586-31.08.2012

петок. 31 август 2012 (weekend издание) пет. max. 350 C min. 160 C

саб. max. 340 C min. 150 C

нед. max. 340 C min. 150 C

МБИ 10

1.844,28

-0,11% %

Извор: Македонска Берза

МБИД

1.765,38

+0,30% %

ОМБ

118,81

+0,08% %

ЕМУ

€

61,50

САД

$

49,02

Курсна листа на Народна банка на Македонија

За какво отворено македонско прашање прозборе Груевски во Канада? 7 ИСТОРИЧАРИТЕ ДО ВЛАДАТА: Не смее да се менува историјата во учебниците без широки јавни дебати! 4-5

МНР не размислува за затворање на амбасади – ги остава да кубурат со пари и кадар! 6

Зголемен интересот за техничките факултети во Скопје 10

Дали Актор ќе ангажира македонски или грчки градежни фирми за автопатот Демир Капија-Смоквица? 11 www.kapital.mk

број 586 | година 3 | цена 20 ден. | тел. тел 3 298 110 | факс. 3 298 111

...само идејата е капитал, с$ друго е пари...

член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP

Ќе извади ли криминал тајниот извештај за словенечките банки? 13

АНТИКРИЗНИ МЕРКИ ЗА МЕТАЛУРГИЈАТА! КОМПАНИИТЕ ОЧЕКУВААТ ПОЗИТИВНИ ЕФЕКТИ 2-3 С Р СТР.

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

ИЗЈАВА НА ДЕНОТ

> коментар > анализа > победник и губитник > бројка > лидери > не им беше денот

“ АбДИлАќИм АДЕмИ

www.kapital.mk

министер за животна средина

петок 31/08/2012

КОмЕНТАР

Александра Спасевска aleksandra.spasevska@kapital.mk

Што му треба на земјоделството?

О

крупнување на земјоделското земјиште, договори за соработка меѓу земјоделците и преработувачките капацитети, планско и организирано производство и формирање реални цени на земјоделските производи. Да се утврдат потребите на преработувачките капацитети и извозните потенцијали и врз база на тие информации да се планира производството. Да се преиспитаат досегашните ефекти од финансиската поддршка во земјоделството којашто Владата ја даваше во изминатите шест години и врз база на овие информации да се делат субвенциите во иднина. Ова се клучните реформи што треба да се случат во аграрот за да се решат клучните проблеми кои го десеткуваа домашното земјоделско производство и го преплавија домашниот пазар со увозна храна. Оваа задача му стои на новоформираниот Совет за развој на земјоделството и руралниот развој. По години поразителна аграрна политика, Министерството за земјоделство конечно формираше совет, во кој членуваат сите земјоделски здруженија, институции, преработувачки капацитети. Конечно ќе се слушне гласот на земјоделците и на преработувачите. Според планот на работа, треба да се креира нова петгодишна национална програма за финансирање во земјоделството. Земјоделците ќе треба да предлагаат модел за субвенционирање според реалните потреби. Ова е можност да се стави ред во неорганизираниот пазар и во неконтролираното исплаќање на субвенциите. Иако и Владата досега неколкупати ги призна проблемите, наместо да донесе конкретни мерки и промени во моделот на субвенционирање, продолжи по старо. Затоа, иако секоја година се зголемуваат сумите кои Владата ги исплаќа за развој на аграрот, увозот на храна континуирано расте. Од друга страна, цените на земјоделските производи се с$ пониски, а трошоците за производство с$ поголеми. На тој начин опаѓа земјоделското производство и сточниот фонд. Иако на формирањето на Советот за развој на земјоделството можеби се гледа како на задоцнета мерка, сепак, ќе има ефекти ако се поправат грешките и се променат насоките, кои ќе придонесат за развој на земјоделството.

За неплатена фирмарина лани биле блокирани 25.000 фирми

> бРОЈКА

Владата и коалицијата функционираат во полн состав. Нема никаков застој. Како што гледате имаме и редовни седници на комисии, на Влада и редовни активности на сите министерства, така што мојата констатација е дека Владата функционира во полн состав и коалицијата функционира исто така.

“

2 НАВИГАТОР

WWW.KAPITAL.MK

31

М

инатата година по основ на неплатена фирмарина биле блокирани 25.000 мали фирми, а во услови на криза, годинава град Скопје планира да прибере околу 4,5 милиони евра приход од фирмарина, вели Александар Наумоски, член на советот на град Скопје од СДСМ. На советнички прашања Наумоски тврдеше дека градот наместо да се грижи за локалниот економски развој, ја поддржува Владата и не го прифаќа предлогот на советничката група на СДСМ комуналната такса да биде замрзната и да не се наплатува во наредните две години. Наумоски обвини и дека во услови на криза, градот наплаќа фирмарина на фирми кои дури и не се под надлежност на градот и дека биле прибирани пари од фирми кои уште пред многу години биле избришани од Централниот регистар.

километар од пругата КумановоБељаковце ќе се реконструираат со пари од Европската банка за обнова и развој, која објави повик за изразување интерес од компаниите. Повикот ќе трае до 27 септември. За реконструкција на овој дел од железничката пруга што треба да ја поврзе Македонија со Бугарија се обезбедени 46,4 милиони евра од ЕБРД. Се очекува работите на терен да почнат во првиот квартал од 2013 година.

Антикризни мерки за металургијата! Компаниите очекуваат позитивни ефекти

Нов пакет антикризни мерки само за компаниите од металургијата донесе Владата за да се спречи продлабочување на кризата во овој сектор. Прифатени се поголем дел од барањата на металуршките компании. За менаџерите на компаниите од овој сектор ова е одлична вест! Ефектите сепак ќе зависат и од развојот на кризата во Европа, односно од нарачките од странство Александар Јанев

Н

aleksandar.janev@kapital.mk

ов пакет антикризни мерки само за компаниите од металургијата донесе Владата за да се спречи продлабочување на кризата во овој сектор. Прифатени се поголем дел од барањата на металуршките компании. Од вкупно 100 милиони евра од кредитната линија на ЕИБ, 30 милиони евра ќе бидат приоритетно наменети за реализација на бизнис-плановите на компаниите од овој сектор. Од Владата информираат дека оваа мерка е одобрена и од Македонската банка за поддршка на развојот (МБПР) и од

комерцијалните банки, кои се партнери во овој процес, што значи дека компаниите веќе можат да поднесат бизнис-проекти кои треба да бидат финансирани. Освен тоа, Владата одлучи да се пролонгира рокот за добивање интегрирана еколошка дозвола. Претходниот рок, до април 2014 година, до кога требаше да се добие дозволата, за што компаниите ќе мораа да обезбедат големи суми, ќе биде продолжен со соодветна процедура. Компаниите ќе треба да поднесат поединечни барања до Министерството за животна средина за пролонгирање на процедурата, но не подоцна од 2019 година. Од Владата велат дека со

пролонгирањето нема да се создаде опасност од загадување на средината со нови емисии, а компаниите ќе заштедат пари. Како дел од овој пакет антикризни мерки, Владата најави дека ќе се интензивираат активностите во насока на решавање на сопственоста на земјиштето на компаниите во кругот на поранешна Железарница, Скопје. Во однос на користењето на струјата како инпут во производството, Владата во соработка со МЕПСО и ЕЛЕМ најави дека ќе започне процес на консултации и договарања со металуршките компании за формирање балансни групи со цел повеќе учесници на пазарот по сопствено убедување да се здружат во балансни групи, за да се намалат трошоците од евентуалните отстапувања на часовно ниво. „Со балансните групи ќе се постигне поголема дисциплина во планирањето на производството и потрошувачката на електричната енергија и позитивно ќе се влијае врз доверливото, сигурно и економично работење на електроенергетскиот систем на земјата, што ќе придонесе и за поекономично работење на компаниите. Исто така, Министерството за економија се задолжи да направи анализа на потребата од формирање берза за електрична енергија“, изјави владиниот портпарол Александар Ѓорѓиев.

РЕГИОНАЛНИ ПАРТНЕРИ НА КАПИТАЛ

Првиот број на дневниот весник Капитал се појави на 17 март 2010 телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 e-mail: kontakt@kapital.com.mk

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Вељко Влаховиќ бр 11, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.commk

Издава: KAPITAL MEDIA GROUP доо Скопје, компанијата е формирана во 1999 година, кога е издаден првиот број на магазинот Капитал ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, 1000 Скопје, п.фах: 503, Република Македонија

ПРЕТПЛАТА НА ДНЕВНИОТ ВЕСНИК КАПИТАЛ И НА МАГАЗИНОТ КАПИТАЛ Сања Савовска: ++ 389 2 3298 110/ лок:104 pretplata@kapital.com.mk

ДИРЕКТОР И ГЛАВЕН УРЕДНИК: Љупчо Зиков

РЕКЛАМА И ОГЛАСИ: Александра Стојменова: ++389 2 3298 110/ лок:103; marketing@kapital.com.mk; aleksandra@kapital.com.mk

ИЗВРШЕН ДИРЕКТОР (МАРКЕТИНГ И ФИНАНСИИ) Гордана Михајловска ГРАФИЧКИ И ИТ ДИРЕКТОР Николај Томашевски OFFICE MANAGER И ФИНАНСИИ Александра Николова: ++389 2 3298 110/ лок:101 nikolova@kapital.com.mk

СПЕЦИЈАЛНИ ПРИЛОЗИ: Гордана Михајловска ++389 2 3298 110/ лок:202; prilozi@kapital.com.mk

ОДГОВОРЕН УРЕДНИК Спасијка Јованова

ОВЛАСТЕН ПРАВЕН ЗАСТАПНИК: “Адвокатско друштво ДЕ ЛЕГЕ”

ПОМОШНИЦИ НА ОДГОВОРНИОТ УРЕДНИК Катерина Синадиновска (политика) Катерина Попоска (економија)

Печати: Графички Центар Скопје Според мислењето на Министерството за култура за дневниот весник “Капитал” се плаќа повластена даночна стапка. Текстовите и фотографиите не се враќаат. Сите објавени текстови, фотографии и друга графичка опрема се авторски заштитетни и можат да бидат преобјавени, или на друг начин користени само со дозвола на издавачот. Даночен број: МК 4030999366644; Жиро сметки: Еуростандард банка: 370011100019555

УРЕДНИЦИ Александар Јанев, Петре Димитров Александра Спасевска ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА СПЕЦИЈАЛНИ ДОДАТОЦИ Верица Јорданова ОДГОВОРЕН УРЕДНИК НА WWW.KAPITAL.MK Александар Јанчески

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

3

Советниците во Град Скопје гласале неважечки Генерален урбанистички план

> бРОЈКА

2

денари повисока цена од ланската ќе се откупува годишната реколта на грозје, најави вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски. Според него, „смедеревката“ ќе се откупува по цена од 10 денари за килограм, а грозјето „вранец“ за 12 денари за килограм. Овие цени ќе важат доколку лозарите сами го доставуваат грозјето до откупните центри. Според него, Владата разработува механизам дополнителниот трошок кој се создава поради транспортот од откупните пунктови до самата винарница кои досега паѓаа на товар на лозарите да се покрие и да добијат дополнителни средства.

Н

ацрт-верзијата на Генералниот урбанистички план (ГУП), каква што е усвоена, е неприменлив и незаконски документ оти не е изработен во форма која може да послужи понатаму за изработка на урбанистичките планови. Со вакво обвинување на советнички прашања во Град Скопје излезе советничката од СДСМ, Софија Куновска. Таа тврди дека верзијата на ГУП, која советниците неодамна ја гласале, е различна од таа објавена на интернет-страницата на Град Скопје и од верзијата врз која ревизија вршела Агенцијата за просторно планирање. „Дента кога ние ја усвоивме нацрт-верзијата било сработено едно, после тоа се доработува истата верзија, па се прикажува заедно со доработеното

> бРОЈКА

и затоа ние имаме различни верзии. Тоа законски е апсолутно скандалозно оти нацрт ГУП мора да биде документ кој е донесен на Совет на Град Скопје и како таков да се испечати, па да се објави во Службен весник. Тој документ потоа оди на стручна расправа и на ревизија во Агенцијата за просторно планирање“, вели Куновска. Таа тврди дека градоначалникот Коце Трајановски намерно ја избрзал постапката за Генералниот урбанистички план да се донесе во негов мандат. Трајановски го призна пропустот, тврдејќи дека најверојатно е направен од страна на Агенцијата за просторно планирање. Советничката Куновска побара нацрт-верзијата на ГУП да се повлече и уште еднаш да се гласа од советниците.

лидери

1,9

милиони евра вреден договор потпишаа ЕЛЕМ и консултантската куќа Аксиона инхениериа од Шпанија во конзорциум со АВЦ Консалтинг од Македонија за проектирање и надзор на проектот Луково Поле. Ангажирањето на консултантот за проектирање и надзор е последниот чекор пред започнување на градежните работи на браната Луково Поле, која треба да биде готова до крајот на 2016 година, а ќе чини 62 милиони евра.

победник и губитник ПОбЕДНИК

+

ПОл РАЈАН

О

д Конгресот сака да се пресели во Белата куќа, како потпретседател од Републиканската партија, а шансите ги гледа во политиките за создавање работни места и регулаторна реформа

Владини мерки за металуршките компании • 30 милиони евра од кредитната линија од ЕИб само за компаниите од металургијата; • Пролонгирање на рокот за добивање интегрирана еколошка дозвола; • Решавање на сопственоста на земјиштето на компаниите во кругот на поранешна Железарница; • Формирање балансни групи за да се намалат трошоците за електрична енергија; • модернизирање на железничката инфраструктура и возниот парк. Владата се обврза интензивно да работи на модернизирање на железничката инфраструктура и возниот парк, со што ќе се олесни транспортот на стоки со желензичкиот сообраќај. „Со овие мерки очекуваме да се даде определена поддршка на металуршката индустрија, чија цел е функционирање на компаниите во овој период на европска криза и спречување на масовното отпуштање работници, како што тоа се случува во европските земји. Владата и во идниот период ќе го продолжи дијалогот и конструктивната соработка со претставниците на оваа индустрија, во насока на разгледување дополнителни решенија и можности кои значат нови мерки од интерес за дејноста“, истакна Ѓорѓиев. Од металуршките компании коментираат дека ова е одлична вест за нив, бидејќи се прифатени поголем дел од нивните барања, со што се очекува ударот од кризата да се амортизира. „Сите мерки што ги објави Владата имаат клучно значење за подобрување на работењето на компаниите од овој сектор. Веќе подолго време ние тоа го баравме и задоволни сме што наидовме на разбирање. Овие мерки значително ќе ги ублажат последиците од кризата, меѓутоа, ефектот ќе зависи и од развојот на настаните во Европа, односно дали нарачките

ќе се зголемуваат или и понатаму ќе паѓаат“, изјави за „Капитал“, Александар Панов, генерален директор на Макстил. Владините мерки за металургијата доаѓаат во време кога менаџерите на овие компании се соочуваат со сериозни проблеми и дополнително очекуваат состојбата да се влошува. Според проценките на металурзите, намалувањето на побарувачката за нивните производи до крајот на годината може да достигне и 50%. Најголемиот дел од металопреработувачките компании во земјава во првите шест месеци од годинава бележат значителен пад на приходите од продажба. Повеќето од нив работеа со загуба во првото полугодие, споредено со истиот период лани. Металопреработувачката индустрија само во јули годинава падна за 23,6%. Во првите седум месеци, пак, производството на метали падна за 9% во споредба со истиот период лани. Пад на приходите од 18% во првите шест месеци од годинава бележи РЖ Институт. Оперативните приходи на компанијата во првото полугодие изнесуваат 2,7 милиони евра, наспроти 3,3 милиони остварени во истиот период лани. Ако се анализираат приходите од продажба, компанијата бележи пад и на приходите од домашниот пазар за 17% и на странските пазари за 39%. Рудници и железарница

АНГЕлА мЕРКЕл

Н

а првиот ден од својата посета на Пекинг германскиот канцелар ја убеди Кина да купи авиони „А320“ од европската групација Ербас во вредност од 3,5 милијарди долари

не им беше денот институт ги заврши првите шест месеци од годинава со загуба од безмалку 15 милиони евра. Од компанијата велат дека падот на приходите годинава се должи на намалувањето на призводството. Раст на оперативните приходи од 8% во првите шест месеци од годинава бележи фабриката за заварени цевки и профили 11 Октомври од Куманово, од 6,5 милиони евра лани на 7,1 милион евра годинава. Компанијата бележи раст на приходите од продажба на странски пазари од 13% (од 4,9 милиони на 5,5 милиони евра). ФЗЦ 11 Октомври првото полугодие го заврши со негатива од 3,5 милиони евра. Загубата на компанијата за истиот период лани изнесуваше 1,3 милиони евра. Најголемата челичарница во земјава, Макстил, во првото полугодие има приходи од 46,7 милиони евра, кои се помали за 15% во споредба со истиот период лани. Пад на приходите од продажба има и на домашниот и на странските пазари. Макстил оствари добивка од 3.317 евра, наспроти загубата од 25.000 евра за истиот период лани. Металургијата е еден од главните столбови на домашната економија – компаниите од овој сектор учествуваат со 35% во вкупниот извоз на земјава, вработуваат 17% од сите работници во индустријата и придонесуваат со 8% во создавањето на БДП.

ДИмИТАР ПЕТРОВ

O

позициската СДСМ, сепак, поднесе барање за интерпелација на Регулаторната комисија за енергетика, со кое укажува на недовербата што ја ужива ова тело во јавноста

Конечно добра вест за бизнисот од Универзитетот Свети Кирил и Методиј. Порасна бројот на студенти што годинава се запишаа на техничките факултети. Со оваа вест ректорот Велимир Стојковски и деканите на техничките факултети дадоа искра ВЕлИмИР надеж кај компаниите СТОЈКОВСКИ дека во иднина може да се надеваат на задоволителен број и на квалитетни стручни кадри. Токму тоа го бара пазарот на труд. Затоа и менаџерите покажаа подготвеност да им помогнат на факултетите да привлечат што поголем број студенти, за кои обезбедија доста стипендии. Ова го искористија самите факултети. Сега им останува на факултетите да продуцираат стручни и квалитетни кадри, за кои секогаш има потреба во земјава. Ако се суди според првичните впечатоци на ректорот и на деканите врз основа на резултатите од приемниот испит, може да се очекува квалитетна понуда на пазарот на труд.

_

ГУбИТНИК На министерот за правда, Блерим Беџети, кој остава впечаток дека не му се брза кога се во прашање работите од неговиот ресор, се чини дека сепак најмалку е загрижен за судбината на реформата на изборното законодавство. Измените на Изборниот законик кои веќе требаше да бидат блЕРИм завршени - шест месеци пред наредните (локални) бЕџЕТИ избори кои се во март, с$ уште се далеку од собраниската процедура, а камо ли од конечно усвојување. На Беџети добро му дојде тоа што повеќе од еден месец го чекаше одговорот од ОБСЕ – организацијата по чии препораки се прават изборните реформи, за тоа дали работната група во која главен збор има токму Министерството за правда квалитетно ги имплементирала одредниците поставени од меѓународните експерти. Беџети мирно, како воопшто да не се доцни, образложи дека мислењето на ОБСЕ/ОДИХР и на Венецијанската комисија ќе биде разгледано.

мисла на денот

ВИКРАм ПАНДИТ

A

мериканската банкарска групација Ситигруп ќе мора да им исплати 590 милиони долари отштета на акционери затоа што раководни лица лажеле за растечките проблеми на банката

Луѓето не ги избираат нивните кариери, тие се заробени од нив.

Џон Дос Пасос

американски новелист и актер

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

4

WWW.KAPITAL.MK

навигатор график на денот...

фото на денот...

Паѓа вработеноста во бизнис-секторот 1 квартал 2011

1 квартал 2010

99,873

100,000

94,491

90,569

123,387

133,081

127,830

118,837

120,000

109,588

140,000

109,222

1 квартал 2012

10,651

7,894

8,072

35,144

30,110

26,729

26,693

17,917

20,000

24,972

40,000

39,515

31,584

60,000

35,873

80,000

0 Земјпделствп

П

Прерабптувачка индустрија

Тргпвија

Градежништвп

Хптели и рестпрани

Трансппрт и складираое

Финансии и псигуруваое

одатоците од државниот завод за статистика покажуваат дека економската криза го намали бројот на вработени во реалниот сектор. раст на бројот на вработени има само кај хотелите и рестораните и во делови од преработувачката индустрија.

светот низ медиумите...

The Boston Globe

Пол рајан е кандидат за потпретседател на С Сад од републиканската партија. Бостонскиот весник прави профил на можниот иден заменик на Мит ромни, и на неговите заложби за промени во економската и надворешната политика.

lll

The Wall Street Journal Europe

П

араолимписките игри во Лондон повторно се во фокусот на случувањата во оваа метропола 20 дена по завршувањето на Олимписките игри. На Параолимписките игри настапуваат 4.200 спортисти од 165 држави, кои ќе се натпреваруваат во 20 дисциплини.

ИсторИчарИте до

Не смее да се менува ис учебниците без широки

несвојствено европската редакција на најпознатиот американски бизнис-весник на насловната страница ја има веста за потврдената затворска казна на Јулија тимошенко. Поранешната украинска премиерка е миленик на западната новинарска фела како докажан противник на влијанието на „Путинова русија“.

lll

Jornal do Comercio

Бразилските бизнисмени бараат поповолни кредити и пониски каматни стапки за истите. иако Бразил е една од земјите со најбрз економски раст во светот, нивната бизнис-заедница смета дека лесната достапност до средства за обрт е клучна за опстанокот на бизнисот.

lll

Poslovni Dnevnik

Претседателот на управниот одбор на вартекс, Зоран косчец, јавно проговори за институционалниот притисок кој се врши врз најголемата хрватска текстилна индустрија. косчец најави и оставка доколку на компанијата не & се даде простор нормално да стопанисува.

lll

www.kapital.mk НАЈЧИТАНО НА WEB...

1

Со нова стратегија Владата ќе се бори против масовното иселување

2 3

Дојде циркусот во нашиот мал град

4

ГРАФИК НА ДЕНОТ: Нето-платите во јуни помали за 2,2%

Полицијата ќе се вози во „сеат алтеа“, Порше обвинува за спорен тендер!

Историчарите се против какви било интервенции во учебниците без претходно надминување на разликите на највисоко научно ниво. Јавноста е за помирување, но не на сметка на научната вистина дејан азески

И

dejan.azeski@kapital.mk

сторијата е наука исто како и Физиката и биологијата, која се темели на факти и не трпи интервенции. Со ваков дециден ставот реагираат македонските историски авторитети по најавата на Министерството за образование дека во соработка со Европската унија ќе се врши ревизија на учебниците по историја за средно и за за основно образование и ќе се менува нивната содржина за да се подобреле меѓуетничките односи. Според историчарите, овој процес мора да се изведе мошне внимателно и во никој случај да не се дозволи науката да се претвори во роб

на дневната политика. Академик Блаже Ристевски смета дека станува збор за паушална најава за проект, која од научен аспект делува несериозно. „Имаме дијаметрално спротивна историја, конкретно со Албанците и тоа во никој случај нема да се засени со промена на наставната програма. Историјата како наука, односно историските факти на кои се темели не трпат никакви надворешни интервенции. Прво треба да се седне и со години да се истражува и да се преговара на највисоко ниво за барем минимално да се усогласат некои одредени ставови, а не да се најавува промена на наставната програма врз база на сугестии на обична комисија“, дециден е Ристевски. Заменик-министерот Незири целиот проект го

Западноевропски пример на историско помирување

Е

ден од главните аргументи на завчерашната дебата „Клуч за отклучување на минатото. Образованието по историја во Македонија: Денешни анализи, сугестии за иднината“ беше дека тоа што се бара ревизија на историјата во насока на помирување не е измислување топла вода, туку копија на француско–германскиот и на американско-англискиот модел. Стојан Андов, поранешен дипломат и политичар, го потврдува овој факт и вели дека не ќе биде прв пат историјата да се прилагодува во интерес на мирот, но дека

образложи со заклучокот дека токму учебниците прават меѓуетнички раздор.

дури и во вакви состојби важат одредени правила. „Иако имаа спротивна историја, сојузништвото во Првата и во Втората светска војна ги натера Англија и САД, односно нивните историски авторитети од аспект на неутрален поглед на работите да напишат една заедничка непристрасна и објективна историја. Инаку, и ден-денес децата во Англија, Војната за независност на САД ја учат како загуба на територија, а децата во САД како национално освестување и слобода и тоа се дел од фактите кои не можат да се менуваат“, вели Андов. Според Министерството за образование, дури 95% од содржината во нашите

МБИ10

3.000

WWW.KAPITAL.MK

2.800 2.600

60 Секунди Брифинг

2.400

ПроЦенки...

3 факти За...

125 27,5%

33

милиони евра изнесува вредноста на потрошените градежни материјали и енергија лани од страна на градежните компании

е повисока вредноста на потрошените градежни материјали и енергија лани во однос на 2010 година

милиони евра изнесува вредноста на потрошените материјали за врзување, како ставка со најголемо учество во вкупната вредност на потрошени градежни материјали

владиМир ПешевСки

вицепремиер за економски прашања

извозот на вино ќе продолжи да расте во следните години

О

чекувам позитивниот тренд од изминатите години, кај извозот на вино да биде запазен, и да продолжи и во следните години, смета вицепремиерот за економски прашања, Владимир Пешевски. Според него, минатата година Македонија имала рекорден извоз на вино од околу 968 илјади хектолитри што е зголемување за 38% во однос на количините од 2010 година.

о Владата:

сторијата во јавни дебати! Блаже риСтевСки

академик

Прво треба да се седне и со години да се преговара на највисоко ниво за барем минимално да се усогласат некои одредени ставови, а не да се најавува промена на наставната програма врз база на сугестии на обична комисија. учебници била посветена на македонската националност, а само 5% на албанската. Универзитетскиот професор по историја Александар Атанасовски смета дека нема ништо спорно да се изучува историја на Албанците и тоа е пожелно, но научно е погрешно да се меша историјата на Албанците во Македонија со националната историја на Република Албанија. „Ние не пишуваме историја на етничките Македонци, туку пишуваме историја на подрачјето на Македонија. Значи, историјата на Албанците кои живеаат на ова подрачје треба да се изучува во македонска историја, а историјата на подрачјето на Република Албанија во балканска историја. Ние сакаме тоа да го измешаме и на тој начин ќе го изгубиме кредибилитетот на науката без никаква потреба“, вели Атанасовски. Надвор од научната фела мислењата по ова прашање се пофлексибилни. Политичките аналитичари велат дека ни треба историја базирана на факти, но и дека не смееме да бидеме заложник на дел погрешни толкувања на минатото. Алберт Муслиу, политички аналитичар, смета дека историјата самата по себе не е толку статична и неменлива наука, иако треба да се води предвид за одредени приниципи.

тоП веСти...

60

години слави битолската млекарница. По тој повод, ИМБ Млекара Битола го промовира новиот јогурт „бимилк класик“ со традиционален кисел вкус.

2

фирми, ЈКП Тетово и Хенкел интернационал, се казнети за несоодветно третирање отпад. Јавното комунално претпријатие Тетово заработи глоба од 10.000 евра, а компанијата Хенкел интернационал е казнета со 2.400 евра.

СтоЈан андов

поранешен спикер и дипломат

И ден-денес децата во англија, Војната за независност на сад ја учат како загуба на територија, а децата во сад како национално освестување и слобода и тоа се дел од фактите кои не можат да се менуваат“, вели андов.

Зоран ЈовановСки

потпретседател на СДСМ

владата да прекине со активности што го слабеат денарот алекСандар атанаСовСки

професор по историја

Мора да се направи дистинкција - историјата на албанците кои живеат на ова подрачје треба да се изучува во македонска историја, а историјата на подрачјето на република албанија во балканска историја. „Сметам дека има потреба од одредени принципиелни корекции токму поради тоа што станува збор за историографија врз која многу пати е непринципиелно интервенирано во минатото. Значи, се соочуваме со предизвик да не ја повторуваме грешката од 1945 година и да пишуваме морално-политички подобна историја под пластот на бретството и единството. Сега мора да напишеме принципиелна историја која неминовно ќе си донесе толеранција и подобри меѓуетнички односи“, вели Муслиу.

З

а да биде денарот стабилен, мора да имаме одржлива позиција во економските односи со странство и задоволително ниво на девизни резерви. Притоа, не е прашање колкави се девизните резерви денес, туку што ќе се случи кога ќе треба да вратиме долг кон странство од повеќе од една милијарда евра, кој ќе достаса во 2015-2017 година, изјави потпретседателот на СДСМ, Зоран Јовановски, кој категорично порача дека тој и СДСМ се за стабилен девизен курс. „Ја повикуваме владата на ВМРО-ДПМНЕ да престане со своите активности што го слабеат денарот. СДСМ, кој укажува на ризиците, не се залага за промена на девизниот курс на денарот. Ама ако продолжи недомаќинското однесување на Владата и предизвика девалвација на денарот, тогаш одговорноста ќе биде исклучиво на ВМРО-ДПМНЕ“, истакна Јовановски.

канадски компании заинтересирани за бизнис во Македонија

К

2.200 2.000

1.800 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12 08/12

БерЗа МБи 10 3.000

омпании од автомобилската и од градежната индустрија од Канада се заинтересирани за инвестирање во Македонија. Станува збор за мултинационални компании кои сакаат да го прошират бизнисот во Европа, соопшти министерот за привлекување странски инвестиции, Бил Павлески, кој е дел од владината делегација, предводена од премиерот Никола Груевски, која е во посета на Канада и на САД. „Има доста голем интерес од канадските компании кои сакаат да го шират својот бизнис во европскиот континент и бараат поволни локации како Македонија, која нуди многу поволни бизнис фискални бенефиции за правење бизнис. Еден од секторите што беа покриени во оваа сфера беше производството. Имаше доста компании од автомобилските асоцијации на Канада и на Торонто. Мултинационални компании коишто работат во Европа беа многу заинтересирани за можностите што ги нуди Македонија во однос на инвестирање и нормално, ќе има состаноци за да им се претстават подеталните можности за правење бизнис во земјава“, изјави Павлески. Пред канадските бизнисмени Владата ги претстави можностите за инвестирање и во рударството и во инфраструктурата. Според Павлески, со некои компании во оваа сфера подетално ќе се дискутира во иднина. Премиерот Никола Груевски во интервју за канадската телевизија Бизнис њуз нетворк (Business News Network) во Торонто порача дека Македонија нуди најниски трошоци за водење бизнис, а со договорите за слободна трговија со сите земји од Европа обезбедува пазар од 660 милиони жители.

2.800

Земјоделците ќе предлагаат мерки за промена на моделот за субвенционирање

13.000

П

отсекторски групи од сите земјоделски гранки ќе предлагаат мерки за промена на моделот на субвенционирање. Предлозите од земјоделците и од земјоделските компании ќе бидат доставени до Министерството за земјоделство, кое ќе ги имплементира во Националната програма за земјоделство и рурален развој за наредните пет години и потоа ќе ја предложи на Владата. Ова е мерката којашто ја разгледуваше Советот за земјоделство и рурален развој на првиот основачки состанок. Како што информираше министерот за земјоделство, шумарство и водостопанство, Љупчо Димовски, Советот е составен од 19 членови коишто ги претставуваат земјоделските здруженија, асоцијации, совети, како и претставници од преработувачката индустрија, винарскиот сектор и од науката. На Советот, кој ќе се одржува еднаш месечно, ќе се отвораат сите прашања коишто ги засегаат земјоделците, политиката за земјоделското земјиште, сертифицираниот семенски материјал, сточниот фонд, субвенциите во делот на овчарството, наводнувањето, работењето на Агенцијата за поттикнување на земјоделскиот и рурален развој и слично. Претставниците на земјоделските здруженија, сојузи и асоцијации оценија дека Советот е ретка можност директно да учествуваат во креирањето на земјоделските политики со изнесување на проблемите и давање предлози за нивно решавање. „Со ова се отвара можност сите ние да го кажеме своето мислење на кој начин и со кои мерки може да дојде до развој на земјоделството. Ова е ретка пригода и ние земјоделците да учествуваме во креирањето на земјоделската политика. На овој прв состанок сите дадовме свое мислење и свое видување, а подетални предлози ќе се формираат од страна на потсекторските групи, кои ќе бидат доставени до Министерството во писмена форма“, истакна Ефтим Шаклев од Асоцијацијата на земјоделци.

2.600 2.400 2.200 2.000 1.800

07/10

МБИ 10

10/10

02/11

05/11

09/11

01/12

1.844,28 Max. Min.

2010/2012 2010/2012

2.827,62 1.847,52

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Македонската берза оствари Скопски пазар АД промет од 89.828,73 евра што на дневно ниво е раст МБИ 10 3.836,00 од 3,41% во споредба со претходниот трговски ден. +111,00 +2,98% Прометот од тргување со 1.844,28 обврзници се намали од 2010/2012 Max. 2.827,62 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК системска 84,46%. МБИ 10 Се склучи иMin. 2010/2012 1.847,52 блок-трансакција, 34.066 Топлификација обични акции на Трготекстил НАЈГОЛЕМ 1.844,28 2.100,00 по цена одДОБИТНИК 101,00 денари за Скопски пазар АД една акција, што претставува 2010/2012 Max. 2.827,62 МБИ 10 -31,00 -1,45% 4,87% од основната Min. главнина 2010/2012 1.847,52 МБИ 10 3.836,00 МБИ 10 на друштвото. Вкупната МБИ 10 1.844,28 вредност на трансакцијата е +111,00 +2,98% НАЈГОЛЕМ DOW JONES ДОБИТНИК 1.844,28 55.945 евра.

2010/2012 1.844,28 Скопски пазар АД Max. 2.827,62

1.844,28 3.836,00

Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИКMax. Min. 2010/2012 Max. 2010/2012 Min. Топлификација 2010/2012 ДОБИТНИКMin. НАЈГОЛЕМ

1.847,52 2.827,62 2.827,62 1.847,52 2.827,62 1.847,52 1.847,52

+111,00

+2,98%

2.100,00 3.836,00 3.836,00 3.836,00 3.836,00 +111,00 2.100,00 DOW JONES +111,00 +111,00

НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Скопски пазар АД НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК Скопски пазар АД 13.000 Скопски пазар АД -31,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Скопски пазар АД 12.500 Топлификација +111,00 НАЈГОЛЕМ ДОБИТНИК 13.500

-1,45% +2,98% +2,98% +2,98% +2,98% -1,45%

12.000 11.500 11.000

НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК -31,00 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК 07/07 21/08 05/10 19/11 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК Топлификација Топлификација Топлификација DOW JONES

10.500

Топлификација 10.000 НАЈГОЛЕМ ГУБИТНИК

03/01

2.100,00 2.100,00 -31,00 2.100,00 2.100,00 -31,00

17/02

-1,45% -1,45% -1,45% -1,45%

13.500

-31,00 12.500 -31,00

DOW JONES

12.000

DOW JONES

11.500 DOW JONES 13.500 11.000 DOW JONES

13.107,50 DOW JONES

13.000 10.500 12.500 10.000

+0,03%

12.00007/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02

11.500 13.500 ДРУГИ ПАЗАРИ 11.000 13.000 13.500 13.500 10.500 12.500 FTSE 100 13.000 13.500 13.000 10.000 12.000 Nikkei225 12.500 13.000 12.500 07/07 21/08 11.500 S&P 500 12.000 12.500 12.000 11.000 Nasdaq 11.500 12.000 11.500 10.500 DAX 11.000 11.500 11.000 10.000 10.500 TOPIX 11.000 10.50007/07 21/08 10.000 10.500 10.00007/07 21/08 10.00007/07 21/08

5.731,99 8.983,78 19/11 1.410,49 3.081,19 6.954,58 743,79

-0,20% -0,95% 17/02 +0,08% +0,13% -0,80% -0,83% +0,03%

05/10

03/01

13.107,50

05/10

19/11

03/01

17/02

Американските акции 05/10 19/11на03/01 17/02 19/11 03/01 17/02 Волстрит се во05/10 минус како 07/07 21/08 05/10 19/11 03/01 17/02 ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ резултат на влијанието на 13.107,50 падот акциите5.731,99 на многу +0,03% FTSE 100на -0,20% евро долар Фунта евро странски берзи, 8.983,78 а и поради Nikkei225 -0,95% СТАПКА СТАПКА фактот што нема добри вести S&P 500 1.410,49 +0,08% од американската економија.

13.107,50 Nasdaq +0,13% ДРУГИ ПАЗАРИ 3.081,19 1,2553 1,2635 Инвеститорите се6.954,58 претпазливи 13.107,50 DAX -0,80% ПРОМЕНА ПРОМЕНА +0,03% 13.107,50 FTSE 100 5.731,99 -0,20% и поради претстојниот говор на TOPIX 743,79 +0,03% -0,83% 13.107,50 +0,18% -0,01% на8.983,78 Nikkei225 -0,95% претседателот федералните +0,03% +0,03% +0,08% Nasdaq 3.081,19 +0,13% ВАЛУТИ ДРУГИ ПАЗАРИ DAX 6.954,58 -0,80% ДРУГИ ПАЗАРИ ФЈУЧЕРСИ FTSE 100 5.731,99 -0,20% ДРУГИ ПАЗАРИ TOPIX 743,79 -0,83% Nikkei225 8.983,78 -0,95% FTSE 100евро 5.731,99 -0,20% евро долар Фунта FTSE 100 5.731,99 -0,20% S&P 500 1.410,49 +0,08% Nikkei225 8.983,78 -0,95% FTSE 100 5.731,99 -0,20% ЗЛАТО Nikkei225 8.983,78 -0,95% СТАПКА Nasdaq 3.081,19 СТАПКА +0,13% S&P 500 1.410,49 +0,08% Nikkei225 8.983,78 -0,95% S&P 500 1.410,49 +0,08% ВАЛУТИ DAX 6.954,58 1,2553 -0,80% Nasdaq 3.081,19 +0,13% S&P 500 1.410,49 +0,08% 1,2635 Nasdaq 3.081,19 +0,13% TOPIX 743,79 ПРОМЕНА -0,83% DAX 6.954,58 -0,80% Nasdaq 3.081,19 +0,13% ПРОМЕНА DAX 6.954,58 +0,09% -0,80% евро долар TOPIX 743,79 -0,83% Фунта евро 6.954,58 DAX -0,80% TOPIX 743,79 -0,83% -0,01% ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 +0,18% TOPIX 743,79 СТАПКА -0,83% СТАПКА ВАЛУТИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 Нафта Брент 1,2553 1,2635 ВАЛУТИ ВАЛУТИ ФЈУЧЕРСИ ПРОМЕНАевро ПРОМЕНА ВАЛУТИ евро долар Фунта S&P 500 1.410,49 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ДРУГИ ПАЗАРИ

други ПаЗари

1.664,50

VALUTI 113,12

£ €

Фунта евро -0,01% евро ЗЛАТО Фунта евро

СТАПКА Фунта

1,2635

€ $

евро долар +0,18% +0,52% СТАПКА евро долар евро долар

1,2553 1,2553 1,2553 1,2553 +0,18% +0,18% +0,18% +0,18%

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА СТАПКА ПРОМЕНА ПРОМЕНА

1,2635 1.664,50 ФЈУЧЕРСИ 1,2635 1,2635 -0,01% -0,01% -0,01% -0,01%

ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА ПРОМЕНА +0,09% ПРОМЕНА ПРОМЕНА СТР.10 ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ЗЛАТО ПОВЕЌЕ СТР.10 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10 ФЈУЧЕРСИ ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.10

1.664,50 ФЈУЧЕРСИ 113,12 FJU^ERSI ФЈУЧЕРСИ ФЈУЧЕРСИ ЗЛАТО

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11

ЗЛАТО ZLATO ЗЛАТО Нафта Брент ЗЛАТО

1.664,50 1.664,50 113,12 1.664,50 1.664,50

ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ СТР.11 НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ НА СТР.11 ПОВЕЌЕ НафтаИНФОРМАЦИИ Брент НА СТР.11

113,12 113,12 113,12 113,12

+0,09% +0,52%

+0,09% +0,09% +0,52% +0,09% +0,09%

Нафта БрентBRENT NAFTA Нафта Брент +0,52% +0,52% +0,52% +0,52%

ПодатоЦите Се од ПретХодниот ден до 15Ч

Kapital Akademija... член на групацијата KAPITAL MEDIA GROUP ул. Димитрие Туцовиќ бр 20, телефон: ++ 389 3 298 110 факс: 3 298 111 mail: akademija@kapital.com.mk

3.300 3.100 2.900 2.700 2.500 2.300 2.100 1.900 1.700 0

ПЈер МоСковиСи

министер за финансии на Франција

“

Излегувањето на Грција е закана за цела еврозона. Европа е солидарна структура, не можеме да оставиме еден народ како грчкиот да падне.

резрев состано банки.

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

6 политика

МНР не размислува за затворање на амбасади – ги остава да кубурат со пари и кадар! катерина Синадиновска

katerina.sinadinovska@kapital.mk

Т

рендот на затворање на дипломатски претставништва како мерка на штедење го почна Чешка пред две години, со потегот на повлекување на 25 амбасадори од земји кои не се оценети како приоритет за интересите на државата. Слични мерки за штедење тогаш најавија и Грција, Полска, Ирска, Шпанија, па дури и Велика Британија. Но, во македонското Министерство за надворешни работи се децидни дека оваа мерка кај нас би била последна на списокот на чекори за рационализација на трошоци. Македонија нема против да функционира со по двајца дипломати во една амбасада (вклучувајќи го амбасадорот) како што е случај во многу држави. Од МНР велат дека одлучиле оти подобро било така отколку воопшто да немаме свое претставништво во одредена земја. Но, со овој став не се согласуваат и искусните дипломати и многу поранешни министри за надворешни работи. Во услови кога МНР функционира со само 17, 3 милиони евра тежок буџет, (што е за 50 % помалку од буџетот во 2009 година), дипломатите велат дека мора да се направи селекција и анализа кои амбасади нам ни се приоритет, а каде државата може да си дозволи да нема свој амбасадор. „Вака не се работи. Во нашата амбасада тој што ни е сметководител, тој ни е и шофер, а имам и колеги амбасадори кои во истовреме се и шофери и хигиеничарки. Подобро е да имаме 10 амбасади низ целиот свет, ама тоа да биде на ниво на фелата и на професијата, отколку да имаме амбасади насекаде кои само трошат пари, а не нудат никакви услови за работа. Вака ништо не добиваме“, вели еден актуелен амбасадор за „Капитал“. За импровизациите во функционирањето на македонската дипломатија има низа примери, од скандалите кога нашите дипломати беа фаќани како во државите каде се пратени паралелно работат нешто сосема друго (молер или продавач) до низа ситуации кои нашите амбасадори ги раскажуваат во обидите да се функционира без пари, без кадар и со минимална поддршка од дома. Самиот буџет пак, според експертите, е и повеќе од смешен. „Се поставува дилемата

- ако од Буџетот може да се издвојат толку пари за непродуктивни работи како што се спомениците, од кои нема никаков бенефит, тогаш како може да се каже дека државата нема доволно средства за развој на македонската дипломатија? Очигледно, парите не се проблем. Поверојатно е дека нема политичка волја за да се издигне дипломатијата на потребното ниво“, вели за „Капитал“ поранешниот амбасадор Тихомир Илиевски. Токму затоа, пораките се дека примерите кои ги даваат странските држави треба да бидат сериозно разгледани и од нас.

Колку заштедија другите држави со затворањето на амбасадите?

Словенија во јуни одлучи да затвори четири амбасади – од 15 септември ќе ги снема амбасадите во Лисабон и Стокхолм, од 15 октомври во Хелсинки, а од 31 истиот месец во Даблин. Во истиот период Словенија ќе ги затвори и своите генерални конзулати во Њујорк и Дизелдорф. Шефот на словенечката дипломатија, Карл Ерјавец, изјави дека затворањата се последица на финансиските и економските прилики во земјата и на неопходноста од штедење во сите подрачја на дејствување на државата. Со затворањето на амбасадите и конзулатите Словенија очекува заштеда од околу 1,8 милиони евра. За сметка на затворените дипломатски претставништва во западната хемисфера, Словенија под името „реорганизација на дипломатската мрежа“ планира поголемо свое присуство во Африка, на Блискиот Исток, во Азија и во Средна Америка. Бугарија уште во 2011 година затвори седум амбасади (Судан, Ангола, Зимбабве, Камбоџа, Тајланд, Мексико и Тунис). Шефот на бугарската дипломатија, Николај Младенов, тогаш изјави: „Прашањето на затворањето на амбасадите е чисто економско, поради намалените финансиски можности на државата“. Со овој потег Бугарија го намали бројот на персоналот на мисии во странство за 101 лице. Поради намалување на финансиските трошоци и со цел намалување на ресурсите, Кралството Норвешка ја затвори својата амбасада во Скопје. Норвешка се повлече и

Никола попоСки

министер за надворешни работи

Додека амбасадорите му порачуваат дека подобро е да имаме амбасади во избрани приоритетни држави, наместо постоечките да не можат да излезат на крај со финансии и со кадар, шефот на дипломатијата не отстапува од ставот дека затворањето на амбасадите би била крајна мерка на штедење која засега не е опција. од неколку азиски земји, како и од амбсадата во Хамбург, и од конзуларното одделение во Шпанија. На диломатски план, во смисла на отворање нови претставништва, Норвешка планира да се фокусира на земјите во развој. Поради намалување на трошоците во септември 2011 година Данска ја затвори својата амбасада во Сараево, но во јуни оваа година најави (како своевидна компензација) отворање на почесен конзулат во истиот град. На крајот на 2011 година Ирска одлучи да ја затвори својата амбасада во Ватикан – официјално поради штедење, но всушност поради незадоволството на Даблин од начинот на кој католичката црква во Ирска ги водела случаите со сексуално злоставување од страна на свештеници (Ирците обвинија

дека Ватикан го охрабрувал заташкувањето на случаите). Во 2010 година амбасадите на Франција и Германија во БиХ одлучија да ги затворат своите канцеларии во Бања Лука, објаснувајќи го потегот со мотив од буџетска природа. Малку пред тоа иста одлука (во однос на својата амбасада во БиХ) донесе и Канада. Иран и Велика Британија во јуни одлучија да ги затворат дипломатските претставништва во двете престолнини (Техеран и Лондон), откако во 2011 година Иран изврши упад во Британската амбасада во Техеран. Иранските интереси во Лондон ќе ги застапува амбасадата на Оман, а британските во Техеран амбасадата на Шведска.

Бирото за јавни набавки го „чешла“ оспорениот тендер за возила на МВР Додека од Бирото за јавни набавки најавуваат детали деновиве, министерката за внатрешни работи, Јанкулоска, изјави дека компјутерскиот систем за електронски аукции е софистициран и лесно ќе се дознае дали се вистинити наводите во жалбата на незадоволните компании. Жалба на тендерот за набавка за полициски возила досега најави и поднесе само Порше-Македонија Марија Севриева

П

marija.sevrieva@kapital.mk

орше-Македонија ја достави жалбата за, како што тврдат, спорниот тендер за набавка на нови полициски возила до Бирото за јавни набавки и до Комисијата за јавни набавки при Министерството за внатрешни работи. „Ве известуваме дека на 29.08.2012 во 12:22 минути ни беше оневозможен пристапот до интернет-страницата на Бирото за јавни набавки. Иако во потребното поле поднесовме пониска понуда во износ од 209.500.00,00 денари, системот не

направи освежување на податоците. Со оваа постапка е нарушено нашето право до крај да учествуваме на оваа јавна набавка и да поднесеме пониска понуда од веќе објавената“, се вели во соопштението од Порше-Македонија. Оттаму велат дека ќе го почекаат одговорот на нивната жалба и понатаму ќе одлучат каков ќе биде нивниот следен чекор. Директорката на Бирото за јавни набавки, Маре Богева, во куса изјава за „Капитал“ истакна дека лицата кои работат на одржување на компјутерскиот систем на

Бирото ги проверуваат наводите изнесени во жалбата. Подетални информации најави за утре. Ниту една од останатите три компании кои учествуваа на тендерот - Аутомотив груп, АутоМакедонија а.д. и Делукс-ауто од Куманово - не најави дека ќе поднесе жалба на електронска аукција. Од АутоМакедонија за „Капитал“ велат дека системот на Бирото за јавни набавки бил во прекин, но тие нема да поднесат жалба на постапката. „Постигнатата цена беше многу пониска од онаа која ние планиравме да ја понудиме и проценивме дека нема да поднесеме жалба“, изјави за „Капитал“, Зоран Дочински, директор на продажба во АутоМакедонија. Министерката за внатрешни работи, Гордана Јанкулоска, во вестите на Сител изјави дека по однос на жалбата поднесена од страна на Порше-Македонија, целата постапка може да се провери, бидејќи станува збор за софистициран компјутерски систем кој лесно ќе ја утврди вистинитоста на тврдењата во жалбата. „За нас, како набавувач, без разллика на тоа каква ќе биде финалната одлука по одредени жалби, најважно е дека полицијата ќе добие нови современи и економични возила“,

изјави Јанкулоска. Од комисијата при МВР која го спровдуваше тендерот велат дека секоја жалба е посебна и не постои рок во кој треба да одговорат по однос на неа. Жалбите се решаваат во најбрз можен рок, но треба да се прегледа целата тендерска документација и околностите наведени во жалбата, велат од тендерската комисија при МВР. Доколку жалбата на Порше-Македонија не биде прифатена и доколку министерката даде зелено светло за најдобриот понудувач, полицијата ќе се вози во возилата на застапникот Ка-дис, „сеат алтеа фритрек 2.0 TDI 4WD“ (Seat Altea Freetrack 2.0 TDI 4WD). Возилата „алтеа“, 150 на број, ќе бидат набавени за 3,4 милиони евра. Ка-дис ќе биде задолжен во рок од 90 дена да испорача 150 нови полициски возила со сите дополнителни спецификации кои беа предвидени во тендерската документација. Возилата треба да бидат во бела боја, со ознаки на полицијата, звучна сигнализација, посебен радиосистем. Техничкиот дел од спецификациите предвидува возилата да бидат со дизел-мотор со зафатнина од 1.900 до 2.300 кубни сантиметри и моќност од 110 до 140 kW.

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

политика 7

За какво отворено македонско прашање прозборе Груевски во Канада? Изјавата на премиерот Никола Груевски: „Да го затвориме македонското прашање и да направиме силна економска држава“, отвора многу дилеми. За кое отворено прашање зборува премиерот, кое треба да се затвори за земјава економски да просперира? Габриела Делова

М

gabriela.delova@kapital.mk

оќната изјава на премиерот Никола Груевски која одекна од Торонто до Скопје, во која премиерот бара „да го затвориме македонското прашање и да создадеме еконмска моќна држава“, отвора многу дилеми - точно кое отворено прашање треба да се затвори за земјава економски да просперира. Секако, првото нешто на што

СлобоДаН Чашуле

поранешен министер за надворешни работи

“

Ако Македонија го намали надворешниот долг и буџетскиот дефицит, ќе си овозможи подобра позиција на меѓународната сцена, каде што ќе има подобри услови за да влијае врз економски паднатата Грција да ја признае Македонија под уставното име. Така ја толкувам изјавата на премиерот.

Груевски: Делиме исти вредности со еу, затоа сакаме таму!

Делиме исти вредности со ЕУ, затоа сакаме таму. Вака одговори премиерот Никола Груевски на прашањето зошто Македонија сака да стане дел од ЕУ во време кога таа се соочува со низа проблеми и не е ли подобро земјата да почека. „Главно, наша стратешка цел е да се придружиме на ЕУ, пред с$, бидејќи целиот регион каде што е Македонија, Балканскиот Полуостров, се движи кон

упатува логиката е затворање на нерешениот спор за името со нашиот јужен сосед, но ваквата општа формулација на премиерот, барем кај аналитичарите, отвора многу дилеми. Дел од нив се надеваат дека можеби ова е најава за конечно затворање на дводеценискиот спор за името со Атина, особено поради тоа што е упатена од говорница среде Македонците во дијаспората, кои досега секогаш најостро се противат на каква било промена на уставното име. Токму таму, потенцирајќи го притисокот и критиките на кои е подложна Владата, премиерот Груевски побара поддршка токму од нив да се затвори ова прашање. „Една таква општа формулација буди надеж за подобро утре, но малку кажува. За да станеме економски моќна држава, нема друг пат освен членството во ЕУ и во НАТО. Од друга страна, за тоа е потребно да се затвори македонското прашање. Но, големата дилема е како, а тоа е прашање што треба да го објасни премиерот, бидејќи во овие услови, без правење компромиси со нашите соседи тешко може да се затвори ова прашање“, вели професорот Денко Малески. Второто толкување меѓу аналитичарите е дека токму преку економскиот просперитет на земјава Македонија ќе овозможи подобра позиција на меѓународната сцена, каде што ќе има подобри услови за да влијае врз економски паднатата Грција да ја признае Македонија под уставното име. „Примарна цел на оваа влада е консолидација на македонската економија. Ако продолжиме по тој тренд на консолидација на економијата, преку тоа ќе го затвориме и прашањето за името. Една од целите на посетата на премиерот Груевски на овие земји е и потрага по странски

ЕУ. И добро е што се случува тоа, бидејќи ЕУ има подобри стандарди коишто ние ги имплементираме во нашата земја и во регионот. Има голема поддршка од фондовите на ЕУ за земјите што се приклучуваат на ЕУ, така што има многу причини. Ние ги делиме и истите вредности со Западна Европа и тоа е една од причините зошто сакаме да сме таму“, рече премиерот. инвеститори, преку кои сака да се намали буџетскиот дециџит. Ако се постигне тоа, сосема да го намали надворешниот долг и буџетскиот дефицит, Македонија ќе си овозможи подобра позиција на меѓународната сцена, каде што ќе има подобри услови за да влијае врз економски паднатата Грција да ја признае Македонија под уставното име“, вели поранешниот министер за надворешни работи Слободан Чашуле. Другата порака, вели тој, е потребата од единствена национална стратегија, односно заедничка платформа кога во прашање е идентитетот и јазикот на земјава, а се однесува на одредени поединци во земјава кои немаат проблем да го променат името и идентитетот. „Чуму економски суверенитет ако некој сака да го промени името на државата, нејзиниот идентитет и јазик?“, вели Чашуле. За разлика од толкувањето на македонските аналитичари, албанските сметаат дека изјавата на премиерот првенствено се однесува на затворањето на идентитетските прашања. „Македонското прашање можат да го отворат или да го затворат само самите Македонци, значи ако изјавата на премиерот се однесуваше на идентитетот на Македонците, во тој случај не е во ред да се отвора нешто што е јасно веќе од поодамна. Македонците се тие. Македонците постојат и нема тука што да се затвора или да се побудуваат непотребни емоции. Тој проблем Албанците никогаш го немале, иако живееле во различни држави како и Македонците, секогаш знаеле кои се и што се“, вели аналитичарот Алберт Муслиу. Од аспект дека градиме силна економска држава пак, тој смета дека тоа е дискутабилно, бидејќи ние „иако можеме

ДеНко МалевСки,

поранешен министер за надворешни работи

“

Една таква општа формулација буди надеж за подобро утре, но малку кажува. За да станеме економски моќна држава, нема друг пат освен членството во ЕУ и во НАТО. Од друга страна, за тоа е потребно да се затвори македонското прашање. Но, големата дилема е како, а тоа е прашање што треба да го објасни премиерот.

алберт МуСлиу

аналитичар

“

Ако изјавата на премиерот се однесуваше на идентитетот на Македонците, во тој случај не е во ред да се отвора нешто што е јасно веќе од поодамна. Македонците се тие. Македонците постојат и нема тука што да се затвора или да се побудуваат непотребни емоции.

да постигнеме состојба во која ќе живееме убаво, никогаш не можеме да сме силна економија поради ограничените ресурси и поради тоа што едноставно, премногу сме мали во однос на другите силни економии“, вели Муслиу.

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 31.08.2012

КОМПАНИИ ПАЗАРИ 9

Ќе го разреши ли Собранието првиот енергетски регулатор, Петров? Опозициската СДСМ бара разрешување на сите членови на Регулаторната комисија за енергетика и назначување нови, кои ќе работат законски, професионално, независно и на транспарентен начин, штитејќи ги интересите и правата на потрошувачите Катерина Попоска katerina.poposka@kapital.mk

С

о тврдење дека Регулаторната комисија за енергетика носи „одлуки на сомнителен и нетранспарентен начин, по нејасна методологија, во екот на годишните одмори, далеку од очите на јавноста“, пратениците од СДСМ во Собранието преку интерпелација на претседателот на Комисијата, Димитар Петров и на останатите четири членови ќе бараат Владата да назначи нови независни регулатори. Од СДСМ тврдат дека Петров и РКЕ не ја исполнуваат законската обврска за заштита на потрошувачите и при определувањето на цените на енергенсите. „На чело на Регулаторната комисија седи Димитар Петров, човек кој на оваа позиција дојде директно од општинскиот комитет на ВМРО–ДПМНЕ во Кратово. Со години предупредувавме дека одлуката на власта за прв човек на оваа комисија да постави партиски човек е штетна за Македонија, а тоа се покажа и во извештаите на Европската комисија, во кои се критикуваше партизацијата на регулаторните тела. Петров ова лето докажа дека не ја издвои партиската од државната функција и застана против граѓаните, а во интерес на финансиските и бизнис-интересите на компаниите.

Регулаторите донесоа неколку спорни одлуки, ја поскапеа струјата по втор пат оваа година, иако не ја најавија, тајно ја укинаа дневната евтина тарифа за струја, неколку пати ги зголемија цените на бензините, а во исто време, го донесоа скандалозниот Правилник за топлинска енергија, со кој ќе ги примораат граѓаните на Скопје да & плаќаат на Топлификација иако не ги користат нејзините услуги“, пишува во образложениото за отповикување од функцијата на Петров и на членовите на Комисијата поднесено од СДСМ во Собранието во средата. Опозициските пратеници бараат во Комисијата да се вработат професионалци, кои ќе работат законски, независно и на транспарентен начин, штитејќи ги интересите и правата на потрошувачите, а не на Владата и на енергетските компании. „Скандалозно е однесувањето на Комисијата и во однос на контролата и регулацијата на Топлификација. Голем дел од потрошувачите на топлинска енергија не добиваа соодветно затоплување како што е утврдено со Правилникот. Последната грејна сезона најголем дел од потрошувачите не добиваа минимална температура од 21 степен Целзиусов бидејќи контролните механизми за проверка на испорачаната топлинска енергија ги врши Топлификација наместо Комисијата,

Опозициската СДСМ поднесе интерпелаци-ја против претседателот на Регулаторната комисија за енергетика, Димитар Петров, и смена на сите членови на Комисијата која не постапува во согласност со Законот за енергетика и Законот за метрологија. На тој начин, овозможувајќи екстра-профит на компанијата на товар на граѓаните“, сметаат од СДСМ. Покрај определувањето на прописите и на цените за парното греење, опозицијата спори и за актите на Комисијата кои важат и за компаниите кои работат со електрична

NA 12 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

“NOVI TEHNOLOGII ZA SOVREMENO @IVEEWE” “Kapital” vo ovoj specijalen dodatok Vi gi pretstavuva najnovite tehnolo{ki usovr{eni aparati koi sovremenoto `iveewe go podignaa na nivo na sovr{enstvo!

Analiza na pazarot - {to se nudi i {to se bara na makedonskiot pazar? Koi tehnolo{ki aparati, neophodni vo sovremenoto `iveewe, se najbarani od makedonskite potro{uva~i?

Koi se kriteriumite na makedonskiot potro{uva~ pri izborot na sovremeni tehnolo{ki aparati funkcionalnosta, energetskata efikasnost ili pak dizajnot i `elbata na kupuva~ite?

Kolkavo e vlijanieto na ve}e doka`anite brendovi so inovativni tehnologii vrz odlukata za kupuvawe?

Kolku se barani energetski efikasnite aparati na na{iot pazar i kakva e informiranosta na potro{uva~ite za “A” oznakata koja ja sodr`at ovie aparati?

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

енергија, нафтени деривати, гас... Во согласност со Законот за енергетика, членовите и претседателот на Регулаторната комисија за енергетика ги предлага Владата, а ги именува и ги разрешува Собранието. За интерпелацијата на претседателот на Регулаторната комисија за енергетика и на членовите пратениците ќе расправаат по 10 септември.

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

10 компании пазари

Р

езултатите на Виена иншурeнс груп, групацијата на која & припаѓа македонската компанија Винер осигурување, за првото полугодие од 2012 година покажуваат раст на полисираната премија за речиси 12% и на неоданочениот профит за 13,6%. Со ова, Виена иншуренс груп забележа рекордно полугодие во своето 188-годишно постоење, остварувајќи одлични резултати по сите параметри и на сите пазари на кои е присутна. На делот од пазарот на кој му припаѓа и Македонија, Виена иншуренс груп постигна пораст на полисираната премија од 16%. „Винер осигурување,

Скопски легури доби а еколошка дозвола

Вип оператор ја промовираше новата 3G HSPA+ мрежа

Винер осигурување објави рекордни резултати за првата половина од 2012

како еден од најдобрите регионални репрезенти на деловната филозофија на ВИГ на континуиран и стабилен раст и развој, продолжува со феноменалните постигнувања, забележително придонесувајќи кон овој резултат со огромен пораст на полисираната премија од 35%. Винер оствари приходи од 400 милиони денари во првите шест месеци годинава, со што го забележа убедливо најуспешното полугодие во историјата на компанијата, зацврстувајќи се во врвот на осигурителниот пазар“, соопштија од компанијата. Од ВИГ и од Винер не исклучуваат можност за нови аквизиции.

В

С

о пресрет на петгодишниот роденден, копски легури доби А дозвола за телекомуникацискиот оператор Вип ја промовираше усогласување со оперативен план, што е новата 3G HSPA+ мрежа, технологија предвесник на 4G резултат на континуираното усовршување технологијата. Со инвестиција од 15 милиони евра Вип ја и модернизација на производството и модернизира мрежата и ги зголеми нејзините капацитети. Со имплементирање на строгите еколошки КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ пуштањето на сопствената 3G HSPA+ мрежа, Вип најави дека стандарди, компатибилни со тие во Европската Банка 6м 24м 36м ќе покрие 90% од населението и над 40% на територијата на унија. 3м Комерцијална банка 3,10%година,4,00% државава. „Од 2006 по влезот 6,80% на Скопски7,00% легури во Тутунска банка Топилница-Железара, 3,20% 4,05% инвестирани 6,50% 6,90%милиони „Новата 3G HSPA+ мрежа значи поголема брзина,НЛБ подобар се 110 Стопанска банка 6,65% 6,85% квалитет и повеќе услуги за Вип корисниците со најмодерната евра,3,20% од кои над4,00% 40 милиони евра се директно мрежа во Македонија. Пуштањето на сопственатаШпаркасе 3G HSPA+ инвестирани во унапредување банка 3,00% 4,00% 5,50%на производството 6,00% мрежа е едно ново поглавје во работењето на нашата и заштитата на животната средина“, изјави Охридска банка 4,30% 4,80% 5,50% 6,00% Денис компанија, кое ќе им донесе бенефит на нашите Прокредит корисници, Корнијенко, генерален директор банка 3,00% 3,80% 6,80% на Скопски 6,90% кои во блиска иднина може да очекуваат нови напредни и легури. Компанијата назначи и тројца вработени ТТК банка 3,20% 4,10% 6,70% 7,20% поволни производи и услуги“, изјави генералниот извршен за управители со отпад, кои ќе добијат соодветни Алфа банка 3,30% 4,20% 7,40% 7,60% директор на Вип, Никола Љушев. уверенија од Министерството за животна средина. Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

3,20% 3,50% 4,00%

4,20% 4,80% 5,00%

5,70% 7,50% 8,00%

6,00% 8,00% 8,40%

Стопанска б. Битола Капитал банка

3,80% 3,50%

4,80% 4,50%

7,40% 7,00%

7,60% 8,00%

Зголемен интересот за ,81% техничките факултети во Скопје КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

коментираат дека ова се должи на засилените ,50% Деканите кампањи што ги водат, стипендиите од фирмите и на новите студиски програми, кои се усогласени со потребите на пазарот

,82% Силвана Жежова

З

silvana.zezova@kapital.mk

големен е интересот на матурантите за студирање на техничките науки, заклучија а NASDAQ деканите на техничките факултети. Во првиот уписен рок на Факултетот за Електротехника и информациски технологии зата во Сао се запишале 36% повеќе студенти од лани, 30% повеќе студенти има на Градежниот факултет, а 62% на Технолошко-металуршкиот факултет. Дуплиран е бројот на енергетски насоки на Факултетот за електротехника, а мпании проширени се и квотите на Градежниот факултет. „Во првиот уписен рок запишавме 36% повеќе студенти од минатата година и можам да кажам дека се работи за многу квалитетни компании од студенти. Речиси 30% од нив имаат повеќе од 90 поени на приемниот испит и над 50% се со повеќе од 80 освоени поени. Вложивме големи напори за привлекување на студентите, бидејќи тоа го налага стопанството. Посебно

,13%

,78%

,09%

,26%

,19%

со влегувањето на новите компании кои градат нови фабрики. Зголемениот број се должи и на големиот број стипендии кои ги доделуваат енергетските компании. Го дуплиравме бројот на енергетските насоки во однос на лани. Интересот е зголемен и поради новите студиски програми кои се во согласност со потребите на пазарот и она што е тренд во светот“, изјави деканот на Факултетот за Електротехника и информациски технологии, Миле Станковски. Повеќе од 80% од студентите кои се запишале на Техничкометалуршкиот факултет се со најмалку многу добар успех. „За нас и тоа е битно, бидејќи ни треба критична маса на квалитетни средношколци за да можеме да го одржиме квалитетот во студиите. Зголемувањето на бројот на запишани студенти е како резултат на кампањите, стипендиите чиј број изнесува 80. Очекуваме во вториот уписен рок и оние 30 стипендии кои не се доделени да се поделат“, изјави деканот

+

и на берзата

,29%

рани на

30.08.2012

+2,98% +2,28% +0,51% +0,41% +0,26%

30.08.2012

Топлификација Макпетрол Макстил РМДЕН04 РМДЕН08

пад

-

нова цена

3.836,00 1.301,00 3.990,00 88,40 2.549,00

нова цена

-1,45% 2.100 -1,56% 14.500,00 -1,32% 102,00 95,00 -0,11% 89,80 -0,01%

36м

3,60% 3,30% 3,45% 3,40%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90%

Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,50% 2,20% 2,00%

3,00% 2,90% 2,50%

4,00% 3,60% 3,65%

4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола Капитал банка

2,50% 2,20% 2,10% 2,20%

2,80% 2,80% 2,60% 2,50%

4,50% 4,10% 4,40% 4,00%

5,10% 4,50% 4,60% 4,50%

Euribor (EUR)

1м 0,12%

3м 0,29%

6м 0,55%

12м 0,82%

Libor (EUR) Libor (USD) Libor (CHF)

0,13% 0,25% 0,03%

0,34% 0,45% 0,07%

0,65% 0,73% 0,17%

0,99% 1,07% 0,38%

1 недела 3,02%

1м 4,03%

3м 4,51%

Рочност СКИБОР

преку ноќ 2,05%

МКДОНИА

2,10%

Тихомор Стојков, декан на Архитектонскиот деканот Атанас Кочов, се менува менталитетот ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ факултет, се пофали дека во последните три на младите и нивната желба за студирање на Основна науки. кам. стапка Стапка на инфлација години работат со максимален капацитет. техничките 5,20% Народна банка на Македонија 4,00% На Машинскиот факултет минатата година Според Димитар Трајанов, декан на ФИНКИ, имале 250 пријавени студенти, а оваа година годинава се пријавиле најмногу Народна банка на Србија 12,00% 611 кандидати, 13,40% 300 студенти во првиот уписен рок. Според досега.

2,50% Народна банка на Хрватска 6,00% 3,60% 2,20%

Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

четврток - 30.08.2012

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ НА НБМ

Банка Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка

3м 3,10% 3,20% 3,20%

6м 4,00% 4,05% 4,00%

24м 6,80% 6,50% 6,65%

36м 7,00% 6,90% 6,85%

Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка Алфа банка Уни банка Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје Стопанска б. Битола

3,00% 4,30% 3,00% 3,20% 3,30% 3,20% 3,50% 4,00% 3,80%

4,00% 4,80% 3,80% 4,10% 4,20% 4,20% 4,80% 5,00% 4,80%

5,50% 5,50% 6,80% 6,70% 7,40% 5,70% 7,50% 8,00% 7,40%

6,00% 6,00% 6,90% 7,20% 7,60% 6,00% 8,00% 8,40% 7,60%

Капитал банка

3,50%

4,50%

7,00%

8,00%

3м

6м

24м

36м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка Охридска банка Прокредит банка ТТК банка

2,00% 1,80% 1,85% 1,70% 2,50% 2,20% 2,00%

2,50% 2,40% 2,35% 2,10% 3,00% 2,90% 2,50%

3,60% 3,30% 3,45% 3,40% 4,00% 3,60% 3,65%

4,00% 3,80% 3,75% 3,90% 4,50% 3,80% 4,05%

Алфа банка

3,20%

4,10%

3,70%

4,00%

Уни банка

1,90%

2,40%

3,00%

3,20%

Еуростандард банка Халкбанк АД Скопје

2,50% 2,20%

2,80% 2,80%

4,50% 4,10%

5,10% 4,50%

Стопанска б. Битола Капитал банка

2,10% 2,20%

2,60% 2,50%

4,40% 4,00%

4,60% 4,50%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

1м 3м 6м ПРИНОС НА ОТВОРЕН ИНВЕСТИЦИСКИ ФОНД Euribor (EUR) 0,12% 0,29% 0,55% Отворен инвестициски фонд Libor (EUR) 0,13% 0,34% Нето вредност 0,65%

Инструмент

камата

Благајнички записи Ломбарден кредит

3,75% 5,50%

СТАПКИ НА ЗАДОЛЖИТЕЛНА РЕЗЕРВА НА БАНКИ

Домашна валута Домашна валута со валутна клаузула Странска валута

Држава ЕМУ

Валута евро

Среден курс во 61,5025

САД В.Британија Швајцарија

долар фунта франк

49,0255 77,6743 51,2094

Канада Австралија

долар долар

49,5808 50,8790

Извор: НБРМ

ДВИЖЕЊЕ НА ИНФЛАЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА ПЕРИОДОТ 2010/2011 4% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 0% -1%

-1% 01/10

04/10

06/10

09/10

12.860.261,71

-2,48%

1 недела47.243.150,15 1м 3,02% 20.043.039,47 4,03% 25.224.270,30

3м 3,45% -0,59% 4,51% -1,02%

4,91%

-3,78%

-6,00%

-9,08%

-2,05%

-4,36%

49.233.560,62

-0,05%

0,61%

61.575.764,65 0,23% Основна кам. стапка Стапка на инфлација

0,70%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КД БРИК Рочност КД Нова ЕУ СКИБОР

преку ноќ 2,05% КБ Публикум - Балансиран 2,10% МКДОНИА КБ Публикум - Обврзници

ОСНОВНИ КАМАТНИ СТАПКИ ВО ОДДЕЛНИ ЗЕМЈИ

Народна банка на Македонија Народна банка на Србија Народна банка на Хрватска Централна банка на Црна Гора Централна банка на Словенија

4,00% 12,00% 6,00%

5,20% 13,40% 2,50% 3,60% 2,20%

12/10

03/11

06/11

09/11

12/11

Извор: Државен завод за статистика

0,45% 24.284.393,00 0,73% 0,07% 37.799.174,13 0,17%

Иново Статус Акции

10% 20% 13%

КУРСНА ЛИСТА

12м 0,82% 0,99% 1M 1,07%2,25% 0,38%1,17%

Libor (USD) Илирика Југоисточна Европа 0,25% Libor (CHF) 0,03% Илирика Глобал-Растечки пазари

КБ Публикум Паричен

24м

2,50% 2,40% 2,35% 2,10%

МЕЃУБАНКАРСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕНАРСКИ ДЕПОЗИТИ КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

Банка

6м

2,00% 1,80% 1,85% 1,70%

ЕВРОПСКИ КАМАТНИ СТАПКИ

КАМАТНИ СТАПКИ НА ДЕПОЗИТИ ВО ЕВРА КАЈ ДЕЛОВНИТЕ БАНКИ

раст

Скопски пазар Кјуби Алкалоид РМДЕН11 Комерцијална банка

на Технолошко-металуршкиот факултет, Александар Димитров. Деканот на Градежниот факултет, Милорад Јовановски, истакна дека во моментов нема невработен градежен инженер. Според него, интересот за овие студии е оправдан. „Оваа година за првпат се случи да ги прошириме квотите на некои насоки и во првиот уписен рок ги пополнивме сите места. Добивме скоро 50% проширување на првично бараните квоти. Интересот е зголемен за 30% и останаа некои места за вториот уписен рок. Оваа година уписите на целиот универзитет беа интегрирани преку електронскиот систем I know и никогаш вака не сме биле координирани“, изјави Јовановски.

3м

Комерцијална банка НЛБ Тутунска банка Стопанска банка Шпаркасе банка

3M

6M

1Y

YTD

ДАТУМ

5,80%

-2,22%

-9,80%

1,87%

13.08.2012

5,93%

-7,83%

-4,29%

-2,53%

13.08.2012

-5,56%

-9,72%

-17,87%

-10,65%

13.08.2012

4,68%

5,59%

13.08.2012

-22,91%

-7,67%

13.08.2012

-8,22%

0,44%

13.08.2012

1,79%

4,14%

3,24%

13.08.2012

1,52%

3,17%

1,91%

13.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

11 Доколку ја изгубите платежната картичка јавете се веДнаш на контакт центарот на вашата банка за истата Да биДе блокирана со што ќе се спречи злоупотреба.

Стипендии од Штаермеркише Шпаркасе за тројца студенти од македонија

Т

ројца македонски студенти се наградени на годинашниот конкурс Best of South-East со стипендии за обука и стажирање во Штаермеркише Шпаркасе Грац. Хелена Зикова и Љупче Петровски ја освоија наградата за стажирање и школувањето ќе го продолжат на универзитетот во Грац, а по завршувањето ќе добијат двомесечно стажирање во Штаермеркише Шпаркасе и практика во Шпаркасе банка. Елена Ќосевска доби едногодишна обука во Штаермеркише Шпаркасе или во друга компанија, а практика ќе добие во Шпаркасе банка. Програмата во Македонија се реализираше со поддршка на Економскиот факултет при Универзитетот Свети Кирил и Методиј, во соработка со Универзитетот во Грац,

Штаермеркише Шпаркасе и Шпаркасе банка Македонија. Наградите ги доделија претседателот на УО на Шпаркасе банка, Сава Далбоков; членот на УО на банката, Александра Радиќ и деканот на Економскиот факултет, Љубомир Дракулевски. „Штаермеркише Шпаркасе дава безрезервна поддршка на социјални, културни и проекти од областа на образованието. Соработката на проектот *Best of South-East со Економскиот факултет и со Универзитетот Свети Кирил и Методиј ќе продолжи и во наредните години. Шпаркасе банка се заложува и ќе вложува во младите квалитетни кадри, давајќи им можност да влезат во професионалниот свет и да добијат слика за работењето во банкарскиот сектор”, изјави Далбоков.

Дали Актор ќе ангажира македонски или грчки градежни фирми? Домашните градежни компании се надеваат дека ќе земат дел од колачот вреден 270 милиони евра за изградба на последната делница од автопатот од Коридорот 10

Д

милиони евра ќе чини изградбата но не по цена да работиме со загуба“, вели на автопатската делница Трпески. Демир Капија-Смоквица Драган Манаилов, управител на градежната компанија Синтек, потенцира дека Актор е компанија која работи на неколку поголеми градежни зафати во соседните земји и дека секогаш ги ангажира локалните градежни компании како подизведувачи. „Сигурно ќе ангажираат некои од домашните градежни компании, пред с$ Гранит и Бетон, кои имаат и оператива и механизација и големо искуство во вакви градежни зафати, но с$ актор треба во наредните 48 месеци да изгради 28,2 километри автопат, уште е прелиминарна фаза од договорот. Ние кој предвидува два тунела, шест моста, пет надвозници и седум подвозници. како помала градежна компанија веќе сме во преговори со претставниците на грчката Терна, работи на неколку градежни зафати во по 1.300 метри, шест моста, пет надвозници и компанија во Србија, а во наредниот период Србија, автопатот од Ниш до Димитровград, седум подвозници.За изведба на овој проект ФЈУЧЕРСИ ќе пратиме понуда директно во Актор“, вели потоа на дел од делницата која поминува кај парите се обезбедени од Европската банка за Манаилов. Тој предупредува дека ако во случајНАФТА Грделичката клисура и на автопатот од Врање обнова и развој (ЕБОР), 107 милиони евра, 130 Актор не се договори со некоја од домашните до Бујановац. Според договорот, Актор се милиони евра се обезбедени од Европската ЛЕСНА СУРОВА ПРИРОДЕН ГАС компании, тогаш ќе користи сопствена обврзува градежните работи за изградба на инвестициска банка (ЕИБ), а дел се обезбедени 95,28 2,68 механизација или грчки градежни компании 28,2 километри долгата делница да ги започне со грант од 45 милиони евра од ИПА-програмата. поради близината на локацијата каде што се во септември, а изградбата би требало да трае Државата учествува со 6 милиони евра од BRENT ЗА ЗАТОПЛ. гради автопатот. Во моментот Актор, заедно со 314 месеци. Автопатот ќе има два тунели, долги 48 Буџетот.

113,12

александра Спасевска aleksandra.spasevska@kapital.mk

омашните градежни компании ја започнаа трката за учество како подизведувачи на градежната компанија Актор за изградба на автопатот Демир Капија-Смоквица. Оваа фирма е избрана за најповолен понудувач за изградба на последната делница од Коридорот 10, проект вреден 270 милиони евра. Во домашните градежни компании Гранит и Бетон се надеваат дека ќе земат барем дел од проектот, чија изградба треба да започне следниот месец. Генералниот директор на Бетон, Трајко Трпески, МАКЕДОНСКА БЕРЗА својата понуда за вели дека веќе ја подготвуваат АкторМБИ и се10 надева дека ќе успеат да се договорат со главниот 1.844,28изведувач. „Актор ги поставува цените врз основа на МБИД проектот и сложеноста на градежните зафати.

1.765,38 Ние во наредниот период ќе доставиме своја ОМБ понуда. Сакаме да работиме на овој автопат,

118,81

270

-0,11% +0,30% +0,08%

-0,22% -0,52%

-0,15% +0,76%

Извор: Македонска Берза

Вредностите кои ги гледате денеска, се од последниот ден на тргување, четврток - 30.08.2012

МАКЕДОНСКА БЕРЗА МБИ10 МБИ10 МБИ10 ИНДЕКСИ РЕГИОН3.000 3.000

МБИ 10 BELEX15 1.844,28 441,25 Главен индекс на Белградска берза МБИД CROBEX 1.765,38 1.679,44 ОМБ Главен индекс на Загребската берза 118,81

SASX 10 -0,11% +0,22% 682,26

+0,30% SOFIX 321,53 +0,08% ATHEX

+0,52%

635,56

Главен индекс на Љубљанската берза

1664,50$/унца

16.275,00

30,93$/унца

1.759,50

Извор: Македонска Берза официјалниот пазар на Македонска берза

ИНДЕКСИ АМЕРИКА ИНДЕКСИРЕГИОН

+0,22% +0,03%

NASDAQ 3.081,19

Главен на Загребската Заеднички индексиндекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи

3.000 3.000 3.000

-0,25%

FTSE 100 5.738,50

2.400 2.400 2.400

-0,09%

1.800 1.800 1.800

+0,03% -0,66% SWISS

DOW JONES

DAX13.107,50 Заеднички индекс 30 6.964,24

6.405,49

SBITOP 505,69

1.750,50$/бушел

S&P 500 1.410,49

Млекара Суботица +12,93% NASDAQ +10,96% +0,03% +0,13% 3.081,19

585,00 13.107,50

1.498,00

Заеднички индекс 30 големи американски компании котирани на Њујоршка берза

Тигар Пирот

250,00

BRAZIL BOVESPA +0,08% -1,78% 57.369,19 АЗИЈА ИНДЕКСИ 13,30

Заеднички индекс на 500 котирани компании на

-0,95%

Индекс на најголемите јапонски компании котирани на Токиска берза

TOPIX CAC 40 743,79

3.405,51

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

ЕВРОПА ИНДЕКСИ BSE 30

-0,83%

-0,25%

Индекс на компании котирани на примарен пазар на Токиска берза

5.738,50

Индекс на 30 најголеми компании котирани на берзата во Бомбај

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Извор: Блумберг

DAX 6.964,24

+0,29%

17.541,64 FTSE 100

-0,66%

Индекс на 30 најголеми герм. компании котирани на Франкфуртска берза

Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ берзата, без финансиски компании

Димничар Београд -3,85% BRAZIL -2,54% BOVESPA

+0,08% 57.369,19 ЗАГРЕБСКА БЕРЗА 5.750,00

+6,15%

-1,78%

799,00

104 104104 07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 04/12 04/12 08/12 08/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 04/12 08/12

ОМБ е составен од најликвидните обврзници котирани на Македонска берза

ЛЕСНА СУРОВА 95,28

BRENT 113,12

-0,22% -0,52%

-20,45%

12,00

+5,68%

-0,09%

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза банка Марибор Нова кредитна

1.250,00

+4,97%

SWISS Интереуропа -0,66% -0,26% -7,69% 6.405,49 -5,80%

.

DAX Гранд Хотел Унион 6.964,24 6.000,00

-0,09%

-2,27%

-0,25%

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза Заваровалница Триглав

0,47

Индекс на 30 најголеми герм. компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Податоците за акции со најголема промена во регионот, се земаат од веб страниците на котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал

30.08.2012

раст нова цена АЗИЈА ИНДЕКСИ +2,98% 3.836,00

Скопски пазар NIKKEI 225 Кјуби +2,28% 8.983,78 АлкалоидИндекс +0,51% на најголемите јапонски компании Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании одТокиска берза РМДЕН11 +0,41% котирани на швајцарскиот пазар на капитал Комерцијална банка +0,26%

-0,26%

-0,95%

1664,50$/унца

СРЕБРО 30,93$/унца

БАКАР 7.610,75

ПРИРОДЕН ГАС 2,68

ЗА ЗАТОПЛ.

314

МЕТАЛИ

+0,09% +0,03% +1,2%

НИКЕЛ

16.275,00

АЛУМИНИУМ 1.759,50

ЧЕЛИК 345,00.$/унца

-0,15% +0,76%

+0,3% +0,5% /

+5,78%

Белградска, Загрепска и Љубљанска берза Индекс на 100 најголеми британски компании ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч. котирани на Лондонска берза

SWISS 6.405,49

108 108108

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао Паоло, Бразил Каштелански Стакленици

Империал хотелиерство Поуње Трикотажа ЕВРОПА ИНДЕКСИ 169,99 CAC 40 FTSE 100 3.405,51 5.738,50БЕРЗА ЉУБЉАНСКА

Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао 0,01

-1,19%

112 112112

ФЈУЧЕРСИ НАФТА

ЗЛАТО

Разв.банка Војводина

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

NIKKEI HANG SENGПаоло, Бразил двете225 најголеми американски берзи 8.983,78 ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ 19.552,90 ДЕН ДО 15Ч.

116 116116

Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

големи американски Индекс на 100 светски компании котирани на NASDAQ компании котирани на Њујоршка берзата, без финансиски компании Индекс на 30 најголеми герм. компании берза Индекс на 20 најголеми и најликвидни компании од Заеднички индекс на 500 котирани компании на двете најголеми американски берзи котирани на Франкфуртска берза швајцарскиот пазар на капитал Ривиера Адриа

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

ATHEX 635,56

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

Главен индекс на Љубљанската берза

+0,13% S&P 500 -0,26% 1.410,49

NASDAQ 3.081,19

Главен индекс на Сараевската берза 19,80

120 120120

-0,82%АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА

07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 DOW JONES

Индекс на 100 најголеми британски компании котирани на Лондонска берза

2.575,00$/бушел

SASX 10 ШЕЌЕР 682,26

Главен индекс Загребската берза метали и суровини Главен индекс на Софиската берза на Податоците зана фјучерсите на нафта, се земаат од веб страната американската финансиска агеција Блумберг

2.000 2.000 2.000 Главен индекс на Атинската берза

АМЕРИКА ИНДЕКСИ

Индекс на 40 најголеми компании котирани на париската Еуронекст берза

Главен индекс на Белградска берза 902,25$/бушел

-1,78% -0,50%

ATHEX 2.200 2.200 2.200 635,56 ЕВРОПА ИНДЕКСИ

Главен индекс на Љубљанската берза

-0,82%

BELEX15 ПЧЕНИЦА 441,25 CROBEX КАФЕ 1.679,44 1,67/бушел

2.600 2.600 2.600 берза Главен индекс на Софиската берза Индекс на најликвидните акции на Берзата во Сао

+0,52%

+0,52%

808,25$/бушел

SOFIX BRAZIL BOVESPA 2.800 2.800 2.800 57.369,19 321,53

Паоло, Бразил

+2,88% SOFIX СОЈА -0,14% +0,00% 321,53

+0,04% -0,81% +0,20% -0,50% +1,63%

+0,13% -0,81% +0,22%

SASX 10 682,26

берзата, без финансиски компании

ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

на пазарот на јавно поседувани друштва

СУРОВИНИ КАКАО ИНДЕКСИ +2,41% РЕГИОН

ПЧЕНКА

Индекс на 100 светски компаниииндекс котирани на на NASDAQ берза Главен Сараевската берза

-0,14% +0,08%

CROBEX S&P 500 1.679,44 1.410,49 SBITOP 505,69

345,00.$/унца

7.610,75

Главен индекс на Атинската берза

Заеднички индексиндекс 30 големи Главен наамерикански Белградска компании котирани на Њујоршка берза

CAC 40 3.405,51

ЗЛАТО

2.600 2.600 2.600

Главен индекс на Софиската берза

SBITOP Извор: Македонска Берза 505,69

441,25 13.107,50

3.100 3.100 3.100

124 124124

НИКЕЛ 2.900 2.900 +0,09%2.900 +0,3% 2.700 2.700 МАКЕДОНСКА БЕРЗА 2.700 АЛУМИНИУМ 2.400 2.400 2.500 2.500 СРЕБРО 2.400 2.500 МБИ 10 +0,03% +0,5% 2.300 2.300 2.300 2.200 2.200 -0,11% 2.200 1.844,28 2.100 2.100 2.100 -0,50% 2.000 2.000 БАКАР ЧЕЛИК 2.000 МБИД 1.900 1.900 +1,2%1.900 / +0,30% 1.800 1.800 1.700 1.700 1.765,38 1.800 1.700 06/10 06/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 12/11 12/11 04/12 04/12 08/12 08/12 07/10 07/10 10/10 10/10 02/11 02/11 05/11 05/11 09/11 09/11 01/12 01/12 04/12 04/12 08/12 08/12 06/10 10/10 02/11 05/11 09/11 12/11 04/12 08/12 07/10 10/10 02/11 05/11 09/11 01/12 04/12 08/12 ОМБ -0,82% +0,08% 118,81 МБИ 10 е составен од 10 најликвидни акции на компании котирани на МБИД е составен од 15 најликвидни акции на компании котирани

-0,81%

2.800 2.800 2.800

+0,08%

ОМБ ОМБ ОМБ

+0,30%

Главен индекс на Сараевската берза

-0,14%

BELEX15 DOW JONES

МБИД МБИД МБИД 3.300 3.300 МЕТАЛИ 3.300

-0,11%

3.000

HANG SENG 1.301,00 19.552,90 3.990,00

808,25$/бушел

ПЧЕНИЦА 902,25$/бушел

КАФЕ 1,67/бушел

СУРОВИНИ

+2,41% +2,88% +0,00%

КАКАО

2.575,00$/бушел

ШЕЌЕР 19,80

СОЈА 1.750,50$/бушел

+0,04% +0,20% +1,63%

Податоците за фјучерсите на нафта, метали и суровини се земаат од веб страната на американската финансиска агеција Блумберг ПОДАТОЦИТЕ СЕ ОД ПРЕТХОДНИОТ ДЕН ДО 15Ч.

АКЦИИ СО НАЈГОЛЕМА ПРОМЕНА БЕЛГРАДСКА БЕРЗА

-1,19%

Индекс на најголеми компании котирани на берзата во Хонг Конг

88,40 2.549,00

ПЧЕНКА

+12,93%

+10,96%

Разв.банка Војводина

Млекара Суботица

585,00

1.498,00

к

о

м

е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПЕТОК 31.08.2012

БАЛКАН 13

Ќе извади ли криминал тајниот извештај за словенечките банки? Словенечката влада е решена да ги казни тие што придонеле за „грабежот на словенечките банки“. Поради сомнеж за криминал во некои словенечки банки, на барање на премиерот Јанез Јанша, Државното обвинителство и Министерството за внатрешни работи покренаа истрага во банкарскиот сектор

ЈАНЕЗ ЈАНША

премиер на Словенија

“

Васе Целеска

парламентарниот одбор за финансии, а меѓу другото, извештајот содржи и проценка колку словенечките банки се оптоварени со т.н. токсични кредити, односно тешко наплатливи побарувања поради кои банките треба да бидат санирани или докапитализирани.

vase.celeska@kapital.mk

П

ремиерот на Словенија, Јанез Јанша, порача дека ќе бидат казнети сите поради кои најголемите словенечки банки се во лоша состојба и се оптоварени со лоши кредити. Словенечката влада, која има намера целосно да ги санира јавните финансии и да ги издвои токсичните кредити на банките, последниве денови најмногу ги критикува токму „оние кои се заслужни за големиот грабеж на словенечките банки“. „Санирањето на банките и отстранувањето на кредитниот грч спаѓаат меѓу приоритетните задачи. Главен проблем претставува црната дупка во нашите банки“, истакнува Јанша. Затоа, тој побара да се спроведе истрага по тајниот извештај за состојбата во словенечкото банкарство, кој освен негативна состојба и голем износ на ненаплатливи кредити на банките, покажа и сомнежи за криминални дејства. Овој извештај беше предаден до посебен оддел во словенечкото обвинителство специјализиран за прогон на организиран криминал и корупција.

Оние кои ги доведоа најголемите словенечки банки во лоша состојба ќе бидат казнети.

Санирањето на банкарскиот сектор е приоритет Државното обвинителство соопшти дека започнува со претказнена постапка и оцени дека станува збор за многу обемен предмет за обработка. Тајниот извештај за состојбата во словенечкиот банкарски систем, кој го направи Централната банка на Словенија на барање на премиерот Јанез Јанша, на почетокот од оваа недела им беше предаден на министерот за внатрешни работи, Винко Горенак и на главниот државен обвинител, Звонко Фишер. Јанша вели дека се одлучил на овој потег бидејќи во извештајот се појавуваат сомнежи за штетно делување и злоупотреба во работата на словенечките банки. Министерот за внатрешни работи пак, смета дека луѓето полесно ќе го поднесат товарот на кризата кога ќе знаат дека ќе бидат санкционирани оние кои се виновни за економскиот криминал и кои ја предизвикале лошата состојба во банкарскиот

NA 19 SEPTEMVRI VO “KAPITAL” ^ITAJTE

SPECIJALEN PRILOG

AVTO “VISOKI OKTANI NA MAKEDONSKITE PATIШTA” Vo ovoj specijalen dodatok “Kapital” vi gi pretstavuva najbaranite marki na avtomobili od visoka klasa na makedonskiot pazar.

Koi se najprodavani “delovni avtomobili” vo Makedonija?

Kakvi avtomobili vozat makedonskite menaxeri?

Kolkav del od proda`bata na novi avtomobili otpa|a na ovaa kategorija vozila? [to naj~esto baraat klientite vo ovoj pazaren segment?

Koi se svetskite noviteti vo tehnologijata {to gi pravat avtomobilite poednostavni za koristewe, posigurni i poekonomi~ni?

Koi novi modeli na avtomobili }e bidat prezentirani ovaa esen?

ZA POVE]E INFORMACII VO VRSKA SO PRILOGOT I ZA KOMERCIJALNO PRETSTAVUVAWE VO ISTIOT OBRATETE SE NA DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL prilozi@kapital.com.mk TELEFON 02 3298 110 LICA ZA KONTAKT: GORDANA MIHAJLOVSKA I BOBAN \ORGIEVSKI

систем. Словенечкиот весник „Финанце“ наведува дека можните неправилности во словенечките банки веќе ги истражува полицијата, а министерот за внатрешни работи дал насоки за организација на полицијата и соработка со државното обвинителство. Медиумите тврдат дека министерот Горенак инсистира на предметот за неправилностите во банките да му се даде приоритет, а откако ќе се спроведе истрагата, да се направи с$ за „виновниците за еден од најголемите проблеми со кои се соочува Словенија да одговараат на суд“. „Финанце“ пренесува дека с$ уште не е точно познато какви податоци содржи тајниот извештај на словенечката Централна банка, но се верува дека станува збор за материјал за кој пред еден месец зад затворени врати се дискутирало на

Јанша има намера целосно да ја санира црната дупка во банкарскиот сектор, па затоа, тој ќе побара од парламентот законот за санација на банките, кој треба да биде донесен оваа есен, да содржи и одредба според која делата на финансискиот криминал нема да застаруваат. Последново е директно поврзано со менаџментот на банките кои одобрувале големи кредити без какво било покритие и осигурување. Законот за санација на банките ќе ги натера водечките словенечки кредитори да ги исчистат билансите од лошите кредити, со што надежно ќе закрепне финансискиот сектор на земјата. Јанша се обврза оваа есен да обезбеди поддршка за внесување „златно фискално правило“ во словенечкиот устав, без што не може да дојде до подобрување на лошата кредитна оценка за Словенија.

КАПИТАЛ петок 31.08.2012

WWW.KAPITAL.MK

14 свет

Во претседателската трка во САД инвестирани стотици милиони долари Според податоците на Блумберг, донаторите, бизнисмените и големите американски корпорации во годинашната претседателска трка во САД вложиле најмногу средства од изборите во 1972 година

јуан и доларот, за што републиканците имаат „помеки“ ставови. За Аделсон ова прашање е најважно, бидејќи повеќе од половина од профитот на неговата империја доаѓа од четирите казина во кинескиот дел на Макао. Како донатори на Ромни се појавуваат и Чарлс и Дејвид Кох, сопственици на енергетскиот конгломерат Кох индустрис, најголемата приватна компанија во САД и едни од најбогатите луѓе во светот. Нивната поддршка за републиканците во САД е надалеку позната, но Ромни овојпат им ветил дека ќе се посвети на отповикување или целосно укинување на Законот за финансиска регулација „ДодФренк“, а тоа на браќата Кох ќе им донесе поголем профит во нивните најголеми дивизии - рафинериите за нафта и етанол. На страната на Ромни, исто така, застанаа и дел од најпознатите приватни инвеститори во САД, како Џон Чајлдс и Харолд Симонс.

Васе Целеска

vase.celeska@kapital.mk

А

мериканските претседателски кандидати, демократот Барак Обама и републиканецот Мит Ромни, веќе добија, но и потрошија стотици милиони долари. Според податоците на Блумберг, донаторите, бизнисмените и големите американски корпорации во годинашната трка за претседател на САД вложиле најмногу пари од изборите во 1972 година, кога скандалот „Вотергејт“ придонесе да се воведат построги правила и закони за финансирање на претседателските кампањи. Според истражувањето на Блумберг, тие прво ги пренесуваат парите во непрофитни организации, а со тоа остануваат тајна и имињата на поддржувачите. На листата на републиканскиот претседателски кандидат, Мит Ромни, се појавуваат многу звучни имиња. Една четвртина од парите за неговата политичка кампања доаѓаат од само 10 донатори, предводени од „кралот на Лас Вегас“, милијардерот Шелдон Аделсон, сопственик на коцкарската империја Сендс. Филозофијата на Аделсон е спротивна на онаа од Обама, особено за прашањата за новите банкарски регулативи и за здравството. Ромни за него претставува солидна инвестиција, особено кога станува збор за односот со кинескиот к

о

м е

р

ц

и

„Ѕвездите“ го поддржуваат Обама

Мит Ромни

Исто како и на претходните претседателски избори, финансиски поддржувачи на Обама се основачите на големите компании, како Мајкрософт (Бил Гејтс) и Гугл (Лери Пејџ и Сергеј Брин), пренесува Блумберг. Меѓу финансиските донатори во неговата кампања се појавуваат и медиумските гиганти Комкест и Тајм Ворнер. Обама се чини дека е омилен и кај ѕвездите од шоубизнисот, посебно поради дозволата што ја даде за воспоставување истополни бракови. Тој големи симпатии има и кај африканско-американската заедница, па јавно ја доби поддршката од кошаркарските ѕвезди Мајкл Џордан и Патрик Јуинг, кои во неговата претседателска кампања финансиски придонесоа со повеќе од три милиони долари. „Се наоѓаме во четвртата четвртина од натпреварот, водиме за неколку поени, но противниците се приближуваат и играат валкано“, изјави Обама на свечената вечера во Њујорк, организирана од кошаркарските ѕвезди, на која секој, од 120 гости, мораше да придонесе со најмалку 20.000 долари.

Барак Обама

претседателски кандидат на републиканците

претседател на САД, кандидат на демократите

неговите поддржувачи, а засега потроши 163.205.427 долари

неговите поддржувачи, а досега на политичката кампања потроши 262.968.849 долари

193.373.761 долари собра Мит Ромни од

348.413.128 долари Барак Обама доби од

Кои се најголеми донатори на американските претседателски кандидати?

Т

оа се некои од најголемите компании и банки во САД. Но, овие компании самостојно не ги поддржуваат ниту Ромни, ниту Обама, туку поединечни инвеститори преку нив ги финансираат нивните политички кампањи.

Мит Ромни XXГолдман Сакс XXЈП Морган Чејс XXМорган Стенли

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

Барак Обама 676.080 долари - 520.229 долари - 513.647 долари

-

491.868 долари - 443.748 долари - 357.382 долари

XXУниверзитет на Калифорнија XXМајрософт Корп.

XXГугл Инк.

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с

WWW.KAPITAL.MK

КАПИТАЛ ПеТоК 31.08.2012

15

ФЕЉТОН

43

Почитувани читатели, Капитал Медиа Гроуп ви го претставува апсолутниот светски бестселер на Џим Колинс, „Од добри кон одлични“ (Good to great), во издание на Pub Publisher од Скопје. Со својот истражувачки тим, Колинс подредил список од речиси 1.500 глобални компании во потрага по оние што покажале исклучителни резултати со текот на времето. Конечно, списокот го свел на 11, меѓу кои Кимберли Кларк, Филип Морис, Жилет, откривајќи ги нивните заеднички карактеристики за корпоративен успех. Прочитајте зошто некои компании се вивнуваат до врвот, а други не.

Џ

им Колинс (роден 1958 година во Колорадо, САД) е американски бизниссоветник, автор и професор на Универзитетот Стенфорд, каде што предава Одржливост и раст на компаниите. Тој е редовен колумнист и советник на „Харвард бизнис ривју“, „Бизнис вик“, „Форчн“, „Инк. Магазин“, СНН други реномирани бизнис -магазини. Автор е на повеќе бестселери, како „Изградено да трае“ (1994), „Постпретприемништво: претворете го вашиот бизнис во истрајна голема компанија“ (1995), „Од добри до одлични“ (2001), „Од добри до одлични и социјалниот сектор“ (2005), „Како големите паѓаат“ (2009), „Големи по избор“ (2011).

ОСМО пОГлaвјЕ: ЗаМаЕЦОТ и МаѓЕпСаНиОТ КруГ

Маѓепсан круг

Обликот во кој се манифестира маѓепсаниот круг се разликува од компанија до компанија, но сепак, постојат одредени преовладувачки обрасци кои се повторуваат - погрешно насочените преземања и големиот број лидери кои ги поништувале резултатите од своите претходници

Н

аместо тивко и упорно да трагаат за она што треба да се направи, а потоа да ги спроведат потребните чекори, споредбените компании многу често лансирале нови програми – најчесто со голем раскош и врева наменети за „придобивање на поддршката“ – кои по правило, не давале одржливи резултати. Тие трагале по одредена пресудна акција, голема програма, пробивна иновација или чудотворен момент кој би им овозможил да го прескокнат напорниот период на акумулација и за момент да се најдат пред точката на пробив. Овие компании би го турнале замаецот во еден правец, а потоа би го застанале, би го промениле мислењето, па би го турнале замаецот во друг правец, а потоа повторно би заминале и би завртеле повторно во друг правец. По една година талкање во разни правци, споредбените компании никако не успеваат да го насочат замаецот и да ја постигнат одржливата брзина, запаѓајќи во маѓепсаниот круг на неуспехот, како што го нарековме ние. Да го разгледаме случајот на компанијата ВорнерЛамберт, директно споредбената компанија за Жилет. Во 1979 година претставникот на компанијата Ворнер–Ламберт за списанието „Бизнис вик“ изјавил дека целта на компанијата е да стане лидер во производството на потрошни стоки.

Eдна година подоцна, во 1980 година, компанијата направила неочекуван пресврт и го пренасочила фокусот на секторот фармација и медицина, па следувала изјавата: „Наша ултимативна цел е да ги надминеме компаниите Мерк, Лили, СмитКлајн, сите нив и слични на нив“. Потоа, веќе во 1981 година, компанијата уште еднаш го ревидирала својот правец и се вратила на стока за широка потрошувачка. Шест години потоа, во 1987 година, компанијата Ворнер-Ламберт извела ново полукружно свртување, оддалечувајќи се повторно од потрошните стоки, за уште еднаш да се обиде да стане нешто слично на компанијата Мерк. (Притоа, потрошени се трипати повеќе средства на маркетинг отколку на истражување и развој, што по малку е збунувачка стратегија за компанија која се обидува да ја надмине Мерк.) Во раните деведесетти години, реагирајќи на реформата во здравството која ја спровела Клинтоновата администрација, компанијата уште еднаш уфрлила во рикверц и преминала на диверзификација и се свртела кон стока за широка потрошувачка. Секој следен извршен директор на компанијата Ворнер-Ламберт започнувал одново да спроведува сопствена, нова програма и да ги прекинува промените кои ги покренал претходникот. Ворд Хаген во 1982 година се обидел да оствари пробив

со скапо купување и припојување на компанијата која се занимавала со производство на медицинска опрема. Три години подоцна неговиот наследник, Џо Вилијамс, ја повлекол Ворнер-Ламберт од работењето со медицинска стока штом отпишал 550 милиони долари. Се обидел да ја фокусира силата на компанијата со цел да ја надмине Мерк, но неговиот наследник ја вратил компанијата наназад, на диверзификација и стока за широка потрошувачка. И таа низа продолжувала, чекор напред, па потоа чекор назад, со талкања и промашувања, бидејќи секој од директорите се обидувал да влезе во историјата со својата револуционерна програма. Во периодот од 1979 до 1998 година компанијата Ворнер-Ламберт поминала низ три големи реструктурирања – со секој нов директор – влечејќи низ целиот процес 20.000 луѓе во потрага по брз пробив. Одвреме-навреме компанијата би постигнала одлични резултати, но потоа би следувале разочарувачки, така што никогаш не била постигната постојана брзина на замаецот, акумулација и пробив. Приносот на акции опаднал во однос на пазарот и компанијата Ворнер-Ламберт престанала да постои како независна компанија, со оглед на тоа што ја презела Фајзер. Случајот со компанијата Ворнер-Ламберт е екстремен пример, но во секоја споредбена компанија наидовме на некој облик на маѓепсан круг на неуспех. Обликот во кој се манифестира маѓепсаниот круг се разликува од компанија до компанија, но сепак, постојат одредени преовладувачки обрасци кои се повторуваат, од кои два заслужуваат посебно внимание: погрешно насочените преземања и големиот број лидери кои ги поништувале резултатите од своите претходници.

Погрешни аквизиции

Питер Дрејкер во една пригода прокоментирал дека припојувањата и преземањата на претпријатија најчесто не се случуваат како резултат на планско резонирање во полза на работата, туку како последици на фактот дека е многу повозбудливо да се помине денот во склучување такви деловни договори отколку да се работи вообичаена канцелариска работа. И навистина, споредбените компании буквално ја сфатиле пораката од популарните налепници на автомобилите од осумдесеттите години: „Кога нештата ќе тргнат наопаку, одиме во шопинг!“. За да ја разбереме улогата на аквизицијата во процесот на транзицијата „Oд добри до одлични“, презедовме систематична квалитативна и квантитативна анализа на сите аквизиции извршени во сите компании во рамките на нашиот проект за период од 10 години пред транзицијата, па с$ до 1998 година. Иако не забележавме никаква важна информација во големината и

обемот на преземаните аквизиции, забележавме значајна разлика во успешноста на ваквите преземања од страна на одличните компании, за разлика од споредбените компании. Наспроти тоа, споредбените компании често се обидувале да ги прескокнат сите почетни фази и да скокнат веднаш на точката на пробив, со помош на преземање на другите компании или припојување со нив. И тоа, едноставно, не функционирало. Споредбените компании честопати, токму во моментите кога нивниот основен бизнис бил во криза, се впуштале во големи аквизиции, сметајќи ги за начин за постигнување на порастот, да се оддалечат од своите секојдневни проблеми или едноставно, само поради популарноста на извршните менаџери. Меѓутоа, луѓето кои ги воделе споредбените компании сосема го запоставиле суштинското прашање: „Што е тоа што можеме да го работиме подобро од која било друга компанија во светот, што одговара на нашиот економски именител и кон што негуваме страст?“. Никогаш не ја научиле едноставната вистина - дека со пари можеби може да се обезбеди пораст на компанијата, но апсолутно нема начин со пари да се плати трансформацијата „Oд добри до одлични“. Кога ќе се здружат две просечни компании, не можат никогаш да сочинуваат одлична компанија.

Лидери кои го закочуваат замаецот

Другиот типичен образец кој го забележавме кај маѓепсаниот круг е појавата новопоставените директори штом застанат на чело на компанијата да го застануваат тркалото кое веќе почнало да се врти и започнуваат да го вртат во спротивен правец. Ајде да ја разгледаме корпорацијата Харис, која во раните шеесетти години применувала многу концепти карактеристични за процесот на трансформација „Oд добри до одлични“ и започнала класичен процес на акумулација кој водел кон точката на пробив. Џорџ Дајвли и неговиот наследник Ричард Тулис го уобличиле концептот на ежот, кој се засновал на фактот дека корпорацијата Харис може да биде најдобра во светот во примената на технологијата на печатење и комуникации. Без разлика што не се придржувале до тој концепт со ригорозна посветеност, компанијата остварила важен напредок и тоа се препознавало по одличните резултати. Изгледало дека трансформацијата „Oд добри до одлични“ ќе се оствари во овој случај, посебно откако компанијата ја достигнала точката на пробив во 1975 година. А потоа замаецот бил грубо запрен. Во 1978 година Џозеф Бојд станал извршен директор на корпорацијата Харис. Претходно работел за Радиејшн инк., корпорација која Харис ја презела неколку години порано. Неговата

прва важна улога која ја донел како извршен директор била да го помести седиштето на компанијата од Кливленд во Мелбурн на Флорида, место каде што се наоѓало седиштето на компанијата Радиејшн и во која Бојд имал куќа и глисер од петнаесет метри, кој го нарекол „Мрзлив талкач“. Во 1983 година Бојд грубо го запрел замаецот со тоа што го продал целиот бизнис за производство на печатарска опрема. Во тоа време корпорацијата Харис била најголем производител на печатарска опрема во светот. Тоа бил еден од најпрофитабилните бизниси на компанијата, кој носел речиси третина од оперативниот профит на компанијата. Што направил Бојд со средствата добиени од продажбата на „камењата“ на компанијата? Енергично ја турнал компанијата во бизнисот со канцелариска автоматизација. А дали корпорацијата Харис можела да стане најдобра во светот во автоматизацијата на работењето? Па не сосема. Огромните пр о бл еми в о р а з в ојот на со фтв ер го одложувале исфрлањето на Харисоновиот прв персонален компјутер на пазарот, додека компанијата истовремено настапувала во пазарна битка со компаниите ИБМ, ДЕЦ и Ванг. А потоа, во обид да скокне веднаш во фазата на пробив, корпорацијата Харис потрошила третина од целокупната нето-вредност на компанијата за купување на компанијата Ланиер бизнис продактс, која се наоѓала на маргините на пазарот за производство на софтвер за обработка на текстот. Замаецот, кој по заминувањето на Дајвли и Тулис се вртел со одлична брзина, неочекувано бил исфрлен од лежиштето, летнал високо во воздухот, а потоа се урнал и се скршил на парчиња. Од крајот на 1973 до 1978 година корпорацијата Харис остварила принос на акции пет пати поголем од пазарниот, но од крајот на 1978 до крајот на 1983 година компанијата заостанувала 39% зад пазарниот просек, а до крајот на 1988 година тоа заостанување пораснало на повеќе од 70%. Замаецот бил заменет со маѓепсаниот круг на неуспехот.

(Продолжува) Во следниот број: Како да оцените дали сте на замаецот или во маѓепсаниот круг?

Книгата „Од добри до одлични“, во издание на Publisher, може да ја купите во книжарница Три во ГТЦ, Скопје.

к

о

м е

р

ц

и

ј

а

л

е

н

о

г л

а

с