MENAGER-05

30 STRATEGII

Pretpriema~ &...

KRIZATA NEMA DA GI SKRATI REKLAMITE, NO BARA SILNI EFEKTI

SEKOJ VLO@EN DENAR TREBA DA DADE REZULTAT!

30 STRATEGII

Pretpriema~ &...

KRIZATA NEMA DA GI SKRATI REKLAMITE, NO BARA S

SEKOJ VLO@EN DEN TREBA DA DADE REZU

BROJ 633

14/12/2011

DESET MARKETIN[KI ZAPOVEDI VO VREME NA KRIZA:

brzi vo 1. Bidete prilagoduvaweto!

2. Inovirajte!

3. Informirajte go kupuva~ot za korisnosta na proizvodot!

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

STRATEGII

www.kapital.mk

Postojano komunicirajte so kupuva~ot!

Razmisluvajte za novi komunikaciski kanali!

Usovr{ete go va{iot proda`en personal!

Zadr`ete gi postojnite kupuva~i!

Predizvikajte emocii kaj kupuva~ite!

Zapoznajte ja svojata konkurencija!

Postojano pravete procenki, ni{to ne e ve~no!

ILNI EFEKTI

AR ULTAT!

Pomina vremeto na golemite buxeti za ubavi prikazni. Dojde vreme na realni marketing-buxeti za realni sostojbi na pazarot, velat marketing i PR-ekspertite. I pokraj toa {to e kriza, tie apeliraat kompaniite da ne gi kratat parite koi gi odvojuvaat za reklami i za PR, zatoa {to prisutnosta na proizvodite me|u potro{uva~ite ne treba da zapre. Naprotiv, taa treba da se zasili i da bide poefektivna. So pogolema prisutnost na socijalnite mre`i i pogolemi investicii vo PR-strategii, kompaniite treba da ja iskoristat krizata za da jja presretnat konkurencijata VAS CELESKA VASE celeska@kapital.com.mk cele

toriot bran na ekonomskata kriza, koja ovoj pat doa|a od Evropa, e svoevidno de`avu za makedonskite kompanii. Normalno, vo ovaa situacija se postavuva pra{aweto - tr treba li da se {tedi vo kriza? Sekako, no ne na pogre{ni raboti. Doverbata na potro{uva~ite sega e pova`na otkolku koga pot bilo, bil pa i pokraj krizata vo ekonomijata, ne e vreme za kratewe na marketin{kite buxeti.

Na pazarot }e opstanat samo bux brendovite {to }e ostanat agresivni, pod bre pretpostavka deka se cenovno pristapni. pre Poslednovo im e dobro poznato na makePos donskite kompanii so koi razgovaravme, don najmnogu poradi iskustvoto so koe se naj steknaa koga vo 2009 godina se sretnaa ste lice lic v lice so recesijata.

Pou~eni od minatoto iskustvo, kompaniite Pou ovoj ovo pat se odlu~uvaat da ne kratat na marketing, no istite sredstva da gi raspremar delat del razli~no, zavisno od momentalnite potrebi i ponudata na pazarot. pot Sekoja Sek kompanija pravi sopstveni proekcii, analizi i procenki za vreme na kriza. ana Marketing-buxetot zavisi od proektiraMa nata nat proda`ba, koja pak, vo slu~ajov e diskutabilna tokmu poradi najavata za dis nova nov kriza. „Odamna pomina vremeto na ubavi prika„Od zni so golemi buxeti. Dojde vreme na realni aln buxeti za realni sostojbi na pazarot.

Site Sit sme vo eden vrzan sinxir kade {to sme uslovno zavisni edni od drugi. Ova se realni problemi so koi se soo~uvaat kompaniite”, veli Tatjana Loparski od agencijata Element PR. Loparski objasnuva deka mnogu od kompaniite ve}e se prilagoduvaat na novite uslovi, koi pak, ovozmo`uvaat pogolema kreativnost i inovativnost. A toa zna~i so minimalni sredstva da se postigne golem efekt.

Sepak, treba da se ima na um deka ovaa kriza barem lu|eto koi se direktno vklu~eni vo proizvodstveniot sektor odamna ja nasetuvaa, pa vedna{ po~naa da baraat na~ini za prestrukturirawe na aktivnostite vo marketing-miksot, no ne i negovo kratewe. „Krizata ne treba da predizvika namalu-

V

25%-30% gi namalija marketing-buxetite makedonskite kompanii vo 2009 godina

vawe na godi{niot marketing-buxet, tuku treba da pridonese za prestrukturirawe na aktivnostite i pokreativni na~ini za pristap do potro{uva~ite. Vo strukturata na marketingot ima promeni vo nasoka na zgolemena neposrednost so kupuva~ot, ~ij odnos e promenet kako rezultat na krizata. Se pristapi kon zasilen PR, socijalni mre`i i promovirawe pogolema neposrednost vo komunikacijata so site vklu~eni strani: kupuva~i, kooperanti, regulatori, mediumi”, veli Poleksena Risteska, marketing-koordinator vo IMB Bitolska mlekara.

Taa objasnuva deka kompanijata istovremeno primenuva reklamirawe na masovnite tradicionalni mediumi, no silno potkrepeno so proda`ni promocii koi provociraat direktna komunikacija so kupuva~ot.

Na marketing-buxetite ve}e ne treba da se gleda kako na tro{ok, tuku kako na investicija za podignuvawe na proda`bata. No, toa zna~i deka sekoj vlo`en denar treba da ima svoj rezultat. „Vo vreme koga potro{uva~ite najvnimatelno gi prou~uvaat site ponudi i reklami za toa kade gi vlo`uvaat svoite pari, najlo{oto {to mo`eme da go napravime e da im se trgneme od pred o~ite. Zatoa, pokraj kontinuiranoto prisustvo, mora da bideme proaktivni i vo kreiraweto podostapni ponudi toga{ koga potro{uva~ite se cenovno najosetlivi i najprebirlivi”, veli Dimitar Atanasovski, marketing-menaxer vo kompanijata za proizvodstvo i prerabotka na ovo{je i zelen~uk Diem-GP. Atanasovski veli deka buxetot na Diem za marketing nema da se namali, no vo zavisnost od sostojbite na pazarot, mo`e da se prestrukturira za da im se dade prioritet na odredeni aktivnosti.

Nekoi od kompaniite gledaat na marketingbuxetite vo po{iroka smisla i istite gi definiraat kako del od dolgotrajna razvojna strategija.

Marketing-menaxerot na Pivara Skopje,

31

32 STRATEGII TATJANA LOPARSKI

DIMITAR ATANASOVSKI

ELEMENT PR

DIEM-GP

damna pomina vremeto na ubavi prikazni so golemi buxeti. Dojde vreme na realni buxeti za realni sostojbi na pazarot. Site sme vo eden vrzan sinxir kade {to sme uslovno zavisni edni od drugi. Ova se realni problemi so koi se soo~uvaat kompaniite. Tie ve}e se prilagoduvaat na novite uslovi, koi pak, ovozmo`uvaat pogolema kreativnost i inovativnost. Toa zna~i so minimalni sredstva da se postigne golem efekt.

O

o vreme koga potro{uva~ite najvnimatelno gi prou~uvaat site ponudi i reklami za toa kade gi vlo`uvaat svoite pari, najlo{oto {to mo`eme da go napravime e da im se trgneme od pred o~ite. Zatoa, pokraj kontinuiranoto prisustvo, mora da bideme proaktivni i vo kreiraweto podostapni ponudi toga{ koga potro{uva~ite se cenovno najosetlivi i najprebirlivi.

V

Toa {to sleduva po krateweto na buxetot e i namaluvawe na brojot na potro{uva~i, {to e ednakvo na namaluvawe na lojalnosta na potro{uva~ite. Tokmu lojalnosta i doverbata se zajaknuvaat preku dijalogot so potro{uva~ite, so ispra}awe poraki do postoe~kite potro{uva~i, za da se zadr`at vo vreme na kriza Sowa Todorova, veli deka nivnata strategija od godina vo godina se analizira, se stava vo kontekst na tekovnite sostojbi na pazarot, pa se revidira vo oddelni segmenti, no pristapot na dolg rok, generalno, ostanuva ist. „Nie sme kompanija koja ima golemi brendovi vo svoeto portfolio. Na nivniot razvoj mnogu seriozno pristapuvame, za sekoj brend imame jasno definiran pat kako da go gradime gledano od dolgoro~na perspektiva”, veli Todorovska.

Taa naglasuva deka marketing-stategijata na Pivara Skopje vklu~uva optimalen miks od mediumi koi ovozmo`uvaat najgolema efikasnost na investiranite sredstva. „Sekoga{ miksot e vo funkcija na konkretnata cel {to ja imame za soodvetniot brend, zavisno od toa {to vo dadenoto vreme e potrebno i od prioritetot za brendot, bilo toa da e poddr{ka na lojalnosta kon brendot, gradewe svesnost za odredeni promotivni aktivnosti, poddr{ka za ostvaruvawe odredeni proda`ni celi...

Celta go definira miksot {to }e go upotrebime”, dodava Todorovska.

KONKURENCIJATA BARA AKCIJA Treba da se ima predvid i faktot deka vo odredeni industrii marketing-buxetite vo tekot na godinata mo`e da poka`at „fleksibilnost”, odnosno kompaniite da reagiraat na pogolemoto tro{ewe sredstva za reklamirawe od strana na nivnite konkurenti. Spored toa, da gi vle~at i nivnite pazarni potezi i zaradi toa da gi zgolemat nivnite sredstva za marketing.

Tradicionalno, najgolemi marketingoglasuva~i vo Makedonija se kompaniite od telekomunikaciskata i od avtomobiskata

industrija, bankarskiot sektor i od industrijata za proizvodstvo na pijalaci.

Ve}e vo vtorata polovina od godinava mo`e da se zabele`i zgolemeno reklamirawe na kompaniite od ovie sektori, za koja mo`e da se ka`e deka zavisi od novite proizvodi i uslugi koi gi nudat na pazarot.

“Buxetot za reklamirawe vo Vip operator nikoga{ ne be{e skraten. Od prviot den od na{eto rabotewe gi tro{ime na{ite sredstva za ovaa namena vo soglasnost so na{ite pazarni i komunikaciski celi. Veruvam deka marketingot, dokolku se raboti celishodno, e mnogu va`na investicija vo idninata. Krateweto na marketing-tro{ocite poradi okolnosti od cikli~en karakter, kako {to e krizata, bi stavilo dopolnitelen tovar vrz idnoto rabotewe i samo bi ja prodol`ilo krizata”, veli marketing-direktorot na Vip operator, Florian Nidersus.

Igor Spasovski, izvr{en direktor na marketing-agencijata Idea plus, veli deka strate{ki orientiranite i mudri kompanii ovoj pat nema da vlezat vo taa stapica na kratewe na toa {to e pove} e od neophodno. „Naprotiv, dobro odraboteniot marketingmiks vo vreme na kriza e pove}e od predizvik za odr`uvawe i za zgolemuvawe na pazarniot udel i kone~nite kompaniski rezultati. Najdobrite kompanii ja pre`ivuvaat sekoja kriza i izleguvaat u{te podobri od nea”, smeta toj.

DOVERBATA NA POTRO[UVA^ITE NA PRVO MESTO Krizata vlijae na marketing-strategiite i

VO MAKEDONIJA NE SE ZNAE KOLKU SE KRATI NA MARKETING! Vo kolkav obem makedonskite kompanii skratile na reklamirawe poradi krizata poslednive dve-tri godini te{ko mo`e da se ka`e, najmnogu zatoa {to nema to~na brojka za toa kolku iznesuva pazarniot kola~ vo advertajzing-sektorot vo zemjava.

Spored neoficijalni procenki, vkupnite buxeti za reklamirawe kaj makedonskite kompanii se okolu 50 milioni evra za 2010 godina, a spored anketata koja ja napravi „Kapital” na po~etokot od ovaa godina, pogolem del od kompaniite planiraa da go zadr`at istoto nivo na sredstva nameneti za marketing i ovaa godina.

Spored nekoi interni analizi na makedonskite reklamni agencii, vo 2009 godina namaluvaweto na reklamniot biznis vo zemjava se dvi`elo me|u 25% i 30% vo odnos na 2008 godina, a vo 2010 godina ima dopolnitelen pad vo odnos na 2009 godina. Vo 2011 godina pove} eto kompanii gi zadr`aa marketingbuxetite na isto nivo kako vo 2010 godina, so toa {to pove}eto od niv po~naa zasileno da gi upotrebuvaat odnosite so javnosta, gerilamarketingot i internet-marketingot kako relativno poevtini sredstva za komunikacija so svoite target-grupi.

BROJ 633

14/12/2011

STRATEGII

www.kapital.mk

FLORIAN NIDERSUS VIP OPERATOR

POLEKSENA RISTESKA

uxetot za reklamirawe vo Vip operator nikoga{ ne be{e skraten. Veruvam deka marketingot, dokolku se raboti celishodno, e mnogu va`na investicija vo idninata. Krateweto na marketing-tro{ocite zaradi okolnosti od cikli~en karakter, kako {to e krizata, bi stavilo dopolnitelen tovar vrz idnoto rabotewe i samo bi ja prodol`ilo krizata.

rizata ne treba da predizvika namaluvawe na godi{niot marketing-buxet, tuku treba da pridonese za prestrukturirawe na aktivnostite i pokreativni na~ini za pristap do potro{uva~ite.

Odnosno, zasilen PR, socijalni mre`i i promovirawe na pogolema neposrednost vo komunikacijata so site vklu~eni strani: kupuva~i, kooperanti, regulatori, mediumi.

B

taktikite koi bile primenuvani prethodno od dva aspekti. Se namaluva obemot na reklamirawe, no se menuva i na~inot na reklamirawe. „Pazarot stanuva poosetliv, nedoverliv, se vozdr`uva od novi proizvodi i investicii i vo golem del se odvrzuva od steknatata lojalnost kon postojnite brendovi vo ime na ekonomi~nosta i za{tedite, koi stanuvaat najpopularni. Vo vakvi turbulentni uslovi, organizaciite koi primenuvaat inteligentni marketing-strategii vo fokusot na svoite komunikaciski pristapi go upotrebuvaat konceptot na doverba”, veli

IMB BITOLSKA MLEKARA

K

Risteska od IMB Bitolska mlekara.

Makedonskite potro{uva~i se educirani, crpat informacii od Internet, sledat trendovi i od toj aspekt, Loparski objasnuva deka ve}e postoi segment od potro{uva~ite koi baraat celosno vnimanie, informacii, sakaat da doznaat pove}e. „Ovaa `ed za informacii treba da se iskoristi. Najgolema gre{ka e da se prekrati so komunikacija, kakva bilo, zatoa {to toa ispra}a pogre{na poraka do publikata.

Odr`uvaweto na kanalite za komunikacija, razvivaweto novi alternativni na~ini za plasirawe na svoite informacii se

edinstven na~in za opstanok vo uslovi na kriza. Nastani koi se nevoobi~aeni, temi koi privlekuvaat vnimanie, op{testveno odgovorni aktivnosti se samo del od nizata elementi koi mo`e da se iskoristat”, istaknuva taa.

MIKS OD ZASILEN PR I SOCIJALNI MRE@I POLN POGODOK Imaj}i ja na um namalenata `elba na kupuva~ite da eksperimentiraat vo vreme na kriza, kompaniite se obiduvaat da ja zadr`at nivnata lojalnost. Vo ovoj period mediumite za masovni komunikacii

33

34 STRATEGII (televizija, radio, bilbordi) po~naa da ja gubat liderskata uloga, a za smetka na niv, socijalnite mre`i i pe~atenite mediumi dobivaat pogolema primena.

Kompaniite s$ po~esto pristapuvaat kon zasilen PR i internet-marketing, kako i marketing na socijalnite mre`i. Vo ovoj period gerila-reklamiraweto mo`e mnogu da napravi. Celta e pogolema korist od neposrednosta vo komunikacijata so potro{uva~ite.

Mobilniot operator T-Mobile e edna od kompaniite koja e poznata po kvalitetniot marketing-miks od ovie sredstva.

Od kompanijata velat deka investiraat proporcionalno vo site komunikaciski kanali, soglasno nivnata efikasnost i soglasno celnata grupa za ponudite koi }e bidat lansirani.

IMB Bitolska mlekara isto taka e me|u prvite kompanii koi gi prepoznaa prednostite od koristeweto na socijalnite mediumi kako alatka za dobar marketing i PR, koj ovozmo`uva porakata da stigne na vistinskoto mesto. „Smetame deka najgolemiot benefit koj go imame od voveduvaweto na socijalnite

KRATETE REPREZENTACIJA, NE REKLAMI! Vo uslovi na kriza treba da se pronajdat mo`nostite i maksimalno da se iskoristat. Zatoa, podobro e da gi kratat tro{ocite za reprezentacija, namesto tie za reklamirawe na kompanijata.

Kompaniite treba da ja odr`at komunikacijata so svoite potro{uva~i i vo nikoj slu~aj da ne dozvolat tie da se po~uvstvuvaat zapostaveno i zaboraveno. Dijalogot, odnosno interakcijata i neposrednosta so potro{uva~ite e toa {to vo ovoj period ne smee da se izostavi. Vo vreme na kriza kratkite buxeti vo isto vreme zna~at i kratkoro~ni za{tedi. No, ne smee da se zaboravi deka brendot e najsilnoto oru`je za svesnost na pazarot i deka negovata izgradba e dolgotraen proces, koj ne treba da bide prekinat. mediumi kako na~in na komunikacija so na{ite potro{uva~i e zgolemenata interaktivnost na brendot, {to podrazbira dvonaso~na komunikacija. Sega na{ite potro{uva~i imaat mo`nost da ni se obratat, a nie gi slu{ame i deluvame soglasno nivnite barawa”, velat od IMB Bitolska mlekara.

Najnovite statistiki poka`uvaat deka vo Makedonija nad 80% od naselenieto koristi Internet i re~isi eden milion koristat socijalni mre`i. Dostapnosta i koristeweto na socijalnite mre`i e moderen fenomen, duri i zavisnost, koj

}e se koristi i vo idnina. „Toa mo`ebi e najbrzata i cenovno najisplatlivata alatka za promocija i za interakcija so korisnicite. S$ dodeka korisnicite gi koristat socijalnite mre`i, Vip operator }e bide prisuten za da im ponudi pove}e na svoite korisnici”, istaknuva Nidersus.

Golemi uspe{ni prikazni se po~nati tokmu vo uslovi na kriza. No, sekoja od niv ima edna ni{ka – inovativnost, neoobi~aenost, unikatnost. Marketingot e investicija, ne e tro{ok, a investicijata e opravdana samo ako donese rezultati.

Renomirana osiguritelna kompanija sosedi{te vo Skopje go objavuva sledniot OGLAS Za zasnovawe raboten odnos na neopredeleno rabotno vreme za 1 (eden) izvr{itel i toa za rabotno mesto: RAKOVODITEL NA ODDEL ZA ANALIZA I IZVE[TI VO RAMKI NA SEKTOR FINANSII. Zainteresiranite kandidati treba da gi ispolnat slednite uslovi: VSS -Ekonomski fakultet, nasoka smetkovod-

stvo i revizija min. 3 godini rabotno iskustvo vo revizor-

ska ku}a poseduvawe na ACCA sertifikat }e se smeta

za prednost poznavawe na angliski jazik, poznavawe i

na germanski jazik }e se smeta za prednost Oglasot trae do 01.03.2012 godina Zainteresiranite kandidati da dostavat kratka biografija i dokaz deka se ispolneti site uslovi na P. fah .783 Skopje.

Aplikaciite koi ne gi ispolnuvaat baranite uslovi nema da bidat razgleduvani.

36 STRATEGII STRATEGIJATA NA MAKPROGRES

817.223.080

2007

777.144.603

681.532.847

VKUPNO PRIHODI OD PRODA@BA (vo den)

2008

2009

PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

entalitetot na na{ite sorabotnici, distributeri {irum svetot e mnogu razli~en. Zapadanwacite se pokonkretni, doa|aat i vedna{ zavr{uvaat rabota, za razlika od tie {to doa|aat, na primer, od istok. Mi teknuva na na{iot distributer od Libija. Dojde vo Vinica i ostana edna nedela. Se vikavme ’brate‘.

Osven {to razgovaravme za biznis, go pro{etavme i po gradot i okolinata. Edna od ve~erite odlu~ivme da ja pomineme vo riben restoran. Ama toj izrazi `elba deka saka da jade koza podgotvena po HALAL standardi.

Najdovme i koza i koga toj zavr{i so negovite rituali ja ispekovme vo restoran. Treba da bide{ podgotven na s$, na sekakva situacija i barawe. Za sekoj klient e potrebna posebna strategija...”, raska`uva Gligor Cvetanov, izvr{en direktor na Makprogres, edna od retkite zemji koja izvezuva vo pove} e od 28 zemji na site kontinenti.

Makprogres svoite proizvodi vo Libija gi izvezuva poslednive pet-{est godini.

Poradi vojnata izvozot za ovoj pazar be{e privremeno stopiran, a od neodamna Makprogres povtorno po~na da izvezuva tamu.

M

963.466.304

VO SAEMITE MU E MAJKATA

2010

TAJNATA E VO SAEMSKOTO PRETSTAVUVAWE Kako ovaa makedonska kompanija stigna na ovie pazari? Vo {to e tajnata?

Odgovorot na ovaa pra{awe e pove}e od ednostaven.

“Redovno se pretstavuvame na svetski poznatite saemi za hrana. Sekoga{

SEKOJ MAKEDONEC JADE PO 20 KILOGRAMI SLATKI GODI[NO Po `itel vo Makedonija se tro{at okolu 20 kilogrami konditorski proizvodi godi{no ili vkupno okolu 40.000 toni. Makprogres dr`i okolu 35% od pazarot so konditorski proizvodi vo zemjava.

Pazarite vo regionot se otvoreni za nas i se gledame kako edna od vode~kite kompanii od konditorskata industrija.

Mora da bideme vo tek so evropskite tehnologii, bidej}i Evropa ima mnogu silna konditorska industrija, a so liberalizacijata na pazarite s$ pove}e }e bideme na udar na taa konkurencija, ako ne gi sledime trendovite, veli Cvetanov.

BROJ 633

14/12/2011

STRATEGII

www.kapital.mk

Vini~kata kompanija Makproges e edna od vode~kite izvozni makedonski kompanii. Najgolemiot del od partnerite i distributerite kompanijata gi prona{la na svetskite saemi, a kvalitetot na nivnite proizvodi, rezultat na standardizacija i planirano proizvodstvo, dopolnitelno & pomogna na kompanijata da bide edna od najuspe{nite konditorski kompanii vo zemjava vodi od Balkanot.

Jugoslavija. Toj pazar s$ u{te ne e dovolno definiran i na nego se prisutRAZMISLUVAJ LOKALNO, ni mnogu malku trgovski sinxiri”, veli DELUVAJ GLOBALNO Cvetanov.

Strategijata za izvoz Makprogres Bugarskiot pazar e eden od prvite ja startuval lokalno. “Prvin target koj vlegol vo strategijata na Makni be{e sosedstvoto. Dosega{nite progres. “Vo Blagoevgrad imavme i iskustva so regionalnite pazari, zaedni~ka firma so lokalni bizniskako najte`ok go izdvojuvaat gr~kiot. meni. Moravme da ja zatvorime, a Naplatata tamu odi mnogu te{ko, se momentalno na toj pazar sorabotuvame razvlekuva i do 180 dena. Dopolso svetski poznatiot trgovski sinxir nitelno optovaruvawe e menuvaweto Lidl, koj e prisuten tamu”, raska`uva na ambala`ite, poradi problemot so Cvetanov. imeto”, raska`uva Cvetanov.

Na srpskiot pazar MakMakprogres za nekolku godini progres e ve}e osum gouspea da bide prisuten na dini. “Tamu postoi seriozna site regionalni pazari. konkurencija na konditorNa Kosovo e prisuten osum iljadi evra ~ini ski proizvodi. Rabotime so edno seriozno godini. “Se trudime da ja na re~isi site tamo{ni trgovski po~ituvame lokalnata kultura pretstavuvawe svetski poznat saem sinxiri. Likvidnosta e sei tradicija na site pazari riozen problem. Kako i da kade {to sme prisutni. Taka neodamna na ovoj pazar organiziravme e, sekoj pazar e te`ok na svoj na~in”, veli Cvetanov. i iftarska ve~er po povod muslimanHrvatskiot pazar e eden od najdobro skiot praznik Bajram. Gi pokanivme definiranite pazari vo regionot, veli na{ite distributeri, pretstavnici od Cvetanov. Tamu Makprogres e pozistopanskite komori... Na kosovskiot cioniran sedum godini. “Rabotime so pazar mnogu investiravme i vo resite tamo{ni trgovski sinxiri. N$ ima klamirawe, posebno na televizija”, i preku privatni marki za trgovskite veli Cvetanov. sinxiri, no i so sopstvenite brendovi.

Kompanijata ima napraveno dobar Na{ata strategija e privatnite marki probiv i na pazarot vo Albanija, na da ni bidat pove}e od 10%. Ne sakame koj se prisutni okolu sedum godini. da proizveduvame lon”, veli “Na{iot brend Vin~ini im Cvetanov. zvu~i kako italijanski i gi Edna godina ovaa komasocira na internaciopanija e prisutna i na nalen proizvod, pa lesno germanskiot pazar preku ja preminavme barierata germanski trgovski koja ja imaat proizvodite sinxir so 3.000 {to doa|aat od biv{a

20

sme prisutni na saemite vo Keln i Pariz, kade {to na sekoi dve godini se odr`uvaat najgolemite saemi za konditorski proizvodi. Prvi~nite iskustva ni bea so zaedni~ki {tandovi so drugi makedonski firmi, preku programa koja ja finansira{e Ministerstvoto za ekonomija. Denes na{eto pretstavuvawe e indvidualno. Toa e investicija, a ne tr{ok. Najgolemiot del od kontaktite i zdelkite, li~no, gi imame ostvareno tokmu na saemite. Za seriozno pretstavuvawe na ovie saemi potrebni se okolu 20 iljadi evra”, veli Cvetanov.

Osven na ovoj na~in kompanijata ispra}a i svoi lu|e na teren, (ne{to sli~no kako ekonomskite promotori na Agencijata za stranski investicii), ne samo nadvor, tuku i niz zemjava. Za pazarite na Bliskiot Istok do pred izvesno vreme kompanijata imala anga`irano turski sorabotnik, no arapskata prolet gi isprevrtela planiranite aktivnosti.

“Prviot kontakt so potencijalniot sorabotnik go imam jas, a potoa vo celoto pregovarawe i dogovarawe se vklu~uva mojot tim”, veli Cvetanov.

Za pazarite kako {to se Avstralija, SAD ili Kanada, se koristat kontakti od makedonskata dijaspora. Naj~esto izvozot tamu odi preku Makedonci, biznismeni koi `iveat tamu i distributiraat makedonski ili proiz-

PRISUTEN VO NAJRENOMIRANITE EVROPSKI MARKETI Makprogres e prisuten vo najrenomiranite marketi vo Evropa, so brendot Vin~ini, kako {to se Tesko, Lidl, Inter{par itn. Vo regionot Vin~ini e prisuten vo re~isi site marketi, kako Tu{, Merkator, Konzum... Dva proizvodi }e se proizveduvaat i pod brendot na Konzum vo Hrvatska za da gi zgolemat koli~inite proizvodi so koi se zastapeni na toj pazar.

37

2007

70.476.073

2008

2009

KAKO SE OPSTANUVA NA PAZAROT

Za da opstane{ na pazarot neophodno e postojano da ima{ standarden kvalitet na proizvodite, {to zna~i deka pokraj vkusot, mora da se ima i standardna ambala`a.

Zatoa, vo Makprogres sfatile deka pokraj xem, za nivnite proizvodi im e potrebna i fabrika za proizvodstvo na kartonska ambala`a, za pakuvawe na proizvodite. Ova be{e pri~inata da se otvori Alekspak, firma-}erka na Makprogres, vo koja se vraboteni 15-ina lica i koja proizveduva okolu ~etiri milioni kutii godi{no. Ova e najgolema fabrika za karton vo Makedonija, velat na {ega vo Makprogres. “Sakame na{iot proizvod da stigne bezbedno i vo Holandija i vo Avstralija i vo Kosovo, i zatoa ja otvorivme ovaa fabrika za kartona`a, za da mo`eme polesno da gi pakuvame na{ite proizvodi”, smeta Gligor.

80.694.087

NETO PROFIT (vo den)

79.659.884

95.912.261

38 STRATEGII

2010

maloproda`ni objekti, a na ovoj pazar startuvala pred ~etiri godini preku etni~kiot pazar. Tri godini kompanijata izvezuva i vo Holandija isto taka preku sinxir od supermarketi. “Momentalno najmnogu sme fokusirani na evropskite pazari”, veli Cvetanov.

Vo Evropa Makprogres nekolku godini raboti i na pazarite vo Slovenija, Чe{ka, Ungarija i Romanija. “Po volumen Romanija e broj 1 pazar za nas. Tamu imame pove}e od 2 milioni evra izvoz...”, veli Cvetanov.

PREZENTACIJA VO CENTAROT NA SVETOT Pred izvesno vreme Cvetanov se vrati od Wujork, kade {to ja predvode{e kompanijata na tamo{niot saem.

“Imavme sopstven {tand, na koj posetitelite mo`ea da gi degustriraat na{ite proizvodi.

Napravivme kombinacija od soleno i blago i sekako, ajvar. Posetitelite bea

28

e brojot na zemji na razli~ni kontineti na koi izvezuva Makprogres

Za eden proizvod da stane brend, mora da ispolni pove}e kriteriumi, kako kvalitet, dizajn, distribucija i cena. Ako ne se vlo`uva vo razvojot na dizajnot, vo razvojot na inovativni pakuvawa ili vo kvalitetot, ne mo`ete da smetate na dobro pozicionirawe na brendot. Brendiraweto na proizvodot e osobeno zna~ajno za proizvoditelite na hrana koi se orientirani kon izvoz i ovoj na~in na rabota im pomaga polesno da gi prodavaat svoite proizvodi na stranskite pazari”, smeta Cvetanov.

BROJ 633

14/12/2011

STRATEGII

www.kapital.mk

OD KADE VIN^INI

Site proizvodi i brendovi na Makprogres gi nosat imiwata na poznati znamenitosti od vini~kiot kraj. Son~eva dolina asocira na vini~ko-ko~anskata kotlina koja ima mnogu son~evi denovi. Vin~ini asocira na Vinica, a imeto na ovoj brend e kovanica od “Vinica ~ini”, zna~i ne{to {to ~ini (vredi) od Vinica. Najnoviot brend Armonija e isto taka anti~ki grad vo blizina na Vinica. voodu{eveni”, raska`uva Cvetanov.

Makprogres ve}e nekolku godini e prisuten na pazarot vo SAD preku tamo{en distributer, Makedonec. Na ist princip e napraven i izvozot vo Avstralija, kade {to {est godini se distribuiraat proizvodi. “Re~isi site makedonski kompanii {to izvezuvaat vo Avstralija odat preku tri~etiri firmi, {to se vo sopstvenost na na{inci. Transportot odi preku Solunskoto pristani{te do Sidnej ili Melbrun. Potrebno e mnogu vreme za transport, no takvi se momentalnite mo`nosti...”, veli Cvetanov.

Plansmanot na pazarot vo Kanada, Makprogres go ostvarila preku saemski kontakt.

“So na{iot distributer se zapoznavme na saem. Potoa ja poseti na{ata fabrika. Posebno se interesira{e za standardizacijata”, raska`uva Cvetanov.

Vo izvozot na Makprogres dominiraat blagite proizvodi od brendot Vin~ini, po koi sledat linijata Armonija so soleni proizvodi i Son~eva dolina.

NI[TO BEZ STANDARDI I KVALITET Saemite i koi bilo drugi alatki za izvoz bi bile nedohodovni, dokolku prethodno ne proizvedete proizvod koj e kvaliteten, ima dobra cena i e napraven po site aktuelni svetski standardi. Makprogres e edna od prvite kompanii vo zemjava koja implementira{e HASAP (vo 2003 godina), u{te dodeka toj ne be{e zakonska obvrska. Re~isi ne postoi standard koj ne e voveden vo ovaa kompanija. Makprogres go ima standardot ISO, standardot IFS, standard za avstriski i germanski maloproda`ni sinxiri, standardot BRC, za britanski

maloproda`ni prodavnici... a sega e pred dobivawe na HALAL standardot, so {to u{te pove}e }e se dobli`i do muslimanskite kupuva~i. “Nie odamna ve}e ne koristime alkohol i `ivotinska masa, {to e su{tinata na HALAL standardot.

Voveduvaweto na ovoj standard za koj naskoro treba da dobieme i sertifikat e so cel u{te pove}e da os-

voime muslimanski klienti. Ne samo vo muslimanskite zemji, tuku i po Evropa. Zapadna Evropa e preplavena so supermarketi za HALAL. Standardizacijata pomaga mnogu podobro da se pretstavite kade bilo. Toa ne e skapa investicija. Problem e mo`ebi za tie {to ve}e imaat objekti i treba da gi prilagoduvaat. Nie po~navme od nula”, veli Cvetanov.

39

40 KOLUMNA

10 ZLATNI PRA USPE[NA KOM NATA[A IVANOVSKA

Sertificiran SDI© Fasilitator, Pretsedatel na Asocijacijata na sovetnici za razvoj na kariera - ASK

omunikaciskite ve{tini ili sposobnosta na efikasen na~in da spodeluvame mislewa i stavovi so okolinata s$ pove} e se priznavaat kako klu~ni ve{tini za uspeh na deloven i li~en plan. Veruvaweto deka nekoi imaat vrodena sposobnost i se predodredeni da bidat uspe{ni vo komunikacijata, za sre}a, ne e dokraj to~no! Uspe{nata komunikacija e rezultat na svesnost i doslednost vo sledeweto na slednite deset ednostavni pravila: ZAPOZNAJ GO SOGOVORNIKOT Dobrata podgotovka za sredbata e polovina zavr{ena rabota. Namesto da se nadevame na sre}a ili moment na inspiracija, bi bilo dobro da se obideme da doznaeme ne{to pove}e za sogovornikot. Duri i vo telefonskiot razgovor za dogovarawe na sredbata, mo`eme da obrneme vnimanie na stilot na komunikacija, koj e negoviot odnos kon vremeto (go odreduva precizno ili koristi izrazi kako „okolu” 12 ~asot), dali dogovara formalno mesto za sredba ili ja izbira kancelarijata. Sekoja dopolnitelna informacija za sogovornikot zna~i mo`nost polesno da go ostvarime prviot kontakt. Ednostavno, svesnosta za drugata strana ja zgolemuva {ansata da ostvarime uspe{na komunikaciska vrska.

ZAPOZNAJ GO SVOJOT KOMUNIKACISKI STIL Na{eto odnesuvawe vo procesot na komunikacija, spored teorijata na SDI © e odredeno od sistemot na motivaciski vrednosti koj e vsaden vo na{ata li~nost.

Komunicirame na ovoj ili onoj na~in zatoa {to taka go potvrduvame ~uvstvoto na li~na vrednost. Zboruvame jasno, direktno i glasno, ili sme mnogu ~esto vo pozicija na „politi~ar” koj gi odmeruva zborovite? Svesnosta za na{iot pristap }e ni pomogne da rabotime na negovo prilagoduvawe kon sogovornikot.

NAUЧI SO KOI OЧILA GO GLEDA[ SVETOT Vo procesot na komunikacija svesno ili nesvesno poa|ame od pretpostavkata deka site okolu nas gledaat isto na odredeni pra{awa. Kako mo`e na drugiot da ne mu e jasno ne{to sosema o~igledno? Kako

K

ne mo`e da VIDI deka sme vo pravo?

Realnosta e vsu{nost pra{awe na percepcija - site nosime razni „o~ila” niz koi go gledame svetot i ne{tata okolu nas. Sposobnosta da gledame niz razli~ni o~ila, osobeno niz tie na sogovornikot, }e ni pomogne da sme odli~ni vo procesot na komunikacija.

KORISTI GO JAZIKOT NA SOGOVORNIKOT Prirodno e polesno da komunicirame so lica koi se „KAKO MENE”. So niv polesno se razbirame, vedna{ im e jasno s$, samo koga bi bilo taka so site! Za da mo`eme da bideme nekoj so koj lu|eto lesno se razbiraat – treba da go koristime nivniot jazik. Dali so nekoj {to zboruva angliski bi mo`ele da komunicirate na germanski jazik? Te{ko, verojatno! Prilagodete se do stilot i jazikot na sogovornikot – kratki formi za toj {to taka se izrazuva, slo`eni vo drug slu~aj.

NAUЧI AKTIVNO DA SLU[A[ Mo`ebi ste go slu{nale ona – so pri~ina imame dve u{i i edna usta: za pove}e da slu{ame i pomalku da zboruvame.

Vo toa ima golema vistina - slu{aweto e klu~en del od uspe{nata komunikacija.

Osven {to sogovornikot ima prostor jasno da gi izrazi svoite o~ekuvawa i stavovi – mo`eme da gi otkrieme negovite motivaciski potrebi, vrednostite i o~ekuvawata od interakcijata so nas.

Aktivnoto slu{awe e ve{tina koja se u~i – celosnata prisutnost sega i ovde za sogovornikot zna~i deka razgovorot za vas e klu~no va`en! Slu{aj}i }e doznaeme {to to~no sogovornikot o~ekuva od nas i }e mo`eme na najdobar na~in toa o~ekuvawe i da go ispolnime.

POVTORI I UTVRDI – NEMA MESTO ZA PRETPOSTAVKI Ova pravilo se odnesuva na situaciite koga ne e dokraj jasen stavot ili pra{aweto na sogovornikot i namesto da pra{ame i pojasnime – pravime pretpostavka {to saka da ka`e toj ili taa.

Pretpostavkata naj~esto ima direktna vrska so na{ite filtri i o~ekuvawa i n$ oddale~uva od toa {to sogovornikot se obiduva da ni ka`e. Samo zatoa {to nie nikoga{ ne bi postapile taka ili ne bi go ka`ale tokmu toa – ne zna~i

BROJ 633

14/12/2011

KOLUMNA

www.kapital.mk

AVILA ZA MUNIKACIJA deka sogovornikot nema legitimno pravo taa postapka da ja smeta za pravilna.

Pra{ajte, potvrdete, parafrazirajte: VIE, vsu{nost, sakate da mi ka`ete...

Dali e toa to~no? Ne se obiduvajte da ~itate misli! Proverete i potvrdete!

VOSPOSTAVI SOSTOJBA NA USOGLASENOST SO SOGOVORNIKOT Sostojbata na usoglasenost ~esto se sretnuva kako rapport – ~uvstvo deka drugata strana e celosno so nas i mo`e da n$ po~uvstvuva. Nekoga{ se raboti za mali gestovi, gledawe vo o~ite, usoglasenost so tonot i stilot na komunikacija. Se ~uvstvuvame razrbrani – sega bi mo`el da zboruvam na koe bilo pra{awe! Najdobroto ne{to koe mo`eme da go napravime e celosno da se fokusirame na razgovorot, sega

i ovde. Sogovornikot }e ja prepoznae ovaa sostojba i polesno }e se povrze so vas na site temi i pra{awa koi } e se otvorat. Razgovorot }e bide kako tanc vo koj dve lica tancuvaat na ista muzika!

SO SEKOJ RAZGOVOR GRADI JA DOVERBATA Razmisluvajte vo nasoka na POMO[ za odredeno pra{awe, namesto za PRODA@-BA. Razmisluvajte za partnerstva - taka lu|eto }e znaat deka sekoga{ mo`at da smetaat na vas. Vo procesot na komunikacija – mnogu ~esto edno lice se obiduva da PRODADE odredena ideja, stav, mislewe, informacija. PARTNERSTVOTO zna~i deka za odredeno pra{awe DVAJCATA/DVETE BARAME RE[ENIE, vo koi spa|a i na{eto!

POЧITUVAJ GO SOGOVORNIKOT NA NAЧIN NA KOJ TOJ SAKA DA E POЧITUVAN Dali sogovornikot na site sredbi doa|a na vreme, a nie docnime? Dali mo`e aktivno da slu{a dodeka nie do beskraj objasnuvame kako sme pominale na proslava?

Koe mu e misleweto za novite tehnologii?

Ovoj del e ednostaven – bidete to~ni so tie {to nikoga{ ne docnat- toa za niv e ЧIN NA POЧIT! Dali e jasno?

DIJAMANTSKOTO PRAVILO NA VRVNATA KOMUNIKACIJA „Ne pravi go na drugite toa {to ne saka{ da ti go pravat tebe”. Dali ova va`i vo procesot na komunikacija so lu|eto okolu nas? Apsolutno NE! Novoto pravilo za vrvna komunikacija glasi – Pravi na drugite kako {to TIE SAKAAT! Site sme razli~ni, so posebni barawa, vrednosti i o~ekuvawa. Dajte mu go na sogovornikot toa {to mu e potrebno.

Osnovnite pravila za uspe{na komunikacija mo`at da se usvojat na nesvesno nivo i istite mo`at da se primenuvaat vo sekoja situacija.

Nie mo`eme da deluvame na na{eto odnesuvawe i na na~inot na gradewe vrski so licata okolu nas – AKO SAKAME.

41

42 PRETPRIEMNI[TVO UPATSTVO ZA PO^ETNICI VO BIZNISOT

TRI NAJVA@NI RABOTI ZA START AP KOMPANIITE rioritetno podredeni, trite kriti~ni faktori koi }e imaat golemo vlijanie vrz uspehot na start ap kompaniite se:

P

lu|e; lu|e i lu|e.

Treba da donesete odluka za finansirawe, no pred da go napravite toa, dali va{ata start ap kompanija ima...

1.

LU\E KOI SE POSVETENI NA SVOITE PAZARNI POZICII

Lu|e koi `iveat i di{at `argon, no isto taka, mo`at da zboruvaat literaturno koga e potrebno. Lu|e koi razbiraat {to e va`no vo toa mesto na pazarot i znaat – ednostavno, znaat instinktivno – kako da razvijat proizvodi i uslugi za toj sektor.

Mo`e da bide sektor od oblasta na modata, digitalen sektor, tehnolo{ki, energetski, medicinski, itn. Bez ogled na sektorot, ima li nekoj od timot koj mo`e da ja predvidi idninata, makar i za mal mikrokosmos?

Dokolku nema, treba da razmislite povtorno.

Lu|eto so ovie sposobnosti gi narekuvame proizvodni lu|e ili pronao|a~i.

2.

LU\E KOI JA RAZBIRAAT KOMERCIJALNATA REALNOST

Ovie lu|e go razbiraat - i ne se qubomorni na – investitorot i znaat kako da implementiraat. Lu|e koi mo`at da gi vodat i da gi opkru`uvaat novite lu|e, koi }e bidat potrebni za da se vodi biznisot (da, biznisot, ne proizvodot/uslugata) ponatamu.

Ovie lu|e treba da go demonstriraat svoeto razbirawe na profitot i zagubata, da znaat kako da upravuvaat so mnogu „tenok” buxet i da bidat lu|e koi sakaat uspeh i mrazat tro{ok.

Isto taka, ovie lu|e treba da se povrzat so pronao|a~ot ili so tvorecot. Tie treba da bidat dlaboko vo istiot pazar, no so komercijalna perspektiva. Tie treba da bidat sposobni da priklu~at i da isklu~at razli~ni proda`ni i marketing-mo`nosti, koi mo`e da gi generira biznisot.

Toa se lu|e koi mo`at da bidat anga`irani vo marketing, proda`ba, odnosi so javnosta, vo digitalnite i kreativnite timovi, da gi postavat dol`nostite i da gi definiraat celite. Isto taka, tie treba da znaat kako da otpu{tat.

Na mnogu na~ini, tie se lepilo me|u prvata grupa, proizvodnite lu|e i poslednata grupa lu|e. Ovie mo`eme da gi nare~eme “biznismeni”.

Za da bide uspe{na, na start ap kompanijata & trebaat vistinskite lu|e na vistinsko mesto

Ovie “biznismeni” mo`e da bidat skapi za da se vrabotat so polno rabotno vreme, no dokolku e potrebno, tie mo`at da gi ovozmo`at site vidovi ve{tini i liderstvo. ^esto, start ap pretpriema~ite mo`at da ovozmo`at nekoi od ovie ve{tini, no naj~esto, ova e oblasta kade }e ima najmnogu jazovi.

Ovie jazovi mo`at lesno da bidat popolneti za relativno niski ceni za biznisot od strana na marketing, proda`nite, digitalnite i kreativnite nadvore{ni sorabotnici!

Na kraj, na biznisot }e mu trebaat…

3.

LU\E KOI GI OBEZBEDUVAAT PARITE

Dokolku finansiraweto od prijatelite i semejstvoto e iscrpeno i bankite ne davaat pari, toga{, naj~esto, se vklu~uvaat biznisangelite.

No, biznis-angelite ne sakaat da gledaat profiti samo za da bidat reinvestirani parite so cel da se zgolemi biznis-imperijata na biznis-menaxerot. Namesto toa, tie sakaat isplateni dividendi na akcionerite i/ili mo`nost da gi prodadat svoite akcii za 10 pati povisok profit.

Tie dlaboko }e se gri`at za toa kolku biznismenite sakaat da si isplatat sebesi, a potoa }e stane zbor za reinvestirawe na nivnite dividendi. Tie }e pra{aat “Zo{to parite vo biznisot }e mi donesat podobar povrat od parite na mojata smetka vo banka”?

Da, prirodniot interes na ovie lu|e }e vklu~i davawe vovedi, povratni informacii i delewe soveti. No, tie ne se tuka za izvedba na te{kite raboti. Naj~esto, toa {to go nudat e neprocenlivo iskustvo koga stanuva zbor za proda`bata na kompaniite.

Ovie lu|e gi narekuvme “lu|e so pari”.

Biznis-angelite pove}e se vklu~eni na dnevna osnova – profesionalnite investitori pomalku – no, toa ne e sekoga{

slu~aj i navistina zavisi od pristapot na investitorot.

Zna~i, da rezimirame…

Vo idealen slu~aj, za da bide uspe{en start ap biznisot, ima potreba od pronao|a~i, biznismeni i lu|e so pari za da se soberat finansiski sredstva i da se ubedat investitorite da u~estvuvaat so svoi pari i ponatamu.

Ponekoga{ eden poedinec mo`e da bide soodveten za trite ulogi – pronao|a~, „biznismen”, „~ovek so pari” – no i dokolku ima, toj/taa }e bide dovolno pameten za da anga`ira eksperti vo site tri oblasti, bez somnenie, na osnova na nadvore{na sorabotka.

Zna~i, ne e deka pretpriema~ot treba da go spodeli akcionerskiot kapital – toj ili taa mo`at da gi kupat ve{tinite {to nedostigaat koga e potrebno i da pozajmat pari od li~na smetka ili eventualno od banka.

No, vo sekoj slu~aj, za da porasne biznisot, uspe{niot pretpriema~ treba da gi najmi ovie ve{tini. Ako ne, biznisot nikoga{ nema da bide pove}e od son ili }e ostane konsalting od edno lice.

Poddr`ano od I2BAN, prvata mre`a na biznisangeli vo Makedonija

BROJ 623

07/10/2011

KOMERCIJALNA OBJAVA

www.kapital.mk

Argeta e eden od najgolemite proizvoditeli na mesni namazi vo Evropa, koj bez somnevawe vo idnina mo`e da bide del od prehranbenoto sekojdnevie vo site dr`avi vo Evropa.

Samo so kontinuirana posvetenost, vizija i strast za razvoj na eden proizvod mo`e da se odr`uva dobriot imix na eden brend

NEBOJ[A JAKIMOSKI

ATLANTIK GRUPA - REGIONALEN MENAXER ZA MAKEDONIJA, BUGARIJA, KOSOVO I ALBANIJA

SAMO KVALITETOT E GARANCIJA ZA USPEH! Argeta e eden od trite najprepoznatlivi brendovi vo porane{niot jugoslojugoslo venski region. Na {to se dol`i toa?

Argeta u{te od samiot po~etok na proizvodstvo vo dale~nata 1957 godina, plasira{e vrvni i visokokvalitetni proizvodi. Nivniot kvalitet be{e prepoznaen od potro{uva~ite, taka {to proizvodite sami po sebe se nametnaa. Tie stanaa sinonim vo svojata kategorija, proizvod koj gi ispolnuva site standardi, kako vo pogled na kvalitetot taka i vo dizajnot i komunikacijata so potro{uva~ite. [to e toa {to ja pravi Argeta „{ampion” me|u pa{tetite?

Mislam deka toa e rezultat na vrvniot kvalitet {to go dobivame zatoa {to mu posvetuvame osobeno golemo vnimanie na izborot na surovinite i na ambala`ata.

Osnovnata mesna surovina vo proizvodnata postapka e najkvalitetnoto fino se~kano meso, bez dodatok na konzervansi, so prirodni za~ini, koi obezbeduvaat visoka hranliva vrednost i izvonreden vkus, a koe go kupuvame od provereni snabduva~i i samo za pravewe pa{teta.

Sovremenoto proizvodstvo, kako i najnovite nadzorni instrumenti i vrvnite prehranbeni eksperti, ja garantiraat besprekornosta na Argeta. Postapkata na proizvodstvo po~nuva so proverka i odbirawe kvalitetni surovini i pakuvawa, a sekoj proizvod pred da se pojavi na policite niz marketite mora da pomine niz 10-dneven karantin i veterinarna kontrola, pri {to se izvr{uvaat

site potrebni mikrobiolo{ki ispituvawa i fizi~ko-hemiski fizi~ko hemiski testovi na proizvodot. proizvodot Asortimanot na pa{tetite „Argeta” go so~inuvaat 11 razli~ni vkusovi, me|u koi „koko{kina pa{teta” e eden od najprepoznatlivite, na {to se dol`i toa?

Mislam deka golemata popularnost na „pile{ka pa{teta” se dol`i na toa {to na po~etokot se proizveduvala samo taa. I pokraj toa {to denes potro{uva~ite mo`e da izbiraat me|u 11 razli~ni vkusovi, „pile{ka pa{teta” ostanuva edna od najbaranite i najpopularnite. Na proda`nite polici mo`e da se najdat i „koko{kina pa{teta primavera”, „pikantna pa{teta”, „koko{kina pa{teta so xigeri”, „misirkina pa{teta”, „pa{teta od tuna”, „pa{teta tuna sicilijana”, „pa{teta od losos”, „junior original”, „junior pica” i „junior supertuna”.

Edna ~etvrtina od vkupnata proda`ba na Argeta e na zapadnoevropskiot pazar. Na {to se dol`i toj uspeh?

Na kvalitetniot proizvod. Samo kvalitetot e garancija za ostvaruvawe dobri proda`ni rezultati, a nie se trudime na toa pole da bideme besprekorni. Pokraj sertifikatite za kontrola na kvalitetot ISO 9001 i za `ivotna sredina ISO 14001, pa{tetite „Argeta” se proizveduvaat spored me|unarodni higienski i bezbednosni standardi za proizvodstvo na sigurna hrana HACCP, kako i spored globalnite standardi za hrana BRC. Dali mo`e da ka`ete ne{to pove}e za najnoviot proizvod, „Argeta ekskluziv

govedska pa{teta so tartufi”?

Govedskata pa{teta so tartufi e del od presti`nata linija na Argeta ekskluziv.

Nameneta e za site koi imaat najprefinet vkus i e proizvedena po poseben recept, vo koj se soedineti specifi~niot vkus na crniot tartuf i najdobrite par~iwa govedsko meso. Ovie proizvodi, kako i drugite koi se del od linijata Argeta ekskluziv, se so limitirano proizvodstvo.

Argeta e brend {to ima dobieno mnogu nagradi vo svetski ramki, koi priznanija i nagradi bi gi izdvoile kako Va{ najgolem uspeh?

Pred s$, bi ja izdvoile nagradata za superioren vkus koja & be{e dodelena na Argeta od Me|unarodniot institut za vkus i kvalitet vo Brisel. Potoa sledat „Efi” (Effie) nagradite, koi gi dobivme za kampawata „Argeta – dobrata strana na lebot”, za kampawata „Za tie koi znaat {to e dobro”, kako i za kampawata „Pikantna! Sve`a tuna” i za kampawata za Argeta junior. Argeta e i superbrend vo Makedonija.

Mo`e li da ni ka`ete vo koi zemji mo`e da se najdat pa{tetite „Argeta”?

Na{ite proizvodi mo`e da se najdat na policite vo marketite niz Slovenija, Makedonija, Hrvatska, Bosna i Hercegovina, Srbija, Germanija, Avstrija, Bugarija, [vedska, Kosovo, [vajcarija, kako i vo mnogu drugi zemji vo celiot svet...

Kade ja gledate Argeta za 10-15 godini?

Ve}e denes, verojatno, sme me|u najgolemite proizvoditeli na mesni namazi vo Evropa, a za deset godini bez somnevawe }e bideme toa. Argeta }e bide del od prehranbenoto sekojdnevie vo site dr`avi vo Evropa, a i po{iroko. Preambiciozno? Mo`ebi. A mo`ebi i ne. Uveren sum deka vrabotenite vo Argeta i ponatamu }e rabotat so ista posvetenost, qubov i strast, otvoreni za postojano podobruvawe i rafinirano ~uvstvo za potro{uva~ite.

Za kraj, koj e Va{iot omilen Argeta vkus?

Mojot omilen vkus e „pikant”, bidej}i jas kako vistinski Makedonec sakam malku popikantni vkusovi.

57

58 NA RU^EK SO...

PREDRAG CVETKOVI]

PRETSEDATEL NA UPRAVNIOT ODBOR NA IMB MLEKARA BITOLA

NI[TO NE DOA\A NA PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

ako poteknuva od familija koja mnogu pove}e go neguvala intelektot, otkolku biznisot, Cvetkovi} vo svojata dosega{na kariera se isprobal vo mnogu oblasti. Rabotel kako oralen hirurg, za {to i specijaliziral vo SAD, kade {to i `iveel izvesno vreme, rabotel i vo sferata na marketingot, menaxiral butik i kafule, a paralelno profesionalno se zanimaval i so muzika. „Duhot na pretpriema~ sum go imal otsekoga{. @ivotot me nau~i deka ni{to ne doa|a na sre}a. Uspehot e rezultat na mnogu rabota, kontinuiran li~en napredok, bez razlika kolku kilometra`a od iskustvo ima{. Sekoga{ najprvin se fa}am za najte{kata zada~a”, veli toj.

Vo 2003 godina po~nuva da raboti kako konsultant vo USAID, aktivno vklu~uvaj}i se vo Klasterot za sirewe i jagne{ko. Gord e na toa iskustvo, od koe izleze i poznatoto brendirawe na makedonskite proizvodi so znakot za kvalitet.

Sledniot predizvik mu e kompanijata Bu~en kozjak, kade {to raboti raboti vo marketing i kako direktor na ko-

I

Upornosta i inovativnosta na Cvetkovi} mu donele mnogu predizvici vo `ivotot. Vo svojata dosega{na kariera se isprobal vo mnogu oblasti. Rabotel kako oralen hirurg, vo sferata na marketingot i investiciite, menaxiral butik i kafule, a paralelno profesionalno se zanimaval i so muzika i so sport. Denes e uspe{en biznismen, a za najgolem uspeh go smeta svoeto semejstvo mercija s$ do vlezot na investiciskiot fond Salford vo 2006 godina.

Momentalno e vo ovoj investiciski fond, kako proekt-menaxer za investicii. Po vlezot na fondot vo IMB Mlekara Bitola e generalen direktor, a denes pretsedatel na Upravniot odbor na mlekarnicata. „Salford dosega vo Makedonija vlo`i okolu 60 milioni evra, {to ne e za potcenuvawe. Golem del od ovie sredstva se direktno investirani vo proizvodstvo vo nekolku kompanii, a del vo edukacija na ~ove~ki resursi”, veli Cvetkovi}.

Za sebe veli deka e mnogu uporen i prakti~en. „Od sto raboti da mi uspeat edna ili dve, jas sum sre}en ~ovek.”

Bitni mu se dolgoro~nite relacii so sorabotnicite i kako {to veli, ne saka negovite delovni relacii da se svedu-

vaat samo na interes. „Sekoga{ mi bila va`na ~ove~kata dimenzija vo s$ {to pravam. Vo dosega{nata kariera ~esto sum se sre} aval so najrazli~ni lu|e. Konkretno, mojot anga`man vo IMB Mlekara Bitola sekojdnevno e povrzan so socijalni situacii i sekoga{ ima nezadovolni. ^ovek mora da ima razbirawe za koj bilo, od proizvoditelite na mleko do ostanatite kolegi vo menaxerskiot tim. Mora sekoga{ da bide{ podgotven za prisposobuvawe za kakva bilo situacija.”

Negovata uspe{na i bogata kariera e rezultat na vlo`uvaweto vo sebe i na {koluvaweto, no i na bogatite poznavawa od op{ta kultura. Kako stipendist na pretsedatelot na Republika Makedonija, zavr{il MBA (Мaster of Business Administration in General Management) na Univerzitetot [efild.

NA RU^EK SO...

16/11/2011 14/12/2011 www.kapital.mk www.kapital.mk foto: FILIP POPOVSKI

BROJ 633 629

„@ivotot me nau~ i deka ni{to ne do kontinuirana rabo na sre}a. Us hot e ta, bez razlika koa|a rezultat na mnogu ra lku kilometra`pe bota, a od iskustvo im a{.”

A SRE]A NA[ETO MENI

„^ovek sekoga{ mora da bide inovativen, da bide ~ekor napred.

Bitna e idejata.

Parite }e se najdat najdat.

Samo taka se razbivaat mitovi. Bitolskata mlekarnica so izvozot na svoeto sirewe vo SAD poka`a deka sekoj pazar mo`e da bide osvoen.

Stravot od neuspeh mora da se pobedi.”

Sepak, za najgolem uspeh go smeta semejstvoto - soprugata, koja e mikrobiolog i dvete deca. „Najva`en e doma{niot menaxment. Ako doma familijata ne ja napravi{ sre}na, ne pravi{ ni{to.”

Paralelno so pretpriema~kiot duh, vo `ivotot go sledat i golemiot interes za muzika i sport. Aktivnoto igrawe ko{arka zavr{ilo so povreda na nogata vo sredno{kolskite denovi, po {to se isprobal i kako pomo{nik-trener, a denes qubovta kon ko{arkata ja poka`uva preku sponzorirawe na junior basket ligata. „Ko{arkata mi ostana neostvaren son.

Zatoa, i den denes se trudam da bidam prisuten vo sportot vo nekakva forma.”

Bil ~len na nekolku bendovi koi svirat xez-muzika, kako multiinstrumentalist dobro se snao|a so gitara i so tapani, a odli~no se snao|a i so klavir.

So Cvetkovi} od bogatoto meni na t Arabeska ovoj pa i a st pa probavme tuna salata

„Bitna e idejata. Parite }e gi najdam dopolnitelno.”

„Sekoga{ najprvi n se fa}am za najte {kata zada~a”

59 59