medicina_i_farmacija

MEDICINA I FARMACIJA PACIENTITE BARAAT NE SAMO POVE]E, TUKU I POKVALITETNI ZDRAVSTVENI USLUGI!

www.kapital.mk

petok 11/11/2011

I 34 MEDICINA FARMACIJA

DRASTI^NO ZGOLEMENO “MENITO” NA PRIVATN

PACIENTITE BARAAT TUKU I POKVALITET BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

zminatava godina ja odbele`a zna~itelno zgolemena ponuda na zdravstveni uslugi vo privatnite bolnici vo Makedonija.

Novi sovremeni aparati, usovr{eni medicinski metodi, no i prostorno i kadrovsko pro{iruvawe se samo del od proektite koi gi najavija najgolemite privatni bolnici vo zemjava i po~naa da gi realiziraat godinava.

Pri~inata za vakvite investicii direktorite ja lociraat vo zgolemenata pobaruva~ka na zdravstveni uslugi od strana na pacientite, za koi velat deka se s$ poinformirani za novite svetski trendovi {to gi nudi sovremenata medicina. Sekoja investicija mora da bide izdr`ana i da ima ekonomska opravdanost, zatoa {to privatnite bolnici funkcioniraat po principot {to }e izrabotat, toa }e naplatat, a od toa {to }e naplatat treba da gi pokrijat platite na vrabotenite, tekovnite tro{oci i tro{ocite za nabavka na lekovi i materijali, objasnuvaat direkto-

I

rite. Na kraj na denot, velat, treba da ostvarat i profit za da si ja vratat vlo`enata investicija.

ZO[TO NAGLO SE ZGOLEMI PONUDATA NA USLUGI VO PRIVATNITE BOLNICI? Prvite lu|e na najgolemite privatni bolnici vo Make-

donija se ednoglasni deka nitu trendot na masovno investirawe vo privatnoto zdravstvo ne e slu~aen. S$ {to se slu~uva na ovoj plan, velat, e rezultat na dolgogodi{no p l a n i r a w e.

ANDREJA ARSOVSKI

STRU^EN DIREKTOR NA PRIVATNATA BOLNICA RE-MEDIKA

“Nie kako privatno zdravstvo imame pove}e mo`nost da gi sledime potrebite na pacientite i da izleguvame vo presret na nivnite barawa. A vo posledno vreme i lu|eto koi nemaat dopirni to~ki so zdravstvoto se dosta informirani za novite medicinski metodi koi sekojdnevno go osvojuvaat svetot. I pristapot do Internet si go napravi svoeto, pa ve}e re~isi nema laici koga e vo pra{awe sopstvenoto zdravje. Normalno, i sostojbite vo dr`avnoto zdravstvo ni ostavaat prostor da se razvivame zabrzano, a nie samo go slu{ame glasot na pacientot.”

Smetaat deka ima prostor i potreba tamu kade {to ima najgolem porast na pobaruva~ka na uslugi da gi pro{irat kapacitetite i da vovedat posofisticirani metodi.

Od specijalisti~ka ginekolo{ka ordinacija na po~etokot, pred nepolni tri meseci vo Bitola nikna privatnata specijalna bolnica za

35

NITE BOLNICI VO MAKEDONIJA

T NE SAMO POVE]E, TNI ZDRAVSTVENI USLUGI!

Poroduvawe vo voda, bezbolno poroduvawe so epiduralna i spinalna lajt anestezija, usovr{eni metodi za in-vitro oploduvawe, nevrohirur{ki zafati po svetski terk, novi metodi za re{avawe na ekstremnata gojaznost, stereotaksi~na biopsija na dojka, laserska korekcija na ’r~ewe, usovr{eni dermatolo{ki tretmani protiv stareewe na ko`ata i operacii so rez od samo nekolku milimetri. Ova se samo del od usovr{enite medicinski metodi {to ve}e gi primenuva makedonskoto privatno zdravstvo, a del se vo faza na podgotovka

na lo{ite sostojbi vo javnoto zdravstvo. So ogled na toa deka izdvojuvame mnogu malku od bruto-nacionalniot dohod za zdravstvo, odnosno dvojno pomalku od koja bilo razviena dr`ava, normalno e da se o~ekuva i osiroma{uvawe na dr`avnata zdravstvena kasa.

Nemame nitu bogata i razviena ekonomija koja bi izdvojuvala pari za neprekinato funkcionirawe na zdravstveniot sistem. Dopolnitelno ote`nuvawe na sostojbata vo javniot zdravstven sistem e i odlivot na mnogu stru~waci vo privatnite bolnici i nemotiviranosta na dobrite lekari koi ostanaa vo javnoto zdravstvo. Ne popusto edna stara izreka veli - kolku ginekologija i aku{erstvo, Plodnost. Direktorot, d-r Ta{e Trp~evski, veli deka lo{ite sostojbi vo javnoto zdravstvo se pri~ina za zabrzan razvoj i investicii vo privatniot zdravstven sektor.

“Fakt e deka e zgolemena ponudata na privatni uslugi vo makedonskoto privatno zdravstvo, a toa e rezultat

pari, tolku zdravje”, veli Trp~evski.

Spored stru~niot direktor na privatnata bolnica ReMedika, d-r Andreja Arsovski, pokraj lo{ite sostojbi vo javnoto zdravstvo, pri~ina za zgolemenoto investirawe vo privatniot zdravstven sektor se i s$ pogolemite barawa na pacientite.

“Nie kako privatno zdravstvo imame pove}e mo`nost da gi sledime potrebite na pacientite i da izleguvame vo presret na nivnite barawa.

A vo posledno vreme i lu|eto koi nemaat dopirni to~ki so zdravstvoto se dosta informirani za novite medicinski metodi koi sekojdnevno go tresat svetot. I pristapot

NIKOLA PAN^EVSKI

MEDICINSKI DIREKTOR NA KLINI^KATA BOLNICA AXIBADEM-SISTINA

“Vo zdravstvoto se pojavuva edna konkurencija koja dava dobri rezultati. I da ja nemate, konkurencijata mora da ja izmislite. Toa e edna zdrava rabota koja ve tera da bidete poefikasni, poelasti~ni, budni vo sekoe vreme, da usvojuvate novi tehnologii i da gi podobruvate postoe~kite organizaciski {emi, samo za vo edinica vreme da ponudite kvalitetna usluga na {to e mo`no pogolem broj gra|ani, a pritoa da si gi zapazite propi{anite standardi. Nikako ne smeete da rabotite samo za da nabildate brojki.”

do Internet si go napravi svoeto, pa ve}e re~isi nema laici koga e vo pra{awe sopstvenoto zdravje. Normalno, i sostojbite vo dr`avnoto zdravstvo ni ostavaat prostor da se razvivame zabrzano, a nie samo go slu{ame glasot na pacientot”, veli d-r Arsovski.

Medicinskiot direktor na klini~kata bolnica Axibadem-Sistina, d-r Nikola Pan~evski, veli deka privatniot zdravstven sektor dobi dovolno prostor za da se razviva i da investira po-

I 36 MEDICINA FARMACIJA

BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

radi sostojbite vo dr`avniot sektor.

“Kako i vo sekoja rabota, i vo zdravstvoto e mnogu bitno da napravite precizni proekcii. Vremeto to~no }e vi poka`e kolku otstapuvate od tie proekcii i dali gi pogoduvate, a iskustvoto }e vi pomogne da gi minimizirate gre{kite pri planiraweto.

Paralelno so tekovnite aktivnosti, treba da se meri i toa kolku ste iskoristeni, kolku ste optovareni, kolkav e porastot na uslugite {to gi nudite. Toa e sistem na

Pacientite se s$ poinformirani za novite svetski trendovi {to gi nudi sovremenata medicina.

ponuda i pobaruva~ka. Vo momentov, pokraj zgolemenata pobaruva~ka na uslugi

od strana na doma{nite pacienti, potrebata vo ovoj del raste i od strana na

TA[E TRP^EVSKI

DIREKTOR NA SPECIJALNATA BOLNICA ZA GINEKOLOGIJA I AKU[ERSTVO PLODNOST

“Fakt e deka e zgolemena ponudata na privatni uslugi vo makedonskoto privatno zdravstvo, a toa e rezultat na lo{ite sostojbi vo javnoto zdravstvo. So ogled na toa deka izdvojuvame mnogu malku od bruto-nacionalniot dohod za zdravstvo, odnosno 50% pomalku od koja bilo razviena dr`ava, normalno e da se o~ekuva i osiroma{uvawe na dr`avnata zdravstvena kasa. Ne popusto edna stara izreka veli - kolku pari, tolku zdravje.”

pacientite od stranstvo. Vo Makedonija ima s$ pove}e pacienti od Albanija, Kosovo i od Ju`na Srbija. Zna~i, treba samo da se adaptirate na postoe~kite uslovi i da investirate”, veli d-r Pan~evski.

Generalniot direktor na poliklinikata Neuromedika, Emil Ugrinovski, veli deka zgolemenata aktivnost na privatnite zdravstveni ustanovi se dol`i na s$ pogolemata doverba od strana na pacientite.

“Kvalitetot na zdravstvenata usluga, ekspeditivnosta pri dobivaweto na rezultatite, kako i sovremenite dijagnosti~ki aparati vo privatnoto zdravstvo ja zgolemija doverbata na pacientite, a so toa i potrebata od novi kapaciteti. Mo`ebi ovde udel imaat i sostojbite vo javnoto zdravstvo, no smetam deka, generalno, toa ne e tolku inferiorno kako porano, tuku problemot le`i vo kadarot koj raboti vo dr`avnite zdravstveni ustanovi”, veli Ugrinovski.

Od Promedika medikal centar velat deka i pokraj toa {to raste brojot na uslugi koi gi nudi privatnoto zdravstvo, sepak, akcent treba da se stavi na kvalitetot.

“So samiot trend na otvorawe novi zdravstveni ustanovi se zgolemuva i portfolioto na uslugi. Me|utoa, site tie }e ostanat samo uslugi na hartija ako ne se dr`ime do osnovnite na~ela i principi i toa so sekoj pacient posebno: stru~nost, profesionalizam, dostapnost, doverlivost, blizok i topol odnos, a s$ so cel na gradewe cvrsti konekcii i dolgoro~na doverba so pacientot”, velat od Promedika medikal centar.

SPECIJALEN PRILOG noemvri 2011 Izdava: KAPITAL MEDIA GROUP doo ul.

Veqko Vlahovi} br.11, Skopje (delovna zgrada na Tehnometal Vardar AD, 2 kat) p.fah: 503 Republika Makedonija telefon: +389 2 3298 110 faks: +389 2 3298 111 e-mail: kapital@kapital.com.mk Urednik na specijalni prilozi: Verica Jordanova Igor Petrovski Avtor na prilogot: Viktorija Milanovska Grafi~ki dizajn: Nikolaj Toma{evski Igor Toma{evski Fotografija: Aleksandar Ivanovski Fotoarhiva na Kapital Marketing: Jasmina Savovska Tro{anovski www.kapital.mk

SE RAZDVI@UVA I OFTALMOLO[KIOT PAZAR

MAKEDONCITE NE MORA VE]E DA PATUVAAT VO STRANSTVO ZA KVALITETNI OFTALMOLO[KI USLUGI! VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

rasti~no se zgolemuva portfolioto na oftalmolo{ki uslugi vo Makedonija. Vo rok od edna godina se otvorija dve novi moderni o~ni bonici, a postoe~kite optiki gi zgolemija svoite kapaciteti. Poznava~ite smetaat deka vakviot trend e rezultat na toa {to vo makedonskoto dr`avno zdravstvo voop{to ne se izveduvaat odredeni operacii vo delot na oftalmologijata, pa pacientite ~esto se prinudeni da patuvaat vo stranstvo.

Od Sistina oftalmologija tvrdat deka oftalmologijata vo Makedonija s$ po~esto e pole za investicii, pred s$ poradi golemiot odliv na pacienti vo stranstvo.

“Nagonot za investirawe vo ovoj del e najgolem kaj strancite, zatoa {to tie gledaat kolku makedonski pacienti vrvat niz nivnite zemji. Kako i da e, vakviot trend nam ni odgovara, zatoa {to paralelno so konkurencijata ni raste i kvalitetot”, velat od Sistina oftalmologija.

Sopstvenikot na privatnata poliklinika za o~ni bolesti Kornea Medika, Ana Dragojlovi}, veli deka tokmu deficitarnite uslugi od ovaa oblast ja naterale da se zafati so ovoj biznis.

“Za razlika od drugite delovi od javnoto zdravstvo, kade {to glaven problem e niskiot kvalitet na uslugite, vo delot na oftalmologijata golem broj zdravstveni uslugi ne se izveduvaa, voop{to. A i del od tie {to im bea dostapni na pacientite kuburea so kvalitet.

Pacientite duri ponekoga{ se revoltirani i od pregolemata komercijaliziranost na uslugite vo privatnoto zdravstvo.

Na ovoj pazar definitivno mu treba{e ne{to porazli~no”, veli Dragojlovi}.

Taa potencira deka ne e tolku zgolemena ponudata na oftalmolo{ki uslugi kolku {to e zgolemena ponudata na operativnite zafati.

Od sinxirot optiki Betaoptik pak, velat deka ne samo {to

D

Ako porano makedonskite gra|ani moraa da patuvaat vo stranstvo za operacii na o~i i drugi oftalmolo{ki uslugi, sega pove}e ne e taka. Samo vo rok od edna godina vo Makedonija se otvorija dve o~ni bolnici, a drasti~no e zgolemen i brojot na novi oftalmolo{ki uslugi koi se nudat

zgolemuvaweto na ponudata vo ovoj del spre~ilo pacientite da baraat ~are nadvor od dr`avata, tuku vo zemjava se privlekle i pacienti od stranstvo.

“Ovoj trend vo privatnoto zdravstvo verojatno e rezultat na ograni~enite buxeti na javnite zdravstveni ustanovi i nemo`nosta tie da gi prifatat pacientite so oftalmolo{ki problemi.

Najmnogu raduva faktot {to

do pred nekoe vreme po makedonskite televizii agresivno se reklamiraa stranski o~ni kliniki, dodeka sega toj trend e re~isi minimiziran”, veli sopstveni~kata na Betaoptik, Elizabeta Panovska.

Poznava~ite na zdravstveniot sektor se ednoglasni deka razvojot na oftalmologijata mo`e da privle~e golem broj stranski pacienti vo Makedonija.

ELIZABETA PANOVSKA

SOPSTVENIK NA SINXIROT OPTIKI BETAOPTIK

“Apsolutno e zgolemen brojot na uslugite koi se nudat vo ramkite na oftalmologijata. Dokaz za toa se novootvorenite bolnici, pa duri i ordinacii. Pokraj kvantitetot, smetam deka e zgolemen i kvalitetot na uslugite vo ovoj del. Ovoj trend verojatno e rezultat na ograni~enite buxeti na javnite zdravstveni ustanovi i nemo`nosta tie da gi prifatat pacientite so oftalmolo{ki problemi.

Najmnogu raduva faktot {to do pred nekoe vreme po makedonskite televizii agresivno se reklamiraa stranski o~ni kliniki, dodeka sega toj trend e re~isi minimiziran.”

37

I 38 MEDICINA FARMACIJA

BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

oroduvawe vo voda, bezbolno poroduvawe so epiduralna i spinalna lajt anestezija, usovr{eni metodi za in-vitro oploduvawe, nevrohirur{ki zafati po svetski terk, novi metodi za re{avawe na ekstremnata gojaznost, stereotaksi~na biopsija na dojka, laserska korekcija na ’r~ewe, operacii so rez od samo nekolku milimetri. Del od ovie usovr{eni medicinski metodi ve}e gi primenuva makedonskoto privatno zdravstvo, a del se vo faza na podgotovka. Za uspe{na primena na modernite tehnologii koi se del od svetskata me-

P

NOVI USLUGI VO PRIVATNOTO ZDRAVSTVO dicina neophodno e vo ramkite na bolnicite da se vovedat novi oddeli i da se pro{irat postoe~kite, decidni se makedonskite privatni kliniki. Makedonskoto zdravstvo neodamna dobi privatna nevrohirurgija, a naskoro }e dobie i privaten onkolo{ki centar, pedijatrija i PET-centar (pozitrona emisiona tomografija).

“Neodamna go otvorivme oddelot za nevrohirurgija so renomirana ekipa i najsovremena oprema. Vo delot na digestivnata hirurgija najdovme re{enie za ekstremnata gojaznost so metodata gastic bending, kako i single port holecistektomijata.

Vo centarot za asistirana reprodukcija po~navme so preimplantacionata genetska dijagnostika (PGD), metodata mikroTESE i drugi metodi koi pridonesuvaat za odli~ni rezultati vo ovaa oblast”, velat vo privatnata op{ta bolnica Remedika.

Od klini~kata bolnica Axibadem-Sistina objasnuvaat zo{to re{ile da investiraat vo delot na onkologijata.

“Onkolo{kiot centar e na{ najgolem proekt. Za prv pat vo zemjava i vo regionot }e ima i PET-centar, zatoa {to sovremenite medicinski tekovi baraat takov aparat za suptilna dijagnostika. Vo novata zgrada, koja ve}e se gradi, }e se otvori prviot centar za hiperparna medicina, za tretman na decata so autizam, za pacientite so hroni~ni rani i so multipleks skleroza. Makedonija se dvi`i vo nasoka na kapitalisti~kite op{testva, kade {to ogromen del od prihodite na edno semejstvo odat za zdravstvena za{tita, potoa za advokati i knigovoditeli. So samoto toa {to se insistira na pokvaliteten `ivot i podolg `ivoten vek, normalno e deka raste potrebata od pogolem broj uslugi”, velat od Sistina.

Od bolnicata Plodnost vo Bitola velat deka akcent stavaat na toa klasi~nite operacii da se zamenat so endoskopski.

“Nivnata prednost e vo brzoto zakrepnuvawe na pacientkite i napu{tawe na bolnica-

ta za eden ili dva dena. Vo aku{erstvoto primenuvame bezbolno poroduvawe so epiduralna i spinalna lajt anestezija.

Se podgotvuvame za ra|awe vo voda i vo tek ni e nabavkata na specijalna kada. Nabavena ni e aparaturata za predimplataciona genetska dijagnostika, so koja }e vr{ime selekcija na zdravi embrioni, na toj na~in izbegnuvaj}i gi anomaliite i bolestite kaj novorodenite”, velat od Plodnost.

Od Neuromedika velat deka kako rezultat na zgolemenata pobaruva~ka, dvojno go zgolemile prostorniot kapacitet na poliklinikata i otvorile centri vo pove}e makedonski gradovi.

Od Promedika medikal centar kako svetski novini gi izdvojuvaat tretmanite anti aging vo dermatolo{kata estetika, laserskata korekcija na ’r~ewe vo otorinolaringologijata, kompjuteriziranite ekstenzii (izvlekuvawa) pri diskopatii i meditejpingot vo fizikalnata medicina i rehabilitacija.

MEDICINA I FARMACIJA

BROJ 628

11/11/2011

www.kapital.mk

ODDEL ZA NEVROHIRURGIJA VO RE-MEDIKA

U[TE EDNA PROFESIONALNA GRANKA ZA POKVALITETNO ZDRAVJE PROF. D-R ANDREJA ARSOVSKI, stru~en direktor na PZU Re-Medika

od kapata na privatnata bolnica Re-Medika pred polovina godina po~na da funkcionira Oddelot za nevrohirurgija, kako sosema nova profesionalna granka. Vo ramkite na ovoj oddel se lekuvaat zaboluvawa na mozokot, ’rbetot i perifernite nervi.

Za prvata privatna op{ta bolnica vo Makedonija, koja po~na prvenstveno so ginekolo{koaku{erska dejnost i postepeno se {ire{e so drugi hirur{ki i internisti~ki granki na medicinata, ovoj poteg be{e vistinski profesionalen i organizaciski predizvik.

Zatoa, podgotovkite po~naa mnogu porano, so koncipirawe na sevkupnata organizaciska {ema, koja opfa}a definirawe na nositelite na dejnosta, reorganizacija na postoe~kiot oddel za hirurgija so formirawe nov poseben oddel so krajno specifi~ni potrebi i barawa, doedukacija i dousovr{uvawe na postoe~kiot kadar, kako i nabavuvawe specifi~na nevrohirur{ka aparatura i instrumentarium.

Re-Medika ova go odb-ele`uva kako posebno najsovremeno, no i teh-nolo{ki najprovereno poglavje od aspekt na kvalitetot.

Na{ite nevrohirurzi Vlado Stolevski i Quqzim Agai se iskusni profesionalci so dolgogodi{en raboten sta` steknat na Klinikata za nevrohirurgija vo Skopje i vo razni evropski nevrohirur{ki centri.

Smetame deka steknuvaweto novi znaewa e kontinuiran proces, zatoa usovr{uvaweto na na{ite

P

Pod kapata na privatnata bolnica Re-Medika pred polovina godina po~na da funkcionira Oddelot za nevrohirurgija, kako sosema nova profesionalna granka “Najgolemoto bogatstvo e zdravjeto”

VIRGIL

nevrohirurzi prodol`uva vo nasoka na voveduvawe najsovremeni metodi na lekuvawe, koi ne se prisutni vo regionot.

Sledej}i gi svetskite trendovi na minimalno invazivnite nevrohirur{ki proceduri, Re-Medika razvi posebni kriteriumi za usovr{uvawe na ovie pristapi. Konceptot na minimalno invazivnata nevrohirurgija podrazbira specijalni operativni tehniki za lekuvawe razli~ni vidovi zaboluvawa vo predelot na ’rbetot, bazata na ~erepot i pri razni operacii vo predelot na centralniot nerven sistem.

MIKROSKOPSKA NEVROHIRURGIJA – Operaciite se izveduvaat so upotreba na najsovremeniot operativen mikroskop Pentero Zeiss i specifi~no dizajnirani mikronevrohirur{ki instrumenti. Specijalnata opcija

Blue 400, koja ja ima na{iot mikroskop, ovozmo`uva maksimalna radikalnost pri mikrohirur{kite operacii na malignite tumori na mozokot.

ENDOSKOPSKA NEVROHIRURGIJA – Minimalno invazivna nevrohirur{ka operativna tehnika koja ovozmo`uva najsoodveten pristap kon nekoi patolo{ki supstrati, koi poradi svojata specifi~na lokalizacija, pote{ko se pristapni so drugi postapki. So ovaa sovremena tehnika i metoda se ovozmo`uva odli~na intraoperativna vizuelizacija na promeni koi se “sokrieni” vo dlabokite strukturi. Na ovoj na~in o~ite na nevrohirurgot “se dobli`uvaat” do patolo{kiot supstrat na najadekvatno rastojanie, so {to se ovozmo`uva najdobro definirawe na site relevantni strukturi.

STEREOTAKSI^NA NEVROHIRURGIJA – Proverena, maksimalno precizna nevrohirur{ka postapka za biopsija na dlaboki, te{ko dostapni mozo~ni lezii, osovremena so najmodernata kompjuterska tehnologija.

Vo Re-Medika se koristat i trite minimalno invazivni nevrohirur{ki postapki, a po potreba se primenuvaat kombinirano, s$ so cel poefikasno i pobezbedno lekuvawe na na{ite pacienti.

Principot na lekuvawe na na{ite pacienti e strogo individualen, adaptiran na potrebite i barawata na sekoj posebno, bidej}i ne lekuvame samo bolest, tuku lu|e so maka.

Vi stoime na raspolagawe za konsultacii, pregledi i lekuvawe!

Dozvolete da vi go posvetime na{eto vreme, vnimanie, iskustvo i profesionalnost.

39

I 40 MEDICINA FARMACIJA

ZA KORNEA MEDIKA NE P SLO@ENI OFTALMOLO[

postojat slo`eni oftalmolo{ki proceduri.

So po~etokot na raboteweto najavivte revolucija vo oftalmologijata. Na koj na~in planirate da gi BROJ 628 11/11/2011 poka~ite standardite na www.kapital.mk ovaa medicinska granka vo zemjava?

Kompletnata opremenost e samo VIKTORIJA MILANOVSKA eden od uslovite za uspe{en pat milanovska@kapital.com.mk do vrvot, no ne i najva`niot. a z a r o t n a o f t a - Celokupniot proekt za polmolo{ki uslugi vo liklinikata e raboten po nazemjava neodamna jnovite svetski standardi od dobi u{te eden igra~. oblasta na medicinata, za koi, Pred nekolku meseci mora da priznaam, ni be{e po~na so rabota privatnata potrebno prili~no dolgo vreme poliklinika za o~ni bolesti da gi sovladame. So nivnoKornea Medika, koja nudi golem to implementirawe i preku broj oftalmolo{ki uslugi za koi kvalitetnite uslugi koi sekojdprethodno pacientite bile pra} nevno im gi nudime na na{ite ani vo stranstvo. Sopstvenikot, pacienti planot e ostvaren.

Ana Dragojlovi} i medicinskiot Pokraj stru~nosta koja mora da direktor, Gordana Zlateva, vo ja poseduva, na{iot stru~en tim intervju za “Kapital� velat stava akcent i na potrebite na deka otkako se prisutni vo pacientite. Od ovaa distanca, makedonskoto zdravstvo, ve}e ne mo`am slobodno da ka`am deka kako tim go postavivme odnosot doktor-pacient na najvisoko nivo preku kompletna gri`a i posvetenost i na toa sme osobeno gordi.

Pokraj toa {to klinikata raspolaga so najsovremena aparatura, golemo vnimanie e posveteno i na detalite koi go so~inuvaat enterierot. Kolkava investicija e Kornea medika?

Enterierot, na koj navistina mu posvetivme vnimanie, go zbogati vizuelniot efekt, me|utoa, jasno e deka luksuzniot ambient ne e garancija za kvalitetna usluga. Najzna~ajnite stavki od celokupnata investicija, sekako, se kompletnata oprema i prakti~nite treninzi i edukacija na stru~niot kadar, po toa voveduvawe avtomatsko upravuvawe na klimatizacijata i postavuvawe sopstvenik na poliklinikata na naza o~ni bolesti Kornea Medika jvisoko

P

ANA DRAGOJLOVI]

Del od timot na poliklinikata za o~ni bolesti K nivo na sterilnost, osobeno vo operativniot blok. Vo momentov se nao|ame vo faza na sertificirawe od strana na renomiran germanski institut, a site prethodno navedeni stavki bea glaven preduslov da se po~ne. [to se odnesuva do investicijata izmerena vo pari, smetam deka takvite kalkulacii vo javnosta se ne{to {to najmalku gi interesira pacientite. Najva`no za niv e da ja dobijat soodvetnata usluga koja im e potrebna vo

momentov, so {to bi izbegnale dopolnitelni komplikacii, no i dopolnitelni tro{oci. Koga sme kaj investicijata, bi sakala da izrazam blagodarnost do [parkase banka i do Komercijalna banka, koi go poddr`aa proektot.

Sorabotuvate li so ostanatite oftalmolo{ki institucii vo zemjava?

Sorabotuvame so golem del od na{ite kolegi od oblasta na oftalmologijata i blagodarni sme im za dosega{nata doverba

POSTOJAT [KI PROCEDURI!

Kornea Medika

foto: FILIP POPOVSKI

V

vo nas. Ne retko se slu~uva da ni ispratat pacienti za uslugi za koi tie ne se opremeni.

Planirate li da ostvarite sorabotka so Fondot za zdravstveno osiguruvawe?

Se nadevame deka vo najbrzo vreme }e sklu~ime dogovor so Fondot za zdravstveno osiguruvawe. Toa za Kornea Medika }e zna~i zgolemen broj pacienti, a za pacientite mo`nost da gi dobivaat zdravstvenite uslugi koi gi nudime na tovar na Fondot.

o Kornea Medika se pravat pregledi i operacii za koi makedonskite gra|ani prethodno odea vo stranstvo. Konkretno, koi oftalmolo{ki uslugi gi nudite edinstveno vie vo zemjava?

Uslugite koi{to edinstveno nie gi nudime vo na{ata dr`ava se metodata HRT3, so koja se vr{i lasersko skenirawe na opti~kiot nerv, koja kako takva, spored svetski standardi, e reper-metoda za sledewe na zaboleni od glaukom, zaedno so Pascal tonometrijata, koja e najnov i najto~en na~in za merewe na o~niot pritisok.

Ovde e i `oltiot laser, koj so svoite specifikacii e edinstven vo zemjava i slu`i za bezbedno tretirawe na zaboluvawa od vaskularen tip na mre`nicata, kako i na zaboluvawa koi se vo neposredna blizina na centarot za vid. Akcent }e stavam i na elektrofiziolo{kite ispituvawa, odnosno na elektroretinogramot i na elektrookulogramot, koi za prv pat se rabotat kaj nas, a se ispituvawa koi slu`at za detekcija na bolesti povrzani so zadniot segment na okoto, odnosno so opti~kiot nerv. Za prv pat e donesena i kamerata RET, so koja se dobiva detalen uvid vo naodot na o~noto dno kaj nedonosenite deca, a so toa i mo`nost za telemedicina, odnosno onlajn-sorabotka so drugi svetski centri koi se zanimavaat so istata patologija.

Kako vrv na uslugite koi gi nudime e aparatot Heidelberg specrtalis so {est modaliteti, koj ovozmo`uva skenirawe na predniot i na zadniot segment, na opti~kiot nerv i na centarot za vid. Operativniot blok s$ u{te ne po~nal so rabota, no podgotovkite se vo zavr{na faza i vo najbrzo vreme }e po~neme so operativnite zafati.

Se planiraat operacii od strabizam, od zaden segment, odnosno vitreoretinalna hirurgija, operacii na glaukom, operacija na katarakt, kako i laserska korekcija na dioptrija.

So kakvi aparati raspolaga Kornea Medika i od kade se nabaveni?

Raspolagame so najsoftisticirana aparatura, kako {to se: spekularna mikroskopija,

(aparat za broewe endotelni kletki na ro`nicata), topografija (aparat koj ja pretstavuva mapata na ro`nicata), Pascal i aplanaciona tonometrija (merewe na o~en pritisok), avtokeratorefraktometar (odreduvawe dioptrija), perimetrija (snimawe na vidno pole), RET CAM i crven laser (dijagnostika i tretman na prematurna retinopatija), OCT (opti~ka koherentna tomografija, odnosno lasersko skenirawe na centarot za vid), FFA (kontrastno snimawe na o~noto dno), ehografija (snimawe na vnatre{niot del na okoto), HRT3 (skenirawe na opti~kiot nerv), VEP/EOG/ ERG (elektrofizioloo{ki ispituvawa), YAG laser (so koj se re{ava sekundaren katarakt), `olt laser (za tretman na vaskularni bolesti na mre`nicata). Vo sklop na optikata raspolagame so kompletno opremena opti~ka laboratorija za izrabotka na o~ila, kontakni le}i i drugo. Aparatite se nabaveni od Slovenija, [vajcarija, Germanija, Kanada i Japonija.

Ima li vo stru~niot tim i lekari koi se dojdeni od nekoja stranska dr`ava?

Kolku vi pomagaat nivnite

D-r m-r

iskustva vo rabotata?

Imame kolegi od Srbija i od [vajcarija. Ovde mora da gi spomenam kolegite Ana Oros, Branislav Stankovi} i Svetislav Milenkovi}, koi se profesori na presti`ni univerziteti vo Srbija i se edni od vrvnite stru~waci vo svetski ramki. Odevme na varijantata da gi pokrieme oblastite koi kaj nas se najmalku zastapeni, a se od ogromno zna~ewe. Normalno, i ponatamu planirame kadrovski da se {irime, zatoa {to razmenata na iskustva sekoga{ e dobredojdena i korisna rabota.

Imate li pacienti od sosednite dr`avi i kakvi se nivnite reakcii za uslugite koi gi nudite?

Imame pacienti otstrana i dobivame s$ popozitivni reakcii, koi za nas se mnogu zna~ajni, no i stimulira~ki. Pokraj kvalitetnata i kompletna usluga, povolno za na{ite pacienti od sosednite dr`avi e toa {to ne mora da patuvaat daleku, da talkaat po evropskite zemji i da se izlo`uvaat na dopolnitelni tro{oci za da dobijat tretman ednakov na toj od svetski renomiranite institucii. Toa sega go nudi Kornea medika.

GORDANA ZLATEVA oftalomolog

41

I 42 MEDICINA FARMACIJA

]E SE SLU^I LI NASKORO REVOLUCIJA VO M

SO MATI^NI KLETKI RE[ENIE ZA SRCEV I BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

ako na Evropa & se poznati samo edna decenija, mati~nite kletki ve}e mo`at da izlekuvaat nad 80 te{ki bolesti, poka`uva svetskata statistika. Ako do pred nekolku godini spravu v a w e to so n a j~ e s t i te pri~initeli na smrt vo svetot, mozo~niot i srceviot udar, be{e izvonredno te{ko, denes so pomo{ na za~uvanite mati~ni kletki medicinata ambiciozno go trasira patot do sovladuvawe na ovie s$ po~esti ubijci na sovremeniot ~ovek.

A toa e samo del od spektarot na primena na mati~nite kletki. Revolucionerniot razvoj na ovaa nova era vo modernata medicina poslednive nekolku godini e intenziviran do toj stepen {to vo relevantni institucii i univerziteti vo Amerika i vo Evropa ve}e se raboti na toa so pomo{ na mati~ni kletki da se ovozmo`i obnova na tkiva i organi, bez razlika dali tie se anatomski naru{eni ili pak, izgubile od funkcijata vo tekot na `ivotot.

Vo zapadnite zemji terapijata so mati~ni kletki se tretira kako visoka preventivna merka, koja mu stoi na raspolagawe na sekoe semejstvo. Taa preventiva mo`e da se obezbedi vo momentot na ra|aweto na deteto, a ponatamu da se koristi kako terapija za golem broj zaboluvawa vo ramkite na semejstvoto.

Kako oblast vo medicinata, terapijata so mati~ni kletki vo svetski ramki po~nala da se razviva pred 20 godini.

Ne deka medicinata prethodno ne znaela koja e vrednosta

I

na mati~nite kletki. Ako go vratime vremeto mnogu godini nanazad, }e vidime deka u{te mnogu odamna samata krv od papo~nata vrvca se koristela za transfuzija na te{ko bolni, zatoa {to se videlo deka ima nekoj benefit od takvata primena.

VO MAKEDONIJA VE]E PET GODINI SE ZA^UVUVAAT MATI^NI KLETKI Mo`nos ta da za~uvuvaat mati~ni kletki od papo~na vrvca makedonskite gra|ani ja dobija pred pet godini.

Neoficijalno, pred toa vo Makedonija imalo samo dva slu~ai koga semejstva direktno kontaktirale so edna od evropskite banki i za~uvale mati~ni kletki od papo~na vrvca.

Od Bi-MEK, makedonskoto

0,5

minuti trae procesot na zemawe mati~ni kletki i e potpolno bezbolen

pretstavni{tvo na prvata evropska banka za za~uvuvawe mati~ni kletki Cryo Save, velat deka vo 2007 godina, koga po~nale da rabotat vo zemjava, na prsti se broele lu|eto, pa duri i tie od stru~nata javnost, koi znaele {to se slu~uva na svetskata scena so kleto~nata terapija i regenerativnata medicina. “Na po~etokot, kako eden nov svetski trend, ima{e potreba da se raboti na doedukacija i informiranost i na zdravstvenite rabotnici i

na {irokata javnost. Sepak, raduva faktot {to vo ovie pet godini po~na da raste svesta kaj gra|anite, a sega ve}e se ~uvstvuva i pozitiven trend, osobeno kaj idnite roditeli. Nie kako kompanija dja poddr`uvame idejata za otvorawe javna banka, zatoa {to toa e edinstven na~in lu|eto da sfatat deka za~uvuvaweto e ne{to korisno za niv. Ako vo dr`avata imaat na~in i mesto kade da go iskoristat benefitot od mati~nite kletki, }e se otstranat preprekite od

D-r. DANICA ALA^KA MENAXER NA CRYO SAVE

“Raduva faktot {to vo ovie pet godini po~na da raste svesta kaj gra|anite za za~uvuvaweto mati~ni kletki, osobeno kaj idnite roditeli. Nie kako kompanija ja poddr`uvame idejata za otvorawe javna banka za mati~ni kletki, zatoa {to toa e edinstven na~in lu|eto da sfatat deka za~uvuvaweto e ne{to korisno za niv.�

MEDICINATA?

I SĂˆ POBLISKU DO I ZA MOZO^EN UDAR 10

Najkompatibilni se mati~nite kletki koi se koristat vo ramkite na potesnoto semejstvo

pati pove}e ~ini materijalot od mati~nite kletki ako se kupuva od javni banki otkolku ako semejstvoto go za~uvalo vo privatna banka.

tipot ako se za~uvaat kletkite, kako }e se iskoristat, koj }e go napravi tertmanot

i kolku }e ~ini�, veli D-r.

Danica Ala~ka, menaxer vo Cryo Save.

Ala~ka potencira deka dosega vo Makedonija nemalo slu~aj na tretman so mati~ni kletki od papo~na vrvca. Veli, imale barawa od klienti za konsultacii, no tie zaboluvawa ne bile tolku seriozni, pa ne do{lo do faza da ima potreba od aplikacija na mati~ni kletki.

Statisti~ki, mati~nite kletki imaat najgolema iskoristenost kaj hematolo{kite zabolu-

Vo zapadnite zemji terapijata so mati~ni kletki se tretira kako visoka preventivna merka koja mu e na poslu`avnik na sekoe semejstvo.

Taa preventiva mo`e da se obezbedi vo momentot na ra|aweto na deteto, a ponatamu da se koristi kako terapija za golem broj zaboluvawa vo ramkite na semejstvoto vawa, zatoa {to i najrano se po~nati istra`uvawata vo toj del. Pokraj toa, kaj zaboluvawata na krvta i prethodno medicinata ima{e dovolno iskustvo so transplantacija na koskena sr`, pa site tie iskustva se preto~ija na poleto na transplantacija na mati~ni kletki od papo~na vrvca. Denes ve}e ne se raboti samo vo laboratorija, tuku i

43

I 44 MEDICINA FARMACIJA

BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

na pacienti.

KAKO TE^E CELIOT PROCES OD ZA^UVUVAWE DO UPOTREBA NA MATI^NITE KLETKI? Pred da vleze vo devetti mesec, idnata majka pred s$ treba da donese odluka za da potpi{e dogovor. Otkako se zavr{uvaat administrativnite proceduri, semejstvoto dobiva specijalen sterilen set koj se nosi vo momentot na pora|awe vo bolnicata, kade {to ginekologot vr{i korekcija na osnovniot materijal za ponatamo{na izolacija na mati~ni kletki.

Potoa, lokalnata kancelarija e odgovorna da se prezeme materijalot, da se prati vo banka i da se transportira vo soglasnost so evropskite standardi za vakov tip transport.

Vo centralnata banka materijalot se obrabotuva, se izoliraat mati~nite kletki i se stavaat na krioprezervacija, odnosno proces koga tie se za~uvuvaat preku nivno izladuvawe do ekstremno niski temperaturi. Toa se pravi zatoa {to na niski temperaturi sekakva biolo{ka aktivnost {to mo`e da dovede do umirawe na kletkite prakti~ki e nevozmo`na.

Naj~esto, prviot dogovor {to go potpi{uvaat roditelite e na 20 godini i toj podrazbira deka celata suma koja ja pla} aat na po~etokot gi pokriva site tro{oci vo tekot na tie 20 godini. Od makedonskite pretstavni{tva za mati~ni kletki velat deka mo`ebi cenata e malku visoka za standardot {to go ima edno prose~no makedonsko semejstvo, no sepak, objasnuvaat, ima olesnuvawa vo delot na pla} aweto do toj stepen {to duri nekoi banki nudat namenski

KAKOV E TRENDOT VO REGIONOT?

Statisti~ki, mati~nite kletki imaat najgolema iskoristenost kaj hematolo{kite zaboluvawa, zatoa {to i najrano se po~nati istra`uvawata vo toj del.

NEKOLKU INTERESNI FAKTI ZA MATI^NITE KLETKI: Mati~nite kletki vo svetot nao|aat primena i vo rekonstruktivno-plasti~nata hirurgija. Namesto da se koristat ve{ta~ki implanti, ve}e se odi kon toa da se koristat mati~nite kletki kako izvor i supstrat za rekonstruktivni zafati na dojki, na lice i na drugi delovi od teloto.

Kaj kletkite od papo~nata vrvca verojatnata iskoristlivost e povisoka otkolku kaj zreli tkiva za transplantacija. Toa e zatoa {to kletkite vo taa faza se imunolo{ki nezreli.

SAD od pred pet godini ima zakonska regulativa so koja gi obvrzuva mati~nite ginekolozi i mati~nite op{ti lekari do krajot na {estiot mesec od bremenosta da ja informiraat pacientkata deka postoi vakva mo`nost da za~uva mati~ni kletki. Vo sprotivno sleduvaat kazni. krediti za ovaa usluga.

Dokolku vo tekot na dvaeset godini se slu~i nekoja bolest vo semejstvoto, se pra}a barawe i kopija od sertifikatot za da se locira primerokot i normalno, seto toa mora da

bide potkrepeno so medicinska dokumentacija. Voobi~aeno ima odbor na doktori-konsultanti koi davaat nasoki i soveti koi akreditirani centri za terapija mo`at da vr{at takov tretman. Ponatamu, ma-

Dobro upateni izvori od sferata na regenerativnata medicina velat deka regionot zabrzano go razviva procesot na za~uvuvawe mati~ni kletki. Vo Srbija, velat, rabotite se pridvi`eni do toj stepen {to ve} e imaat i centar i institut za terapija so mati~ni kletki. Vakvi institucii imaat i Slovenija, Hrvatska i Bugarija, a vo Grcija aktivnostite vo ovoj del se vo napredna faza.

Poznava~ite tvrdat deka duri i Makedonija ima kadrovski i institucionalen kapacitet za tretman na leukemija ili anemija, a protokolot za ovie bolesti ve} e e definiran. Toa e zatoa {to terapijata e identi~na so vtorata faza na transplantacija na koskena sr`, a timot na Klinikata za hematologija ve}e 10 godini go raboti toa. terijalot stignuva za 48 ~asa.

Se osloboduva od specijalen minikontejner koj ovlasteno medicinsko lice od bankata go nosi direktno vo bolnicata i od ime na roditelite go predava na lekarot.

MATI^NITE KLETKI OD MLE^NI ZABI SÈ POAKTUELEN TREND

P

okraj mati~nite kletki od papo~na vrvca, s$ pove}e gra|ani se interesiraat kako mo`e da za~uvaat kletki od mati~ni zabi. Ne retko toa se tokmu lu|eto koi “propu{tile” da za~uvaat kletki od papo~na vrvca.

Od Biostem, pretstavni{tvoto na bankata za mati~ni kletki Biohelenika, objasnuvaat deka kletkite od mle~nite zabi se izoliraat od edinici, dvojki i trojki

na gorna i dolna vilica i deka postapkata na obrabotka, krioprezervirawe i razmno`uvawe trae okolu 20 dena.

“Celta na ovaa usluga e sobirawe i krioprezervirawe na skapocen biolo{ki izvor na mati~ni kletki za decata koi{to ne gi so~uvale nivnite mati~ni kletki vo momentot na ra|awe, se smetale kako nesoodvetni ili ve}e gi imaat iskoristeno za terapevtska cel. Mle~nite zabi kaj deca na vozrast od 6 do 13 godini se bogati i izobiluvaat so mezenhimalni mati~ni kletki”, objasnuva d-r Bo`idar Ko~oski od Biostem.

Del od bolestite koi se tretiraat so mati~ni kletki od zabna pulpa: Zabni zaboluvawa; Regeneracija na koski i na zglobovi; Regeneracija na tkiva; Dijabetes; Parkinsonova bolest; Alchajmerova bolest.

ZABOLUVAWA KOI MO@E DA SE TRETIRAAT SO MATI效NI KLETKI STANDARDNI TERAPII AKUTNA LEUKEMIJA Akutna limfoblastna leukemija (ALL) Akutna mielogena leukemija (AML) Akutna bifenotipna leukemija Akutna nediferencirana leukemija HRONI^NA LEUKEMIJA Hroni~na mielogena leukemija (CML) Hroni~na limfocitna leukemija (CLL) Juvenilna hroni~na mielogena leukemija (JCML) Juvenilna mielomonocitna leukemija (JMML) MIELODISPLASTI^NI SINDROMI Refraktorna anemija (RA) Refraktorna anemija so prstenesti sideroblasti (RARS) Refraktorna anemija so prekubrojni blasti (RAEB) Refraktorna anemija so prekubrojni blasti vo transformacija (RAEB-T) Hroni~na mielomonocitna leukemija (CMM) Limfomi Hodgkin-ova bolest Non-Hodgkin-ov limfom i Burkitt-ov limfom NASLEDNI ABNORMALNOSTI NA CRVENI KRVNI KLETKI Beta talasemija major Blackfan-Diamond-ova anemija Aplazija na crveni krvni elementi Srpesta anemija OSTANATI ZABOLUVAWA NA KLETO^NA PROLIFERACIJA ANEMII Aplasti~na anemija Kongenitalna diseritropoeti~na anemija Fankonieva anemija Paroksizmalna no}na hemoglobinurija (PNH) Aplazija na crveni krvni elementi Nasledni abnormalnosti na trombociti Amegakariocitoza / Kongenitalna trombocitopenija Glanzmann-ova trombastenija Mieloproliferativni poremetuvawa Akutna mielofibroza Policitemija vera Esencijalna trombocitopenija NASLEDNI POREMETUVAWA NA IMUNIOT SISTEM Kombinirana te{ka imunodeficiencija (SCID) SCID so deficit na adenozin dezaminaza (ADA - SCID) SCID povrzan so X hromozom SCID so odsustvo T i B kletki

SCID so odsustvo na T kletki i normalni B kletki Omenn-ov sindrom NASLEDNI POREMETUVAWA NA IMUNIOT SISTEM Neutropenija Kostmanov sindrom Mijelokateza OSTANATI POREMETUVAWA NA IMUNIOT SISTEM Ataksija-Teleangiektazija Sindrom na ogoleni limfociti Op{ta varijabilna imunodeficiencija DiGeorge sindrom Deficit na adhezija na leukociti Limfoproliferativni poremetuvawa (LPD) Limfoproliferativno poremetuvawe povrzano so X hromozom Wiskott-Aldrich sindrom Poremetuvawe na fagociti Chediak-Higashi sindrom Hroni~na granulomatoza Deficiencija na aktin kaj neutrofili Retikularna disgeneza RAK NA KOSKENA SR@ Multipli mielom Leukemija na plazma kletki Waldenstrom makroglobulinemija Ostanati vidovi rak (koi ne se vrzani so krvniot sistem) Neuroblastom Retinoblastom Transplantati za nasledni poremetuvawa koi vlijaat na imuniot sistem i drugi organi Hipoplazija na rskavica Gunter-ova bolest (Eritropoeti~na porfirija) Hermansky-Pudlak sindrom Pearson sindrom Schwachman-Diamond sindrom Sistemska mastocitoza TRANSPLANTI ZA NASLEDNI METABOLNI POREMETUVAWA Mukopolisaharidoza (MPS) Hurler-ov sindrom (MPS-IH) Scheie-ov sindrom (MPS-IS) Hunter-ov sindrom (MPS-II) Sanfilippo-ov sindrom (MPS-III) Morquio-ov sindrom (MPS-IV) Maroteaux-Lamy-ov sindrom (MPS-VI) Sly-ov sindrom, deficit na beta glukouronidaza (MPS-VII) Mukolipidoza II LEUKODISTROFI^NI POREMETUVAWA Adrenoleukodistrofija (ALD) / Adrenomieloneuropatija (AMN)

Krabbov-a bolest (leukodistrofija na globoidni kletki) Metahromatska leukodistrofija Pelizaeus-Merzbasher-ova bolest ZABOLUVAWA NA LIZOZOMI Gaucherov-a bolest Niemann-Pickov-a bolest Tay-Sachs-ova bolest Wolman-ova bolest Sandhof-ova bolest Ostanati nasledni poremetuvawa Lesh-Nyhan sindrom Osteopetroza

45

TERAPII VO KLINI效KI RAZVOJ

Avto-imuni bolesti Kronova bolest Dijabetes, tip I Lupus Regeneracija na nerven sistem Cerebralna paraliza, Hipoksija Encefalopatija (AVTOlogna) Multipla Skleroza (MS) Povredi na rbeten mozok (SCI -Spinal Cord Injury) (ALOgena) Traumatska povreda na mozok (AVTOlogna) Poremetuvawe vo proliferacija na kletki ili metabolizam Cisti~na fibroza: Istra`uvawa vo Avstralija Poremetuvawe na histiociti Semejna eritrofagocitna limfohistiocitoza Hemofagocitoza Histiocitoza na Langerhansovi kletki (LCH ili histiocitoza - X) Epidermolysis Bullosa Genska terapija: Transplantacija na avtologni mati~ni kletki kaj pacienti posle genetska modifikacija: Glanzmann-ova trombastenija Te{ka kombinirana imunodeficiencija (SCID) SCID so deficit na adenozin dezaminaza (ADA-SCID) SCID povrzan so X hromozom Beta - Talasemija Wiskot-Aldrich sindrom Kardio terapija: Infarkt terapija Angina Kardiomiopatija: 2010, prva faza na klini~ko lekuvawe so alogeni mati~ni kletki od krv od papo~na vrvca Transplantati za karcinomi Rak na dojka Ewing-ov sarkom Karcinom na bubre`ni kletki Obnovuvawe na organi Obnovuvawe na vid so nova ro`nica Obovuvawe na vid so le~ewe na makularna degeneracija

MATI效NI KLETKI TKI OD PAPO效NA VRVCA: RVCA: INVESTIRAJTE VO IDNINATA NA VA[ETO DETE

BI MEK DOO ul. Dimitrije Tucovi} br.22 1000 Skopje tel. 02 3296 990 de`uren mob. 071 389 717 www. bimek.com.mk www.cryo-save.com

47

LEKARITE SÈ POMALKU VLIJAAT VRZ IZBOROT NA FARMACEVTSKI PROIZVODI

POLOVINA MAKEDONCI SI PREPI[UVAAT LEKOVI NA SVOJA RAKA Samo 47% od makedonskite gra|ani pijat lekarstva koi im gi prepi{alo ili barem im gi prepora~alo medicinsko lice, se veli vo izve{tajot na Brima Galup VIKTORIJA MILANOVSKA milanovska@kapital.com.mk

a makedonskite gra|ani ne se najbitni preporakite na lekarite koga kupuvaat lek koj koj ne odi na recepta.

Pri izborot na vitamini i lekovi za nastinka i sezonski grip, presudno e iskustvoto na onie koi ve}e go ispitale nivnoto dejstvo, poka`uvaat momentalnite trendovi. Anketata koja ja sprovede “Kapital” preku internet portalot, poka`a deka najgolem procent od gra|anite se konsultiraat so prijatelite, pred da otidat vo apteka po nekoj farmacevtski proizvod. Nad edna tretina, odnosno 30% od ispitanicite odgovorile deka prijatelite im se glaven izvor na informacii koga stanuva zbor za lekovi za koi ne e presuden lakarski potpis. Ne{to pomalku, ili 28% se izjasnile deka sepak se konsultiraat so aptekar pred da se snabdat so nekoj farmacevtski produkt, a 22% od onie koi go popolnile pra{alnikot, prebaruvaat po Internet pred da se odlu~at za soodvetna terapija. Samo 13% odgovorile deka se konsultiraat so svojot lekar pred da ja posetat najbliskata apteka, a 7% poso~ile drug izvor na informacii.

I poslednoto istra`uvawe

Z

na tema “Lekar-pacient”, {to vo Makedonija go sprovede Brima Galup, ~len na svetskata nezavisna mre`a Gallup International/WIN, poka`uva deka nitu polovina od makedonskite gra|ani vo momentov ne zemaat lekovi prepi{ani od lekar. Samo 47% od Makedoncite pijat lekarstva koi im gi prepi{alo, ili barem prepora~alo medicinsko lice, stoi vo izve{tajot na Brima.

[TO MISLAT FARMACEVTITE, ZO[TO GRA\ANITE SE ODLU^UVAAT ZA NIVNITE PROIZVODI? I farmacevtskite kompanii vo zemjava se soglasuvaat deka gra|anite naj~esto si prepi{uvaat lekovi “na svoja raka”, koga stanuva zbor za onie koi ne odat na recepta.

Od najgolemiot proizvoditel na farmacevtski proizvodi vo zemjava, Alkaloid velat deka postojat mnogu faktori koi deluvaat za lu|eto da se odlu~at za nekoj preparat.

“Kaj OTC lekovite, poto~no, lekovite koi se izdavaat bez lekarski recept, taa odluka pacientite ~estopati ja nosat samite. Tuka spa|aat bliskite koi imale iskustvo so lekot i se mnogu jak faktor vo odlu~uvaweto, eventualna preporaka od lekar ili far-

macevt, pa sé do informaciite koi se dostapni pri prbaruvawe na internet. Vlijanie, sekako imaat i samite reklami za ovoj tip lekovi. [to se odnesuva do vitaminite, onie koi se dadeni kako terapija ili prevencija od strana na lekar, na primer folna kiselina prepora~ana na trudnica, se izbor na samiot lekar. No, koga stanuva zbor za vitamin C ili nekakov multivitamin, ~estopati pacientite samite odlu~uvaat, zatoa {to ednostavno do

niv doprela informacijata deka }e imaat odreden benefit od konzumirawe na tie proizvodi”, objasnuvaat od Alkaloid.

Sepak, potenciraat deka kaj lekovite koi se so re`im na izdavawe so lekarski recept, edinstven koj odlu~uva za lekot e doktorot, no duri i toga{ ne e zavr{en izborot na preparatot, bidej}i ostanuva na pacinetot da re{i od koj proizvoditel }e go odbere prepi{aniot generi~ki lek.

Od veledrogerijata Panovski

I 48 MEDICINA FARMACIJA

SE NAMALUVA ZADOVOLSTVOTO OD LEKARITE VO SVETOT poredeno so zemjite od regionot, vo Bugarija, Bosna i Hercegovina i vo Romanija nad 50% od gra|anite vo momentov zemaat lekovi prepi{ani od lekar, dodeka vo Grcija toa go pravat samo 35% od gra|anite.

Na svetsko nivo istra`uvaweto poka`uva deka vo sporedba so lani zna~itelno e opadnato zadovolstvoto na pacientite od lekarite. Duri pomalku od edna ~etvrtina od ispitanicite od zemjite vo svetot gi ocenuvaat svoite lekari kako odli~ni, a samo tolku ispitanici izjavile i deka lekarite zboruvaat na razbirliv na~in.

Za razlika od lani, koga 30% od ispitanicite ja ocenija kako odli~na gri`ata na nivniot lekar pri poslednata poseta, godinava samo 24% od niv go napravija toa. Samo 19% od niv pak, se izjasnile deka lekarot gi vklu~il vo donesuvaweto odluki tolku kolku {to tie smetale deka e potrebno.

S

BROJ 628 11/11/2011 www.kapital.mk

pak, smetaat deka gra|anite ~esto se potpiraat i na farmacevtite vo aptekite.

“Informaciite za postoe~kite farmacevtski proizvodi, gra|anite naj~esto gi dobivaat preku aptekite ili od svoite lekari”, velat ottamu.

Direktorot na Biroto za lekovi, Il~o Zahariev veli deka pacientite zadol`itelno treba da bidat informirani od lekarot za farmakolo{kiot profil na lekot, a od farmacevtot za primenata na toj lek.

“Pacientite se informiraat i od upatstvata za lekot koj mora da go ima vo sekoja kutija lek i koj e sostaven del

Generalno, rezultatite od istra`uvaweto poka`uvaat deka komunikacijata me|u lekarot i pacientot vo posledno vreme e s$ poslaba i poneefikasna. Efikasnosta na odnosot lekar-pacient godinava e najniska vo Azija.

na registraciskoto re{enie na lekot.

Normalno, pacientite mo`at da se informiraat i od me-

diumite preku stru~ni i edukativni programi za lekovite, kako i preku internet”, objasnuva Zahariev.

49

Pri izborot na vitamini i lekovi za nastinka i sezonski grip kaj makedonskite gra|ani presudno e iskustvoto na tie {to ve} e go proverile nivnoto dejstvo.

KAKO FARMACEVTSKITE KOMPANII GI EDUCIRAAT LEKARITE ZA DEJSTVOTO NA NIVNITE LEKOVI? ako ne retko slu{ame deka lekarot ni oti{ol na kongres ili na nekoj seminar za da vidi novi farmacevtski proizvodi i da se zapoznae so nivnoto dejstvo, sepak, i tie za ovie raboti najmnogu se informiraat kako i obi~nite gra|ani.

Od Alkaloid velat deka za lekovite bez lekarski recept i lekarskata i farmacevtskata fela, a i gra|anite gi informiraat preku reklamirawe.

“I pokraj toa {to se raboti za lek bez recept, lekarite i farmacevtite mora da bidat dobro zapoznaeni so samiot lek, so sostavot, so indikaciite, so nesakanite efekti, so merkite na pretpazlivost itn. za da mo`at da go prepora~aat ili da sovetuvaat da ne se koristi lekot”, objasnuvaat od kompanijata.

Od farmacevtskata kompanija Kemofarm objasnuvaat nekolku

I

na~ini kako informacijata za odreden lek stignuva od proizvoditelot do lekarot.

“Koga stanuva zbor za novi preparati ili dostignuvawa na odreden farmacevtski proizvod, toga{ se organiziraat kongresi na koi voobi~aeno prisustvuva zna~aen procent od felata. No, ima i eden drug na~in, koga stru~ni sorabotnici od kompanijata odat kaj lekarite i im prezentiraat odreden lek, objasnuvaj}i go na{iroko negovoto dejstvo.

Normalno, postojat i stru~ni spisanija preku koi lekarite sekoga{ mo`at da bidat vo tek so aktuelnite trendovi na farmacevtskiot pazar”, velat od Kemofarm.

Od Biroto za lekovi istaknuvaat deka zdravstvenite rabotnici treba da se educiraat za lekovite i preku Registarot na lekovi na Makedonija, koj e dostapen do sekoj lekar, stomatolog i farmacevt.

Kaj lekovite koi se izdavaat so lekarski recept edinstven koj odlu~uva za lekot e doktorot, no duri i toga{ ne e zavr{en izborot na preparatot, bidej}i ostanuva na pacientot da re{i od koj proizvoditel }e go odbere prepi{aniot generi~ki lek.