574-24.07.2012 kor

вторник. 24 јули 2012 втор. max. 340 C min. 160 C

сре. max. 340 C min. 170 C

чет. max. 320 C min. 160 C

МБИ 10

1.830,85

-0,83%

Извор: Македонска Берза

МБИД 1.747,68

0,00%

ОМБ

118,93

+0,03%

ЕМУ

€

61,53

САД

$

50,08

Курсна листа на Народна банка на Македонија

Мардок ја напушта медиумската империја?! }14 Одговорот на ОБСЕ за Изборниот законик ќе затекне празно Собрание }6

Ќе го одблокира ли Собранието кредитирањето? }11

Словенија ќе го блокира влезот на Хрватска во ЕУ? }13

Филе н$ испофали, се чека на Бан Ки-мун }7 www.kapital.mk

број 574 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

ЦЕНИтЕ НА СУрОвИНИтЕ гОлЕМ УдАр зА прЕХрАНБЕНАтА ИНдУСтрИјА

Ќе даде ли Атина зелено светло за втората фаза од Спогодбата за стабилизација и асоцијација? }4-5

стр.

2-3

В.Британија

£

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

“

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

www.kapital.mk

Вие во САД имавте Голема депресија. Тоа е токму тоа што ние во Грција го преживуваме. Тоа е нашата варијанта на Големата депресија во 30-тите години од минатиот век во САД.

АНДОНИс сАмАРАс

премиер на Грција

вторник 24/07/2012

Образованието да одговори на потребите на индустријата

> БРОЈКА

“

2 НАВИГАТОР

WWW.KAPITAL.MK

2,1

О

д Министерството за образование најавуваат дека планираат да ги заокружат реформите во високото образование, да го реформираат средното стручно образование со што ќе се одговори на потребите на растечката индустрија и економија во земјава. Во делот за високото образование, Министерството планира да го комплетира процесот на воспоставување механизми за обезбедување и контрола на квалитетот преку зајакнување на квалитетот на процесот на акредитација и воведување екстерна евалуација на високообразовните институции, како и воведување нов модел на финансирање на високото образование што ќе ја зголеми отчетноста на високообразовните институции и ќе стимулира квалитет.

милијарди евра кредити имаат пласирано банките во приватните компании заклучно со јуни годинава, но кредитирањето на месечно ниво оди многу бавно. Задолженоста на приватниот сектор во банките како удел во БДП не надминува 30%, што значи дека домашните компании важат за малку задолжени со кредити. Податоците за кредитирањето во јули се очекува да бидат уште полоши поради блокирањето на кредитната активност откако Владата го измени Законот за договорен залог.

КОмЕНТАР

ПЧЕНКА

максим Ристески

ПЧЕНИцА

КАКАО

КАФЕ

maksim.risteski@kapital.mk

Изборната регулатива пак се менува во последен момент!?

З

а разлика од претходните избори - парламентарните - од лани, кои беа предвремени, па & оставија простор на власта да се оправдува за влегувањето во временски теснец и за немањето консензус околу измените на изборното законодавство, оние што претстојат - локалните - во март догодина, се редовни, и на надлежните институции никако не смееше да им се случи до последен момент да чекаат за да ја затворат законската рамка за организирање избори, ако намерата е истите да бидат фер и демократски. Но, се чини дека во Македонија не може да биде поинаку, со што добиваат на тежина сомнежите на сите опозиции во претходните дваесет години, дека Изборниот законик и Избирачкиот список се многу важен изборен адут на власта и оти таа намерно ги менува тогаш кога ќе снема време за јавни дебати, а ќе остане уште помалку за реакции, при што процесот го завршува со брза егзекуција - надгласување. Овојпат, покрај доволно време, имаше и многу јасни инструкции добиени од ОБСЕ/ОДИХР (набргу по ланските избори) за тоа како да се измени Изборниот законик за наредната власт, во случајов локална, да добие што поголем легитимитет. За да покаже ентузијазам во однос на овие препораки, Владата дури и формираше Управувачки комитет за адресирање на препораките на ОБСЕ/ОДИХР, кој резултатот од имплементацијата, без да го стави на јавен увид, пред повеќе од две недели & го испрати на меѓународната организација. Одговорот се чека во услови кога опозицијата смета дека Законикот е само нашминкан и оти при измените не се земени предвид ниту една петтина од препораките. На индикациите за намерите на власта се придодава и ставот што го има најупатениот во имплементирањето на другата препорака на ОБСЕ - прочистување на Избирачкиот список, претседавачот со работната група задолжена за списокот, Бедредин Ибраими, дека Министерството за правда избрзало со измените зашто с$ уште не било утврдено дали во списокот ќе останат сите полнолетни или само оние кои реално може да гласаат – лицата со валиден документ, односно со биометриски пасош или лична карта. На крајот на краиштата, не беа залудни изјавите на некои пратеници на ВМРОДПМНЕ дадени пред неколку месеци дека измени на изборното законодавство не се потребни, зашто „ОБСЕ веќе даде добра оценка за ланските избори, но меѓународните организации секогаш го бараат и ’црното под нокти‘ кога е во прашање Македонија“.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

6,84 8,16 19%

долари за бушел во 2011

долари за бушел во 2012

раст од

6,80 9,50 39%

долари за бушел во 2011

долари за бушел во 2012

раст од

2100 2200 4%

долари за метричен тон во 2011 долари за метричен тон во 2012

раст од

5,60 3,80 32%

долари за килограм во 2011 долари за килограм во 2012

пад од

Цените на суровините за прехранбената инду Извор: BBC

Светот се соочува со нова криза за храна како резултат на сушата во САД. Цените на земјоделските суровини на светско ниво вртоглаво растат, достигнувајќи го максимумот од 2007 година. Производителите веќе се притиснати да ги зголемат продажните цени, а Македонија, како увозно зависна земја, нема да биде одмината од бранот. Нови поскапувања на прехранбените производи, најверојатно, ќе има!

соња Јованова- Наумовска

Н

sonja.jovanova@kapital.mk

е запира растот на цените на пченката и на сојата на светските берзи. Сушата во САД, земја која обезбедува речиси половина од извозот на пченка во светот и поголем дел од извозот на соја и на пченица, предизвика рекорд на цените на суровините

РЕГИОНАЛНИ ПАРТНЕРИ НА КАПИТАЛ

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

РЕКЛАМА И ОГЛАСИ: Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Гордана Михајловска ++389 2 3298 110/ лок:202; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

3 > БРОЈКА

Возилата ќе имаат налепница за регистрација

В

343

милиони евра изнесуваат лошите кредити што банките не можат да ги наплатат од клиентите заклучно со јуни, покажуваат последните податоци на Народната банка. Тоа значи дека овие проблематични банкарски заеми пораснале 15,5% само за една година. Банкарите коментираат дека во време на тешка неликвидност и криза во економијата, наплатата на кредитите оди многу тешко. Многу бизнисмени бараат кредити од други банки само за да ги вратат старите долгови во банките.

сОЈА

ладата ги усвои измените на Законот за возила со кои се воведува налепница на возилата за регистрација. Како што информираше портпаролот на Владата, Александар Ѓорѓиев, освен што возилото треба да биде регистрирано, да има важечка сообраќајна дозвола или важечка потврда за пробно возење и да биде означено со пропишани регистарски таблици за учество во сообраќајот на патиштата, возилата ќе треба да бидат означени и со налепница за извршена регистрација. „Целта е службеното лице на МВР да не мора да го проверува секое возило во сообраќајот дали е регистрирано, бидејќи регистрацијата на возилото ќе ја препознае преку налепницата која треба да биде истакната на видно место, најверојатно на предното ветробранско стакло, што претставува решение по европски терк. Со ова, застанувањата ќе се намалат за голем процент, што е во интерес на полицијата и секако, на граѓаните“, истакна Ѓорѓиев. Налепницата ќе се добива при процесот на регистрација од страна на МВР. Предвидено е оваа обврска да почне да важи една година од неговото донесување, а дотогаш ќе се направат сите подготовки. Зголемувањето на цената на регистрацијата, според Ѓорѓиев, нема да биде големо, односно ќе биде сведено на ниво на симболика.

ШЕЌЕР

8,6% 1,7%

> БРОЈКА

3,85

милијарди евра достигнаа вкупните депозити на граѓаните и на компаниите заклучно со јуни годинава, објави Народната банка. Интересно е што депозитите во странска валута се намалуваат на месечно ниво, додека пак, оние во денари забрзано растат. Трендот на повлекување депозити од приватните компании е забележан и во јуни, додека штедењeто од граѓаните и понатаму се зголемува.

лидери

ПОБЕДНИК

+

ќе поскапи какаото во 2013 година во однос на сегашната цена

ќе се зголеми просечната цена на оризот во 2013 година

Скапите суровини ќе ги поскапат прехранбените производи?!

12 17 41%

долари за бушел во 2011 долари за бушел во 2012

раст од

800 650 18%

долари за метричен тон во 2011 долари за метричен тон во 2012

пад од

е голем удар устрија од 2007 година наваму. Ова претставува сериозна закана и дополнителен финансиски проблем за прехранбената индустрија во Македонија, која е високо увозно зависна од суровини. Цената на пченката во петокот достигна рекордни 8,16 долари за бушел, а познавачите прогнозираат дека до почетотокот на август може да се искачи и на девет долари за бушел. Иако с$ уште не е на рекордно ниво, цената на пченицата се зголеми за повеќе од 50% за еден месец. И какаото се вбројува меѓу суровините кои ќе имаат драстичен раст на цената во иднина. Аналитичарите од Ситигруп прогнозираат дека какаото догодина ќе чини 2.400 долари за метрички тон, а минатиот месец чинеше 2.209 долари. Просечната цена за годинава се движи околу 2.300 долари за метрички тон. Иако биковиот раст на цената на шеќерот на светските берзи заврши, шеќерот повторно ќе се најде под притисок, најмногу поради растот на кинеската потрошувачка. Се предвидува дека ќе продолжи да расте цената на

кафето, но ќе зависи и од зимата во Бразил. За домашните компании најзагрижувачки е растот на цената на пченицата, но и на шеќерот и на какаото. Иако има капацитет и да извезува пченица, Македонија во моментов произведува само 50% од потребите за пченица, а домашното производство постојано опаѓа. Од друга страна, Македонија станува с$ позависна од увоз и плаќа с$ поскапа пченица, бидејќи цената на лебното жито изминатите години постојано расте. Прогнозите се дека цените на пченицата ќе продолжат да растат. Алармантната состојба ја потврдува и државната статистика, која покажува дека производството на пченица има негативен тренд во последните 20 години. Лани во Македонија се произведени 243.137 тони пченица, што е 18% помалку отколку во 1985 година, кога вкупното производство изнесувало 288.455 тони. За истиот период пак, статистиката бележи значителен пораст на увозот на жито и на житни култури, и тоа за цели 600%.

Речиси 80% од вредноста на македонскиот производ сочинуваат суровините, а Македонија е зависна од увоз, па доколку поскапат пченицата, кафето, какаото, за кратко време ќе пораснат и цените на лебот, печивата и на кондиторските производи. Производителите стравуваат дека високите цени на реагенсите дополнително ќе ја зголемат можноста за инфлација и бран поскапувања во земјава, кои пак, негативно им се одразуваат на продажбата. Македонските компании од прехранбената индустрија, кои ги следат движењата на светските берзи за суровини, велат дека растот на цените на суровините и засилената конкуренција на пазарот делуваат негативно и на профитабилноста. „Зголемените цени на суровините влијаат на цената на чинење на готовиот производ, а конкуренцијата на пазарот не дозволува пропорционално зголемување на цената на готовиот производ. Заклучокот е дека домашните кондиторски компании си ги намалуваат своите маржи, а со тоа и профитабилноста се намалува“, вели Фросина Мешкова, генерален извршен директор во Свисслион. Минатата година цената на кафето порасна за 18%, а сличен тренд се очекува и оваа година. Истото се очекува и со цената на чоколадото, како резултат на намаленото производство на какао во светски рамки. Во голема мера, тоа ќе влијае на кондиторската индустрија преку зголемување на цените. Во Макпрогрес, компанија за производство на кондиторски производи, објаснуваат дека во моментов најтешка задача за менаџерите е да не се дозволи порастот на цените на суровините да предизвика зголемување на цените на крајниот производ. „Со намалувањето на профитабилноста се намалуваат и средствата за маркетинг и развој, што на долг рок влијае многу неповолно. Најнепопуларна мерка е доколку мора да се дојде до зголемување на цените на крајниот производ, што ние се трудиме да го избегнеме преку внатрешни програми за заштеда и производна и енергетска ефикасност“, вели Глигор Цветанов, генерален директор на Макпрогрес од Виница. Од почетокот на годината пораснаа и цените на енергенсите, конкретно на струјата, што секако, влијаеше на работата на компаниите.

победник и губитник

БИл КлИНТОН

П

оранешниот американски претседател по 13 години пауза е во посета на Атина, со многу велокодушна цел - да & помогне на земјата да си го поправи имиџот

лИ КУН ХИ

С

амсунг го победи Епл во продажбата на паметни телефони во вториот квартал од 2012 година, со продадени 50 милиони „галакси“, за разлика од 30,5 милиони „ајфон“

не им беше денот

ВИКТОР ПОНТА

Т

аман романскиот премиер се реши од претседателот, сега бељата и него го стигна откако Универзитетот во Букурешт утврди дека докторската теза во голема мера му е плагијат

Турскиот премиер Ердоган има амбиционзи планови - ќе гради нов свет. Најави дека на брегот на Црното Mоре ќе никне нов Истанбул, супермодерен град за околу милион жители. Овој импозантен зафат ќе се простира на 40.000 хектари, а ќе го РЕџЕП ТАИП осмислува и реализира ЕРДОГАН познатиот американски архитект и урбанист Сидни Расек. Еден од неговите најголеми градежни зафати ќе биде најголемиот аеродром во светот, со шест писти, доволен за фрекфенција од над 100 милиони патници годишно. Со овој мегапроект Истанбул конкурира за да ги организира Олимписките игри во 2020 година. Апетитите на Ердоган одат дотаму што новиот технолошки напреден град, налик на Истанбул треба да биде готов до 2023 година, или за речиси 10 години од сега. Преку Црното Mоре новиот Истанбул ќе ги зајакне трговските врски со Европа, но и со Пекинг, Лондон, Москва и Каиро.

_

ГУБИТНИК Претседателот на Сојузот на синдикатите во Македонија, Живко Митревски, како да не живее на оваа планета. Ако цела планета живее со кризата и бара начини за излез од неа, тој „ужива“ во „социјалниот мир и социјалниот дијалог“. Дури и Владата се пожали дека македонската економија е сериозно погодена од еврокризата. ЖИВКО мИТРЕВсКИ Е, како сега првиот човек на ССМ, кој во исто време е повеќе од задоволен од дијалогот со власта, не ги гледа работите со исти очила? Можеби социјалниот мир го виде во можноста сите што би биле потенцијална опасност за негово нарушување да се сместат во јавната администрација? Не е проблем што во Македонија нема социјални протести. Проблем е што Македонија има таков синдикат каков што има. Со ССМ, која остана единствената нереформирана институција, не може да има ефикасен социјален дијалог. Зи дијалог се потребни најмалку две спротивставени страни.

мисла на денот

ТАРО АсО

Ф

ич го намали кредитниот рејтинг на трите најголеми јапонски банки, со што во голема мера е поткопана финансиската стабилност на оваа азиска земја

Компјутерите и софтверот допрва треба да се развиваат. со тоа ќе се револуционализира начинот на Којшто учиме.

Стив Џобс основач на Епл

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

навигатор график на денот...

фото на денот...

во првиот квартал од годинава долгот на еврозоната достигна 88,2% од вкупниот БдП Извор: Евростат НАЈЗАдОлжеНи држАВи (% Од БдП)

НАЈМАлкУ ЗАдОлжеНи држАВи

ГРцИЈА

ПОРТУГАлИЈА

ИРСКА

ЕСТОНИЈА

БУГАРИЈА

лУКСЕМБУРГ

132.4% 111.7% 108.5% 6.6%

16.7% 20.9%

П

рвиот квартал од 2012 година еврозоната го започна со долг од 88,2% од вкупниот БдП, а долгот на еУ е 83,4%, покажува најновото истражување на евростат. Според податоците, најзадолжена држава и понатаму останува Грција со вкупно 132,4% од БдП. По неа е Португалија (111,7%) и ирска (108,5%), додека најмалку задолжени држави се естонија (6,6%), Бугарија (16,7%) и луксембург (20,9%). Споредено со последниот квартал од 2011 година, задолженоста најмногу пораснала во литванија (4 процентни поени), Португалија (3,8 процентни поени), Шапнија (3,7 процентни поени) и Белгија (3,6 процентни поени).

светот низ медиумите...

El Pais

Шпанскиот весник на насловната страница објавува текст во кој ги пренесува изјавите на поранешниот премиер фелипе гонзалез, кој не штеди на зборови кога го критикува актулениот премиер Маријано рахој. тој ги критикува последните потези на рахој бидејќи жртвите се големи, и како што вели, Шпанија е преголема за да се дозволи да банкротира.

lll

Guardian

С

илна бура го зафати северниот брег на Јадранското Mоре, поради што запреа сите траектни линии. За сите возила затворена е делницата на автопатот А1 меѓу Горна Плоча и Поседарје, како и патот D54 Масленица-Затон Обровачки.

Ќе даде ли Атина зел за втората фаза од Сп за стабилизација и ас

Британскиот весник на насловната страница објваува голема фотографија од Британецот Бредли вигинс кој триумфираше на годинешното издание на најпрестижната светска велосипедска трка тур де франс. вигинс стана првиот Британец освојувач на оваа голема трка.

lll

Стандарт

Бугарскиот весник објавува детали од истрагата за терористичкиот напад во Бургас од минатата недела - бомбашот самоубиец два месеци престојувал во Бургас заедно со девојка, но исчезнале една недела пред нападот. тие престојувале во хотелот Перфект.

lll

Poslovni dnevnik

Хрватскиот весник објавува како успеала Подравка да земе кредит од 100 милиони евра и што с$ морала да заложи кај банките за толку голем заем - целиот удел во Белупо, целиот имот што го поседувала компанијата и сите идни побарувања.

lll

www.kapital.mk 1 2 3 4

НАЈЧИТАНО НА WEB... Откриена најголемата тајна Бирократијата компензира некомпетентност и недостиг од дисциплина Кој е македонскиот иселеник во САД? ФРАПАНТНО: Половина од компаниите во земјава се блокирани!

Утре е првиот настан на кој официјална Атина може конкретно да одговори на иницијативите за добрососедски односи кои веќе две недели ги промовира македонскиот државен врв. Во услови на постигнат консензус меѓу останатите земји членки, останува само уште „аминот“ од Грција за да почне втората фаза од Спогодбата за асоцијација и стабилизација габриела делова

У

gabriela.delova@kapital.mk

тре, кога Комитетот за стабилизација и асоцијација ќе ги разгледува резултатите од последниот состанок одржан во мај годинава, е првиот настан на кој официјална Атина може конкретно да одговори

на иницијативите за добрососедски односи кои веќе две недели ги промовира македонскиот државен врв. Во услови на постигнат консензус меѓу останатите земји-членки, останува само уште „аминот“ од Грција за да почне втората фаза од Спогодбата за стабилизација и асоцијација. Од ваквата одлука може да се заклучи што може да се очекува од грчкиот државен врв во однос

на добрососедската политика која почна да ја води земјава. Тоа може да биде и одговор на пораките кои директно ги упати еврокомесарот за проширување, Штефан Филе, до Грција - дека по Скопје, и Атина треба да размисли да ја промени политиката. Македонија веќе единаесет години ја има потпишано Спогодбата за стабилизација и асоцијација. Во практика, најчесто, потребно е да

поминат четири години од потпишувањето за државата да продолжи со отворање на втората фаза. Но, поради противењето на Грција, Македонија веќе седум години се наоѓа во статус кво ситуација.

Што добиваме од втората фаза?

Со отворањето на втората фаза од Спогодбата за стабилизација и асоцијација

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

2.800 2.600

60 секунди Брифинг

2.400

ПроЦенки...

3 факти за...

58.747 31.233 84,6%

студенти се запишани во академската 2011/2012 година, покажуваат податоците од Државниот завод за статистика

или 53,2% од запишаните студенти се жени, покажува статистиката

од запишаните студенти се на државните високообразовни установи, додека 15% се запишани на приватните високообразовни установи

ЃорЃи саМандов

генерален директор и косопственик на Еко Оаза Самандов

земјоделските субвенции имаат социјална, а не развојна функција

С

о субвенциите не се води развојна, туку социјална политика. Иако од година во година се зголемуваат, немаат ефекти врз развојот во земјоделството. За субвенциите да имаат развојна политика, наместо за ситни земјоделци, повеќе треба да се насочат кон поголемите производители и комбинати, смета генералниот директор и косопственик на оранжериите Еко Оаза Самандов од Штип. „Ако продолжиме на овој начин, увозот на храна континуирано ќе расте и со тоа ќе се уништи домашното производство“, смета Самандов.

лено светло погодбата социјација? Што е тоа втора фаза од спогодбата за стабилизација и асоцијација?

С

погодбата за стабилизација и асоцијација е алатка која во себе содржи формални меганизми за отворање на претходно договорени поглавја меѓу Македонија и ЕУ кои овозможуваат Унијата да работи поблиску со секоја државааспирант и на тој начин да ги доближи европските стандарди до земјите кои аплицираат за членство. Во оваа втора фаза фокусот е ставен на клучните демократски процеси и на реформите кои се однесуваат на единствениот пазар на ЕУ. Преку слободна трговија со ЕУ и останатите бенефиции, овој процес овозможува економијата

се добиваат економски и политички бенефиции. Од економски аспект, земјава ќе стане дел од внатрешниот пазар на ЕУ, додека од политички, тоа значи дека Македонија е чекор поблиску до Унијата. Од политички аспект, велат познавчите, оваа фаза се дефинира како „преговори пред преговорите за членство“. Што се однесува пак, на еконосмкиот аспект, нашата земја ќе стане дел од внатрешниот пазар на ЕУ, а економијата не е подготвена за тоа, брифираат тие. Европските производи во земјава, предупредуваат познавачите, ќе станат поевтини и поконкурентни од домашните производи. Во вакви услови, велат дел од експертите, добро е што Македонија го има високиот дијалог. На тој начин, велат тие, се одржува динамиката на реформите, но и се продлабочуваат односите со Унијата.

Што беше заклучено на последниот состанок?

На последниот состанок на Комитетот за стабилизација и асоцијација беа разгледани прашањата од полето на спроведувањето на реформите, особено во клучните области: судството, јавната администрација, борбата против корупцијата, медиумскиот сектор, изборниот процес, економските реформи.

тоП вести...

да започне да се интегрира со ЕУ. За прашањата пак, за кои Спогодбата не поставува специфични барања, се води детална соработка и дискусии со Унијата, што уште еднаш има за цел да ги доближи земјитеаспиранти до стандардите на ЕУ. Преку механизмите на Спогодбата & се овозможува на Унијата да помогне да се приоретизираат реформите, да се спроведуваат во согласност со ЕУ-моделите и да врши мониторинг на имплементацијата. Ефективната имплементација на Спогодбата е предреквизит за понатамошно приближување на земјата кон Унијата. Според соопштението, Комитетот за стабилизација и асоцијација ги разгледа развојните тенденции во изминатиот период во однос на исполнувањето на политичките критериуми. Беше истакнато дека има напредок во спроведувањето на парламентарниот Деловник за работа и Законот за јазиците. Комисијата ја поздрави заложбата на Владата за спроведување сеопфатна реформа во изборниот процес, што е во согласност со препораките на ОДИХР и на ГРЕКО. Комитетот истакна дека слободата на изразување е фундаментално право, ги поздрави заложбите на Владата во контекст на пристапниот дијалог на високо ниво и го охрабри продолжувањето на дијалогот меѓу засегнатите страни, вклучително во областа на декриминализацијата на клеветата, како и зајакнувањето на професионалните стандарди во новинарството. Инаку, Комитетот за стабилизација и асоцијација е заедничко тело составено од претставници на Република Македонија, од една страна и претставници на Европската комисија и земјитечленки на ЕУ од друга. Негова главна задача е да го следи спроведувањето на Спогодбата за стабилизација и асоцијација (ССА), договорна рамка за односите со Р.Македонија до нејзиното пристапување во ЕУ.

26

јули пред споменикот „Илинден“ ќе започне годинашното издание на „Крушево - етноград“, кое се одржува во пресрет и за време на Илинден. Крушевчани се костимираат во носии, облекуваат костими на комити и чорбаџии за да им ја доловат сликата од историската 1903 година на туристите што се очекуваат во градот. Градот идниот викенд во чаршијата ќе организира комитска вечер.

27

возила минатата недела поминале без да платат патарина на наплатните рампи Глумово, Отовица и Петровец. Од МВР соопштија дека на сите возачи им бил издаден налог за наплата на глоба за сторени прекршоци. Во првите шест месеци годинава, без да платат патарина поминале 103 граѓани, од кои девет вработени во МВР.

филиП ивановски

директор на Пакомак

екологијата не трпи лични интереси

Н

е се работи за проблем меѓу нас, се работи за принципи на работење и доследност во примена на законите на што Пакомак инсистира, а новите регистрирани колективни постапувачи за отпад со пакување се обидуваат да ги релативизираат и толкуваат на начин кој создадава голема забуна кај сите засегнати со Законот за управување со пакување и отпад од пакување (ЗУПОП). Еуро екопак настапува најагресивно кон компаниите-загадувачи ширејќи сопствени толкувања на членови од ЗУПОП, а со цел свој, пред с$, финансиски интерес. Иако во медиумите се дава политичка конотација на ова, сметаме дека се работи пред с$ за бизнис-релации на одредени структури и поединци, а не вмешаност на партиите во ова.

голем севлашки собир на 4 и 5 август во крушево

М

еѓународната манифестација „Бијат камбаните“ е голем севлашки собир кој на 4 и 5 август ќе се случува во Крушево, во организација на Влашката заедница на Македонија, која е членка на Меѓународниот совет на Власите. „Ова е втор по ред голем собир на Власите по оној во Москополе, Албанија во 2010 година. целта е да се покаже дека Власите постојат и имаат свој јазик, култура, историја. Македонија ќе биде посочена како единствена држава во светот која со Устав ги призна Власите како посебен народ, а ќе биде донесена и декларација за унифицирање на правата на Власите каде и да живеат токму по нејзиниот пример. Извештајот ќе биде доставен до сите релевантни меѓународни организации“, велат од организациониот одбор. Во проектните активности предвидени се промовирање книги, симпозиум на тема „Местото и улогата на Власите во Илинденското востание и во создавањето на балканските држави“, честување на животот и делото на борци и истакнати личности со влашко потекло, откривање спомен-плочи. Ќе има „Севлашки светски собир“, реализирање на правата на Власите во државите со поголема концентрација на Власи, каде што Македонија претставува лидер и пример за сите останати држави. Ќе се одржи и литургија на влашки јазик и модна ревија со стилизирана влашка носија. Предвидена е богата културно-уметничка програма, посета на знаменитостите и на убавините на Крушево, изложба на традиционални носии, поставување влашка иконографија низ целиот град, изработка на рекламните материјали со влашките симболи, знаме, химна и др. Овој меѓународен проект е од големо значење на локално, национално и на меѓународно ниво. Се очекува голема посетеност на Власи од сите балкански држави, од дијаспората, претставници на дипломатскиот кор, значајни личности од македонската политичка сцена и туристи од целиот свет. Такво беше искуството кога оваа манифестација за првпат се одржа во Москополе (некогашна влашка метропола), Албанија, во 2010 година. целта е манифестацијата да стане традиционална и да се одржува во различни држави.

и по влезот во еу, Хрватска ќе извезува во Македонија со нулта царина

В

еднаш по летната пауза ЕУ, во име на Хрватска, ќе ги почне преговорите со земјите од цЕФТА и со соседите на Хрватска за задржување на нултите или најниски царини за хрватските производи по нејзиниот влез во ЕУ, на 1 јули 2013 година. Хрватскиот вицепремиер Невен Мимица изјави дека сите компании, а пред с$ тие од прехранбената индустрија, кои најавуваа преселување на производството во БиХ или во Србија поради престанок на важноста на правилата на цЕФТА, сега тоа не ќе мора да го прават. Извозот на хрватските прехранбени компании во земјите од регионот, во добар дел благодарение на нултите или најниски царински стапки во рамки на цЕФТА, изнесува 600 милиони куни (околу 80 милиони евра). Но, тоа се доведува во прашање со влегувањето на земјата во ЕУ. Мимица објасни дека во Брисел е договорен мандат со Европската комисија за тоа Хрватска да ги задржи привилегиите, а да обезбеди и повеќе од тоа. „Мандатот вклучува и обврска преговорите што поскоро да се завршат, а ја вклучува и обврската, доколку до денот на пристапување на Хрватска во членствотоа на ЕУ формално не се ратификува протоколот за проширување, тогаш да се договори привремена примена од 1 јули за Хрватска во одреден период да не се најде во неповолна трговска ситуација“, изјави Мимица.

2.200 2.000

1.800 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12

Берза МБи 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.830,85 Max. Min.

2010/2012 2010/2012

2.827,62 1.847,52

НАЈГОЛЕМберзански ДОБИТНИК Главниот ТутинскаМБИ-10 банка на дневно индекс ниво забележа пад од МБИ 10и трговскиот ден го 2.000,00 0,83% заврши 28,5 со вредност од +1,42% 1.830,85 индексни поени.

1.830,85 Македонскиот берзански 2010/2012 Max. 2.827,62 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК индекс МБИ 10 МБИД трговскиот 2010/2012 Min. 1.847,52 ден го заврши со вредност Арчеломитал од 1.747,68 индексни поени. НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 1.830,85 55,00 Индексот на обврзници ОМБ Тутинска банка на дневно ниво забележа 2010/2012 Max. 2.827,62 МБИ 10 -3,00 -5,17% пораст од 0,03% и трговскиот 2010/2012 Min. 1.847,52 МБИ 10 2.000,00 МБИго 10 заврши со вредност ден МБИ 10 1.830,85 од 118,93 индексни поени.+1,42% 28,5 НАЈГОЛЕМ DOW JONES ДОБИТНИК

1.830,85 1.830,85 1.830,85 2.000,00

2010/2012 Max. Тутинска банка Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Арчеломитал 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ

2.827,62 1.847,52 2.827,62 2.827,62 1.847,52 2.827,62 1.847,52 1.847,52

28,5

+1,42%

55,00 2.000,00 2.000,00 2.000,00 2.000,00 28,5 55,00 DOW JONES 28,5 28,5

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Тутинска банка НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Тутинска банка 13.000 Тутинска банка -3,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Тутинска банка 12.500 Арчеломитал 28,5 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500

-5,17% +1,42% +1,42% +1,42% +1,42% -5,17%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -3,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Арчеломитал Арчеломитал Арчеломитал DOW JONES

10.500

Арчеломитал 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

55,00 55,00 -3,00 55,00 55,00 -3,00

17/02

-5,17% -5,17% -5,17% -5,17%

13.500 13.000

-3,00 12.500 -3,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

12.822,57 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

-0,93%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.541,70 8.508,32 19/11 1.362,66 2.925,30 6.496,47 733,82

-1,95% -1,01% 17/02 +0,27% -1,37% -2,01% -1,78% -0,93%

05/10

03/01

12.822,57

05/10

19/11

03/01

17/02

05/10 05/10 05/10

19/11 19/11 19/11

03/01 03/01 03/01

17/02

цените на американските акции17/02 17/02

07/07 21/08 ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ забележаа значителен пад,

12.822,57

најавувајќи негативен почеток

FTSE 100евро 5.541,70 -1,95% евро -0,93% долар Фунта на тргувањето на 8.508,32 Волстрит.

Nikkei225 -1,01% Очигледно е дека инвеститорите СТАПКА СТАПКА S&P 500 1.362,66 +0,27% се претпазливи, најмногу поради Nasdaq -1,37% ДРУГИ ПАЗАРИ 2.925,30 1,2259 1,2849 интензивирањето на шпанската-2,01% DAX 6.496,47 ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,93% должничка криза.

FTSE 100 5.541,70 -1,95% TOPIX 733,82 -0,93% -1,78% +0,34% Nikkei225 8.508,32 -0,02% -1,01% -0,93% -0,93% S&P 500 1.362,66 +0,27% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ Nasdaq 2.925,30 -1,37% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 100 6.496,47 -2,01% ДРУГИ ПАЗАРИ 5.541,70 ФЈУЧЕРСИ FTSE -1,95% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 733,82 -1,78% Nikkei225 8.508,32 -1,01% FTSE 100евро 5.541,70 -1,95% евро долар Фунта FTSE 100 5.541,70 -1,95% S&P 500 1.362,66 +0,27% Nikkei225 8.508,32 -1,01% FTSE 100 5.541,70 -1,95% ЗЛАТО Nikkei225 8.508,32 -1,01% СТАПКА Nasdaq 2.925,30 СТАПКА -1,37% S&P 500 1.362,66 +0,27% Nikkei225 8.508,32 -1,01% S&P 500 1.362,66 +0,27% ВАЛУТИ DAX 6.496,47 1,2259 -2,01% Nasdaq 2.925,30 -1,37% S&P 500 1.362,66 +0,27% 1,2849 Nasdaq 2.925,30 -1,37% TOPIX 733,82 ПРОМЕНА -1,78% DAX 6.496,47 -2,01% Nasdaq 2.925,30 -1,37% ПРОМЕНА DAX 6.496,47 -0,87% -2,01% евро долар TOPIX 733,82 -1,78% Фунта евро 6.496,47 DAX -2,01% TOPIX 733,82 -1,78% +0,34% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 -0,02% TOPIX 733,82 СТАПКА -1,78% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2259 1,2849 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта

12.822,57 12.822,57 12.822,57 12.822,57

други Пазари

1.569,00

VALUTI 103,40

£ €

Фунта евро +0,34% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2849

€ $

евро долар -0,02% -3,21% СТАПКА евро долар евро долар

1,2259 1,2259 1,2259 1,2259 -0,02% -0,02% -0,02% -0,02%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2849 1.569,00 ФЈУЧЕРСИ 1,2849 1,2849 +0,34% +0,34% +0,34% +0,34%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,87% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.569,00 ФЈУЧЕРСИ 103,40 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.569,00 1.569,00 103,40 1.569,00 1.569,00

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

103,40 103,40 103,40 103,40

-0,87% -3,21%

-0,87% -0,87% -3,21% -0,87% -0,87%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент -3,21% -3,21% -3,21% -3,21%

ПодатоЦите се од ПретХодниот ден до 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

костис ХаЦидакис

министер за развој на Грција

“

Двата месеци што претстојат се најкритични. Нема место за задоцнување. Земјата е во вонредна состојба.

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика „калдрма“ влезе во судница

Т

ретото продолжение на акцијата „Змиско око“, „Калдрма“ влезе во судница. Со распит на обвинетите, 87 лица вработени на патарините, започна досега најголемиот судски процес во Македонија. Според обвинителниот акт, кој е напишан на повеќе од 300 страници, вработените во Македонија пат ја оштетиле државата за 1,8 милиони евра така што на патниците им издавале фалсификувани фискални сметки, а парите од наплатата на патарина оделе во приватни џебови. Првообвинетиот, Ирфан Идризи, во својот исказ ги негираше делата кои му се ставаат на товар и тврдеше дека ниту бил поврзан со групата, ниту, пак, зпознавал дел од припадниците на групата. Адвокатот Мирослав Вујиќ, судскиот процес го нарече пародија: „Ова е уште поголема пародија од ’Змиско око‘. Видоа што се случи со овие процеси и повторно продолжуваат со такви маратонски судења“. Распитот на обвинетите продолжува во следните денови.

Бендевска го стави тодоров на „Ѕид на срамот“

С

ДСМ го обвини министерот за здравство, Никола Тодоров, за дискриминација и кршење на Законот за работни односи при вработувањето лекари во битолската болница. Најскандалозно, истакна Весна Бендевска, е што министерот призна дека најдобрите доктори биле членови на ВМРО-ДПМНЕ. „Безобразно и неморално е да се прави злопуотреба со прашањата од типит ’дали сте мажена и дали имате деца‘. Министре Тодоров, има ли пречка во тоа да се има семејство и да се работи како доктор? Го контролирате ли вие однесувањето на директорите на болниците кои вие сте ги поставиле?“, праша Бендевска. Таа го повика Тодоров да ја запре ваквата практика на интервјуирање на кандидатките за лекари и да побара одговорност од директорите надлежни за спроведување на овие интервјуа за работа. Само така ќе се заштити нашето достоинство како жени, достоинството на кандидатките за добивање работно место, додаде Бендевска. Таа пред Министерството за здравство остави табла со име „ѕид на срамот“ со слика од министерот Тодоров поради лошата состојба во која се наоѓа здравството.

Одговорот на ОБСЕ за Изборниот законик ќе затекне празно Собрание Повторно нема да се испочитува рокот во којшто треба да се заврши со интервенции во изборната регулатива, зашто ОБСЕ ќе & каже на Владата дали ефективно ги спровела неговите препораки дури во август, кога пратениците ќе бидат на одмор, а измените на Изборниот законик треба да бидат готови до 1 септември максим ристески

С

maksim.risteski@kapital.mk

$ уште нема одговор од ОБСЕ/ ОДИХР за тоа дали е доволно изменет Изборниот законик за да може да се каже дека се ефективно имплементирани препораките на меѓународната организација добиени по ланските предвремени избори. Владата уште пред две седмици, откако им даде зелено светло на измените изготвени од надлежната работна група од Управувачкиот комитет за адресирање на препораките, ги испрати во Варшава. Од работната група брифираат дека крајниот рок за одговор од ОБСЕ/ ОДИХР е 18 август, а со оглед на тоа што пратениците тогаш ќе бидат на одмор, јасно е дека со измените на Изборниот законик нема да се стигне навреме, односно шест месеци пред изборите кои ќе се одржат во март 2013 година. Во препораките на

ОБСЕ, меѓу другото, се вели и тоа дека измените на изборното законодавство мора да се завршат навреме, при што како лоша изборна практика се наведува „значителното менување на Изборниот законик на два месеци пред изборите во 2011 година“. Од Владата потврдуваат дека одговор од ОБСЕ очекуваат во август, што значи доцна за да има време за подобро запознавање на јавноста со регулативата според која ќе се избира новата локална власт. „Институциите немаат добиено одговор од ОБСЕ/ОДИХР во однос на реформите на изборното законодавство, но Владата е во перманентна комуникација со нив и имаме информации дека ОБСЕ ќе достави информација во текот на август“, изјави за „Капитал“ владиниот портпарол, Александар Ѓорѓиев. Член на работната група од редовите на

опозицијата вели оти првата фаза од процесот требало да помине до 1 август (пред одморот на пратениците), а очигледното доцнење го толкува како знак дека Владата добива лоши сигнали од ОДИХР во однос квалитетот и на квантитетот на имплементираното. Кон крајот на јуни, кога работната група за измените привршуваше со работа, од опозицијата, врз база на информациите од нивните претставници во групата, излегоа со став дека Владата нема намера да ги имплементира препораките од извештајот на ОБСЕ. „Ниту една петтина од препорачаното не е земено предвид во измените, а и таму каде што е интервенирано тоа е направено козметички“, изјави тогаш за „Капитал“ претставникот на опозицијата во Управувачкиот комитет за изборна реформа, Рената Десковска-Треневска. Доколку се исполнат прогнозите на опозицијата и ОБСЕ на Владата & испрати негативно мислење за измените, која без разлика, според очекувањата на СДСМ, би инсистирала истите да влезат во собраниска процедура, тогаш повеќе од јасно е дека и на овие избори ќе се оди со Изборен законик за кој ќе нема консензус. Прашање е дали ќе има консензус и ако од Варшава стигне одобрување за измените, зашто опозицијата веќе зазема став дека не само што имплементираното било премалку и неквалитетно направено, туку и оти Министерството за правда ги одбило сите конструктивни предлози како да се подобри регулативата по теркот на

ОДИХР. Меѓу отфрлените предлози Десковска ги наведе решенијата за ставање ред во финансирањето на изборната кампања и за оневозможувањето да се заплашуваат избирачите. Покрај тоа што на вака изменетиот Изборен законик ќе му недостига поддршката од опозицијата, очигледно е дека измените ќе поминат и без јавни дебати, кои претходно власта ги најавуваше како неопходно средство за процесот да добие транспарентност. Во мислењето изготвено од Десковска за предлогот што & го доставило Министерството за правда на Владата, а таа на ОБСЕ, се гледа дека измени на Изборниот законик (ќе) има само за многу мал дел од она што го бара меѓународната организација. Без имплементација ќе останат препораките за оневозможување да се заплашуваат гласачите, за обезбедување тајност на гласот, за надминување на разликите на максималните износи на донации за изборната кампања за поединци и правни лица, за одредување праг на бројот на гласови што би ги направил легитимни изборите во дијаспората (иако последнава препорака ќе добие на значење дури на следните параламентарни избори). За првата препорака на ОБСЕ, одвојување на вршењето државна (извршна) функција од партиска, Министерството за правда предложило воведување на нов член 8, но во него не било прецизирано што значи техничко вршење на функции, ниту пак, биле предвидени казнени мерки во случај на негово кршење.

Брисел има свои забелешки за сите членови од Законот за декриминализација на клевета Какви се забелешките на експертот кој го разгледуваше нацртот на Законот за граѓанска одговорност ќе се знае најдоцна до крајот на оваа недела. Во меѓувреме, нема никакви најави за Законот за медиуми којшто го најави Министерството за транспорт и врски марија севриева

З

marija.sevrieva@kapital.mk

аконот за граѓанска одговорност за навреда и клевета или популарно наречен за декриминализација на клеветата ја помина експертизата во Советот на Европа, брифира претседателот на Здружението на новинари, Насер Селмани. Експеротот кој работел на законот веќе ги доставил своите забелешки кои деновиве детално се разгледуваат од страна на Здружението. „Експертот од Советот на Европа има искажано свое мислење за сите членови од законот. Кога ќе ги поминеме сите забелешки ќе излеземе со конкретни податоци во јавноста“, вели Селмани. Какво е мислењето на експертот ќе се знае најдоцна до крајот на оваа недела, а законот најверојатно ќе помине во владина процедура по летните одмори. Доколку се суди според првичните изјави на Европската комисија, договорот кој го постигнаа Здружението и Владата во рамки на работната група кој

беше оценет како позитивен чекор се очекува сличен тон и од Советот на Европа. „Ова е добра вест, не само за земјата туку и за медиумите и слободата на медиумите воопшто. Европската комисија става исклучителен акцент врз прашањето на слободата на изразување и слободата на медиумите во целиот процес на пристапување со секоја земја која сака да стане членка на ЕУ“, изјави Петер Стано, портпарол на еврокомесарот за проширување, Штефан Филе. Нацрт-законот или решенијата за бришење на клеветата од Кривичниот законик и нејзино уредување со посебен закон наидоа на поделени мислења од новинарската фела. Со законот се утврдува каскадна одговорност за новинарот, уредникот и сопственикот на медиумот при што висината на паричниот надомест, кој е предвидено како крајна мерка, за сите изнесува максимални 27 илјади евра.

„Околности кои ги ослободуваат медиумските работници од одговорност се објавување демант или извинување. Оштетениот има право да поднесе барање за објавување одговор и повлекување или исправка на навредливата или клеветничката изјава во рок од седум дена од денот кога дознал дека е објавена, но не подоцна од еден месец од нејзиното објавување. Медиумот пак е должен во рок од 15 дена да го објави демантот“, стои во нацрт-законот. Темпото со кое ќе се носи законот е наметнато во оперативниот патоказ за реализација на приоритетните цели за 2012 година усвоени на Пристапниот дијалог на високо ниво. Покрај усогласувањето на домашното законодавство со европското судиите кои работат на материјата клевета и навреда ќе треба да поминат обука за примената на членот 10 од Европската конвенција за човекови права. Според договорот, владата се обврза за „олабавување“ на законската рамка, а медиумите треба да ја зајакнат етиката и професионалните стандарди во новинарството, вклучувајќи и можност за основање на саморегулаторен механизам. Саморегулацијата е идеја која Здружението ја промовираше пред една година и која според претседателот Насер Селмани ќе придонесе за поголема одговорност на медиумите. Македонија е послената земја која нема вакво тело. Советот за етика во медиумите доколку биде формиран ќе има за

Насер селмаНи

претседател на ЗНМ

"Експертот од Советот на Европа има искажано свое мислење за сите членови од законот. Кога ќе ги поминеме сите забелешки ќе излеземе со конкретни податоци во јавноста.“ задача да спроведува морални санкции кон печатените и електронските медиуми кои не го почитуваат кодексот на новинари. Од друга страна пак, во Министерството за транспорт и врски има целосен молк по однос на најавите за т.н. Закон за медиуми кој требаше да биде презентиран оваа пролет. Нацрт-законот за медиуми с$ уште е енигма за јавноста, иако министерот Миле Јанакиески пред Меѓународната мисија на организации кои ја испитуваа слободата на медиумите во земјава, најави дека најдоцна до средината на април нацрт-законот за медиуми ќе биде ставен на увид на јавноста, бидејќи е во финална фаза.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вторник 24.07.2012

политика 7 Австралиски пратеник се залага за уставното име на Македонија

П

ратеникот Хери Џенкинс, член на Партијата на трудот во Австралија, побара земјата да ја признае Македонија под уставното име. Пратеникот го упати барањето до министерот за надворешни работи, Боб Кар, со став дека клучните сојузници на Австралија веќе го имаат сторено тоа, па затоа, смета дека и власта во Канбера треба да почне со употребата на името Македонија. Пратеникот е претставник на регионот Скалин, каде што живее бројна македонска и грчка заедница. Од грчката заедница реагираа на барањето на пратеникот. Тие оценија дека писмото е неприфатливо и е провокација за нив.

Црвенковски: Македонија стана споменик на збунети и разочарани луѓе

Попоски: Малта ги поддржува евроинтегративните процеси на Македонија

В

о Неготино, лидерот на СДСМ, Бранко Црвенковски, истакна дека во битката против оваа власт е добредојден секој, појаснувајќи ја пред неготинци неговата соработка со Љубчо Георгиевски и Мендух Тачи. „Во битката против оваа власт, секој е добредојден, а ние за своите аргументи ќе се бориме кога повторно ќе станеме слободна држава. Ние сакаме да ја видиме Македонија како земја во која слободно се мисли, во која власта ќе биде сервис, а не страшило за народот“, рече лидерот на СДСМ. Сиромаштијата царува, невработеноста кулминира, а се градат споменици, потсети Црвенковски. „Додека ти градиш споменици на твоето владеење, цела Македонија стана споменик на збунети и разочарани луѓе“, истакна Црвенковски. Како кандидат за градоначалник на СДСМ беше промовирана Силвана Филипова, доктор на науки, хуманист, активна и во невладиниот сектор.

М

алта недвосмислено ги поддржува евроинтегративните процеси на Македонија. Ова го истакна министерот за надворешни работи, Никола Попоски, по средбата со неговиот колега од Малта, Тонио Борг. Попоски го информира колегата од Малта за реформските процеси и за клучните одредници кои Република Македонија продолжува да ги остварува во рамките на пристапниот дијалог на високо ниво. Од страна на двајцата министри заеднички беше оценето дека почетокот на процесот на преговори за влез на Македонија во Европската унија ќе биде исклучително корисен, при што беше нагласено дека во три последователни наврати Европската комисија препорачува почеток на преговори.

Филе н$ испофали, се чека на Бан Ки-мун Катерина Синадиновска

М

katerina.sinadinovska@kapital.mk

Европската унија. Се надевам дека тоа ќе има позитивен импакт во самата земја, но јас верувам дека тоа би требало да биде забележано во Атина од сите Грци дека постојат напори во ПЈРМ и тоа треба да се рефлектира кај нив во барањето решение за прашањето за името. Се надевам дека тоа решение ќе биде најдено годинава“, вели Филе. Во интервјуто тој се осврна и на дијалогот на виско ниво меѓу Скопје и Брисел, за кој вели дека е импресиониран од власта, особено од посветеноста на премиерот Груевски за овозможување на реформскиот процес во клучните области. Премиерот Груевски изјавата на Филе и неговите пофалби ги оцени како отсликување на реалноста и верификација на напорите кои македонската Влада ги прави во последниот период:

COVER STORY

MAKEDONSKITE PROIZVODI GI NEMA NA POLICITE

www.kapital.mk

акедонскиот државен врв е подготвен за посетата на генералниот секретар на Обединетите нации, Бан Ки-мун, кој доаѓа во официјална посета на Македонија. Дводневниот престој, Бан Ки-мун го почнува во Охрид, каде што прво е предвидена вечера со претседателот Ѓорге Иванов. За среда наутро е закажана официјалната средба на Бан Ки-мун и претседателот Иванов, по што според агендата предвидена е заедничка прес-конференција. Домаќинот Иванов, потоа ќе го однесе Бан Ки-мун на прошетка низ Охрид. Од Охрид генералниот секретар патува за Скопје каде што ќе се сретне со премиерот Никола Груевски и со претседателот на Собранието, Трајко Вељаноски. Бан Ки-мун ќе има и свој говор пред пратениците во Собранието. Посетата на Македонија Бан Ки-мун ја реализира во рамките на неговата балканска турнеја во која ги посети сите држави од поранешна Југославија, а од Скопје тој патува за Сараево како негова последна дестинација. Она што се очеува е Бан Кимун во Скопје на средбите со државниот врв да го отвори прашањето за спорот за името, кој се води токму под покровителство на Организацијата со којашто тој раководи. Македонскиот државен врв во последниот период упати синхронизирани пораки на добра волја до Атина и покани за билатерални средби, како сигнал за македонската посветеност во спорот, кои засега не наидоа на соодветен одговор од грчка страна. Еврокомесарот за проширување на ЕУ, Штефан Филе, во интервјуто за Радио Слободна Европа, не штедеше зборови за пофалба на македонската политика во последниот период, со коментар дека регистрираат напредок во Скопје и промени на подобро, кои треба да бидат прифатени и од грчка страна: „Проширувањето е процес. Тешко во тој процес да & кажете на некоја земја - вие ќе чекате тука. Тоа ќе има последици за реформите во земјата, како и за целиот регион. Многу се надевам дека политичарите во Скопје и во Атина тоа го знаат и оти ќе бидат способни да ја направат вистинската работа и да постигнат решение и да не дозволат оваа чудна ситуација да продолжи и натаму. Тоа не значи дека ние седиме со скрстени раце. Им држам палци на политичарите да бидат храбри и посветени да постигнат такво компромисно решение. Јас гледам менување на извесни работи. Гледам дека дел од националистичката реторика повторно е заменета со агенда на Европската унија што е добро. Гледам обновена интенција кај Македонците за приближување кон

Генералниот секретар на ООН ја започнува официјалната посета на Македонија во Охрид, каде што ќе оствари средба со претседателот Ѓорге Иванов, па патува за Скопје на средби со премиерот Никола Груевски и собранискиот спикер Трајко Вељановски „Ние долг период правиме напори за земјата да ја придвижиме кон ЕУ, да ги зголемиме стандардите, да ја модернизираме, да направиме што е можно повеќе реформи и мислам дека сега преку овој висок пристапен дијалог кога и самиот господин Фуле доаѓа почесто во Македонија има можност одблизу да ги види работите, н$ слуша нас, гледа на самото место што е направено, ја слуша и опозицијата и некои медиуми што н$ критикуваат, така што има впечаток и од едните и од другите. Впечатокот е тој што го кажа, дека Македонија прави реформи и дека Македонија прави забрзан напредок, дека заслужува да оди напред, и јас би додал дека Македонија има направено многу повеќе на европскиот пат отколку тоа што го добила и што треба да го добие за возврат“, изјави тој.

V OVOJ BROJ VO S SPECIJALEN PRILOG P

MEDIA & M A ADVERTISING

INTERVJU: ILIJA NASOV

SON^EVATA ENERGIJA MO@E DA I ZA[TEDI NA MAKEDONIJA 30 MILIONI EVRA GODI[NO

biznis magazin

~len na grupacijata KAPITAL MEDIA GROUP

KI PROIZVODI

LS HAOS VO OTKUPOT NA ZEMJODE

ZELENATA MAFIJA GO UNI[TUVA ZEMJODELSKOTO PROIZVODSTVO

...samo samo idejata e kapital kapital, sè drugo e pari... pari

BROJ 665/666 CENA 100 DEN.|25 JULI, 2012, SREDA|GODINA 13

КАПИТАЛ ВТОРНИК 24.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

РЕКЛАМИТЕ ПАДНАА ЗА 30%.

Се чека Олимпијадата да го дигне пазарот! Агенциите очекуваат Олипијадата и неколкуте најавени кампањи благо да ја поправат лошата состојба на македонскиот адвертајзинг-пазар, кој неколку години е во континуиран пад Верица Јорданова verica.jordanova@kapital.com.mk

М

аркетинг-агенциите се надеваат на благо закрепнување на огласувачкиот пазар во втората половина од годината откако пресметаа дека првото полугодие го завршија со 30% помали буџети од минатата година. Падот е најизразен во печатот од околу 40%, а во outdoor и кај телевизиите од околу 30%. Забавеното огласување Александра ДилевскаСимова, директорка на агенцијата Публицис, го објаснува со претпазливоста на огласувачите во однос на глобалната и на домашната економска ситуација. Позитивно раздвижување очекува во втората половина на годината, кога се претпоставува дека Олимпијадата и други

настани ќе придонесат за поголема медиумска активност и огласување. Падот кај печатот во Универзал медиа Скопје го објаснуваат со употребата на Интернетот и на дигиталните медиуми, кои се достапни секаде, во секое време и за секого. Директорката на агенцијата, Маја Стојановска, за до крајот на годината очекува мал пораст, со оглед на неколкуте нови компании на македонскиот пазар кои треба да почнат со работа есенва. „Падот во ТВ-буџетите е симптоматичен, затоа што вкупниот број огласи, односно емитувани реклами не е паднат, како и вкупниот број рејтинг-поени кои тие ги оствариле. Но, падот е значаен во буџетите. Според мене, тоа е резултат на кризата, делумно и поради тоа што

VO SPECIJALEN PRILOG

MEDIA & ADVERTISING NA 25 JULI VO MAGAZINOT KAPITAL ]E ^ITATE: Analiza na makedonskata mediumska scena – problemi, predizvici, iden razvoj!

Advertajzing kola~ot vo Makedonija od godina vo godina e se pomal!

Koj se reklamira vo makedonskite mediumi? Kolku? Kade? [to sleduva?

Kako }e se razvivaat internet mediumite i internet oglasuvaweto vo Makedonija?

Kakvi se sostojbite na mediumskite scena na Balkanot?

Golemite svetski mediumi se vo faza na seriozna rekonstrukcija.

Kakva e idninata na tradicionalnite mediumi?

Internet VC tradicionalni mediumi!

годинава не е изборна година, но и поради затворањето на А1, која земаше најголем дел од ТВ-колачот, а со згаснувањето сите буџети не се пренасочија на другите телевизии. Сакам да потенцирам дека овие податоци се проценка, бидејки официјално, не се објавуваат попустите кои телевизиите ги одобруваат на клиентите и на агенциите“, вели директорот Сашо Пешев, кој очекува да продолжи моменталниот тренд - со намален буџет да се реализираат истите нивоа на годишни планови на компаниите. Сашка Николова, медиа-директор на агенцијата Медиа план, смета дека селењето на публиката на Интернет не треба да се занемарува, туку да се земе предвид кога се прави целата маркетинг-стратегија на компанијата. „Интернетот, секако, нема да го уништи печатот, но не смее и да се занемарува. Можеби печатот треба да размислува за поголема специјализација на содржините“, вели Николова. За разлика од развиениот медиумски свет, каде што интернет-огласувањето се јавува како сериозна закана за традиционалните медиуми, посебно за печатот, во Македонија огласувањето на глобалната мрежа с$ уште е во рудиментирана форма. На него отпаѓа помалку од 1% од вкупниот адвертајзинг-колач, иако предвидува-

њата на сите агенции и познавачи на маркетингпазарот во земјава се дека е прашање на време кога овој процент драстично ќе порасне. Бруто-буџетот за рекламирање на Интернет за 2011 година изнесувал 1,65 милиони евра, покажуваат податоците на ИПСОС Скопје, агенција специјализирана за медиумски истражувања и испитување на јавното мислење. Во однос на минатата година, кога бруто-буџетот бил 1,28 милиони евра, се забележува пораст од 29%, што сепак, е само 0,26% од вкупниот буџет за рекламирање. С$ уште екстремно ниските буџети за реламирање на Интернет во агенцијата HttPool, специјализирана за интернет-огласување, ги лоцираат во менталитетот на огласувачите и генерално, во конзервативноста на македонскиот пазар да прифаќа нови начини и концепти на огласување. „Добар дел од клиентите го препознаваат интернет-огласувањето како важен сегмент и имаат стратегии, но од аспект на бројот на клиенти, тоа е минимално. Кај нас огласувачите с$ уште сметаат дека традиционалниот начин на огласување им носи подобар ефект“, вели Савица Кусакатски, директор на оваа агенција, присутна во поширокиот регион.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ВТОРНИК 24.07.2012

9

Социјалците ќе добијат државно земјиште На лицата кои ќе добијат на користење државно земјоделско земјиште во првите две години ќе им бидат целосно покриени давачките за социјално осигурување и ќе продолжат да добиваат социјална помош Александра Спасевска aleksandra.spasevska@kapital.mk

В

купно 854 хектари државно земјоделско земјиште во 24 општини ќе додели Владата на социјално загорозени лица. Согласно со мерката за плодоуживање со земјоделско земјиште, со цел намалување на бројот на социјални случаи, лицата ќе имаат можност да добијат на користење државно земјоделско земјиште во период од две години, при што ќе бидат ослободени од плаќање на сите давачки кон државата. На социјалните случаи кои ќе добијат на користење државно земјиште во првите две години од потпишувањето на договорот ќе им бидат целосно покриени давачките за здравствено, пензиско и инвалидско осигурување и ќе продолжат да добиваат надоместок за социјална помош и тоа целосен износ во првата година и 50% во втората година. Предвидено е да им биде исплатена и државна помош, а ќе можат да аплицираат и за субвенции и за сите програми за финансирање на Министерството за земјоделство. Единствен

услов кој треба да го исполнат е да се регистрираат како земјоделци во Фондот за пензиско и инвалидско осигурување. „Заинтересираните социјално необезбедени лица кои планираат да се занимаваат со производство на житни, фуражни и индустриски култури ќе може да добијат најмногу до четири хектари ако парцелата има систем за наводнување и до седум хектари ако парцелата е надвор од систем за наводнување. За производство на градинарски култури ќе добијат максимум по 0,6 хектари кога земјиштето има систем за наводнување. Површините коишто ќе се даваат на плодоуживање се распределени во 24 општини со вкупна површина од 854 хектари, а се дава земјоделско земјиште во Берово, Битола, Македонски брод, Валандово, Гостивар, Гевгелија, Штип, Кавадарци и во други градови“, истакна министерот за земјоделство, Љупчо Димовски. Според него, во наредниот период ќе се формира заедничка комисија со Министерството за труд и на огласните табли

Вкупно 854 хектари државно земјоделско земјиште во 24 општини ќе додели Владата на социјално загорозени лица. на сите подрачни единици ќе се објават парцелите за кои што ќе можат да аплицираат заинтересираните, а на крајот од август ќе се објави и огласот за плодоуживање. „Лицата кои ќе добијат земјиште и ќе склучат договор за плодоуживање во период од пет години, нема да плаќаат надомест на државата, а корисниците ќе имаат право да користат и државна помош. За тие што ќе одгледуваат житни, фуражни и индустриски култури предвидена е еднократна парична помош не повеќе од 120.000 денари. За земјоделците кои ќе одгледуваат градинарски култури предвидена е еднократна парична помош од 55.000 денари“, истакна Димовски. Според министерот за труд, Спиро Ристовски, целта на оваа мерка е да се вклучат корисниците на социјална помош на пазарот на труд. „Тоа значи дека ќе бидат регистрирани како индивидуални земјоделци. На евидентираните лица ќе им се обезбеди 100% од месечниот

NA 12 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

“NOVI TEHNOLOGII ZA SOVREMENO @IVEEWE” “Kapital” vo ovoj specijalen dodatok Vi gi pretstavuva najnovite tehnolo{ki usovr{eni aparati koi sovremenoto `iveewe go podignaa na nivo na sovr{enstvo!

Analiza na pazarot - {to se nudi i {to se bara na makedonskiot pazar? Koi tehnolo{ki aparati, neophodni vo sovremenoto `iveewe, se najbarani od makedonskite potro{uva~i?

Koi se kriteriumite na makedonskiot potro{uva~ pri izborot na sovremeni tehnolo{ki aparati funkcionalnosta, energetskata efikasnost ili pak dizajnot i `elbata na kupuva~ite?

Kolkavo e vlijanieto na ve}e doka`anite brendovi so inovativni tehnologii vrz odlukata za kupuvawe?

Kolku se barani energetski efikasnite aparati na na{iot pazar i kakva e informiranosta na potro{uva~ite za “A” oznakata koja ja sodr`at ovie aparati?

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

износ за социјална помош во првата година и 50% од износот од втората година. Преку Агенцијата за вработување целосно ќе им се плаќаат давачките за социјална помош во првите две години“, истакна Ристовски. Според него, паричниот надоместок ќе се исплаќа на месечна основа на сметка на корисникот, а средствата за социјално осигурување ќе се уплаќаат директно во соодветните подрачни единици на Фондот за здравствено осигурување, а за оваа година се одвоени 4,3 милиони денари. Владо Поповски, директор на Агенцијата за вработување, истакна дека интензивно ќе се следат корисниците на земјоделско земијиште, односно дали работат или не и дали го обработуваат земјоделското земјиште. Со цел информирање на лицата и поефикасно искористување на оваа мерка, трите институции ќе организираат и кампања, со која на терен ќе се информираат граѓаните за можностите и условите на оваа програма.

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари Струмица гас почна со изградба на станица за декомпресија

Ј

авното претпријатие за енергетски дејности Струмица гас на излезот од Струмица кон Валандово на површина од 5.000 метри квадратни почна со изградба на станица за декомпресија, најважниот објект во системот за гасификација на Струмица. Како што изјави директорот на Струмица гас, Зоран Китанов, ова е втора фаза во која по поставувањето на примарната гасоводна мрежа од 15 километри се гради декомпресиска или регулаторна станица. „Намената на оваа инсталација е да изврши декомпресија на природниот

гас кој од Петрич ќе се носи во цистерни под приитисок од 200 бари и овде ќе се декомпресира на употребливите за системот четири бари“, појасни Китанов. Во Струмица, на новиот гасовод веќе се приклучени сите општински институции, како и училиштата, а од идниот месец ќе се приклучат и домаќинства и фирмите. На последната седница Советот на општина Струмица ја утрвди цената за приклучок на домаќинствата која изнесува 700 евра, а за првите 120 приклучоци ќе има попуст од 150 евра.

> БроЈка

Фолксваген 1.4 TSI прогласен за мотор на годината

мегавати од инсталирани сончеви централи треба да има во Македонија до 2020 година, што е со производство на струја меѓу 14-42 гигават-часови годишно или 0,2% од вкупното производство на електрична енергија во земјава. Досега е речиси исполнета квотата од 10 мегавати инсталиран капацитет на фотоволтаични централи. Експертите порачуваат Македонија повеќе да го користи сонцето за производство на струја.

оторот на Фолксваген, префинетост, ја пресметуваат 1.4 TSI, седма година потрошувачката на гориво по ред победник на и емисијата на загадување изборот на мотор на годината и ја наградуваат употребата во категоријата од 1,0-1,4 литри. на најновата технологија во Како што информираат од изградбата на моторот. КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ компанијата, секоја година на „Моќниот мотор 1.4 TSI, е Банка 6м во голем 24мброј модели 36м на изборот „Интернационален мотор3м достапен Комерцијална банка 3,10% Фолксваген 4,00% 6,80% (Polo),7,00% на годината” жири составено - „поло“ „буба“ од реномирани автомобилски (Golf), „голф НЛБ Тутунска банка 3,20% (Beetle), 4,05%„голф“ 6,50% 6,90% новинари Стопанска од повеќе земји ги (Golf Plus),6,65% „голф кабриолет“ банка 3,20% плус“4,00% 6,85% истражуваШпаркасе најновите достигнувања Cabriolet), „сироко“ (Scirocco), банка 3,00% (Golf 4,00% 5,50% 6,00% од областа на автомобилските „еос“ (Eos), „џета“ (Jetta), „тигуан“ Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% мотори. Тие ги испитуваат моќните (Tiguan), „шаран“ (Sharan); „ауди Прокредит 3,80%A1), „ауди 6,80%А3“ (Audi 6,90% единици со акцент банка на возната 3,00% А1“ (Audi A3), 4,10% 6,70% 7,20%RS) состојба иТТК на банка перформансите, ја 3,20% „шкода фабиа РС“ (Skoda Fabia банка на нивната 3,30% и други 4,20% 7,60% рангираатАлфа стапката модели.7,40%

10-30

М

Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3,20% 4,30% 4,00%

4,20% 5,30% 5,00%

5,70% 8,20% 8,00%

6,00% 8,60% 8,40%

Стопанска б. Битола Капитал банка

3,80% 3,75%

4,80% 4,75%

7,40% 6,75%

7,60% 7,75%

ЕК: Манипулациите со Либор и Еури,08% бор во иднина ќе бидат казниви дела КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

Европската комисија (ЕК) во среда ќе го претстави своето ,95% дополнување на законот за забрана на манипулациите со каматните стапки.

,04%

Е

вропската комисија (ЕК) во среда ќе го претстави своето дополнување на законот за забрана на манипулациите со каматните стапки. Повод за ова законско дополнување претставува неодамнешниот а NASDAQ скандал со кој беше откриено дека британската банка Барклис манипулирала со пресметувањето на меѓубанкарските каматни стапки Либор и Еурибор. зата во Сао Комисијата има намера да предложи таквата практика во иднина да се третира како казнено дело. Либор (London Interbank Offered Rate) претставува клучен инструмент на лондонскиот финансиски пазар кој се користи како мпании референтна каматна стапка насекаде низ светот, додека Еурибор е неговиот пандан кој го користат банките во еврозоната. Станува збор за каматни стапки кои имаат клучна улога на глобалниот компании од пазар, а од нивната висина зависи колку банките, компаниите и поединците ќе платат за задолжување. „Оваа среда Комисијата има намера да ги прифати амандмандските предлози за казнување на инсајдерското

,37%

,08%

,95%

,20%

,99%

работење на банките и нивната манипулација со пазарот преку вклучување специфични одредби за забрана на ваквите манипулации и нивно третирање како кривично дело“, изјави портпаролот на ЕК, Пиа Хансен, во Брисел. Европскиот комесар надлежен за правда, Вивиен Рединг и комесарот за финансиска регулација на пазарот, Мишел Барние, ќе ги презентираат амандманите во среда и ќе бараат воведување казни за ваквата манипулација, додаде таа. Поради манипулациите со каматната стапка Либор, банката Барклис плати 453 милиони долари казна како резултат на спогодбата со американските и со британските регулатори. Истото се очекува да го направат и останатите банки вмешани во скандалот, но сепак, се чини дека ова е премала казна за ЕК, бидејќи со меѓународната каматна стапка Либор се поврзани нешто повеќе од 500 илјади милијарди долари. Британскиот финансиски пазарен регулатор, според Ројтерс, ја казни Барклис од принципиелни причини, бидејќи Либорот не е

+

и на берзата

,64%

рани на

23.07.2012

Тутунска банка Топлификација РМДЕН 11 Македонски телеком 23.07.2012

Арчеромитал Макстил Комерцијална банка Гранит

раст

+1,42% +1,24% +0,24% +0,02%

-5,17% -0,95% -0,26% -0,07%

нова цена

2.000,00 2.650,00 89,00 489,00

нова цена

55 104,00 2.395,00 471,00

36м

3,60% 3,30% 3,45% 3,40%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90%

Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,50% 2,20% 2,00%

3,00% 2,90% 2,50%

4,00% 3,60% 3,65%

4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

3,50% 2,20% 2,10% 2,20%

4,80% 2,80% 2,60% 3,00%

7,50% 4,10% 4,40% 3,75%

8,00% 4,50% 4,60% 4,50%

Euribor (EUR)

1м 0,18%

3м 0,46%

6м 0,74%

12м 1,02%

Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

0,13% 0,25% 0,03%

0,34% 0,45% 0,07%

0,65% 0,73% 0,17%

0,99% 1,07% 0,38%

1 недела 3,02%

1м 4,03%

3м 4,51%

Рочност СКИБОР

преку ноќ 2,05%

МКДОНИА

2,10%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Основна кам. стапка

понеделник- 23.07.2012 3м 3,10% 3,20% 3,20%

6м 4,00% 4,05% 4,00%

24м 6,80% 6,50% 6,65%

36м 7,00% 6,90% 6,85%

Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,00% 4,30% 3,00% 3,20% 3,30% 3,20% 4,30% 4,00% 3,80%

4,00% 4,80% 3,80% 4,10% 4,20% 4,20% 5,30% 5,00% 4,80%

5,50% 5,50% 6,80% 6,70% 7,40% 5,70% 8,20% 8,00% 7,40%

6,00% 6,00% 6,90% 7,20% 7,60% 6,00% 8,60% 8,40% 7,60%

Капитал банка

3,75%

4,75%

6,75%

7,75%

3м

6м

24м

36м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3,50% 2,20%

4,80% 2,80%

7,50% 4,10%

8,00% 4,50%

Стопанска б. Битола Капитал банка

2,10% 2,20%

2,60% 3,00%

4,40% 3,75%

4,60% 4,50%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,18% 0,46% 0,74% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,13% 0,34% Нето вредност 0,65%

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија

4,00% 12,00%

Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

6,00%

Стапка на инфлација 5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка

0,45% 37.469.792,55 0,73% 0,07% 23.622.068,97 0,17%

12м 1,02% 0,99% 1M 1,07% 16,28% 0,38% -6,45%

13.278.782,59

-2,88%

1 недела 45.547.746,09 1м 3,02% 20.173.216,21 4,03%

3м 1,55%

Инструмент

камата

Благајнички записи Ломбарден кредит

3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

Држава ЕМУ

Валута евро

Среден курс во 61,5556

САД В.Британија Швајцарија

долар фунта франк

50,4554 79,0847 51,2579

Канада Австралија

долар долар

49,9518 52,4368

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

11,76%

9,87%

-12,64%

11,34%

17.07.2012

-11,46%

-17,36%

-24,13%

-13,73%

17.07.2012

-7,24%

-7,05%

-18,50%

-8,62%

17.07.2012

-2,96%

-3,40%

-7,93%

1,69%

16.07.2012

-7,14%

-6,31%

-30,71%

-7,03%

16.07.2012

25.288.914,74

-0,48% 4,51% -0,33%

-1,29%

1,27%

-12,52%

1,54%

16.07.2012

49.744.940,10

0,48%

0,84%

3,13%

4,16%

3,33%

16.07.2012

47.430.889,41 0,21% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,72%

1,57%

3,20%

1,70%

16.07.2012

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,25% Libor (CHF) 0,03% Илирика Глобал-Растечки пазари Иново Статус Акции

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,05% КБ Публикум - Балансиран 2,10% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

КБ Публикум Паричен

24м

2,50% 2,40% 2,35% 2,10%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

6м

2,00% 1,80% 1,85% 1,70%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

пад

-

препознаен како финансиски инструмент од страна на европскиот закон, а тоа е условот кој треба да се исполни за манипулациите со каматни стапки да подлегнат под кривичниот законик. Арлен Меккарти, британска парламентарка лево од центарот во Европскиот парламент (ЕП), вели дека во Парламентот веќе има поддршка за дополнувањето на законот за манипулација со каматни стапки. „Се надевам дека веќе ќе може да гласаме за законот во септември“, вели таа. МекКарти соопшти дека институциите на ЕУ веќе отвориле официјална истрага за манипулирањето со каматната стапка Еурибор, а под истрага се и банките и регулаторите во некои земји.

3м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

11 > БроЈка

Скм организира посета на саемот за градежништво во Будва

С

топанската комора на Македонија организира посета на еден од водечките саеми за градежништво што од 26 до 30 јуни ќе се одржи во Будва, Црна Гора. Како што информираат од Комората, традиционални учесници на оваа меѓународна саемска манифестација се производители и дистрибутери на градежни материјали, градежна столарија и галантерија, системи за вентилација, електро и енергетски уреди и др. „Понудата на саемот опфаќа производи, проекти, инвестиции и нови решенија во областа на искористување на обновливи извори на енергија. Значаен сегмент на

комората организира посета на саемот за техника во Бугарија

95

оваа манифестација се компаниите кои се занимаваат со производство и дистрибуција на мерни инструменти, регулациона и геодетска опрема, градежна механизација, како и производители на врати, прозорци, браварија и столарија, компании кои се занимаваат со проектирање и софтверски инженеринг, издавачи и продавачи на стручна литература“, информираат од СКМ. Работната платформа на учесниците на манифестацијата им овозможува да ги презентираат своите производи, зајакнување на соработката со клиентите, позиционирање на пазарот, унапредување на бизнисот, продажба на производи и услуги, анализа на конкуренцијата.

С

јени беше вредноста на еврото на Токиската девизна берза, што е најниска вредност во однос на јапонската валута од ноември 2000 година. Едно евро вчера во Токио се менуваше за 94,94 јени, што претставува намалување за 0,5% во однос на петокот, кога при затворањето на Берзата во Њујорк се менуваше за 95,42 јени. Причина за ваквиот пад на еврото е стравот на инвеститорите за финанската состојба во Шпанија.

топанската комора на Македонија (СКМ) организира посета на 68-от Меѓународен саем за техника, што ќе се одржи од 24 до 29 септември 2012 година во Пловдив, Бугарија. Како што информираат од СКМ, меѓународниот саем за техника е еден од најголемите саемски настани во Југоисточна Европа и еден од најголемите индустриско-трговски форуми во Бугарија. На 68-от Меѓународен саем за техника ќе учествуваат водечки компании од следните дејности: машиноградба, автомобилска индустрија, транспорт, ИТ, софтвер-производи, електроника и електротехника, градежништво, хемиска индустрија, енергетика и екологија. „Меѓународниот саем во Пловдив е одлична платформа за корисни бизнис-контакти, како за новоформирани, така и за познати компании. На него ќе учествуваат над 900 компании од 25 земји, а ќе има 47.165 посетители од 51 земја, вклучувајќи 89% бугарски и 11% странски.

Ќе го одблокира ли Собранието кредитирањето? Што регулираат мрежните правила?

Пратениците во Собранието ќе го разгледуваат мислењето од Владата за начинот на примена на спорните одредби од Законот за договорен залог поради кои околу еден месец е блокирано кредитирањето

П

договорна камата, казнена камата, провизии и други трошоци кои произлегуваат врз основа на договорот кој се обезбедува. Категоријата „максималниот износ на побарувањето кое се обезбедува со предметот на залогот“ не може да биде точно определена во моментот на склучување на договорот за залог, како апсолутен износ, поради тоа што станува збор за идна категорија“, пишува во автентичното мислење на Ставрески доставено до Собранието. Од Здружението на банкари велат дека се прифатени сите нивни предлози и очекуваат да продолжат нормално да даваат кредити веднаш откако пратениците ќе го усвојат септември, кога добивме најава дека ќе се автентичното мислење. направат нови измени на Законот за договорен ФЈУЧЕРСИ „Тоа што го баравме во разговорите со залог“, изјави претседателот на Здружението претставниците од Министерството за на банкари, Ѓорѓи Јанчевски. НАФТА финансии го постигнавме. Сега очекуваме Банките пред еден месец прекинаа да даваат ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС Собранието брзо да го усвои ова мислење, кредити обезбедени со залог поради законски 91,51 3,00 по што ќе продолжи кредитирањето со измени кои предвидуваат во договорот што истатата динамика како и пред да се појави BRENT го склучуваат со клиентите да биде наведен ЗА ЗАТОПЛ. овој проблем. Ова решение е преодно, с$ до 284 вкупниот износ на побарувањето. Според 107,52

александар Јанев janev@kapital.com.mk

ратениците во Собранието ќе го разгледуваат мислењето од Владата за начинот на примена на спорните одредби од Законот за договорен залог поради кои околу еден месец е блокирано кредитирањето. Во автентичното толкување, потпишано од министерот за финансии, Зоран Ставрески, се предлага во договорите за залог само описно да се определува максималниот износ на побарувањата, но не и апсолутен износ. Со тоа министерот оценува дека повторно ќе се МАКЕДОНСКА БЕРЗА постигне целта на измените на Законот, а тоа е 10 кредитобарателите така што ќе да сеМБИ заштитат знаат1.830,85 во колкав дел вредноста на хипотеката го покрива побарувањето кон банките. МБИД „Максималниот износ на побарувањето кое 1.747,68 се обезбедува описно ќе претставува збир од ОМБ побарување, зголемено за износот на главното

118,93

-0,83% 0,00% +0,03%

-1,24% -0,26%

-0,07% -2,91%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, понеделник- 23.07.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН 3.000 3.000 3.000МБИ10

МБИ 10 BELEX15 1.830,85 430,44 Главен индекс на Белградска берза МБИД CROBEX 1.747,68 1.679,55 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 118,93

SASX 10 -0,83% -0,88% 687,23

0,00% SOFIX 298,46 +0,03% ATHEX

+0,08%

586,41

Главен индекс на Љубљанската берза

BELEX15 DOW JONES 430,44 12.822,57

МАКЕДОНСКА БЕРЗА

27,00$/унца

7389.25

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,88% -0,93%

NASDAQ 2.925,30

берзата, без финансиски компании

-0,81% -1,01%

3.000 3.000 3.000

Паоло, Бразил

-2,18%

FTSE 100 5.541,70

2.400 2.400 2.400

-0,93% -1,89% SWISS

DOW JONES

6.209,13

1.656,75$/бушел

SBITOP 516,98

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

-1,95%

1.800 1.800 1.800

07/10 07/10 07/1010/10 10/10 10/1002/11 02/11 02/1105/11 05/11 05/1109/11 09/11 09/1101/12 01/12 01/12

DOW ГошаJONES Фом 320,00 12.822,57

Аеродром +14,29% NASDAQ -0,93% 2.925,30 408,00

-1,37% S&P 500 -1,20% 1,362.66

NASDAQ 2.925,30

Импол Севал

600,00

BRAZIL BOVESPA -1,01% -2,08% 54.194,79 АЗИЈА ИНДЕКСИ 25,00

Валидус

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 1,10

CAC 40 3.124,12

-2,99%

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.508,32 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.053,47 ДЕН ДО 15Ч.

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

-1,01% 54.194,79 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 491,00

TOPIX CAC 40 720,62

3.124,12

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-1,80%

-2,18%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

401,00

-1,64%

.

DAX Сава 6.504,95 12,50

-1,95%

16.877,35 FTSE 100

5.541,70

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.504,95

+12,01%

-1,89%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

-5,21%

-2,08%

9,50

-2,18% 5.541,70БЕРЗА -1,95% ЉУБЉАНСКА .

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани Лондонска берза КДнаГроуп

5.100,00

SWISS Меркатор -1,89% -4,09% 6.209,13 421,00

+2,00%

-1,20% -2,99%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

23.07.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +1,42% 2.000,00

Тутунска банка NIKKEI 225 Топлификација +1,24% 8.508,32 РМДЕН 11Индекс +0,24% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Македонски телеком +0,02% котирани на

SWISS 6.209,13

швајцарскиот пазар на капитал

-1,20%

-1,86%

116116 116 112112 112 108108 108 104104 104 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

91,51

BRENT 107,52

1580,20,$/унца

СРЕБРО 27,00$/унца

БАКАР 7389.25

-1,24% -0,26%

ПРИРОДЕН ГАС 3,00

ЗА ЗАТОПЛ.

284

МЕТАЛИ

-0,01% -0,80% -3,2%

НИКЕЛ

15.897,50

АЛУМИНИУМ 1.745,00

ЧЕЛИК 405,00.$/унца

-0,07% -2,91%

0,0% -2,1% /

+11,76%

65,00

+33,67%

120120 120

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Лагуна

Х.Брела ЕВРОПА ИНДЕКСИ -13,39% -12,16% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Истрабенз

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Соја прот.

-9,77% BRAZIL BOVESPA

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-1,86%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

+3,82% -1,37%

124124 124

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ATHEX 586,41

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Квешчн

S&P 500 1,362.66

Главен индекс на Сараевската берза 23,23

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

Главен индекс на Љубљанската берза

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

DAX12.822,57 Заеднички индекс 30 6.504,95

SASX 10 ШЕЌЕР 687,23

-7,04%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

-7,04%

Главен индекс на Белградска берза 932,75$/бушел

-2,08% -0,95%

ATHEX 2.200 2.200 2.200 586,41 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,08%

2.191,00$/бушел

BELEX15 ПЧЕНИЦА 430,44 CROBEX КАФЕ 1.679,55 1,91/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

+0,08%

SBITOP 516,98

802,75$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 54.194,79 298,46

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,88% +3,44% SOFIX СОЈА -0,81% -0,29% 298,46

-1,66% +0,08% -0,09% -0,95% +2,17%

-1,37% +0,08%

SASX 10 687,23

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,10% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3.124,12

1580,20,$/унца

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградска компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.679,55 1,362.66

2.600 2.600 2.600

-0,12%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,47%

3.100 3.100 3.100 НИКЕЛ 2.900 2.900 2.900 15.897,50 2.700 2.700 2.700 АЛУМИНИУМ 2.500 2.500 2.500 2.300 2.300 2.300 1.745,00 2.100 2.100 2.100 ЧЕЛИК 1.900 1.900 1.900 405,00.$/унца 1.700 1.700 1.700 07/10 07/10 07/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 01/12 01/12 01/12 04/12 04/12 04/12

-0,01% 0,0% 2.400 2.400 2.400 СРЕБРО МБИ 10 -0,80% -2,1% 2.200 2.200 2.200 -0,83% 1.830,85 -0,95% 2.000 2.000 2.000 БАКАР МБИД -3,2% / 0,00% 1.800 1.800 1.800 1.747,68 06/10 06/10 06/10 10/10 10/10 10/10 02/11 02/11 02/11 05/11 05/11 05/11 09/11 09/11 09/11 12/11 12/11 12/11 04/12 04/12 04/12 ОМБ -7,04% +0,03% МБИ 10 е составен од 10 најликвидни118,93 акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

+0,08%

ЗЛАТО

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 516,98

МБИД МБИД 3.300 3.300 3.300МБИД МЕТАЛИ

-0,07%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Сараевската берза

-0,81%

нив, технички неизводливо е да се пресмета точниот износ на побарувањето бидејќи не може однапред да се знае како ќе се движат каматите, дали клиентот ќе го враќа навреме кредитот или пак ќе треба да плаќа затезна камата. Нотарите, пак, одбиваа да ги потпишат договорите без да биде наведен максималниот износ на обезбеденото побарување.

HANG SENG 2.650,00 19.053,47 89,00

802,75$/бушел

ПЧЕНИЦА 932,75$/бушел

КАФЕ 1,91/бушел

СУРОВИНИ

+1,10% +3,44% -0,29%

КАКАО

2.191,00$/бушел

ШЕЌЕР 23,23

СОЈА 1.656,75$/бушел

-1,66% -0,09% +2,17%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-2,99%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

489,00

ПЧЕНКА

Гоша Фом 320,00

+14,29%

Аеродром 408,00

+3,82%

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

балкан 13

Словенија ќе го блокира влезот на Хрватска во ЕУ? Клучен проблем претставуваат девизните депозити на хрват-ските штедачи во старата Љубљанска банка, кои по распадот на СФРЈ тие ги пренеле како обврска на домашните банки. Станува збор за 545 милиони германски марки, без камата

С

ловенија нема намера да го ратификува хрватскиот пристапен договор кон Европската унија (ЕУ) с$ додека Загреб не престане да бара пари за девизните штедачи на старата Љубљанска банка. Ова го потврди словенечкиот министер за надворешни работи, Карл Ерјавец, истакнувајќи дека има реална можност Словенија да не го ратификува пристапниот договор ако Хрватска прашањето за Љубљанска банка не сака да го реши во доменот на наследството на поранешната држава. Клучен проблем претставуваат девизните депозити на хрватските штедачи во Љубљанска банка, кои по распадот на Југославија тие ги пренеле како обврска на домашните банки. Станува збор за 545 милиони германски марки, без камата. Загребачка банка и Привредна банка настојуваат до тие пари да дојдат по судски пат, а алармот во Љубљана заѕвони кога хрватската влада ги поддржа домашните банки во оваа намера. к

о

м е

р

ц

и

ј

Засега отворено останува прашањето меѓу Милановиќ и Јанша што ќе се случи со штедните влогови на хрватските граѓани, кои не ги пренеле во хрватските банки, а станува збор за уште 312 милиони марки.

После тоа, Љубљана тргна во оркестриран напад на сите нивоа, па хрватската влада беше принудена да ја повлече одлуката, а хрватскиот премиер Зоран Милановиќ и неговиот словенечки колега Јанез Јанша на средбата во мај потврдија дека тоа претставува проблем. Тогаш Јанша изјави дека е задоволен бидејќи Хрватска се согласува с$ да остане како што било договорено во моментот на затворање на четвртото поглавје од пристапните преговори - Слобода за движење на капиталот. Милановиќ изјави дека мора да се почитуваат обврските кои ги презеде поранешната влада, без навлегување во детали, во корист на Хрватска. Бидејќи хрватскиот политички врв, ниту поранешниот ниту сегашниот, отворено не кажува за какви обврски станува збор, според а

л

е

н

о

г л

а

ратификацијата на пристапниот договор и решавањето на спорот за Љубљанска банка се два одвоени процеси, но сега ја демантира нејзиниот словенечки колега. Нешто слично неодамна изјави и анонимен извор од хрватската влада, кој потврди дека е сосема можно Словенија да го искористи спорот за Љубљанска банка како изговор за забавување или доцнење со ратификацијата за Хрватска. Ако на ова се додаде дека Словенија е на работ на политичка криза, бидејќи Јанша нема двотретинско мнозинство, кое ќе му овозможи да се приклучи кон фискалниот пакт на ЕУ, финансиската состојба во земјата е тешка, а дополнителни тешкотии создава и кризата во банкарскиот сектор, јасно е дека на никој во Љубљана не му паѓа на памет да пристапи кон каква било исплата.

информациите на словенечките медиуми, владата на поранешниот хрватски премиер Јадранка Косор во 2010 година во договор со тогашниот премиер на Словенија, Борут Пахор, прифатила спорот за Љубљанска банка да се решава во рамките на сукцесијата. Тоа значи дека пренесениот долг ќе стане дел од сукцесиската маса и ќе се исплати кога сукцесијата ќе заврши. Засега, отворено останува прашањето што ќе се случи со штедните депозити на хрватските граѓани кои не ги пренеле во хрватските банки, а станува збор за уште 312 милиони марки.

Љубљана не е во состојба да направи исплата?!

Хрватската министерка за надворешни работи, Весна Пусиќ, досега зборуваше дека к

с

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌ ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ʻʤ˄ˋʻʽ-ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʶʰ ʿʽˁ˃ʫˀ ʯ̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̨̔ ̛̭̯̖ ̴̨̛̛̪̬̣ ̛ ̡̛̯̖̥̯̭̌ ̨̛̣̭̯̍̌ ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ̡̨̛ ̛̙̖̯̏̌ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘ Ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̪̬̣̖̖̚̚ ̨̔ ̨̨̭̪̭̯̖̦̏ ̸̨̦̱̦̌ ̨̖̣̔ ;̨̨̠̖̦̍̌̏ ̛̛̣ ̨̨̦̖̠̖̦̍̌̏Ϳ ̛ ̔̌ ̨̐ ̪̬̖̯̭̯̱̌̏̏̌ ̨̨̦̯̌̔ ̛ ̨̨̛̪̬̦̖̭̯̔ ̦̌ ̨̨̛̭̯̯ ̦̌ ̨̖̦̭̯̖̦͕̔̌̏ ̡̨̭̖̠̦̖̖̦̔̏ ̛ ̨̛̛̣̖̭̦̬̬̣̌̍̏̚ ̸̛̦̦̌͘ ϯ͘ ʿ̨̨̭̯̖̬̯ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̪̦̖̭̖̔ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̨̏ ̴̨̬̥̯̌ ϭϬϬdžϭϰϬ Đŵ͕ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϰ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̪̭̯̖̬̯͕ ̸̨̛̭̯̬̙̱̯̌̏̌ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̛̣̦̌ ̡̬̯͕̌̌ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̸̨̨̦̱̦̯̌ ̨̖̣͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϱ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̡̛̭̖̣̖̯̬̌ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̦̯̪̬̖̬̌̏̌ ̛ ̨̧̛̣̙̱̖̏̌̚ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ϲ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̛̪̬̣̯̌̏̌̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϳ͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̛̬̹̏̚ ̧̛̬̦̬̖̌̐̌ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬͘ ʺ̧̨̛̭̣̖̖̯ ̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̛̯̖̙ ϱϬй͕ ̌ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ϱϬй ̢̖ ̭̖ ̨̛̔̍̏̌​̯̌ ̨̪ ̪̯̌ ̦̌ ̧̣̭̖̐̌̌ ̨̔ ̛̛̪̬̭̱̯̦̯̖ ̨̛̭̯̐ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘

СКОПЈЕ, 28 СЕПТЕМВРИ 2012

ϴ͘ ʤ̨̛̯̬̯̖̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌ ̌̚ ̨̨̛̬̯̍̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̨̛̯̬̯̖̌̏ ̦̌ ̛̛̬̦̯̖̍̌̚ ̨̔ ϭϬ ̨̛̪̭̯̖̬ ̖ ̔̌ ̛̪̬̭̱̭̯̱̏̏̌​̯̌ ̦̌ ʻ̨̢̯̌ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̯̖̌̏̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̔̌ ̨̐ ̶̡̨̛̛̥̱̦̬̌​̯̌ ̨̨̭̖̯̏ ̨̖̣̔ ̨̭ ̨̛̭̯̯̖̐ ̛ ̨̠̦̭̯̌̏̌͘ ϵ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ 3Ϭ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̪̭̯̖̬͕ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ϵ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̨̛̭̯̦̯̯̖̌̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̨̛̪̭̯̖̬͘

ноќ на истражувачи - македонија СПОНЗОРИ

ГЛАВЕН МЕДИУМСКИ ПОКРОВИТЕЛ

ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

ResearchNightMK

ПАРТНЕРИ

МЕДИУМСКИ ПОКРОВИТЕЛИ

ResearchNightMK

www.nok-na-istrazuvaci.mk

КАПИТАЛ вторник 24.07.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 свет

Мардок ја напушта медиумската империја?!

„Тајмс“, „Сандеј Тајмс“ и „Сан“ и американските „Волстрит журнал“ и „Њујорк Пост“ и целата издавачка дејност. Мардок ќе биде претседател на бордот и кај двете глобални компании, но извршен директор ќе биде само на компанијата за филм и телевизија. Претставник на британската News International изјави дека нема ништо ново во ова решение на Руперт, затоа што тоа е само потврда на широкото реорганизирање на досегашната глобална компанија. „Мардок изминатата недела се повлече од повеќе тела и бордови на помалите компании, што се во рамките на News Corp“, изјави претставник на компанијата во Лондон. Вработените во британските медиуми на Мардок, во саботата ја дочекаа информацијата за оставката на нивниот директор, во која се истакнува дека Мардок и понатаму ќе остане потполно ангажиран на работното место претседател на News International.

Целосно повлекување од печатените медиуми?

Мардок во последно време постојано повторуваше дека останува посветен на бизнисот во Велика Британија, особено после скандалот со прислушувањето и затворањето на најстариот весник News of the World. Но, неговата последна постапка за напуштање на неколку позиции од двете страни на Атлантикот, покажува дека нешто големо се случува во позадина. Клер Ендерс, од компанијата Ендерс Анализис, вели дека напуштањето на голем број функции на Руперт Мардок претставува дел од „бавното повлекување на Руперт и Џејмс, неговиот син, од Велика Британија“, кое, пак, почна минатата година, а треба да биде комплетирано до крајот на оваа. „Џејмс и Руперт знаат дека тие не се повеќе добредојдени во Британија, па затоа сметам дека ова повлекување е принудно“, вели Ендерс. Извори блиски до News Corp велат дека извршните директори на компанијата ја разгледуваат и можноста откако ќе се подели компанијата, Руперт да ги продаде уделите во компанијата која ќе раководи со издавање на печатените медиуми и тие пари да ги искористи за да го откупи останатиот дел од компанијата која ќе се концентрира на телевизискиот бизнис. С$ уште не е јасно во каква насока ќе се одвива бизнисот на Руперт Мардок, но во секој случај, тој со оваа постапка ќе ги „разниша“ притисоците од акционерите и на тој начин веројатно ќе го остври долгогодишниот план - да го постави неговиот син Џејмс Мардок за наследник на медиумската империја.

Руперт Мардок ја разгледува можноста да ги продаде уделите во компанијата која ќе раководи со печатените медиуми и со тие пари да го откупи останатиот дел од компанијата која ќе се концентрира на телевизискиот бизнис, како и да го постави неговиот син Џејмс за наследник на медиумската империја Васе Целеска

А

vase.celeska@kapital.mk

мериканско-австралискиот медиумски магнат, Руперт Мардок, се повлече од управните одбори на компаниите News International Group, Time Newspaper Holdings и News Corp Investments, компании кои контролираат поголем дел од печатените медиуми во Велика Британија, како „Сан“, „Тајмс“ и „Сандеј Тајмс“. Повлекувањето од функцијата доаѓа истовремено со шпекулациите кои се појвија по поделбата на News Corp на две компании и подготовките на Мардок за продажба на една од нив. Мардок исто така се повлече и од некои надзорни одбори на неговите компании во к

о

м е

р

ц

и

ј

САД, кои деновиве треба да се дознаат, откако информацијата ќе биде објавена од Комисијата за хартии од вредност (СЕК) , пренесува лондонски „Телеграф“, кој прв ја објави информацијата изминатиот викенд. Според официјалното соопштение од медиумската империја, ваквото решение на 81-годишниот Мардок се поврзува со одлуката на неговата глобална компанија News Corporation за поделба на две посебни компании. Во јуни беше соопштено дека компанијата која Мардок ја има создадено пред 50-ина години во Австралија, а чие седиште сега е во САД, го дели новинскиот бизнис од телевизискиот и филмскиот. Во една комапнија во иднина ќе а

л

е

н

о

г л

а

с

бидат заедно филмот и телевизијата, во која се филмската компанија Fox и истоимената ТВмрежа, како и британската сателитска компанија BSkyB. Од овој дел сега доаѓа главнината од приходот и профитот на News Corporation. Во втората компанија ќе бидат весниците, вклучувајќи ги оние во Велика Британија, како к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ вТорнИК 24.07.2012

15

ФЕЉТОН

31

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизнис-советник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнис-магазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

шЕСТО пОГлавјЕ: КУлТУРа На ДИСЦИплИНаТа

Како да го исчистите своето млеко од трошките и кајмакот?

Дисциплинираниот спортист од светски ранг по име Дејв Скот, освен напорните тренинзи имал уште една тајна на успехот. Тој буквално го отстранувал кајмакот од млекото за да се ослободи од вишокот масти. Можеби звучи непромислено, но отстранувањето на вишокот маснотија бил едноставно уште еден напор, уште еден мал чекор за кој верувал дека ќе го доведе поблиску до целта, уште еден мал чекор во низата мали чекори кои ја сочинувале неговата доследна програма на самодисциплина

В

о извесна смисла, голем дел од оваа книга е посветен на создавањето културна дисциплина. С$ започнува од дисциплинираните луѓе. Транзицијата не започнува така што се обидувате да дисциплинирате погрешни луѓе и да ги натерате да се однесуваат на вистински начин, туку така што пред с$ во автобусот ќе качите луѓе кои поседуваат одреден степен самодисциплина. Потоа доаѓа дисциплинираниот начин на размислување. Ќе ви биде потребна дисциплина за да се соочите со суровата реалност, а притоа да не ја загубите вербата дека сте во состојба да стигнете до ѕвездите и решеноста дека тоа и ќе го направите. И што е најважно, ќе ви биде потребна дисциплина за да истраете во потрагата за подлабоки увиди, с$ додека не го дефинирате сопствениот Концепт на ежот. Во текот на целото истражување наидувавме на континуирана употреба на зборовите како што се дисциплиниран, ригорозен, упорен, одлучен, трудољубив, прецизен, пребирлив, систематичен, методичен, работлив, условен, доследен, фокусиран, способен и одговорен. Со овие изрази беа зачинети сите натписи во весниците, интервјуа и останатиот пишан материјал за одличните компании, а беа сосема отсутни во текстовите за директно споредбените

компании. Вработените во одличните компании беа екстремно истрајни и совесни во исполнувањето на своите одговорности, што во одделни случаи се граничеше со фанатизам. Ова го нарековме фактор „отстранување на кајмакот од млекото“. Аналогијата ја извлековме од примерот на дисциплинираниот спортист од светски ранг по име Дејв Скот, кој победил шестпати на натпреварувањето Ајронмен. Тренинзите на Скот се состоеле во просек од 125 километри возење велосипед, 20.000 метри пливање и 28,5 километри трчање, и тоа секој ден. Сигурно немал проблем со линијата! Но, сепак, бил на одреден вид диета, бидејќи сметал дека исхраната со ниска содржина масти и многу јагленихидрати му дава дополнителна енергија. И така, Дејв Скот – човекот кој трошел најмалку 5.000 калории дневно само во текот на тренингот – буквално го отстранувал кајмакот од млекото за да се ослободи од вишокот масти. Навистина, нема ниту еден доказ дека било неопходно да го отстранува кајмакот од млекото; тоа не е поентата на оваа приказна. Поентата на приказната е дека отстранувањето на вишокот маснотија бил едноставно уште еден напор, уште еден мал чекор за кој верувал дека ќе го доведе поблиску до целта, уште еден мал чекор во низата мали чекори кои ја сочинувале неговата доследна програма на самодисциплина. Честопати го замислував како трча маратон – откако препливал 4

километри во океан и откако возел велосипед 188 километри борејќи се со ветрот – и си мислел во себе: „Во споредба со маката која ја имам додека да ги отстранам сите остатоци кајмак, ова и не е толку лошо“. Свесен сум дека аналогијата е бизарна. Ама, во извесна смисла, одличните компании функционираат како Дејв Скот. Голем дел од енигмата на трансформација „Oд добри до одлични“ се крие во дисциплината и подготвеноста да се направи с$ што е потребно за да се стигне на врвот на внимателно одбраната дејност и потоа да се продолжи потрагата за константниот напредок, од таа точка па натаму. Ете колку е едноставна целата работа. И колку е тешка.

Ќе почнеме од нас самите, од раководството. Решил да им ги замрзне платите на директорите на две години (покрај фактот што тие две години биле за Велс Фарго едни од најдобрите во историјата на компанијата). Го затворил интерниот ресторан за директорите и го заменил со кетеринг-служба од блискиот колеџ. Го исклучил лифтот наменет за директорите, ги продал авионите што ги користела компанијата и наредил да се отстранат растенијата од директорските канцеларии, прогласувајќи ги за премногу скапи за одржување. Го укинал бесплатното кафе за директорите. Исто како и новогодишните елки во канцелариите на менаџерите. Ги гаѓал службениците со извештаите што му ги носеле, доколку биле поврзани во скапи корици, со зборовите: „Дали би ги трошеле сопствените пари на вакви работи? Дали придонесува за нешто оваа скапа фасцикла?“. На состаноците со колегите директори, Рајхард седел во стар разнишан стол, од чиешто седиште ѕиркало сунѓерестото полнење. Понекогаш седел и го скубел тој сунѓер, слушајќи предлози кои подразбирале трошење пари и, како што пишува во еден натпис во весник, „голем број неопходни проекти“ едноставно се разводнувале. Преку пат, во Американска банка, директорите биле соочени со истата криза во банкарството и исто така биле свесни дека мора да елиминираат с$ што е вишок. Меѓутоа, за разлика од банката Велс Фарго, директорите во Американска банка не биле доволно дисциплинирани за внимателно отстранување на кајмакот од млекото. Тие го сочувале своето отмено директорско кралство во импресивната кула во центарот на Сан Франциско, во која директорските канцеларии биле многу раскошни, според пишувањето на списанието „Брејкинг д бенк“, „североисточната канцеларија имала во својот склоп огромна сала за состаноци, ориентални теписи и ѕидови во стакло од плафонот до подот благодарение на кои се давал фантастичен поглед на заливот Сан Франциско од мостот Голден Гејт до мостот Беј“. Лифтот се спуштал од директорските височини с$ до приземјето со дискретен шум и без контакт со ниските суштества. Огромниот простор во директорските канцеларии правеше прозорците да изгледаат уште поголеми отколку што се, создавајќи впечаток дека лебдите над магла во еден подигнат град на неземјената елита која управува со светот од своите височини. Зошто би го чистеле кајмакот од млекото кога животот ни е толку убав? Откако загубила речиси две милијарди долари за три години, во средината на осумдесеттите, Американската банка конечно ги направила неопходните промени (во најголем дел благодарение на тоа што ги вработувала поранешните директори на банката Велс Фарго). Но, ниту во најтешките мигови не биле способни да се откажат од прерогативот кој ги разликувал директорите од остатокот на светот. На еден од состаноците на Управниот одбор, во текот на кризниот период, еден од присутните дал разумен предлог, кој гласел: „Продајте го авионот на фирмата“. Останатите директори го сослушале предлогот, но не дозволиле да биде усвоен.

(Продолжува) Во утрешниот број: Зошто е важно културата на раководителите да е на високо ниво?

Дисциплината во Велс Фарго

Да ја споредиме Велс Фарго со Американска банка. Карл Рајхард никогаш не се сомневал во тоа дека Велс Фарго ќе зајакне. Тој увидел дека клучот за трансформација во одлична компанија не се крие во брилијантна нова стратегија, туку во чистата решеност да се искорени банкарскиот менталитет од системот, кој бил присутен стотици години. „Премногу нешта во банкарското работење претставуваат залудно трошење – пари, време, енергија...“, вели Рајхард. „За да се ослободите од сето тоа, потребна ви е истрајност, а не генијалност“. Рајхард бил одлучен и тргнал од врвот: немаме намера да ги тераме другите да поднесуваат жртва, додека ние живееме на висока нога.

Книгата „Од добри до одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три во ГТЦ, Скопје.

к о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а с

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с