582-23.08.2012 koregiran

четврток. 23 август 2012 чет. max. 370 C min. 160 C

пет. max. 370 C min. 160 C

саб. max. 360 C min. 160 C

МБИ 10

1.822,50

+0,15%

Извор: Македонска Берза

МБИД

1.758,91

-0,01%

ОМБ

119,08

+0,09%

ЕМУ

€

61,52

САД

$

50,71

Курсна листа на Народна банка на Македонија

ГруевсКИ: Коалицијата е во криза, ако сака дуИ Бизнисот не одиме на избори! }7 гледа логика да 180 милиони евра позајмени со државни записи само во август }3

се забранува затворање кредит со заем од друга банка }4-5

На металургијата црно & се пишува }10-11

КредИт во Ба Б БаНКа НК ИлИ европсКИ фоНд д фирмите ирмите избираат да плаќаат камати }6 www.kapital.mk

број 582 | година 3 | цена 20 ден. | тел. 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Градоначалниците собираат пари или симпатии со српските турбофолк ѕвезди?! }8-9

владата сКоКНа од 18-то На 4-to Место во реКлаМИрањето!

стр.

2-3

В.Британија

£

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 23.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

2 НАВИГАТОР ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“

Пуштете н$ да дишеме. Ни треба простор за дишење, односно повеќе време за да постигнеме намалување на потрошувачката и реформи, што е услов за добивање на новата транша помош од 31,5 милијарди евра.

премиер на Грција

четврток 23/08/2012

“

АНДОНИС САМАРАС

www.kapital.mk

> БРОЈКА

3,9

милијарди евра достигна депозитната база заклучно со јули годинава, објави Народната банка. Податоците покажуваат забрзан раст на штедењето во банките. Се зголемуваат и штедните влогови на граѓаните и депозтите на компаниите.

Почна изградбата на технолошко-индустриска развојна зона Кичево

П

оттикнување на локалниот економски развој, трансфер на технологии и вештини на работната сила, зголемување на конкурентноста на локалните компании и зголемен извоз од државата, се дел од ефектите кои се очекуваат од новата технолошкоиндустриска развојна зона Кичево, чија изградба започна во месноста Србјани. Досега вакви зони се изградени и веќе функционираат во околината на Скопје и Штип. Планирано е да се градат во Тетово, Ранковце, Струга, Прилеп, Гевгелија, а наскоро ќе се основаат и ТИРЗ во Струмица и Радовиш. ТИРЗ Кичево ќе се гради во два опфати на вкупна површина од 29 хектари. Првиот опфат ќе се протега на површина од 13,5 хектари и ќе се протега во катастарската општина Србјани, а втората со површина од 16 хектари во општина Кичево. Првиот опфат ќе го сочинуваат девет парцели од кои седум се наменети за производствени и услужни дејности.

КОМЕНТАР

Катерина Попоска

katerina.poposka@kapital.mk

До ѕид!

П

аѓаат нарачките, паѓаат приходите од продажба, паѓаат добивките... Расте само песимизмот кај металуршките компании дека нешто ќе биде подобро во остатокот од

годината! Се дрмаат позиците на металуршките гиганти и дома и во странство. Се трупаат залихите, се стега ременот колку што може повеќе за да се помине темнината во тунелот... Но, тоа како да не е доволна причина за итни промени во деловната клима во земјава. Компаниите бараат, но не добија субвенционирана струја, не видоа дека државата почна побрзо да го враќа данокот на додадена вредност или пак, дека додека владее лоша бизнис-клима, ќе им ги одложи давачките за примена на еколошки стандарди... Се откажуваат нарачки, паѓаат продажните цени на производите во обоената металургија, а за овие шест месеци се топат и профитите на компаниите или поточно, се продлабочува загубата, но не како резултат на недомаќинското работење на компаниите. Практички, тие се доведени до ѕид, немаат каде... За да биде трагедијата уште поголема, лошото работење на металурзите во првото полугодие од годинава е последица и на самоволието на Макпетрол и на Макпетрол промгас, кои на почетокот од јануари ја запреа испораката на гас. Компаниите беа принудени да се снаоѓат, да плаќаат далеку поскапа супституција за гасот, да го поскапат производството... Си пукаа во нога... Станаа неконкурентни на странските пазари. С$ поочигледната неликвидност дома, ограничениот пристап до евтини енергенси и суровини и сето тоа накалемено со намалените нарачки од странство, несомнено, ќе ги дотолчи компаниите од овој сектор. Алармот го вклучија уште пред еден месец, но не за да се заканат, туку за да ја предупредат Владата дека до крајот на годината побарувачката ќе падне за 50%! Состојбите во металургијата, една од клучните за македонската економија, онаа која го „билда“ извозот, дополнително ќе се влошуваат. Тоа ќе значи ново намалување на производството (кое веќе е нерентабилно и непродуктивно) и отпуштање работници... Го има ли Владата клучот?! Знае ли како да го заузда проблемот и да сфати дека целото внимание на антикризната политика треба да биде насочено кон металопреработувачката индустрија, не затоа што бизнисмените така сакаат, туку затоа што од овој сектор зависи целата економија и извозот на државата.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Владата скокна ОД 18-ТО НА 4-ТО МЕСТО во рекламирањето! Анализата на СРД покажува дека покрај Владата, с$ позастапени во рекламирањето се и политичките партии. Претседателот на Советот, Трајчевски, ваквиот факт го оправда со предвремените парламентарни избори. Од сите телевизии пак, Сител и Канал 5 остваруваат повеќе приходи отколку сите регионални и локални телевизии заедно Марија Севриева marija.sevrieva@kapital.mk

В

ладините реклами се на четвртото место по застапеност во медиумите, покажува Анализата за пазарот на радиодифузна дејност за 2011 година, изработена од Советот за радиодифузија. На прво место се наоѓа Кока-кола, Еуроимпекс на второ и телекомуникациската компанија Оне на трето место. Меѓу најголемите огласувачи се наоѓаат и политичките партии, од кои СДСМ на високото 11-то место, додека владејачката партија ВМРО-ДПМНЕ според уделот во рекламниот колач се наоѓа на 23-то место. „Ваквите податоци произлегуваат од фактот дека минатата година беше изборна година и поради тоа, политичките партии се на високо место во вкупното рекламирање“, истакна Зоран Трајчевски, претседател на Советот. Политиката, барем според рекламирањето, е и една од најзастапените индустрии во

државата. По прехранбената и транспортната индустрија, политичките партии се на трето место меѓу најрекламираните индустрии. Пазарот на огласување за време на парламентарните избори во 2011 година изнесува 2,99% од вкупниот пазар на огласување. Социјалдемократите учествувале со речиси 44%, а ВМРО-ДПМНЕ со 26%. Телевизијата Сител, која јавноста ја доживува како провладина, е лидер според остварените приходи од реклами, со 9,3 милиони евра заработка. На второ место се наоѓа Канал 5, која исто така се смета за блиска до владејачката партија, со 5,5 милиони евра од приходи од реклами. Според овие податоци, Сител и Канал 5 остваруваат повеќе приходи отколку сите регионални и локални телевизии заедно. Учеството на приходите од рекламирање на Македонската телевизија во вкупните приходи од рекламирањето на телевизиите на

национално ниво, според книговодствените вредности, изнесува 0,87%. Врз основа на податоци од Нилсен медиа рисрч (Nielsen media research), минатата година емитуваните рекламни спотови на МРТ претставуваат само 1,14% од вкупната вредност на емитуваните рекламни спотови на сите телевизиски станици. „И покрај тоа што минатата година Собранието ја олабави законската рамка и дозволи рекламирање на јавниот сервис, сепак, најголем број од приходите и понатаму се остваруваат преку наплата на радиодифузната такса, а не преку рекламите“, рече Трајчевски. Анализата која ја изработија службите од Советот за радиодифузија може да се прочита на неколку начини, смета Столе Наумов, член на Советот. Милионските приходи на некои од телевизиите во услови на економска криза се нелогични, вели Наумов. „Во Анализата треба да се земат предвид и расходите, кои реално, се неколкукратно поголеми во споредба со минатите години. Ако една турска серија пред пет години чинеше 50 евра, сега чини 800 евра. Спортските натпревари, исто така, се многу скапи и ако можете да забележите, не е ни чудо што сите права можеше да си ги дозволи само МРТ“, истакна Наумов. Тој додаде дека податоците на Советот за рекламирањето на политичките партии и официјалните податоци објавени по изборите се разликуваат бидејќи се прокнижени, а ненаплатени поради различните ценовници и слично. „Сепак, ваквите податоци треба да бидат доволен повод за ние да ја испратиме нашата

РЕГИОНАЛНИ ПАРТНЕРИ НА КАПИТАЛ

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

РЕКЛАМА И ОГЛАСИ: Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Гордана Михајловска ++389 2 3298 110/ лок:202; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 23.08.2012

180 милиони евра позајмени со државни записи само во август

> БРОЈКА

371

В

3 > БРОЈКА

ладата позајми дури 180 милиони евра со издавање државни записи на неколку аукции во август. Интензивното задолжување на државата во овој период се случува поради достасувањето на издадени записи од околу 175 милиони евра што треба да се вратат. Издадени се пократкорочни записи со рок на достасување од три и шест месеци, но и едногодишни, тригодишни и петгодишни обврзници. На последната аукција од неделава Министерството за финансии позајми околу 28 милиони евра. Бизнисмените пак, постојано апелираат до Владата да запре со задолжувањата на домашниот пазар, бидејќи најмногу пари во државните записи вложуваат банките, кои пак, за сметка на тоа, одбегнуваат да ги кредитираат компаниите, туку одбираат да вложуваат без ризик. Државните записи се главен извор на државата годинава за финансирање на буџетскиот дефицит, откако се изјалови планот за позајмување на 250 милиони евра од Дојче банк. Министерот Ставрески тврди дека Буџетот добро се полни и дека нема да има потреба од ново кратење со ребаланс.

милиони евра изнесуваат лошите кредити што банките не можат да ги наплатат од компаниите и граѓаните, објави Народната банка. Според податоците за јули, нефункционалните кредити бележат огромен раст од 9% во споредба со претходниот месец. И понатаму најпроблематични должници се фирмите кои не можат да вратат 260 милиони евра, додека над 100 милиони евра кредити се проблематични кај секторот население.

лидери

84.963 невработени од земјава имаат завршено максимум основно образование и не располагаат со никакви квалификации, а зафаќаат 28,5% од вкупниот број невработени во Македонија. Околу 180.000 невработени пак, чекаат работа четири или повеќе години, што е повеќе од половина од вкупниот број невработени во земјава.

победник и губитник ПОБЕДНИК

+

ЕЛЕН ЏОНСОН СИРЛИФ

П

ретседателот на Либерија го суспендира синот и 45 владини функционери поради непријавување имот во антикорупциска, што се смета за значен потег во борбата против корупцијата

ЏОРЏ СОРОС

А

мериканскиот мултимилијардер вложува во злато и во Манчестер јунајтед затоа што е повеќе од сигурен дека овие инвестиции ќе му донесат најголем поврат и во време на криза

не им беше денот Владините реклами се на четвртото место по застапеност во медиумите, покажува Анализата за пазарот на радиодифузна дејност за 2011 година изработена од Советот за радиодифузија Анализа до Управата за јавни приходи, која треба сериозно да ги спореди ваквите наводи“, вели Наумов. Советот го прифати предлогот на дел од членовите извештајот да биде испратен и до Министерството за труд и социјална политика, кое треба да провери како е возможно неколку радиодифузери кои зрачат на локално, но и на национално ниво, да имаат по нула вработени.

Владата напредуваше 15 места во споредба со 2010 година Анализата на пазарот за радиодифузна дејност за 2010

22% гледаност

година пак, покажа дека Владата е на ниското 18-то место. Овој податок беше искористен и од страна на претседателот Трајчевски, кој при стапувањето на функцијата го релативизираше влијанието на Владата врз медиумите. „Изнесувањето став дека Владата е најголем огласувач, којшто така ја загрозува финансиската независност на медиумите, е дезинформација во јавноста, чија цел е да & се наштети на позицијата на Македонија, но и да спроведат одредени политички интереси на опозициони партии“, изјави тогаш Трајчевски.

15% гледаност

Сител најгледана, турските серии најпопуларни

П

окрај највисоките приходи кои ги остварува, телевизијата Сител е и најгледан медиум во земјава, со 22% гледаност. Сега веќе згаснатата телевизија А1 во периодот додека зрачела, до крајот на јули минатата година, имала гледаност од 15%. Потоа следуваат Алсат М со 7%, па Македонската радио-телевизија. Од содржините кои ги емитувале телевизиите најголема гледаност имала турската серија „Љубов и казна“, по неа следува „Кога лисјата паѓаат“. Спортските натпревари, особено кошаркарските, биле на трето место, по кои повторно продолжуваат да се редат турските серии.

3 милиони евра профит остварила Сител и 1,5 милиони евра профит остварила Канал 5

Сител и Канал 5 беа на високо место и во анализата „Капитал 200 најголеми и најуспешни компании“

ПАНЧЕ КРАЛЕВ

Г

ерманските образовни институции признаа дека по 10 години Болоња ги влошила состојбите во образованието, но во Македонија надлежните не сакаат да се позанимаваат со оваа тема

А

нализата „Капитал 200 најголеми и најуспешни компании во Македонија“ на Капитал Медиа Гроуп покажа дека на врвот на листата со најпрофитабилни компании се наоѓаат и телевизиите Сител и Канал 5. Телевизијата Сител, која минатата година остварила профит пред оданочување од околу три милиони евра, е рангирана на високото 32 место во Македонија, додека телевизијата Канал 5, која работела со профит од 1,5 милиони евра, е рангирана на 66-то место на листата со 200 најпрофитабилни компании.

Сопственикот на Агрокор знае да влече добри потези во бизнисот во вистинско време. Изградбата на новата централа за производство на струја со помош на биоенергија во близина на Врбовац ќе & донесе на компанијата профит колку што ќе & донесе симпатии во јавноста. ИВИЦА Најинтересно од с$ е што ТОДОРИЌ во производството ќе се користат 90% органски производи кои остануваат вишок од веќе постоечките производни капацитети на Агрокор. Со инвестицијата од 7,5 милиони евра и со годишно производство од 8.000 мегават-часови електирчна енергија и 9.000 мегават-часови топлинска енергија хрватскиот тајкун број 1 на голема врата влегува во бизнисот на иднината, односно производството на електрична енергија. Ресурс кој со оглед на с$ поголемата побарувачка и повисоките цени ја прави добивката с$ поголема. Тодориќ со овој визионерски потег докажува неколку работи, дека и од с$ знае да направи пари, дека знае да вложи на вистинско место во вистинско време.

_

ГУБИТНИК Драмата околу случувањата во Слупчане како да не му беше доволна на министерот за одбрана, Фатмир Бесими, па сега тој се најде во уште една бесмислена ситуација, овојпат скроена директно од неговиот кабинет. По средбата со заменикот-помошник државен секретар, Филип Рикер, дел од ФАТМИР медиумите информираа дека Бесими се извинил за БЕСИМИ случувањата во Слупчане, по што Министерството за одбрана веднаш реагираше со демант. Па целата ситуација излезе дека министерот се извинил, ама не се извинил. Но, за приказната да излезе уште потрагична, лицата од неговиот кабинет си дозволиле во говорот на Бесими да си додат и реченици кои патем, Бесими не ги кажал за време на средбата со Рикер. Ваквиот „малер“ кој со денови го следи Бесими не само што влијае врв личниот интегритет на министерот, туку директно и на целата институција министер за одбрана, која никако не треба да си дозволи вакви испади.

мисла на денот

ГОЦЕ СЕДЛОСКИ

И

ако ја водеше фудбалската репрезентација кога остана без селектор, сепак, не успеа да стане селектор на долг рок, затоа што ја изгуби битката со Чедо Јаневски

КОГА НА ЛУЃЕТО ИМ ДАВАТЕ МОЌ ДА СПОДЕЛУВААТ, СВЕТОТ ГО ПРАВИТЕ ПОТРАНСПА РЕНТЕН.

Марк Закерберг основач на Фејсбук

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

навигатор график на денот...

фото на денот...

највредните туристички атракции во европа

АјфеловА кулА, ПАриз 434 милијАрди еврА

колосеум, рим 91 милијАрдА еврА

сАгрАдА фАмилијА, БАрселонА 90 милијАрди еврА

лондонскА кулА, лондон 70,5 милијАрди еврА

музеј ПрАдо, мАдрид 60 милијАрди еврА

стоунхенџ, АнглијА 10,5 милијАрди еврА

Н

ајголемите културни и историски објекти во Европа вредат 700 милијарди евра, покажа истражувањето на италијанската Стопанска комора на Монца и Брианца. Комората оценката ја формира врз основа на податоците на италијанската статистичка служба и на Евростат, а зема предвид уште 10 економски, туристички и социокултурни критериуми.

светот низ медиумите... Капитал

Бугарскиот бизнис-весник ги истражува ефектите од скапите енергенси за бугарското стопанство. Според бугарските економски експерти покрај растот на цената на единица производ истовремено се намалува и куповната моќ на потенцијалниот потрошувач што двојно ја намалува побарувачката дури и за основните животни потреби во земјата.

lll

The Wall Street Journal

М

инистерката за култура, Канчевска-Милевска, го посети локалитетот Стоби. Изминатиот период на овој локалитет беа извршени интензивни систематскоархеолошки истражувања и конзерваторско-реставраторски работи на повеќе објекти. Беа откриени многу објекти од шестиот век, храмови и други архитектонски остатоци, како и илјадници движни археолошки предмети. Голем дел од нив ќе бидат изложени во новиот археолошки музеј.

Бизнисот не гледа ло се забранува затвора со заем од друга бан

интензивирање на притисокот во еврозоната. вака њујоршкиот весник ја објаснува моменталната состојба во европската монетарна заедница. Според весникот, тврдоглавоста на ангела Меркел е оправдана, но во секој случај таа ќе донесе несогледливи последици за целокупната светска економија.

lll

The Times

нови буџетски црни дупки, нови штедења на грбот на социјалата и нови даноци за богатите. ова го најавува лондонски „тајмс“ на средината од третиот традиционално најлош квартал за економијата. Според весникот „светлото на крајот на тунелот“ дополнително е замаглено кога станува збор за светската економска криза.

lll

Financial Review

австралија с$ повеќе ќе се федерализира. ова е заклучокот од истражувањето на Сиднејскиот бизнис-весник. Според најавите континентoт-држава с$ повеќе ќе ги намалува ингеренциите на официјална канбера, а с$ повеќе на цена ќе добиваат регионалните административни центри што според пресметките на владата ќе заштеди стотици милиони долари.

lll

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1 2

Кој е тој Усул?

3

Лошо е. Никој не кажува како подобро

4

Карлос Слим "се навлече" на ќебапи и сарма

Карлос Слим преку Вип влезе во Македонија

Бизнисмените се децидни дека идејата на гувернерот на Народната банка да не им дозволува на банките да одобруваат кредити за покривање долгови на фирмите во други банки нема никаква економска логика. Таквата можност, според нив, им дава на компаниите начин да најдат ефикасно решение кога се соочуваат со финансиски проблеми александар Јанев

Б

aleksandar.janev@kapital.mk

изнисмените се децидни дека идејата на гувернерот на Народната банка да не им дозволува на банките да одобруваат кредити за покривање стари долгови во други банки нема никаква економска логика. Таквата можност, според нив, им дава начин да најдат ефикасно решение кога се соочуваат со финансиски проблеми. Гувернерот Димитар Богов во јавноста изјави дека рефинансирањето на кредитите со задолжувања во други банки е спротивно на домашната банкарска регулатива и лично ги предупредил банкарите дека

таквите операции ќе бидат санкционирани. Менаџерите на компаниите не се согласуваат со него. „Нема економска логика да не се дозволува еден кредит да се затвори со позајмување пари од друга банка. Компаниите секако работат со повеќе банки истовремено, понекогаш некои банки ви нудат подобри услови за кредит, така што со тие пари ги враќате старите долгови на кои сте плаќале повисока камата. Во време на тешка неликвидност во економијата со рефинансирање на кредитите само може да им се помогне на компаниите да ги поминат полесно тешките периоди с$ додека повторно не застанат на здрави нозе. Оваа намера ја оценувам како премногу бирократска, без никаква економска смисла“, оценува за „Капитал“, Мирче Чекреџи, потпретседател на

Сојузот на стопански комори на Македонија. Банкарите потврдуваат дека најголем дел од кредитните барања се токму за рефинансирање на кредитите или пак, за затворање стари долгови во други банки, но тие се согласуваат дека со мигрирање на кредитите од една банка во друга се создава лажна слика за кредитната способност на клиентите. „Токму од тие причини се избегнуваат ваквите појави, така што и во Комерцијална банка се настојува да се избегнуваат „вртења“ на кредитите или рефинансирања. Сепак, движењето на парите низ платниот промет е сложено и бара многу ангажман ако се настојува да се следи за секој поединечен комитент, како по сметки меѓу банки и други правни лица со кои

тој соработува се движат средствата. Секако дека на ниво на систем се јавуваат случаи во кои банката која кредитира не може до крај да биде сигурна од каде се средствата со кои се отплаќаат обврските, дали се од сметка на компанијата која е во друга банка или компанијата побарала краткорочен кредит од друга банка, а потоа со тие средства исплаќа обврски во првата банка. Без оглед колку да се внимава, банките не можат целосно да ги контролираат компаниите што прават со парите“, изјави Маја СтевковаШтериева, финансиски директор на Комерцијална банка. Штериева, исто така, додава дека постојат случаи каде што компаниите поради други причини, најчесто подобри услови, како пониска каматна стапка, помало обезбедување,

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

2.800 2.600

60 Секунди Брифинг

2.400

проЦенки...

3 факти за...

4,7 4

1980

милиони евра изнесува инвестицијата за нов транспортен систем за отпепелување во РЕК Осломеј

километри е должината со кој е опфатен просторот на кој се наоѓа овој транспортен систем

година почна со работа термоелектраната РЕК Осломеј

Метка текавЧиЧ

професорка на економскиот факултет во Љубљана

во криза ни треба доза на кејнзијанизам

С

ега мислам дека нема никој што барем интимно не си признава дека во време на криза треба доза на кејнзијанизам. Затоа што не може само со штедење да се извлечеме, оценува Метка Текавчич, професорка на Економскиот факултет во Љубљана. „Ако штедиме сите, кој тогаш ќе има пари да купи нешто од другиот, па тој да има работа и понатаму? Државите мора да стартуваат нов инвестициски циклус, а тоа без мерките на кејнзијанизмот не е можно“, потенцира Текавчич.

логика да рање кредит нка МаЈа Стевкова-Штериева

финансиски директор на комерцијална банка

Постојат случаи кога компании поради подобри услови бараат рефинансирање од друга банка и тоа не значи дека тие не се во можност редовно да ги сервисираат своите кредити.

побрзи процедури на одобрување или влошен однос во комуникацијата со банката со која работат, бараат рефинансирање од друга банка. Тоа не значи дека тие не се во можност редовно да ги сервисираат своите кредити. Меѓутоа, гувернерот е решен да не дозволува рефинансирање, бидејќи регулативата не го дозволува тоа. Тој вели дека порано имало повеќе обиди да се затвораат долгови во банка со позајмување од други банки, но сега тоа било поретко. „Не е забележана појава на зголемено земање кредити од една банка за враќање нефункционални кредити во друга банка. Ова се должи како на засилената супервизија, така и на проверките што банките задолжително ги прават во кредитниот регистар. Одобрувањето кредити од една банка за враќање нефункционален кредит подлежи на поголеми резервации, што го прави самото такво одобрување неатрактивно“, изјави Богов. Тој не очекува ни позначаен раст на нефункционалните кредити. Меѓутоа, статистиката го докажува токму спротивното. Најновите податоци од Народната банка што се објавени вчера покажуваат дека лошите кредити во јули пораснале за дури 30 милиони евра или околу 9% во споредба со претходниот месец. Со тоа, банките не можат да наплатат над 370 милиони евра дадени кредити, што е околу 10% од

топ веСти...

диМитар Богов

гувернер на народна банка

55,7%

од деловните субјекти во грчките летувалишта не плаќаат данок, соопшти финансиската полиција (СДОЕ) по инспекциите извршени низ целата земја. Од 6 јули до 19 август е извршена инспекција кај 4.967 деловни субјекти. Најголем број затајувачи на данок се откриени на островите Наксос, Санторини, Миконос, Патос и Антипарос.

30

лица ќе се вработат во новата депонија за индустриски инертен и неопасен отпад која ќе се гради во Пепелиште, Неготино. Отпадот ќе се складира под земја. Моментално се оградува теренот, по што ќе следува изградба на депонијата, која ќе има републички карактер.

Одобрувањето кредити од една банка за враќање нефункционален кредит подлежи на поголеми резервации, што го прави самото такво одобрување неатрактивно.

МирЧе ЧекреЏи

потпретседател на сојузот на стопански комори

Нема економска логика да не се дозволува еден кредит да се затвори со позајмување пари од друга банка.

вкупното кредитно портфолио. Неликвидноста на компаниите и намалениот обем на работа им создаваат проблеми на бизнисмените навреме да ги враќаат кредитите во банките, а како што се продлабочува кризата во економијата, овој проблем станува с$ поизразен. Поголем дел од лошите кредити доаѓаат од бизниссекторот, односно 260 милиони евра се спорни за наплата од компаниите. Граѓаните не можат да вратат над 100 милиони евра. Банкарите коментираат дека најпроблематични должници се компаниите што се занимаваат со угостителство, трговските и земјоделските фирми.

карлос Слим преку вип оператор инвеститор во Македонија

В

о интервју за новинската агенција Ројтерс финансискиот директор на Телеком Австрија, Ханс Чуден, потврди дека најбогатиот човек во светот, Карлос Слим, сопственик на мексиканскиот телеком Америка мовил, купил 26% од акциите на Телеком Австрија, сопственик на македонскиот оператор Вип. Во интервјуто Чуден најавува дека Телеком Австрија сака да ги зголеми операциите во фиксниот телекомуникациски сегмент во земјите во кои веќе има операции од областа на мобилната телефонија, надевајќи се дека така ќе го повтори успехот кој го постигна во матичната Австрија, каде што привлече голем број муштерии кон лукративните пакети кои вклучуваат фиксна линија, Интернет, мобилни и ТВ-услуги, јавува. Телекомот с$ уште нема фиксни мрежи и не нуди фиксни телекомуникациски услуги во Белорусија, Словенија, Србија, Македонија и во Лихтенштајн. Покрај ова, Чуден вели и дека Телекомот во оние ситуации кога не ќе може самиот да ги финансира идните проширувања на мрежите ќе се потпира врз својот нов партнер, Карлос Слим. Во матичната Австрија околу еден милион од вкупниот број од 2,3 милиони муштерии на компанијата се претплатени на повеќе од една услуга, а Чуден смета дека Телекомот може да убеди уште 30% од останатите 1,3 милиони клиенти да го сторат истото. Од друга страна пак, тој додава и дека Телеком Австрија засега нема планови да се шири на нови пазари на кои нема никакво присуство. „Минатата година направивме три аквизиции, две во Бугарија и една во Хрватска, при што додадовме и фиксни кон нашите мобилни операции и ова е начинот на којшто ќе продолжиме“, вели Чуден за агенцијата.

2.200 2.000

1.800 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12 08/12

Берза МБи 10 3.000 2.800 2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.822,50 Max. Min.

2010/2012 2010/2012

2.827,62 1.847,52

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК На Македонската берза вчера РЖ Техничка контрола беше остварен промет од вкупно 98.091,83 евра што на МБИ 10 ниво е зголемување 381,00 дневно од 41,86% +11,00 во споредба со+2,97% претходниот 1.822,50трговски ден. Прометот од тргување 2010/2012 Max. 2.827,62 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК со обврзници бележи МБИ 10 2010/2012 Min. 1.847,52 зголемување од 10,05% во Скопски пазар споредба со претходниот НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 1.822,50 2.000,00 трговски ден. Главниот РЖ Техничкаиндекс контрола берзански МБИ-10 на 2010/2012 Max. 2.827,62 МБИ 10 -165,00 -7,62% дневно ниво забележа 2010/2012 Min. пораст 1.847,52 МБИ 10 381,00 МБИ 10 и трговскиот ден од 0,15% МБИ 10 1.822,50 го заврши со вредност од +11,00 +2,97% НАЈГОЛЕМ DOW JONES ДОБИТНИК 1.822,50 1.822,50 индексни Max. поени.2.827,62 2010/2012 1.822,50 РЖ Техничка контрола

1.822,50 381,00

Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Скопски пазар 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ

1.847,52 2.827,62 2.827,62 1.847,52 2.827,62 1.847,52 1.847,52

+11,00

+2,97%

2.000,00 381,00 381,00 381,00 381,00 +11,00 2.000,00 DOW JONES +11,00 +11,00

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ Техничка контрола НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК РЖ Техничка контрола 13.000 РЖ Техничка контрола -165,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК РЖ Техничка контрола 12.500 Скопски пазар +11,00 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500

-7,62% +2,97% +2,97% +2,97% +2,97% -7,62%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -165,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 пазар 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Скопски Скопски пазар Скопски пазар DOW JONES

10.500

Скопски пазар 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

2.000,00 2.000,00 -165,00 2.000,00 2.000,00 -165,00

17/02

-7,62% -7,62% -7,62% -7,62%

13.500 13.000

-165,00 12.500 -165,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

13.203,60 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

-0,51%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

Ќе се бројат членовите на синдикатите

С

ите синдикати и организации на работодавачи во наредниот период ќе можат да поднесат барање за утврдување репрезентативност пред новоформираната Комисија која почна со работа, откако претходната беше распуштена по одлука на Уставниот суд со која тој укина одредба што се однесуваше на нејзиниот состав. Сојузот на синдикатите на Македонија, Конфедерацијата на слободни синдикати и Oрганизацијата на работодавачите на Македонија, на кои репрезентативноста им ја утврди претходниот состав на Комисијата, нема да поднесуваат ново барање до истекот на три години од утврдувањето, колку што изнесува законски предвидениот рок за обновување на репрезентативноста. „Утврдување на репрезентативноста се врши на секои три години, бидејќи станува збор за динамичен процес. Не значи дека еден синдикат кој во еден период има една бројка на членови во период на три години ќе ги задржи“, рече министерот за труд и социјална политика, Спиро Ристовски, по средбата со членовите на Комисијата. Тој појасни дека веќе утврдената репрезентативност не се поништвува, заради тоа што одлуката на Уставниот суд била укинувачка, а не поништувачка. За да му се утврди репрезентативност на еден синдикат, како што појасни министерот за труд и социјална политика, треба да има најмалку 10% членови на национално ниво, односно 20% на ниво на гранка и работодавач.

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.793,43 9.131,74 19/11 1.413,17 3.076,26 7.037,66 762,13

05/10

13.203,60

05/10

19/11

03/01

17/02

05/10 19/11благо 03/01 17/02 Американските акции 05/10 19/11 03/01 17/02 07/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02 ослабнаа укажувајќи дека ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ 13.203,60 сепак ќе продолжи доброто FTSE 100еврона акциите 5.793,43 -0,81% продавање на -0,51% евро долар Фунта Nikkei225 9.131,74 Волстрит во услови кога +0,27% СТАПКА СТАПКА S&P 500 1.413,17 -0,35% инвеститорите нестрпливо 13.203,60 Nasdaq 3.076,26 1,2442 -0,29% ДРУГИ ПАЗАРИзаклучоците ги1,2686 очекуваат 13.203,60 DAX 7.037,66 на -0,73% од последниот состанок ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,51% 13.203,60 FTSE 100 5.793,43 -0,81% TOPIX 762,13 -0,51% -0,33% 13.203,60 Федералните -0,25% +0,25% резерви.

Nikkei225

9.131,74 -0,51% +0,27% -0,51% -0,35% Nasdaq 3.076,26 -0,29% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 7.037,66 -0,73% ДРУГИ ПАЗАРИ ФЈУЧЕРСИ FTSE 100 5.793,43 -0,81% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 762,13 -0,33% Nikkei225 9.131,74 +0,27% FTSE 100евро 5.793,43 -0,81% евро долар Фунта FTSE 100 5.793,43 -0,81% S&P 500 1.413,17 -0,35% Nikkei225 9.131,74 +0,27% FTSE 100 5.793,43 -0,81% ЗЛАТО Nikkei225 9.131,74 +0,27% СТАПКА Nasdaq 3.076,26 СТАПКА -0,29% S&P 500 1.413,17 -0,35% Nikkei225 9.131,74 +0,27% S&P 500 1.413,17 -0,35% ВАЛУТИ DAX 7.037,66 1,2442 -0,73% Nasdaq 3.076,26 -0,29% S&P 500 1.413,17 -0,35% 1,2686 Nasdaq 3.076,26 -0,29% TOPIX 762,13 ПРОМЕНА -0,33% DAX 7.037,66 -0,73% Nasdaq 3.076,26 -0,29% ПРОМЕНА DAX 7.037,66 -0,10% -0,73% евро долар TOPIX 762,13 -0,33% Фунта евро 7.037,66 DAX -0,73% TOPIX 762,13 -0,33% +0,25% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 -0,25% TOPIX 762,13 СТАПКА -0,33% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2442 1,2686 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта S&P 500 1.413,17 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ

други пазари

1.641,20

VALUTI 113,90

£ €

Фунта евро +0,25% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2686

€ $

евро долар -0,25% -0,65% СТАПКА евро долар евро долар

1,2442 1,2442 1,2442 1,2442 -0,25% -0,25% -0,25% -0,25%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2686 1.641,20 ФЈУЧЕРСИ 1,2686 1,2686 +0,25% +0,25% +0,25% +0,25%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА -0,10% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.641,20 ФЈУЧЕРСИ 113,90 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.641,20 1.641,20 113,90 1.641,20 1.641,20

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

владиМир пеШевСки

-0,81% +0,27% 17/02 -0,35% -0,29% -0,73% -0,33% -0,51%

03/01

113,90 113,90 113,90 113,90

-0,10% -0,65%

-0,10% -0,10% -0,65% -0,10% -0,10%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент

вицепремиер за економски прашања

300 милиони евра инвестирани во изградба на зони

-0,65% -0,65% -0,65% -0,65%

податоЦите Се од претХодниот ден до 15Ч

Д

осега се инвестирани над 300 милиони евра во изградба на зоните во кои се креирани над неколку илјади нови вработувања, а целта е рамномерен развој во државата. Во услови кога владее економска криза во Европа и каде што ние преземаме голем број чекори и мерки за подобрување на животниот стандард на македонските граѓани и за надминување на ефектите од кризата, отворањето на оваа зона е дел од тие напори, изјави Пешевски на отворањето на новата индустрискотехнолошка зона во Кичево.

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

ЏеЈМС паулСен

главен стратег во велс капитал менаџмент

“

На инвеститорите им треба време за да видат во која насока конечно ќе тргне пазарот на капитал.

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика Доревски ја промовира книгата за уривањето на авионот на трајковски

Ј

ас не сум тој којшто треба да одговори што навистина се случило во моментот на падот на „кингерот“, но во секој случај, во книгата се наведени сите неодговорени прашања во истрагата, сите нелогичности. Во книгата, всушност, се обработени четирите хипотези кои се појавија во јавноста. Првата е дека станува збор за авионска несреќа, како што впрочем, се вели и во официјалниот извештај. Потоа имаше пишувања дека станува збор за несреќа предизвикана од надворешен фактор, потоа дека станува збор за атентат... Јас не сум тој којшто треба да одговори на овие прашања и не можам да шпекулирам. Во книгата само потсетувам што се случи и кои прашања останаа неодговорени. Не сакам по неколку години да се има искривена слика за авионската несреќа. Вака поранешниот началник во МВР и експерт за безбедност, Зоран Доревски, ја промовираше својата книга, „Контроверзии на летот Зулу 3 Браво-Алфа-Браво. Податоците во книгата, рече тој, се резултат на обемни истражувања на официјалниот извештај за авионската несреќа, информациите објавени во печатените и во електронските медиуми, како и истражувањата и разговорите со директните учесници околу авионската несреќа.

> БРоЈка

5.189

договори за вработување на наставниците се трансформирани во договори за трајно вработување, соопшти Министерот за образование и наука, Панче Кралев. Со процесот на трансформација на работните договори на просветните работници со нерешен статус од крајот на 2008 година досега 5.189 добиле решенија за трајно вработување. Во текот на 2009 и 2010 година надлежните институции дале 1.537 согласности за трансформација на работните договори од определено на неопределено време, во 2011 година 2.771, а годинава 881 согласност.

ангелов: Десет бранители вредат колку една врба во Вардар

Д

есет бранители вредат колку една врба во Вардар обвини лидерот на Достоинство, Стојанче Ангелов, коментирајќи го предлогот на Законот за бранителите. Тој тврди дека целиот предлог-закон е голема измама. „Државата планира да даде 8.500 евра отштета, а тоа пак покажува дека 10 бранители вредат како една врба во Вардар. Нудат бесплатно здравство во примарната заштита, со што се поигруваат со интелигенцијата на луѓето, бидејќи примарната заштита е матичниот доктор, а тоа е бесплатно за сите граѓани и сега“, вели Ангелов.

Кредит во банка или европски фонд фирмите избираат да плаќаат камати Македонските фирми с$ уште единствената опција за развој на својот бизнис ја гледаат во средствата од банките. Можноста за искористувањето на неповратни средства од европските фондови, наместо заглавувањето со банкарски кредити, за македонските компании с$ уште е непозната земја, велат познавачите Габриела Делова

М

gabriela.delova@kapital.mk

акедонските фирми с$ уште единствената опција за развој и финансирање на својот бизнис ја гледаат преку средствата од банките. Можноста за искористувањето на неповратните средства од европските фондови, наместо заглавувањето со банкарски кредити, за македонските компании с$ уште е непозната земја, велат познавачите. Бројот на фимри кои покажуваат вистински интерес за да дојдат до европските пари сега засега се брои само на прсти. Последниот официјален податок покажа дека од достапните 600 милиони евра од Програмата за конкурентност и иновации, пријавени се само шест проекти во вредност од 1,5 милиони евра. Слабостите за ваквиот мал интерес за ЕУ-фондовите, познавачите ги гледаат во недоволната информираност на граѓаните и бизнис-секторот за поволностите, но и начинот на искористување на овие фондови. Недоволната компетентност и организираност на консултантите исто така претставува пречка во искористување на овие пари, велат тие. Како недостаток во целата ова приказна наречена ЕУ-фондови, ја посочуваат и недволната ангажираност на Владата за почести и поедноставни обуки како за фирмите, така и за граѓаните за патот до овие неповратни средства.

Консултантите вината ја гледаат кај фирмите, фирмите кај консултантите

И додека на терен веќе јасно се дијагностицирани пречките и проблемите за доаѓање до европските пари, главните актери вината си префрлаат едни на други. Консултантите вината ја гледаат кај фирмите, фирмите кај консулатнтите и Владата, а Владата пак кај сите нив. И наместо со заеднички сили да се отстранат пречките, седум години подоцна, откако Македонија го доби правото да ги користи овие средства, затворениот магичен круг продолжува да се врти. Консулатите се жалат на неидејноста и неиновативноста на компаниите, но и на

Зошто комапниите треба да аплицираат за ЕУ-фондови?

1. Добиваат неповратни средства; 2. Средствата покриваат 50%-85% од ризикот за развојни проекти; 3. Преку тие проекти им се отвора вратата за работа со Европа, бидејќи се бараат партнери. Тое е начинот на кој тие можат да фатат приклучок со Европската економија, да станат поконкурентни и подобри; 4. Ги учат процедурите за работа во економијата на знаење. Европа е економија на знаење, а ние сме во процес на економија на бркање ефикасност. нивната неподготвеност да платат пари за успешно да го завршат проектот за кој аплицираат. Фирмите пак, бараат помош од државата. Тие бараат дел од средствата потребни за да се направи прокетот да ги покрива државата. Од друга страна пак , оние кои решиле сами да ги покријат сите трошоци за да дојдат до европски пари, тврдат дека консултантите не се доволно обучени да ги потполнат и завршат сите документи кои се потребни за добивање проект. Владата пак, тврди дека проблемот сепак е кај фирмите. „Македонските компании мора да сфатат дека за да аплицираат за каков било проект финансиран со европски средства тие мора да најдат компанија-партнер од држава која е веќе членка на Унијата. Нашата практика покажува дека тешко кој бизнисмен сака да работи во ортаклак. Тие сакаат самостојно да ги користат фондовите, што е погрешен пристап. Тоа мора да се заборави. Се работи за ЕУ-пари и тие сакаат да видат партнерство, дека вие не сте сами, па ќе си го криете чекмеџето како сакате. Потребно е да имате европски партнер со кој ќе ги споделувате информациите и ќе

покажете дека можете да комуницирате“, брифираат извори од Владата. И додека во Македонија с$ уште не се надминуваат стериотипите, земјите од

регионот успешно го исцртаа патот до Европските пари. Последната анализа направена од Европската комисија покажува дека Полска, Латвија и Литванија засега најдобро ги искористуваат фондовите.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

политика 7

Груевски: Коалицијата е во криза, ако сака ДУИ одиме на избори! али ахМЕти

лидер на ДУИ

Во партијата на ахмети велат дека сериозно разговарале за опцијата за предвремени избори. „Настанот во Слупчане се протолкува мошне погрешно. Воопшто не беше идејата да предизвика нов раздор и да ги поткопа меѓуетничките односи. Затоа, несфатливи се потезите на ВМРо–ДпМНЕ кои веднаш потоа излегоа со ваква верзија за законот. На бранителите, на нивните семејства им доликува да бидат емотивни, но тоа не важи за сериозни политичари“, вели висок партиски извор од ДУи за „капитал“. Дали нивното излегување од Владата би се извело преку предвремени избори, или е можно и формирање на ново пратеничко мнозинство – не коментираат.

Премиерот Никола Груевски конечно се огласи за скандалот во Слупчане и за првпат досега јавно призна криза во владејачката коалиција. Досега го доживувале ДУИ како партија која држи до зборот и коректно се однесува, но во последно време поединци од партијата на Ахмети „претерале“. Груевски вели дека ако ДУИ посака, тие се подготвени за предвремени парламентарни избори!

катерина Синадиновска

Н

katerina.sinadinovska@kapital.mk

ови парла ментарни избори ќе гледаме и годинава ако посака ДУИ! Премиерот Никола Груевски, кој вчера првпат јавно се изјасни за скандалот во Слупчане призна криза во владината коалиција поради, како што кажа, промените во однесувањето на дел од раководството на ДУИ, што кулминирало со скандалот со полагањето цвеќе за загинатите борци на ОНА. Премиерот порача – „ако ДУИ смета дека е потребно, подготвени сме за предвремени избори“: „Три години претходно ДУИ како коалиционен партнер го сметавме како партија која држи до зборот и коректно се однесува во однос на она што е договорено. И ние се трудевме исто така коректно да се однесуваме во однос на тоа што е договорено. Во оваа една година дел од нив дали затоа што чувствуваа дека мнозинството во Парламентот ВМРО-ДПМНЕ го нема оти има 56 пратеници и на некој начин мнозинството

го покрива ДУИ со нивните пратеници, дали поради нешто друго не знам, има отстапувања од онаа практика којашто ја имаше ДУИ. Јас на неколку пати разговарав со претседателот на таа партија во минатите неколку месеци. Укажав на тоа дека одредени поединци несоодветно се однесуваат и ова веројатно беше врв на едно такво некоректно однесување кое не придонесува ниту за остварување на целите на ДУИ, ниту за остварување на некои важни работи за Албанците во Република Македонија, туку само придонесува за создавање тензии. Така што на вашето прашање дали постои криза, секако дека постои, рече Груевски по отворањето на новиот транспортен еко-систем за отпепелување во РЕК Осломеј. Во ДУИ засега немаат коментар на оваа директна порака од премиерот, но нивниот министер Фатмир Бесими, по средбата со американскиот заменик-помошник државен секретар Филип Рикер во Скопје, направи нов скандал. Откако кажа дека жали што многумина погрешно го протолкувале неговиот потег со Слупчане, медиумите тргнаа со објави дека Бесими иГоР иВаНоВСки се извинува па доведоа до нова драма. Од кабинетот на министерот стигна остар координатор на пратеничка демант во кој се вели дека Бесими ниеднаш група на СДСМ не се извинил за настанот и во прилог „За СДСМ, како на тоа тврдење ја пратија интегралната опозициска партија, изјава, со што отворија нова војна. Во предвремените изјавата пратена од неговиот кабинет која избори се секогаш наводно е интегрална стојат зборови кои отворена опција. Бесими не ги кажа на официјалната пресНо, немаме конференција – дека минситерот повторно апсолутно никаква ќе положи цвеќе во Слупчане кога ќе има намера да ги можност. Оваа скандалозна изјава Бесими коментираме веќе не се осмели да ја изговори пред Рикер, а сто пати видените сега останува дилемата дали навистина му драмолетки меѓу била напишана, па тој не ја прочитал, или ВМРО ДПМНЕ и ДУИ неговите од Кабинетот отпосле ја ставиле и да влетуваме во во соопштението. нивните дневноКако и да е, на владините скандали им политички пазари, нема крај. Заканата дека ДУИ ќе иницира игри и калкулации.“ одржување на предвремени парламентарни избори заедно со локалните е едно од сценаријата за кои токму „Капитал“ пишуваше неодамна. По смртта на Арбен Џафери, идеолошкиот столб на ДПА, и во ситуација кога с$ уште рејтингот е доволно висок, ова е идеален момент за Ахмети да се одлучи на Паралелно со најавата дека ако ДУИ сака, изборен мегдан кој би му донел нова победа, ВМРО–ДПМНЕ е подготвена за предвремени но и можност да нанесе силен удар на ДПА и парламентарни избори, премиерот најави нови на нејзиниот лидер, Мендух Тачи. А избори вработувања есенва: според брифинзите од ВМРО–ДПМНЕ им „Очекувам најмалку 2.000 нови работни места одговарале и ним – веруваат во победа. Но, по да се отворат со отворањето на неколкуте нови посетата на Рикер на земјава, остана дилемата фабрики што почнаа да се градат во текот на за улогата на меѓународната заедница во минатата година, кои сега завршуваат и треба да целата ситуација кај нас и сценариото дека почнат со избор на вработени“, истакна Груевски. овојпат изборите нема да бидат поттикнати

Груевски најави нови 2.000 вработувања!

од жел б ата з а н о в м а н д ат к ај владејачките партии, и дека за разлика од претходно, сега не се резултат на нивен меѓусебен договор останува отворено.

Никола ГРУЕВСки

премиер

„Ние не сме партија што сака власт по секоја цена или, пак, што ќе издржи некое партнерство по секоја цена. Ние не сме СДСМ и не може да н$ сметаат дека ние сме Бучковски и Црвенковски, па ако немаме мнозинство во парламентот дека ќе потклекнеме на некакви уцени, понижувања или што било. Ние сме подготвени доколку е тоа потребно во секој момент да излеземе на избори. ВМРоДпМНЕ не е партнер којшто некому ќе му дозволи да го гази, понижува и да си игра со неговите чувства и достоинство.“

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 23.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

8 КОМПАНИИ ПАЗАРИ

Градоначалниците собираат симпатии со српските турботурбо Дали причината за ова е тоа што настапот на српските и на хрватските пејачи им носи повеќе гости и повеќе пари на организаторите или пак, причината е нешто сосема друго – задира во психолошко-социолошкиот менталитет, во кој не се прашува за цена, па дури и во криза? Силвана Жежова Silvana.Zezova@kapital.mk

Н

а фестивалите кои станаа мода по македонските градови, а во чија организација главна е општинската власт, главни се турбо-фолк ѕвездите од балканските земји. Македонските музичари се во сенка и според настапите и според цената што ја добиваат. Дали причината за ова е тоа што настапот на српските и на хрватските пејачи им носи повеќе гости и повеќе пари на организаторите или пак, причината е нешто сосема друго – задира во психолошкосоциолошкиот менталитет, во кој не се прашува за цена, па дури и во криза? Настапот на српската фолк-пејачка Лепа Брена на Пиво фест во Прилеп чинеше 35.000 евра, a Цеца на Струмица опен фестивал заработи 30.000 евра. Настапите на македонските музичари кои негуваат етномузика чинат 500 евра. Мирко Стефановски, директор на Скопско културно лето, смета дека ова што се случува со гостувањето на српските пејачи и одлевањето толку пари од државата е лошо.

„Што да се коментира кога ова веќе се случува долги години. Ќе ги соберат парите и ќе си заминат. Доколку се работи за приватни пари, тогаш секој може да прави што сака, но треба да се има одговорност кога се работи за општински и за државни пари. Ние треба да бидеме отворени кон светот, но притоа, треба да прибираме вредности од кои можеме да научиме, да се надградиме, да вградиме нешто во нашиот систем“, вели Стефановски. Изборот на пејачите организаторите го правдаат со потребата да привлечат гости и да имаат бенефит од одржувањето на фестивалот. Градоначалникот на Прилеп, Марјан Ристески, вели дека изборот на Лепа Брена и на Цеца го направиле по спроведени анкети на локално и на државно ниво. Вкупниот буџет на фестивалот годинава изнесуваше околу 200.000 евра, а биле заработени околу пет милиони евра. „Ако направите една проста математика, ќе излезе дека ние од Пиво фест имаме добивка од 4-5 милиони евра. Бенефит од овој фестивал немаат само директните излагачи (пиварниците и угостителите), туку

NA 26 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

ZDRAV @IVOT SPRAVETE SE SO STRESOT Vra}aweto na pointenzivni rabotni obvrski posle le`ernoto leto drasti~no go zgolemuvaat nivoto na stres. Ekspertite, lekarite, nutricionistite prepora~uvaat aktivnost so nesmaleno tempo pred doa|aweto na zimata!

Kapital vi pomaga kako polesno da gi nadminete stresnite sostojbi i da bidete aktivni i na povisoko energetsko nivo!

Koi fizi~ki aktivnosti mo`ete da gi praktikuvate za da go podobrite imunitetot?

Velosipedot go {titi srceto i krvnite sadovi. Zo{to da se dvi`ite na dve trkala?

Vitaminska podgotovka pred sezonata na grip i nastinki.

Top esenski namirnici koi ne smeete da gi propu{tite!

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

МИРКО СТЕФАНОВСКИ

директор на Скопско културно лето

Што да се коментира кога ова веќе се случува долги години. Ќе ги соберат парите и ќе си заминат. Доколку се работи за приватни пари, тогаш секој може да прави што сака, но треба да се има одговорност кога се работи за општински и за државни пари. Ние треба да бидеме отворени кон светот, но притоа, треба да прибираме вредности од кои можеме да научиме, да се надградиме, да вградиме нешто во нашиот систем.

“

и хотелите, такси-службите, пазарот, старата чаршија. Локалната самоуправа прибира пари од такси и даноци и парите ќе ги користи за решавање на комуналните и на другите проблеми на градот“, изјави Ристески. Во Берово од 23 до 28 август ќе се одржува манифестацијата Денови на општина Берово, во чии рамки е и фестивалот Етно плоштад. Од општината информираат дека во овој период се зголемува бројот на ноќевања, со што директен бенефит имаат општината и

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ЧЕТВРТОК 23.08.2012

9

пари или о-фолк -фолк ѕвезди?!

Кој колку заработува од македонските фестивали?

1. ЛЕПА БРЕНА на Пиво фест, Прилеп 2. ЦЕЦА РАЖЊАТОВИЌ на Струмица опен фестивал 3. ВЛАТКО СТЕФАНОВСКИ на Пиво фест, Прилеп 4. ФОЛТИН на Етно плоштад фестивал, Берово 5. БАКЛАВА на Етно плоштад фестивал, Берово 6. ЧАЛГИИ САУНД СИСТЕМ на Етно плоштад фестивал, Берово угостителите. Оваа манифестација, која се одржува по четврти пат, го зголеми бројот на туристите за шест пати за три години. „Ако во 2009 година имавме регистрирано 5.000 ноќевања за време на фестивалот, во 2011 година тој број достигна 30.000 ноќевања. Се подобруваат и финансиските референци на угостителите, а преку турситичката такса се зголемува буџетот на општината. Мора да истакнам дека во овој период значителни финансиски резултати остваруваат и производителите на сирење, сина слива и на шумски плодови. Гостите кон крајот на август масовно ги купуваат производите од шумски плодови“, истакна градоначалникот на Берово, Драги Наџински. Тој не сака да „си има работа со српските шунд-пејачи“, па затоа одлучил за етнофестивалот да ја промовира македонска етно-музика и култура. Оваа година на фестивалот ќе настапат Фолтин, Чалгии саунд систем, Баклава и ансамбл Чинари од Бугарија. Вкупно за нив ќе бидат платени 2.500 евра. „Ни се нудеше српската пејачка Лепа Лукиќ и тоа за ниска цена, но ние од општината одбивме. Фолтин н$ чинат 50.000 денари и овие пари ги добивме од Министерството за култура, кое ги одобри за манифестацијата Топол културен бран“, додава Наџински. Гр а д о н а ч а л н и ко т н а Ку м а н о в о, З о р а н Дамјановски, исто така е познат по тоа што на кумановци им носи српски и хрватски ѕвезди за Нова година. Досега гостуваа Харис Џиновиќ, за кого биле платени 15.000 евра; Северина, која наводно, чинела 80.000 евра, Петар Грашо, Здравко Чолиќ, Бајага, Црвена Јабука. Дамјановски секогаш вели дека парите

NA 12 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

“NOVI TEHNOLOGII ZA SOVREMENO @IVEEWE” “Kapital” vo ovoj specijalen dodatok Vi gi pretstavuva najnovite tehnolo{ki usovr{eni aparati koi sovremenoto `iveewe go podignaa na nivo na sovr{enstvo!

Analiza na pazarot - {to se nudi i {to se bara na makedonskiot pazar? Koi tehnolo{ki aparati, neophodni vo sovremenoto `iveewe, se najbarani od makedonskite potro{uva~i?

Koi se kriteriumite na makedonskiot potro{uva~ pri izborot na sovremeni tehnolo{ki aparati funkcionalnosta, energetskata efikasnost ili pak dizajnot i `elbata na kupuva~ite?

Kolkavo e vlijanieto na ve}e doka`anite brendovi so inovativni tehnologii vrz odlukata za kupuvawe?

Kolku se barani energetski efikasnite aparati na na{iot pazar i kakva e informiranosta na potro{uva~ite za “A” oznakata koja ja sodr`at ovie aparati?

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

35.000 евра 30.000 евра 5.000 евра 800 евра 500 евра 500 евра

ги обезбедува од бизнис-секторот, а не од општинската каса.

Естрадата нема пари Нашите пејачи велат дека на оваа тема се зборува со години, но состојбите се с$ полоши. Рака на срце, има македонски музичари на дел од фестивалите, но сумата што ја издвојуваат организаторите за нивниот настап е неспоредлива со таа за пејачите од соседството. Познавачите на состојбите коментираат дека храната и кетерингот за српските пејачи се поскапи од настапот на македонските пејачи. Домапните пејачи се жалат на намален број тезги за настапи, а не издаваат ниту албуми, бидејќи немаат за кого. „За мене еден од најголемите проблеми е што државата нема никаква стратегија, ниту закон за државните и приватните институции и компании да бидат мотивирани да инвестираат во културата. Кога естрадава би имала пари да работи, таа би била многу попродуктивна. Во последните неколку години нема како да полниме сали, бидејќи ретко кој работи и хитови не постојат. Нема ни доволно медиумски емисии каде што ќе се третира македонската естрада, па од тоа да се направи бизнис. Кога нема инвестции, сите тапкаме во место“, вели пејачката Кристина Арнаудова. Таа веќе некое време снима албум, кој се труди да го заврши, но не успева. „Немам ништо против да гостуваат големи ѕвезди, но ако на сметка на тоа уништуваш цела генерација музичари и бришеш 20 години од популарната музика, тогаш некој треба да се замисли“, објаснува Арнаудова.

,07%

,16%

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари ненад милосављевиќ најдобар бармен во македонија

Н

енад Милосављевиќ од Гевгелија го освои првото место во финалето на Вигор бармен куп 2012 во конкуренција на повеќе од 20 бармени од Македонија. Натпреварот се одржа во рамките на „Струмица опен фест“. Неговиот млечно-егзотичен коктел El Bobo, направен на база на вотка „вигор“, со млеко, ликер од маракуја, гренадин и сок од портокал го воодушеви повеќечленото стручно жири од Хрватска. Втората награда му припадна на Методи Перунковски за коктелот Green Fairy, а третата на Стево Тренов со коктелот „19-ка“. Во категоријата „флер“, во која бармените се оценуваат според егзибициите кои ги прават за време на правењето на коктелот, победи Дарко Лазовски од Скопје, втор е Мартин Петрушевски, а трет Бобан Аврамоски.

> БроЈка

Собранието го донесе законот за гаранција на заемот на ЕЛЕм кај Дојче банк

2,6

С

обранието, едногласно со 75 гласа За реализација на проектот треба да се „за“ го донесе Законот за гаранција на плати и ХЕРМЕС премија за осигурување Република Македонија на обврските на извоз во износ од 2,5 милиони евра за по Договорот за заем за проектот делот од заемот за блок 3 и 2,4 милиони „Модернизација на блок 2КАМАТНИ и блокСТАПКИ 3 во ТЕ евра за делот од заемот за блок 2. НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ Битола“ меѓу Дојче банк иБанка АД ЕЛЕМ, по Согласно со6м тоа вкупниот износ на заемот 3м 24м 36м скратена постапка. од Дојче банк ќе биде 49 милиони евра. Комерцијална банка 3,10% 4,00% 6,80% 7,00% За реализацијата на проектот потребни Заемопримач ќе биде АД ЕЛЕМ, додека НЛБ85%, Тутунска банка 3,20% 6,50% се 52 милиони евра. Од нив односно Република 4,05% Македонија ќе издаде6,90% државна Стопанска банка 3,20% 6,85% 44,2 милиони евра, се предвидува да гаранција. 4,00% Каматната6,65% стапка е варијабилна бидат обезбедени со заемШпаркасе од Дојче банк, а и претставува шестмесечен банка 3,00% 4,00%збир од5,50% 6,00% преостанатите 15% ќе ги обезбеди АД ЕЛЕМ ЕУРЛИБОР 4,80% плус маргина од 1,675% годишно. Охридска банка 4,30% 5,50% 6,00% од сопствени средства. Прокредит банка На барање 3,80% на АД ЕЛЕМ може да 6,90% се направи 3,00% 6,80% Заемот од Дојче банк е поделен на два конверзија4,10% на каматната стапка 7,20% во фиксна ТТК банка 3,20% 6,70% дела, односно 22,3 милиони евра за каматна стапка според рокови и услови Алфа банка 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% блок 3 и 21,9 милиони евра за блок 2. предвидени во Договорот за заем.

милиони евра загуба бележи Стопанска банка Битола во првите шест месеци од годината, информираат од банката. Оттаму објаснуваат дека загубата е резултат на влошеното кредитно портфолио, при што банката издвоила повисок процент резервации, односно извршила поголема исправка на вредноста на кредитите и другите пласмани и побарувања. Од Стопанска банка Битола очекуваат во наредниот период загубата да биде целосно покриена со вонредни приходи со наплата на нефункционалните кредити.

На металургијата црно & се пишува Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3,20% 3,50% 4,00%

4,20% 4,80% 5,00%

5,70% 7,50% 8,00%

6,00% 8,00% 8,40%

Стопанска б. Битола Капитал банка

3,80% 3,50%

4,80% 4,50%

7,40% 7,00%

7,60% 8,00%

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

3м

6м

24м

36м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка

Банка

2,00% 1,80% 1,85% 1,70%

2,50% 2,40% 2,35% 2,10%

3,60% 3,30% 3,45% 3,40%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90%

Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,50% 2,20% 2,00%

3,00% 2,90% 2,50%

4,00% 3,60% 3,65%

4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Намалени нарачки, пад на продажните цени на производите во металната индустрија,Еуростандард а со тоа на приходите банкаи значителен 2,50% 2,80%пад 4,50% 5,10% Халкбанк АД Скопје 2,20% 2,80% 4,10% 4,50% го одбележа шестмесечното работење на металуршките компании, кои се локомотивата на македонската економија и извоз. ,05% Песимистички се очекувањата на директорите ако значително не се подобри бизнис-климата Стопанска б. Битола 2,10% 2,60% 4,40% 4,60% во земјава Капитал банка 2,20% 2,50% 4,00% 4,50% Уни банка

И

катерина попоска

katerina.poposka@kapita.mk

склучително тешки услови за работење беа првите а NASDAQ шест месеци од годинава, тврдат најголемите металуршки компании од земјава. зата во Сао Намалени нарачки од странство, пад на цените на обоените метали на светските берзи и продлабочување на должничката криза во Европа се главните проблеми за Факом, ФЗЦ 11 Октомври, Макстил и РЖ Институт. Од компаниите укажуваат дека за лошото шестмесечно мпании работење годинава виновен е и дистрибутерот на природен гас, Макпетрол и Макпетрол промгас, кои на почетокот од годинава своеволно ја запреа испораката до 30-ина македонски индустриски компании од гиганти. Алтернативата компаниите мораа да ја бараат во скапите енергенси, кои не само што го поскапеа производството, туку го направија и неконкурентно кај странските партнери. Најголем дел од

,29%

,62%

,23%

,48%

,06%

металопреработувачките компании во земјава во првите шест месеци од годинава бележат значителен пад на приходите од продажба. Повеќето од нив работеа со загуба во првото полугодие споредено со истиот период лани.

Песимизам за иднината на металуршкиот сектор

Компанијата за проектирање, производство и монтажа на челични конструкции и опрема Факом во првите шест месеци од годинава има пад на приходите од продажба за 37%. Вкупно инкасираше 7,5 милиони евра од продажба, од кои 5,7 милиони евра на домашниот пазар и 1,8 милиони евра од странство. Лани во првото полугодие Факом имаше приходи од продажба од речиси 12 милиони евра. Првите шест месеци годинава оваа компанија ги заврши со позитива од 308.000 евра, наспроти добивката од 1,2 милиони евра во истиот период лани. Од компанијата

+

и на берзата

,21%

рани на

22.08.2012

+2,97% +1,1% +0,76% +0,53% +0,08%

22.08.2012

Скопски пазар Макстил РМДЕН 09 Окта Телеком

пад

-

-7,62% -1,87% -0,55% -0,1% -0,05%

нова цена

381,00 2.449,20 88,67 1.851,00 1.200,00

нова цена

2.000 101,07 89,00 1.020,00 481,00

3,20%

6м

12м 0,86%

h Одложување на имплементацијата на еколошките стандарди; Euribor (EUR) 0,13% 0,32% 0,59% h Одложување на новите мрежни правила0,13% за часовно балансирање Libor (EUR) 0,34% 0,65% на струјата кои ќе Libor почнат (USD)од 1 јануари догодина; 0,25% 0,45% 0,73% h Редовен поврат наLibor ДДВ; (CHF) 0,03% 0,07% 0,17% h Субвенционирана струја; МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ h 30% од 100-те милиони евра кредити од ЕИБ да бидат за нив.

0,99% 1,07% 0,38%

Рочност преку ноќ 1 недела 1м СКИБОР 2,05% 3,02% 4,03% Институт. Оперативните евра. Лани во истиот период

3м 4,51% остварена

месеци бележи РЖ е 2,10% приходи на компанијата МКДОНИА изнесуваат 2,7 нето-добивка од 280.000 евра. милиони евра, наспроти 3,3 милиони во Од компанијата велат дека падот на КАМАТНИ СТАПКИ ВОприходите ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ истиот период лани. АкоОСНОВНИ се анализираат се должи на намалувањето на Основна кам. стапка Стапка на инфлација приходите од продажба, се бележи пад и призводството. На производната страна, 5,20% Народна банка на Македонијапромените во4,00% на домашниот пазар (17%) и на странските залихи на готови производи и (39%). РЖ Институт ги заврши првите шест на производство од 504% Народна банка на Србија 12,00%во тек имаат раст13,40% месеци со загуба од речиси 15 милиони 2,50% Народна банка на Хрватска (119.000 евра).

6,00% 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

среда - 22.08.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка

3м 3,10% 3,20% 3,20%

6м 4,00% 4,05% 4,00%

24м 6,80% 6,50% 6,65%

36м 7,00% 6,90% 6,85%

Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,00% 4,30% 3,00% 3,20% 3,30% 3,20% 3,50% 4,00% 3,80%

4,00% 4,80% 3,80% 4,10% 4,20% 4,20% 4,80% 5,00% 4,80%

5,50% 5,50% 6,80% 6,70% 7,40% 5,70% 7,50% 8,00% 7,40%

6,00% 6,00% 6,90% 7,20% 7,60% 6,00% 8,00% 8,40% 7,60%

Капитал банка

3,50%

4,50%

7,00%

8,00%

3м

6м

24м

36м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

Стопанска б. Битола Капитал банка

2,10% 2,20%

2,60% 2,50%

4,40% 4,00%

4,60% 4,50%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,13% 0,32% 0,59% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,13% 0,34% Нето вредност 0,65%

Инструмент

камата

Благајнички записи Ломбарден кредит

3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

Држава ЕМУ

Валута евро

Среден курс во 61,4992

САД В.Британија Швајцарија

долар фунта франк

49,4844 78,0100 51,2067

Канада Австралија

долар долар

50,2034 51,9463

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12.860.261,71

-2,48%

1 недела47.243.150,15 1м 3,02% 20.043.039,47 4,03% 25.224.270,30

3м 3,45% -0,59% 4,51% -1,02%

4,91%

-3,78%

-6,00%

-9,08%

-2,05%

-4,36%

49.233.560,62

-0,05%

0,61%

61.575.764,65 0,23% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,70%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,05% КБ Публикум - Балансиран 2,10% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

0,45% 24.284.393,00 0,73% 0,07% 37.799.174,13 0,17%

Иново Статус Акции

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

12м 0,86% 0,99% 1M 1,07%2,25% 0,38%1,17%

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,25% Libor (CHF) 0,03% Илирика Глобал-Растечки пазари

КБ Публикум Паричен

3,00%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

2,40%

Што бараат металуршките компании?

1м 3м

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

РЖ техн.контр Комерцијална банка РМДЕН11 Стоп. банка Битола Кјуби

велат дека условите за стопанисување се исклучително тешки. „Факом и во вториот квартал од оваа година продолжува со определбата за посоодветно валоризирање на својот производен капацитет со примена на нови технологии и ширење на лепеза производи и услуги со врвен квалитет, почитување на роковите и со целосна примена на единствените европско-технички стандарди на регионалниот и на светскиот пазар, со цел максимално исполнување на потребите и очекувањата на познати и непознати купувачи и доставувачи. Наша трајна цел и понатаму ќе остане подобрување на нашата пазарна позиција”, се вели во образложението на Факом за работењето во првото полугодие од годинава. Пад на приходите од 18% во првите шест

1,90%

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

5,80%

-2,22%

-9,80%

1,87%

13.08.2012

5,93%

-7,83%

-4,29%

-2,53%

13.08.2012

-5,56%

-9,72%

-17,87%

-10,65%

13.08.2012

4,68%

5,59%

13.08.2012

-22,91%

-7,67%

13.08.2012

-8,22%

0,44%

13.08.2012

1,79%

4,14%

3,24%

13.08.2012

1,52%

3,17%

1,91%

13.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

11 > БроЈка

промена на пин код на банкоматите на охридска банка

О

хридска банка воведе нова функционалност на банкоматите на банката - промена на ПИН код за дебитните и кредитните картички од брендовите Мастеркард и ВИЗА издадени од Охридска банка. Новата услуга им овозможува на корисниците на картички од Охридска банка да извршат промена на постојниот ПИН код, доделен при издавање на картичката, со нов ПИН код кој ќе биде сопствена комбинација од четири цифри по избор на клиентот. Со промена на ПИН кодовите на картичките, клиентите имаат можност да креираат еден ПИН код за сите картички издадени од Охридска банка или ПИН кодови по сопствен избор што ќе им овозможи

истите полесно да ги запомнат. Промената на ПИН кодот е можна само за картичките издадени од Охридска банка и на банкоматите од банката. За успешноста на промената на ПИН кодот клиентите се известуваат преку посебна порака на дисплејот на банкоматот на кој се врши промената и со потврда за извршена промена во форма на слип издаден од банкоматот. Промената на ПИН кодот е можна неограничен број пати без обврска да се посетат експозитурите на банката и без дополнителна документација. Промената на ПИН кодот не е можна ако важноста на картичката истекува за помалку од 40 дена. Промената на ПИН кодот се тарифира 100 денари по промена.

„Најголемо влијание на намаленото производство има запирањето на испораката на природниот гас од страна на испорачателот во јануари годинава. Тоа предизвика директен застој во работењето на РЖ Институт од 10ина дена, бидејќи природниот гас е основен енергенс за сите производни процеси. Законот за забрана за внатрешен промет и извоз на секундарни суровини во март исто така имаше големо влијание, посебно на производството на алуминиумски и бакарни легури. Оваа забрана за РЖ Институт значеше набавка на поскапи суровини - секундарен алуминиум и бакар, како основни суровини за производство на алуминиумски и бакарни легури“, велат од МАКЕДОНСКА БЕРЗА компанијата. МБИ 10пораст на цената на гасот Постојаниот негативно се одрази на работењето на сите 1.822,50 другиМБИД металуршки компании кои работат доминантно со овој енергенс. Само во првото 1.758,91 полугодие од 2012 година гасот поскапе за ОМБ 16,63% во однос на декември 2011 година.

46,7 милион евра 15% добивка 3.317 евра

-0,26% -0,59%

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, среда - 22.08.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН3.000 3.000 SASX 10 +0,15% -0,65% 678,84

-0,01% SOFIX 321,34 +0,09% ATHEX

+0,08%

643,16

Главен индекс на Љубљанската берза

1642,50$/унца

15.852,50

29,44$/унца

1767.50

7.576,00

355,00.$/унца

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

-0,65% -0,51%

NASDAQ 3.067,26

3.000 3.000 3.000

+0,08%

-0,93%

FTSE 100 5.785,73

2.400 2.400 2.400

-1,23%

1.800 1.800 1.800

-0,51% -1,01% SWISS

DOW JONES

DAX13.203,58 Заеднички индекс 30 7.017,70

6.487,05

SBITOP 508,90

S&P 500 1.413,17

Главен индекс на Љубљанската берза

Филип Морис +19,86% NASDAQ +9,76% -0,51% -0,29% 3.067,26

4.200,00 13.203,58

900,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Витал

1.380,00

116,00

Јадран. Осиг

-0,27%

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 2.836,00

-1,06%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 762,73

3,480.46

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,33%

-0,93%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.785,73

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 7.017,70

-0,21%

17.846,86 FTSE 100

-1,01%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

CAC 40 3,480.46

Импол Севал -17,81% BRAZIL BOVESPA

-0,35% 58.917,73 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 570,00

+10,84%

96,59

BRENT 113,96

.

DAX КБМР 7.017,70 1.380,00

-1,23%

-5,16%

-0,62%

98,30

-7,00%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на ЛондонскаЉубљана берза Аеродром

10,00

SWISS Велана -1,01% -6,76% 6.487,05 950,00

+5,26%

-0,48% -5,00%

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

22.08.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,97% 381,00

РЖ техн.контр NIKKEIбанка 225 Комерцијална +1,1% 9131.74 РМДЕН11 Индекс +0,76% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза Стоп. банка Битола +0,53% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Кјуби +0,08%

-0,48%

-0,27%

2,81

ЗА ЗАТОПЛ.

311

МЕТАЛИ

-0,02% -0,25% +0,7%

1642,50$/унца

СРЕБРО 29,44$/унца

БАКАР 7.576,00

НИКЕЛ

15.852,50

АЛУМИНИУМ 1767.50

ЧЕЛИК 355,00.$/унца

+1,33% -0,38%

+1,3% +1,0% /

+7,93%

-0,93% 5.785,73БЕРЗА -1,23% ЉУБЉАНСКА 55,80

+49,50%

ПРИРОДЕН ГАС

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Звечево

Генера ЕВРОПА ИНДЕКСИ -11,35% FTSE 100

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Интереуропа

0,45

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.487,05

-0,26% -0,59%

ЛЕСНА СУРОВА

ЗЛАТО

Водопривреда

BRAZIL BOVESPA -0,35% -0,62% 58.917,73 АЗИЈА ИНДЕКСИ

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 9131.74 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19,887.78 ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 643,16

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Инстратурсит

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

котирани на Македонска берза

+0,05%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

-0,29% S&P 500 -0,48% 1.413,17

NASDAQ 3.067,26

Главен индекс на Сараевската берза 27,25

1.729,50$/бушел

07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 DOW JONES

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

SASX 10 ШЕЌЕР 678,84

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Главен индекс на Белградска берза 918,50$/бушел

-0,62% -0,16%

ATHEX 2.200 2.200 2.200 643,16 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,05%

2.379,00$/бушел

BELEX15 ПЧЕНИЦА 443,08 CROBEX КАФЕ 1.684,59 1,64/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил

+0,08%

830,00$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 58.917,73 321,34

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

-0,65% +1,97% SOFIX СОЈА -0,77% 0,00% 321,34

-2,22% -0,07% +3,45% -0,16% +2,76%

-0,29% -0,07%

берзата, без финансиски компании

-0,77% -0,35%

SBITOP 508,90

124 124124

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +1,97% РЕГИОН

ПЧЕНКА

SASX 10 678,84

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

CAC 40 3,480.46

ЗЛАТО

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградска компании котирани на Њујоршка берза

CROBEX S&P 500 1.684,59 1.413,17

3.100 3.100 3.100

+0,09%

ОМБ ОМБ ОМБ

-0,01%

НИКЕЛ 120 120120 2.900 2.900 -0,02%2.900 +1,3% 2.700 2.700 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.700 116 116 116 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.500 2.500 СРЕБРО 2.400 2.500 МБИ 10 112 -0,25%2.3002.300 +1,0% 112112 2.300 2.200 2.200 +0,15% 2.200 1.822,50 2.100 2.100 2.100 -0,16% 108 108 108 2.000 2.000 БАКАР ЧЕЛИК 2.000 МБИД 1.900 1.900 1.900 +0,7% / -0,01% 1.800 1.800 1.700 1.700 104 1.758,91 1.800 1.700 104104 06/10 06/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 12/11 12/11 04/12 04/12 08/12 08/12 07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 04/12 04/12 08/12 08/12 07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 04/12 04/12 08/12 08/12 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12 08/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 04/12 08/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 04/12 08/12 ОМБ +0,05% +0,09% 119,08 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани ОМБ е составен од најликвидните обврзници

-0,07%

2.800 2.800 2.800

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 508,90

443,08 13.203,58

МБИД МБИД МБИД 3.300 3.300 МЕТАЛИ 3.300

+0,15%

3.000

Главен индекс на Сараевската берза

-0,77%

BELEX15 DOW JONES

продажните цени, што создава проблеми за одржување на континуитетот на производството и производните трошоци на пазарно прифатливо ниво. На внатрешен план сериозни проблеми создадоа забраната за откуп на старо железо, кое претставува основна металуршка суровина, прекинот на снабдувањето со природен гас од овластениот домашен дистрибутер и свртување кон многу поскапо алтернативно енергетско решение за загревните агрегати, како и одредените нереално високи трошковни ставки, како што се цените на користењето на енергетските транспортни системи и цените на транспортните услуги, кои дополнително ја отежнуваат и така тешката состојба. Макстил во вакви околности е принуден да прави одредени измени во нормалниот режим на работење и на преиспитување на трошоците во сите сегменти од работењето, за максимално да ги исполни потребите на купувачите, акционерите, вработените...”, пишуваат од компанијата во своето соопштение на КХВ.

+1,33% -0,38%

Извор: Македонска Берза

МБИ 10 BELEX15 1.822,50 443,08 Главен индекс на Белградска берза МБИД CROBEX 1.758,91 1.684,59 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 119,08

приходи 7,5 милион евра 37% добивка 308.130 евра

приходи

Ова доведе до зголемување на производната „Намалената реализација е резултат на цена на производите на РЖ Институт, односно отежнатите и сложени услови на работење, намалување на добивката. Поголем дел на нелојалната конкуренција во дел од нашиот производите се на работ на рентабилност. производен асортиман, отежната наплата Вкупните расходи пак, компанијата ги намали за на побарувања и финансиската криза и 13% поради намаленото производство. Драстично рецесија, која повторно се врати во Европа, влијание врз нето-добивката имаат финансиските каде што ги пласираме нашите производи расходи од негативните курсни разлики и камати и услуги. ФЗЦ 11 Октомври прави сериозни на долгорочните кредитни линии. напори за елиминирање на негативниот Раст на оперативните приходи од 8% во првите финансиски резултат преку учество на сите шест месеци годинава бележи фабриката тендери во Македонија и на Балканот“, велат за заварени цевки и профили 11 Октомври од компанијата. Најголемата челичарница во од Куманово, од 6,5 милиони евра лани на земјава, Макстил, во првото полугодие има 7,1 милион евра. Има раст на приходите од помали приходи за 15% во споредба со истиот продажба на странски пазари од 13% (од период лани, од 55,2 милиони евра на 46,7 4,9 милиони на 5,5 милиони евра). Според ФЈУЧЕРСИ милиони евра. Пад на приходите од продажба извештајот на компанијата доставен до има и на домашниот и на странските пазари. НАФТА Комисијата за хартии од вредност, првото Макстил ја заврши првата половина од годината ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС полугодие е завршено со негатива од 3,5 со добивка од 3.317 евра, наспроти загубата од 2,81 милиони евра. Загубата96,59 на компанијата за истиот 25.000 евра за истиот период лани. период лани беше помала и изнесуваше 1,3 „Во текот на полугодието продолжува BRENT ЗА ЗАТОПЛ. милиони евра. намалувањето на нарачките и падот на 311 113,96

+0,15% -0,01% +0,09%

сигурителната компанија Сава ја намали основната главнина, која сега изнесува 184.725 илјади денари или три милиони евра. Во известувањето до Македонската берза менаџментот информира дека компанијата има нов неизвршен член на Одборот на доректори. На местото на Загорац Тумбовски именувана е Полона Пирш-Зупанич.

ФАкОМ

МАкСтИл

2,7 милион евра 18% загуба 15 милион евра

7,1 милион евра 8% загуба 3,5 милион евра

119,08

илјади денари загуба оствари Дуропацк АД од Скопје во првите шест месеци од годината според финансискиот извештај на компанијата објавен на Македонска берза. Од компанијата објаснуваат дека загубата е резултат на ниското ниво на неликвидност во земјава, појаснувајќи дека не можеле да си ги наплатат побарувањата и по период од 120 денови.

приходи

приходи

О

8.025

РЖ ИНСтИтут

ФЗЦ 11 ОктОМВРИ

Сава осигурување ја намали основната главнина

HANG SENG 2.449,20 19,887.78 88,67

+1,97% +1,97% 0,00%

830,00$/бушел

ПЧЕНИЦА 918,50$/бушел

КАФЕ 1,64/бушел

КАКАО

2.379,00$/бушел

ШЕЌЕР 27,25

СОЈА 1.729,50$/бушел

-2,22% +3,45% +2,76%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,06%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

1.851,00 1.200,00

СУРОВИНИ

ПЧЕНКА

Водопривреда 4.200,00

+19,86%

Филип Морис 900,00

+9,76%

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

‘’Novi maπini za besprekoren kvalitet na naπata mocarela..’’

CASEIFICIO CESARINA, Gostivar

BIZNIS KREDIT SO PODOLGI ROKOVI ZA VA©ITE STARI I NOVI INVESTICII! • rok na otplata do 15 godini • 0% provizija pri isplata • moænost za refinansirawe na postoeËki krediti 02 2446 000

www.procreditbank.com.mk

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ КА А ЧЕТВРТОК 23.08.2012

БАЛКАН 13

Словенија ќе штеди, ама и ќе бара пари од ЕУ Какво било спасување на Словенија може минимално да влијае на фондовите за спас на еврозоната. Но, вовлекувањето на уште една земја во зоната на самракот може да биде проблем, посочува лондонски „Економист“

С

ловенија наскоро може да се покае што се приклучи кон европската монетарна унија во 2007 година, бидејќи се зголемува загриженоста дека токму оваа земја може да биде следна во низата, по Грција, Ирска, Португалија, Кипар и Шпанија, која ќе побара финансиска помош од Европската унија (ЕУ), анализира британскиот магазин „Економист“ во своето последно издание. „Какво било спасување на Словенија може минимално да влијае на фондовите за спас на еврозоната, но без оглед на тоа, вовлекувањето на уште една земја во зоната на самракот може да претставува проблем“, посочува познатиот лондонски неделник. Според „Економист“, Словенија ќе биде прва поранешна комунистичка земја од еврозоната на која ќе & биде неопходна помош, а уште еднаш симболот на честа за приклучување кон еврозоната ќе претставува знак за понижување. Владата смета дека земјата може да избегне спасување, но „Економист“ напоменува дека тоа е вообичаен рефрен на сите европски лидери кои досега побарале помош од меѓународните кредитори. Слично како во Ирска и во Шпанија, најголемата слабост на Словенија се банките и нивните лоши кредити, кои постојано растат.

Како што странските кредитори ги замрзнуваат фондовите, словенечките банки стануваат зависни од ликвидноста која им ја овозможува Европската централна банка (ЕЦБ). Владата неодамна мораше да инјектира 380 милиони евра (1% од бруто-домашниот производ) во најголемата банка во земјата, Нова Љубљанска банка (НЛБ). Агенцијата за кредитен рејтин Фич предупредува дека Словенија ќе мора да одвои 8% од БДП за да ја задоволи потребата на домашните банки од нов капитал. Ова може да се оствари само ако словенечката влада самостојно привлече фондови од странство, но странските инвеститори не сакаат да инвестираат во земјата поради големиот дефицит (6% од БДП во 2011) и грижите за растечкиот јавен долг.

Словенија веќе нема време за барање решенија „Словенија е уште една жртва на погубната врска меѓу слабите банки и слабите влади, кои ја прават кризата во еврозоната толку нескротлива и повеќе нема време за барање решенија“, се наведува во анализата. Дека Словенија навистина е во криза покажуваат бројките. Јавниот долг на државата во 2007 година изнесуваше 27% од БДП, а денес

NA 19 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

AVTO “VISOKI OKTANI NA MAKEDONSKITE PATIШTA” Vo ovoj specijalen dodatok “Kapital” vi gi pretstavuva najbaranite marki na avtomobili od visoka klasa na makedonskiot pazar.

Koi se najprodavani “delovni avtomobili” vo Makedonija?

Kakvi avtomobili vozat makedonskite menaxeri?

Kolkav del od proda`bata na novi avtomobili otpa|a na ovaa kategorija vozila? [to naj~esto baraat klientite vo ovoj pazaren segment?

Koi se svetskite noviteti vo tehnologijata {to gi pravat avtomobilite poednostavni za koristewe, posigurni i poekonomi~ni?

Koi novi modeli na avtomobili }e bidat prezentirani ovaa esen?

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

Со кои мерки за штедење Јанез Јанша ќе ја спасува Словенија? u Намалување на јавната администрација за 10% и забрана за вработување во јавниот сектор; u Намалување на платите на државните службеници за 5%-10%; u Целосно укинување на привилегиите на поранешните државни службеници; u Намалување на повисоките пензии од 600 евра и социјалната помош; u Воведување данок на луксузни недвижности и возила; u Воведување двегодишен кризен данок за богатите; u Поскапување на цигарите; u Подобрување на бизнисопкружувањето преку олеснителни мекри за малите претпријатија; u Донесување закон за финансиски трансакции, исплата и враќање на долговите; u Мерки за посилен надзор над банките; u Мерки за финансиска поддршка на инвестициите, јакнење на човечките ресурси и енергетска ефикасност за континуиран раст и развој.

6% 48%

од БДП изнесува буџетскиот дефицит на Словенија

од БДП изнесува јавниот долг на Словенија изнесува нешто повеќе од 48%. Словенечките медиуми шпекулираат дека владата оваа есен ќе побара најмалку 1,3 милијарди евра помош од Брисел, иако од владата постојано повторуваат дека буџетот е стабилен. Економистот од Виенскиот институт, Владимир Глигоров, смета дека владата на Јанша во најдобриот случај може да го намали дефицитот на 4,5% од БДП, но препорачува Словенија да побара помош од ЕУ или од Меѓународниот монетарен фонд. Конзервативниот премиер Јанез Јанша неодамна изјави дека Словенија можеби ќе мора да бара помош од ЕУ, и покрај воведените мерки за штедење, но веднаш потоа ја повлече изјавата. Тој се надева дека со воведувањето на мерките за штедење ќе успее да го намали буџетскиот дефицит на 3% до крајот на следната година.

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 свет

Заборавете на БРИК, на сцена стапуваат земјите од МИСТ! Мексико, Индонезија, Јужна Кореја и Турција (скратено МИСТ) имаат потенцијал да го надминат растот на брзорастечките економии од групацијата БРИК (Бразил, Русија, Индија и Кина), смета шефот на инвестицискиот оддел на Голдман Сакс, Џим О’Нил

БРИК

МИСТ

117

65

1,65 милијарди

0,26 милијарди

13,5 илјади млрд $

3,9 илјади млрд $

5.80%

5.60%

Дуинг бизнис индекс Број на жители помеѓу 20 и 50 години Големина на економија Просечен економски раст на БДП (2011)

Пазарите на МИст набрзо ќе ги надминат оние на БРИК

васе Целеска

vase.celeska@kapital.mk

З

а време на големиот инвестициски „бум“ на почетокот од минатата деценија, Џим О’Нил, шефот на инвестициското одделение на американската банка Голдман Сакс, го предложи акронимот БРИК за четирите најголеми нови брзорастечки пазарни економии: Бразил, Русија, Индија и Кина. Тоа се случи во 2001 година, а сега, О’Нил промовира нова четворка - земји чии економии имаат потенцијал да го надминат растот на земјите од БРИК. Тоа се Мексико, Индонезија, Јужна Кореја и Турција (МИСТ). „Сведоци сме на промена на лидерството во светот врз основа на темпото на економскиот раст“, вели Пол Кристофер, главен меѓународен стратег на американската к

о

м е

р

ц

и

ј

банка Велс Фарго. Поради брзиот раст на БРИК, светските инвеститори вложија вкупно 67 милијарди долари во акции на компании од овие земји во периодот 2001-2010 година. Минатата година, пак, поради економската криза и забавувањето на економијата, истите тие инвеститори повлекле 15 милијарди долари од овие четири економии. Таканаречените МИСТ нации се четирите најголеми пазари во фондот Н-11 на Голдман Сакс. Отворен во февруари минатата година за инвестиции во 11 пазари, кои самиот О’Нил ги смета за најбрзорастечки на светот, фондот забележа раст од 12% оваа година, наспроти фондот за инвестирање во БРИКземјите, кој забележа раст од само 1,5%. „Се забележува стабилен прилив на а

л

е

н

о

г л

а

ɂɫɬɪɚɠɭɜɚʃɟɬɨ ɝɨ ɨɛɥɢɤɭɜɚ ɫɨɧɨɬ

˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ʤ̡̛̥̖̬̦̌ ʶ̷̨̣̖ – ˁ̡̨̪̠̖͕ ̡̡̨̌ ̨̨̛̬̦̯̬̐̌̌̚ ̦̌ ʫ̨̡̬̪̭̯̏̌̌ ̴̶̛̛̥̦̖̭̯̠̌̌̌ ͣʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌ ϮϬϭϮ͞ ̨̏ ʺ̡̨̛̖̦̠͕̌̔̌ ̛̬̭̪̹̱̌̏̌ ʶʽʻʶ˄ˀˁ ʯʤ ˁʸʰʶʤ – ˇʽ˃ʽʧˀʤˇʰʵʤ – ˉˀ˃ʫʮ – ˁ˃ˀʰʿ ʯ̌ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛

ʻ̌ ̯̖̥̌ „ʰ̧̨̭̯̬̙̱̖̯̌̏̌ ̛ ̶̨̛̛̦̏̌​̛̯̖ ̛̥ ̨̪̥̌̐̌​̯̌ ̔̌ ̨̐ ̶̛̭̬̯̥̌ ̨̨̥̖̯ ̨̡̨̖̬̪̭̏ ̨̦̖̍ ̨̭ ̛̖̖̣̔̍ ̛̛̣̦​̛“ ϭ͘ ʿ̨̬̌̏ ̦̌ ̸̨̱̖̭̯̏ ̦̌ ̡̨̡̨̦̱̬̭̯ ̛̥̌​̯̌ ̛̭̯̖ ̛̭̯̱̖̦̯̔ ̦̌ ̨̨̡̛̛̪̣̥̭̔̔ ̛̭̯̱̔​̛͕ ̛̛̪̹̦̌̌̚ ̦̌ ̛̛̛̱̦̖̬̯̖̯̯̖̏̚ ̛ ̨̡̛̛̭̯̖̏ ̡̨̛̹̣ ̦̌ ̨̛̛̯̖̬̯̬̠̯̌̌ ̦̌ ˀ̡̛̖̪̱̣̍̌ ʺ̡̨̛̖̦̠̌̔̌͘ Ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̡̛̭̣͕̌ ̴̴̨̨̛̯̬̠͕̐̌̌ ̶̬̯̖̙͕ ̛̭̯̬̪ ̛̛̣ ̶̡̨̛̛̥̦̠̍̌̌ ̨̔ ̛̦̏͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̪̬̭̣̖̖̦̔ ̨̭ ̶̡̨̛̦̦̌̚ ̨̡̪̬̌̌ ̌̚ ̨̪̖̦̯̯̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌͘ ʿ̨̡̬̯̌̌̌ ̨̥̙̖ ̔̌ ̛̖̍̔ ̡̛̭̙̦̌̌̌ ̨̏ ̴̨̬̥̌ ̦̌ ̸̶̛̬̖̖̦͕̌ ̧̪̬̹̖̌̌ ̛̛̣ ̨̛̠̣̔̌̐͘ ϯ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̛̖̍̔ ̨̛̛̬̦̣̖̦͕̐̌ ̨̭ ̛̭̣̖̦ ̛̬̌̚̚ ̛ ̨̡̪̬̌̌ ̛ ̨̪̖̦̯̌ ̡̨̠̌ ̠̌ ̨̡̛̯̭̣̱̏̌ ̨̬̦̯̐̌̌ ̯̖̥̌ ̦̌ ̨̦̯̪̬̖̬̯̌̏̌͘ ϰ͘ ʿ̨̨̡̨̦̖̭̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̭̖ ̨̛̭̯̔̌̏ ̨̏ ̯̬̏̔̌ ;̴̸̡̛̛̌̚Ϳ ̴̨̬̥͕̌ ̦̌ ̡̨̡̛̥̖̦̭̌̔ ̡̛̠͕̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ 5 ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̸̡̨̛̛̭̣̱̏ ̦̌ ̬̖̭̯̌̔̌̌ ̦̌ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏͗̚ ϯ̯̌ ʺ̡̨̡̖̦̭̌̔̌ ʥ̛̬̐̌̔̌ ̍​͕̍ ϭϬϬϬ ˁ̡̨̪̠̖͕ ̨̭ ̡̦̦̌̌̌͗̚ ͣʶ̨̡̦̱̬̭ – ʻ̨̢ ̦̌ ̸̛̛̭̯̬̙̱̌̏̌͘͞ ϱ͘ ʯ̨̖̦̌̔ ̨̭ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯͕̔ ̨̭̯̱̖̦̯̯̔ ̯̬̖̍̌ ̔̌ ̨̛̭̯̔̌̏ ̛ ̡̨̛̪̠̌ ̨̔ ̡̡̛̦̖̭̭̯̱̖̦̯̭̔ͬ̔̌ ̸̡̡̛̬̯͕̌̌ ̡̡̨̌ ̛ ̴̨̯̖̣̖̦ ̌̚ ̨̨̪̦̯̥̹̖̦̌̌ ̡̨̡̦̯̯̌͘ ϲ͘ ʿ̛̛̛̬̭̯̦̯̯̖̐̌ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̬̣̖̦̌̐̔̌̚ ̨̔ ̸̛̯̬̣̖̦̌ ̡̨̛̛̥̭̠̌ ̨̔ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚͘ ʶ̨̛̛̥̭̠̯̌̌ ̢̖ ̨̐ ̶̨̛̖̦ ̸̡̨̛̛̱̥̖̯̦̯ ̡̡̬̯̖̬̌̌ ̛ ̨̡̪̬̯̌̌̌ ̨̹̯ ̠̌ ̪̬̖̦̖̭̱̏̌ ̨̨̡̨̪̦̖̭̯̔͘ ϳ͘ ʿ̶̨̨̛̦̖̭̯̖̔ ̡̨̛ ̦̖ ̛̐ ̨̛̭̪̣̦̱̏̌​̯̌ ̨̛̖̏ ̛̪̬̣̌̏̌ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̴̡̡̛̛̛̛̭̣̱̦̔̏̌̏̌͘ ϴ͘ ˄̨̛̛̦̖̬̯̖̯̯̏̚ ̢̖ ̨̛̖̣̔̔ ̦̬̌̐̌̔̌ ̨̏ ̛̛̭̦̏̌ ̨̔ ϮϬ͘ϬϬϬ ̛̖̦̬̔̌ ̌̚ ̸̨̡̨̛̛̪̖̦̯̍̔ ̨̨̡̪̦̖̭͕̔ ̡̡̨̌ ̛ ̨̔ ̖̭̖̯̔ ̴̶̨̛̛̪̣̦̌ ̌̚ ̱̹̯̖ ̨̦̠̥̦̱̌̐ ̖̭̖̯̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̔͘ ϵ͘ ʿ̶̨̛̛̖̦̯̖̍̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̛̛̬̦̍̌̚ ̶̨̦̠̦̌̔̌ ̨̔ ϮϬ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̛ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̭​̨̨̖̯̦̔̏ ̴̨̛̛̛̦̬̥̬̦̌͘ ʽ̡̬̭̍̏̌ ̦̌ ̛̭̯̖ ̛̦̬̖̦̌̐̌̔ ̖ ̸̨̛̣̦ ̔̌ ̠̌ ̛̪̬̥̯̌ ̦̬̯̌̐̌̔̌̌ ̦̌ ̨̛̣̦̯̐̌̏ ̦̭̯̦̌̌ ̦̌ Ϯϴ ˁ̛̖̪̯̖̥̬̏ ϮϬϭϮ ̨̛̦͕̐̔̌ ̡̨̖̹̯̌̔ ̶̨̨̛̪̦̖̭̯̖̔ ̢̖ ̛̯̍̔̌ ̨̛̛̣̙̖̦̚͘ ǁǁǁ͘ŶŽŬ-ŶĂ-ŝƐƚƌĂnjƵǀĂĐŝ͘ŵŬ ƌĞƐĞĂƌĐŚĞƌƐ͘ŶŝŐŚƚΛƵĂĐƐ͘ĞĚƵ͘ŵŬ

ʻʽʷ ʻʤ ʰˁ˃ˀʤʮ˄ʦʤˋʰ - ʺʤʶʫʪʽʻʰʵʤ

Двојно поголеми за една деценија

Економиите на МИСТ ја дуплираа својата големина во изминатата деценија. Мексико, вториот најголем пазар во Латинска Америка, забележа рекорден извоз на автомобили и автомобилски делови, што му помага да го надмине Бразил во овој сектор, а исто така к

с

ResearchNightMK

& парира и на Кина во побарувачката на суровини. Домашната потрошувачка на Индонезија и инвестициите и помогнаа на оваа земја да ја забрза економијата и да постигне раст од 6,37% во вториот квартал од годинава и тоа на изненадување на економистите кои прогнозираа економски пад. Сепак, фондовите кои инвестираат во земјите од МИСТ не остануваат имуни на грижите околу изненадувачки брзиот раст. Најпривлечни се турскиот и индонезискиот пазар. Инвеститорите до 1 август оваа година инвестирале 104 милиони долари во фондовите кои се фокусираат на Турција, а 123 милиони долари во оние за Индонезија. Нациите од МИСТ секоја посебно учествува со најмалку 1% во глобалниот бруто-домашен производ (БДП), а се очекува нивните удели да растат до крајот на оваа деценија, смета О’Нил.

средства во фондот Н-11 секоја недела“, вели О’Нил. Тој додава дека врз стабилноста и приливот на пари во фондот досега не се забележува влијание од нестабилноста на американскиот пазар и кризата на европските пазари. О’Нил вели дека идејата за формирање на МИСТ ја добил пред две години кога патувал низ Кина и Јужна Кореја. Со популации кои се помлади од САД и Европа и имаат забрзана стапка на економска експанзија, Н-11 нациите се издигнуваат од сенката на БРИК, каде што растот забавува, а инвеститорите ги повлекуваат парите.

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ чеТврТоК 23.08.2012

15

ФЕЉТОН

39

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизнис-советник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнисмагазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

„Доколку некогаш се фатите себеси како размислувате дека самата технологија претставува клуч за успех, сетете се на Виетнам.“

СЕДМО пОГЛавјЕ: ТЕХНОЛОШКИ аКЦЕЛЕРаТОРИ

Лоши резултати само од лошо управување!

Просечните резултати потекнуваат пред с$ од лошото управување, а не од пропустите во технологијата. Можеме да направиме долга листа на компании кои во одреден момент биле технолошки лидери, но не успеале да опстанат и над кои преовладале другите како одлични компании. Листата сама по себе би била фасцинантна, но фактот еден - технологијата, сама по себе, не може да ја претвори компанијата во одлична, ниту да го спречи нејзиното пропаѓање

П

росечните резултати потекнуваат делумно од лошото управување, а не од пропустите во примената на технологијата. Тешкотиите во работењето на компанијата Бетлехем стил имале малку врска со технологијата на миничеличарниците, а многу повеќе од проблематичните односи на работниците, кои потекнуваат од немотивираниот и неефикасен начин на управување. Бетлехем веќе почнала да пропаѓа полека пред Нукор и останатите миничеличарници да заземат значаен дел на пазарот. Поточно, до моментот кога Нукор направила технолошки пробив со континуираното леење на тенки плочи во 1986 година, Бетлехем веќе загубила повеќе од 80% од својата пазарна вредност. Ова не го наведуваме за да кажеме дека технологијата не играла никаква улога во пропаѓањето на Бетлехем: таа навистина играла улога во тој процес, всушност, многу важна улога. Меѓутоа, технологијата била акцелератор на пропаѓањето на Бетлехем, но не и нејзина причина. И кај случајот на Бетлехем имаме ист принцип на дело – технологијата како акцелератор, а не како причина – само што во овој случај тој делува во спротивен правец. И навистина, при анализа на споредбените компании, не најдовме ниту еден пример на неуспех кој примарно би потекнувал од технолошкото заостанување во однос на другите. Р.Џ. Рејнолдс ја загубила својата положба на најдобра тутунска компанија во светот не поради технологијата, туку затоа што менаџментот на РЏР влегол во недисциплинирана диверзификација, и подоцна повлекувал потези „ајде да се збогатат менаџерите на сметка на компанијата“, секако со лоши исходи. А&П била втора по големина во Америка, за потоа да се сведе на безначајна компанија – не поради тоа што заостанувала зад Кругер во технологијата

на скенирање, туку затоа што не била доволно дисциплинирана за да се соочи со суровиот факт дека се променил начинот на кој функционира супермаркетот. Низ историјата на работење, технолошките пионери ретко опстојувале до крај. Виси Калк, на пример, бил првата поголема програма за табеларни пресметки на персоналните компјутери. А каде е Виси Калк денес? Дали познавате некого кој го користи? А што се случило со компанијата која ја направила? Не се споменува. Всушност, таа воопшто и не постои. Виси Калк ја загубила битката со Лотус 123, кој пак ја загубил битката со Ексел. Компанијата Лотус почнала да пропаѓа, а ја спасило тоа што била продадена на ИБМ. Слично на тоа, првите преносливи компјутери потекнале од сега непостоечките компании, како компанијата Озборн компјутерс. Денес најчесто во употреба се компјутерите што ги произведуваат компаниите Дел и Сони. Овој образец, според кој другите (или пак третите или четврти) технолошки следбеници ги надвладуваат пионерите кои воспоставиле одредени технологии, се појавуваат низ целата историја на технолошки и економски промени. ИБМ не била ран лидер во секторот на компјутери. Таа толку многу заостанувала зад компанијата Ремингтон Ренд (која го произведувала УНИВАК, првиот комерцијално успешен компјутер), што луѓето ги нарекувале своите први ИБМ компјутери УНИВАКОТ на ИБМ. Боинг не бил пионер во производството на комерцијални млазњаци. Тоа бил Де Хавиланд, со моделот Комет, кој ја загубил предноста кога еден од првите млазњаци експлодирал при полетување, што не е сосема основа за изградба на бренд. Боинг, кој имал малку побавен и помалку агресивен пристап до пазарот, вложувал во производството на најсигурните и најдоверливите млазњаци и

доминирал на пистите повеќе од три децении. Би можел да продолжам со такви примери во недоглед. Генерал Електрик не била пионер во примената на наизменична струја – тоа била Вестингхаус. Палм компјутинг не била пионер во производството на личен дигитален асистент – тоа била Епл, со својот висококвалитетен модел Њутон. АОЛ не била пионер на интернетзаедницата, тоа биле КомпјуСерв и Продиџи. Можеме да направиме долга листа на компании кои во одреден момент биле технолошки лидери, но кои не успеале да опстанат и над кои преовладале другите како одлични компании. Листата сама по себе би била фасцинантна, но сите тие примери само би го истакнале основниот факт: Технологијата, сама по себе, не може да ја претвори компанијата во одлична, ниту да го спречи нејзиното пропаѓање.

Лекција од историјата

Историјата секогаш одново н$ учи на оваа лекција. Да го разгледаме дебаклот на САД во судирот со Виетнам. САД ја имале технолошки најнапреднатата воена сила која светот дотогаш ја видел. Супер млазни ловци. Хеликоптери вооружени тврдини. Напредно оружје. Компјутери. Напредни комуникации. Километри граници со високо технолошки сензори. Меѓутоа, потпирањето на технологиите создало лажно чувство на неранливост. Американците не биле сиромашни во технологијата, туку во едноставниот и кохерентен концепт на таа војна, на која потоа би ја врзале наведената технологија. Талкале напред и назад низ цел еден куп неефикасни стратегии, никогаш не успевајќи да ја пронајдат онаа вистинската. Во меѓувреме, технолошки инфериорните Северновиетнамски воени сили се фокусирале на едноставниот и кохерентен концепт – исцрпувачко герилско војување, насочено на методично уништување на поддршката од американската јавност. Северновиетнамците користеле многу малку технологија, како пушката „АК47“ (која се покажала многу подобра и поедноставна за одржување на терен од комплицираната „М16“), што било директно поврзано со тој едноставен концепт. И на крајот, како што е познато, САД – покрај сета таа своја технолошка софистицираност – не успеаја во Виетнам. Доколку некогаш се фатите себеси како размислувате дека самата технологија претставува клуч за успех, сетете се на Виетнам. И навистина, потпирањето на технологијата, без доволно размислување, всушност е мана, а не предност. Точно дека технологијата, кога се користи правилно – и се поврзе со едноставен, видлив и кохерентен концепт чии корени се во суштинското разбирање – претставува значаен извор на забрзување на замаецот во вистинскиот правец. Но, кога се употребува погрешно – и лесно се сфаќа како волшебно решение, без подлабоко разбирање на нејзините врски со едноставниот и кохерентен концепт – технологијата може да го забрза вашето сопствено пропаѓање.

(Продолжува) Во утрешниот број: Започнува осмото поглавје – Замаецот и маѓепсаниот круг. Книгата „Од добри до одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три во ГТЦ, Скопје.

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с