во согласност со формулата, цената на метар кубен геотермална вода се пресметува во согласност со топлината на водата и количината на мазутот која се заменува со еден метар кубен геотермална вода и во согласност со тоа се формира нова цена. Во согласност

Самандов. Тој истакнува дека ставката греење во целокупното производство на сите три оранжерии во сопственост на компанијата учествува со 40%-70% во вкупните трошоци.

Во Кочанско со геотермална вода се загреваат 20 хектари

Според анализите, во Кочанскиот регион има големи резерви на геотермална вода кои се неискористени, односно се проценува дека има извори кои имаат капацитет од 1.000 литри топла вода во секунда кои може да се користат како обновливи извори на енергија во производството. Еден од најголемите експлоататори на геотермална вода е кочанското јавно претпријатие Геотерма, од кое топла вода за загревање стакленици користат три оранжерии, кои се простираат на над 20 хектари. Ванчо Симеонов, раководител на Геотерма, вели дека од почетокот на годината, во согласност со новиот тарифник, цената на еден метар кубен геотермална вода е зголемена за да се изедначи со количината на мазутот потребен за загревање. Според него, цената на еден кубик топла вода која во Кочани се испумпува со топлина од 75 степени Целзиусови е еднаква на 5,35 килограми мазут и во согласност со тоа се зголемува и цената на водата за трошокот на вода да биде еквивалентен на трошокот за мазут. „Наши корисници се две големи оранжерии во Кочанско, Зелена куќа и Добра, како и еден помал производител во стакленици,

тоП веСти...

со новиот тарифник, еден метар кубен топла вода од геотермален извор која има од 31 до 40 степени Целзиусови заменува 0,9 литри мазут. Еден метар кубен топла вода која има од 71 до 80 степени Целзиусови заменува 5,35 литри мазут. Во согласност со тоа се зголемува и цената на чинење, која сега е еквивалентна на цената на чинење на мазутот. Со стариот тарифник за експлоатација на геотермална вода во износ од 7% од вредноста на минералната суровина се плаќаше 21 денар за метар кубен.

20

50

претставници на граѓанскиот сектор и на месни заедници од Македонија, Косово, Србија, БиХ, Албанија, Црна Гора и од Грција ќе учествуваат на фестивалот за промоција на културните вредности на селата од Западен Балкан, „Право на село“, во Погоњани, Грција. Низ практични примери учесниците ќе имаат можност да видат како и за што може да се користат европските фондови за локален развој, а ќе може да разговараат и со европски експерти.

125-126

гигаелектроволти е масата на досега најтешката откриена честичка, тврди директорот на Националната агенција за нуклеарни технологии на Македонија (НАНТ), Златко Димчовски. Научниците од Европската организација за нуклеарна физика (ЦЕРН) соопштија дека е откриена нова субатомска честичка, која би можела да биде Хигсовиот бозон и која поради карактеристиките ја нарекуваат Божја чeстичка поради улогата во создавањето на универзумот.

хектари под стакленици во Kочанско се загреваат со геотермална вода

50%

се зголемени трошоците за загревање на оранжериите по зголемувањето на цената на геотермалната вода Томато лидер, кои од почетокот на годината плаќаат нова, поголема цена за топла вода за загревање на оранжериите“, вели Симеонов. Во Кочанско годишно се испумпуваат над 350.000 кубни метри геотермална вода. „Со зголемување на цената на топлата вода за 50% ни се зголемија трошоците за загревање, кои учествуваат со 80% во вкупните трошоци на компанијата. Ова е голем проблем за нашето работење, пред с$ за профитабилноста на компанијата“, вели еден од менаџерите на оранжериите во Кочани кои користат топла вода од Геотерма. Тој потенцира дека со оглед на тоа што на крајот на минатата година склучиле годишен договор со јавното претпријатие за цената и количината на испорачаната топла вода, со поскапувањето практички, се прекршува договорот.

андерС Борг

министер за финансии на Шведска

не е исклучена можноста за банкрот на грција

Македонија меѓу топ 30 атрактивни дестинации за инвестиции во малопродажба

М

акедонија и Албанија се единствените земји од регионот кои се рангирани меѓу топ 30 привлечни пазари за инвестирање во малопродажба кои ги објави Глобалното истражување на развиеноста на малопродажбата (GRDI - Global Retail Development Index) на консултантската куќа А.Т. Керни за 2012 година. Македонија е на 21-то место, а Албанија на 25-то место според очекувањата за идниот развој на малопродажбата. Хрватска, Словенија и Унгарија веќе ги нема на оваа листа како атрактивни земји за големите трговски синџири. Причината е што Хрватска, на пример, со над 200 метри квадратни модерни малопродажни површини по жител е во групата развиени пазари, па повеќе не е атрактивна за гринфилд-инвестициите на големите странски синџири. Бразил втора година по ред ја држи водечката позиција меѓу топ 30 пазари, примарно поради растечката средна класа, високата стапка на потрошувачка, растот на урбаната популација и падот на политичкиот ризик.

нБрМ: растат ризиците за финансиската стабилност во Македонија

С

табилноста на финансискиот систем во Македонија е одржана во минатата година, но ризиците за нејзиното идно одржување се зголемени, заклучи Советот на Народната банка. Ризиците се лоцираат во натамошното продолжување и можно продлабочување на должничката криза во еврозоната, што би се одразило врз динамиката на економската активност во земјава. „Во 2011 година, вкупните средства на финансискиот систем пораснаа за 9,2%. Ризикот од можност за зараза преку прелевање на ризиците од еден во друг институционален сегмент е ограничен. Стабилноста на банкарскиот сектор се потврдува и со целосната покриеност на нефункционалните кредити со издвоена исправка на вредноста, со неговата висока ликвидност и висока и стабилна солвентност“, оцени НБРМ. Централната банка смета дека ризиците врз финансиската стабилност кои произлегуваат од корпоративниот сектор и домаќинствата се во контролирани граници. „Ликвидноста на корпоративниот сектор с$ уште е на ниско ниво и покрај малото подобрување во 2011 година, но се забележува поефикасно користење на средствата. Високата стапка на невработеност и ниската продуктивност и понатаму се главната причина за недоволниот раст на расположливиот доход“, анализира НБРМ.

Се чека газпром да реши за Македонија и Јужен поток

Д

иректорот на Македонско-руската стопанска комора, Дејан Бешлиев, очекува дека Владата ќе работи по веќе зацртаните чекори и правила за да изгради крак од меѓународниот гасен коридор Јужен поток и да гасифицира дел од Македонија преку клириншкиот долг, вреден 60 милиони долари. Бешлиев објаснува дека нацрт-текстот кој Газпром му го даде на министерот за финансии, Зоран Ставрески, всушност, е иницијатива на рускиот гигант Македонија да се вклучи во Јужен поток преку изградба само на крак. „Извршниот директор на Газпром, Алексеј Милер, го покани премиерот Никола Груевски во Краснодар во декември, со што очекувам дека тогаш ќе започнат работите за изградба на Јужен поток. Сметам дека со една ваква покана ќе се случи и тоа потпишување на договорот, што би било од исклучително значење за енергетската иднина на Македонија“, изјави Бешлиев. Во меѓувреме, се чека Газпром да одлучи од која земја Македонија би можела да се приклучи на гасниот коридор, кој треба да биде готов во 2015.

2.000

1.800 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12

Берза МБи 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.867,80 Max. Min.

2010/2012 2010/2012

2.827,62 1.914,62

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК На Македонската берза еТоплификација остварен промет од 86.777 евра, кој МБИ 10 раст од 9,84%.

2.265,00 бележи Најголемо +112,00 учество +5,41% во вкупниот дневен 1.867,80 промет имаат акциите 2010/2012 Max. 2.827,62 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК на Комерцијална банка, МБИ 10 2010/2012 Min. 1.914,62 со 553.700 денари. Арчеломитал Индексот МБИ-10 на НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 1.867,80 58,00 дневно ниво забележа Топлификација пораст од 2010/2012 2.827,62 МБИ -1,0010 0,28%. Max. -1,69%

2.265,00 1.867,80 1.867,80 1.867,80 1.867,80 2.265,00

2010/2012 Min. МБИ 10 МБИ 10 МБИ 10 +112,00 НАЈГОЛЕМ DOW JONES ДОБИТНИК 2010/2012 Max. Топлификација Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Арчеломитал 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ

1.914,62

+5,41%

2.827,62 1.914,62 2.827,62 2.827,62 1.914,62 2.827,62 1.914,62 1.914,62

+112,00

+5,41%

58,00 2.265,00 2.265,00 2.265,00 2.265,00 +112,00 58,00 DOW JONES +112,00 +112,00

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Топлификација 13.000 Топлификација -1,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација 12.500 Арчеломитал +112,00 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500

-1,69% +5,41% +5,41% +5,41% +5,41% -1,69%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -1,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арчеломитал Арчеломитал Арчеломитал DOW JONES

10.500

Арчеломитал 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

58,00 58,00 -1,00 58,00 58,00 -1,00

17/02

-1,69% -1,69% -1,69% -1,69%

13.500 13.000

-1,00 12.500 -1,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

12.943,80 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

+0,56%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.686,75 9.079,80 19/11 1.374,02 2.976,08 6.527,87 776,37

05/10

+0,04% +0,41% 17/02 +0,62% +0,84% -0,56% -0,30% +0,56%

03/01

12.943,80

05/10

19/11

03/01

17/02

Американските05/10 акции19/11 03/01 17/02 05/10 19/11 благо паднаа. Се чини дека03/01 17/02 07/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02 ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ оптимизмот на инвеститорите 12.943,80 згасна откако претседателот FTSE 100евро 5.686,75 +0,04% евро +0,56% долар Фунта на Европската централна Nikkei225 9.079,80 +0,41% банка, Марио Драги, изјави СТАПКА СТАПКА S&P 500 1.374,02 +0,62% дека економските ризици 12.943,80 Nasdaq +0,84% ДРУГИ ПАЗАРИ 2.976,08 1,2424 1,2529 во еврозоната остануваат и 12.943,80 DAX 6.527,87 ПРОМЕНА -0,56% ПРОМЕНА +0,56% 12.943,80 понатаму.

FTSE 100 5.686,75 +0,04% TOPIX 12.943,80 776,37 -0,30%

+0,56% 9.079,80 +1,4% +0,41% +0,56% +0,56% +0,62% Nasdaq 2.976,08 +0,84% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 6.527,87 -0,56% ДРУГИ ПАЗАРИ ФЈУЧЕРСИ FTSE 100 5.686,75 +0,04% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 776,37 -0,30% Nikkei225 9.079,80 +0,41% FTSE 100евро 5.686,75 +0,04% евро долар Фунта FTSE 100 5.686,75 +0,04% S&P 500 1.374,02 +0,62% Nikkei225 9.079,80 +0,41% FTSE 100 5.686,75 +0,04% ЗЛАТО Nikkei225 9.079,80 +0,41% СТАПКА Nasdaq 2.976,08 СТАПКА +0,84% S&P 500 1.374,02 +0,62% Nikkei225 9.079,80 +0,41% S&P 500 1.374,02 +0,62% ВАЛУТИ DAX 6.527,87 1,2424 -0,56% Nasdaq 2.976,08 +0,84% S&P 500 1.374,02 +0,62% 1,2529 Nasdaq 2.976,08 +0,84% TOPIX 776,37 ПРОМЕНА -0,30% DAX 6.527,87 -0,56% Nasdaq 2.976,08 +0,84% ПРОМЕНА DAX 6.527,87 -1,10% -0,56% евро долар TOPIX 776,37 -0,30% Фунта евро 6.527,87 DAX -0,56% TOPIX 776,37 -0,30% +0,68% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 +1,4% TOPIX 776,37 СТАПКА -0,30% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2424 1,2529 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта

+0,68% Nikkei225

S&P 500 1.374,02 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ

други Пазари

1.604,00

VALUTI 100,81

£ €

Фунта евро +0,68% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2529

€ $

евро долар +1,4% +0,13% СТАПКА евро долар евро долар

1,2424 1,2424 1,2424 1,2424 +1,4% +1,4% +1,4% +1,4%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2529 1.604,00 ФЈУЧЕРСИ 1,2529 1,2529 +0,68% +0,68% +0,68% +0,68%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА -1,10% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.604,00 ФЈУЧЕРСИ 100,81 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.604,00 1.604,00 100,81 1.604,00 1.604,00

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

100,81 100,81 100,81 100,81

-1,10% +0,13%

-1,10% -1,10% +0,13% -1,10% -1,10%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент +0,13% +0,13% +0,13% +0,13%

ПодатоЦите Се од ПретХодниот ден до 15Ч

Ш

ведскиот министер за финансии, Андерс Борг, повеќе не ја исклучува можноста за банкрот на Грција. „Најверојатно е дека ќе се случи некаков вид одлагање на плаќањата во Грција“, рече Борг. Според него, државниот долг на Грција е неодржлив, дури и ако меѓународните кредитори најпосле се согласат за ублажување на условите. Во таков случај, се проценува дека долговите би изнесувале 120% од грчкиот БДП. „Кога имате толку слаби претпоставки за раст како Грција, тогаш изгледите се мошне лоши“, вели шведскиот министер за финансии.

2.200

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

Марио Монти

премиер на Италија

“

Италија нема потреба од европски план за спас, но с$ уште треба да се направи дополнителна работа за намалување на државните расходи и за економски раст.

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика папуљас: Македонизмот ви ги затвора вратите на ЕУ и на Нато

иво Вајгл: На Грција треба да & се каже да не ја затвора вратата на ЕУ за Македонија

И

Н

а Грција треба да & се каже дека не треба да & ја затвора вратата на Македонија на патот кон членството во ЕУ, смета словенечкиот европратеник Иво Вајгл. „Јас во повеќе наврати им имам кажано дека тие во моментов се проблем на Европа и дека Грција не треба да биде државата која им ја затвора вратата на некои нови членки на ЕУ. Грците ги добија своите отстапки и бонуси во минатото, а некои од нив незаслужено. Тоа е така, бонусот секогаш го има тој којшто е внатре, тоа е многу едноставно“, изјави Вајгл за Дојче Веле, кој сепак не верува дека е можно да започнат преговорите со Македонија без претходно да биде решен спорот со името. Тој го охрабрува потеготот за кој се залага Македонија, решавањето на спорот со Грција да биде според хрватскословенечкиот пример.

каРолоС папУљаС

нсистирањето на идеологијата на македонизмот с$ повеќе ќе & ги затвора вратите од НАТО и од ЕУ на Поранешната Jугословенска Република Македонија, изјави грчкиот претседател, Каролос Папуљас, за време на официјална посета на неговиот бугарски колега. „Монополизацијата на терминот Македонија и на од него изведените зборови во името на државата, на националноста и на јазикот не ја одразува реалноста во регионот. Поранешната Југословенска Република Македонија ја прифати обврската да преговара за да се најде заемно прифатливо конечно име. Во согласност со резолуцијата од Советот за безбедност, ова име нема да биде само за меѓународна или за делумна употреба, ќе биде име со географска одредница за сите употреби“, рече Папуљас.

ВМРо - Нп го прослави осмиот роденден

В

МРО–Народна партија, во Охрид, во просториите на Општинскиот комитет на партијата, ја обележа осумгодишнината од своето постоење. Љубчо Георгиевски со група приврзаници на 4 јули 2004 година се оддели од ВМРО – ДПМНЕ и ја формираше ВМРО–Народна Партија. Прв вршител на должност - претседател на партијата беше Весна Јаневска, а во 2007 година претсдател стана Ѓорѓи Трендафилов. Година подоцна за прв човек на НП беше избран Марјан Додовски, по чие преминување во ДПМНЕ на чело на партијата застана Љубчо Георигиевски. На свечениот коктел во организација на Унијата на жени на ВМРО-НП беше промовирана и автобиографската книга на лидерот, Љубчо Георгиевски, „Тоа сум јас”.

ОпОзиција: Срд слективно го применува законот за радиодифузија Марија Севриева

Н

sevrieva@kapital.com.mk

ерешена сопственичка структура, фаворизирање и финансирање на одредени медиуми и селективна примена на Законот за радиодифузна дејност во поглед на програмскиот формат беа само дел од забелешките на пратениците од опозицијата за работата на Советот за радиодифузија. Според Изет Зеќири од НДП во земјава повеќе нема слобода на медиуми поради условувањето од страна на Владата со владини реклами. За тоа која телевизија е привилегирана јасно говорат и финансиските добивки на телевизиите по основ на рекламирање, според кои, Сител е шампион со неверојатни 6 милиони евра заработка, вели Зеќири. Советот за радиодифузија е политички орган на власта, а проширувањето на членови на Советот е направено со цел да се има влијание врз ова регулаторно тело, смета Зеќири. „На овој начин вие создавате медиуми кои не ја остваруваат својата основна цел информирање, туку работат со цел да влијаат на свеста на граѓаните и нивно насочување

кон политиката на владејачката партија“, изјави Зеќири. Иако МРТ е единствената телевизија која реално го исполнува пропишаниот програмски формат, за жал, таа нереално ги прикажува состојбите во државава, смета Сафет Бишевац од Санџачката лига. „Власта и опозицијата немаат рамноправен пристап на оваа телевизија. Затоа и беше проширен составот на СРД и затоа Зоран Трајчевски беше поставен за претседател“, вели Бишевац. Од друга страна пак, потенцира Билјана Казанџиска, експресно & беше одземена дозволата за работа на А2 телевизија со образложение дека не ја почитувала програмската шема. „Нема институција, и дома и надвор, која ја оцени за позитивна состојбата со медиумите во Македонија. Во екот на сите тие критики, власта на сила, на мускули затвори уште еден медиум - А2. Што ви згреши А2 и зошто сите независни медиуми ви создаваат мачнина? Кога непочитувањето на програмскиот формат стана услов за одземања дозвола? Бидејќи во членот 63 од Законот никаде

претседателот на Советот, Зоран трајчевски, нагласи дека не постои селективна примена на Законот за радиодифузна дејност и оти СРД ги санкционира сите медиуми кои не го почитуваат Законот не пишува дека поради непочитување на програмскиот формат треба да се одземе дозволата за работа не еден медиум. Дали и за вашите омилени телевизии, Сител и Канал 5, вака ќе го толкувате Законот?“, праша Казанџиска. Претседателот на Советот, Зоран Трајчевски, нагласи дека не постои селективна примена на Законот за радиодифузна дејност и оти СРД ги санкционира сите медиуми кои не го почитуваат законот. А2 имала време од девет месеци да го усогласи работењето. „СРД кога одлучуваше за одземањето на дозволата на А2 се водеше од Законот за радиодифузна дејност. Не постојат никакви притисоци ниту од Владата ниту од претставници од политичките партии при одлучувањето и донесувањето одлуки

од страна на Советот за радиодифузија“, потенцира Трајчевски. За каква неслобода на медиуми зборува опозицијата, праша Влатко Ѓорчев од ВМРОДПМНЕ, кога има најмалку две телевизии кои се условно речено опозициски, неколку весници и повеќе портали, тврди Ѓорчев. Дека Советот не постапува селективно, потенцира Трајчевски, е фактот дека & била одземена и дозволата на телевизијата Пинк 15. Покрај тоа минатата година биле доделени четири дозволи за вршење радиодифузна дејност на локално ниво. До декември минатата година имало вкупно 157 радиодифузери, а во овој период промена на сопственичката структура извршиле три радиодифузери, три радиостаници и четири телевизии, информира Трајчевски.

„Труд“: Борисов се однесува како бугарски слон во македонска продавница за стакло Максим Ристески

П

risteski@kapital.com.mk

атот по кој оди денешното македонско раководство не одговара на рационалниот стремеж да се изгради граѓанска нацијадржава која би станала полноправна членка на Европската унија, заклучила специјално формираната група од експерти за потребите на анализата нарачана од бугарскиот весник „Труд“ за ситуацијата во Македонија во однос на Бугарија. Во одговорот на прашањето поставено од „Труд“, дали е погрешна позицијата на бугарскиот премиер, Бојко Борисов, за името на Македонија, бугарските експерти потсетуваат на изјавата што ја даде Борисов во средината на јуни, оценувајќи го како неприфатливо за Бугарија компромисното име Северна Македонија. Борисов во истата пригода даде

остра изјава против, како што ја нарече, антибугарската линија во македонските медиуми и научни центри. Експертите чиј тим го составиле балканско-британскиот општествен сервис Галуп интернешнал и институтот Иван Хаџијски, со доза иронија ја коментираат логиката на Борисов, според која поширокото име, Република Македонија, не содржи закана за територијални претензии, за разлика од потесното, Северна Македонија. Тие препорачуваат Бугарија понатаму да води исклучително добро пресметана политика кон Македонија. Во тој контекст, го сметаат за непримерно ангажирањето на Борисов околу спорот за името на Македонија, велејќи: „Ангажманот на Борисов може да се карактеризира како бугарски слон во македонска продавница

за стакло“. Експертите сметаат дека бугарската позиција во однос на прашањето за името може да биде продуктивна само ако се ограничи на две основни точки: прво, дека Бугарија ја признава Македонија според уставното име. Тука забележуваат дека претседателот на нашиот источен сосед, Росен Плевнелиев, пропуштил да го потенцира овој факт на неодамнешниот самит на НАТО одржан во мај во Чикаго, а дека од друга страна, Турција јасно ја подвлекла својата позиција за ова прашање. Втората точка на која, според експертите, треба да се базира бугарската политика кон Македонија е немешање во спорот за името, за кој во анализата на „Труд“ се вели дека е предмет на договор исклучиво меѓу Грција и Македонија.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

политика 7 опозицијата решена преку Собранието да ја контролира Владата

С

лучајот „Кампања“, проектот „Скопје 2014“, трошењето на буџетските средства во Управата за безбедност и контраразузнавање и долговите на Владата се само дел од темите за кои опозицијата ќе иницира надзорни расправи преку собраниските Комисии со кои претседаваат членовите од опозицискиот фронт. Токму преку ваквите иницијативи опозицијата реши да го контролира, како што велат, расипничкото трошење на народните пари од страна на Владата. Целта е, да се дојде до вистината и да се донесат заклучоци за трошењето на Буџетот. Само за илустрација, рече координаторот на СДСМ, Игор Ивановски, Англија преку ваквите надзорни расправи и заклучоците донесени на истите, има

заштедено повеќе од една милијарда фунти. „Македонија е парламентарна демократија. Во парламентарната демократија највисока институција е Собранието. Првата и основна задача на Собранието е исполнување на законодавната функција. Во таа смисла опозицијата целосно и континуирано ја извршува својата должност и обврска кон Уставот и граѓаните. Но, Сорбанието има и втора исклучително значајна функција. Таа е да ја извршува контролата над Владата и останатите владини и државни институции. Всушност парламентарната контрола претставува контрола на народот врз оние кои тој ги избрал. Владата на ВМРО-ДПМНЕ веќе шест години владее без контрола. Владата на Груевски не ги почитува целосно законите.

Таа во своето работење се води исклучиво од позиција на моќ и на тој начин спроведува агресивна, неконтролирана, партиска и пред с$ криминална политика“, вели координаторот на опозициската СДСМ, Игор Ивановски. Во списокот на поканети гости, кои тие ќе ги повикаат во собраниската зграда, прв е премиерот Никола Груевски. Меѓу гостите е и директорот на Управата за разузнавање и контраразузнавање, Сашко Мијалков, министерот за финансии, Зоран Ставрески, министерката за внатрешни, Гордана Јанкулоска, и министерката за култура, Елизабета Канческа-Милевска. Освен владини претставници, во надзорните расправи, како што тврдат од опозицијата, поканети ќе бидат и претставници на приватниот сектор,

теми на расправи:

1. Колку и кому должи Владата?; 2. злоупотреба на правадата од социјална заштита; 3. злоупотреби во доделување на земјоделските субвенции; 4. Финансиската состојба на здравството; 5. Трошењето буџетски средства во уБК; 6. Случајот „Кампања“; 7. проектот „Скопје 2014“.

архитекти, поранешни министри од областите за кои ќе расправаат, но и првиот човек на Обединети за Македонија, Љубе Бошковски.

зошто едни исти политичари би дале различни резултати? „Капитал“ ја анализира понудата на политичката сцена. Таа не само што е веќе видена и проверена како недоволна, туку е и празна. заложби во форма на добро спакувани говори на ветувања за плати и пензии и сигурни административни вработувања, ниски даноци, многу домашни и странски инвестиции, влез во Еу и во НаТО, патишта и автопатишта, фабрики, субвенции... Колку пати сте го чуле ова претходно?

СлобоДаН ЧашУлЕ

поранешен министер за надворешни работи

„Од претходниот поредок сите партии го преземаа демократскиот централизам како облик на владеење. Тој што ќе се ослободи од тоа ќе генерира лидери. Ова го направи ВМрО-дпМНЕ во времето на Љубчо Георгиевски. а Бранко на овој начин уништи три генерации лидери.“

катерина Синадиновска

С

sinadinovska@kapital.com.mk

о обединувањето на старите ривали Љубчо Георгиевски и Бранко Црвенковски се покажа уште една системска слабост на македонската политика – дефицитот на свежи политичари и на нови „ѕвезди“ кои ќе можат да се наметнат во јавноста. Дваесет години требаше да се доволни за овие двајца лидери да покажат што умеат. И двајцата беа на највисоката политичка функција во државата – беа премиери, а Црвенковски беше и претседател. Во демократијата затоа и се определени мандатите и нивниот рок од 4 години. Системот 4 пати 4 пак, односно осумте години кои ги нудат два последователни мандати се сметаат за максимално „дозволено времетрање“ на една власт. Потоа постои опасност, како што учат демократските начела, државата да се загуши во едноличност, безидејност, но и да се зголеми опасноста од корупција. Нашата досегашна власт низ двете децении покажа дека кај нас не

СтојаН аНДоВ

поренешен претседател на Собранието и лидер на ЛП

е така – едноличноста и безидејноста се јавуваат по првите година–две, а корупцијата и криминалните афери уште во првите месеци откако ќе се етаблира едно владејачко мнозинство. Непродуцирањето нови политички ликови пред с$ е вина на самите партии. Аналитичарите се едногласни во критиките за однесувањето на македонските лидери кои имаат султански начин на управување. Премиерот Никола Груевски, од една страна, не се воздржува во обидот да се наметне како човек за с$. Доволен е поглед на отворените седници на Владата за да се види односот кој тој го има кон неговите министри, кој треба да даде слика, дека сепак, премиерот знае најдобро без разлика на нивната (не) компетентност во дадените ресори. Од друга страна, ја имаме СДСМ, вкочанета во матрицата која Црвенковски ја креира,

илија ДиМоВСки

а која носи само порази и неспособност да се создаде вистинската личност, или да се даде шанса на некоја таква, ако веќе ја имаат за да понуди алтернатива на владините политики. Заглавени во оваа реалност, граѓаните се принудени да ја мерат тежината на „злото“ за да го изберат помалото, а притоа да доживуваат и „флеш-бекови“ со идеи за воскреснување на Трифун Костовски, на пример, кој сега сака да формира партија, или дури – на поранешниот синдикален водач Ванчо Муратовски кој анализира дека на Македонија & е потребно едно лабуристичко движење. Откако пред три години „воскресна“ уште еден лик од деведесеттите години, Руфи Османи, немањето нови политичари и во албанскиот блок дополнително се потврди со новите здружувања на албанските интелектуалци. Summa summarum понудата

„Одговорноста на медиумите во создавањето нови политички ѕвезди мора да биде поголема. Медиумите не даваат простор на нови лица, видете како е маргинализиран ивон Величковски, (лидерот на Лп) на пример.“ на политичката сцена, не само што е веќе видена, проверена, докажана, туку е и празна. Заложби во форма на добро спакувани говори на ветувања за плати и пензии и сигурни административни вработувања, ниски даноци, многу домашни и странски инвестиции, влез во ЕУ и во НАТО, патишта и автопатишта, фабрики, субвенции... Колку пати сте го чуле ова претходно?

ГоРДаН ГЕоРГиЕВ

директор на Центарот за комуникации на ВМРО-ДПМНЕ

потпретседател на СДСМ

„Не е проблем на ВМрО-дпМНЕ што црвенковски за економски експерти ги вади Таки Фити и Никола поповски, што како експерт за надворешни работи ни ја нуди илинка Митрева, а за образование Софија Тодорова. ВМрО-дпМНЕ се подновува и постојано внесува нови имиња. Во парламентот имаме 90% пратеници кои не беа во претходниот мандат. Во министерскиот ред ги имаме панче Кралев, млад образован човек во Сад, и Никола Тодоров, кои пред две-три години никој не ги познаваше, министрите за странски инвестиции исто така. Го имаме Никола попоски, кој пораснал и работел во администрацијата на Еу.“

„ВМрО–дпМНЕ се фали со креирање нови имиња, но тоа се ’антиѕвезди во политиката‘. Ние не фрламе пепел врз луѓето кои значеле нешто и за СдСМ и за државата, за разлика од ВМрО– дпМНЕ, која ништо пред нив не признава, па се води по логиката дека од аминта Трети до Никола Груевски има вакуум простор и директна наследна линија. Ѕвездите кои претходно се наметнаа во СдСМ го сторија тоа преку медиумско– партиски подметнувања. Во овој момент ние сме обединети. Не градиме ѕвезди, туку градиме тим! и тоа е подобро!“

КАПИТАЛ ПЕТОК 06.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Македонија пат нема да се дели, ќе работи со помалку вработени Директорот на јавното претпријатие за „Капитал“ вели дека планот за трансформација на Македонија пат е оставен на „стенд бај“ до Нова година за да се види дали може да функционира со помалку вработени и со повисоки цени на услугите Соња Јованова Наумовска s.jovanova@kapital.com.mk

Ј

авното претпријатие за одржување на јавните патишта Македонија пат нема да се трансформира, ниту ќе се дели на две фирми, како што првично беше најавено. Иако пред неколку месеци, во екот на протестите на вработените, кои неколку месеци немаа земено плата, Владата најави закон за трансформација на претпријатието како решение на проблемите, таа најверојатно нема да се случи, барем до Нова година. Дотогаш, претпријатието ќе функционира како и досега, но со помалку вработени, повисоки цени на услугите и со зголемени надлежности, вели за „Капитал“ директорот на претпријатието, Гајур Кадриу. „Се покажа дека има потреба од доработка на планот за трансфорација, бидејќи не е едноставна работа и затоа, решивме до Нова година да работиме како и досега. Првичните мерки за санирање на проблемите

во претпријатието покажуваат резултати. Тоа се покажува и со тоа што вработените не протестираат, плата има навреме. Еве, на патиштата се гледа дека вработените совесно ги извршуваат задачите. Инаку, се презедоа неколку мерки за да се подобри состојбата. Се знае дека има 319 вработени вишок и нив веќе ги преземаат другите институции, меѓу кои и Министерството за транспорт. Таа мерка многу

18 JULI SPECIJALEN PRILOG

SONЧEVA ENERGIJA KAKO ENERGETSKI DA SE ISKORISTI SON^EVA MAKEDONIJA? Kakvi benefiti u`ivaat, kolku za{teduvaat i kako Sonceto im go promeni `ivotot na kompaniite i doma}instvata koi ja koristat son~evata energija?

Raste interesot za koristewe na son~evata energija preku son~evite kolektori i preku fotovoltai~ni sistemi. Koi se glavnite igra~i na stranata na ponuda na vakvi sistemi? [to se nudi na pazarot i {to prepora~uvaat ekspertite?

Koj e idniot predizvik vo Makedonija za {to pogolemo iskoristuvawe na son~evata energija?

Potrebna li e pogolema finansiska i ekspertska poddr{ka na kompaniite i doma}instvata za pogolemo koristewe na ovoj va`en energetski resurs?

Energetski bum na Balkanot. Kako zemjite od regionot go pottiknuvaat i stimuliraat iskoristuvaweto na son~evata energija?

Koi se mo`nite izvori za finansirawe na proekti za eneretska efikasnost vo Makedonija?

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

помогна. Втората мерка, која с$ уште е во фаза на спроведување, е наоѓање сепарација. Бараме концесија за користење песок, агрегати што ни се потребни за нормално функционирање“, вели Кадриу. И вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски, потврдува дека трансформацијата с$ уште останува како можност, но засега е оставена настрана.

„Сега-засега с$ уште се обидуваме постоечкото да го санираме и се движиме горе-долу според планот“, изјави Пешевски. Раководството на Македонија пат с$ уште се обидува да издејствува вработените на наплатните рампи да се префрлат во Агенцијата за патишта и претпријатието да се задржи само на одржување на јавните патишта, а не и на собирање пари од патарините, кои потоа завршуваат во Агенцијата. Кадриу вели дека првата половина од годинава финансиски поминала добро, со оглед на наследените долгови, но тврди дека се далеку од позитивен финансиски резулат, за што смета дека е неопходна финансиска помош. Според него, Владата треба да им дава повеќе работа и да го зголеми буџетот предвиден за одржување на патиштата, што не беше случај со ребалансот на Буџетот, кога значителен дел од средствата за изградба на патишта се скратија. За тоа каква е состојбата во Македонија пат пишуваше и во последниот ревизорски извештај, особено за тоа дека јавното претпријатие во континуитет не ги сервисира новите обврски за ДДВ. Поради тоа, до крајот на минатата година Македонија пат должеше 3,2 милиони евра. Ревизорите констатираа и дека проблем во претпријатието е тоа што огромни суми пари се одлеваат за плаќање штети причинети на автомобили по автопатиштата, како последица на неможноста на претпријатието поради неликвидност да склучи договор со осигурителна компанија која ќе ги покрива овие штети. Јавното претпријатие должи и кон доставувачите. Според ревизорите, Македонија пат на крајот на 2010 година на своите доставувачи им должело 6,2 милиони евра. За период од две години се сменија пет директори во претпријатието, кое до пред неколку години важеше за профитабилно, а сега е затрупано во долгови од околу 15 милиони евра по сите основи.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 06.07.2012

9

Бизнисмените бараат нови автопатишта во Северозападна Македонија Компаниите-членки на Стопанската комора на Северозападна Македонија бараат Владата да не го заборави Северозападниот регион и да се насочи кон изградба на автопатишта во тој дел. Веќе имаат подготвено и проекти кои би требало да ја подобрат инфраструктурата и во делот на железницата и гасификацијата Соња Јованова Наумовска s.jovanova@kapital.com.mk

И

зградба на нови автопатишта, поврзување со Албанија преку железничка линија и гасификација на севрозападниот дел од Македонија, бараат од Владата бизнисмените-членки на Комората на Северозападна Македонија. Шефки Алити, претседател на Надзорниот одбор на Комората и задолжен за реализација на инфраструктурни проекти за Северозападна Македонија вели дека имаат подготвено неколку инфраструктурни проекти, но било неопходно и Владата да се

ангажира за финансирање на истите. „Од Тирана кон Дебар до македонскоалбанската граница, проектот за изградба на автопат е веќе во фаза на изведба. Албанија ни го презентираше проектот дека можно е со нивни пари Македонија да се поврзе со Јадранско Море, односно да има 190 километри автопат од Скопје за Тирана. Ние веќе лобираме од наша страна државата да го продолжи тој автопат од границата до Бошков мост во должина од 14,4 километри и од Бошков мост кон левата страна на Мавровоско Езеро, односно патот да поминува покрај

VO SPECIJALEN PRILOG

MEDIA & ADVERTISING NA 25 JULI VO MAGAZINOT KAPITAL ]E ^ITATE: Analiza na makedonskata mediumska scena – problemi, predizvici, iden razvoj!

Advertajzing kola~ot vo Makedonija od godina vo godina e se pomal!

Koj se reklamira vo makedonskite mediumi? Kolku? Kade? [to sleduva?

Kako }e se razvivaat internet mediumite i internet oglasuvaweto vo Makedonija?

Kakvi se sostojbite na mediumskite scena na Balkanot?

Golemite svetski mediumi se vo faza na seriozna rekonstrukcija.

Kakva e idninata na tradicionalnite mediumi?

Internet VC tradicionalni mediumi!

ШЕФКИ АЛИТИ

претседател на Надзорниот одбор на Комората на Северозападна Македонија

Ние немаме вистински автопатишта во Западна Македонија, го имаме само автопатот Тетово-Гостивар-Скопје. До Призрен патуваме 160 километри од Тетово, до Албанија наместо да стигнеме за 190 километри, ние патуваме 390 километри. Како комора имаме подготвено проекти за подобрување на инфраструктурата, останува само финансирањето и изведбата.

“

селата Рософи, Никифорово, Леуново, и над Гостивар кај селото Ново Село. И така се добива една кратка траса од 52,2 километри која ќе н$ поврзе до албанската граница каде што веќе има автопат“, објаснува Алити. Според Алити, од голема важност е и изградбата на нов автопат од Тетово за Призрен кој веќе бил влезен во владината програма и за чија почетна реализација биле одвоени 500 илјади евра, но со ребалансот, истите биле стопирани. Инаку, компаниите од Комората бараат и изградба на железничка

линија од Кичево до Лин, односно до албанската граница во должина од три километри, како резервна варијанта во услови кога веќе неколку години нема ништо од планираната изградба на железничка линија од Струга до Ќафасан. „Ние предлагаме да се лобира кај албанската влада. Да се поврзе прво границата со три километри, бидејќи таму веќе има железничка линија, па после од границата со Албанија и Македонија, да се направи пруга до слободната економска зона во Струга. Кога Владата ќе обезбеди пари, тогаш нека се гради пругата и од Кичево до Струга“, додава Алити. Македонија официјално има четири гранични премини кон Албанија - Свети Наум, Ќафасан, Џепиште и Блато, од кои само Ќафасан е опремен со соодветна вага за царинење на тешки товарни возила и е прооден за акцизните стоки. Освен закочениот камионски транспорт, македонските бизнисмени немаат друга алтернатива за извоз кон Албанија. Дека македонските компании инфраструктурно се отсечени од албанскиот пазар покажуваат и статистичките податоци според кои од сите соседи на Албанија, најмал е извозот на Македонија. Во 2010 година, Македонија со 51,9 милиони евра извоз кон Албанија е подолу од Италија, која има извоз од 936 милиони, Грција со 429 милиони, Труција со 124 милиони и Бугарија со 58 милиони евра.

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари > БроЈка

Владата уште бара решение за блокираното кредитирање на фирмите

М

инистерот за финансии, Зоран Ставрески, е информиран за проблемот на банките со хипотеките, кој го стопира кредитирањето на компаниите во земјава, но решение с$ уште нема. Станува збор за спорна одредба од Законот за договорен залог, кој го блокира хипотекарното кредитирање. „Претпоставувам дека во согласност со Собранието и со комисиите, таму ќе можеме преку автентично толкување на Законот да најдеме соодветно решение. Наредните денови очекувам разрешница во делот на автентичното толкување од страна на собраниската комисија надлежна за тоа“, изјави Ставрески. Министерот најави и дека Владата ќе ги разгледа сите предложени антикризни мерки, вклучително и предлогот на Стопанската комора за откуп на државните долгови кон компаниите од страна на банките. „Сите други мерки Владата ќе ги разгледа заедно. Во овој случај се работи за мерка којашто ги засега и банките и Народната банка. Во рамките на активностите ќе продолжиме во соработка со стопанството да бараме најдобри можни решенија“, рече Ставрески.

презентиран системот за царински постапки со економски ефект

23

П

осовршен начин на ефикасна размена на податоци и скратена процедура за компаниите треба да обезбеди новиот царински систем за постапки со економски ефект, кој беше презентиран во Царинската управа. Системот ќе опфаќа процедури за увоз, извоз, царинско складирање, автоматска проверка и профилиран КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ БАНКИ пристап за различни типови ДЕПОЗИТИ постапкиКАЈ соДЕЛОВНИТЕ економски ефект кои ќе се Банка 6м е употребата 24м 36м изведуваат по електронски3м пат. Идејата на електронски Комерцијална банка трансфери 3,10% 4,00% 6,80%ги овозможува 7,00% потпис и електронски на средства, кои НЛБ Тутунска 3,20% 6,50% 6,90% системот, да гибанка намали трошоците за4,05% компаниите. Директорот Царинската3,20% управа, Ванчо најави и 6,85% нови Стопанска на банка 4,00% Каргов, 6,65% мерки за поедноставуање на царинските Шпаркасе банка 3,00% 4,00% постапки 5,50%со примена 6,00% на современата технологија, 4,30% но побара 4,80% и соработка од граѓаните и од Охридска банка 5,50% 6,00% стопанството. Прокредит банка 3,00% 3,80% 6,80% 6,90% „Царинската управа воведува и ќе воведува нови системи, но колку ТТК банка 3,20% ќе ги4,10% 6,70% олеснувања, 7,20% повеќе компаниите и граѓаните користат овие Алфа банка ќе се развијат“, 3,30%рече Каргов.

4,20% 7,40% 7,60% толку повеќе

илјади тони овошје и зеленчук преработи конзервната индустрија во 2011 година, а во 2003 производството изнесуваше 21.000 тони, што според заменик-министерот за земјоделство, Зоран Коњановски, е задоволителен напредок. При посетата на струмичкиот регион, Коњановски беше информиран од преработувачите дека нивен главен проблем е скапата нафта, која е најголем трошок во процесот на производство и затоа бараат субвенција од Владата.

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

Винскиот ,54% туризам станува ,57% вносен бизнис

П

Дејан азески

,30%

,26%

,50%

индикатор дека станува збор за добар бизнис, кој во иднина неминовно ќе се развива. Иако сме оддалечени од сите поголеми градови, луѓето доаѓаат специјално за да ручаат кај нас. Сметам дека Стоби во иднина ќе стане Мека за транзитните туристи кои ја користат магистралата Е75 и неодминлива дестинација на патот од Скопје кон Грција“, вели Ѓоргиев. Цените во винските подруми, кои спаѓаат во класата луксузни ресторани, според познавачите, се околу 30% пониски од елитните кафеани во Скопје. Интимноста и изолираноста се дополнителен фактор кој ги привлекува посетителите да поминуваат во македонските винарници. И од винскиот подрум на винарницата Сковин го потврдуваат трендот на раст на бројот на посетители. Оттаму велат дека за година и половина, колку што функционираат, немаат забележано надолен тренд во услови кога се жалат нивните колеги од скопските ресторани.

+

и на берзата

,21%

рани на

5,70% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

6,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

6м 2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

24м 3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 2,20% 2,10% 2,50%

4,80% 2,80% 2,60% 3,20%

7,50% 4,10% 4,40% 4,10%

8,00% 4,50% 4,60% 5,00%

1м 0,38% 0,34% 0,24% 0,08%

3м 0,66% 0,62% 0,47% 0,11%

6м 0,93% 0,93% 0,73% 0,19%

12м 1,21% 1,26% 1,06% 0,39%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

ријатен и несекојдневен амбиент, вкусна храна, ниски цени и секако, а NASDAQ добро вино се главните фактори кои ги прават неколкуте вински подруми во земјава попопуларно место за интимни зата во Сао и за деловни ручеци, но и за бизнис-промоции. Винските подруми во најголемите винарници годишно ги посетуваат по неколку илјади гости од земјава и од странство, а бројот на посетители и манифестации се зголемува особено во последните неколку години. мпании Илија Ѓоргиев, менаџер на ресторанот во винарницата Стоби, кој е последен отворен од низата во винарниците, вели дека работите се одвиваат дури подобро од очекувањата и дека компании од дефинитивно има голем интерес за ваквиот вид туризам. Во иднина планираат да се посветат на што поголема промоција. „Кога за шест месеци во новоотворен ресторан ќе ве посетат над 1.000 луѓе е јасен

,81%

4,20% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Винските подруми, кои беа формирани во македонските како интересен начин за маркетинг и промоција, ,15% винарници стануваат с$ попопуларни, поисплатливи и самоодржливи

,84%

3,20% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

05.07.2012

Топлификација Прилепска пиварница Охридска банка Макстил РМДЕН 05 05.07.2012

Арчеломитал Комерцијална банка РМДЕН 11 Алкалоид

Euribor (EUR) Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

Винските подруми во земјава МЕЃУБАНКАРСКИ се с$ попопуларно КАМАТНИ место СТАПКИ за интимни и за деловни ручеци, но и за бизнис-промоции. Рочност преку ноќ 1 недела СКИБОР гости, имаат само нагорен тренд на посети. На почетокот винскиот туризам во МКДОНИА Бовин бил

раст

+5,41% +1,27% +0,86% +0,83% +0,11%

-1,69% -0,23% -0,08% -0,04%

нова цена

2.265,00 8.000,00 1.170,00 110,00 92,000

нова цена

58 2.500,00 88,80 3.970,00

четврток - 05.07.2012 3м 3,10% 3,20% 3,20% 3,00% 4,30% 3,00% 3,20% 3,30% 3,20% 4,30% 4,00% 3,80% 4,30%

6м 4,00% 4,05% 4,00% 4,00% 4,80% 3,80% 4,10% 4,20% 4,20% 5,30% 5,00% 4,80% 5,50%

24м 6,80% 6,50% 6,65% 5,50% 5,50% 6,80% 6,70% 7,40% 5,70% 8,20% 8,00% 7,40% 7,50%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

36м 7,00% 6,90% 6,85% 6,00% 6,00% 6,90% 7,20% 7,60% 6,00% 8,60% 8,40% 7,60% 8,20%

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

3м 2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

6м 2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

24м 3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

36м 4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 2,20% 2,10% 2,50%

4,80% 2,80% 2,60% 3,20%

7,50% 4,10% 4,40% 4,10%

8,00% 4,50% 4,60% 5,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,38% 0,66% 0,93% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,34% 0,62%Нето вредност 0,93% Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,24% Libor (CHF) 0,08% Илирика Глобал-Растечки пазари

0,47% 23.237.934,87 0,73% 0,11% 36.781.990,23 0,19%

12м 1,21% 1,26% 1M 1,06% 3,17% 0,39% 3,10%

Иново Статус Акции МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

13.354.128,84

-5,22%

1 недела45.922.464,65 1м 3,18% 20.317.475,66 4,18%

Инструмент Благајнички записи Ломбарден кредит

камата 3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ САД В.Британија Швајцарија Канада Австралија

Среден курс во 61,6602 49,0925 76,7682 51,3279 48,4521 50,4543

Валута евро долар фунта франк долар долар

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

-4,51%

-3,13%

-23,90%

-2,39%

03.07.2012

-3,11%

-6,77%

-16,72%

-5,32%

03.07.2012

-6,94%

-8,32%

-18,81%

-8,23%

03.07.2012

3м5,49% -0,70% 4,98%

-3,10%

0,40%

-7,63%

2,75%

03.07.2012

-7,29%

-6,89%

-31,22%

-6,60%

03.07.2012

25.145.036,39

0,34%

-3,24%

0,44%

-13,17%

1,69%

03.07.2012

49.678.090,56

0,84%

0,92%

3,10%

4,29%

3,23%

03.07.2012

58.181.531,36 0,22% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,73%

1,58%

3,22%

1,59%

03.07.2012

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,20% КБ Публикум - Балансиран 2,20% МКДОНИА

КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

1м 3м 2,20% 3,18% 4,18% 4,98% што функционира помал сместувачки капацитет, 2,20%дека заокружената понуда е интересна за сметаат

поинтересен за дипломатите и за странските посетителите. Во пролетниот период имале многу ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ посетители, но со секоја наредна година с$ резервации за 30-ината легла. Основна кам. стапка Стапка на инфлација повеќе имаат домашни посетители. Сместувачки капацитети наскоро најавуваат и од Народна банка на Македонија 4,00% од Неготино, а за5,20% Во голем дел, посетителите се заинтересирани винарската визба Бовин оваа 13,40% Народна банка 12,00%се размислува и во престојот во винарниците да го продолжат на на Србија идеја дознаваме дека други неколку дена. Во винарницата Попова Кула, каде винарници.

2,50% Народна банка на Хрватска 6,00%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

„Имаме по три големи групи неделно, во просек и речиси секој ден ручеци за помали групи од 10-ина луѓе. Кога се почнува со ваква работа најчесто се прави поради маркетинг, но бројките покажуваат дека винскиот подрум во иднина не само што ќе стане самоодржлив, туку и ќе продолжи да се развива и ќе носи дел од профитот на винарницата“, вели Елена Атанасова од винарницата Сковин. Бовин го поседува најстариот вински подрум во Македонија. Од винарницата велат дека од 1998 година, кога ги имале првите

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

11 ЕБрД ги продаде своите акции во Тиквеш

Е

вропската банка за обнова и развој ги продаде своите акции во винарската визба Тиквеш на мнозинскиот акционер – инвестицискиот фонд М6. ЕБРД стана малцински акционер на Тиквеш во 2008 година, пред самиот почеток на финансиската криза, со инвестиција од шест милиони евра во акционерскиот капитал на компанијата. Во 2009 година, банката & одобри кредит за обртен капитал на компанијата во износ од 2,5 милиони евра, кој с$ уште е активен и преку кој ЕБРД ќе ја продолжи соработката со Тиквеш. Преку оваа инвестиција ЕБРД & помогна на винариницата Тиквеш да ја оствари својата развојна стратегија, да ги модернизира производните процеси и да ги зголеми производните квалитети.

Во случај на проблем со Вашата картичка достапен Ви е 24 часоВен контакт центар (02)3100 109

„Среќни сме што ЕБРД имаше можност да ја поддржи Тиквеш, но воедно сме и задоволни што компанијата сега останува со стабилен инвеститор, како што е М6. Банката и понатаму останува посветена на поддршката на развојот на македонскиот корпоративен сектор, како и на помошта во поттикнувањето на конкурентноста на локалните компании на домашниот и регионалниот пазар”, истакна Елена Урумовска од ЕБРД. Од почетокот на работењето во Македонија, ЕБРД има инвестирано близу 950 милиони евра во економијата на државата преку проекти во корпоративниот, финансискиот, инфраструктурниот и енергетскиот сектор. Средствата на ЕБРД привлекоа дополнителни инвестиции од други извори во износ од една милијарда евра.

СДСМ: Регулаторите носат политички и бизнис ориентирани одлуки

Што регулираат мрежните правила? Опозициските пратеници ја оспорија независноста на Регулаторната комисија за енергетика, која според нив, наместо независно тело, била послушник на Владата катерина попоска

П

Пратениците од опозицијата забележуваат профитираат компаниите, каде што веројатно, и за „нереалното зголемување на цената на имате бизнис-интереси“, изјави од собраниската електричната енергија и признавањето на говорница Весна Бендевска, пратеничка од трошоците на компаниите“, како и тоа дека СДСМ. потрошувачите плаќаат струја и за оние кои не За дел од опозициските пратеници нелогично е плаќаат. ЕЛЕМ од година во година да добива повисока Претседателот на Комисијата, Димитар Петров, цена за произведената струја при помало не кажа ништо во одбрана на тоа дали работат производство, а драстично поголем увоз. под притисок на енергетските компании и за тоа „Произведената струја во ЕЛЕМ во 2011 година колку се независни во одлучувањето. во однос на 2010 година е намалена за 6,58%. „Од 2006 година Македонија се обврза пред Производството од хидропотенцијалот е Европската енергетска заедница дека при намалено за 41,97%, а рекордер во сето тоа, за формирањето на цените на енергијата ќе ги жал, е хидроелектраната Козјак. Производството применува европските методологии. Владата на ТЕ-ТО енергетика на ЕЛЕМ има пад од 53,01%, е таа која треба да се грижи ако одредена а на малите хидроелектрани од 34%. Логичен ли група граѓани не може да ги плати сметките за е растот на цените со намаленото производство, енергија. Струјата не е социјална категорија“, наспроти растот на платите, кои се земаат ФЈУЧЕРСИ изјави Петров. како трошок при определувањето на цената на За пратениците од владејачкото мнозинство струјата“, наведе пратеникот Јани Макрадули. НАФТА Извештајот е соодветен. Тие додадоа дека Тој ја обвини Комисијата дека наскоро ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС Регулаторната комисија за енергетика неоправдано ќе одобри вонредно поскапување 87,31 2,92 преземала соодветни активности против на струјата, наместо во јануари, како што се фирмите прави секоја година, само BRENTза поскапувањето да ЗА ЗАТОПЛ. кои работат надвор од законските прописи. не се случело во пресрет на локалните избори.

276 101,12

poposka@kapital.com.mk

ратениците на СДСМ ги обвинија членовите на Регулаторната комисија за енергетика дека наместо да бидат независен регулатор на пазарот на енергија, носат одлуки за да профитира, како што велат, „бизнис-елитата“. На расправата во Собранието за Годишниот извештај за работата на Комисијата за 2011 година дел од опозициските пратеници истакнаа дека регулаторите носат одлуки и определуваат цени на енергенсите на штета на потрошувачите. „Ако го анализираме начинот на којшто работите, Комисијата треба да се вика МАКЕДОНСКА БЕРЗА Регулаторна комисија за енергетика на Владата на Република МБИ 10 Македонија. Дали одлуките за висината на цените на енергијата ги носите во 1.867,80 корист на граѓаните или на бизнис-елитата? МБИД Земате одлични плати, имате зголемени 1.806,48 и сте апсолутно виновни дека надлежности носите одлуки на грбот на граѓаните за да ОМБ

118,68

+0,28% -0,05% +0,01%

-0,40% +0,44%

+0,79% +0,17%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 05.07.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.867,80 432,80 Главен индекс на Белградската берза МБИД CROBEX 1.806,48 1.668,92 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 118,68

SASX 10 +0,28% +0,94% 669,72

-0,05% SOFIX 294,90 +0,01% ATHEX

-0,09%

642,79

Главен индекс на Љубљанската берза

432,80 12.943,82

1602,50,$/унца

27,67$/унца

7.766,75

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградската компании котирани на Њујоршка берза

NASDAQ 2.976,08

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

718,75$/бушел

3.000 3.000 3.000

2.400 2.400 2.400

ATHEX 2.200 2.200 2.200 642,79 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,29%

FTSE 100 5.701,47

+0,30%

1.800 1.800 1.800

+0,56% +0,08% SWISS

DOW JONES

6.217,20

SBITOP 520,47

-0,09%

-1,15%

1.474,75$/бушел

S&P 500 1.374,02

DOW JONES УТП Морава 700,00 12.943,82

424,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Инекс

663,00

BRAZIL BOVESPA +0,62% +2,81% 54.130,07 АЗИЈА ИНДЕКСИ 87,80

Слав.фонд

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

-0,27%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 16,00

+0,50%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 776,37

3.258,22

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,30%

-0,29%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.701,47

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.570,35

+0,21%

17.462,81 FTSE 100

+0,08%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3.258,22

Сајкашка фабр.

-20,02% BRAZIL -13,33% BOVESPA

+0,62% +2,81% 54.130,07 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 3.900,00

+39,21%

.

DAX Истрабенз 6.570,35 0,50

+0,30%

713,00

-0,29% 5.701,47БЕРЗА +0,30% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза Хелиос

430,00

SWISS Цинкарна +0,08% -36,63% 6.217,20 75,50

+5,13%

+0,26% -4,43%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

05.07.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +5,41% 2.265,00

Топлификација NIKKEI 225 Прилепска пиварница +1,27% 9.079,80 ОхридскаИндекс банка +0,86% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни одТокиска берза Макстилкомпании +0,83% котирани на швајцарскиот пазар на капитал РМДЕН 05 +0,11%

+0,26%

-0,27%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

BRENT 101,12

1602,50,$/унца

СРЕБРО 27,67$/унца

БАКАР 7.766,75

-0,40% +0,44%

ПРИРОДЕН ГАС 2,92

ЗА ЗАТОПЛ.

276

МЕТАЛИ

-1,19% -2,16% +0,8%

НИКЕЛ

17.012,50

АЛУМИНИУМ 1.947,75

ЧЕЛИК 405,00.$/унца

+0,79% +0,17%

+0,0% -0,9% /

+11,50%

90,00

+5,88%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Каштелански

Хот.Маестрал ЕВРОПА ИНДЕКСИ -16,62% -5,26% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Даталаб

0,90

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.217,20

87,31

ЗЛАТО

Енергопроект +8,02% NASDAQ +6,27% +0,56% +0,84% 2.976,08

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9.079,80 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.809,13 ДЕН ДО 15Ч.

ЛЕСНА СУРОВА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Бадел

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 642,79

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,84% S&P 500 +0,26% 1.374,02

NASDAQ 2.976,08

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

-1,15%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.943,82 Заеднички индекс 30 6.570,35

+2,83% SOFIX СОЈА +0,11% +0,74% 294,90

-0,13% +0,54% +3,45% -0,57% +1,81%

2347,00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 669,72

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +2,31% РЕГИОН

Главен индекс на Белградската берза 799,25$/бушел

+2,81% -0,57%

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

BELEX15 ПЧЕНИЦА 432,80 CROBEX КАФЕ 1.668,92 1,85/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.130,07 294,90

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

+0,84% +0,54% +0,94%

SASX 10 669,72

берзата, без финансиски компании

-0,09%

SBITOP 520,47

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

+0,11% +0,62%

CROBEX S&P 500 1.668,92 1.374,02

CAC 40 3.258,22

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

Главен индекс на Атинската берза

+0,94% +0,56%

BELEX15 DOW JONES

2.600 2.600 2.600

+0,01%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,05%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 17.012,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.947,75 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 405,00.$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-1,19% +0,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -2,16% -0,9% 2.200 2.200 2.200 +0,28% 1.867,80 -0,57% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД +0,8% / -0,05% 1.800 1.800 1.800 1.806,48 06/10 06/10 06/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 12/11 12/11 12/11 04/12 04/12 04/12 ОМБ -1,15% +0,01% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни118,68 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,54%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 520,47

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

+0,28%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

+0,11%

ДимиТар пЕТроВ

претседателот на Регулаторната комисија за енергетика

HANG SENG 8.000,00 19.809,13 1.170,00

718,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 799,25$/бушел

КАФЕ 1,85/бушел

СУРОВИНИ

+2,31% +2,83% +0,74%

КАКАО

2347,00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.474,75$/бушел

-0,13% +3,45% +1,81%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

+0,50%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

110,00 92,000

ПЧЕНКА

УТП Морава 700,00

+8,02%

Енергопроект 424,00

+6,27%

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

и

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

балкан 13

Енергетскиот сектор ги држи најголемите компании во Бугарија Нафтените и енергетските компании предводат на листата 100 најголеми, која ја изготви бугарскиот весник „Капитал“. Поголем број од компаниите се соочуваат со намалување на профитите, а секоја петта компанија годината ја завршила во минус Васе Целеска

Н

celeska@kapital.com.mk

афтените и енергетските компании Досегашниот традиционален вицешампион, во Бугарија предводат на листата Лукоил Бугарија, оствари многу скромен раст „Капитал 100“, која шестта година на приходите од само 4%, достигнувајќи 1,78 по ред ја прави бугарскиот весник милијарди евра, поради што падна на третата „Капитал“. Старо-новиот шампион позиција. за оваа година е нафтениот На останатите позиции од клубот на најголемите гигант Лукоил Нефтохим Бургас, десет корпоративни гиганти во Бугарија чии приходи во 2011 година пораснаа за 23%, наизменично се појавуваат компаниите од достигнувајќи 3,4 милијарди евра, иако пазарот остатокот на енергетскиот и нафтениот минатата година се соочуваше со криза. сектор. На листата се појавуваат Националната Растот на цените на горивата во последните енергетска компанија на Бугарија, синџирот години всушност им годеше на двете нафтени бензински пумпи ОМВ Бугарија, енергетската компании од руската групација Лукоил, кои компанија за дистрибуција на гас, Булгаргас, до минатата година наизменично ги окупираа потоа Нафтекс петрол, ЧЕЗ Електро Бугарија, првите две места на листата најголеми во Овергас, а на десеттата позиција се наоѓа земјата. компанија од секторот телекомуникации Но, финансиските резултати за 2011 Мобилтел. година покажуваат дека на врвот има нов И оваа година линијата која треба да се вицешампион, премине за да металскиот се влезе меѓу 10 НАЈГОЛЕМИ КОМПАНИИ ВО БУГАРИЈА комбинат најголемите Позиција Компанија Сектор Аурубис Бугарија десет компании 1 Лукоил Нефтохим Бургас горива од Пирдоп. Во е остварени последните приходи 2 Аурубис Бугарија метали три години, поголеми од 500 3 КЛукоил Бугарија горива оваа компанија милиони евра.

4 Национална Електрична компанија енергетика ги зголеми Во 2011 година своите приходи тоа го постигна 5 ОМВ Бугарија горива десеткратно, а Овергас, која го 6 Булгаргас енергетика само минатата презеде местото 7 Нафтекс Петрол горива година оствари на телекомуни8 ЧЕЗ Електро Бугарија енергетика раст од 45%, кацискиот односно оператор 9 Овергас енергетика приходи од 2,4 Виваком, 10 Мобилтел телеком милијарди евра. чии приходи к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌ ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ˁʸʰʶʤ – ˇʽ˃ʽʧˀʤˇʰʵʤ – ˉˀ˃ʫʮ – ˁ˃ˀʰʿ ʯ̌ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛

ʻ̌ ̯̖̥̌ „ʰ̧̨̭̯̬̙̱̖̯̌̏̌ ̛ ̶̨̛̛̦̏̌​̛̯̖ ̛̥ ̨̪̥̌̐̌​̯̌ ̔̌ ̨̐ ̶̛̭̬̯̥̌ ̨̨̥̖̯ ̨̡̨̖̬̪̭̏ ̨̦̖̍ ̨̭ ̛̖̖̣̔̍ ̛̛̣̦​̛“ ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛͕ ̛̛̪̹̦̌̌̚ ̦̌ ̛̛̛̱̦̖̬̯̖̯̯̖̏̚ ̛ ̨̡̛̛̭̯̖̏ ̡̨̛̹̣ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘ Ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̡̛̭̣͕̌ ̴̴̨̨̛̯̬̠͕̐̌̌ ̶̬̯̖̙͕ ̛̭̯̬̪ ̛̛̣ ̶̡̨̛̛̥̦̠̍̌̌ ̨̔ ̛̦̏͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̪̬̭̣̖̖̦̔ ̨̭ ̶̡̨̛̦̦̌̚ ̨̡̪̬̌̌ ̌̚ ̨̪̖̦̯̯̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌͘ ʿ̨̡̬̯̌̌̌ ̨̥̙̖ ̔̌ ̛̖̍̔ ̡̛̭̙̦̌̌̌ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̸̶̛̬̖̖̦͕̌ ̧̪̬̹̖̌̌ ̛̛̣ ̨̛̠̣̔̌̐͘ ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̛̛̬̦̣̖̦͕̐̌ ̨̭ ̛̭̣̖̦ ̛̬̌̚̚ ̛ ̨̡̪̬̌̌ ̛ ̨̪̖̦̯̌ ̡̨̠̌ ̠̌ ̨̡̛̯̭̣̱̏̌ ̨̬̦̯̐̌̌ ̯̖̥̌ ̦̌ ̨̦̯̪̬̖̬̯̌̏̌͘ ϰ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̛̭̯̔̌̏ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϱ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯͕̔ ̨̭̯̱̖̦̯̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̡̡̛̦̖̭̭̯̱̖̦̯̭̔ͬ̔̌ ̸̡̡̛̬̯͕̌̌ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϲ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̨̐ ̶̨̛̖̦ ̸̡̨̛̛̱̥̖̯̦̯ ̡̡̬̯̖̬̌̌ ̛ ̨̡̪̬̯̌̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯̔͘ ϳ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̨̛̖̏ ̛̪̬̣̌̏̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϴ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ ϮϬ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̨̡̪̦̖̭͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ̖̭̖̯̔ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̱̹̯̖ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ̖̭̖̯̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔͘ ϵ͘ ʿ̶̨̛̛̖̦̯̖̍̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̭​̨̨̖̯̦̔̏ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̛̭̯̖ ̛̦̬̖̦̌̐̌̔ ̖ ̸̨̛̣̦ ̔̌ ̠̌ ̛̪̬̥̯̌ ̦̬̯̌̐̌̔̌̌ ̦̌ ̨̛̣̦̯̐̌̏ ̦̭̯̦̌̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̡̨̖̹̯̌̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̯̖̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̛̛̣̙̖̦̚͘ ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

ResearchNightMK

значително опаднаа во споредба со претходната година поради лошата состојба во овој сектор. Пад на приходите забележа и единствениот претставник од телекомуникациите во првите десет компании, Мобител, кој од осмата позиција лани сега се најде на десетто место. Вкупните приходи на најголемите десет компании во Бугарија пораснаа за 18,7% во 2011 година, додека приходите на сите 100 компании од листата постигнаа раст од 18,4%. Состојбата во најбрзорастечките компании е поинаква, а вкупните приходи на 50 најдинамични компании во Бугарија минатата година се зголемија за 65%.

компаниите од топ 100 листата, за кои има финансиски податоци за 2011 година, се зголемил за само 5,8%, а секоја петта компанија од нив годината ја завршила во минус. Во групата водечки десет компании, пак, вкупниот финансиски резултат се намали за половина, на 72,8 милиони евра. Овој пад најмногу се должи на загубите пријавени од лидерот Лукоил Нефтохим Бургас (69,16 милиони евра) и од Булгаргас (37,3 милиони евра). За првпат направено е и рангирање на банките во Бугарија, и тоа според различни показатели во четири групи: стабилност, ефикасност, големина и динамика. Така, според овие показатели, најдобра банка за 2011 година е Уникредит Булбанк. Од небанкарскиот сектор, но од областа кредитирање, лидер според реализираните приходи во 2011 година е БНП Париба лични финансии.

Секоја петта компанија има финансиски загуби

И покрај добрите резултати во однос на приходите, сепак сликата со профитите на овие компании е доста различна. Податоците покажуваат дека во просек профитот на к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 свет

Најголемите светски уредници и директори ја најавија новата дигитална ера на медиумите! Во главниот град на Русија денеска започнува самит на медиуми од целиот свет под името „Глобални медиуми: предизвици на 21 век“, каде што главните уредници на глобалните медиуми ќе дискутираат за улогата на медиумите во новата дигитална ера, модели за опстојување на медиумите во услови на економска криза, главните трендови во трансформацијата на традиционалните медиуми итн.

Л

услови на економска криза, главните трендови во трансформацијата на традиционалните медиуми. На самитот значително место ќе заземе и дискусијата за развојот на електронските медиуми и социјалните мрежи, интеракцијата на бизнисот и медиумите и за новинарската етика во современото општество. Меѓу учестниците на овој важен настан за медиумите се и главните уредници на водечките новински агенции и медиумски куќи како Би-биси, Ројтерс, Ен-би-си, Ал џезира, Кјодо, Ксинхуа и Мена. Генералниот директор на Итар-Тасс, Виталиј Игнатенко, кој е и претседател на организацискиот комитет на овој самит, за време на отворањето & се обрати на публиката од име на организаторите.

идерите и главните уредници на светските медиумски гиганти се собраа денес во Москва, Русија, на дводневниот самит посветен на состојбата на медиумите од целиот свет под името „Глобални медиуми: предизвици на 21 век“. На собирот ќе учествуваат повеќе од 300 директори и главни уредници од 213 медиумски куќи од 102 земји, како и директори на девет меѓународни организации и асоцијации на медиуми, а организатор на самитот е руската агенција Итар-Тасс. Главните теми на кои ќе дискутираат учесниците на собирот се улогата на медиумите во новата дигитална ера, бизнисот и медиумите, модели за опстојување на медиумите во к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

задоволи публиката во денешното дигитално време. „Најголем предизвик на медиумските организации е како да одговорат на драматичната промена на однесувањето на публиката и потребата за трансформација во обезбедувањето на услугите во дигиталната доба“, истакна Хорокс. Според главниот уредник на австриската новинска агенција АПА, Мајкл Ланг, глобалните медиуми се соочуваат со критичен период кога новите технологии и новите форми за комуникација, како и новите економски предизвици создаваат сосема нова улога на масовните медиуми во секојдневниот живот. „Брзото темпо на глобализацијата се совпаѓа со случувањата на Интернет. Овие две нешта потполно го менуваат медиумскиот пејзаж“, вели Елизабет Кирк, главен и одговорен уредник на ЕУ опсервер. Таа додава дека читателите и медиумите веќе не се дефинирани според нивната земја или националност. „Иднината е во таргетираните медиуми, со посебен фокус и експертиза. Таквите медиуми може да се сметаат за мали ако се набљудуваат врз основа на тоа во која земја функционираат, но може да станат големи и влијателни ако привлечат читатели од тој тип од повеќе земји“, додава таа. Потпретседателот на агенцијата Асошиејтед прес, Џон Данизевски, истакна дека самитот е многу важен за новинарската фела и нагласи дека технолошката револуција ги менува веќе воспоставените формати на влијанија на традиционалните медиуми, кои пак, мора да се прилагодат на новото време. Наредните два дена присутните ќе разговараат за клучните прашања поврзани со новинарската професија, како иднината на информацијата и нејзиното место во динамичниот свет, моменталната поврзаност меѓу традиционалните и новите медиуми, финансиските аспекти од работата на медиумите и многу други.

„Важно е тоа што од година во година се зголемува авторитетот на овој форум, како место каде што се случуваат влијателни дискусии за проблемите со кои се соочуваат медиумите денес. Заедничкиот став на медиумите има уникатна улога во решавањето на овие проблеми. Разновидноста на медиумите, од дневните весници, телевизиските канали и електронските медиуми на Интернет е таа што ја отсликува реалноста во секоја сфера од животот“, порача тој.

Новата технологија носи нови промени

Директорот на светскиот сервис на Би-би-си, Питер Хорокс, изрази надеж дека на овој самит ќе се дадат конкретни идеи за тоа како да се к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 06.07.2012

15

ФЕЉТОН

19

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизнис-советник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнис-магазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

На виСТиНаТа ЧЕТврТО пОГлавјЕ: пОГлЕдНЕТЕ & вЕрбаТа) вo ОЧи (НО, НиКОГаш НЕ ја ГубЕТЕ

Креирајте клима во која може да се слушне вистината

Вистина е дека лидерството се темели врз визија, но исто толку и врз создавањето атмосфера во која гласно се изговара вистината, а на суровите факти им се гледа во очи. Постои огромна разлика меѓу шансата „да кажете што имате“ и шансата да ве слушнат другите. Лидерите од „Петтото ниво“ се свесни за таа разлика и оттука, креираат култура во која луѓето имаат можност да бидат сослушани и во која, што е најважно, вистината се изговара гласно

С

ега можеби се прашувате: „Како да ги мотивирате луѓето со голи факти? Зарем мотивацијата не доаѓа главно од волшебните визии?“. На ваше изненадување, одговорот е не. Не затоа што визијата е неважна, туку затоа што обидите да ги мотивирате луѓето, главно, се губење време. Една од доминатните теми што се провлекува низ оваа книга е таа дека, доколку успешно ги примените заклучоците на оваа студија, нема да мора да трошите време и енергија за да ги мотивирате луѓето. Ако сте ги качиле вистинските луѓе во автобусот, тие сами ќе ја пронајдат мотивацијата. Вистинското прашање е: како да се однесувате, а да не ја убиете постоечката мотивација кај вработените. А на врвот од листата со нешта што не треба да ги правите се наоѓа создавањето и одржувањето лажни надежи, кои многу брзо се растураат од фактите на суровата стварност. Но, како се создава атмосфера во која може да се слушне вистината?

Бидете лидер во поставување прашања, а не во давање одговори

Во 1973 година, една година откако ја наследил лидерската позиција од својот татко, Алан Вурцел бил на чело на компанијата која стоела на работ на банкрот, со голема опасност да бидат прекршени сите договори за кредитите. Во тоа време компанијата (тогаш се викала Вардс, но не треба да се меша со Монтгомери Вард) била збркан куп од продавници за бела техника, домашни и „хајфај“ апарати,

без никаков заеднички концепт. Во текот на следните десет години Вурцел заедно со својот тим од соработници не само што ја превртел компанијата финансиски, туку и го создал концептот Циркуит сити и ги положил темелите на зачудувачките успеси кои следувале и кои се огледуваат во тоа што компанијата го надминала пазарниот просек 22 пати од моментот на транзицијата (1982 година) до први јануари 2000 година. Својот пат од банкрот до ѕвездени височини Алан Вурцел го започнал така што одговорил на прашањето: „Во кој правец треба да се поведе компанијата?“; неговиот одговор бил прилично чуден, гласел: „Не знам“. За разлика од лидерите каков што бил Рој Еш од Адресограф, Вурцел & се спротивставил на потребата самозадоволно да „вшета со одговорот“. Наместо тоа, прво ги качил вистинските луѓе во автобусот, а потоа започнал, не со одговорите, туку со прашањата. „Алан беше неверојатно бистар“, рекол за него еден од членовите на управниот одбор. „Имаше способност да поставува едноставно фантастични прашања. Имавме неверојатни дебати. Нашите состаноци не беа циркуска претстава во која ќе изгледате нечиј настап, а потоа ќе заминете на ручек.“ И навистина, Вурцел важи за еден од ретките директори кои на своите членови од управниот одбор им поставил повеќе прашања отколку тие нему. Истиот пристап го употребил со извршниот тим, непрекинато наметнувајќи нови и нови прашања. Со секој чекор напред Вурцел продолжувал да поставува нови прашања, с$ додека немал јасна слика

за реалноста и за можните импликации. „Ме нарекуваа „државен обвинител“, затоа што не знаев да престанам со прашањата“, рече Вурцел. „Знаете, бев како булдог, кога ќе загризев, не пуштав с$ додека не разберев. Зошто, зошто, зошто?“ Исто како и Вурцел, лидерите во сите одлични компании имале по малку сократовски стил. Освен тоа, се служеле со прашањата од една единствена причина – за да ги разберат нештата. Не се служеле со прашањата за манипулативни цели („Зарем не се согласувате со мене по тоа прашање?“...) или како начин за да ги понижат или да ги обвинат другите („Зошто сте го погрешиле ова?“...) Кога прашавме како изгледале состаноците со менаџерскиот тим во време на транзицијата, ни кажаа дека најмногу време потрошиле обидувајќи се да ги разберат нештата. Лидерите од „Петтото ниво“ извлекувале максимум од неформалните состаноци на кои разговарале со групата менаџери или вработените без белешки, дневен ред или утврдени теми. Во такви пригоди започнувале со прашања како овие: „Што имате на ум?“, „Можете ли да ми кажете нешто за тоа?“, „Можете ли да ми помогнете да разберам?“, „Што е тоа што треба да н$ загрижува?“. Овие неофицијални состаноци без дневен ред станувале форуми во кои моменталната стварност испливувала на површина.

Занимавајте се со дебата и со дијалог, а не со наметнување на своите идеи

Во 1965 година тешко дека постоела компанија полоша од Нукор. Постоел

само еден оддел кој носел заработка. Сите останати претставувале чист одлив на пари. Немало никакви деловни политики. Никаква култура на компанијата со која би се гордеела. Немало доследен за управување. Банкротот бил зад аголот. Во тоа време Нукор официјално бил познат како Нуклеарна корпорација на Америка, што ја отсликувало насоченоста на компанијата кон нуклеарна енергија, а всушност, се занимавале со низа неповрзани работи од најразлични области, вклучувајќи полупроводници, ретки материјали, електростатички машини за копирање и покривни греди. На почетокот на трансформацијата Нукор не произведувал ниту грам челик и не создавал ни цент профит. Триесет години подоцна Нукор бил четврти производител на челик во светот, а до 1999 година имал поголем годишен профит од која било друга американска компанија која се занимавала со производство на челик. Како Нукор успеал да се претвори од ужасна Нуклеарна корпорација на Америка во веројатно, најдобрата американска компанија за производство на челик? Најпрвин, Нукор имал огромна среќа што на сцената се појавил лидер од „Петтото ниво“, Кен Ајверсон, кој од местото директор на одделот за покривни греди бил преместен на позицијата извршен директор на компанијата. Освен тоа, Ајверсон ги качил вистинските луѓе во автобусот, составувајќи извонреден тим со извонредни поединци, како што е, на пример, Сем Сигел (за кого еден од колегите рекол дека е „најдобриот финансиски директор во светот, волшебник“) или Дејвид Ајкок, генијалец за спроведување операции. И што потоа? Како и Алан Вурцел, така и Ајверсон сонувал за тоа да направи голема компанија, но не сакал да стартува така што ќе смисли „одговор“ на прашањето како се постигнува тоа. Наместо тоа, си одредил улога на модератор од сократски тип во серијата жестоки дебати. „Воспоставивме редовни состаноци на високиот менаџмент, а јас имав улога на модератор“, коментираше Ајверсон. „На почетокот тие состаноци беа хаотични. Останувавме со часови, „пеглајќи“ с$ додека не излегувавме со заклучок. Понекогаш атмосферата беше толку заострена што луѓето само што не започнуваа да се нафрлаат меѓусебе. Сите викаа. Мавтаа со рацете и удираа по масата. Сите ќе се зацрвенеа во лицата и вените им набрекнуваа.“ Асистентот на господин Ајверсон ни раскажа сцена која со години се повторувала, во која соработниците бесно марширале низ канцеларијата на Ајверсон, викале и се надвикувале едни со други, а потоа доаѓале до решенија. Дискутирале и се карале, а потоа го продале бизнисот со нуклеарната енергија; дискутирале и се карале, а потоа се фокусирале на челичните греди; дискутирале и се карале, а потоа започнале да произведуваат сопствен челик; дискутирале и се карале, а потоа вложиле пари во сопствени постројки за производство на челик; дискутирале и се карале, а потоа отвориле друга постројка и така натаму. Речиси сите директори на Нукор кои ги интервјуиравме ни зборуваа за атмосфера на жестоки дебати во кои стратегијата на компанијата „еволуирала низ многу тешки дискусии и расправии“.

(Продолжува) Во следниот број: Уште два дополнителни принципи за создавање атмосфера во која може да се слушне вистината

Книгата „Од добри до одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три во ГТЦ, Скопје.

к о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а с