Kapital magazin 817 1 by Kapital Media Group

www.kapital.mk

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

cover story

Турбуленции

на европскиот телеком пазар и Македонија зафатена од бранот политика

Што по лидерската средба во понеделник?! анализа

капитал special

Топ 100 извозни производи

Супермаркетите плаќаат кога сакаат, колку сакаат и како сакаат

Кој го влече македонскиот извоз?

Голема инвестиција на Макстил од 22 милиони евра Јорданов: Металуршките компании во целиот свет имаат посебен третман од државата

Билдерберг: Каква иднина крои светската влада? број 817 | цена 100 ден. | 26 јуни, 2015 | петок | година 16

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

содржина 10 навигатор 12 Капитално 14 cover story

Некој дебело лови во матно Турбуленции на европскиот телеком пазар: и Македонија зафатена од бранот Паднатите профити донесоа компаниски спојувања и менаџерски промени

20 анализа

Производителите заглавени во “шемата“ на големите трговски ланци Супермаркетите, плаќаат кога сакаат, колку сакаат и како сакаат

24 Компании и пазари

Македонскиот челичен гигант самостојно ги заврши сите еколошки обврски Голема инвестиција на Макстил од 22 милиони евра

29 специјален прилог 50 Интервју 51 бизнис и 52 свет политика топ 100 извозни производи Горан Томески

раководител во New Way Limited

Борче Котевски раководител во New Way Engineering

Билдерберг конференција 2015 „Светската влада“ стави печат на значењето што вештачката интелигенција ќе го има во иднина

Вип и Оне vs. Македонски телеком

Макстил инвестиција од 22 милиони евра

Македонски телеком и Т- Мобиле се споија во една фирма, Оне и Вип чекаат дозвола да го направат истото. Телеком пазарот во земјава ќе се сведе на двајца големи играчи кои што полесно ќе инвестираат во нови технологии, но полесно ќе може и да се договараат за цените.

Компанијата во најтешките години од нејзиното работење поради глобалните состојби во металургијата, успеа да инвестира 22 милиони евра за да ги исполни сите предвидени еколошки обврски кои им беа наложени од државата.

XXСтр. 14

XXСтр. 24

специјален прилог: Кои се производите кои го

Импресум// Издава: Капитал Медиа Гроуп доо Скопје, бул. Партизански Одреди бр.17-1/16, п.фах 503, 1000 Скопје l Адреса на уредништвото на издавачот на медиум: бул. ВМРО бр.7, здрада 1, влез 1, ка Основач и директор: Љупчо Зиков l Одговорен уредник: Биљана Здравковска Стојчевска l Печати: Графички центар Скопје, ул. Скупи бб, 1000 Скопје l Тираж: 3.000 примероци l Датум на печатење:

специјален прилог - Топ Извозници

 КАКО СЕ ПРАВИ ИЗВОЗ

КNOW-HOW ОД ПРВА РАКА ТАЈНИТЕ НА ИЗВОЗНИТЕ СТРАТЕГИИ НА УСПЕШНИТЕ ИЗВОЗНИ КОМПАНИИ

 ЛИДЕР НА ПАЗАРОТ ЗА

ЖИЧЕНИ ПРОИЗВОДИ И МЕДИЦИНСКА ОПРЕМА МАКЕДОНСКИОТ ИНДУСТРИСКИ ФЕНИКС ГИ ОСВОЈУВА ПАЗАРИТЕ ВО СТРАНСТВО  САМО 1% ОД МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ Е ОСИГУРЕН ИЗВОЗНИЦИТЕ БАРААТ ПОДОБРИ УСЛОВИ ЗА ОСИГУРУВАЊЕ НА НАПЛАТАТА ОД СТРАНСТВО

ТОП 100

ИЗВОЗНИ ПРОИЗВОДИ

Политика 56 анализа

Што по лидерската средба во понеделник?!

бизнис и финансии 60 Свет

Германија со иновации го враќа made in Germany дома Адидас го роботизира производството. Почнува ли четврта индустриска револуција?!

62 CEO Profile

И официјално: вработените во Google си го сакаат својот шеф Зошто извршниот директор на Google, Лери Пејџ е најдобриот шеф во САД?

64 фељтон

Методи Чепреганов невропсихијатар

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

WWW.KAPITAL.MK

Агресијa моќта на човечкиот деструктивен нагон (6) Слободата и дисциплината се спротивставени, но и комплементарни

COVER STORY

ТУРБУЛЕНЦИИ

НА ЕВРОПСКИОТ ТЕЛЕКОМ ПАЗАР И МАКЕДОНИЈА ЗАФАТЕНА ОД БРАНОТ ПОЛИТИКА

ШТО ПО ЛИДЕРСКАТА СРЕДБА ВО ПОНЕДЕЛНИК?! АНАЛИЗА

Како се прави извоз? Да се произведе квалитетен производ не е лесно, да се продаде е уште потешко, да се продаде пак на странски пазар е речиси невозможна мисија. Разговаравме со неколку македонски компании, различни по големина и индустрија, како всушност го прават својот извоз.

XXСтр. 38

го влечат македонскиот извоз?

ат 6, стан бр.31 l П. ФАХ 503, 1000 Скопје 25.06.2015

КАПИТАЛ SPECIAL

ТОП 100 ИЗВОЗНИ ПРОИЗВОДИ

СУПЕРМАРКЕТИТЕ ПЛАЌААТ КОГА САКААТ, КОЛКУ САКААТ И КАКО САКААТ

КОЈ ГО ВЛЕЧЕ МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ?

ГОЛЕМА ИНВЕСТИЦИЈА НА МАКСТИЛ ОД 22 МИЛИОНИ ЕВРА ЈОРДАНОВ: МЕТАЛУРШКИТЕ КОМПАНИИ ВО ЦЕЛИОТ СВЕТ ИМААТ ПОСЕБЕН ТРЕТМАН ОД ДРЖАВАТА

БИЛДЕРБЕРГ: КАКВА ИДНИНА КРОИ СВЕТСКАТА ВЛАДА? БРОЈ 817 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 26 ЈУНИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

WWW.KAPITAL.MK

ЗА ВРВНИ МАГИСТЕРСКИ СТУДИИ НЕ МОРАТЕ ДА ОДИТЕ ВО СТРАНСТВО!

СЕГА И ВО СКОПЈЕ! • Престижна МБА програма за развој на вашата кариера • Рангирана помеѓу првите 100 во светот • Со тројна меѓународна акредитација која гарантира квалитет на наставата

УПИСИТЕ СЕ ВО ТЕК! msm.uacs.edu.mk

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ:

Универзитет Американ Колеџ Скопје Трета Македонска Бригада 60, 1000 Скопје Тел: +389 2 2463 156

Е-пошта: globalmba@uacs.edu.mk Веб: msm.uacs.edu.mk

Капитал број 817 26.06.2015

издава: Капитал Медиа Гроуп основан 1999 година основач: Љупчо Зиков бул. ВМРО бр.7, зграда 1, влез 1, кат 6, стан бр.31

тел. ++ 389 2 3280 910 www.kapital.mk www.facebook/KapitalMK

АНАЛИЗА

WWW.KAPITAL.MK

Претплатете се на КАПИТАЛ... Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

СТРАНСКИТЕ ИНВЕСТИТОРИ СЕ ПРЕМИСЛУВААТ И ОДБИРААТ ДРУГИ ЗЕМЈИ!

дејата и визијата за тоа што сакаат да COVER STORY направат, беше највредниот капитал кој го ПОТЕЗИ КОИ поседуваа луѓето што ја почнаа приказната ЈА УНИШТИЈА за Капитал пред повеќе од 15 години. Со КОНКУРЕНЦИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА макотрпна и посветена работа на својот тим, магазинот се наметна како еден од најрелевантните извори на квалитетни информации во Македонија и регионот, значајни за приватниот, јавниот и невладиниот сектор. Да се биде лидер на пазарот во својот сегмент е голема чест и задоволство, но и голема обврска кон сите што секоја недела нетрпеливо го чекаат Капитал да ги информира за економските проблематики и актуелности, но, и да ги едуцира со своите содржини за најновите трендови. Капитал се чита во директорски канцеларии, Капитал СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ СЕМЕЈНИ БИЗНИСИ ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ДОМАШНИТЕ БИЗНИСМЕНИ се чита во кабинети на политичари, Капитал се чита ТУРЦИJA: ЕРДОГАН ОСТАНА, НО “СУЛТАН“ НЕ СТАНА. ШТО СЛЕДИ? на универзитети, институти, “тинк-тенк” центри.... едноставно Капитал е секаде кај што се со годишна донесуваат одлуки и креираат п ретплата од политики и стратегии. ЦЕНИТЕ НА НЕДВИЖНОСТИ ПОЧНАА ДА РАСТАТ. ИНВЕСТИТОРИТЕ БАРААТ СИГУРНА ОАЗА

специјален прилог - семејни бизниси

 ПРЕДИЗВИЦИ ЗА ДОМАШНИТЕ БИЗНИСМЕНИ ШТО КОГА СЕМЕЈНАТА ФИРМА ЌЕ ИЗЛЕЗЕ ОД „ГАРАЖАТА“?

 ПЕЧАТНИЦА „АНС“, БИТОЛА КАКО ЉУБОВТА КОН ФОТОГРАФИЈАТА СТАНА СЕРИОЗЕН БИЗНИС

 ДИЛЕМИ НА МАКЕДОНСКИТЕ ПРЕТПРИЕМАЧИ КАКО ДА СЕ НАПРАВИ ДОБАР ПЛАН ЗА НАСЛЕДУВАЊЕ

СЕМЕЈНИ КОМПАНИИ

ЗОШТО СЕ ВАЖНА АЛКА ВО РАЗВОЈОТ НА ЕКОНОМИЈАТА

ШТО КОГА СЕМЕЈНАТА ФИРМА ЌЕ ИЗЛЕЗЕ ОД „ГАРАЖАТА“?

WWW.KAPITAL.MK

БРОЈ 815 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 12 ЈУНИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

4.100 20%

6 месечна претплата 2.200 денари 24 месечна претплата 6.100 денари со вклучени 40% попуст

COVER STORY МАКЕДОНИЈА ВЛЕГУВА ВО ПОЛИТИЧКА ДРАМА

ОСТАВКИ!

МИЛИОНИ ЕВРА

ДАЛИ ЌЕ ГО СОПРАТ СЛОБОДНИОТ ПАД НА ВЛАДАТА?!

ОХРИД – ПЕШТАНИ

НА РАБОТНИЦИ ОД ПРОПАДНАТИ ФИРМИ

МИЛИОНИ ЕВРА

 АВТОПАТСКАТА ДЕЛНИЦА ТРЕБЕНИШТЕ – СТРУГА

ПАТРИК ЖИТОН претставник на ММФ во Македонија

ВЛАДАТА ДА НЕ ГИ КРАТИ ИНВЕСТИЦИИТЕ ЗА СМЕТКА НА СИТЕ НОВИ НАЈАВЕНИ ТРОШЕЊА!

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

 ОТКУП НА СТАЖ

МИЛИОНИ ЕВРА

WWW.KAPITAL.MK

Буџетот се прекрои на партиски трибини.

Од каде пари?

ГИ МЕНУВААТ НАВИКИТЕ СО “ПЛАСТИКАТА“ СО КАРТИЧКИТЕ НАЈМНОГУ СЕ ВАДИ КЕШ ОД БАНКОМАТ

БАНКАРИТЕ ВО ПОТРАГА ПО ФИРМИ ШТО ЌЕ ГИ КРЕДИТИРААТ

 КАКВИ ТЕХНОЛОШКИ

НОВИТЕТИ НУДАТ ДОМАШНИТЕ БАНКИ СЕГА? БЕСКОНТАКТНИ КАРТИЧКИ И 24/7 ЕКСПОЗИТУРИ, НА РЕД Е МОБИЛНОТО ПЛАЌАЊЕ

РЕПОРТАЖА КАПИТАЛ НИЗ ТУНЕЛИТЕ И ПРЕКУ ВИЈАДУКТИТЕ НА АВТОПАТОТ ДЕМИР КАПИЈАСМОКВИЦА

евра 200 милиони

 МАКЕДОНЦИТЕ ТЕШКО

НАД МИЛИЈАРДА ЕВРА ВИШОК ПАРИ ИМААТ БАНКИТЕ. ЌЕ ГИ ДАДАТ ЛИ ЗА КРЕДИТИ?

БИЗНИСОТ ГИ БРОИ ПРВИТЕ ЖРТВИ ОД КРИЗАТА ПАЃА ИЗВОЗОТ, ИНВЕСТИЦИИТЕ ВО СТЕНД БАЈ...

WWW.KAPITAL.MK

Новите ветувања на Груевски тежат над

специјален прилог - Банките и бизнисот

ТОНЕЊЕ ВО ПРЕРОДБА

БРОЈ 811 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 15 МАЈ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

МИЛИОНИ ЕВРА

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

со вклучени 20% попуст

INTERVIEW

ГРАДСКО - ПРИЛЕП

 ЕКСПРЕСЕН ПАТ

со вклучени 15% попуст

12 месечна претплата 4.100 денари

 НОВ ЕКСПРЕСЕН ПАТ

WWW.KAPITAL.MK

денари, заштедете

БРОЈ 809 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 30 АПРИЛ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

Во време кога квалитетната информација е најскапоцен ресурс, не дозволувајте да останете без најскапоценото. Станете и вие дел од семејството на редовни читатели на Капитал и искористете ги поволните пакети за претплата што ги подготвивме за вас.

специјален прилог - иновативност

 КАКО МАКЕДОНСКИТЕ

ФИРМИ ГИ КОМЕРЦИЈАЛИЗИРААТ ИНОВАЦИИТЕ ТЕШКО СЕ ПРОФИТИРА ОД НОВИТЕ ИДЕИ!

ИНОВАЦИСКИ ПРОБИВИ НА МАКЕДОНСКИТЕ КОМПАНИИ

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ БАНКИТЕ И БИЗНИСОТ НАД МИЛИЈАРДА ЕВРА ВИШОК КАЈ БАНКИТЕ. ЌЕ ГИ ДАДАТ ЛИ ЗА КРЕДИТИ?

ПОЛИТИКА: ПРОТЕСТИ КАКО ЖЕСТОКА НАЈАВА ЗА 17 МАЈ

ОД ЕНЕРГЕТСКИ ЕФИКАСНИ ЗГРАДИ ДО ИНОВАТИВНИ КАПАЧИЊА ЗА ШИШЕ ВОДА

 ИНОВАЦИЈАТА

НЕ МОРА ДА ЗНАЧИ “ОТКРИВАЊЕ ТОПЛА ВОДА“

 ИТ СЕКТОРОТ НАЈИНОВАТИВЕН

 ЖИТО МАРКЕТИ

РАЗВИ ПЛАТФОРМА ЗА ЛОЈАЛНАТА КАРТИЧКА СО ДОПОЛНИТЕЛНИ УСЛУГИ

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ ИНОВАТИВНОСТ ОД ЕНЕРГЕТСКИ ЕФИКАСНИ ЗГРАДИ ДО ИНОВАТИВНИ КАПАЧИЊА ЗА ШИШЕ ВОДА

СВЕТ: ШТО ЌЕ ДОНЕСЕ ИСТОРИСКОТО ПОМИРУВАЊЕ МЕЃУ САД И КУБА

*Во цената е вклучен ддв и платена поштарина

...заеднички ја креираме додадената вредност на нашите животни проекти...

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

8 НАВИГАТОР

ИЗЈАВА НА неделата

> БРОЈКА

63,7% изнесува просечното искористување на капацитетите во преработувачката индустрија во мај 2015 година

Мирослав Лајчак министер за надворешни работи на Словачка

Македонија е едиствената земја во регионот во која е полошо од пред 10 години, не можеме да се ослбодиме од нашата одговорност како ЕУ. Меѓутоа, наместо да покажуваме со прст и да обвинуваме, навистина треба да ги решиме проблемите.

победник на неделата

За еден месец втора владина од половина милион евра

акедонската Влада склучила договор со три маркетинг компании кои ќе добијат 500 илјади евра од државниот буџет за осмислување и реализација на новата кампања со која треба да се поттикне населението да води здрав живот и да се зголеми свесноста за значењето на редовната физичка активност врз здравјето. Според Бирото за јавни набавки Њу Момент њу идеас компани, Омега комуникејшн и Маркет Висион се трите компании кои ќе учествуваат во најновата владина реклама

Богов: Двете гр во Македонија

1,05

Матео Ренци

Италијанскиот премиер Матео Ренци меѓу првите високи европски политичари се спротивстави на подигањето ограда помеѓу Унгарија и Србија, која е најавена од Будимпешта заради стопирање на имигрантите. “За мојата генерација, раѓањето на европскиот идентитет се поистоветува со симболичниот пад на Берлинскиот ѕид; тогаш јас имав 14 години. Денес мојот син има толку и не сакам за него знак на припадност кон европското семејство да биде ѕидот помеѓу Унгарија и Србија, или оградата на недоверба помеѓу европските земји“, наведе Ренци. Во колумна во италијанската La Stampa за проблемите на имигрантите, Ренци наведе дека Европа не е збир од обврзувачки финансиски правила, туку “заедница на души, судбини и идеали“. “Ако ова ние се скуси, го губиме европскиот идентитет. Сакаме да се бориме за поинакво сфаќање на човечките вредности, развојот на цивилизираното општество, мирот. Европа заради ова е создадена. Не заради склучување на берзански договори и пактови за стабилност. Туку заради овие вредности“, вели Ренци.

милијарди евра вкупно депозити има во Стопанска банка

60,2

милиони евра изнесува депозитниот потенцијал во Алфа банка

Д пишува :

Александар Јанев

aleksandar.janev@kapital.mk

Движењето на депозитите во двете домашни банки во грчка сопственост е исто како и кај останатите домашни банки така што и тие во јуни имаат пораст на депозитите, изјави гувернерот на Народната банка, Димитар Богов обидувајќи се да го спречи ширењето паника меѓу граѓаните, додека Грција се

соочува со ризик да банкротира. „Депозитите се пласирани во македонската економија, поради што нивната сигурност зависи од стабилноста на македонската економија, а не од грчката. Двете банки се одлично капитализирани и со висока ликвидност. Нема апсолутно никаква причина за загриженост“, смирува гувернерот Богов додавајќи дека целиот домашен банкарски систем е стабилен и отпорен на грчката должничка криза. Поранешниот гувернер, Љубе Трпески, изјави дека депозитите на граѓаните во овие две банки, Стопанска и Алфа банка, се безбедни исто колку што се безбедни и депозитите во сите други банки во земјава. „Апсолутно нема разлика дали депозитите се во Стопанска банка или пак во која било друга. За нив до одреден износ гарантира државата и од тој аспект нема причина за паника“, изјави тој. Двете банки со доминантен грчки капитал во земјава се подружници, а не филијали на нивните компании мајки во Грција и тие располагаат со уплатен капитал кој не може да се повлече од страна на матичната

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

на кампања за што ќе поделат половина милион евра. Најголем дел или околу 230 илјади евра ќе добие маркетинг агенцијата Њу Момент која ќе биде одговорна за подготвување и реализација на медиа план, закуп на медиумски простор за електронски и печатени медиуми и внатрешно и надворешно рекламирање. За неполн месец ова е втора владина кампања. На 26 мај Владата објави дека склучила договор за три маркетинг агенции за кампања како граѓаните рационално да ги користат лековите, која исто така чинеше половина милион евра. На оваа кампања беа ангажирани маркетинг агенциите Њу Момент, Маркет Висион и Аквариус Дизајн.

> БРОЈКА

мисла на неделата

Најголемите придобивки на цивилизацијата од архитектура и уметност, преку наука и литература, никогаш не дошле во време на централизирана влада

е зголемен бројот на дипломирани студенти на додипломски студии на високите стручни школи и факултетите, во споредба со 2013 година

лидери

рчките банки а се стабилни „Не е добро кога куќата на соседот му гори“, вели извршниот директор на УниКредит Булбанк, Левон Хампарцумјан, за продлабочувањето на грчката криза и последиците врз останатите балкански земји. Гувернерот на Народната банка, Димитар Богов, смирува дека двете грчки банки во Македонија се исклучително стабилни. фирма. Нашите закони не дозволуваат домашните банки да имаат пласмани кај сопствените акционери поголеми од 10% од сопствените средства. Во меѓувреме, стравувањата дека Ципрас нема да може да се договори со кредиторската тројка растат што значи дека ризикот Грција да банкротира станува извесен. Меѓународните аналитичари прогнозираат дека ако Атина објави неликвидност на долгот, соседните земји на Грција ќе се соочат со ризик од зараза, која би се проширила во грчките банки кои контролираат голем дел од нивните банкарски системи. Reuters пишува дека властите во Бугарија, Романија, Србија, Албанија и Македонија ги изолирале локалните банки, така што дури и банката мајка во Грција да пропадне, подружниците да можат да преживеат. „Но, тие не може да ги одвратат штедачите – ако евентуалната криза во Грција ги натера клиентите панично да ги повлечат своите заштеди од грчките подружници во која и да е земја, тогаш резултатот би бил непредвидлив“, пишува Reuters. “Не е добро, кога куќата на соседот му гори”, коментира извршниот директор на УниКредит Булбанк, Левон Хампарцумјан, иако тој не гледа некаква директна закана од Грција. Балканските држави кои се изложени на ризик, се мали економии, каде што евентуална зараза од Грција може да има значителен ефект. Македонската економија веќе силно го чувствува „чадот“ што доаѓа од југ. Трговската размена меѓу Грција и Македонија во првиот квартал се намали за дури 27%. nnn

Милтон Фридман економист и нобеловец

губитник на неделата

Сашо Пешев

Кампањата „Црвен телефон“ на оваа агенција доби „Сребрен лав“ на престижниот креативен фестивал во Кан

Едмонд Темелко

Едмонд Темелко по трет пат е избран за градоначалник на Пустец, што е единствената македонска општина во Албанија

не им беше неделата

г. Иларион

Митрополитот брегалнички уште еднаш се „истакна“ со крајно конзервативните ставови во јавноста, овојпат анатемисувајќи ги верниците кои практикуваат јога.

Татјана Каракамишева

Упорно се труди да ја убеди јавноста дека содржината на објавените "бомбите" била неважна работа која не треба ни да се споменува, оти снимките биле добиени незаконски.

Виктор Орбан Унгарскиот план за подигање на четириметарска ограда долж границата со Србија поради напливот на мигранти, наиде на жестоки реакции од голем број европски земји и експерти од областа на меѓународната политика. Според Австрискиот институт за меѓународна политика, потегот на Орбан претставува пораз на европската политика кон бегалците и европската идеја во целина. Оградата може да се идентификува како капитулација на Европа и неможноста за изнаоѓање на хумано решение за мигрантите кои доаѓаат од Блискиот Исток. „Земјата што помогна да се урне железната завеса во 1989 година сега гради нова“, ја обвини Будимпешта „Хјуман Рајтс вотч“. Исто така, Орбан донесе одлука за суспензија на Договорот од Даблин, со кој се регулира надлежноста во врска со азилантите, највувајќи дека неговата земја ќе ги брани надворешните граници на ЕУ од илегалната имиграција. По жестоките критики од ЕУ, унгарската полиција најави дека нема да ги спречува имигрантите на својата, туку на македонско-српската граница, префрлајќи го товарот со имигрантската криза на Македонија.

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

НАВИГАТОР

график на неделата...

Еве кои ќе бидат најголемите економии во 2050 г. БДП (илјади милијарди долари)

105,9 70,9 6,8

Кина

САД

1,4

Индија

Индонезија

conomist Intelligence Unit направи список на најмоќните светски економии за 35 години, на кои влегуваат нови имиња како Индонезија, Мексико...

11,4 Јапонија

3 факти за...

4,7 9,5% 72%

милијарди евра се вкупните депозити во банките во Македонија во април

пораснале депозитите за една година

од депозитите се на домаќинствата

> БРОЈКА

12,4%

пораснало кредитирањето на население во Македонија во првиот квартал од 2015

Сè поизвесен среднорочен енергетски крах

Јагленот за брзо ќе го а алтернативите не се

светот низ медиумите... The Economist

Дали решението на грчката криза е целосно расчистување помеѓу унијата и нејзината традиционално најпроблематична членка? Ова го анализира лондонски Економист кој предлага и конкретни сценарија за излез од кризата. lll

Time

Предупредува дека естетската хирургија во иднина ќе стане еднакво експлоатирана колку денешната секојдневна козметика. Предвидувањата се дека најголем дел од мажите, а особено жените ќе се одлучуваат на вакви чекори зошто ќе се угледуваат и ќе си конкурираат едни на други. lll

Der Spiegel

Германските новинари веќе прават симулации колку би чинела пропаста на обединета Европа и што би се правело потоа на стариот континент. Голем дел од овие сценарија немаат одговор околу перспективите на земјите кои евентуално би ја напуштиле унијата. lll

South China Morning Post

Рони Тонг една од најмоќните политички фигури во Хонг Конг поднесе оставка од сите државни и партиски функции. Кинеските медиуми веста ја дочекаа со загриженост од евентуално посериозни политички потреси на повеќепартиската политичка сцена во најспецифичната кинеска провинција. lll

E пишува :

Дејан Азески

Dejan.azeski@kapital.mk

Европската Унија ќе побара до 2030 година термоелектраните Осломеј и РЕК Битола да бидат реновирани или затворени. Ова е дел од истражувањето на Фондацијата „Мрежа за промени на Југоисточна Европа“, според кое во земјите од балканскиот регион

поради застареност и неисполнување на стандарди на Европската унија би требало да се реновираат или затворат 13 термоелектрани. Ваквите најави се само дополнително долевање масло на огнот на ионака комплицираната состојба со јагленот како најголем стратешки ресурс на Македонската енергетика. Првичните проценки се дека ако ја изгубиме можноста за употреба на тврдото гориво на кое потпираме повеќе од 70% од домашното производство тогаш земјава ќе стане целосно увозно зависна во поглед на електричната енергија. Меѓу редови ова се признава и во нацрт енергетската стратегија (до 2035 година) која неодамна ја објави МАНУ. Таму буквално стои дека: „Исцрпувањето на домашните капацитети со јаглен ќе резултира со пад на неговото учество во вкупната потрошувачка од 50 на 25%“. Сепак најстрашен од се е фактот дека

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

проценки... > БРОЈКА

Мануел Валс

премиер на Франција

Треба уште многу работа за спас на Грција

4,7%

ма уште многу работа да се заврши за да биде постигната спогодба меѓу Атина и нејзините кредитори и да се избегне банкротот на Грција“, изјави Францускиот премиер Мануел Валс на состанокот на министрите за финансии од ЕУ во Франкфурт.

пораснале долгорочните кредити за компании во Македонија во првиот квартал од 2015

ВЕСТИ...

х на Македонија

о нема, се ни во најава Не е најстрашно што ЕУ до 2030 ќе побара затварање на РЕК Битола и ТЕЦ Осломеј, туку фактот што овие две централни многу порано ќе престанат со работа поради дотраеност. Точно е дека долгорочните стратегии предвидуваат етапно намалување на користењето на јагленот во македонската енергетика, но само во случај ако неговото место го заземат новите хидроцентрали и што побрзата гасификација на земјава. Од сето тоа засега нема ништо, така што не треба да бидеме изненадени ако за една деценија Македонија стане целосно увозно зависна од електрична енергија. Македонија можеби и нема да дочека Европската Унија да побара од нејзе затворање на РЕК туку ќе мора самата да го затвори носечкиот енергетски капацитет поради дотраеност. Веќе од поодамна не се крие од јавноста дека производствениот рок на РЕК Битола истекнува за неколку години, а нејзината замена од 300 мегавати е предвидено да се гради дури по 2031 година логично се наметнува прашањето што ќе прави Македонија измеѓу? Академик Томе Бошевски предупредува дека во овој дел е потребно да се направат најпрецизните анализи и да се обрне најмногу внимание со оглед на значењето на јагленот за македонската енергетика. „За било какво предвидување потребни се дополнителни попрецизни анализи, но мора сите да сме свесни дека РЕК Битола не може да трае вечно. Тоа значи дека што побрзо ќе најдеме алтернатива тоа е подобро. Во спротивно ќе мора да се потпираме на увоз“вели Бошевски. Според експертите единствените две рационални решенија за ваквата ситуација се што побрза гасификација на земјава и најважно од се максимално искористување на хидропотенцијалот на Македонските реки и езера. За жал и едната и другата варијанта веќе со децении тапкаат во место. nnn

За 5 години Македонија извезла компјутерски услуги за 240 милиони евра

поред податоците на Народната банка на Македонија, во 2014 година од земјава биле извезени во странство телекомуникациски, компјутерски и информациски услуги во вредност од 121, 3 милиони евра, што е највисок досега извоз. Во истиот период увозот на овие ИТ услуги изнесувал 67,3 милиони евра, што значи дека Македонија лани имала нето извоз од овој тип услуги од 54 милиони евра. Само извозот на компјутерски услуги лани изнесувал 58,6 милиони евра, што е највисок досега извоз од Македонија, и претставува раст од дури 57% за период од пет години. Увозот, пак, на компјутерски услуги во Македонија во 2014 година изнесувал 32 милиони евра, што значи дека Македонија од извоз на компјутерски услуги лани направилa нето извозен прилив

од 26,6 милиони евра. Колку за споредба во 2010 година Македонија имала нето увоз на компјутерски услуги од 3,7 милиони евра. Податоците од Народната банка за извозот на компјутерски услуги покажуваат дека за период од пет години Македонија на светот му продала компјутерски услуги од 240 милиони евра. Експертите велат дека покрај извозот од слободните зони, извозот на ИТ услуги е меѓу најстабилните и најбрзорастечки извозни сектори од Македонија. Постои голем потенцијал за зголемување на приходите од извозот на овој тип на услуги, бидејќи Македонија полека но сигурно се профилира како земја од која можат да се добијат квалитетни ИТ услуги, во кои влегуваат извозот на разни софтвери, видео анимации, игри..

Стопанска банка предвремено ќе го исплати долгот од 45 милиони евра кон НБГ

топанска банка АД Скопје добила дозвола од Народната банка на Македонија за предвремено да го исплати долгот од 45 милиони евра кон Национална банка на Грција С.А. Атина, компанија која е мнозински акционер во скопската банка. Оваа одлука за предвремена отплата на долгот кон грчката матична банка ќе стапи на сила откако предлогот ќе биде усвоен на седницата на Собранието на акционери кое е закажана за 16 јули годинава. Станува збор за два кредити кои Стопанска банка Скопје ги има земено од грчката НБГ во 2006 година и 2008 година во

вкупен износ од 45 милиони евра, кои како што објаснуваат од Банката, во тоа време биле потребни за зајакнување на сопствените средства и поддржување на деловните активности на Банката. Двата кредити имаат рок на достасување од 10 години, односно едниот достасува за наплата во декември 2016 година и ноември 2018 година. На оваа седница на акционерите ќе им биде доставен и предлог за прераспределба на дел од акумулираната добивка во добивка ограничена за распределба на акционерите во износ од денарска противредност на 35.000.000 евра

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Капитално

Лов во матно

Биљана Здравковска Стојчевска biljana.zdravkovska@kapital.mk

Сите објаснувања со кои се кријат важните бизнис информации од јавноста се само еден од многуте обиди земјава да се држи заробена и ограничена во ситуација која потсетува на едно големо мочуриште, во кое никој не смее да ја бранува водата. За да можат оние кои ги имаат информациите да ловат во матно. И Македонија е веќе предолго во таква ситуација во која некои со години дебело ловат во матно, додека јавноста со небулозни законски оправдувања се држи така неинформирана и заглупавена.

Годинешното специјално издание посветено на 100 –те најголеми извозници во Македонија го објавуваме без ранг листата со имињата на извозните компании. За прв пат после шест години издавање на ова многу важно и очекувано издание во македонската деловна јавност се соочивме со проблем една институција да не дозволи пристап до овие податоци. Објаснувањето од Царинската управа беше дека немало законски основ да ни ди достават овие податоци за имињата на најголемите извозни компании и вредноста на нивниот извоз, оти тие не биле на листата на информации од јавен карактер. И дека со нивното објавување ќе имало штетни последици врз извозните компании. После ваков одговор човек да се замисли дали навистина се до толку без знаење или дека се трудат од петни жили сите нас останати да не остават без знаење и во мрак. Ајде по ред. Дали има или нема законски основ? Токму во тоа е проблемот во Македонија. Што информацискиот мрак е секогаш покриен и за тоа секогаш има законски основ. Сменето ги веќе тие закони. Не може само во Македонија се да е деловна тајна. Пристапот до информации, посебно оние економските кои се однесуваат на работењето

и управувањето на компаниите, на финансиските резултати на компаниите, на акционерите, преземањето и промената на сопственост, за кредитирањето, за менаџерскополитичките и банкарски спреги имаат третман на строго чувана тајна. Или се со закон прогласени за деловна тајна или пак пристапот до нив е толку сложен и скап што се одбива секој обид да се стигне до нив или пак тие да и бидат пренесени на јавноста. Кога сме веќе кај законскиот основ и кај тоа дали имињата на најголемите извозни компании и нивниот извоз се јавни или тајни, Министерството за финансии и Царинската управа која е негов надлежен орган може да погледнат како тоа функционира во другите земји од регионот или пошироко во светот. Еве не мора да одиме подалеку. Во Србија Министерството за финансии, врз основа на податоците чиј извор е Царината, покрај другите детални податоци за извозот, секој месец ја објавува и листата на најголемите извозници со вредноста на извозот. А за извозот на најголемите извозниците, како на пример Фиат Србија и Железарата Смедерево се објавуваат и месечните вредностите наназад во изминатите две години. Врз основа на овие податоци до кои може да се дојде бесплатно и лесно, Стопанската комора на Србија има изготвено база на најголемите извозни компании. И само со еден клик на името на фирмата се добиваат сите општи податоци за фирмата од адреса, меил, веб страна, телефон и факс, директор на фирма, вредност на извоз, процент во вкупен извоз, 10-те најголеми пазари и кои се најизвезуваните производи на таа компанија. Во Хрватска, Словенија, Бугарија...исто така до овие податоци се доаѓа лесно затоа што се јавни и за нив не се наплаќа никаков финансиски надомест. И никоја компанија досега не се пожалила дека претрпела штета заради тоа што надлежните

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Капитално

Мочуриштето веќе почнува да смрди, а смрдеата станува многу силна штом некој се обиде да пробуричка во застоената вода. А како што смрдеата станува посилна, така се засилуваат и обидите на оние кои ловеле во матно оваа ситуација да ја задржат што е можно подолго таква. Оти ако некој друг дојде, може да им ја разбистри водата, па јавноста да ги види така заглибени длабоко во калта. Останува уште малку да почекаме за тоа да се случи. Оти тоа неминовно се случува. И затоа се погласни се барањата за амнестија за ловот во матно. институции во Србија или другите земји ги објавуваат податоците за извозот на компаниите. Еве уште еден пример како од јавноста перфидно се сокриваат многу важни информации. Во Македонија исто така нема законски основ да се објават и акционерите кои имаат помалку од 5% од акциите во една компанија. Со објаснување дека малите акционери и така не биле битни оти немале голема моќ во одлучувањето и управувањето со компаниите. А само ако малку се прочепка во акционерските книги на македонските компании како акционери ќе сретне имиња на многу политичари, директори на јавни претпријатија и регулаторни тела, нивните жени, деца, родители...Никој не вика дека тие не треба да поседуваат акции, но јавноста мора да знае кој навистина ја управува компанијата и какви се релации овие акционери имаат со директорите, политичарите и со какви не интересни групи. И за ова можат да се угледаат на другите земји. Но, ајде уште една споредба со Србија. За сите српски акционерски друштва на веб страницата на Централниот депозитар и преку Берзата многу јасно се објавени 10-те најголеми акционери во секоја фирма и според број на акции и според број на гласови. Дури и оние кои имаат помалку од 0,5% акции во фирмата.

За да не ни се случува како кај нас неколку акционер кои имаат далеку под 5% да ја имаат вистинската моќ врз одлучувањето во компанијата. Затоа, сите објаснувања дека тоа не се јавни податоци или дека нивното објавување ќе предизвикало штета за компаниите се само еден од многуте обиди земјава да се држи заробена и ограничена во ситуација која потсетува на едно големо мочуриште, во кое никој не смее да ја бранува водата. За да можат оние кои ги имаат информациите да ловат во матно. И Македонија е веќе предолго во таква ситуација во која некои со години дебело ловат во матно, додека јавноста со вакви небулозни законски оправдување се држи така неинформирана и заглупавена. Но, веќе почнува да смрди, а смрдеата станува многу силна штом некој се обиде да пробуричка во мочуриштето. А како што смрдеата станува посилна, така се засилуваат и обидите на оние кои ловеле во матно оваа ситуација да ја задржат што е можно подолго таква. Оти ако некој друг дојде, може да им ја разбистри водата, па јавноста да ги види така заглибени длабоко во калта. Останува уште малку да почекаме за тоа да се случи. Оти тоа неминовно се случува. Затоа се погласни се и барањата за амнестија за ловот во матно. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

COVER STORY

Турбуленции на европскиот телеком пазар: и Македонија зафатена од бранот

ЕВИЗИЈ Л Е

Македонски телеком и Т- Мобиле се споија во една фирма, Оне и Вип чекаат дозвола да го направат истото, а продажбата на Телеком Словенија зависи од нивното спојување. Телеком пазарот во земјава ќе се сведе на двајца големи играчи кои што полесно ќе инвестираат во нови технологии и инфраструктура, но и полесно ќе може да се договараат за цените. Истовремено и во регионот и Европа се случуваат големи прегрупирања во телеком индустријата – компаниите бараат спојувања, ЕУ регулаторите се противат заради опасноста од монополи.

Паднатите профити донесоа компаниски спојувања и 25,5% менаџерски промени

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

10,8%

16,4% ИНТ НЕТ ЕР

14,4%

НИЈА ФО

МОБИ

А ТЕЛЕ ЛН

ЕВИЗИЈ ЕЛ

А ТЕЛЕ СН

НИЈА ФО

ФИ К

27,3%

15,7%

17% 11,56%

24,3%

А ТЕЛЕ СН

НИЈА ФО

ФИ К

НЕТ ЕР

А ТЕЛЕ ЛН

НИЈА ФО

МОБИ

ИНТ

62% ИНТ

47,2%

НЕТ ЕР

А ТЕЛЕ ЛН

НИЈА ФО

МОБИ

ЕВИЗИЈ ЕЛ

А ТЕЛЕ СН

НИЈА ФО

ФИ К

41,6%

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

COVER STORY

T пишува:

Игор Петровски

igor.petrovski@kapital.mk

Телеком пазарот во Македонија и регионот клокоти од промени периодов, со оглед дека се случуваат спојувања и преземања на компании, менаџерски промени, оставки на топ директори... Сето ова е во насока на прегрупирање на силите на најмоќните телеком оператори кои што принудени од опаѓањето на приходите во делот на мобилната и фиксната телефонија, мораат да ги здружуваат своите сили со цел да добијат посилна позиција на пазарот и да инвестираат повеќе во новите технологии што треба да овозможат подобри т.н. конвергирани услуги за своите корисници: фиксна и мобилна телефонија, интернет и телевизија, сè во едно. Една крупна промена која што веќе неколку години се најавуваше на македонскиот телеком пазар, штотуку се реализира: Македонски Телеком и Т-Мобиле Македонија стануваат една компанија. Собранието на акционери ја донесе одлуката дека Т-Мобиле Македонија од 1 јули нема да постои како правно лице, а сите вработени, како и целокупниот имот и обврски ќе бидат преземени од Македонски Телеком. Веќе е најавено и дека на чело на компанијата ќе биде Андреас Маиерхофер, а Жарко Луковски актуелниот главен извршен директор на T-Мобиле, ќе ја преземе позицијата главен оперативен директор на Телеком. Од Телеком соопштуваат дека спојувањето има за цел да го оптимизира работењето на компанијата преку “подобрување на финансиските резултати заради синергиските ефекти и создавање на најдоброто корисничко искуство со помош на супериорни продукти и услуги.“ „Први во Европа воведовме мрежа целосно базирана на интернет протокол, а први во Македонија 4G со најголема брзина. Сега, како една компанија ќе се стремиме што повеќе да го искористиме потенцијалот на тие технологии, да креираме конвергирани услуги, кои ќе бидат за целото семејство и ќе ги покријат сите комуникациски потреби: интернет, мобилна, фиксна, телевизија. “, изјави Жарко Луковски, новоназначениот главен оперативен директор на Македонски

Телеком. На Телеком ќе му треба цврстина и во претстојната конкурентска борба против новиот ентитет што ќе се создаде на пазарот откако ќе се официјализира и спојувањето на Вип и Оне во една компанија, процес што почна минатата есен, а сè уште се чека изјаснувањето на Комисијата за заштита на конкурентноста – која што секој момент треба ја донесе одлуката дали има проблеми со концентрацијата на пазарот доколку се случи ова спојување.

Телеком Словенија не може да се продаде заради зделката Вип-Оне

Кога сме кај спојувањето помеѓу Оне и Вип, оваа зделка предизвика проблеми и на регионално ниво. Имено, Словенија го продава својот државен телеком, и кога се мислеше дека договорот со потенцијалниот купувач, британскиот инвестициски фонд Cinven e пред потпишување, работите се искомпликуваа. Словенечкиот државен холдинг, институцијата што ја води продажбата на Телеком Словенија не е задоволен од понудата што ја добиле од Cinven затоа што ја сметаат премногу рискантна, пишуваат словенечките медиуми деновиве. Cinven пак, од друга страна сака промена во некои услови во трансакцијата, односно да се причека додека македонскиот регулатор не донесе одлука за спојувањето на Вип и Оне, кој што пак е бизнис на Телеком Словенија во Македонија. Во Cinven, имено проценуваат дека купувањето на Телеком Словенија, односно цената, зависи од тоа што ќе се случи во Македонија со Оне и Вип. На тоа, не се согласија во Словенечки државен холдинг.

Турбуленции во Телеком Австрија, сопственикот на Вип?!

Во меѓувреме, се случија промени во управувањето на компаниите на Телеком Австрија, сопственикот на Вип оператор во Македонија и уште неколку оператори во Хрватска, Србија и остатокот од регионот. Телеком Австрија донесе одлука Вип во Македонија да биде управуван од Загреб, односно шефот на хрватски Випнет, Јиржи Дворјачански, да застане на чело на македонскиот Вип, а од актуелниот топ менаџмент да остане само актуелниот главен извршен директор Никола Љушев, како генерален директор за Македонија. Другите раководни позиции во Вип Македонија ќе ги преземат директорите од хрватската компанија. Сето ова е дел од големиот план на сопственикот Телеком Австрија за реорганизација на бизнисите во југоисточна Европа. А, деновиве пак, европскиот телеком пазар го изненади веста за оставката на претседателот на управата на Телеком Австрија, Ханес Аметстрајтер по шест години извршување на оваа функција и 19 години вкупно во компанијата. Од

управата само издадоа штуро соопштение за јавноста, велејќи дека после толку години дошло време за разделба. “Во одлична ситуација сме. Секако, тешко ни е на сите, но мораме да продолжиме понатаму. Во одлична ситуација сме, водечки во земјата, имаме перспектива и сјајна иднина. Му благодариме на Ханес за сè што направи за компанијата“, рече претседателот на Надзорниот одбор на Телеком Австрија, Волфганг Рутенсторфер. Аналитичарите од регионалните медиуми прашаа ако е ситуацијата толку добра, зошто заминување на челникот на компанијата одненадеж, без никакво објаснување? Секако, во австриските медиуми се појавија гласини дека од Америка Мовил, компанијата на мексиканскиот милијардер Карлос Слим, која сега е сопственик на Телеком Австрија, поставиле некои услови што Аметсрајтер не сакал да ги исполнува, па попрво поднел оставка, одошто да го промени своето мислење. А тоа нешто, веројатно е фактот што не е прифатена неговата идеја за спојување на фиксните и мобилните телекомуникации со А1, како и создавање на А1 Телеком Австрија. Набргу по оставката, беше објавено дека Аметстрајтер преминува на челната позиција во операторот Водафон Германија.

Операторите ќе бараат профит во новите услуги за бизниси и мобилен интернет

Да го видиме пак, распоредот, на пазарните сили на македонските телеком оператори сега откако се споија во една компанија Т-Мобиле и Македонски телеком и во пресрет на очекуваното спојување на Вип и Оне. Според последните податоци од Агенцијата за електронски комуникации, заклучно со третиот квартал од 2014 година, Вип и Оне заедно имале 52% од пазарниот удел во мобилната телефонија според вкупен број на активни претплатници, а кај Македонски Телеком, пазарното учество во мобилната телефонија е 48%. Вип-Оне во фиксната телефонија имаат 26,5% пазарен удел, а во интернет услугите безмалку исто, 26%. Македонски Телеком во фиксната телефонија и интернет услугите држи 62% и 42% респективно. Во делот на ТВ услугите пак, Вип-Оне ќе ја има лидерската позиција со 33.4%, а Македонски телеком ќе се бори да го зголеми својот удел од моменталните 26%. Со, тоа што Оне.Вип, како што стојат работите сега, ТВ содржини ќе нуди преку кабелската платформа на Близу и дигиталната DVB-T платформа на Оне под брендот BoomTV . Македонски телеком пак, ја нуди телевизијата преку т.н. Интернет протокол, или IPTV, под брендот MaxTV. Во моментов сè уште немаме сознанија како Оне.Вип ќе се однесува во поглед на ТВ услугите, дали ќе остане состојбата каква што е сега, или ќе има промени во насока на унифицирање на понудата, најверојатно во насока на посовремената

Трендови: Промените во ЕУ телеком секторот и во Македонија

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

17 Телеком пазар: менаџерски промени во Македонија и регионот Двоецот Андреас Маиерхофер

како главен извршен и Жарко Луковски како главен оперативен директор останува да го води Македонски телеком по спојувањето со Т-Мобиле

Ханес Аметстрајтер,

директорот на Телеком Австрија, фирмата мајка на македонскиот Вип оператор, му “откажа љубов“ на милијардерот Карлос Слим и премина во Водафон Германија.

Промени во фирмите на Телеком Австрија на Балканот: Јиржи Дворјачански од хрватски

Випнет, од Загреб ќе раководи со бизнисот на Вип во Македонија и најверојатно со новиот ентитет што ќе се создаде од спојувањето со Оне

и пософистицирана дигитална платформа. Треба да се истакне фактот дека во моментов во Македонија, кабелската телевизија учествува со повеќе од половина (53%) на пазарот според начините на пренос на ТВ содржините до крајни корисници. Тука најголеми играчи се токму Близу, кој што пак на вкупниот пазар за ТВ услуги учествува со 16,4%, и Телекабел, кој што е лидер во делот на кабелска телевизија, а со учество на вкупниот пазар со 20%. Дигиталната телевизија на Оне учествува со речиси 17% на пазарот за ТВ услуги, а IPTV на Македонски Телеком со околу 27%. Ова значи дека Оне и Вип заедно имаат поголем удел на пазарот за ТВ услуги во однос на Македонски телеком, но нудат содржини преку различни платформи. Сега засега, технички најсупериорна е платформата на Македонски Телеком,

во поглед на опциите што им ги нуди на корисниците (снимање, стопирање, ТВ тека, итн.), и се очекува борбата за придобивање на корисниците да продолжи токму во делот на овие погодности што им ги нуди телевизијата. Токму тие технолошки новитети што ги нуди дигиталната телевизија, и Оне ги истакнуваше во моментите кога ја доби лиценцата за да ја направи дигитализацијата на ТВ сигналот во Македонија, која што стартуваше од јуни 2013 година. Сега, со два големи оператори на пазарот, познавачите на пазарот велат, а и самите компании тоа го изјавуваа изминатиов период, клучни адути во борбата за корисници ќе бидат интегрираните услуги (мобилна и фиксна телефонија, Интернет, ТВ), комбинирани во пакети со две или три услуги.

Со оглед на тоа што приходите од мобилната и фиксната телефонија на среден и долг рок ќе продолжат да паѓаат, операторите својата конкурентност ќе треба да ја одржуваат преку проширување на услугите во доменот на интернет содржини на мобилните уреди, интегрираните услуги за бизнис корисниците, поддршка на развојот на апликации и сл.

Во Македонија само се пресликува трендот од ЕУ: Цените најверојатно ќе растат

Она што најмног у ги интересира корисниците и на Македонски телеком и на Оне-Вип е како ќе се движат цените на услугите во услови кога ќе останат два оператори на пазарот. Четвртиот играч, Албафон, кој што досега настапуваше како виртуелен оператор, и имаше незначителен пазарен удел, пред неколку дена објави

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

COVER STORY

дека престанува со работа. Операторите последниве години бележат намалување на приходите заради силната конкуренција, а дополнително профитот им го изедоа и намалените до 70% цени за интерконекција, поради што се жалат дека не можат да инвестираат во натамошен развој. Иако овие мерки се правдаат со пониски цени за корисниците и на краток рок нудат пониски цени во малопродажба, во основа не даваат одржливост на долг рок, велат телеком операторите. Операторите велат дека со ваков тренд на долг рок нема да можат да инвестираат во натамошен развој на своите услуги и во пазарот воопшто. Ваквиот надолен тренд во индустријата на телекомуникации е карактеристичен и во Европската унија како резултат на ригидните регулативи што во голема мерка влијае негативно на приходите на компаниите. Регулираните цени за терминација на повик во некои европски земји членки на ЕУ и некој земји кандидати има тенденција на намалување до 0 проценти. За да се намали ударот од падот на приходите и да се овозможат соодветни услуги за корисниците, во ЕУ а и во светски рамки постои тренд на консолидација на пазарите. Овој тренд е единственото решение за повеќето компании, кои освен што на тој начин обезбедуваат поголема продуктивност, овозможуваат и најновата технологија од светот на комуникациите да ја направат достапна за своите корисници. Ова не е ни малку едноставна работа, доколку се земе во предвид фактот дека новините во технологијата се одвиваат со брзина на светлината. Овој тренд го потврдуваат и бројните примери. Во Холандија Т Мобиле го презема Оранге, со што на пазарот од 4 мобилни оператори сега оперираат 3 оператори. На уште поголемиот пазар во Велика Британија Т мобиле го презема Оранге и од 5 станаа 4 оператори, додека со преземањето на Е-плус од страна на О2 од 4 станаа 3 оператори. Инвестициите во инфраструктура и усовршени технолошки решенија ќе донесат подобар квалитет на услугата, но аналитичарите велат дека, исто како и во ЕУ тоа ќе си има своја цена, што на крајот ќе ја платат корисниците преку поскапите месечни претплати. nnn

Жената што е нивни најголем кошмар им порача на телекомите

Конкуренција дечки, а не спојувања!

Маргрет Вестагер, комесар за заштита на конкуренцијата во ЕУ се противи на консолидацијата на телеком пазарот

Маргрет Вестагер, европскиот комесар за заштита на конкуренцијата се спротивстави на барањата на телеком операторите за консолидација на пазарот. Нејзиниот став е дека создавањето на поголеми компании преку спојувања и преземања само ја јакне нивната монополска позиција, а на крајот губат потрошувачите преку повисоките цени.

вропската комисија во својот неодамнешен извештај за конкуренцијата ги отфрли барањата на телекомуникациските компании околу консолидацијата на пазарот. ЕУ тврди дека тоа не може да помогне во зголемувањето на инвестициите, туку би создало монопол и би ја отежнало ионака не баш добрата состојба на пазарот за телекомуникациски услуги. “Конкуренцијата поттикнува инвестиции. Многу пати сум чула дека консолидацијата на пазарот било решение, но никогаш не сум видела доказ за такво нешто. Всушност, Франција докажува дека конкуренцијата го поттикнува пазарот, затоа што тој расте од доаѓањето на Free Mobile во 2009 година“, порача Вестагер, главна и одговорна за оцена на пазарната конкуренција во Европската унија. Само што, нејзините зборови може да се протолкуваат и на начин дека другите компании почнале повеќе да трошат затоа што се појавил нов играч, што на крајот не мора да

значи зголемување на профитот, туку на расходите со цел да се задржат позициите на пазарот. А, она што сакаат компаниите е можност да ги спојат основните финансиски извештаи што ги прават правните лица што се матична компанија во однос на подружницата. Правното лице што држи повеќе од 50% од акциите на друго правно лице се нарекува матица. Подружница е компанија во која што матицата има 50% и повеќе удел. Накусо, тоа е консолидација во својата дефиниција. Исто така, телекомите сметаат дека вложувањата во мрежи и инфраструктура генерално се многу побитна ставка од бројот на компании на пазарот за телекомуникации. Само, во целата оваа приказна компаниите сепак ги гледаат пред сè своите интереси, додека ЕУ мора да се грижи за сите и не може да допушти ситуација во која најголемите компании доаѓаат до позиција за монопол, при што ги одредуваат цените и не оставаат алтернатива.

Капитал број 817 26.06.2015

www.kapital.mk

анализа

Производителите заглавени во на големите трговски лан

Супермаркети плаќаат кога сак колку сакаат како сакаат

Искуство: на крај некој ќе мора да почне д

www.kapital.mk

о “шемата“ анци

ите каат, ти т

Капитал број 817 26.06.2015

„Никој супермаркет нема да ви ја плати стоката без да ви ја продаде претходно, или откако ќе ја продаде и тогаш имате проблем да ги земете парите со месеци“. Со овие зборови се пожалија голем број компании кои тврдат дека големите трговски маркети им доцнат со плаќањето, што им прави проблем во работењето.

Г пишува:

Дејан Азески

Dejan.azeski@kapital.mk

Голем број компании сè поотворено се жалат дека големите трговски маркети им доцнат со плаќањето, што им прави проблем во работењето. Иако станува збор за стар проблем со кој се запознаени и коморите и институциите никој не може да реагира бидејќи се уште ни една институција не го контролира спроведувањето на Законот за финансиска дисциплина со кој се утврди рокот за плаќање да биде максимални 120 дена.

Злоупотреба или пазарна слобода?!

„Никој супермаркет нема да ви ја плати стоката без да ви ја продаде претходно, или откако ќе ја продаде и тогаш имате проблем да ги земете парите со месеци и години тоа е или злоупотреба или катастрофа. “

вакво искуство ни пренесе Роберто Павлов сопственик на компанијата Чеза Комерц која покрај со трговија се занимава и со сопствено производство. Според него најголем доказ дека работите на терен се драматични е фактот дека од мал интерес за продажба на мало сега интересот е огромен. „Порано имаше општ отпор кон работа на мало, сега ситуацијата се смени. Погледнете колку има синџири на маркети во Македонија без да ги споменеме ланците од надвор. Цело време се раѓаат нови и се шират, значи има профит. Вие работите без свои пари, ви требаат пари само да ги закупите маркетите и да ги опремите внатре со стоката, друго не ви треба. Значи го собирате само кајмакот. Маркетите порачуваат стока секој ден, никој не сака да чува залихи сето тоа е така направено да е идеално за работа“, вели Павлов.

Монополската позиција се остварува и преку уцени

Мислење за ваквата состојба побаравме и од од Љупчо Велевски, директор на извоз во Витаминка Прилеп и доктор по глобална малопродажба. Тој ни го потврди фактот дека постојат злоупотреби и уцени и дека тоа се врти и низ литература и низ пракса и низ истражување. „Некаде овие односи се порегулирани , некаде се оставени по диво како кај нас. Сето води корени од големата моќ на маркетите и маркетшерот кој успеале да го освојат на пазарот“. Според Велевски постојат познати форми како се манифестира оваа изнуда.

да ги контролира и маркетите

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

анализа

Роберто Павлов Чеза Комерц

икој супермаркет нема да ви ја плати стоката без да ви ја продаде претходно, или откако ќе ја продаде и тогаш имате проблем да ги земете парите со месеци и години тоа е или злоупотреба или катастрофа.

Љупчо Велевски Витаминка

остојат злоупотреби и уцени и дека тоа се врти и низ литература и низ пракса и низ истражување. Некаде овие односи се порегулирани , некаде се оставени по диво како кај нас. Сето води корени од големата моќ на маркетите и уделот кој успеале да го освојат на пазарот.

Тони Димевски

производител на месо

ва со маркетите е навистина страшно, нивните услови, нивните завиени форми, нивните договори дека мора да им испорачаш точна количина секој месец се убиствени.

Додека домашните производители се мачат, маркетите се полни со странска стока

езултатите од погоре споменатите податоци и истражување, решивме да ги провериме и на терен. За таа цел ги посетивме четирите најголемите ланци на маркети кои се присутни во земјава: Рамстор, Веро, Тинекс и Кам Маркет. Благо е да кажеме дека впечатоците кои ги согледавме воопшто не не израдуваа и ни ги потврдија сите тези од кои тргнавме во истражувањето на оваа тема. Еве и зошто. Ќе започнеме со пијалоците. Во сите погоре споменати маркети во овој сегмент дефинитивно доминираат странски брендови. Покрај десетици странски од изворно македонските можат да се најдат само пивата и вина од

неколку македонски попознати винарии. Кај безалкохолните пијалаци ако се исклучат оние на Пивара Скопје (кои се произведени според странска франшиза) буквално и да нема домашни македонски брендови. Сепак состојбата со пијалоците изгледа добра ако се префрлите кај млечните производи каде врие хрватски и срспки етикети, а ќе залута и по некоја од БиХ или Црна Гора. Речиси 90% од она што го видовме кај млекото и млечните производи не потекнува од Македонија. Сувомеснатите производи кои се продаваат по македонските супермаркети повторно се доминантно српски, а може да се најдат и хрватски и германски производи.

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Иако станува збор за стар проблем со кој се запознаени и коморите и институциите никој не може да реагира бидејќи се уште ни една институција не го контролира спроведувањето на Законот за финансиска дисциплина со кој се утврди рокот за плаќање да биде максимални 120 дена. „Тоа се екстра или ретроактивни праќања, плаќања за учествувања, плаќање за подобра позиција, плаќања за каталози, одложување на плаќањато , прунуден поврат на роба. Значи ова може да биде или во склоп или надвор од договорот. Значи законски некогаш не е проблематично но фактички станува збор за изнуда“. Произведувачот на бројлери Тони Димевски од неговото долгогодишно искуство со супер маркетите ги потврдува сите теоретски констатации на Велевски. „Ова што ќе го кажам подобро да звучи страшно како што е отколку да се сфати во завиена форма зошто јас сакам да го ублажам. Ова со маркетите е навистина страшно, нивните услови нивните завиени форми, нивните договори дека мора да им испорачаш точна количина секој месец се

убитачни. Треба да се знае дека сите ние работиме со жива материја, недај боже да ти се случи несреќа како помор имаат клаузула во договорот да не ти платат. “. Димевски тврди дека сосем истите принципи важат и кај странските супермаркети. „Со Метро имавме еден интересен случај, буквално ни фрлија готов договор на маса. Значи нема преговори, прифати или остави. Многу е страшно, бидејќи мислам дека државата тука конкретно ништо не може да направи. И во странство е потполно исто. Сите чекаат во договорите да им кикснеш што побрзо. Дури и намерно така се поставуваат договорите“. Димевски посочува дека треба да се направи анализа во судовите колку македонски фирми се заглавени во спорови со маркетите, затоа што не испорачале роба на време. nnn

Ги контактиравме и големите трговски синџири за коментар, но до затворањето на текстот не добивме од ниту еден.

Не е многу поарно ниту во регионот и Европа

коро сите соговорници кои ги контактиравме споменаа дека Македонија не е засебен и изолиран случај туку дека монополските принципи кои ги применуваат супермаркетите се пресликани од работењето во поразвиените држави. Според Љупчо Велевски има податокот дека во Италија и Унгарија на ваков „изнудувачки“ начин оди 50% од заработката на супермаркетите „Затоа потребно е во секоја земја да постои здружение на добавувачи кое на таков начин ќе ја има таа моќ да им се спротивстави на доминацијата на супермаркетите. Од страна на државата функционирачки закон за финансиска дисциплина веројатно е најдобар начин да се решат овие проблеми“ вели Велевски.

Капитал број 817 26.06.2015

www.kapital.mk

Компании и пазари

Македонскиот челичен гигант самостојно ги заврши сите еколошки обврски

Голема инвестиција на Макстил од 22 милиони евра

Факт: Милиониските еколошки инвестици

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

25 Макстил со инвестирани 22 милиони евра ги исполни сите предвидени еколошки обврски кои им беа наложени од државата. Компанијата во најтешките години од нејзиното работење поради глобалните состојби во металургијата успеа да издвои големи финансиски средства за да ја исполни наметнатата одлука на државата. Поради сето ова компанијата одреден дел од годинава го запре и сопственото производство. За разлика од Европа, каде челичарниците добиваат голема поддршка за реструктуирањето, Макстил оваа скапа инвестиција ја покри самостојно. Останува да видиме како таа ќе се одрази врз идното работење на компанијата од која директно и индиректно живеат илјадници фирми и семејства и која традиционално креира значаен процент од македонскиот извоз.

пишува:

K Дејан Азески

dejan.azeski@kapital.mk фотографија:

Нова Македонија

Компанијата Макстил со инвестирани 22 милиони евра ги исполни сите предвидени еколошки обврски кои им беа наложени од државата. Скопската железарница инсталираше постројка за прифаќање на секундарните емисии од електролачната печка, казанската печка и системот за додатоци. Истовремено, спроведен е континуиран мониторинг на сите емисиски точки, изградба на складиште за филтерска прашина и решение за нејзино рециклирање и складирање на троската и техничко решение за нејзино рециклирање. Технички гледано завршени се останатите четири обврски од оперативниот план, а произлегуваат од активностите за А-интегрирана еколошка дозвола, добиена од Министерството за животна средина и просторно планирање. И официјално според мерењата, просечните месечни вредности на емисија на прашина во воздухот се движат од 0,01 до 0,03 милиграми на кубен метар. Највисоките дневни емисии од јануари, кога Министерството за животна средина дозволи пробна работа на компанијата, се искачиле најмногу до 2,5 милиграми на кубен метар. Тоа го потврди и првиот човек на компанијата Минчо Јорданов според кого Макстил во моментов загадува двојно помалку од европските прописи. „Максимално дозволените вредности на прашина во воздухот во нашата земја изнесува 20 милиграми на кубен метар, а европските правилници пропишуваат емисии до 5 милиграми. Податоците од изминатиот период покажуваат дека емисиите се минимални и дека ’Макстил’ не загадува“, вели Јорданов.

Јорданов: Металуршките компании во целиот свет имаат посебен третман од државата

ретседателот на одборот на директоти на Макстил Минчо Јорданов врз база на долгогодишното искуство истакна дека металуршките компании во целиот свет од државите се третираат како објекти од базната индустрија, кои имаат посебен третман. „Сите држави во светот имаат позитивен став кон ваквите компании во металуршкиот сектор, независно дали се приватни или државни. Основна интенција е да им се помогне, бидејќи тие се третираат како објекти од базната индустрија. Тие држави наоѓаат начини да помогнат во тоа со разни варијанти на помош за да се постигнат оние цели, а во нашиов случај ние самите го направивме тоа во екот на најголемата економска криза. Ние побаравме тоа што го имаат сите гранки од овој тип во светот да се применува кај нас, но нашата држава се декларира дека таа нема да помага во ова, независно од практиката на таквите национални стратегии. Во цел свет државата дава олеснувања преку некои кредити што ги даваат банките, преку намалување на таксите во одреден период, им помага на претпријатијата да останат живи, да има работни места и да не се затворат фабриките“, објасни Јорданов.

ии на Макстил дојдоа во најлоши години

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Компании и пазари

Иван Бановски

Извршен директор

акстил, како општествено одговорна компанија, во целост се посвети на исполнување на обврските од оперативниот план, не само поради законските одредби, туку и поради сопствената заложба за заштита на животната средина и интегрирано спречување на нејзиното деградирање, а сето тоа во корист на сегашните и идните генерации.

Димитар Цветковски

директор на економика

ва е една долгорочна стратегија што беше поставена, и од самиот почеток на стратегијата во ниеден момент не беше заборавен еколошкиот аспект на „Макстил“, но редот на нештата е прво да и се обезбеди живот на компанијата, а потоа да се работи на сите тие еколошки стандарди.

Повеќе од година дена траеше изградбата на еден од најкомплицираните и најскапите филтри во Македонија чија вредност надминува повеќе милиони евра

Макстил помина низ ужасна битка со времето и финансиите

Најстрашно во од целата оваа успешна приказна со Макстил е фактот што крајниот рок за исполнување на еколошките дозволи се постави во година која беше една од најтешките за металургијата на глобално ниво. Колку за потсетување, оваа индустрија во Македонија претпре пад на производството поголем од 50% во неколку последователни години помеѓу 2010 година и 2013 година. Покрај сите овие предупредувања минатата година мораше да започне изградбата на најсложениот и

најскапиот зафат, постројката за зафаќање на примарните и секундарните емисии во погонот Челичарница. Покрај тоа, „Макстил“ имаше обврска да спроведе мониторинг на сите емисиони точки, да изгради складиште за филтерската прашина и да изнајде начин за нејзино рециклирање, како и да ја складира и рециклира троската. Според извршниот директор Иван Бановски, остана уште мерната станица за амбиентален воздух, која е набавена, но се чека општината Гази Баба да определи локација и да даде дозвола за

поставување. „Во законскиот рок до април 2014 година Макстил успеа да заврши две од шесте активности кои преостанаа за заокружување на оперативниот план. Тоа беше физичката поделба на таложените базени и елаборат за подземните води. Последните четири инвестиции беа со висина од 12 милиони евра, и се случуваа во најголемата криза за челичната индустрија, заради што беше побарано дополнително време. Бидејќи и во рокот до крајот на октомври системот за отпрашување не беше завршен, Макстил одлучи да

Резултат: Компанијата неколку месеци не р

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Еколошките стандарди од секогаш биле во корпоративната стратегија на Макстил

а минатонеделната прес конференција директорот на економика во „Макстил“, Димитар Цветковски, се наврати во минатото, во 1997 година, кога доминантен сопственик на акциите во „Макстил“ станува „Дуферко“ и заедно со Минчо Јорданов ја поставува стратегијата за оваа компанија да застане на здрави нозе и да се обезбеди успешна иднина. „Првата цел од стратегијата беше да се обезбеди македонски полуфабрикат за производство на лимови, кои се крајниот производ на „Макстил“. Тоа беше проектот „Челик со македонско сонце“ и значеше рестартирање на погонот Челичарница. Се работеше на подобрување на квалитетот на производите за да се постигне потребниот квалитет за да може да се опстане на пазарот. Исто така се правеше и проширување на производствениот асортиман на компанијата. Ова е една долгорочна стратегија што беше поставена, и од самиот почеток на стратегијата во ниеден момент не беше

престане да работи додека проектот не биде целосно финализиран“, посочи Бановски „Важно е да се нагласи дека овој систем претставува исклучително важно и технички комплексно решение и не станува збор само за поставување "обични филтри" на оџаците во Челичарницата, како што одвреме навреме се шпекулираше во јавноста, истакнуваат од компанијата додавајќи дека носител на проектот била италијанската фирма СТГ (Текоаер). Вредноsта на целокупниот план на активности за приспособување кон законските одредби изнесува 22 милиони евра, од кои за четирите последни

заборавен еколошкиот аспект на „Макстил“, но редот на нештата е прво да и се обезбеди живот на компанијата, а потоа да се работи на сите тие еколошки стандарди објасни Цветковски. Тој додадее дека веднаш по преземањето на компанијата од страна на Минчо Јорданов со „Дуферко“ бил реализиран еден инвестициски циклус од околу 15 милиони американски долари, во соработка со Европската банка за обнова и развој. „ Во моментот кога требаше да почне реализацијата на инвестицискиот циклус од делот на приспособувањето на еколошките норми, челичната индустрија во светски рамки падна во една голема криза, која сè уште трае, и во тие моменти беше многу тешко да се реализира еден проект од оваа големина, и од технички и од финансиски аспект, бидејќи е проблематично да се финансира проект од страна на банките што не дава директен економски поврат “- истакна директорот на економика.

инвестиции се одвоени 12 милиони евра.

Не се сите „општествени одговорни“ компани

Пред две недели централниот регистар одобри започнување на судска процедура за стечај за Југохром од Јегуновце компанија во сопственост на рускоукраинскиот холдинг„Камелот груп“, Колку за потсетување капацитетот „Југохром“ е единствениот во земјава кој доби двегодишно одложување на рокот за добивање А-интегрирана еколошка дозвола, само под услов да го преполови производството и загадувањето на воздухот да го намали за 60 проценти. Последната

вест поврзана со ова прашање е од март 2015 година кога раководството помпезно најави дека поставувањето на филтри на издувните оџаци сепак ќе започне. Напротив како што многумина предупредуваа комбинатот го заврши претходно предвидениот план и отиде во стечај за да ги избегне скапите еколошки обврски. Иако официјално со успехот на Макстил и неуспехот на Југохром приказната со еколошките дозволи во Македонија е завршена, наголемо се шпекулира дека се уште постојат компании кои во производниот процес се далеку под нивото на Макстил, а сепак им се прогледува низ прсти. nnn

работеше поради примена на стандардите

Капитал број 817 26.06.2015 издава: Капитал Медиа Гроуп основан 1999 година основач: Љупчо Зиков бул. ВМРО бр.7, зграда 1, влез 1, кат 6, стан бр.31

тел. ++ 389 2 3280 910 www.kapital.mk www.facebook/KapitalMK

WWW.KAPITAL.MK

Претплатете се на КАПИТАЛ...

COVER STORY

ВО СЛЕДНИТЕ ДВЕ ГОДИНИ

МАКЕДОНИЈА ЌЕ СЕ ЗАДОЛЖИ СО

1,25

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

БРОЈ 808 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 24 АПРИЛ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

дејата и визијата за тоа што сакаат да направат, беше највредниот капитал кој го поседуваа луѓето што ја почнаа приказната милијарди евра за Капитал пред повеќе од 15 години. Со макотрпна и посветена работа на својот тим, магазинот се наметна како еден од најрелевантните извори на квалитетни информации во Македонија милиони евра од и регионот, значајни за приватниот, јавниот и ДОМА невладиниот сектор. Да се биде лидер на пазарот во својот сегмент е голема чест и задоволство, но и голема обврска кон сите што секоја недела нетрпеливо милиони евра од СТРАНСТВО го чекаат Капитал да ги информира за економските проблематики и актуелности, но, и да ги едуцира со своите содржини за најновите трендови. Капитал се чита во директорски канцеларии, Капитал СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ се чита во кабинети на политичари, Капитал се чита KОЈ Е КОЈ ВО ГРАДЕЖНАТА ИНДУСТРИЈА? на универзитети, институти, “тинк-тенк” центри.... ПАНИКА: БАЛКАНОТ ЌЕ СЕ ПРЕПЛАВИ СО ЕВТИНО ЕВРОПСКО МЛЕКО! едноставно Капитал е секаде кај што се со годишна донесуваат одлуки и креираат п ретплата од политики и стратегии.

590

WWW.KAPITAL.MK

660

специјален прилог - градежништво

КОЈ Е КОЈ

ВО ГРАДЕЖНАТА ИНДУСТРИЈА?  НОВИОТ ГРАДЕЖЕН

 НОВИТЕ СТАНОВИ

 ИНДУСТРИЈАТА ЗА

 КОИ ПРОИЗВОДИ

денари, заштедете

24 месечна претплата 6.100 денари со вклучени 40% попуст

WWW.KAPITAL.MK

ММФ

281,8

? во што е проблемот

И ПОКРАЈ СИТЕ ПОВОЛНОСТИ, СТРАНЦИТЕ ГИ ВАДАТ ПАРИТЕ ОД МАКЕДОНИЈА

МИЛИОНИ ЕВРА ОДЛЕАНИ КАКО ДИВИДЕНДИ ЛАНИ Зошто инвеститорите лани одлучиле да го репатрираат профитот што го создавале сите претходни години?!

ХУАН ПЕДРО ХИМЕНЕЗ НАВАРО INTERVIEW директор на АрцелорМитал-Скопје СО ИНВЕСТИРАЊЕ ВО НОВИ ПРОИЗВОДИ ГИ НАДМИНАВМЕ ПРЕДИЗВИЦИТЕ ИЛОН МАСК: СУПЕР-ПРЕТПРИЕМАЧ КОЈ ПРАВИ ПАРИ СПАСУВАЈЌИ ГО СВЕТОТ

КАПИТАЛ НА ПРЕСТИЖНА КОНФЕРЕНЦИЈА ВО ВИЕНА

МАКЕДОНИЈА И ЗАПАДЕН БАЛКАН НЕ ГИ ДОВРШИЈА РЕФОРМИТЕ

АНАЛИЗА: ЏУМАЈЛИЈА ПОВТОРНО ЌЕ СЕ ДАВА ПОД КОНЦЕСИЈА

WWW.KAPITAL.MK

ДУРИ

STARTUP МАКЕДОНСКИ СТАРТАПИ УСПЕВААТ ДА ДОБИЈАТ ПАРИ ОД СТРАНСКИ БИЗНИС АКЦЕЛЕРАТОРИ

СЛУЧАЈ: МАКЕДОНСКИ БИЗНИС Фирмите чекаат на Господ, Директорите се крстат!

АНАЛИЗА

WWW.KAPITAL.MK

ПОЛИТИКA МОЖНО ЛИ Е НА МЕСТОТО НА ЗВРЛЕВСКИ ДА ДОЈДЕ ОБВИНИТЕЛ ОКОЛУ КОЈ ЌЕ СЕ СЛОЖАТ ГРУЕВСКИ И ЗАЕВ?

COVER STORY

МАКЕДОНСКАТА ИНДУСТРИЈА РАБОТИ СО МАШИНИ СТАРИ НАД ДВЕ ДЕЦЕНИИ

ШТО СЕ КРИЕ ЗАД НОВИТЕ БРАНУВАЊА ПОД ПОВРШИНАТА НА МЕЃУЕТНИЧКИТЕ ОДНОСИ ВО МАКЕДОНИЈА?

ЧЕТВРТА РЕГИОНАЛНА КОНФЕРЕНЦИЈА НА БИЗНИС ПЛУС ВО БЕЛГРАД

WWW.KAPITAL.MK

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

со вклучени 20% попуст

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

12 месечна претплата 4.100 денари

Сите ние живееме во време кога ...само идејата е Капитал, сè друго е пари...

4.100 20%

6 месечна претплата 2.200 денари со вклучени 15% попуст

И ИНДУСТРИИ СЕ ВКЛУЧЕНИ ВО ИЗГРАДБА НА ЕДЕН СТАН?

БРОЈ 800 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 27 ФЕВРУАРИ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

СЕ 80% МАКЕДОНСКИ ПРОИЗВОД

БРОЈ 803 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 20 МАРТ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

ГРАДЕЖНИ МАТЕРИЈАЛИ РАБОТИ СО ПОЛОВИЧЕН КАПАЦИТЕТ

ЧЕТВРТА РЕГИОНАЛНА КОНФЕРЕНЦИЈА НА БИЗНИС ПЛУС ВО БЕЛГРАД COVER STORY МОЖЕ ЛИ БИЗНИСОТ ДА ПИЛОТИРА ВО ПОЛИТИЧКИТЕ ТУРБУЛЕНЦИИ?

БРОЈ 803 | ЦЕНА 100 ДЕН. | 20 МАРТ, 2015 | ПЕТОК | ГОДИНА 16

БУМ ЌЕ ЈА РАЗДВИЖИ ЕКОНОМИЈАТА

ПОЛИТИКА ДАЛИ ГЕРМАНИЈА НАМЕТНУВА НОВА ИГРА НА ДОВЕРБА МЕЃУ СКОПЈЕ И АТИНА?

WWW.KAPITAL.MK

INTERVIEW

ВЛАДИМИР ГЛИГОРОВ

ПРОФЕСОР НА ВИЕНСКИ ЕКОНОМСКИ ИНСТИТУТ

Македонија ќе го урне својот углед ако на политичката криза даде недемократски одговор! АНАЛИЗА

ПАЃА МАКЕДОНСКИОТ ИЗВОЗ НА БАЛКАНОТ

СЕ БОРИМЕ ЗА ИЗВОЗ ВО ДУБАИ И КАТАР, А ЗАБОРАВАМЕ НА СРБИЈА И БУГАРИЈА

ТУРЦИЈА: КАКО ДА СЕ ЗГОЛЕМAT ИЗВОЗОТ И ИНВЕСТИЦИИТЕ?

*Во цената е вклучен ддв и платена поштарина

...заеднички ја креираме додадената вредност на нашите животни проекти...

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

интервју

Расте побарувачката на нов канцелариски простор

N New Way Limited - матична компанија на групацијата, која ја донесе одлуката за основање на другите две компании - New Way Engineering - Б лиценцирана компанија за проектирање градби од втора категорија и Real Home - еден од најновите македонски брендови во полето на недвижен имот, со акцент на станбени згради и нивно одржување. Оваа компанија има фокус на трговија со корпоративни недвижности, со управување на трговски центри и луксузни станбени комплекси, нуди консултантски услуги и, исто така, изготвува анализи на пазарот на недвижности, како и специфични анализи поврзани со одредена сопственост, за свои потреби, како и за потребите на клиентот. XX Како се одвива бизнисот во Македонија со недвижностите со оглед на светската криза? Актуелниот тренд на намалување на цени кој се случува секаде во светот, пад во работата и слично, е секако актуелен и кај нас. Ние не останавме имуни на целата таа ситуација, а со оглед на тоа што присуството на кризата го чувствуваме веќе подолг период, која сега е дополнително акцентиранаа со актуелната политичка ситуација, бизисот во сите сфери се одвива отежнато. Всушност, ова е оној период кога квалитетот ги добива заслужените поени, така што сметам дека компаниите кои професионално си ја работат својата работа и нудат квалитетна услуга ќе го пребродат овој период многу

полесно, за разлика од останатите кои нема да можат туку така да испловат од кризата и ќе го почувствуваат падот во големи размери. XX Кои недвижности се најатрактивни - како понуда и побарувачка? Кога зборуваме за атрактивност апсолутно и секогаш на прво место се просторите од А категорија, кои најчесто се наоѓаат на главните шеталишта, во централното градско подрачје. Побарувачката на канцелариски простор сеуште добро котира на пазарот, па затоа е забележителна пренамената на станови во деловни простори. Меѓутоа, во последните две години во нагорна линија е закупот на нов канцелариски простор, кој се наоѓа во склоп на деловни згради, особено кај големите компании и на тој начин пренаменетите станови се почесто остануваат празни или мораат значително да ја намалат цената. XX Како оди продажбата на станови во Скопје и Македонија и дали се очекува намалување на цените? Продажбата на станови реално не оди баш лесно, пред се поради соодносот понуда и побарувачка, т.е. добро познато е дека денеска на пазарот со недвижности понудата на станови за продажба е огромна за разлика од побарувањето. Во моментов на пазарот има околу 8.000 -10.000 слободни станбени единици за продажба, а потенцијални купци некаде околу 1.000-2.000, што е јасен показател за движењето на продажбата на станови. Што се однесува до цената, во последните две години цените се доста намалени и моментално цената е стабилизирана, што од друга страна пак не значи дека нема да дојде до нови поместувања,имајќи ја во предвид целокупната ситуација во државата. XX Дали во Македонија има закон за агенциско работење? Сто п а н ска та комо р а н а Македонија навистина вложува

Горан Томески раководител во New Way Limited

напори за да се воведе некаков ред и правила во работењето на агенциите за недвижности, како и ние кои сме членки на истата комора, обидувајќи се да донесеме закон или барем правилник за агенциско работење кој ќе мора да се почитува. Доколку успееме во тоа, верувам дека агенциското работење многу ќе се олесни и унапреди, а истото олеснување ќе го почувствуваат и сите потенцијални сопственици или купци/закупци. XX Дали во Македонија има школо за недвижности и какви квалификации се потребни за да бидеш агент? За жал во Македонија не постои специјализирано школо за агенти или универзитет, за разлика од соседните земји, како на пример Белград, каде постојат такви школи веќе некое време. Што се однесува до самото образованиесметам дека за еден брокер да биде успешен во својата работа мора да поседува повеќе квалитети и да има познавање од повеќе струки. Тоа значи дека треба да биде по малку психолог, по малку банкар или правник, консултант и сл. за да може успешно да заврши една зделка. XX Има ли потреба од нови трговски центри во Скопје? За секоја метропола е пожелно и вообичаено да се отвараат нови трговски центри, од аспект на раздвижување на пазарот и носење на нови брендови, отварање на нови работни места и сл. Меѓутоа ако ја земеме во предвид куповната моќ на населението во Македонија и потенцијалните купци доаѓаме до заклучок дека кај нас во моментов има доволен број на трговски центри кои ја задоволуваат потребата на населението и капацитетот

е целосно исполнет. XX Кои се вашите предвидувања за наредните години во поглед на пазарот за недвижности? По вокација сум вечен оптимист и се надевам дека пред се ќе дојде до зајакнување на домашните компании кои според мене се главниот двигател на пазарот н а н е д в и ж н о с т и, а п р е к у привлекување на странски инвестиции од пазарите од централна и источна Eвропа и со реализирање на капиталните инвестиции во изградба на патишта и инфраструктура, би дошло до стабилизација на цените и благ раст во наредните години. Секако за ова да се случи потребно е политичкиот и економскиот фактор во земјата и земјите од регионот да се стабилизираат, а тоа би се постигнало со наш влез во ЕУ и НАТО, што сите го посакуваме. nnn

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Обезбедуваме услуги за клиенти кои бараат нешто повеќе

XX Запознајте нè накусо со New Way Engineering. New Way Engineering е формирана во декември 2011г, како дел од New Way Group, која е составена од New Way Limited, New Way Engineering и Real Home. New Way Engineering е формирана заради обезбедување на архитектонски и инженерски услуги за клиенти, кои бараат посебни вредности и услуги, извонреден архитектонски дизајн и детал и професионален пристап при градба. Идејата и визијата за ваква компанија постоеше подолго време, но се реализираше во време кога се појави потреба на пазарот, со цел обезбедување на проекти, изградба и консултантски услуги за префинети клиенти низ целата држава. XX Што работи и какви услуги обезбедува компанијата? New Way Engineering е компанија која нуди комплетна услуга, од проектирање до изведба. Нудиме широк опфат на проектантски услуги: изработка на мастер планови, проектни програми, анализа на локации и концепт уални решенија, архитектонски проекти за нови објекти, објекти за реновирање, адаптација и доградба со идејни решенија, 3Д визуелизации, основни проекти и сите услуги поврзани со обезбедување на дозвола за градба, изготвуваме технички спецификации на материјали и предмер-пресметки, ентериерни уредувања со функционални решенија на просторот, внатрешен дизајн, избор на материјали и нивна

спецификација, избор на мебел и опрема, како и проекти за внатрешни и надворешни инсталации. П о к р а ј со п р о е к т и р а њ е, компанијата се занимава и со услуги од типот на завршни работи во градежништвото, со квалитетна и навремена изведба. XX Како функционира New Way Engineering? Која е вашата филозофија? Ние сме тим од посветени

New Way - група од компании која обезбедува услуги за недвижен имот во Македонија и се занимава со недвижности и развој на инфраструктура, која го опфаќа целиот синџир на вредности од концепт до завршување на проектот. Основана е во 2004 година, оперирајќи главно во областа со недвижности, која според потребите на клиентите и барањата на пазарот со текот на годините и искуството се разви во група на компании што резултираше со комбинација на неколку фирми поединци кои работат заедно на една мисија: обезбедување на навремени и коректни услуги, исклучителен дизајн и квалитетна изведба за нашите клиенти. Нашиот тим е извонредно координиран во креирање и

оформување на концептот проект i изведба со одржување на долгорочни односи со клиентите, што е всушност и суштината на нашата филозофија. Клучните аспекти на нашиот процес и нашето мото е: Размисли, Креирај, Реализирај. XX Кои се ваши клиенти и на што се должи вашата соработка? Во овој краток период на постоење New Way Engineering стекна доверба и поддршка од: DM Drogerie Markt, Bargello, Korkmaz, Boerner, InterSport, Coincasa, Академија Restauro, Endava, Sparcasse банка, Веро Центар, ТЦ Палма Мол - Тетово и бројни поединци, долгорочни клиенти и соработници. Успешното, ефикасното и навременото завршување на проектите го забрза растот на New Way Engineering. Неспорен квалитет, посветеност на успех на проектите и добрите препораки се она ги носи и повторно враќа клиентите кај нас. Едноставно кажано, кога нашите клиенти се успешни и ние сме успешни. Во оваа прилика,едно големо благодарам до сите наши клиенти кои ни веруваа и ни ги доверија нивните потреби. XX Кои се вашите идни планови? Ниедна компанија не може да биде и да остане успешна доколку се потпира само на историјата и репутацијата. Ние континуирано се адаптираме на промените во бизнис средината за да можеме да ја пречекаме секоја можност која ќе ни се укаже. Со пратење и развивање на новите идеи и технологии се обидуваме секојдневно да ја одржиме и да ја развиваме нашата позиција меѓу конкурентните инженеринг компании во Македонија.

nnn

Борче Котевски раководител во New Way Engineering

New Way Engineering Б лиценцирана компанија за проектирање градби од втора категорија

Капитал број 817 26.06.2015

www.kapital.mk

Свет бизнис и политика

Билдерберг конференција 2015

"Светската влада" стави печат на значењето што вештачката интелигенција ќе го има во иднина Сè поуспешните хакерски напади и врз најзаштитените светски институции ја натераа Билдерберг групата компјутерската безбедност да ја стави на својата агенда за овогодинешната конференција. И како никогаш досега да ја зголеми тајноста на настанот што се случи од 11 до 14 јуни во хотелот Интералпен, во градот Телфс од австриската покраина Тирол. Ставајќи ја, пак, на конференцијата како прва тема за дискусија вештачката интелигенција, Билдерберг покажа дека гледа во иднината, а според профилот на луѓе што ги собира Групата, јасно е оти тука се мисли дека интелигенцијата на машините ќе биде извор на идните пари и моќ

Билдерберг: Приватноста на конференцијат

www.kapital.mk

Капитал број 816 19.06.2015

Знак поставен од анти-Билдерберг активистите на полициските барикади на патот кон хотелот Интералпен

Соосновачот на PayPal и првиот надоврешен инвеститор на Facebook,

Питер Тиел, сигурно придонел во дискусијата за вештачката интелигенција и за сајбер-безбедноста

И пишува:

Максим Ристески

maksim.risteski@kapital.mk

Испуканиот куршум во полициски х е л и ко п т е р н а о в о го д и н е ш н а т а конференција на Билдерберг групата што ги собира најмоќните луѓе на светот, за среќа, не повреди никого, но покажа колку на оваа организација и е важна безбедноста, читај тајноста, иако на своите состаноци расправа за прашања (и носи одлуки) кои и тоа како ја засегаат целокупната светска јавност. За тоа што зборуваат

Билдербергерите позната е само листата на теми; од самите конференции не излегува ниту една официјална информација, а се што се дознава, стигнува до јавноста преку „свиркачи“. Споменатиот истрел дошол од полициско оружје, од припадник на обезбедувањето на конференцијата што се одржа од 11 до 14 јуни во хотелот Интералпен, во градот Телфс од австриската покраина Тирол, кој случајно го притиснал чкрапалото додека се качувал во хеликоптер. Полицаецот е припадник на ЕКО Кобра, што е главната антитерористичка единица на австриската федерална полиција. Прашањето што го постави овој инцидент е зошто покрај останатото големо јавно и приватно обезбедување на Билдерберг конференцијата, имало потреба да се ангажира и елитната единица ЕКО Кобра, и тоа со воена муниција во шаржерите и откочено оружје (safety off)? Вакви мерки на безбедност немаше дури и на Г7 Самитот што само неколку дена претходно (7-8 јуни) се одржа на четириесетина километри од Телфс (каде што се сретнаа Билдербергерите), во хотелот Шлос Елмау, во Баварија, Германија. Новинарите и останатите заинтересирани

Оклопни

транспортери го чуваат пристапот од алпската шума кон локацијата на конференцијата Мустафа Коч, турскиот милијардер, член на управниот одбор на Билдерберг, пристугнува на конференцијата 2015 Анри де Кастри, првиот човек на осигурителната компанија Axa, претседава со Билдерберг конференциите

кои со години се обидуваат да дојдат што поблиску до локациите на кои се состанува Билдерберг групата (конференциите се годишни), надевајќи се барем да направат некоја ексклузивна фотографија од пристигнувањето на учесниците, пишуваат дека оваа конференција (во хотелот Интералпен) се разликувала од претходните по мерките преземени за да се обезбеди апсолутна дискреција за Билдербергерите. Австриската полиција дејствувала според новите законски одредби кои за вакви настани предвидуваат казни од 500 евра за повреда на приватниот простор, или дури и затворска казна од 24 часа во случај да се стапне во зоната што ќе биде означена како забранета. Мерките вклучувале и забрана за какво и да е видео/аудио снимање, за што бил вршен и надзор на GPS локациите од кои се објавувани YouTube материјали поврзани со конференцијата. Прогласена била и педесеткилометарска зона за забрана на летање. Имало и попречувачи на GSM мрежата, што се забранети со регулативата на Европската унија, а што, во случајов, ги блокирале и мобилните повици од локацијата. Опседнатоста со тајноста на Билдербергерите очигледно станува

та дозволува дискусија без ограничувања

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Свет бизнис и политика

толку голема што некои за кои со сигурност се знае дека учестувале на овогодинешната конференција, се обидоа тоа да го негираат. На пример, инвестицискиот банкар Џејмс Волфенсон (поранешен претседател на Светската банка), на прашање од новинар за тоа како поминала конференцијата, одговорил „Јас не бев таму ... не учествував“, иако во моментот излегувал од V12 Mercedes со голема налепница со буквата „Б“ на неа.

Од европската стратегија, преку Блискиот исток, до изборите во САД

Како што стои на официјалната интернет страница на Билдерберг (bilderbergmeetings.org), главни теми за кои деновиве се разговарало во амбиентот на австриските Алпи биле вештачката интелигенција (AI), компјутерската безбедност, заканите од хемиско оружје, актуелните економски прашања, европската стратегија, глобализацијата, Грција, Иран, Блискиот исток, НАТО, Русија, тероризмот, Обединетото Кралство, САД и изборите во САД. Првите две теми, особено првата, покажуваат дека Билдерберг гледа во иднината, а според профилот на луѓе што ги собира Групата, јасно е дека тука се мисли на вештачката интелигенција како извор на идните пари и моќ. Во овој контекст на овогодинешната конференција беа поканети претседателот на Google, Ерик Шмит, соосновачот на PayPal и првиот надоврешен инвеститор на Facebook, Питер Тиел, советникот на извршниот директор на Microsoft, Крег Мунди, соосновачот на Palantir (компанија за софтвер и услуги специјализирана за анализа на податоци), Алекс Карп ... На конференцијата во хотелот Интералпен учествувале околу 140 поканети, од 22 земји. Меѓу нив британскиот министер за финансии, Џорџ Озборн (темата за излегувањето/останувањето на Британија во ЕУ), генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, шефот на Еврогрупата, Јерун Дејселблум, министерката за одбрана на Германија, Урсула вон дер Лајен, неизбежниот поранешен државен секретар на САД, Хенри Кисинџер, австрискиот претседател Хајнц Фишер, белгискиот и холандскиот премиер, Чарлс Мишел и Марк Руте, претседателот на надзорниот одбор на Дојче Банк, Пол Ахлајтнер, претседателот на нафтената компанија BP, Карл-Хенрик Сванберг, и, секако, претседателот и ЦЕО на осигурителната компанија Axa, Анри де Кастри, кој претседава со Билдерберг конференциите. За нас интересни се учествата на овогодинешната конференција на Турчинот Мустафа Коч, и на Гркот Димитри Папалексопулос. Првиот е претседател на Коч Холдингот, чиј дел е и Мигрос Турк, компанијата што ги поседуваше Рамстор маркетите во Македонија. Папалексопулос, пак, е ЦЕО на Титан Цемент, грчката компанија што е сопственик на скопска Цементарница. nnn

Генералиите на Билдеберг

рвата конференција на Билдерберг групата е одржана од 29 до 31 мај 1954 година во хотелот Билдерберг сместен покрај градот Арнем во Холандија. Како што е очигледно, Групата го позајмила името од овој хотел, и оттогаш традиционално се среќава еднаш годишно. Членовите на кралските семејства, политичарите, влијателните деловни луѓе, кои ја одржале иницијалната конференција - педесет претставници на единаесет земји од западна Европа, и единаесет од САД, во 1954 го дефинирале (како што стои на официјалната страница за Билдерберг средбите) односот кон комунизмот и Советскиот сојуз, кон зависните подрачја, кон економските политики и проблеми, кон европските интеграции и европската одбранбена заедница. За сите овие прашања веќе постоеле организации (Северноатланскиот договор со кој е основан НАТО е потпишан во 1949 година, а Договорот од Париз, формално за создавање на Европска заедница за јаглен и челик, но всушност претходник на Европската унија, во 1952) со официјален благослов од државите-членки да ги решаваат. Во овој контекст, Даниел Естулин (новинарот кој долги години својата кариера во целост ја има посветено на разоткривање на тајните на групата Билдерберг) предупредува дека состаноците од видот на Билдерберг се целосно илегални од американска правна перспектива - Логановиот закон (Logan Act), донесен уште во 1799 година, им забранува на граѓаните на САД без државна дозвола, односно приватно, да се впуштаат во вакви, да ги наречеме дипломатски активности, со претставници на власти од други држави. Естулин, кој е автор на бестселерот (кај нас преведен како) „Вистинската приказна за клубот Билдерберг“, вели дека во светот на меѓународната економија (и се што од неа зависи, н.з.) постојат оние кои управуваат со случувањата, и оние кои на овие случувања реагираат. Тој во втората категорија ја сместува масата политичари, кои се многу побројни од првите, но, овие, првите, ја имаат вистинската моќ да управуваат, да го испланираат и спроведат она што ќе се случува и развива како костур на кој ќе се гради агендата на светските држави и на од нив основаните меѓународни организации.

Дводневна обука на тема: „Имплементација на Управување со ризици во организацијата според стандардот ISO 31000” 29 и 30 јуни 2015 година (понеделник и вторник), 09:00-16:00 часот, во просториите на Институт КОНЦЕПТ, Скопје (Обуката е наменета за компании од производствена и услужна дејност: металопреработувачка, хемиска, автомобилска, текстилна индустрија, фармација, телекомуникации, банкарство, осигурување, земјоделство и сл.)

Рок за пријавување: 26 јуни 2015 година

КОНТАКТ: м-р Ленче Зикова и Бојана Делидинкова

       

Ден 1: Концепти и дефиниции од управување со ризикот Вежба 1 – Личен vs. организациски апетит за ризик Стандардот и регулаторната рамка Дефинирање на рамка за управување со ризикот Вежба 2 – Воспоставување на контекст Улоги и одговорности за управување со ризик Вежба 3 – Дефинирање на критериуми за оценка на ризик

Ден 2:  Идентификација на ризици  Вежба 4 – Идентификација на изворите на ризици  Анализа и евалуација на ризиците  Вежба 5 – Идентификување на влијание и веројатност  Третман на ризици  Вежба 6 - Опции за третман на ризици  Прифаќање на ризикот и управување со преостанатиот ризик  Комуникација и консултација во врска со ризиците со засегнатите страни  Вежба 7 – Комуникација во врска со ризиците  Мониторинг и преиспитување на ризикот

 е-маил: institut@koncept.com.mk • 02 3216 962

!"#$%&'$ & ()" *%+ ,- $

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

политика

разврска:

Вмро-дпмне, сдсм, дуи и дпа заедно во владата до кога сакаат?

Она што претходно во преговорите беше камен на сопнувањезаминувањето на премиерот Никола Груевски од премиерската фотелја, шест или три месеци пред изборите, сега барем

според извори на „Капитал“ од двете партии, веќе не е проблем кој не може да биде премостен. Оттука, со оглед на тоа дека сите четири партии најверојатно ќе се „вдомат“ во владата, сега многу поважни стануваат прашањата, колку наводите за криминалите и пречекорувањата на надлежностите за задоволување на лични и партики интереси ќе се најдат на

обвинителна клупа, кога надвор од владата веќе нема опозиција? Дали содржината од бомбите, исто како и обвинуањата за наводен “Пуч“ ќе добијат разрешница, или се ќе заврши како што некогашниот лидер на ВМРОДПМНЕ, а подоцна коалиционен партнер на СДСМ, сега лидер на ВМРО- Народна, Љубчо Георгиевски, побара- амнестија на сите криминали

и злоупотреби кои се правеа до сега? Отворено останува и прашањето колку и од забелешките во извештајот на Прибе ќе бидат исполнети, сега кога дел од експертската јавност истиот го оцени како „правен скандал“ и даде алиби по истиот да не се постапува? Дали ваквиот исход ќе ги одложи изборите во април и ќе им дозволи на четирите партии да си владаат до кога сакаат?!

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

политика пишува:

Габриела Делова

о октомври Владата да ја води актуелниот премиер Никола Груевски, а во раководење на министерствата да се вклучат и министри супервизори, е решението околу кое се преговара во моментов на неформалните разговори што се водат меѓу политичките партии за надминување на политичката криза. Ова е последната информација која „протече“ од партискит кујни во дел од медиумите, за која официјално политичките партии се уште се немаат произнесено, но извори на „Капитал“ ја потврдуваат, со тоа што отворен го оставаат просторот дополнително да се договорат дали токму октомври ќе биде датумот кога Груевски ќе се симне од власт. Според истите извори, новата влада се очекува да биде составена од претставници на четирите најголеми партии, имено потписници на договор од 2 јуни, ВМРОДПМНЕ, ДУИ, ДПА и СДСМ, кои ќе имаат свои министерски места, а на кои пак во „врат ќе им дишат“ супервизори без чиј амин ниту една одлука нема да може да биде донесена. Доколку на 29-ти јуни, во понеделник, исходот од лидерската средба заврши вака, јасно станува дека соодносот на силите во преговорите кој Заев претходно го оцени како 3:1, алудирајќи на поддршката што премиерот Никола Груевски ја има од коалициониот партнер ДУИ, но и од опозициската во албанскиот етнички блок, ДПА, а сакајќи да ја покаже тежината на ситуацијата во која е донесен, сега станува 4:0, имајќи предвид дека по 29 јуни, доколку се постигне договорот, четирите најголеми партии во Македонија заеднички ќе владеат со земјата, оставајќи го јавниот простор без опозиција. Дали ваквото омекнување на Заев е резулатат на силниот меѓународен притисок, ако се има предвид дека многумина позициите на евокомсарот Јоханес Хан ги видоа поблиски до партијата на власт, отколку кон опозицискиот лидер кој веруваше дека содржината на бомбите му е „ас“ во ракавот во борбата со, како што вели тој, „режимот“ во земјава, или на крај сепак превагна политичкиот интерес конечно да се дојде до власта (па каква и да биде таа), веројатно ќе покаже времето кое следи, а во кое ќе се дефинира составот на новата преодна влада, која барем според договор од 2 јуни ќе владее до април следната година, кога ќе се оди на избори... На 29-ти се очекува и да се одреди и датумот кога премиерот Груевски ќе отстапи од премиерското столче, шест месеци пред избори како што бара Заев, или само три месеци како што бара владеачката

ману

фото: lider.mk

gabriela.delova@kapital.mk

Со најавата дека на 29-ти јуни постои можност да се договори преодната влада, МАНУ веќе се стави на располагање да помогне во полесно надминување на кризата. Но, според упатените, со оглед на тоа дека сите четири партии ќе го делат владиниот колач, место за експерти во новата влада, тешко ќе се најде. Упатените велат дека во партиските штабови веќе силно се лобира кој да добие министерска фотелја, што укажува на тоа дека преодната влада ќе биде сепак политичка, а не експертска. партија, но според извори од двете партии, не станува збор за ненадминлив проблем, па очекуваат компромисот да дојде глатко. Оттука, ова прашање, кое беше камен на сопнување при првата средба на лидерите во Стразбур, а потоа и во Брисел, во моментот станува само техникалија која се очекува лесно да се реши овој понеделник, а за чие решение ќе помогне и белгискиот експерт Петер Ванхоуте, кој до тогаш заедно со американскиот амбасадор Џес Бејли има задача да ги „испегла“ не така различните ставови преку повеќе неформални средби меѓу четирите партии, од што пак ќе зависи дали Хан ќе присуствува на средбата во понеделник или не ... Оттука, сега многу поважни стануваат прашањата, колку наводите за криминалите и пречекорувањата на надлежностите за задоволување на лични и партики интереси ќе се најдат на обвинителна клупа, во услови кога надвор од владата веќе нема опозиција? Што станува со бомбите кои останаа необјавени? Дали нивната содржина, исто како и обвинуањата за наводен “Пуч“ ќе добијат разрешница, или се ќе заврши како што некогашниот лидер на ВМРО-ДПМНЕ, а подоцна коалиционен партнер на СДСМ, сега лидер на ВМРО- Народна, Љубчо Георгиевски, побара- амнестија на сите криминали и злоупотреби кои се правеа до сега? Останува отворено и прашањето, колку од

нотираните остри забелешки на Рајнхард Прибе за состојбите во Македонија дадени во специјалниот извештај на Европската комисија, навистина ќе се спроведат, или пак, удобните миистерски фотелји ќе ги натерат политичарите од новата Влада да ги заобиколат истите, или во најмала рака да ги забават? Дали ваквио исход, ќе ги одложи изборите во април, и ќе им дозволи на четирите партии да си владаат до кога сакаат?

Заев: Подготвени сме за решение!

Засега барем според ставовите кои доаѓаат од партиите, постои некое оптимистичко расположение дека на 29- ти решението за крај на политичката криза може да дојде. Во таа насока може да се толкува и изјавата на лидерот на СДСМ, Зоран Заев по средбата со италијанскиот амбасадор, Масимо Белели, а дадена само два дена по самоуверениот настап на премиерот Никола Груевски пред членството за време на роденденот на партијата: “Подготвени сме да најдеме решение. За постигнување на таа цел важно е да се обезбедат квалитетни механизми за системска реорганизација, што ќе спречат натамошни злоупотреби и организација на Влада во којашто нема да бидат вклучени креаторите на кризата, премиерот Груевски и неговите соработници“, рече претседателот на СДСМ, Заев. Ваквиот негов став, велат

Експерти: Уставот и законите не познаваат функција супервизори

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

политика Коѕиас во Скопје

фото: meta.mk

упатените, и не е така далеку од идејата за поставување супервизори на секој од министрите. Само за потсетување, изјавата на премиерот Груевски во кратки црти одеше вака: “Во последните 5-6 месеци ВМРО-ДПМНЕ го пребродува најголемиот удар зададен досега, на крајно кукавички и манипулативен начин. Во неможност да биде победена во нормална политичка битка, во натпревар на идеи, противникот, соработувајќи со мрачни сили, се обиде на најбрутален, најкукавички и најнедемократски начин да ја сруши партијата. Но, наместо тоа, тие ќе се срушат себеси и веќе почнуваат да се рушат. На домашните петоколонаши сакам да им порачам дека има народ во оваа земја кој ќе им се спротивстави на нивните игри, шпионски методи, нивните антидржавни дејствувања“, рече тој и прогнозираше убедлива победа на партија на изборите кои следат во април. Иако, дел од експертската јавноста говорот на Груевски, и брзиот одговор од СДСМ пренесен преку портпаролот Петре Шилегов, го видоа како останување на првите црвени и непремосливи позиции меѓу двете партии, сепак изјавата на Заев дадена два дена подоцна, но и шпекулациите со конкретни предлози за предоната влада пренесени преку дел од медиумите, а кои подоцна за „Капитал“ ги потврдија партиите, даваат за право да се прогнозира дека на 29-ти сепак постојат големи шанси да се постигне договорот ... Всушност самата изјава на Заев дека е подготвен за решение, е веќе омекнување на црвстиот став на СДСМ, што владеачката партија, а според некои експерти, и бриселските олеснувачи, ја гледааа за главна пречка во постигнување

Има ли шанса за решение на проблемот со името?

о доста бурен политички период доаѓа и официјалната посета на шефот на грчката дипломатија Никос Коѕиас во Скопје. Иако станува збор за веќе однапред договорена и редовна турнеја, многу индикативно е тоа што овој пат тој турнејата на Западен Балкан ја почнува од Скопје и доаѓа со опстимистички став околу новиот грчко- македонски договор- мерки за градење на доверба меѓу двете страни. Иако, некои посилни исчекори околу надминување на спорот со името не се видливи, ако се суди според пасивноста на медијаторот Метју Нимиц, упатените во македонскогрчките односи велат дека со на договорот. Шанси за постигнување на договор гледа и универзитетскиот професор Стево Пендаровски и поранешен кандидат за претседател на СДСМ: “Изгледа двата преговарачки тима не се толку непомирливи- она што е јасно, а што се гледа од информациите во медиумите е дека ќе има преодна влада, договорен е датум за избори, трето- ќе има супервизори и четврто треба да се договори уште должината на траење на структурата. Јасно е дека една страна во преговорите бара три месеци пред изборите Груевски да си оди од власта, додека другата пак бара тоа да се направи шест месеци пред изборите. Ако ова е единствената разлика што постои меѓу двете страни, тоа не е нешто непремосливо- тука може да се најде компромис. Подготовките од горенаведеното може да се каже дека се направените и 60: 40 се шансите на 29-ти да биде направена преодната влада“ вели Пенадровски.

Супервизори- што се тоа?

Идејата за можен ваков исход од лидерската во понеделник на нож беше дочекана од голем дел од експертската јавност. Според нив најспорен елемент е поставувањето на супервизори во новата Влада, што, како што велат тие, најверојатно само ќе ја блокираат работата и тоа нема да не одведе никаде. “Со поставување на супервизори на секој од министрите, може целосно да се блокира работата на владата. Постои можности ниту една одлука да не биде донесена. Друго е ако постои само надзор во исполнување на обврските за изборите, но тоа како што е веќе посочено, ќе се контролира преку тимови на Европската унија“, вели

евентуалното потпишување на договорот за градење доверба, се создаваат многу поволни услови за надминување и на поголемиот проблем- спорот со името. Во неколку наврати наназад, од почетокот кога почна да се споменува создавање на преодна влада во земјава, многу аналитичари побараа истата да има мандат и да го реши овој со децении стар спор. Иако, засега тие не се убедени дека таков исход е возможен, сепак велат дека иако минимална, сепак шанса за такво нешто постои, но велат истата најмногу ќе зависи и од меѓународниот притисок, не само врз Македонија, туку и во Грција.

аналитичарот Владимир Божиновски од Институтот за политички истражувања. Според него исходот од средбата на 29-ти најмногу ќе зависи најмногу од омекнување на позициите на СДСМ во процесот на преговори. Универзитетски професори по уставно право, кои, во отсуство на договор кој потврдува дека министрите ќе добијат супервизори, не сакаат официјално да коментираат, за „Капитал“ објаснуваат дека не постои ниту уставен ниту законски акт според кој може да бидат поставени тие. Велат дека систематизација на администрацијата не познава такви места во Владата, па нејасно е што и какви надлежности ќе имаат тие. Дел од упатените стравуваат дека доколку на овој начин функционира новата влада, тешко може да се очекува било каков напредок, особено по забелешките од извештајот на Прибе. Во отсуство на напредок пак, велат аналитичарите, силно станува алибито да се одложат изборите закажани за април, па четирите најголеми партии ќе можат да владеат до кога сакаат. Алиби за неисполнување на забелешките од извешајот веќе даде и универзитетската професорка Татјана Каракамишева, која важи за блиска до владечката партија, а која истиот го оцени како правен скандал. “Во овој извештај правните констатации и правните нерегуларности, замислете, се засновани на објавените телефонски разговори на СДСМ. Па добро какви се тие искусни правници што зборуваат за владеење на право, а не знаат дека докази стекнати на незаконски начин не може да бидат докази во казнена постапка а камоли докази со кои ќе ја обвинувате власта дека правела злоупотреби и врз

Избори: Тешките барања на ЕУ ќе ги одложат ли априлските избори?

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

59 основа на тоа правите препораки што треба да се спроведе државата. Тоа е невиден правен скандал. Кое е тоа европско меѓународно право што дозволува да се прислушува и да се објавуваат креирани телефонски разговори, какви се тие двојни стандарди за Република Македонија“ рече универзитетскиот професор Татјана Каракамишева.

Ќе го поделат ли партиите владиниот колач со експертите?

Отворено засега останува и прашањето дали во новата влада ќе седнат експерти. Аналитичарите со кои разговараше “Капитал“ велат дека тоа најмногу ќе зависи од волјата и подготвеноста на четирите политички партии дел од министерските позиции да им ги доделат на експерти. Академиците од МАНУ веќе и се ставија на располагање на идната владата. “МАНУ е подготвена и активно да се вклучи во разрешување на политичката криза ако дојде до конкретно решение од лидерската средба закажана за 29-ти јуни“, изјави првиот човек на академијата Владо Камбовски. Во партиите пак, според извори на “Капитал“ веќе се водат силни лобирања и математики кој да заземе министрска позиција во новата преодна влада. Очекувањата на алитичарите се дека,

новата влада најверојатно ќе биде составена од партиски претставници, и таа ќе биде политичка, а не експертска.

Се создаваат ли услови да се роди македонската „Сириза“?

Ако нешто позитивно може да се види од овој исход- сите четири партии да седнат во владата- тогаш велат анлитичарите, е тоа што во Македонија се отвора огромен прозорец на можности за појава на нови партии. Многумина, атмосфрата која во моментот владее во земјава, ја споредуваат со политичката ситуација од 2012 година во Грција, кога двете со векови спротивставени политички страни, ПАСОК и Неа Демократија, во името на економската криза со која се соочи Грција, ги здружија силите и станаа владини коалициони партнери, со мандат да ја решат должничката криза во земјава. Три години подоцна, ваквата коалиција иако многу вети, не направи речиси ништо во разрешување на кризата, туку напротив, истата ја продлабочи, што отвори пат за, по прв пат во историјата на демократска Грција, не само да се појави, туку и да дојде на власта трета опција- СИРИЗА предводена од левичарот Алексис Ципрас, кој со својата реторика и ветувања за стопирање на договорот со кредиторите на Грција, брзо ја

освои не само домашната јавноста, туку и меѓународната. Непосредно пред неговото доаѓање на власт, за време на предвремените избори, кога малкумина очекуваа дека токму Ципрас ќе ја понесе победата, тој рече: “Расипаната и самоуверена влада ги има последните денови од своето владеење. Нивната доминација веќе завршува, откако тие ја ограбија земјата и целосно ја задолжија“, рече тогаш Ципрас. Дали неуспехот со кој се соочи грчката коалицијата направена меѓу партиите кои векови претходно беше со спротивставени позиции, ќе биде резултанта и на коалицијата која во моментот се подготвува во земјава, останува да се види. Но она што е сигурно, судејќи според разочараноста изразена од голем дел од јавноста по ваквата одлука, особено присутна меѓу личности од јавноста кои важат за интелектуалци, а која пак провладините медиуми веднаш ја оценија како деструктивна која и штети на процесот за конечен излез од кризата, ова и тоа како отвора пат за појава на нови партии на македонската сцена. Иако засега неагресивно, дел од нив веќе полека и срамежливо го окопираат македонскиот простор, како граѓански иницијативи или како помали партии, велат аналитичарите. nnn

Експертска или политичка: Аналитичарите типуваат на политичка влада

DUAL MODE IDEAPAD FLEX 2 15

НЕШТО ПОВЕЌЕ ОД ЛАПТОП СЕГА НА ПРОМОЦИЈА ОД

42.900,00 МКД DUAL MODE – LAPTOP & STAND MODE 10 POINT MULTITOUCH DISPLAY LONG BATTERY LIFE STEREO SPEAKERS Dolby® Advanced Audio™

СПЕЦИФИКАЦИЈА: Intel® Core™ i5-4210U Processor (3M Cache, up to 2.70 GHz) 8G DDR3, 256GB SSD 15.6 FHD IPS MULTI-TOUCH(SLIM) + Camera NVIDIA N15S-GT DDR3L 4G DVD-RW/ HDMI/ Card reader 4cell Battery/ 2,31kg Windows 8.1

INet

Services

ИНЕТ - АВТОРИЗИРАН ЛЕНОВО СЕРВИС

ЗА ПОВЕЌЕ ИНФОРМАЦИИ: A: Атинска 12 - Скопје E: sales@inet.com.mk W: www.inet.com.mk T: 02/ 3090.625

Капитал број 817 26.06.2015

www.kapital.mk

свет бизнис и финансии

Германија со иновации го враќа made in Germany дома

Адидас го роботизира производството. Почнува ли четврта индустриска револуција?!

Новите технологии можe да го вратат производството во Германија, и претставуваат закана за милиони работни места во држави како Кина, Бразил и Виетнам

Aналитичари: Доаѓа четвртата индустриска револуција

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Пред скоро еден век, германскиот чевлар Ади Даслер направи револуција кај спортските обувки. Денес повеќето од 258 милиони чифта Адидас патики, што се произведуваат секоја година, идат од Азија, пишува Ројтерс. Тоа сепак може да се промени благодарение на навлегувањето на поевтини, побрзи и поефикасни роботизирани методи на производство. Вакво нешто може да направи Германија и другите земји со високи трошоци за работна рака, да си дозволат да го вратат произвоството дома. Така ќе се намалат и трошоците за транспорт, а и ќе се забрза испораката. Роботизирањето на производството натера некои аналитичари да зборуваат дури и за приближување на четвртата индустриска револуција.

Технолошка конкуренција

Адидас работи заедно со германската Влада, со научници и со компании за роботика, на разработување нови технологии што можат да доведат до значителни промени во целата чевларска индустрија. Проектите за роботизација се дел од вкупните напори на германската фирма да го стигне конкурентот Најк, што последниве години се утврди како најголем производител на спортска опрема. Овој успех исто така се должи на иновативните технологии вградени во производството на обувките Flyknit. Според компанијата кај нив е постигнато намалување за 80% на искористените компоненти, и за 70% на отпадоците. „Ќе го вратиме производството таму каде што се најголемите пазари. Ние ќе бидеме лидери и пионери во овој однос“, изјави главниот извршен директор на

Адидас, Херберт Хајнер. Адидас се надева дека веќе идната година ќе може да предложи производство „на лице место“ на персонализирани обувки во еден од своите продажни центри во Берлин. Американската компанија Најк, која одамна трпи критики за користењето азиски фабрики со лоши услови за работа и ниски плати, исто така инвестира во нови методи за производство. Оттаму сè уште не соопштиле рокови за тоа кога може да се очекува враќање на дел од производството во САД.

Работни места

Основен елемент за преместување на производството во близина на западните пазари се технологиите што значително ја намалуваат потребата од работна рака. Роботите веќе можат да извршуваат голем дел од финалното составување на продуктите, а со тридимензионалното печатење наскоро ќе може да се произведуваат персонализирани ѓонови. Ова може да претставува закана за милиони работни места во држави како Кина, Бразил и Виетнам, но, истовремено да создаде нови позиции во други земји. Новите работни места сепак ќе бидат за висококвалификувани кадри, кои ќе работат со иновативни технологии. Според прогнозите на Boston Consult-

ing Group, роботите, кои во моментов се користат главно во автомобилската индустрија, може да придонесат за пад на расходите за плати од 18% во другите сектори до 2025 година. Новите технологии сè уште се строго чувана тајна, и им се покажуваат само на затворени презентации на инвеститорите на Адидас. Во моментов од азиските држави доаѓа 87% од светското производство на обувки. Најголем производител е Кина, која е следена од Индија, Бразил и Виетнам. Најк и Адидас имаат по над еден милион работници низ светот. Во многу од овие држави сепак има зголемување на платите, најмногу во Кина. Тоа, исто така, влијае врз плановите за брзо префрлање на производството заедно со желбата да се забрза транспортот. Пратките од Азија стигнуваат во просек за шест недели. Според Адидас, промените ќе доведат и до пад на суфицидот во производството, што сега се продава со правење отстапки. Компанијата се надева дека ќе ја зголеми и маржата на продажба со 10%, за разлика од 6,6% во 2014 година. Меѓу компаниите со кои Адидас работи на проектот се снабдувачот за автомобилската индустрија Johnson Controls, специјалистите за роботика Manz, и производителот на машини за шиење Stoll. nnn

К Капитал број 817 26.06.2015

www.kapital.mk

CEO Profile

Компанијата Google е неспорно најпознатиот пребарувач во светот. Но освен врвните апликации кои ги нуди во интернет технологијата, годинава Google и официјално може да се пофали со податокот дека вработените си го сакаат својот шеф. Според веб-страницата за кариера Glassdoor, Лери Пејџ извршниот директор на Google, е најдобриот извршен директор во Америка. Станува збор за скок од дури десет местa, во споредба со лани, која тој беше рангиран на 11-та позиција. Инаку, рангирањето се прави врз основа на целогодишно анонимно гласање на кое учествуваат вработените од поголемите компании во Америка. Освен начинот на кој ја води компанијата, вработените го оценуваат и фидбекот кој го добиваат од извршниот директор, средината во која работат итн. "Ова рангирање доаѓа директно од вработените," објаснува за The Huffington Post, Скот Доброски, аналитичар кој работи во Glassdoor. "Тоа се луѓето кои ги знаат своите извршни директори најдобро".

Вработените сакаат лесно достапен шеф и компанија која се грижи за семејствата

Според Добровски истражувањето не само што покажува кој е најдобар извршен директор во САД, туку ги открива и причините зошто шефот на Google се најде на првата позиција. Прво, вели Добровски, она што вработените во Google го почитуваат најмногу е лесната достапност на шефот во текот на целата година. „Тој го покажа своето лица на повеќе настани и на овие настани се однесуваше на исто ниво како и другите вработени“, посочуваат вработените во Google, пренесува Добровски. Второ, она што вработените особено го ценат се и придобивките кои ги добиваат од компанијата, особено оние кои се однесуваат за поминување на повеќе време со семејството. „Вработените во Google зборуваат многу за придобивките кои доаѓаат од компанијата. На пример, компанијата го зголеми отсуството на таткото, па сега и тој може да има отсуство од работа толку колку што е породилното отсуство и на мајката“, вели Добровски. Сумирано, според нив, „Пејџ ја води

И официјално: вработените во Google си го сакаат својот шеф

Зошто извршниот директор на Google, Лери Пејџ е најдобриот шеф во САД? Рангирањето, веќе трета година по ред го прави најпознатиот веб сајт за кариера- Glassdoor. Од вкупно 100 %, Пејџ освоил дури 97% позитивни критики. Единствен директор со освоени вкупно 100 % е минатогодишниот лидер на листата, извршниот директор на LinkedIn, Џеф Вајнер, кој пак годинава падна на 12-та позиција

Glassdoor: Визијата и отвореноста на д

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

63 Податоци за Google

1998 Основан од Лери Пејџ и Сергеј Брин

„Изгуглај го“ стана најпознатата фраза во современието, упатувајќи на брзата и лесна достапност до сите информации кои ни се потребни Google е познат по футуристичките и инвентивни канцеларии насекаде во светот Приказната за Google започнува во 1996 година, кога Лери Пејџ и Сергеј Брин одлучиле да измислат нов начин за пребарување информации на глобалната мрежа

милијарди долари приходи 2014 година

55.419 Број на вработени

компанијата со силна визија, „брилијантен е“ и многу „допадлив“, но и лесно достапен. Тие исто така го фалат и за неговата способност да ги придобие најдобрите таленти, создавајќи една возбудлива и мотивирачка култура на работа“, вели Џое Вигинс, шеф за односи со јавност за Европа од Glassdoor. Од друга страна, пак, податоците покажуваат дека токму доброто третирање и однесување кон вработените се покажува добро и за профитот на компанијата. Во март, угледниот магазин Fortune ја објави листата на 100- те најдобри компании за кои луѓето би сакале да работат. И на оваа листа, првото место го има Google.

Визијата и отвореноста се најважни и за вработените во другите компании

Освен Лери Пејџ, извршниот директор на Google, на оваа листа се најдоа и Марк Цукерберг основачот на Фејсбук, како и Тим Кук, извршниот директор на Apple. Сумираните резултати од одговорите на сите вработени во овие компании е дека работниците кај своите шефови најмногу ја ценат отвореноста и имањето визија. „Пејџ ги вработува најдобрите и најпаметните луѓе и заедно работиме на амбициозни цели. Работиме на работи кои се важни во светот. Пејџ има голема визија за компанијата“ вели еден задоволен вработен во Google, пишува “SiliconBeat“. Вработен во Фејсбук пак вели „Цукерберг е легенда од своето време, петочните прашања и одговори се нешто што никој не сака да го пропушти. Одлично е да слушате како тој се справува со тешките и неочекуваните прашања“, пишува истиот портал.

Кој е Лери Пејџ?

Лери Пејџ е еден од основачите на Google. Во 1996 година, Пејџ и Сергеј Брин дипломирани

студенти на Универзитетот Стенфорд, одлучиле да измислат нов начин за пребарување информации на глобалната мрежа. Нивниот технолошки проект наскоро станал пребарувач и компанија, по името кое денес сите го знаеме и не можеме без него - Google. Тој пребарувач го смени начинот на кој информациите се добиваат и се контролираат на интернет, правејќи ги полесно достапни, побрзи и поважни. Под раководство на Брин и на Пејџ, Google стана меѓународна велесила, со бескраен обем на сервиси – од Gmail до Google Earth, па сè до паметните телефони. Оваа компанија наделеку е прочуена и по инвентивните канцеларии во кои работат вработените.

Што ја прави Google најпосакувана компанија за работа?

10-те најдобри извршни директори во САД : 1. Лери Пејџ - Google 2. Марк Паркер - Nike 3. Чарлс Бат - H-E-B 4. Марк Цукерберг - Facebook 5. Скот Шер - Ultimate software 6. Хју Грант - Monsanto 7. Лоид Бленкфeин - Goldman Sachs 8. Џон Шлифск - Northwestern Mutual 9. Глен Џонсон - Insight Global 10. Тим Кук - Apple

Неколку години по ред, компанијата Google е прогласена за најдобра компанија за работа од угледниот магазин Fortune. Зошто? На кратко успешната филозофија која се крие позади оваа светски позната компанија е речиси многу едностава- колку по задоволни вработени, толку посушени резултати. Така, тајната на оваа компанија, да се најде на врвот на листата најдобри компании за работа, а истовремено да го има и најдобриот шеф, е фактот што освен за профитот, се грижи и максимално за своите вработени. Меѓу мерките кои ги презема Google и работите кои ги нуди за своите вработени, се: здрав оброк на работа, ден за вашето милениче на работа, доктори и масажери кои работат во самата компанија, тренинг програми за емотивна интелегенција кои се

бесплатни за сите вработени, микрокујни, велосипеди, фотелји за масажа... Тука секако е и филантропската мисија која ја има оваа компанијата. Секој вработен кој сака да донира, може пет часа да врши волонтерска работа во рамките на самата компанија со која автоматски донира 50 долари. Google исто така им дава можност на вработени да се ангажираат 20% за време на работната недела на проекти кои тие ги сакаат, а не се во рамки на нивните работни обврски. Секој петок без исклучок, пак, менаџментот на компанијата одговара на 20-те најчесто поставувани прашања од страна на вработените. Можеби крајностите до кои оди Google во однос на бенефициите кои им ги нуди на своите вработени, најдобро се гледа од изјавите на менаџерите од другите компании, кои честопати ваквите услови за работа кои им се нудат на вработени во оваа компанија, ги оценуваат како апсурд. nnn

директорот се најважни за вработените

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

Фељтон

Агресијa - моќта на човечкиот дестр

Слободата и дисцип спротивставени, но Пишуваат:

Проф д-р Методи Чепреганов

Ж невропсихијатар

Теодора Костовска

интернационален учител на Art of Living

Проф д-р Методи Чепреганов невропсихијатар

Капитал и Професор доктор Методи Чепреганов започнаа со објавување серија текстови поврзани со агресијата. Според мислењето на еминентниот невропсихијатар токму сега е времето да се отвори оваа тема која е длабоко поврзана со сето она што ни се случува во современото македонско општество.

Желбата за слобода е биолошката реакција на човечкиот организам и длабоко во неа се вградени културата, едукацијата на секоја личност, како и сé што се случувало низ историјата на цивилизациите, Реално гледано, токму во збиднувањата во историјата на цивилизациите секогаш била и доминирала борбата за слобода и слободен опстанок, бидејки отсекогаш слободата била услов за успешен развој на една личност, за негово добро ментално здравје и благосостојба. Симболично кажано, слободата е олицетворение на виталниот биолошки интерес на човекот . Нејзиното загрозување предизвикува дефанзивна, одбранбена агресија кај поединецот, исто како и кога се загрозени неговите витални интереси и функции . За слободата, и околу неа, постојано се зборувало, се пишувало и се творело, зашто таа била инспирација за многу писатели, поети, композитори, творци и како се уште да не ни е сосема јасно што е слобода? Дали некој може да ви ја одземе или да ви ја даде слободата? Дали сме слободни во изборот на слободата? Секако дека ваквите прашања можат да прозвучат излитено и демагошки, но овде се поставени од крајно прагматичен, применлив и филозофски (љубов кон применливо знаење, решение) пристап, за да се ослободиме од многу концепти, матрици, стресови, ставови и очекувања што одат токму, ама и заедно, со слободата. Слободата и дисциплината се спротивставени, но и комплементарни. Целта на одбраната е да ја заштити слободата. Но, постои ли слобода во одбраната? Дали војниците имаат слобода? Напротив, тие се целосно “врзани“. Не им

е дозволено ниту да ја кренат десната нога, кога им е речено тоа да го направат со левата. Нивните чекори се мерат и тие не се во состојба дури нити да одат во сопствен природен ритам. Не е многу тешко да се забележи дека во одбраната постои тотален недостаток на слобода. Она што апсолутно нема слобода е заштита на слободата на земјата! Така е и со полицијата, тие ја заштитуваат слободата на поединецот, но дали се тие слободни? Дисциплината ја штити слободата. Двете одат “рака под рака“ . Потребно е да се разбере ова и да се продолжи напред во животот. Постојат некои ограничувања во животот но, токму тие се тие што ја овозможуваат слободата. Можноста да се одбере, да се фокусира или на слобода или на дисциплина, е тоа што прави да сме среќни или несреќни. Слободата без дисциплина е како земја без одбрана. Состојбата на висока и апсолутна слобода е премногу тешка, потребно е да се биде практичен. Мора да постои свест во умот, љубов во срцето и оправданост во акцијата. Љубовта и стравот се две можности коишто се поставуваат на вистинскиот пат. Природата, на одредена возраст кај децата, предизвикува страв. Кога детето е многу мало ги добива стопроцентно и времето и љубовта на мајката. Детето нема страв. Како што расте детето повеќе, независноста се губи за сметка на претпазливоста која се зголемува. Природата носи трошка страв. Во слободата детето почнува да станува внимателно. Стравот од губењето на слободата носи одбрана, а целта на одбраната е да се елиминира стравот. Угледот, исто така, ја намалува слободата. Славата, угледот и популарноста можат да ја ограничат слободата. Никој не очекува добриот и угледен човек да направи грешка и тој е под постојана присмотра. Колку сте подобра личност, толку кон вас повисоко се поставени очекувањата од луѓето. Токму тоа е тоа кога се губи личната слобода. Престижот и добрите акции се како златен кафез. Вие сте заробени од страна на вашите добри активности, затоа што од вас се очекува се’ подобро и повеќе. Никој не очекува ништо добро од лоша личност. Повеќето од луѓето се заглавени во овој кафез на престиж и углед. Тие не можат дури ни да се насмевнат природно и спонтано. Тие се постојано загрижени, следејќи го сопствениот углед. Во еден момент, тој станува поважен и од сопствениот живот. Да се биде добар за

Факт: нарцисоидноста, воопшто, не подр

www.kapital.mk

Капитал број 817 26.06.2015

структивен нагон (6)

Најзастрашувачка е групната нарцисоидност

иплината се о и комплементарни С Целта на одбраната е да ја заштити слободата. Но, постои ли слобода во одбраната? Дали војниците имаат слобода? Напротив, тие се целосно “врзани“. Не им е дозволено ниту да ја кренат десната нога, кога им е речено тоа да го направат со левата. Нивните чекори се мерат и тие не се во состојба дури нити да одат во сопствен природен ритам. Не е многу тешко да се забележи дека во одбраната постои тотален недостаток на слобода. другите, кои постојано имаат нови и нови очекувања, дури напорот и усилбата по секоја цена да се задржи престижот и угледот, се безвредни. Престижот и угледот во животот, можат да донесат повеќе мизерија од сиромаштијата. Многумина копнеат по слава, но знаат ли, свесни ли се дека, всушност, се во потрага по кафез? Голема уметност е да се биде оплеменет, благороден, а сепак не задушен. Само мудриот, само емотивно интелигентниот човек го знае тоа. За еден мудар човек сосема природно е да биде почитуван и да е угледен. Тој нема проблеми дури и ако се најде разочаран. Наспроти сета слава или углед, тој ќе се однесува и ќе живее како да ги нема. Мудриот човек може да се справи со каква било слава, без да се чувствува загушен! Со правење добро (добрини, добра) во општеството, се добива престиж, потоа се ужива во угледот и во почитта, но, исто така, се губи сопствената слобода. Патот на животот го чинат мудроста, хармонијата, балансот, умереноста. Знаењето е нашата слобода, но, исто така, и нашата одбрана. Само високо морална личност може да биде слободна.

Повредата на нарцисоидноста како извор на агресија

Веќе проговоривме за нарцисоидноста, на која повторно и’ се навраќаме, токму во контекст на слободата. Многу важен фактор, кој се јавува како извор на агресијата е повредата на нарцисоидноста . Нарцисоидност е себеобожување, себеугодување, извршување на своите должности само и единствено за своја сопствена корист, во цврсто стегнато и заледено срце. Ја опишуваме како состојба на искуство во која една личност, единствено како наполно вистински, чувствата ги доживува само како сопствени желби, потреби и се’ она што е во врска само со неа самата, со нејзиното тело, а

се’ друго, што не е нејзино, не е вистинско и тоа станува афективна тежина во нејзините интимни доживувања. Се’ што и’ припаѓа на таа личност, има значење, а останатите се без какво било значење, беспредметни и неважни. Поточно речено, на таквата личност и’ недостасува способност за објективност и реалност. Во сите случаи кога смета дека нејзината нарцисоидност е витално загрозена, таа реагира со интензивно лутење и бес, станува гневна, баш заради тоа никогаш не заборава навреда и има огромна желба за осфета. Особините на нарцисоидната личност се именуваат со гордост и тврдоглавост, интолерантност, заробени во егото, голема суета и инает, за жал, особини од кои страда како самиот, така и сите околу него. Должни сме да споменеме дека нарцисоидноста, воопшто, не подразбира љубов кон самиот себе си, дури е потполно спротивна од тоа, додека човек кој е во состојба да се сака и почитува себе си тој се познава и, исто така, ги сака и почитува сите и сé околу него. Нарцисоидна особа ниту се познава себе си ниту, пак, се сака себе си, нејзе само и е важна својата идеализирана слика и претстава за себе и потребни и’ се сите околу неа кои ќе ја “хранат“ и ќе ја поддржуваат таквата претстава. Нарцисоидноста, всушност, е длабока несвесна невроза на несвесен конфликт внатре во личноста. Нарцисоидната личност силно се труди да биде сакана, но тоа никако не и’ успева, бидејќи не е во состојба да согледа дека за да бидеш сакан потребно е да ги сакаш другите. Особините на самодоверба, љубов, висока свест со високи морални и етички доблести и верба во сето тоа, практично, нема за нив, таа личност е сиромашна, уште пострашно има садистичко однесување во отфрлањето на другите. nnn

епак, во секојдневното живеење многу позастрашувачка е групната нарцисоидност, која создава еден многу опасен феномен на солидарност и кохезија на една одредена група или популација . На ваков начин "созреаната група" е многу лесна за манипулација и злоупотреба, ништо не може да ја стопира, особено кога ќе се појави и градацијата фанатичност и фанатизам, како еден од најкарактеристичните квалитети на групната нарцисоидност. Таа се создава многу лесно и "многу евтино", практично, во сите општества. Потребно е само да се најде или да се "роди" идеолог кој ќе ги формулира паролите што ја раѓаат групната или општествената нарцисоидност. Најчест мотив е националната самобитност, "нацијата и нејзиното постоење како идол и светост". За жал, сите знаеле дека апсурдот ќе ги уништи и едните и другите, но, сепак, тргнуваат по патот на ирационалноста (!!!). Разумот едноставно исчезнува . Идејата "зрее" од ден на ден и конечно постигнува една усвитеност на масовна хистерија, којашто повеќе не може да се контролира, бидејќи општествената свест е веќе значително редуцирана, не ретко сосема изгубена, логиката и реалноста кај поединецот повеќе не постојат, масата може да се манипулира до максимум. Таа е подготвена да убива, да линчува, да пустоши, во името на барањето, правата и идеалите поставени од водачот. Нема сила што може да ја контролира усвитената масовна хистерија, кај којашто нема логично размислување, свеста е до максимум стеснета, а со тоа и манипулацијата е максимално можна. Има безброј примери во светската историја, коишто на дело ги покажуваат дејствијата на усвитената масовна хистерија, штрајкови, протести, навивање со дивеење по стадионите, меѓуетнички конфликти итн.

разбира љубов кон самиот себе си

Еднодневна обука на тема: “Последни актуелности од Законот за архивски материјал и водење на електронска архива (е-деловодник)“ 2 јули 2015 година (четврток), 10:00-16:00 часот, во просториите на Институт КОНЦЕПТ, Скопје

Содржина на обуката: 1. Анализа на списи со содржинска класификација на организациониот план во архивското работење. 2. Закон за архивски материјал. 3. Електронски архивски и документарен материјал. 4. Уредба за канцелариско и архивско работење. 5. Водење на електронска архива (е-деловодник). Обуката е наменета за сите оние кои во своите компании и институции сакаат да ги подобрат и унапредат техниките на канцелариското и архивското работење, да се информираат за последните актуелности и новини во Законот архивски материјал, како и да започнат со водење на електронска архива (водење на е-деловодник).

Рок за пријавување: 30 јуни 2015 година

КОНТАКТ: м-р Ленче Зикова и Ирена Богоевска м

 е-маил: institut@koncept.com.mk • 02 3216 962