Inovativnost 2016

специјален прилог

ИноватИвност

Како во светот се финансираат иновативни проекти Влади и корпорации основаат фондови “тешки“ стотици милиони долари еУ програма Horizon 2020 Како до пари од европските фондови?

КаКо до пари за иновативни проеКти во МаКедонија? поддршка што не значи директно финансирање инкубатори и акцелератори

Кои се изворите на пари за иновативни проеКти во МаКедонија l банки l инвестициски фондови l фондови на ЕУ l меѓународни проекти и грантови l бизнис ангели

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

28

Иновативност

пишува:

Д Игор Петровски

igor.petrovski@kapital.mk

Десет милиони евра вредната кредитна линија на ПроКредит банка за поддршка на мали и средни иновативни компании, промовирана пред неколку недели, е меѓу најновите во низата извори на финансирање на иновативни проекти во Македонија. Кредитната линија произлезе од договорот помеѓу ЕИФ (Европскиот инвестиционен фонд) и ПроКредит групацијата со кој ќе се пласираат 250 милиони евра за поддршка на мали и средни претпријатија - МСП преку програмата InnovFin. Проектот во Југоисточна Европа за сега се реализира единствено само преку Групацијата ПроКредит, како групација со специјализирани банки за МСП. Компаниите може да ги користат кредитите за инвестиции и во фиксни и во обртни средства. “Најголемата предност е во делот на обезбедувањето на кредитот. Компаниите кои имаат значајни идеи за развој и планираат поголеми иновативни инвестиции сега ќе имаат пристап до кредити за кои е потребно многу помало обезбедување, објасни директорот на Бизнис сектор во ПроКредит“, Стевче Кузмановски. Токму обезбедувањето на кредитот е најголемиот проблем што го имаат компаниите што се на својот почеток и немаат кредитна историја или пак имот со кој што може да гарантираат кај комерцијалните банки за бараниот кредит. Нивниот најголем капитал во моментот е самата идеја, за која што е многу тешко да најдат финансиер, а кој што не доаѓа од редовите на нивните блиски, роднини, пријатели, односно самите тие со некаква своја заштеда и сл. За компаниите што имаат неколкугодишно искуство и докажан бизнис концепт, наоѓањето пари за нивните иновативни проекти е помала главоболка, иако не значи дека во Македонија за нив изворите на финансирање се издашни. Банките нонстоп повторуваат дека пари за добри проекти имаат, и ние сме пишувале многу пати што тоа за нив значи добар проект - пред сè проект што ќе донесе продажба на производот/услугата, ќе гарантира ликвидност на компанијата и навремено враќање на ануитетите. Но,

Капитал водич

Како до пари за иновативни проекти во Македонија? Банки, државен фонд, приватен фонд, бизнис ангели, инкубатори, акцелератори... Тоа е отприлика списокот на потенцијални инвеститори, финансиери и помагачи на иновативни компании и проекти во Македонија. Заеднички именител, особено на оние играчи што директно финансираат: нема лесно да ги убедите дека токму вашата идеја ги заслужува нивните пари.

на терен фирмите велат дека банкарите би можеле малку повеќе да влезат во проектно финансирање и да поднесат дел од ризикот за проект со голем потенцијал

за успех, а не само да инсистираат на квалитетно обезбедување. Во меѓувреме, освен банкарските кредити, списокот на потенцијални инвеститори,

Опции: Покрај банкарските кредити, на располагање се ин

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

специјален прилог ЕУ програма Horizon 2020

Како до пари од европските фондови?

А

плицирањето за пари од инструментот за мали и средни компании на програмата Horizon 2020 на ЕУ се врши во две фази - во првата фаза потребна е апликација од само неколку страни, при што се подготвува физибилити студија и бизнис план и за тоа се добиваат до 50.000 евра, а оваа фаза треба да трае најмногу три месеци. Доколку фирмата веќе има подготвено вакви документи, може директно да аплицира во Фаза 2 , при што продуктот треба да се доведе до ниво да е спремен да се појави на пазар, односно да е доведен до т.н. Ниво на технолошка спремност 6 (TRL 6). Во втората фаза може да се аплицира за средства во износ 500.000 до 2,5 милиони евра или пет милиони евра ако проектот е во областа здравство, и оваа фаза трае 12 до 24 месеци. Услов за добивање на европските пари е компаниите да не бидат новоформирани, туку да се веќе етаблирани, да имаат максимум 250 вработени, да остваруваат годишен обрт од најмногу 50 милиони евра и да обезбедат 30 отсто од висината на помошта. За сите детали околу програмата Horizon 2020 и начинот на аплицирање компаниите може да се обратат во Стопанската комора на Македонија (www.mchamber.org.mk ), Сојузот на стопански комори (www. sojuzkomori.org.mk) ЕЕН-М проектот (www.een.mk ), како и Фондацијата за менаџмент и индустриско истражување (www. mir.org.mk ), кои се локалните координатори за оваа програма во Македонија. финансиери и помагачи на иновативни компании и проекти се состои од инвестициски фондови, бизнис ангели, “crowdfunding”, европски фондови... Македонија, со Направивме еден преглед на тоа што во моментов стои како опција за финансирање на иновациите во Македонија, со подетален осврт во приложените рамки на текстот.

Еден државен и еден приватен инвестициски фонд

Во Македонија во моментов постојат два инвестициски фондови што финансираат иновативни стартапи и проекти. Едниот е државен, Фондот за иновации и технолошки развој, и за една година финансираше со 1,32 милиони евра 33 стартапи преку два свои инструменти - кофинансирани грантови за стартап, спиноф компании и иновации (до 30.000 евра по проект), како и кофинансирани грантови и условени заеми за комерцијализација на иновации (до 100.000 евра по проект). “При процесот на селекција на проектите што ќе добијат пари од Фондот, се раководиме од следниве критериуми: квалитетот на проектот учествува со 30%, иновативноста(25%), потенцијал на пазарот (25%), влијание (10%) и капацитет на проектниот тим (10%). “, објаснуваат

во ФИТР.

South Central Ventures е инвестициски фонд (финансиран од пари од европски институционални инвеститори, влади и приватни инвеститори), од редот на т.н. venture фондови, односно фондови за ризичен капитал, регионален фонд кој што своја канцеларија има во Скопје од октомври минатата година. SCV е фокусиран на инвестиции во рана фаза до фаза на раст (Early and Growth) во технолошки компании со докажан концепт и остварен “traction” (пазарна побарувачка што може да се квантифицира) кои што се наоѓаат на територија на Западен Балкан, а имаат клиенти на глобален пазар. За почетна (seed) фаза се предвидени до 100.000 по компанија, а за рана до фаза на раст до три милиони евра по компанија. “Нашиот фонд е во потрага по стартапи кои што имаат продукт или услуга наменети за глобална експанзија. Имаме на располагање 40 милиони евра вкупно за сите земји што ги покриваме, во рок од пет години треба да ги инвестираме, остануваме 3-5 години како малцински сопственици на удел до 49% и потоа планираме излегување од тие компании“, вели Ивана Станковиќ, менаџер за инвестиции во SCV.

29

Во Македонија засега еден venture инвестициски фонд

Се чекаат првите финансирани компании

S

outh Central Ventures, компанија што ќе менаџира со парите на ENIF фондот - 40 милиони евра обезбедени од EIF, EBRD, владите на Хрватска и Македонија, приватни инвеститори и самите менаџери на фондот. Имаат канцеларии во Скопје, Загреб и Белград. SCV е фокусиран на инвестиции во рана фаза до фаза на раст (Early and Growth) во технолошки компании со докажан концепт и остварен “traction” (пазарна побарувачка што може да се квантифицира) кои што се наоѓаат на територија на Западен Балкан, а имаат клиенти на глобален пазар. За почетна (seed) фаза се предвидени до 100.000 по компанија, а за рана до фаза на раст до три милиони евра по компанија. Фондот ќе финансира стартапи во седум држави од регионов и фонд менаџерите досега разгледале стотина апликации, од кои педесетина се поканети и лично да ги претстават своите идеи. Од нив околу една петтина доаѓаат од Македонија. Првиот стартап од земјава што ќе добие пари од SCV ќе биде познат до крајот на првото полугодие од годинава. (http://sc-ventures.com) Таа објаснува дека она што бараат кај стартапите за да бидат квалификувани за парите од фондот, е пред се’ одличен тим, производ/услуга/решение со уникатна конкурентска предност, висок потенцијал за раст, разработен бизнис модел, издржана маркетинг стратегија и можност за меѓународна продажба.

Добивање пари од ЕУ фондови – мисија тешка, но не и невозможна

Малите и средни компании од Македонија не ги користат парите од европската програма Horizon 2020 наменети за развој и комерцијализација на иновативни производи. Досега едвај десетина компании од земјава побарале помош од локалните координатори на мрежата Enterprise European Network, а кои што пружаат

нвестициски фондови, европски фондови, бизнис ангели

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

30

ИноватИвност

Поддршка што не значи директно финансирање

инкубатори и акцелератори Псм бизнис инкубатор

П

ретприемачки сервис за млади (Псм) со главна компонента бизнис инкубатор за поддршка на микро, мали и средни претпријатија од областа на информационо-комуникациските технологии преку процесот на бизнис инкубација овозможува пристап до услуги наменети за забрзување на нивниот раст и развој. членките на инкубаторот имаат корист од: бенефицирани цени за бизнис канцеларија; право на користење на сала за состаноци; компјутерска лабораториј; просторија за одржување презентации и обуки; совети во секојдневните операции; обуки и тренинзи за зајакнување на капацитетите за водење бизнис; менторирање од страна на домашни и странски врвни експерти, претприемачи и консултанти; промоција; посредување при финансирање; поврзување со клиенти; организирање настани за вмрежување и интернационализација. досега од инкубаторот се “испилиле“ преку 80 компании и отворени се преку 250 работни места. (http://www.yes.org.mk)

Hub скопје

н

ајновиот бизнис акцелератор и т.н. коворкинг простор, отворен неодамна во скопје, е кофинансиран од Проектот на усаИд за микро и мали претпријатија – центар за развој на претприемачи и менаџери -CEED и владата на швајцарија. бесплатна помош околу постапката за аплицирање за европските пари, но не се знае колку од нив и аплицирале. “Сакаме да упатиме уште еднаш повик до македонските мали и средни компании кои што развиваат иновативни производи да се обидат преку програмата Horizon 2020 да добијат средства за кофинансирање на нивните проекти. Вкупниот фонд на програмата е 79 милијарди евра, првиот циклус заврши лани, а вториот трае од годинава до 2020 година. Програмата финансира иновативни технологии,

Hub скопје е иновативна работна околина за претприемачи и компании во рана фаза од развојот, фриленсери и индивидуалци што сакаат да почнат сопствен бизнис. Hub скопје нуди работна околина – биро, пристап до интернет и сала за состаноци, пристап до информации, знаење, потенцијални партнери, клиенти и пазари – преку Б2Б и нетворкинг настани, пристап до финансии – презентација пред Клубот на

истражување и развој од страна на универзитети, истражувачки центри, инкубатори и компании“, објаснија од Стопанската комора. Голем дел од вкупните средства се наменети за инструментот – поддршка на мали и средни компании - SME. “Предноста на овој инструмент, во однос на досега познатите европски инструменти за поддршка на иновативни проекти, е што компаниите во случајов може да аплицираат сами, а не да мора да бараат партнерства или конзорциуми со фирми

од ЕУ“, објаснува Габриела Костовска – Богоеска, директор на Фондацијата за менаџмент и индустриско истражување, која што е еден од локалните координатори за оваа европска програма во земјава. Токму условот да бидат дел од конзорциум на компании и истражувачки установи, за да аплицираат за европските фондови беше една од најголемите пречки за македонските компании за искористување на овие пари. “Компаниите малку потешко сфаќаа дека не може да бидат лидери на проект

државнИ ПарИ: фонд за ИновацИИ И технолошКИ развој

ПреКу 1,32 мИлИон евра досега доделенИ на 33 стартаПИ

д

ржавниот фонд за иновации и технолошки развој досега финансираше 33 стартапи преку двата повика реализирани изминатава година. доделени се вкупно 1,32 милиони евра, преку двата инструменти: кофинансирани грантови за стартап, спиноф компании и иновации, како и кофинансирани грантови и условени заеми за комерцијализација на иновации. Преку првиот инструмент, фондот обезбедува финансирање до 85% од вкупниот буџет за проектот, до максимален износ од 30.000 евра, а преку вториот инструмент фондот финансира до 70% од вкупниот буџет за проектот, до максимален износ од 100.000 евра. фтИр има уште два инструмента за финансирање

- кофинансирани грантови за трансфер на технологии (до 50% од вкупниот буџет за проектот, до максимален износ од 200 илјади евра) и техничка помош преку деловно - технолошки акцелератори, инструмент што ќе финансира до 75% проценти од вкупниот буџет на проектот. минимум 25% треба да бидат обезбедени од страна на апликантот. максималниот износ што ќе биде финансиран од страна на фондот за воспоставување, оперативни трошоци, хонорар за менаџирање и за финансирање на акцелерираните претпријатија изнесува 500 илјади евра по формиран акцелератор. Последниве два инструменти од фтИр се уште не се искористени. (http://www.fitr.mk/)

Кршење на мразот: Пред неКолКу месецИ се ПојавИ Прв

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

специјален прилог

31

бизнис ангели на CEED Македонија и поддршка од професионалци за иновации и креативно размислување – совети од консултанти за иновации и бизнис менаџмент. (http://ceed-macedonia.org/hub)

New Man’s акцелератор

Т

оа е македонско – американска компанија за професионална едукација, развој на кариера и деловно-техничка поддршка, со канцеларии во Скопје и Лос Анџелес. Мисијата на акцелераторот е да понуди модел кој ќе ги поврзува студентите, универзитетите, компаниите, инвеститорите и државните институции. Досега во неколку наврати во акцелераторот присуствувале претставници на европски фондови за ризичен капитал, пред кои што дваесетина домашни стартапи ги претставиле своите проекти. После претставувањето на самите идеи, се одржале и неколку состаноци од кои можат да произлезат потенцијални инвестиции. Но, она што е најголема вредност, според зборовите на самите претприемачи, биле корисните совети кои може да ги подобрат нештата во нивните стартапи. (http://www.newmansba.com)

SuperFounders акцелератор

S

uperFounders - мрежа за поддршка на стартапи во нивната најрана фаза, и се обидува на ефикасен начин да ги спои капиталот и ресурсите за поддршка на иновативни стартапи, како што велат основачите на акцелераторот. “Оваа платформа ја градиме регионално, а се базира на пет столба: меѓународна со својата прва апликација. Исто така, парите од ЕУ фондовите секогаш се кофинансирање, односно, компанијата мора дел од парите за проектот да ги обезбеди сама. А, и оние што ги добива од ЕУ, стигаат откако ќе се реализира проектот, значи периодот додека добиете

поврат на дел од инвестицијата, треба да се премости, треба компанијата сама да се снајде. Уште еден предизвик пред фирмите е што проектот ќе биде финансиран од ЕУ само ако покаже потенцијал за продавање во Европа, односно да дефинира европска

Бизнис ангелите со првите инвестиции

Финансирани два стартапи досега

C

менторска мрежа, мрежа за бизнис развој, мрежа на инвеститори, регионален инвестициски фонд и локална програма со сите пропратни активности“, објаснува Александар Тасев, еден од основачите на SuperFounders. Програма за стартапите, која се состои од неколку работилници чија што цел е да им се помогне идејата која ја имаат, а која сама по себе не е доволна за да се излезе пред потенцијалните инвеститори, да се дотера до фаза на таканаречен mvp (minimum viable product) – стратегија која се користи за брзо и квантитавно тестирање на производ или негова карактериситка. Тоа подразбира дека замисленото треба да се провери дали е product fit и customer fit, односно дали одговара на потребите на пазарот, односно потрошувачите. Овој процес е дел од т.н. lean startup концепт, промовиран од Ерик Рајс, претприемач од Силиконската долина во САД. (http://superfounders.com)

EED Business Angels Club (CEED BA Club) е формиран како подклуб на членовите на CEED Business and Learning Club – Gold, во ноември 2013 година и е меѓу првите клубови од ваков вид во Македонија. Во клубот моментално членуваат 16 претприемачи кои се подготвени да инвестираат во бизнис идеи или во постоечки бизниси, доколку идентификуваат потенцијал за раст, иновации и слично. Првите бизнис идеи пред членовите на клубот беа презентирани на 2 април 2014 година. По едногодишното постоење на CEED Business Angels Club, во месец декември 2014 година е направена првата инвестиција, а втората во мај 2015. Моментално се разгледуват уште четири потенцијални идеи. (http://ceed-macedonia.org/ceed-club-2/ceedmacedonia-business-angels-club/)

додадена вредност, а не само локална.“, објаснува Костовска – Богоеска.

Иновации и во начинот на наоѓање пари за иновации

Од пред две години во Македонија функционира и letsfundit.mk, првата т.н. crowdfunding платформа за финансирање на иновативни идеи, односно концепт на групно вложување. Проектот е создаден од страна на невладината организација Summer Work and Travel Alumni Macedonia (SW TA) и овозможува нетрадиционален начин на собирање на средства за финансирање на иновативни идеи. Главен поддржувач во овој концепт е широката ј а в н о с т ко ј а п р е к у вложување на мала сума на пари помага во нивната реализација. “Платформата треба уште да се доразвива. На почетокот од своето работење се покажа како успешна бидејќи беа реализирани неколку проекти, како и отворени startup бизниси. Сепак честопати, поради тоа што е потребно да се сними видео, многумина се откажуваат од идејата да постават проект на

виот “венчр“ фонд за ризичен капитал во Македонија

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

32

Иновативност

Може да пробате и вака

Платформа за групно вложување - crowdfunding

L

et’s Fund It почна да работи пред околу две години и претставува прва платформа за групно вложување во Македонија, Проектот е создаден од страна на невладината организација Summer Work and Travel Alumni Macedonia (SWTA) и овозможува нетрадиционален начин на собирање на средства за финансирање на иновативни идеи. Главен поддржувач во овој концепт е широката јавност која преку вложување на мала сума на пари помага во нивната реализацијата. Онлајн платформата значи бесплатен пристап за собирање на средства за реализација на нечија иновативна идеја во областа на музиката и уметноста, игри и мултимедиа, филм и театар, технологија, мода и дизајн, книги и стрипови, невладини платформата. Задоволни сме од ефектите кои беа постигнати за поставените проекти на платформата, но сметаме дека потенцијалот на платформата се уште не е искористен.“, вели Марко Георгиевски, еден од основачите на Letsfundit. Тој вели дека платформа не е само можност за финансирање на бизниси, туку е можност и за бесплатна промоција на самите бизниси, како и можност за тестирање на пазарот т.е. добивање на првиот feedback од потенцијалните

организации, екологија, итн. Поставувањето на проектот е бесплатно. Доколку ја соберете бараната сума, на собраниот износ се наплатува банкарска провизија како и 5% провизија на износот, со која се помага развивањето на оваа платформа, како и за едукација за сите оние кои ќе сакаат да постават проект на платформата во иднина. Доколку не ги соберете бараните средства, вашите поддржувачи можат да одлучат да ги остават средствата кои ги вложиле, со цел вие да ја реализирате идејата, но нивните средства можат да бидат пренасочени во друг проект по нивен избор или да им бидат вратени на нивната банкарска сметка. (https://letsfundit.mk)

потрошувачи за производот/услугата кој се нуди. “Периодов сме посветени на едуцирање на сите за можностите кои ги нуди оваа платформа. Многумина сметаат дека со самото поставување на проектот на платформата, работата завршила. Напротив, тука започнува предизвикот и барање на поддржувачи кои веруваат во целата идеја.

Kога го истражувавме crowdfunding концептот бевме свесни за успехот на

светските платформи Kickstarter, Indiegogo, RocketHub и други. Во регионот знаеме дека постојат платформи во Грција, Бугарија, Хрватска... Нашата платформа е концентрирана за македонскиот пазар и сакаме да делуваме локално, иако вложувачите можат да бидат од било каде во светот, но не и креаторите на проекти - тие треба да бидат од Македонија, затоа што нашата цел е поддршка на домашната економија.“објаснува Георгиевски. nnn

КВЕНБЕРГЕР ЛОГИСТИК МАКЕДОНИЈА синоним за иновативен пристап во логистиката

К

венбергер Логистик Македонија во делот на логистиката и транспортот, веќе 20 години воведува персонализирани технолошки и технички иновации и решенија наменети за Македонскиот пазар. Со помош на технолошките иновации кои се применуваат во логистиката, како што се RFID решенија, решенија за автоматско управување со залихите (WMS), дистрибутивни решенија, e – fulfilment решенијата, им овозможува на сопствените клиенти да ја задржат конкурентната позиција на пазарите на кои делуваат. Според Трајан Ангелов, управител на Квенбергер Логистик Македонија, со изградбата на новиот логистички центар во близина на аеродромот Александар Велики во мултифункционалната зона Ќојлија, на клиентите на Македонскиот пазар им се нуди можност за комплетно одстапување на логистичките операции, заштеда во инвестиции од не суштински карактер, зголемување на квалитетот и намалување на вкупните трошоци врзани за логистиката. Високо регалниот систем на чување на залихите драстично го менува начинот на управување со залихите, давјќи поголема прегледност и следливост на производите кои се процесираат низ логистичките канали. Новоизградената хала е со високо регален сеизмички систем за лагерирање на палети во 6 нивоа и максимален капацитет од 12000 еуропалети. Истоварот и утоварот на робата се врши преку 14 влезни врати со најмодерни мобилни рампи прилагодливи за повеќе видови на возила. Решенијата кои Квенбергер Логистик

Македонија им ги нуди на своите клиенти дава можност за перманентна оптимизација, намалување на трошоците и зголемување на протокот на стоки низ каналите за дистрибуција, изјави Ангелов.

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Семејни бизниси

25 март

2015

Дилема на сопствениците: Дали да се предаде или продаде бизнисот? Семејните компании сочинуваат две третини од сите бизниси во светот и создаваат помеѓу 70% и 90% од светскиот БДП секоја година. Но, светските истражувања покажуваат дека нивниот животен век се скратува заради глобализацијата, брзиот развој на новите технологии, претесните домашни пазари, внатрешните проблеми околу наследувањето на компанијата... Овие предизвици стојат и пред македонските семејни бизниси, од кои што голем дел веќе го достигнаа моментот кога основачите мора да размислуваат што понатаму со компанијата: Дали да се остави на наследниците или да се продаде? Имаат ли нивните деца афинитети за бизнисот? Што ако поголем играч е заинтересиран за преземање? Ќе успее ли компанијата да преживее уште една криза?... Во специјалниот прилог „Семејни бизниси: Дали да се предаде или продаде бизнисот?“ што ќе излезе на 25 март годинава, ќе може да прочитате:

l Кои се најголемите семејни компании во Македонија l Дилема на сопствениците: дали и кога да се продаде семејната компанија l Како да процените колку вреди вашата семејна компанија l Ако бизнисот остане во семејството, како да се направи квалитетен процес на наследување: што велат искуствата во ЕУ l Што значи италијански, а што германски модел на работа на семејните компании l Растот не гарантира извонредност: зошто некои компании треба да останат мали за да го задржат квалитетот Повеќе информации во врска со прилогот и за претставување во истиот можете да добиете на е-мail: marketing@kapital.com.mk l gordana.mihajlovska@kapital.mk или на телефонскиот број ++ 389 2 3298 505

Лицe за контакт:

ГОРДАНА МИХАЈЛОВСКА

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

Г 34

Иновативност

Глобалните институции што поддржуваат иновативни проекти главно се интересираат за специфични технолошки проекти. На оние стартапи што имаат или ќе го префрлат своето седиште во САД на располагање им е иницијативата “Startup NASA“ во состав на програмата за трансфер на технологија на вселенската агенција. NASA кон крајот на минатата година објави дека својата технологија “ќе ја врати на земја“. А, тоа ќе го стори така што околу 1.200 патенти настанати во период од повеќе години истражување ќе ги направи достапни на приватниот сектор во рамки на проектот “Startup NASA”. Целта на иницијативата е да реши два основни проблеми со кои што се соочуваат стартап компаниите – наоѓање капитал и заштита на патентите и интелектуалната сопственост. Стартапите ќе може да се користат со тие патенти за да ги развиваат понатаму и да создаваат нови производи и услуги, а крајната цел е позитивен ефект врз економијата, отворање нови работни места и подобрување на квалитетот на животот. Патентите е можно да се прегледаат онлајн, а поделени се во 15 групи: аеронаутика, комуникации, електроника, животна средина, медицина, информатика и телекомуникации, инструменти, производство, материјали, механика и флуиди, оптика, енергетика, погон, роботика и сензори. Компаниите што сакаат да ги користат патентите мора да се пријават во NASA. Лиценцирањето на патентите по правило нема да биде ексклузивно, а ќе се одобрува само на оние стартапи што сакаат да ја комерцијализираат таа технологија. Повеќе стартапи може да аплицираат за поедина технологија, но NASA е отворена и за преговори ако некој стартап сака да обезбеди ексклузивни права. За почеток патентите се бесплатни, но ако компаниите по најмалку три години успеат да продадат производи што ги вклучуваат тие патенти, NASA ќе очекува плаќање на вообичаените надоместоци за нивна употреба.

Британската влада вложува во кибер-безбедност

Британците пак, вложуваат во стартапи што се занимаваат со кибернетска сигурност. Британската влада најави низа нови програми, вклучувајќи фонд од 165 милиони фунти, за да ја зголеми својата кибернетска сигурност купувајќи стартапи што се бават со ова подрачје или вложувајќи во нив. Ќе се удвојат и јавните средства за борба против киберкриминалот на 1,9 милијарди

Како во светот се финансираат иновативни проекти

Влади и корпорации основаат фондови “тешки“ стотици милиони долари фунти до 2020 година затоа што Британците сметаат дека кибернетските закани доаѓаат од разни страни, од индивидуални хакери, криминални банди, терористички групи и непријателски сили. Фондот за одбрана и кибериновации има слична цел како и американската агенција DAPRA (Defence Advanced Research Project Agency), дел од Министерството за одбрана, која што обезбедува пари за стартапите кои креираат врвна технологија и после ја споделуваат или и ја отстапуваат на американската влада. Меѓу нејзините проекти се и уредите што им помагаат на американските војници да трчаат како олимписки тркачи и имплантите познати како невропротетика со кои што може да се лекува губењето на меморијата. Но, DAPRA има поголем буџет од својот британски пандан. Дури три милијарди

долари минатата година. Уште една американска агенција, In-QTel, финансира стартапи. Додека DAPRA покрива широк спектар подрачја, од роботика до здравство, In-Q-Tel таргетира стартапи што се бават со софтвер, и тоа особено со анализа на податоци, за да и помага на CIA и разузнавачката заедница. Откако е основан во 1999 година, InQ-Tel финансирал околу 200 компании со вложувања од еден до три милиони долари. DAPRA се фокусира на развој на технологии што може да и служат на армијата, но често финансира и проекти во подрачјето на биологијата, медицината и невронуката. Неодамна финансираа проект за систем за чистење на крвта и пренослив сет за чување на крвта. Но, кратењето на федералниот буџет значи и помал буџет за DAPRA. Освен самостојните

Трендови: На Запад државните вложувања во иновативни старт

www.kapital.mk

Капитал број 854 11.03.2016

специјален прилог Intel, Google, Cisco, FedEx и бројни други светски корпорации нудат финансирање на стартапи што ветуваат, развиваат иновативни технологии и што во иднина може да им бидат интересни кандидати за преземање. вложувања, DAPRA понекогаш влегува и во партнерства со некои приватни компании. Така, Salesforce преку својот инвестициски фонд Salesforce Ventures се приклучи кон DAPRA во финансирање на стартапот Cogito, купувајќи заедно со Romulus Capital удел вреден 5,5 милиони долари. Се работи за spinout фирмата на MIT (Massachusetts Institute of Technology) универзитетот и платформа која што со помош на бихевиорална аналитика им помага на организацијата да направат ефективна интеракција со своите корисници. Логиката е: ако DAPRA верува на технологијата на Cogit и се користи со неа при поставување на клинички дијагнози, зошто не би ја употребувале традиционалните call центри за подобрување на корисничкото искуство?

Cisco заинтересиран за “Internet of things“ проекти

И многу големи светски компании имаат фондови за финансирање стартапи.

Intel, Google, Cisco, FedEx и бројни други корпорации нудат финансирање на компании што ветуваат, развиваат иновативни технологии и што во иднина може да им бидат интересни кандидати за преземање. Google Ventures, на пример, сè поголемо внимание посветува на Европа и нејзината стартап сцена. Лансираа фонд вреден сто милиони долари, потоа зголемен за уште 25 милиони, со седиште во Лондон, чија што цел е вложување во европски стартапи. За волја на вистината, досега оствариле многу малку европски стартапи (главно во В. Британија), а фондот повторно го обединија во еден глобален.

Google Ventures со работа почна во 2009 година, а целта му е техничка и менторска поддршка на широк спектар стартап компании. Досега оствариле неколку важни инвестиции во некои од денес најпознатите компании како Uber, Nextdoor или Nest, од кои што последнава Google ја купи за 3,2 милијарди долари. Вкупно имаат вложено околу една милијарда долари во повеќе од 250 стартапи. Освен тоа, Google основаше и посебен инвестициски фонд, Google Capital, за инвестиции во компании што се во повисока фаза на раст. И други технолошки гиганти, како на пример Cisco, покренуваат фондови за вложување во стартап фирми. На Cisco сега му се најинтересни стартапи што се занимаваат

35

Инвестицискиот фонд Google Ventures досега има вложено околу една милијарда долари во преку 250 стартапи

Кинеската Tencent, една од најголемите интернет компании во светот, лани ја купи европската Miniclips, голем производител на онлајн игри.

Кинески инвеститори во потрага по западни стартапи

К

инеска инвестициска компанија неодамна лансираше фонд вреден 500 милиони долари за вложување во европски стартапи. Cocoon Network со седиште во Лондон е спин-оф на China Equity Group, еден од првите инвеститори во Baidu, кинескиот еквивалент на Google и Hanxin Capital, компанија што досега вложуваше во биотехнолошки и “cloud computing” проекти. Сега сака да вложува во стартапи чиишто производи и услуги покажуваат потенцијал за раст на кинескиот пазар во подрачјата на здравството, биотехнологијата, итн. Дополнително, Cocoon Networks ќе стартува и инкубатор во Лондон. Кинезите во последно време сè повеќе се интересираат за вложувања во западни технолошки компании. Кинеската Tencent вложи во европскиот производител на мобилни и онлајн игри Miniclip, а Cheetan Mobile ја купи француската компанија за мобилно огласување MobPartner за 58 милиони долари. Израел исто така е на радарот на многу кинески инвестициски фондови. со Интернет на нештата (Internet of Things).

Cisco Investment за таквите вложувања во стартапи во рана фаза има на располагање 150 милиони долари, а за уште толку ќе се зголемат средствата во следните две, три години. SAP Ventures е инвестициски фонд на германскиот софтверски гигант со цел вложување во ветувачки стартап проекти што SAP потенцијално би можел да ги искористи. На Запад се чини дека вложувањата на државните организации и институции се сè помалку издашни. Водечките фондови за ризичен капитал од Силиконската долина предупредуваат дека времето на приватно финансирање на стартапи по високи валуации пополека завршува и дека

таквото финансирање ќе биде сè потешко. И големите корпорации внимателно мерат во што ќе ги вложат парите од своите инвестициски фондови. Да се најде вистински инвеститор во вистинско време е најтешкиот предизвик за стартап претприемачите. Повеќето основачи сметаат дека инвеститорот и не би им требал ако имаат развиен производ и докажан бизнис модел. Од друга страна, вложувачите се спремни да дадат пари само за докажан бизнис модел. Но, сигурно е дека тие што се бават со развој на вештачка интелигенција, Интернет на нештата, аналитика на “big data”, безбедност, итн., имаат поголеми изгледи да најдат некакви инвеститори. nnn

тапи се намалуваат, на сцена стапуваат корпоративни фондови