bezbednost_april_2013

БезБедност на компании www.kapital.mk петок 19/04/2013

[To Im prepora^uvaaT osIgurITelnITe dru[Tva na kompanIITe?

osIgureTe gI ImoToT, lu\eTo, prIhodoT I menaxerskITe odlukI ako sakaTe mIrno da spIeTe! IT-za[TITaTa na podaTocI e kako osIgurITelna polIsa

nesoodveTnaTa oprema za za[TITa prI raboTa e IsTo kako nemawe za[TITna oprema

64

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

ШтО Им ПРЕПОРАчувААт ОСИГуРИтЕЛНИтЕ дРуШ

Осигурете ги имот луѓето, приходот и менаџерските одлуки ако сакате мирно да спиете! Александар Јанев

aleksandar.janev@kapital.mk

О

сигурувањето на една компанија во денешните услови на работење не подразбира само да се елиминираат ризиците од пожар, кршење на машините или од одговорност. Напротив, безбедноста на компанијата зависи и од бројните индиректни последици од некоја штета кои сериозно можат да го загрозат бизнисот, вака за безбедноста на своите инвестиции размислува директорот на компанијата Брако, Кочо Анѓушев. Тој

освен што во изградбата на малите хидроелектрани ги осигурал опремата и објектите, го осигура дури и приходот. „Со осигурување само на опремата, на пример, доколку настане каква било штета и дојде до прекин на производството, осигурителната компанија ви ја плаќа само поправката на машините. Но, во периодот на поправка на машината, настанува поголема штета затоа што во тој период нема да произведувате електрична енергија. Секој застој во работата влијае негативно врз компанијата, особено ако сте задолжени во банките со кредити кои треба редовно да ги сервисирате. Од тој

аспект таквото осигурување е клучно, иако е поскапо“, коментира Анѓушев. Тој всушност е свесен дека освен основните ризици од економски или од политички карактер (кршење на машини, проблем со добавувачи, пожар и експлозии, кражби), кои може да предизвикаат штети во работењето на една компанија, постојат и таканаречени индиректни ризици кои може да се јават како последица на остварување на некој друг ризик, а сепак да имаат покатастрофален ефект врз опстанокот на еден бизнис. На пример, при пожар, освен што ќе изгори фабриката или машините, што ќе значи директна финансиска

загуба за компанијата, ќе настанат и индиректни загуби во периодот додека таа се врати во претходната состојба. Во меѓувреме компанијата нема да може да продолжи да работи, производството ќе се стопира, нарачките врзани со рокови ќе ги налутат купувачите и компанијата

безбедност на компании

Штва на компаниите?

тот,

доколку работела“, објаснува Зоран Нарашанов, генерален директор на Винер осигурување. Освен осигурувањето на приходите на една компанија, постои и класа осигурување од финансиски загуби која доби посебно значење во последните неколку години откако почна финансиската криза и многу компании почнаа да бележат загуби. Особено тогаш стана јасно дека голем дел од загубите се должеа и на несоодветни менаџерски одлуки, што ја покрена потребата од осигурување на одговорноста на менаџерите од неисполнување на договорите. Во услови кога најголем проблем во македонската економија е недоволната ликвидност на компаниите, од осигурителните друштва потврдуваат дека домашните фирми во последно време најголем интерес покажуваат за осигурување на побарувањата. Меѓутоа, домашните осигурителни друштва не ги нудат овие типови осигурувања. „Последниве години кога неликвидноста во економијата стана најголем проблем, кој и да се осмели да го понуди ова осигурување ќе помине неславно. Тоа во западноевропските земји и на амерканскиот пазар многу добро функционира со децении, но во екстремни услови како во нашата земја, каде што компаниите многу тешко ги подмируваат долговите, а не функционира ниту правната регулатива, многу е неблагодарно да се прават проценки и да се одредуваат тарифи за осигурување од побарувања“, објаснуваат осигурителите.

Осигурувањето на имотот на компанијата е неопходно

може трајно да ја изгуби соработката со нив, односно ризикува трајно да го изгуби пристапот на тој пазар. Тие индиректни трошоци може да бидат уште поголеми и од материјалните! „За вакви ситуации посебен вид осигурување кое & овозможува на компанијата да се одржува во финансиска

кондиција исто како да работи. Доколку се оствари некаков ризик, како што е пожар или кршење на машините, осигурителните компании освен што ги надоместуваат фиксните трошоци што ќе настант во меѓувреме, се исплатува и определен профит што би го остварила компанијата

Едно од најосновните типови осигурувања за бизниссекторот е заштита на имотот на една компанија: згради и фабрики, опрема, службени автомобили, бидејќи кој било ризик доколку се случи, може да доведе до траен прекин на производството и може да има огромни последици врз финансиските резултати на компаниите. За компании кои во работењето се изложени на високи температури или пренос на енергија, тогаш ризикот од пожар е најизраен и осигурувањето од тој тип е неминовно. Во компаниите кај кои во процесите доминантни се кинетиката и динамиката на опремата, тогаш неминовно е осигурувањето од кршење

Освен основните ризици (кршење и расипување машини, проблем со добавувачи, пожар и експлозии, кражби), кои може да предизвикаат штети во работењето на една компанија, индиректните ризици што се јавуваат како последица на оставрување на некој друг ризик може да имаат покатастрофален ефект врз опстанокот на еден бизнис. На пример, при пожар, освен што ќе изгорат објектот и машините ќе „изгори“ и приходот што сте можеле да го напаравите додека компанијата се врати во претходната состојба. Осигурителите советуваат: безбедна компанија е таа што ги препушта сите можни ризици во нивни раце! на машините. Кај оние кои имаат подинамична соработка со други компании, тогаш тие треба да обрнат поголемо внимание на осигурување на транспортот или извезуваат и пласираат производи директно на пазарот, тогаш најбитно е осигурувањето на залихите, односно стоката да биде осигурана. Исто важно е осигурувањето на транспортот на стоките и за оние компании кои се занимаваат со услужна дејност - транспорт на стоки. Притоа, освен стоката, битно е да се осигура и одговорноста на превозникот при транспортот. Од осигурителните компании

65

66

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

МЕНАџЕРСкО ОСИГуРувАњЕ кАкО БОНуС!

Од осигурителните компании потврдуваат дека поголем дел од компаниите во земјава имаат осигурување за нивните менаџери. Доколку менаџерот не пријави никаква штета по тој основ, му следува финансиски бонус кој може со договор да се дефинира како ќе биде исплатен, дали тој ќе го добие како лична награда или пак ќе остане во компанијата. Но, постои и менаџерско осигурување од велат дека општото осигурување од одговорност е многу малку застапено кај нас, иако во последните три години статистиката покажува дека овој тип постојано расте. Доколку се стави во корелација со вкупно остварената брутопремија на целиот пазар, учествува со само 2%, што е исклучително ниско ниво за осигурување од дејност. Во развиените европски земји, околу 60% до 65% од пазарот отпаѓа на осигурувањето од одговорност и тоа важи за неопходно. Во зависност од дејноста со која се занимава, дали е производствено или услужно пртетпријатие, најголем дел од компаниите во услужната дејност уште при вадењето на лиценците за вршење дејност, задолжително треба да поседуваат и осигурување од одговорност. Тоа важи за ревизорите, сметководителите, проектантите, градежниците, нотарите, адвокатите,

туристичките агенции, дури и компаниите што се регистрирани за чистење. Дел од растот на пазарот во овој сегмент најмногу се должи токму на тоа што законите наложија обврска

одговорност што покрива грешки со кои тој може да & наштети на компанијата и на инвеститорите. Тоа значи дека се осигуруваат дури и погрешните одлуки! Осигурителите велат дека таквите типови осигурувања кај нас с$ уште срамежливо се бараат, иако во развиените земји, освен за генералните директори, тие се карактеристични и за членовите на управните одбори. за такво осигурување, а не толку на зголемување на свеста и потребата на компаниите. Пазарот на осигурување од одговорност од дејност го движат и последните трендови кои на

Безбедна компанија е осигурана компанија од сите ризици

Факт е дека осигурувањето кај голем дел од македонските компании с$ уште е непознат поим, особено кај помалите. Нивните менаџери иако се свесни за зголемувањето на ризикот во работењето, сепак размислуваат во стилот „сигурно нема баш мене да ми се случи“. Меѓутоа, менаџер на една модерна компанија која се стреми да биде успешна не смее да си дозволи да не се осигура. Компаниите во текот на работењето се судруваат со многу ризици од кои треба да се чуваат, како што се пожари и експлозии, кршење на машините, проблеми со наплата на побарувањата и поради тоа е нужно да бидат осигурани. Осигурителната компанија е спремна да ја преземе секоја опасност која може да го попречи нормалното работење на една фирма. Безбедна компанија е таа што ги препуштила на некое осигурително друштво ризиците од: Оштетување на имотот (преку осигурување од пожар, кршење на машините, поплави); Незгода кај вработените за време на работењето преку осигурување на работниците; Погрешни одлуки на менаџерите, што може да & донесат штети на фирмата преку менаџерските осигурувања; Отстапување од договореното или од квалитетот преку осигурување на одговорност од дејноста; Намалување на приходите преку осигурување на индиректните последици што можат да дојдат доколку се оствари некој друг ризик.

1.

2.

3.

4.

5.

компаниите кои се јавуваат на тендери, без оглед дали се производствени претпријатија кои испорачуваат стоки или услуги, им наложија задолжителен услов да се осигурани од одговорност од дејноста што ја обавуваат. На пример една градежна компанија која изведува некаков проект, мора да има осигурување од одговорност од дејност. Тоа осигурување гарантира дека какво било отстапување од договорот ќе го покрие осигурителната компанија. Компаниите кои се занимаваат со производство на производи за широка потрошувачка кои може да предизвикаат несакни дејства кај потрошувачите мора да бидат осигурани. На пример, рестораните во кои се служи храна или помали сендвичарници и слаткарници. Кај осигурувањето од одговорност од дејност, во светот с$ поголем замав зема осигурувањето на лекарите од медицинска грешка, а во некои земји дури е задолжително. Со тоа осигурителната компанија ги покрива штетите кај пациентите што би настанале од некаква грешка во лекувањето.

Вработените се најголемиот капитал што треба да се осигура Речиси сите осигурителни друштва како примарна и најнеопходна потреба

безбедност на компании

за осигурување го посочија осигурувањето на вработените во една компанија од незгода. Осигурувањето на вработените е примарно речиси во цел свет, а веќе и кај нас компаниите го третираат како задолжително. Огромна е социјалната одговорност кон луѓето кои го создаваат бизнисот и профтиот, а сумата за осигурување на безбедноста на вработените за сметка на тоа сепак е мала. Постојат повеќе начини кои може да се договорат, како вработените да бидат заштитени од повреда. На пример, некои компании одлучуваат колективно да ги осигураат сите вработени, некои од нив пак склучуваат поединечни договори за секој од нив. Исто така, може да се

дефинира и временска рамка која го опфаќа осигурувањето на работникот од незгода и тоа може да биде само во текот на работното време од осум часа или пак 24-часовна заштита дури и надвор од работното место. Освен вработените, осигурување од незгода е карактеристично и за средното и високото управување во компаниите или таканареченото менаџерско осигурување. Покрај стандардното осигурување од незгода за вработените, се склучуваат менаџерски осигурувања кои вклучуваат дополнителни ризици со кои покрај осигурување од незгода се нуди и бенефит како финансиски бонус доколку не се остварат одредени ризици во работењето. Менџерското

осигурување е многу важно, бидејќи менаџментот е оној кој креира вредности во компаниите. Затоа е битно менаџерите да бидат осигурани од незгода, бидејќи секој ризик може да влијае врз континуирано и успешно управување на компанијата. Од осигурителните компании потврдуваат дека поголем дел од компаниите во земјава имаат осигурување за нивните менаџери. Доколку менаџерот не пријави никаква штета по тој основ, му следува финансиски бонус кој може со договор да се дефинира како ќе биде исплатен, дали тој ќе го добие како лична награда или пак ќе остане во компанијата. Но, постои и менаџерско осигурување од одговорност што покрива грешки со кои тој може да & наштети на компанијата и на инвеститорите. Тоа значи дека се осигуруваат дури и погрешните одлуки! Осигурителите велат дека таквите типови осигурувања кај нас с$ уште срамежливо се бараат, иако во развиените земји, освен за генералните директори, тие се карактеристични и за членовите на управните одбори.

67

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ април 2013 Издава: КАПИТАЛ МЕДИА ГРОУП доо бул. Маркс и Енгелс бр.7 зграда 1, влез 1 стан 32 1000 Скопје п.фах: 503 Република Македонија телефон: +389 2 3298 110 факс: +389 2 3298 111 e-mail: kapital@kapital.com.mk Уредник на специјални прилози: Верица Јорданова Автори на прилогот: Александар Јанев Васе Целеска Графички дизајн: Николај Томашевски Игор Томашевски Фотографија: Ивана Кузмановска Фотоархива на Капитал Маркетинг: Александра Стојменова www.kapital.mk

инбоx советува:

Чувајте ја документацијата во посебна просторија и правете back-up на документите!

Б

езбедноста на информациите и документацијата е од огромна важност за секоја компанија. За да се обезбеди деловен континуитет, потребно е да се посвети големо внимание на начинот на којшто се управува со информациите и на начинот на којшто ќе се

обезбеди адекватно ниво на безбедност. Секоја компанија која се грижи за безбедноста на своите информации и на информациите на своите клиенти потребно е да го систематизира начинот на заштита и да дизајнира и да имплементира план за безбедност на информациите и документацијата. Планот за безбедност на информациите и документацијата или „План за обновување од катастрофи“ (Disaster Recovery) треба да ги опфати ризиците од физичките оштетувања или губење информации и документација и намерните и ненамерните злоупотреби на информациите. За да може една компанија да го имплементира планот во своето работење, треба да има предвид два аспекти: минимизирање на ризиците од катастрофи и обновување на информациите и документацијата во случај на катастрофа. За минимизирање на ризиците потребно е да се воведат мерки за безбедност кои во зависност од начинот на којшто се чуваат документите, ќе варираат од контрола на пристап, алармни системи, противпожарни системи и видеонадзор за документацијата која е во физичка форма, од една страна и адекватна серверска инфраструктура и безбедносни мерки за електронски пристап до документација за оние документи кои се чуваат во електронска форма. Сите тие

мерки се во функција на намалување на ризикот од уништување или злоупотреба и многу се важни за обезбедување деловен континуитет. Дополнителнo, компанијата може да одлучи и да најми надворешен документарен или архивски центар којшто ќе & помогне во минимизирањето на ризиците. Обновувањето на информациите во случај на катастрофа е вториот аспект од планот за обновување и подразбира преземање мерки за обнова на информациите во случај да настане катастрофа. Во Македонија постојат неколку примери каде што се случил пожар во серверски соби или во простории за чување документација и доколку компанијата не преземала мерки за обновување, сите информации се неповратно изгубени. За да се обезбеди континуитет во работењето, се препорачува документацијата во физичка форма да се чува во определени простории со адекватна заштита, кои ќе бидат оддалечени од канцелариите на компанијата. За електронските податоци неопходно е редовно да се прави backup на податоците на екстерни носачи на податоци (магнетни ленти, хард-дискови...). Тие екстерни носачи мора да се чуваат на оддалечена локација од серверската инфраструктура и во контролирани услови – температура и влага. Препорачаната температура за чување на тие носачи е 16-18 степени Целзиусови и 30%50% влажност. За да се постигне ова ниво на безбедност, неопходно е да се користат екстерни компании кои имаат вакви услови за чување.

68

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Македонските коМпании стануваат свесни за потре

ИТ-заштитата на податоци е како осигурителна полиса Со зголеменото користење на ИТ-алатките и Интернетот и с$ поголемиот број трансакции и комуникации кои се вршат преку Интернет, енормно се зголемуваат и ризиците и опасностите по безбедноста на една компанија! Потребата од заштита на доверливите информации и комуникации во компаниите, но и новите стандарди и законски регулативи и процедури за користење и заштита на личните податоци го зголемија интересот на компаниите за подобрување на својата ИТ-безбедност! Васе Целеска

К

vase.celeska@kapital.mk

ога станува збор за заштитата на информациските и податочните системи на компаниите, пред с$ се мисли на хардверските уреди или на софтверските решенија кои се користат за заштита. На пазарот во Македонија ова не е непознато, па с$ почесто се забележува понуда на услуги кои ја проверуваат и ја заштитуваат ранливоста на податоците на компаниите, нивната локална мрежа, па и на интернет-страниците и интернет-апликациите. Меѓутоа, безбедноста на информациите и на податоците на една компанија претставува нешто повеќе од хардверско и софтверско решение кога станува збор за опасностите коишто демнат на Интернет, но и интерно во компанијата - на Интранет. Иако засега на македонскиот ИТ-пазар не постои

специјализирана компанија чија единствена дејност претставува безбедност и заштита на информациските системи, речиси сите посериозни ИТ-компании во еден дел нудат вакви услуги. Една од компаниите на нашиот пазар кои долги години сериозно се занимаваат со оваа проблематика е Кабтел. Извршниот директор, Горан Митрески, за „Капитал“ вели дека компаниите од ден на ден с$ повеќе стануваат свесни за потребата од ИТ-заштита, иако побарувачката во моментов е скромна. „Во овој момент се надевам дека нема да претерам ако кажам дека побарувачката е релативно скромна. Она што мене лично ме радува е дека компаниите од ден на ден с$ повеќе стануваат свесни за потреба од заштита на нивната ИТ-мрежа и системи на комуникација на повеќе нивоа, што значи дека дефинитивно се работи за позитивен тренд, што секако, подразбира дека побарувачката на услуги кои самите по себе се прилично

специфични и од сензитивен карактер е во нагорна линија“, објаснува Митрески. Сите компании Кабтел веќе цела деценија потреба од ИТ-безбе имаат во своето портфолио го македонскиот пазар дност, но на има софтверот Kaspersky побарувачката од стр најголема е ана на големите Lab Internet Security, кој компании, финансиски на македонскиот пазар и банките, телекомунте институции икациските има статус Premium оператори, државните институции Business Partner. Тоа значи дека во своите редови Кабтел има технички кадар едуциран и сертифициран не само за продажба на продуктите на Kaspersky Lab, туку и за ИТ-компанијата Некстсенс инсталација и миграција во е во стратешко парнерство рамките и на најкомплексните со Symantec, компанија која ИТ-системи за безбедност е меѓу глобалните лидер и заштита. Од неодамна, во за софтверски решенија портфолиото на продукти за заштита и безбедност, Кабтел додаде нов бренд, достапност и интегритет на Cyberoam, еден од лидерите информациите на компаниите и на светскиот пазар на ИТна институциите. заштита и безбедност и „Нашите производи и високопозициониран како професионални услуги визионер во рамките на Gartопфаќаат палета на решенија ner 2012 Magic Quadrant за UTM за ИТ-безбедност, кои им (Unified Threat Management) овозможуваат на компаниите продукти. да го чувствуваат својот бизнис Уште еден од светските лидери обезбеден од сите ризици за ИТ-заштита е присутен на и опасности кои ги носи македонскиот пазар. Имено, денешното време на Интернет

безбедност на компании

ебата од ит-безбедност

како да ја зголемите ит-безбедноста?

Најважно од с$ е да се има јасна слика за тоа што е предмет на заштита и кои се очекувањата;

Да се направи соодветно техничко решение кое подоцна би било имплементирано од страна на стручни и сертифицирани лица;

Воведување на техничките мерки - множество од софтвери, технологии, политики и процедури со коишто ќе се зголеми безбедноста и достапноста на ИТ-инфраструктурата;

Едукацијата на вработените, како дополнение на безбедносните политики и технолошки решенија, е една од најбитните нетехнички мерки кои може да ги примени една компанија.

зголемување на интересот на компаниите за решенија за ИТбезбедност.

Кој инвестира најмногу во својата ИТ-заштита и информатички технологии, но и сигурност дека преземените мерки и процедури за контрола заедно со имплементираните решенија за ИТ-безбедност се доволни за исполнување на сите стандарди и законски регулативи за ИТ-безбедност и заштита на лични податоци. Едноставно, комбинацијата на нашите врвни решенија, експертиза и искуство коишто ги поседуваме делуваат на нашите корисници да се чувствуваат сигурни, исто како да склучиле полиса за осигурување со некоја осигурителна компанија“, вели Миле Ефремоски од Некстсенс. Оваа компанија е единствена во Македонија и во регионот на Југоисточна Европа која е Symantec Platunum Partner и која се стекна со сертификатот Technical Assistance Partner Program, издаден од Symantec, со којшто се потврдува дека е овластен сервис-центар за имплементација и локална поддршка на дел од продуктите на Symantec. Ефремоски вели дека со зголеменото користење на ИТ-алатките и Интернетот и с$

поголемиот број трансакции и комуникации коишто се вршат преку Интернет енормно се зголемуваат и ризиците и опасностите по безбедноста на една ИТ-инфраструктура по различни основи, како и по безбедноста на доверливите информации на поединци или на цели компании. Сево ова, но и сите нови стандарди и законски регулативи и процедури за користење и заштита на личните податоци доведоа до секојдневно

Логично, големите компании на македонскиот пазар имаат најголема потреба од ИТбезбедност и традиционално, тие се најголеми потрошувачи во овој ИКТ-сегмент. Од друга страна, и помалите компании не заостануваат зад овој тренд, иако понекогаш имаат потреба само од антивирусна заштита. Финансиските институции и телекомуникациските оператори се оние коишто најмногу внимаваат на својата ИТ-безбедност, но тука не заостануваат ниту владините и државните институции. Сите компании имаат потреба од решенија за ИТбезбедност! Во зависност од

кој е најчесто на удар на хакерите?

Магазинот „Форбс“ објави истражување за „сајбер“ безбедноста во коешто се наведува дека Њујорк тајмс, Твитер, Епл, Фејсбук и Мајкрософт се брендовите кои најчесто се на нишан на хакерите. Според истото истражување, претседателот на САД, Барак Обама, е највлијателен борец против „сајбер“ нападите, а по него следуваат поранешниот американски министер за одбрана Леон Панета, портпаролот на кинеското Министерство за одбрана, Генг Јаншенг, како и продуцентот на Ројтерс за социјални медиуми, Метју Кис, во меѓувреме обвинет за хакирање.

обемот и типот на работа, средствата со коишто располагаат, големината на ИТ-инфраструктурата во компаниите, количината и типот на доверливите информации, стандардите и законите коишто мора да ги исполнува и да ги почитува, компаниите и институциите во Македонија имаат развиено различен степен на свесност за потребата од решенија за ИТ-безбедност. „Во период од 10 години само Некстсенс има извршено испорака, имплементација на повеќе од 30.000 софтверски лиценци за различни решенија за ИТ-безбедност од портфолиото на продукти на Symantec, почнувајќи од имплементација на најосновни решенија за антивирусна заштита, па с$

69

70

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ Миле Ефремоски

Горан Митрески

Кабтел

„Она што мене лично ме радува е дека компаниите од ден на ден с$ повеќе стануваат свесни за потреба од заштита на нивната ИТ-мрежа и системите на комуникација на повеќе нивоа, што значи дека дефинитивно се работи за позитивен тренд, што секако, подразбира дека побарувачката на услуги кои самите по себе се прилично специфични и од сензитивен карактер е во нагорна линија.“ до развој на комплексни системски решенија и политики за превенција од губење доверливи податоци и енкрипција, и мерки и контроли за заштита на користење на личните податоци, имплементирани на ниво на цела компанија или институција“, истакнува Ефремоски. Од Кабтел потврдуваат дека компаниите коишто најчесто имаат потреба од услуги за ИТ-заштита и безбедност се компаниите на кои информацијата и податоците им се од витална важност за нивното работење и понатамошен развој на компанијата. „Со оглед на тоа што Кабтел е присутен

со своите продукти и услуги во речиси сите сектори, не би можел која било од нив нешто посебно да издвојам. Во секој случај, сепак, тоа се компании со добар ИТ-кадар, свесен за заканите од аспект на ИТ-заштита и безбедност и кои на менаџментот успеваат да им предочат за последиците по работењето и функционирањето на самите компании со цел инвестиција во овој сегмент“, објаснува Митрески. Од Некстсенс велат дека с$ повеќе радува фактот што владините институции и големите комерцијални компании, за разлика од порано, ја разбираат потребата од добра и безбедна ИТ-

Некстсенс

„Земајќи ги предвид глобалните стандарди, постои голема можност за зголемување на нивото и обемот на користење на решенијата за ИТ-безбедност кај сите чинители на македонскиот пазар, но на ниво на нашиот регион не заостануваме во користењето на ваквите решенија од другите соседни држави.“ инфраструктура како столб за продуктивно, транспарентно и ефикасно работење. „Генерално гледано, земајќи ги предвид глобалните стандарди, постои голема можност за зголемување на нивото и обемот на користење на решенијата за ИТбезбедност кај сите чинителни на македонскиот пазар, но на ниво на нашиот регион не заостануваме во користењето на ваквите решенија од другите соседни држави“, додава Ефремоски. Од Македонски Телеком а.д. Скопје, како членка на групацијата Дојче телеком, како едни од најголемите потрошувачи на услуги за ИТ-безбедност и заштита,

Топ трендови за ИТ-безбедност во 2013 година: Масивни податоци и бизнис-интелигенција

претпоставката дека вашиот систем ќе биде загрозен – иако не е во моментов – и потоа да се преземат мерки за да се идентификуваат и да се елиминираат заканите што е можно поскоро.

Масивните податоци и бизнис-интелигенцијата се клучните зборови во моментов што се однесува на ИТ-пазарот генерално и некако полека навлегуваат и во доменот на безбедноста. Додека очигледна е предноста на спојот на масите од податоци и бизнисинтелигенцијата за борба против заканите по безбедноста, во реалноста с$ уште се наоѓаме во почетната фазата од овој хипер-циклус.

Cloud computing? Појасно, попрактично

Прифатете го моделот на „нула“ доверба

BYOD е новото бојно поле

Стариот модел за ИТ-безбедност што има ригорозна надворешна заштита со поставување само firewall, инсталирање антивирусен софтвер и „крпење“ на ранливите области не е доволно сеопфатен во моментов. Мора да се има предвид

„Cloud computing" со години беше популарен термин, но сега преминува од небулоза во сегментиран, специфичен сет од технологии коишто наголемо се прифаќаат. Мобилните уреди – и сеприсутниот акроним BYOD (Bring Your Own Device) – исто така се „жешки“ теми и ИТ-индустријата мора да се соочува со континуиран наплив на уреди коишто го трасираат својот пат до корпорациите.

потврдуваат дека се сериозно посветени и водат исклучителна грижа за безбедноста на своите услуги, производи или средства и преземаат активности, со цел сите податоци и информации да бидат заштитени од злоупотреба. „Како компанија, се водиме од меѓународно признатите безбедносни стандарди и истите ги имплементираме во нашите интерни безбедносни регулативи. Македонски Телеком користи организациски механизми за заштита и сигурност на системите и податоците кои се базираат на дефинирање и примена на соодветни регулативи во компанијата, како и примена на соодветни безбедносни стандарди. Преку имплементација на соодветни технички механизми, како на пример: Систем за детекција и превенција на напади, Систем за проверка на ранливости, Систем за филтрирање на содржина (web и e-mail), Централен систем за анализа на лог-записи, Антивирус систем, Систем за контрола на пристап, Систем за управување со идентитети и централен пристап, Огнени ѕид/ови (Firewall) и други безбедносни системи, се обезбедува заштита на телекомуникациската мрежа, системите и податоците и строго се контролира пристапот до информациските ресурси и корисничките податоци“, велат од компанијата. Од Прокредит банка, пак, велат дека грижата за информатичка технологија, производство на софтвер и безбедноста на информатичките операции е комплетно под капата на меѓународната компанијата за информатичка технологија Quipu. Компанијата Quipu е дел од Прокредит групацијата и нејзината дејност е обезбедување на информатички услуги единствено за Прокредит банките. „Прокредит банка располага со свој стручен тим кој ги има воведено светски прифатените најдобри пракси и меѓународни стандарди за ИТ безбедност. Во насока на континуирано подобрување на системот за

72

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ управување со безбедноста на информативниот систем користиме размена на знаење и искуство на ниво на групација, како и со надворешни стручни лица“, додаваат од банката.

Нема 100% заштита! Треба да се внимава и да се едуцираат вработените!

Експертите од оваа област велат дека нема 100% ИТзаштита, бидејќи како што напредува ИКТ-технологијата, така напредуваат и заканите. Кога станува збор за заштита на информациите, податоците и на целокупната комуникација во рамките на една компанија, најважно од с$ е да се има јасна слика за тоа што е предмет на заштита и кои се очекувањата, па врз база на така направеното скенирање на компанијата да се изготви соодветно техничко решение кое подоцна би било имплементирано од страна на стручни и сертифицирани лица. „Само на тој начин преку еден проектен пристап и отворена комуникација со корисниците може да се постигнат вистински посакуваните резултати, наместо да се практикуваат

„Бум“ НА РАБОтНИ мЕСтА вО Ит-БЕзБЕдНОСтА Што се однесува на човечките ресурси, се забележува дека светските компании с$ повеќе се одлучуваат за намалување на бројот на вработени ИТ-стручњаци. Кај помалите компании евидентно е дека остануваат само ИТ-менаџерите кои треба да ја координираат работата на ИТ-секторот со аутсорсингкомпаниите, но на запад с$ попопуларна традиционалните методи за набавка на опрема по најниски цени од која потоа никој нема да има вистинска корист, ниту крајните корисници, ниту испорачателот на услугата“, истакнува Митрески. Ефремоски додава дека стопроцентната заштита е тешко остварлива, но со добра комбинација од технички и нетехнички мерки, односно комбинација од свесни вработени, технологија и внатрешна политика базирана на процедури во голема мера може да се намали опасноста од истекувањето на доверливите податоци од компаниите и да се зголеми ИТ-безбедноста. „Техничките мерки може да се состојат од множество од софтвери, технологии, политики и процедури

станува позицијата ИТ-менаџер за безбедност кој бара специфични обуки и сертификати. Марк Ведерфорд, моменталниот заменикпотсекретар за „сајбер“ безбедност во американското Министерство за внатрешна безбедност, потенцира дека прашање на национална безбедност е и обучувањето и најмувањето луѓе за ИТ-безбедност.

со коишто ќе се зголеми безбедноста и достапноста на ИТ-инфраструктурата. На пример, со енкрипција на доверливите податоци се оневозможува неовластеното изнесување на информациите од компаниите, додека со имплементација на целосно решение за превенција од губење податоци (Data Loss Prevention) се намалува ризикот од неовластен пристап до истите, се добива можност за воведување политики и мерки кои се во целосна соогласност со интерните политики, законските регулативи и барањата за заштита на личните податоци, а дејствуваат и превентивно во случај кога некој вработен ќе го изгуби својот лаптопкомпјутер или мобилен телефон. Нормално, тука би

ги споменал и неизбежно потребните за една компанија софтверски решенија за антивирусна, antispam и web заштита“, објаснува Ефремоски. Едукацијата на вработените, како дополнение на пишаните безбедносни политики и технолошки решенија, е една од најбитните нетехнички мерки коишто може да ги примени една компанија. „Со зголемувањето на свесноста на вработените за можните ризици при работењето со доверливи информации се намалува веројатноста од инциденти кои се последица од ненамерните истекувања на информациите. Свесните вработени стануваат насилна заштита за една компанија“, истакнува Ефремоски.

КОмПЛЕтНО РЕшЕНИЕ зА зАштИтА НА РАБОтНИКОт НА НЕГОвОтО РАБОтНО мЕСтО

В

о полза на работниците, со широката палета на производи, Екотип нуди комплетно решение за заштита на работникот на неговото работно место. Во корелација со Законот за безбедност и здравје при работа, работниците, во зависност од дејноста во којашто работат, треба да користат соодветна заштитна опрема за да се заштитат себеси и околината. Како што е законски пропишано, заштитната облека треба да има рефлектирачки траки со јасна видливост и да врши заштита од механички и од хемиски дејства. За работниците коишто вршат механичка работа потребни се заштитни чевли со метална/ композитна капа, заштитни ракавици против убоди/прободувања, кои истовремено се и антилизгачки. Доколку во работната просторија е присустна и прашина, метални

честички или при заварување присуство на метална пареа, потребна е дополнителна и сооодветна респираторна заштита преку маска за еднодневна употреба, полумаска или целосни маски. За дејност во којашто има присуство на хемикалии на работниците им е потребна заштита со соодветни ракавици, респираторна заштита и соодветна облека. Во бучните средини,

според пропишаните стандарди на јачина, Екотип го штити работникот обезбедувајќи му чепови или антифони. Заштитни чевли – антивибрациски и антилизгачки за површини на коишто има течности. Целосната палета на опрема за заштита при работа Екотип на македонските компании им ја овозможува преку брендовите 3М и Локатраде–Словенија, нудејќи опрема со врвен квалитет.

За повеќе иНформации: ECOTIP д.о.о. Скопје Бул. Партизански одреди 62/2-39 1000 Скопје Македонија +389 2 3176 907 +389 2 3176 920

http://solutions.3m.com

http://www.lokatrade.com

e-mail: info@ecotip.com.mk

74

К

Интервју

аква компанија е Биросеф и што нуди? ДПТ У Биро сеф до о ел Струм-ица е инженерингкомпанија која повеќе од десет години успешно постои на пазарот и се занимава со производство, продажба и инсталација на сигурноснa опрема (сигурносни сефови, ормари и блиндирани врати), противпожарна (противпожарни сефови, ормари, метални и стаклени врати) и банкарска опрема (модуларни трезори, трезорски врати, депозитни сефови и др.). Компанијата од 2005 година работи во услови на воведен систем за управување со квалитетот ISO 9001:2008, а од 2009 година е член на Европската асоцијација за сертификација на продукти за сигурност (ESSA – European Security Systems Association, Frankfurt/ Main).

Кога станува збор за сертифицирана сигурносна опрема, што е важно да се знае? Во Европа, кога станува збор за сертифицирана сигурносна опрема (сефови, трезори, врати) се мисли на опрема која е атестирана во согласност со европските стандарди за сигурност и која поседува европски сертификати како доказ за истото. Во Европската унија постојат пропишани правила за тоа што каде треба да се чува и која класа на сеф за чување максимум колкава сума

Георги Бајрактаров

директор на Биросеф

Купувајте производи со докажан квалитет пари би требало да се користи. Доколку опремата во којашто се чуваат вредностите, парите и документите не е соодветна, осигурителните компании не исплаќаат премии.

За кои сигурносни продукти има најголем интерес од страна на компаниите? Дали компаниите бараат сертифицирана сигурносна опрема? Во Македонија дел од банките веќе започнаа да покажуваат интерес за купување сертифицирана сигурносна опрема со европски сертификати, но сепак, голем дел од компаниите, за жал, с$ уште бараат да купат евтини сигурносни врати или пак, некое мало сефче, кое е важно само да има доволно простор за внатре да можат да сместат пари и некои поважни документи, не водејќи сметка за квалитетот на истиот. Но, тука се прави голема грешка, од причина што ваквите врати крадците брзо ги разбиваат, а сефчињата или брзо ги разбиваат или ги крадат

цели. Затоа, најдобро е да се набавуваат висококвалитетни сигурносни сефови и врати, кои поседуваат соодветен сертификат како гаранција за квалитетот на опремата т.е. се доказ дека опремата е атестирана во согласност со европските стандарди за сигурност.

Што е тоа со што Биросеф се издвојува од другите компании со иста дејност? Биросеф е единствената фирма во Македонија којашто произведува сигурносни сефови, трезорски и блиндирани врати со ЕВРОПСКИ СЕРТИФИКАТИ ЗА СИГУРНОСТ. Освен тоа, произведуваме и метални противпожарни и стаклени противпожарни врати, кои се атестирани во Институтот ИМС во Белград. Покрај стандардната продукција, произведуваме и нестандардни производи, т.е. производи изработени по специјални барања на клиентите, а исто така, располага-

ме и со сопствена сервис-екипа, која е специјално обучена за отстранување секакви проблеми поврзани со функционирањето на споменатата опрема.

Што би им препорачале на компаниите во врска со подобрувањето на сигурноста на својот имот? Од многу голема важност е секоја компанија да има вградено сигурносна и противпожарна опрема со гарантиран, потврден квалитет, опрема која е атестирана и која поседува сертификати како доказ за квалитетот, бидејќи секоја импровизација со неквалитетна и евтина сигурносна и противпожарна опрема е ризична и несигурна за чување пари, вредности и документи.

безбедност на компании

несоодветната опрема за заштита при работа е исто како немање заштитна опрема

К

ризата сериозно ја делумно би ги задоволила намали побарувачката нивните потреби. на опрема и системи „Компаниите најчесто бараат за безбедност во мали сефчиња, бидејќи компаниите, потврдуваат сметаат дека во нив имаат дел од компаниите од оваа доволно простор за да дејност. Состојбите се сместат пари и некои поважни стабилизираат затоа што документи, но тука прават безбедноста и сигурноста голема грешка, бидејќи на имотот, документите и на луѓето не се нешто кое во недоглед може да се одложува. Многу е важно Во Биросеф укажуваат компанија да има сигсекоја на уште еден момент, а урносна и противпожарна опре ма со гарантиран, тоа е дека компаниите по твр де н квалите честопати немаат атестирана и сертиф т, опрема која е доволно финансии за квалитетот. Ова е ицирана, што е доказ за набавка на секоја импровизацијамногу важно бидејќи сигурносна и евтина опрема е ризичсо неквалитетна и противпожарна чување пари, вредно на и несигурна за сти и документи! опрема, поради што се случува да купат неадекватна опрема во рамките на дозволениот буџет, која

крадците брзо ги разбиваат или го крадат целиот сеф. Најдобро е да се има сеф или ормар со поголема тежина, да речеме над 200 кг, кој задолжително ќе биде анкерисан за под или за ѕид. Честопати компаниите се интересираат и за набавка и вградување сигурносни и противпожарни врати на своите објекти“, велат од Биросеф. И од компанијата Екотип на компаниите им препорачуваат дека несоодветната опрема за заштита при работа е еднакво на немање заштитна опрема. „Опремата за заштита

при работа е секојдневие на секој вработен во индустријата, кој својата работна задача ја извршува на терен. Заклучно со потребата, интересот е с$ поголем“, велат од оваа компанија, која 15 години на нашиот пазар нуди квалитетна, техничка и стручна поддршка и консултација во изборот на заштитна опрема.

75