koditori_2012

KONDITORI

www.kapital.mk .mk mk

sreda 02/05/2012 /20 20112

KAKO DO POGOLEM PAZAREN UDEL?

BEZ MARKETING I BEZ PROMOCIJA TE[KO SE STIGNUVA DO POTRO[UVA^!

NAJPOZNATI ^OKOLADNI DESTINACII

KRIZA VO KONDITORSKATA INDUSTRIJA

SKAPITE SUROVINI I SILNATA KONKURENCIJA UDRIJA PO KONDITORITE

44 SPECIJALEN PRILOG KONDITORI

BROJ 653 02/05/2012 www.kapital.mk

Kola~iwata izlezeni od furnata na makedonskite konditorski proizvoditeli imaat te`ok i dolg pat do policite na trgovcite i do trpezata na potro{uva~ite.

Od godi{nata potro{uva~ka na nad 30 iljadi toni konditorski proizvodi doma{nata industrija zadovoluva samo malo par~e od okolu {est iljadi toni. Imaat rast na izvozot vo poslednata decenija, no nedovolno za da se neutraliziraat negativnite vlijanija od s$ poskapite energensi, surovini i s$ pogolemata i poizrazena konkurencija vo ovoj segment! “Kapital” gi pra{a - kako ponatamu?

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ostojaniot rast na cenata na surovinite i na energensite, s$ po`estokata konk urencija na pazarot, kako i namalenata pobaruva~ka na evropskite

P

KRIZA VO KONDITORSKATA INDUSTRIJA

SKAPITE SUROVINI I SILNATA KONKURENCIJA UDRIJA PO KONDITORITE pazari azari poradi krizata i godinava dinava se najgolemiot predizvik izvik so koj{to se soo~uvaat kompaniite ompaniite od konditorskata indistrija. j Soo~eni so golem uvoz na konditorski proizvodi od stranstvo i so s$ poskapite surovini koi gi uvezuvaat, konditorite alarmiraat deka mnogu te{ko se spravuvaat so nepovolnata sostojba na pazarot.

Iako golem del od konditorite s$ u{te nemaat prevzemeno drasti~ni merki, kako {to e zgolemuvawe na cenite na proizvodite, sekoja od niv

se obiduva preku razli~ni interni merki da se spravi so krizata, koja seriozno ja pogodi ovaa industrija.

“Kapital”” vo ovojj specijalen “K j prilog gi analizira aktuelnite trendovi vo konditorskata industrija i merkite i aktivnostite koi gi prezemaat kompaniite za obezbeduvawe {to podobro mesto na pazarot.

Preku vnatre{ni programi za za{teda i proizvodna i energetska efikasnost, menaxmentot na Makprogres Vinica se obiduva da se spravi so krizata i da odolee na zgole-

muvaweto na cenite, kako eden od na~inite za da se izleze od nepovolnata sostojba.

“Poras tot na cenite na surovinite, na ambala`ata i b na energensite e zna~itelna zakana za profitabilnosta vo posledniov period. So namaluvawe na profitabilnosta se namaluvaat i sredstvata za marketing i razvoj, {to vlijae mnogu nepovolno na dolg rok”, veli Gligor Cvetanov, izvr{en direktor na Makprogres od Vinica. Potencira deka recesijata, od koja ekonomiite s$ u{te nemaat zakrepnato, kako i dol`ni~kata kriza vo

45

Evropa imaat silno si vlijanie vrz namalenata kupovna mo} na potro{uva~it potro{uva~ite.

Dino Krstulovi}, Krstulovi direktor na Kra{komerc Skopje pak, potencira deka konditorite ne se zagrozeni samo od postojaniot rast na cenata na kakaoto i na drugite surovini, tuku (kako i site ostanati vo Makedonija) i od rastot na cenata na energensite i s$ po`estokata konkurencija na pazarot.

“Konkurencijata e `estoka u{te sega i pra{awe na vreme e do koga }e se pojavuvaat novi konkurenti so ova

tempo. Golemo vlijanie imaat i strategiite na trgovcite. Ako tie preminat kon “poevtini” proizvodi (a cenata e kraen izraz na kupovnata mo} na potro{uva~ot), toa sigurno }e vlijae na pojavata na s$ pove}e takvi proizvoditeli i proizvodi. Toa }e go namali prostopot na onie koi dolgo vlo`uvaat vo partnerski odnos so trgovcite”, objasnuva Krstulovi}.

Site konditorski kompanii se soglasni deka konkurencijata na pazarot ne dozvoluva proporcionalno zgolemuvawe na cenata na gotoviot proiz-

DINO KRSTULOVI] direktor na Kra{komerc Skopje

Konditorskite proizvoditeli ne se zagrozeni samo od postojaniot rast na cenata na kakaoto i na drugite surovini, tuku i od rastot na cenata na energensite i s$ po`estokata konkurencija na pazarot. vod i za da go izbegnat toa, gi namaluvaat svoite mar`i, a so toa se namaluva i nivnata profitabilnost.

Inaku, Makedoncite godi{no

46 SPECIJALEN PRILOG

BROJKI:

45

KONDITORI

iljadi toni e godi{niot proizvodstven kapacitet na makedonskata konditorska industrija

6

iljadi toni porasnal izvozot na konditorski proizvodi za 11 godini

BROJ 653 02/05/2012 www.kapital.mk

tro{at okolu 30 iljadi toni konditorski proizvodi. Od ovie koli~ini samo 5-6 iljadi se od doma{no proizvodstvo, a ostanatite 24.000-25.000 toni konditorski proizvodi se uvezuvaat. Makedonskite proizvoditeli godi{no izvezuvaat 10.000-11.000 toni konditorski proizvodi vo vrednost od okolu 20 milioni evra.

Najmnogu izvezuvaat biskviti i kola~i.

SO KVALITET I CENA PROTIV KONKURENCIJATA Konkurencijata na konditorskite proizvodi na makedonskiot pazar e isklu~itelno golema. Doma{nite konditori velat deka so kvalitetni proizvodi i so dostapni ceni se trudat da se izborat za sekoj potro{uva~. Velat deka vakvata sostojba ne e nova na pazarot, no deka potro{uva~ite znaat {to sakaat i go prepoznavaat kvalitetot.

“Uvozot na konditorski proizvodi e mnogu raznoviden.

Se nudat i pokvalitetni i pomalku kvalitetni proizvodi, nameneti za razli~ni grupi potro{uva~i. Osven {to e najgolem proizvoditel na konditorski proizvodi vo Makedonija, Svisslion e i najgolem uvoznik na konditorski proizvodi. Na{ite proizvodi se so doka`an kvalitet i soodvetna cena, pa so toa se trudime da opfatime pogolema grupa potro{uva~i”, veli Frosina Me{kova, generalen izvr{en direktor vo Svisslion Makedonija.

Od konditorskata kompanija Vitaminka od Prilep velat deka so ogled na toa {to se prisutni i na stranskite pazari, ja znaat i ednata i drugata strana, taka {to imaat iskustvo so spravuvawe so s$

21,3

milioni evra iznesuva izvozot na konditorski proizvodi vo 2011 godina

23,7

milioni evra iznesuva vkupniot uvoz na konditorski proizvodi vo 2011 godina

Najgolemi makedonski izvoznici vo konditorskata industrija se Svisslion, Makprogres, Vitaminka i Evropa. Samo tri od niv imaat izvoz koj nadminuva 10 milioni evra.

pogolemiot obem na konditorski proizvodi od uvoz.

“Vakvata situacija ne e nova na na{iot pazar. Kako kompanija prisutna na mnogu s transki pazari, imame prednost vo spravuvaweto so stranskata konkurencija na doma{niot pazar, bidej} i to~no znaeme kako e od taa strana. Gi znaeme site

mo`nosti i zakani, prednosti i slabosti na konkurentot koi gi zemame predvid pri planiraweto na na{ite aktivnosti”, objasnuva Sa{o Naumoski, generalen direktor na Vitaminka.

Od Makprogres potenciraat deka so konkurencijata se natprevaruvaat preku ponuda na kvalitetni proizvodi

po konkurentna cena, no i preku inovativni proizvodi i novi marketin{ki koncepti za pribli`uvawe do potro{uva~ite.

SILEN RAST NA MAKEDONSKIOT IZVOZ! DALI E DOVOLNO? Vo Makedonija nema konkretni podatoci koja kompanija ili koi proizvodi kolkav udel imaat na pazarot.

Fakt e deka od 2000 godina dosega izvozot na makedonskata konditorija porasnal za 130%, a uvozot porasnal za 39%. Ako vo 2000 godina sme izvezle 4.729 toni konditorski proizvodi, lani toj izvoz dostignal 10.826 toni. Vo isto vreme, uvozot od 11.390 toni lani porasnal na 15.847 toni.

I pokraj silniot prodor na doma{nite konditori na stranski pazari, s$ u{te tro{ime pove}e pari za uvoz na konditorija od neto-vrednosta na izvozot. Vrednosno gledano, vo 2011 godina izvozot na 10.826 toni doma{ni konditorski proizvodi ~inel 21,3 milioni evra, dodeka za uvezenite 15.847 toni stranski konditorski proizvodi sme platile 23,7 milioni evra.

Spored podatocite od Zdru`enieto na konditorska industrija pri Stopanskata komora, vo dr`avata se registrirani nad 50 stopanski subjekti, od koi 85% se mikro

STRUKTURA NA IZVOZ I UVOZ NA KONDITORSKI PROIZVODI izvoz vo toni Proizvod 2000 2002 2005 Slatki, biskviti, vafli, kola~i 1181 846 2084 551 515 508 Gumi za xvakawe Ostanati proizvodi od {e}er 1556 1777 2000 1441 1257 1412 Proizvodi koi sodr`at kakao Vkupno 4792 4413 5986

2008 2389 522 2816 2773 8500

2009 2699 516 2688 2353 8256

2010 4033 563 2583 2657 10106

2011 5167 527 2632 2536 10826

uvoz vo toni Proizvodi Slatki, biskviti, vafli, kola~i Gumi za xvakawe Ostanati proizvodi od {e}er Proizvodi koi sodr`at kakao Vkupno

2008 8789 301 1909 6276 17271

2009 7864 207 1741 7818 17630

2010 6710 141 1789 7648 16288

2011 10838 99 1845 1552 15847

i mali. Konditorskata industrija ima kapacitet za proizvodstvo od okolu 45.000 toni godi{no. No, spored analizata na zdru`enieto, poslednive godini, pod pritisok na zasilenata konkurencija od uvoz, plasmanot na doma{niot pazar od doma{nite proizvoditeli se namali. Izlezot se bara{e vo zgolemuvawe na izvozot, no so s$ poniska profitabilnost po edinica proizvod.

Spored podatocite od Centralniot registar, najgolemi makedonski izvoznici vo konditorskata industrija se Svisslion, Makprogres, Vitaminka i Evropa.

Samo tri od niv imaat izvoz koj nadminuva 10 milioni evra.

2000 7927 131 1190 2142 11390

2002 8170 120 1560 2430 12280

2005 9047 334 1924 2445 13786

FROSINA ME[KOVA

47 SPECIJALEN PRILOG maj 2012 Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul. Dimitrie Tucovi} br 20, 1000 Skopje p.fah: 503 Republika Makedonija telefon: +389 2 3298 110 faks: +389 2 3298 111 e-mail: kapital@kapital.com.mk Urednik na specijalni prilozi: Verica Jordanova

generalen izvr{en direktor na Svisslion Makedonija

Avtor na prilogot: Aleksandra Spasevska

Konkurencijata na pazarot ne dozvoluva proporcionalno zgolemuvawe na cenata na gotoviot proizvod. Za da se izbegne toa, kompaniite si gi namaluvaat svoite mar`i, a so toa i profitabilnosta.

Grafi~ki dizajn: Nikolaj Toma{evski Igor Toma{evski Fotografija: Fotoarhiva na Kapital Marketing: Jasmina Savovska Tro{anovski www.kapital.mk

49

KAKO DO POGOLEM PAZAREN UDEL?

BEZ MARKETING I BEZ PROMOCIJA TE[KO SE STIGNUVA DO POTRO[UVA^!

ALEKSANDRA SPASEVSKA spasevska@kapital.com.mk

ako doma{nite konditorski kompanii vlo`uvaat mnogu vo kvalitetot na proizvodite, retko koj odvojuva i golemi buxeti za marketingaktivnosti i za pozicion-

I

irawe vo maloproda`bata na doma{niot i na stranskite pazari. Sosema sprotivno se odnesuvaat stranskite i regionalnite konditorski brendovi, koi prezemaat brojni marketin{ki i promotivni aktivnosti.

Iako nema precizni poda-

toci za pazarnite udeli po proizvoditeli i proizvodi, informaciite od distributerite i od trgovcite poka`uvaat deka doma{nite proizvoditeli vodat vo segmentot keksi i vafli (napolitanki, pe~iva, rolati, kola~i), ne{to pomalku vo kakao-proizvodite – ta-

blirani ~okoladi, ~okoladni barovi, bonbonieri, kakao-pijalaci i ~okoladni namazi - a najmalku pak, vo segmentot tvrdi bonboni.

Stranskite proizvoditeli pak, se zna~ajno zastapeni so tablirani ~okoladi, ~okoladni barovi, bonbonieri i tvrdi bonboni.

50 SPECIJALEN PRILOG KONDITORI

BROJ 653 02/05/2012 www.kapital.mk

Marketing-aktivnostite, vizibilnosta na proizvodite i pristapot kon potro{uva~ite e ona {to drasti~no gi razlikuva doma{nite od stranskite konditori. Za razlika od stranskite brendovi, koi postojano se pribli`uvaat do potro{uva~ite preku razli~ni promotivni aktivnosti, doma{nite konditori kaskaat na ova pole i ja gubat konkurentskata bitka na sopstveniot pazar!

Udelot na stranskite konditori e najmal kaj keksite i vaflite.

Zadr`uvaweto na ovie pozicii e mnogu te{ka rabota, so ogled na ogromnata pazarna konkurencija.

Vo takvi uslovi, bitkata se vodi so ceni i promocija.

Vo Vitaminka objasnuvaat deka svoite marketingaktivnosti gi startuvaat poa|aj}i od dve vode~ki to~ki - kvalitetot na proizvodite i sloganot “Svet na vkusovi”. Generalniot direktor, Sa{o Naumoski, objasnuva deka za sekoja linija proizvodi imaat targetirano odreden del od pazarot na koj{to nastapuvaat so posebna strategija izgotvena pred

Doma{nite konditori se najzastapeni vo plasmanot na keksi i vafli, dodeka stranskite proizvoditeli celosno go imaat zemeno udelot na ~okoladite po~nuvaweto na godinata.

“Sekoja strategija e posebna, so razli~ni celi i taktiki za nastap na pazarot, no vo isto vreme, ista vo pogled na pojdovnata to~ka, a taa e kvalitetot na proizvodot”, potencira Naumoski.

Doma{nite konditorski kompanii potvrduvaat deka vo ponudata pove} e se fokusirani na cenata nasprema kvalitetot i deka raspolagaat so limitirani marketin{ki aktivnosti. Za razlika od niv, stranskite konditori koristat pogolemi buxeti za pozicionirawe i marketing i vo soglasnost so toa, se pozicioniraat vo sredno visokata klasa proizvodi.

“Fokusirani sme na {iroka dostapnost i {iroka potro{uva~ka preku na{ata ponuda za se~ij vkus i potreba, a proizvodite gi pozicionirame vo sredno visokata klasa proizvodi”, veli Grigor Cvetanov, izvr{en direktor na Makprogres.

Frosina Me{kova, generalen izvr{en direktor na Svisslion, veli deka vo maloproda`bata koristat nekolku kanali za da stignat do potro{uva~ite.

“Edniot kanal e preku sorabotka so site supermarketi na makedonskiot pazar i indirektno, preku snabduvawe na site pomali marketi i prodavnici

preku na{ite distributeri”, objasnuva Me{kova i potencira deka kako del od strategijata na kompanijata se i “Slatki ku}i” na kompanijata, kade {to e izlo`en celiot asortiman na proizvodi.

Od hrvatskata kompanija Kra{, koja dolgi godini e prisutna na makedonskiot pazar, celat deka Makedoncite najmnogu konsumiraat makedonski napolitanki i drugi pe~iva i stranski ~okoladi i bonbonieri.

Najprodavan niven proizvod vo Makedonija e ~okoladoto “`ivotinsko carstvo”.

Vo Makedonija godi{no se tro{at okolu 40.000 toni konditorski proizvodi prose~no - keksi, torti~ki i rolati, vafli, ~okoladi, bomboni, kakao-kremovi.

TRENDOT NA ZDRAVA HRANA GI ZAFATI I KONDITORITE Sledej}i gi svetskite trendovi, vo poslednite nekolku godini doma{nite kompanii se naso~ija kon proizvodstvo na intergralni proizvodi, so pogolema energetska vrednost i pomala koli~ina {e}er.

Iako procentualno, ova proizvodstvo ne e mnogu zastapeno, konditorite planiraat s$ pove}e da go {irat asortimanot vo taa nasoka.

“Sekoj den napreduva svesnosta i informiranosta za kvalitetot na `ivotot na potro{uva~ite, taka {to

20

kilogrami ~okoladi i drugi slatki godi{no, vo prosek, konsumiraat Makedoncite

tie so svojot stil, od edna strana, baraat novi proizvodi, dodeka konditorskite proizvoditeli gi sledat vo toj del. Pojavata na s$ pogolema sinergija me|u kakaoto i `itarkite zboruva deka se odi na celni proizvodi koi ja promoviraat zdravata ishrana, no i deka mo`ebi, so ova se kompenzira s$ pogolemata cena na osnovnata surovina”, veli Krstulovi} od Kra{komercSkopje. Toj veli deka Kra{ nastojuva kaj proizvodite da izbegnuva upotreba na ve{ta~ki sostojki vo svoite proizvodi i deka toa e traen “trend” na kompanijata.

“Potro{uva~ite s$ pove}e baraat da dobijat slatki, no zdravi proizvodi, pa taka se naso~eni i trendovite koi i nie gi sledime, odnosno nudime proizvodi na baza na integralni `itarki, bez ili so namalen {e}er, bez ve{ta~ki boi i aromi, so namaleni vrednosti na sol, bez transmasti i drugi zdravstveni benefiti, no sekako, najbitnoto e da se zadr`i i da se podobri vkusot na proizvodite”, velat od Makprogres.

Porano pretvoraweto na surovite, gor~livi zrna od kakao vo edinstvena vistinska hrana na bogovite bilo umetnost, prefineta me{avina na alhemija i nauka. No, od pred nekolku stoletija e otkrieno deka so vriewe i pe~ewe na zrnoto, mo`e da se sozdade najposakuvaniot blag proizvod na svetot - ~okolado

KAKO KAKAOTO STANA ^OKOLADO?

rikaznata za ~okola~okoladata vo Noviot svet Maite zapo~nala so M i Actekite, koi piele p temna emna napivka nare~ena cacahuaquchtl. Podocna Astekite Aste konsumirale chacahouau i koristele zrna od kakao kako sredstvo za pla}awe. Vo 1523 godina na {panskiot osvojuva~ na aste~koto carstvo, Kortez, mu ponudile zrna kakao, a toj mu ja pretstavil ~okola-

P

data na Stariot svet, kade {to naskoro stanala omilena hrana na evropskite bogata{i i blagorodnici.

Na po~etokot pretvoraweto na surovite, gor~livi zrna od kakao vo edinstvena vistinska hrana na bogovite bilo umetnost, prefineta me{avina na alhemija i nauka. Pred nekolku stoletija e otkrieno deka so vriewe i pe~ewe na zrnoto, mo`e da se sozdade ovoj

dene{en natpriroden vkus na ~okolado. ~okolado Iljadnici godini, procesot za pravewe na ~okolado ne se promeni. Koga pristigna industriskata revolucija, nastanaa mnogu promeni koi go donesoa tvrdoto, slatko kola~e nazad. Vo 18 vek, bea sozdadeni mehani~ki melnici koi go istisnuvaa puterot od kakaoto, koj pridonesuva{e da se sozdade tvrdo i trajno ~okolado. No,

pred indutriskata revolucija ovie melnici ne se koristea mnogu. Ne pomina mnogu vreme otkako revolucijata stivna i kompaniite zapo~naa da go reklamiraat ovoj nov izum za da gi prodavaat ~okoladnite tabli.

Koga se proizvedoa ma{inite, lu|eto niz svetot zapo~naa da go iskusuvaat i koristat ~okoladoto. Kon krajot na 18 vek, prvata forma na cvrsto ~okolado ja sozdade Doret vo Turin. Pjer Paul Kafarel sozdade cvrsto ~okolado vo golemi koli~ini vo 1826 godina.

Vo 1819 godina, Holan|anecot Konrad Johanes van Hojten sozdade metod za vadewe na masnotiite od semiwata na kakoto i napravi kakao i kakao puter vo prav. Van Hojten isto taka go razvi i takanare~eniot holandski proces za pravewe na ~okolado za otstranuvawe na gor~liviot vkus. Ova go ovozmo`i formiraweto na ~okoladni tabli. Se veruva deka Angli~anecot Xozeg Fraj ja napravil prvata ~okoladna tabla za jadewe vo 1847 godina.

Daniel Piter, {vedski proizvoditel na sve}i, se priklu~i kon ~okoladniot biznis na negoviot svekor. Vo 1867 godina toj zapo~na da eksperimentira so mlekoto kako sostojka.

51

52 SPECIJALEN PRILOG KONDITORI

BROJ 653 02/05/2012

www.kapital.mk

Izmisli nov proizvod, mle~no ~okolado koe po~na da se prodava na pazarot vo 1875 godina. Negoviot sosed, poizvoditel na bebe{ka hrana Henri Nesle mu pomogna da ja otstrani vodata od mlekoto za da go spre~i muvlosuvaweto.

Rodolf Lind go izmisli procesot nare~en soedinuvawe, koj vklu~uva zagrevawe i fino melewe na cvrstite ~okoladi za da se obezbedi deka te~nosta e podednakvo izme{ana. Po ova Milton Har{i gi napravi ~okoladnite tabli.

NAJPOZNATI ^OKOLADNI DESTINACII

1. Brisel, Belgija celata zemja Belgija e raj za ~okoladnite zavisnici. Ima 12 fabriki za ~okolado i pove} e od 2.100 prodavnici. Gradot e dom na dvete najgolemi ~okoladni kompanii vo svetot, Godiva (Godiva) i Leonidas (Leonidas).

2. Cirih, [vajcarija [vajcarija tro{i pove}e ~okolado po lice od koja bilo druga zemja vo svetot, a so svetski renomiranite kompanii za ~okoladi KajlerNestle (Cailler-Nestle), Toblerone (Toblerone), Lind Lindt), Toj{er (Teuscher) i Sprungli (Sprungli), ne e ni ~udno {to ~esto se veli deka {vajcarskoto ~okolado e najdobroto vo svetot.

3. Barselona, [panija gradot mo`e da se pofali i so toa {to prvata ma{ina za pravewe ~okoladi e izgradena tokmu tamu vo 1780 godina. Tuka e lociran i Muzejot na ~okoladite so mnogu ~okoladni skulpturi.

4. Oaksaka, Mesiko vo ovoj grad ~okoladoto e del od nivnata tradicija i kultura, a re~isi e nevozmo`no posetitelite vo ovoj grad da pro{etaat po ulicite, a da ne bidat ponudeni so ~okolado vo koja bilo forma: topeno, ~okoladni bonboni i drugi kakao-slatki.

5. San Francisko, SAD ovde se nao|a eden od najstarite proizvoditeli na ~okolado i e edna od najposakuvanite destinacii za qubitelite na ~okoladi.

23 MAJ - SPECIJALEN PRILOG

PATUVAWA I STIL PROFIL NA MAKEDONSKIOT POTRO[UVA^!

[TO, KADE I KOLKU KUPUVA PROSE^NIOT MAKEDONSKI POTRO[UVA^?

KAKVI SE NEGOVITE [OPING NAVIKI? KAKO I PO [TO SE RAZLIKUVAAT MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I? NASKORO NA MAKEDONSKIOT PAZAR – NOVI BRENDOVI I TRGOVSKI CENTRI! KAKVA PONUDA I CENI MO@AT DA O^EKUVAAT MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I NAESEN? DESTINACII I PATUVAWA – [TO SE BARA, [TO SE NUDI, A [TO SE PRODAVA NA MAKEDONSKIOT TURISTI^KI PAZAR? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG PATUVAWA I STIL KOJ KE IZLEZE NA 23 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL. ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOLU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

6. Viqaho|osa, [panija ~esto narekuvan ~okoladen grad, ~okoladnata istorija na ovoj grad zapo~na vo 18 vek, koga po~naa da uvezuvaat kakao od Venecuela i od Ekvador. Vo gradot e najstarata fabrika za proizvodstvo na ~okolado Valor (Valor), osnovana vo 1881 godina.

7. Wujork, SAD kako i pove}eto raboti vo Wujork, ~okoladite doa|aat od site strani na Zemjinata topka. Pokraj site fantasti~ni prodavnici za ~okoladi, posetitelite mo`e da odberat i razli~ni turi kako New Cuisine Chocolate Tour ili Luxury Chocolate Tour.

8. Har{iPensilvanija SAD opi{ano kako najslatkoto mesto na Zemjata, gradot prvi~no nare~en Deri ~r~ (Derry Church), be{e preimenuvan vo 1906 godina vo Her{i (Hershey), {to toa se dol`i na popularnosta na ~okoladite so isto ime.

9. Ten Lermita` Francija maliot grad vo dr`avata na vinoto, Tain L’Hermitage, nedaleku od Lion, e svetski poznat proizvoditel na ~okoladite “valrona” (Valrhona).

10. Keln, Germanija Keln e domot na ~okoladoto “{tolverk” (Stollwerck), koj vo svojata mladost be{e vtor najgolem snabduva~ na ~okolado vo SAD.