Menager-25

Pretpriema~ &...

TAJNITE NA 10-TE BRENDOVI NA KOI NAJMNOGU IM SE VERUVA (1)

Pretpriema~ &...

TAJNITE NA 10-TE BRENDOVI NA KOI NAJMNOGU IM SE VER

BROJ 654

09/05/2012

FEQTON

www.kapital.mk

RUVA (1)

Nema podobar na~in da gi analizirate na~inite na brendirawe otkolku da prokopate vo dlabo~inite na kompaniite koi site gi znaat i im veruvaat. Mnogumina se pra{uvaat zo{to nekoi brendovi uspevaat da ostanat na vrvot? Eve samo nekoi od taktikite koi gi koristat najdoverlivite amerikanski brendovi za da se povrzat so potro{uva~ite i idei kako mo`ete da gi iskoristite za va{iot biznis ema podobar na~in da gi analizirate na~inite na brendirawe otkolku da prokopate vo dlabo~inite na kompaniite koi site gi znaat i im veruvaat. Mnogumina se pra{uvaat zo{to nekoi brendovi uspevaat da ostanat na vrvot?

Iako mo`ebi, nemaat najgolema proda`ba ili pazaren udel vo svoite kategorii, dene{nite najdoverlivi brendovi sozdale vrski so potro{uva~ite preku iskustva koi pottiknuvaat vnatre{na reakcija. „Otkrivme deka e staven akcent na gradeweto emotivni vrski na brendovite so potro{uva~ite, bidej}i toa e mo}no i funkcionira”, veli Xim Stengel, konsultant za brendirawe, porane{en globalen marketing-direktor

N

na Procter & Gamble i avtor na Grow: How Ideals Power Growth and Profit at the World’s Greatest Companies. “Koga go pravite toa, imate mnogu posilen afinitet, mnogu posilen biznis, mnogu posilen rast i mnogu posilni rezultati.

Koga se razgleduvaat brendovite vo P&G koi imaa silna emocionalna prednost vo odnos na konkurencijata”, dodava Stengel, “na{ite akcii bea mnogu, mnogu povisoki. A marginata na rast vo odnos na na{ite konkurenti be{e mnogu povisoka od onie koi imaa samo funkcionalna superiornost”.

Eve samo nekoi od taktikite koi gi koristat najdoverlivite amerikanski brendovi za da se povrzat so potro{uva~ite i idei kako mo`ete da gi iskoristite za va{iot biznis.

AMAZON: BIDETE LI^NI nlajn-maloproda`nikot, koj prodava re~isi s$, postigna najvisoki rezultati ne samo vo odnos na doverbata vo celokupniot brend, tuku i vo odnos na doverbata na sekoj poedinec. Toa ne e iznenaduvawe za Bred van Oken, glaven strateg za brendovi vo konsultantskata kompanija The Blake Project. Toj veli deka izvonrednata dostapnost na proizvodite na Amazon, funkcionalnosta i potro{uva~koto iskustvo zaedno sozdavaat silen brend na koj potro{uva~ite mu veruvaat.

“So milioni proizvodi, 24-~asovna dostapnost, superiorna tehnologija za prebaruvawe, kritiki od korisnici i golem broj izvori za podlaboko informirawe za proizvodite, Amazon.com nudi superiorno potro{uva~ko iskustvo”, veli Van Oken.

Toj dodava deka za brendot, so svoite niski ceni i besplatnata dostava za nara~ki koi ja nadminuvaat minimalnata suma, se smeta deka nudi vrednost, dodeka nara~uvaweto so pomo{ na eden “klik” i opciite za brza dostava im za{teduvaat vreme na kupuva~ite. Isto taka, potro{uva~ite o~ekuvaat Amazon da gi ima site proizvodi koi gi baraat blagodarenie na partnerstvata so drugi proda`ni kanali, kako {to se produktite na Partner Count.

Iako vakov {irok spektar na ponudi mo`e da se smeta za bezli~en, Van Oken veli deka Amazon e primer za neguvawe na vrskite so potro{uva~ite, pomagaj}i im so odlukite preku preporaki na proizvodi vrz osnova na nivnite prethodni kupuvawa, preku kritiki i ocenki na korisnicite i preku predlo`eni komplementarni proizvodi. Isto taka, potro{uva~ite imaat golem broj opcii da sozdadat li~na vrska so brendot, vklu~uvaj}i korisni~ki profili, kritiki i oceni, listi so `elbi i Listmania listi za preporaka na omilenite proizvodi.

O

33

34

FEQTON

COCA-COLA: PRODAVAJTE SRE]A edeno-studena son~eva svetlina” (Ice-cold Sunshine), “Pauza koja osve`uva” (The Pause That Refreshes), “@ivotot ima dobar vkus” (Life Tastes Good). Od svojot za~etok, vetuvaweto na najgolemiot svetski proizvoditel na pijalaci e da gi voodu{evuva potro{uva~ite. “S$ {to pravat e inspirirano od taa ideja: kako da promovirame, da razvieme i da sozdademe sre}a?”, veli avtorot Stengel. Coca-Cola ja turka ovaa poraka preku site vidovi kontakti so potro{uva~ite, od Facebook do proda`nite avtomati, koi im ovozmo`uvaat na potro{uva~ite da gi me{aat svoite omileni

L

kombinacii na vkusovi. “Tie gi zemaat ideite za spontanost i zadovolstvo i gi vmetnuvaat vo s$”, veli Stengel.

Ostavaj}i go nastrana debaklot od 80tite godini so brendiraweto na New Coke, Stengel dodava deka kompanijata go zacvrstuva svojot fokus na sre}ata so dosledno silen korporaciski identitet, koj se temeli na dolgove~nost i nasledstvo. “Tie imaat dlaboka i zdrava po~it kon svoeto minato i kon lu|eto koi postoele pred niv”,

APPLE: OSTANETE “KUL” (I ZABAVNI) oja druga kompanija uspeva da gi natera javnosta i mediumite bez zdiv da ja o~ekuvaat sekoja nova promocija na proizvod? Vistinata e deka koj i da e noviot proizvod na Apple, potro{uva~ite veruvaat deka } e bide pameten i eleganten i deka } e go podobri na~inot na koj{to komuniciraat, rabotat ili go pominuvaat svoeto slobodno vreme. U{te pove}e, u`ivaat vo kupuva~koto iskustvo.

Iako Apple otsekoga{ se zalagal za kreativnost i izrazuvawe, brendot go zgolemi emocionalniot koeficient so toa {to sozdade maloproda`ni prodavnici koi neguvaat ~uvstvo na sorabotka i transparentnost me|u

K

potro{uva~ite i proda`niot personal. “Vrabotuvaat lu|e sposobni za empatija i ne gi ocenuvaat spored brojot na ostvareni proda`bi”, veli Stengel. Toj go narekuva pristapot na Apple vo odnos na prodavnicite “najdobar obid za maloproda`ba vo celata istorija; tie navistina sakaat lu|eto da dojdat i da bidat inspirirani, da si ja zgolemat samodoverbata i navistina da se ~uvstvuvaat podobro poradi iskustvoto koe go imale vo prodavnicata”.

Apple gi koristi svoite prodavnici za da im ja poka`e, a ne da im ja ka`e, na potro{uva~ite filozofijata na svojot brend, po~nuvaj}i od

veli toj. “Nikoga{ ne zaboravaat zo{to zapo~nale so ova i od kade doa|aat, {to podrazbira i golem broj potro{uva~i.”

Ovaa doverba e o~igledna me|u u~esnicite vo na{ata anketa, koi ne dadoa nitu edna negativna zabele{ka za Coca-Cola.

golemite masi, otvoreniot prostor i yidovite od prozorci, pa s$ do dobro obu~enite prodava~i (najgolemite zastapuva~i za brendot Apple), koi se vooru`eni so ra~ni skeneri za naplata, {to im ovozmo`uva na kupuva~ite da kupuvaat bez da mora da ~ekaat vo red.

Nekoi gor~livi momenti: brendot dobi oceni poniski od prose~nite za ~uvstvoto na povrzanost so korporativnata strana na Apple, kako i za percepcijata deka kompanijata ne gi vrednuva dovolno svoite potro{uva~i i ne gi nagraduva za nivnata lojalnost. Ovie ~uvstva, mo`ebi, se samo rezultat na naso~enosta na Apple kon svoite osnovni funkcii.

“Stiv Xobs razmisluva{e samo za ona {to e dobro za brendot i za potro{uva~ite”, veli Stengel. “Taa naso~enost delumno e pri~inata za odli~nata rabota pri sozdavaweto novi kategorii i proizvodi, so koi i ponatamu se izdvojuvaat od konkurencijata.”

BROJ 654

09/05/2012

FEQTON

www.kapital.mk

FEDEX: DR@ETE SE DO SVOETO VETUVAWE o otvorena strast kon zada~ata so koja se zanimava, FedEx sozdade silen korporativen identitet. O~ekuvano, kompanijata dobi najvisoki ocenki za svojata sposobnost, osobeno za sposobnosta da go ostvari ona {to go vetuva i za efikasnosta na svoeto rabotewe.

Osven {to ovozmo`uva sigurna usluga, brendot sozdade doverba preku inicijativi kako kampawata “Razbirame” (We Understand), veli Kari Blan~ard, strate{ki direktor vo wujor{kata kancelarija na FutureBrand. “Go izdignaa brendot na povisoko nivo so toa {to prepoznaa deka ne se sveduva s$ na logistika za premestuvawe paketi i kutii”, veli Blan~ard. “Tie go po~ituvaat faktot deka stanuva zbor za bogatstvata, `ivotite i za idninata na lu|eto i deka sodr`inata na tie paketi im zna~i mnogu.”

Za da ja pro{iri taa poraka, FedEx se povrzuva so potro{uva~ite preku svojata personalizirana programa na nagradi i preku interakcija na socijalnite mre`i. “Koga ve}e ste steknale atributi kako doverlivost i sigurnost – ne{ta koi se neophodni za biznis, no ne mora da ve nateraat da se vqubite vo brendot – toga{ razmisluvawata za va{ite klienti kako li~nosti, a ne samo kako brojki, stanuvaat klu~ni”, veli Blan~ard.

S

TARGET: DIZAJNIRAJTE ISKUSTVO esno e da zaboravite deka Target e diskontna prodavnica. So svoite elegantni, stilski reklamni kampawi i sorabotki so poznati dizajneri, koi sozdavaat proizvodi so ograni~en broj {to predizvikuvaat ludilo me|u modnite fanovi, javnoto lice na Target mu protivre~i na statusot na masoven trgovec.

Razlikuvaj}i se od svoite bra}amegaprodavnici, Target dosledno nudi isklu~itelno maloproda`no iskustvo – po~nuvaj}i od dizajnot na prodavnicata, pa do izborot na stoka, cenite i uslugata za potro{uva~ite.

“Target vlo`uva vistinski napori za da obezbedi iskustvo vo koe } e u`ivaat kupuva~ite, no sepak, } e dobiete kvalitetni proizvodi po dobra cena”, izjavuva Rob Frenkel, konsultant za brendirawe. “Kako del od nivnata brend-li~nost, se trudat da bidat topli i humani, a lu|eto se odyivaat na toa i gi prifa}aat.”

Blagodarenie na rasporedot so koj lesno se manevrira i konzistentniot dizajn, prodavnicite na Target se lesno i intuitivno mesto za kupuvawe, vlevaj}i im doverba na kupuva~ite deka }e uspeat da go najdat toa {to

L

im treba duri i vo tolku golem proda`en prostor. “Ne samo {to e poprijatno otkolku kaj konkurencijata, lu|eto, vsu{nost, u`ivaat da bidat ovde”, veli Frenkel.

Klientite na Target ja cenat sposobnosta na brendot da dizajnira atraktivni, a sepak, dostapni proizvodi – najzabele`itelni se postojano raznovidniot spektar na trendovska obleka i dodatoci za doma}instvo.

“Target veli deka }e vi ponudi pristojna alternativa, koja mo`e da se nosi so poskapite modni brendovi”, veli Frenkel.

Uslugata za klienti e prijatelski nastroena i dosledna, kako {to zabele`aa nekolku u~esnici vo anketata, od na~inot na koj{to “kasier-

ite se gri`at za lu|eto koi ~ekaat i gi prenaso~uvaat vo redicite vo koi ima pomalku narod”, pa do vpe~atokot deka “sekoga{ imaat dovolen broj vraboteni vo prodavnicata” i deka “potro{uva~ite se tretiraat kako gosti”.

Frenkel veli deka kompaniite treba da sfatat deka obezbeduvaweto toplo, ~ove~ko iskustvo }e sozdade doverba koja }e im dozvoli da imaat povisoki mar`i, da upravuvaat so dvi`eweto i da imaat podobra vidlivost na brendot nasproti konkurencijata. “Bez razlika {to prodavate, ako ne im dadete pri~ina na lu|eto za da dojdat, nema da se potrudat da ja otkrijat samite, zatoa {to samo cenata ne e dovolna”, veli toj.

(PRODOL@UVA)

35

36 MENAXMENT-EDUKACIJA Preku metodologijata SDI (Strengths Deployment Inventory) prisutnite na sesijata organizirana od Kapital Akademija gi doznaa tajnite za uspe{noto gradewe odnosi, odli~na komunikacija i spravuvawe so konflikti, koi ve}e 40 godini gi koristat vode~kite svetski kompanii MARIJA KATRALOV KITANOV NACIONALNA AGENCIJA ZA EVROPSKI OBRAZOVNI PROGRAMI

Vakvite prezentacii se dobredojdeni za site, bez razlika kade i {to rabotime i kolku vreme sme vo nekoj segment od procesot na raboteweto. Dobri se za da ja zgolemime samodoverbata i da se zdobieme so podobri komunikaciski ve{tini.

KALIN BABU[KU MAKEDONIJA EKSPORT

Kapital Akademija ima pionerska zada~a da gi inicira menaxerite da razmisluvaat za edukacija na kadarot. Nikoj ne educira, te{ko deka nekoj menaxer }e prati nekoj od vrabotenite na vakvi obuki.

TATJANA ILIEVSKA SENIOR-SOVETNIK VO PROKREDIT BANKA ZA KLIENTI-PRAVNI LICA

Vakvite obuki se mnogu dobri zatoa {to, pred s$, davaat mo`nost da se evaluira na individualno nivo i da se podobrat komunikaciskite sposobnostite.

Obukite se va`ni i za organizacijata kade {to si vraboten.

PEM VELSBI MASTER-TRENER, GLAVEN OPERATIVEN DIREKTOR I REGIONALEN DISTRIBUTER NA PERSONAL STRENGTH

SDI se fokusira na vnatre{nite vrednosti na lu|eto, pomaga da gi razbereme bihejvioralnite odluki koi gi donesuvame, a sodr`i i dopolnitelen del za toa kako da se soo~ime so konfliktot.

KAPITAL AKADEMIJA

KAKO DA IZGRA ODLI^NI ME\U ODNOSI VO OR SILVANA @E@OVA silvana@kapital.com.mk

apital Akademija organizira{e otvorena interaktivna sesija za zapoznavawe so metodologijata SDI (Strengths Deployment Inventory) i so alatkite za li~en i organizaciski razvoj. Sesijata, koja se odr`a vo Edukativniot centar M6, ja vode{e Pem Velsbi, master-trener, glaven operativen direktor i regionalen distributer na Personal Strength Adriatic, edinstven distributer za pove}enamenskata profilna alatka SDI (instrument za rasporeduvawe na silite). Sedi{teto na kompanijata e vo Slovenija, no ja pokriva re~isi cela Isto~na Evropa, vklu~uvaj}i ja i Makedonija. Golemiot broj prisutni, pretstavnici na razli~ni kompanii, preku prakti~en pristap i ve`bi gi doznaa tajnite za uspe{noto gradewe odnosi, odli~nata komunikacija i spravuvaweto so konflikti koi ve}e 40 godini gi koristat vode~kite svetski kompanii.

“SDI se fokusira na vnatre{nite vred-

K

nosti na lu|eto, pomaga da gi razbereme bihejvioralnite odluki koi gi donesuvame, a sodr`i i dopolnitelen del za toa kako da se soo~ime so konfliktot”, veli Velsbi, koja objasni deka SDI funkciniora na na~in {to preku odgovor na 20 pra{awa liceto dobiva edinstvena pozicija na eden pove}eboen triagolnik. Ovaa pozicija go definira motivira~ko-vrednosniot sistem na liceto-klu~nite vrednosti {to gi pottiknuvaat negovite odluki, izbori i odnesuvawa, a gi poso~uva i negovite reakcii pri soo~uvawe so konflikt.

Spored SDI metodologijata, lu|eto spored nivniot motivaciski sostav na vrednosti se grupirani vo ~etiri osnovni grupi, odnosno sin, crven, zelen i centar i tri podgrupi - crveno-sin, crveno-zelen i sino-zelen. Sepak, stroga podelba ne postoi, odnosno vo zavisnost od situacijata, sekoj mo`e da se oboi so razli~na boja.

Sekoja grupa se odlikuva so odredeni karakteristiki.

“Pripadnicite na sinata grupa se nesebi~ni i gri`livi. Se gri`at za

09/05/2012

37

www.kapital.mk foto: FILIP POPOVSKI

BROJ 654

ADITE U^OVE^KI RGANIZACIJATA za{tita, razvoj i za blagosostojba na drugite. Klu~en motivator vo nivniot odnos e relacijata na li~no nivo. Davaat posebna poddr{ka za timot i imaat gri`a za ~uvstvata na timot. Crveniot e samouveren i naso~uva~ki. Se gri`i za ostvaruvawe na zada~ite, gi organizira lu|eto, vremeto, parite i drugite resursi.

Gi nosi glavnite odluki i gi pridvi`uva rabotite napred. Zeleniot e analiti~en i avtonomen, praveden i promislen, se gri`i za vospostavuvawe i odr`uvawe red koj ima smisla. Se gri`i za individualnosta, sopstvenata mo} i za samostojnost”, pojasni Velsbi.

Taa, isto taka, istakna deka spoznavaj}i gi svoite, no i karakteristikite na drugite, } e se podobri komunikacijata i me|usebnite odnosi vo edna kompanija i toa }e dade podobri rabotni rezultati.

Po zavr{uvaweto na sesijata, prisutnite ne go krieja svoeto zadvolstvo kako od harizmati~noto predavawe na gospo|a Velsbi, taka i od mo`nosta ne{to pove} e da nau~at kako da ja podobrat komu-

nikacijata.

“Vakvite obuki se mnogu dobri zatoa {to, pred s$, se evaluira{ na individualno nivo i si gi podobruva{ komunikaciskite sposobnosti. Va`ni se i za organizacijata kade {to si vraboten. Se ovozmo`uva postignuvawe na podobri rezultati”, izjavi Tatjana Ilievska, senior-sovetnik vo Prokredit banka za klienti-pravni lica.

Nejzinata kole{ka Roska Axiska isto taka smeta deka pove}e od va`no e da se ima uspe{na komunikacija so kolegi, klienti, posebno koga se raboti vo banka.

“Preku edukacijata, va`no e da nau~i{ da ne predizvikuva{ nervoza najprvin kaj sebe, a potoa i kaj klientite. Treba da gi razbira{ site,” dodade Axiska.

Kalin Babu{ku od Makedonija eksport smeta deka so ovaa sesija Kapital Akademija napravi dobar “tizer” i vo Makedonija e pove}e od potrebno da se iniciraat menaxerite da go educiraat nivniot kadar.

“Nie so Makedonija eksport obukite gi

pravime na individualno nivo, dodeka Kapital Akademija toa go pravi na po{iroko nivo. Ima pionerska zada~a da gi inicira menaxerite da razmisluvaat za edukacija na kadarot. Nikoj ne educira, te{ko deka nekoj menaxer }e prati nekoj od svoite vraboteni na vakvi obuki”, objasni Babu{ku.

Od prezentacijata i od prakti~nite primeri, kako i od interaktivnosta na prisutnite be{e zadovolna i Olivera Klin~arova, menaxer na Oddelenieto za kontrola i naplata na pobaruvawa po osiguruvawe i kontrola vo Kroacija osiguruvawe.

“Ne sekoga{ imame vreme da razmislime od kade poteknuvaat konfliktite, a toa e taka bidej}i sme razli~ni. Ottuka, ubavi se ovie predavawa za da nau~ime kako da gi izbegneme konfliktite”, dodade Klin~arova.

Irena Mojsovska od Stopanskata komora istakna deka }e ja pokanat g-|a Pem da odr`i prezentacija vo Komorata, kako za firmite, taka i za vrabotenite.

Vakvite prezentacii se dobredojdeni za site, bez razlika kade i {to rabotat i kolku vreme se vo nekoj segment od procesot na raboteweto, istakna i Marija Katralova-Kitanov od Nacionalnata agencija za evropski obrazovni programi. Taa isto taka smeta deka e pove}e od dobredojdeno da ja zgolemime samodoverbata i da se zdobieme so podobri komunikaciski ve{tini.

Edna vakva obuka mo`e mnogu da pomogne vo celokupniot razvoj na eden ~ovek, posebno vo komunikacijata so drugite lu|e okolu nego, bez razlika dali se toa prijateli ili pak, idni klienti, istakna i Vesna Stojmirova od Embra korporacija.

“Vakvite obuki treba da gi posetuvaat site, bez razlika dali nekoj e lider i treba da gi menaxira drugite lu|e ili pak, e rabotnik na ponisko nivo, koj treba da komunicira so mnogu drugi lu|e”, izjavi Stojmirova.

SDI metodologijata isto taka e posebno korisna alatka za PR-sektorot, kade {to komunikacijata e va`en segment od sekojdnevnoto profesionalno rabotewe.

“Na korporaciski plan vakvite sesii se va`ni bidej}i e potrebno da se spoznae{ najprvin sebesi, a potoa i karakteristikite na drugite lu|e. Preku vakvite obuki se zdobivame i so znaewe kako da gi pridobieme klientite”, izjavi Emilija Vu~inovska, PR-menaxer vo ^epter 4.

Kapital Akademija na 10 maj }e ja organizira rabotilnicata na tema “Izgradete odli~ni me|u~ove~ki odnosi vo organizacijata”, spored SDI metodologijata. Preku nea u~esnicite }e nau~at podobro da gi razberat li~nite potrebi i potrebite na svoite kolegi i klienti i preku toa na site niv da im go dadat tokmu toa {to go o~ekuvaat za da izgradat odnosi bazirani na doverba i razbirawe.

foto: FILIP POPOVSKI

38 INTERVJU

PEM VELSBI

GLAVEN DIREKTOR I REGIONALEN DISTRIBUTER NA PERSONAL STRENGTH

KONFLIKTITE ME\U VRABOTENITE TRO[AT I VREME I PARI SILVANA @E@OVA silvana@kapital.com.mk

em Velsbi e master-trener, glaven operativen direktor i regionalen distributer na Personal Strength Adriatic, edinstven distributer za pove}enamenskata profilna alatka Strengths Deployment Inventory, SDI (instrument za rasporeduvawe na silite).

Sedi{teto na kompanijata e vo Slovenija, no ja pokriva re~isi cela Isto~na Evropa, vklu~uvaj}i ja i Makedonija. Strengths Deployment Inventory, SDI, im pomaga na lu|eto da gi identifikuvaat sopstvenite doblesti vo odnosite so ostanatite vo dve razli~ni situacii - koga s$ e vo red i koga se soo~eni so konfliktite. Ako gi razbereme dvata dela, toa }e ni pomogne da gi razbereme i drugite lu|e.

“SDI se fokusira na vnatre{nite vrednosti na lu|eto, pomaga da gi razbereme bihejvioralnite odluki koi gi donesuvame, a sodr`i i dopolnitelen del za toa kako

P

da se soo~ime so konfliktot”, objasnuva Velsbi.

Ovaa alatka funkcionira na na~in {to preku odgovor na 20 pra{awa liceto dobiva edinstvena pozicija na eden pove}eboen triagolnik. Ovaa pozicija go definira motivira~ko-vrednosniot sistem na liceto - klu~nite vrednosti {to gi pottiknuvaat negovite odluki, izbori i odnesuvawa, a gi poso~uva i negovite reakcii pri soo~uvawe so konflikt. Svesta za sopstveniot motivaciski sostav na vrednosti i na~inot na koj{to toj se razlikuva od drugite vrednosti e klu~en faktor za spre~uvawe na konfliktot. Koga vnimatelno se odnesuvate kon lu|eto na na~in na koj ja po~ituvate nivnata motivacija, ja zgolemuvate mo`nosta za spre~uvawe konflikt.

Alatkata vo Makedonija e prisutna od maj 2011 godina i e del od programa na Kapital Akademija preku lokalen trener i zastapnik na SDI za Makedonija. [to govori Вa{eto iskustvo, dali so

primenata na SDI alatkata firmite imaat pomalku konflikti, kako me|u vrabotenite, taka i me|u vrabotenite i pretpostavenite?

Ima{e istra`uvawe vo Britanija od CIPD, toa e asocijacija za ~ove~ki resursi, koja sprovede anketa vo organizaciite {irum Britanija i otkrija deka godi{no se gubat 24 milijardi funti poradi konflikti. Se tro{i vreme na site nivoa na organizacijata za razre{uvawe na konfliktite me|u vrabotenite. Zna~i, ne stanuva zbor samo za namaluvawe na brojot na konflikti, tuku vsu{nost, so toa se za{teduvaat i mnogu pari.

Dali imate procenki za makedonskite kompanii, dali i tie gubat poradi konflikti?

Nemame direktni podatoci, no postojat statistiki od razli~ni delovi od svetot.

Nekade se povisoki, nekade poniski, no principot ostanuva ist.

Koga kompaniite se soo~uvaat so konflikti, verojatno ne gubat samo finansiski. Se gubi i mnogu pove}e od toa, kako {to e doverbata, lojalnosta na vrabotenite?

Apsolutno. Toa vlijae vrz stepenot na zadovolstvo kaj vrabotenite. Toa mo`e da se vidi od kompaniite vo koi e sprovedena anketa za toa kolku se zadovolni vrabotenite. Rezultatite poka`uvaat deka vrabo konfliktite vlijaat vrz anga`iranosta, mokonfli tivacijata i performansite. Seto toa pak, tivaci vlijae vrz rezultatite na kompanijata.

Dali nadminuvaweto na konfliktite, Dal pred s$, zavisi od voljata na rabotopre davcite i na vrabotenite? dav mora da sakate da ja podobrite situDa, mo acijata. SDI obezbeduva alatki, znaewe i acijat ve{tini koi nie, kako individualci, treba ve{ti da gi upotrebime. Tuka stapuva na scena obukata ili treningot, za da nau~at lu|eto obukat kako da d go storat toa i da se pottikne `elbata deka toa e mo`no, deka vredi `elba da se napravi.

Da sse spoznae{ sebesi e prviot ~ekor kon re{avawe na konfliktot, a SDI e alatka koja go pravi tokmu toa... ala Apsolutno. SDI e alatka za sebespoznavawe i sekako, vo prv plan e podigaweto na samosvesta. Se razbirame sebesi malku podobro, a potoa po~nuvame da gi razbirame i drugite - zo{to nekoi se isti kako nas, zo{to nekoi se razli~ni, zo{to lu|eto se odnesuvaat na odreden na~in.

Ova mo`e da ja promeni na{ata percepcija, kako gledame na ne{to {to mo`ebi prethodno ni bilo te{ko da go razbereme, nekoja tu|a postapka koja n$ nervirala, no otkako }e nau~ime, si mislime: “Aha, sfa}am. Samo se obiduvaat da go storat toa i toa. Sega mi e pologi~no”.

Dali kompaniite se svesni koga imaat konflikt vnatre, odnosno dali mo`at da prepoznaat i soodvetno da reagiraat? Od koj zavisi toa?

Naj~esto e prili~no o~igledno koga postoi konflikt. Lu|eto ne komuniciraat, ne sorabotuvaat, nekoi go prepoznaaat

BROJ 654

09/05/2012

INTERVJU

www.kapital.mk

konfliktot po toa {to ne se po~ituvaat krajnite rokovi i imaat problemi so performansite. Zna~i, jasno e deka ne{to ne e kako {to treba. Voobi~aeno, toa e povrzano so lu|eto i so odnosite me|u niv.

Otkako }e prepoznaat deka postoi konflikt, ako ima SDI vo kompanijata, toga{ toa e alatkata koja mo`at da ja iskoristat za da go re{at.

Koi se povratnite informacii koi gi dobivate od kompaniite koga ja primenuvaat SDI alatkata?

Odli~ni se, navistina. Se ~ini deka ne{tata kako {to se konfliktite se te{ki za re{avawe. Mo`ebi lu|eto se obidele prethodno, no bez uspeh i odedna{ imaat konkretna alatka koja gi menuva ne{tata, taka {to, sekako, se voodu{eveni.

Toa se odrazuva na zadovolstvoto i na anga`iranosta, kako i na rezultatite i performansite.

Sedi{teto na va{ata kompanija e vo Slovenija, no kade s$ dejstvuvate i rabotite?

Niz cela Evropa, najmnogu vo Isto~na Evropa. Zna~i, jas sum regionalen distributer za cela Evropa. Samata SDI raboti niz celiot svet, na site kontinenti i vo pove} eto zemji. Prili~no e univerzalen.

Kakov e Va{iot vpe~atok za makedon-

“Profilnata alatka Strengths Deployment Inventory, SDI se fokusira na vnatre{nite vrednosti na lu|eto, pomaga da gi razbereme bihejvioralnite odluki koi gi donesuvame, a sodr`i i dopolnitelen del za toa kako da se soo~ime so konfliktot�, veli Pem Velsbi, edinstven distributer za pove}enamenskata profilna alatka Strengths Deployment Inventory, SDI skite kompanii i za raboteweto ovde?

Dali imate iskustvo na ovie prostori?

U`ivam vo raboteweto ovde. Lu|eto se prirodno otvoreni, prijatelski nastroeni, podgotveni se da u~at, sakaat da se podobruvaat, {to e odli~no. Sekade ima sekakvi tipovi: ima odli~ni kompanii i kompanii koi ne se tolku uspe{ni, ima lu|e koi sakaat da se podobrat i lu|e koi ne go sakaat toa.

Kakvi Vi se o~ekuvawata od obukata vo

ramkite na Kapital Akademija?

Im ovozmo`uvame na lu|eto da osetat {to e, vsu{nost, SDI. Se nadevame deka toa }e gi inspirira da nau~at ne{to za sebe i deka potoa }e sakaat da doznaat pove}e, }e go uvidat svojot potencijal, kolku mo`at da postignat. Ova e odli~en po~etok. [totuku zapo~navme so rabota vo Makedonija i po~etokot navistina e dobar. Eve i denes dojdoa stotina lu|e, {to e fantasti~no.

Navistina sum optimist.

39

40 COMPANY PROFILE

SUPER GRUP PROIZVODITEL NA ALVA

TURSKA, A NA[A DEJAN AZESKI

a jadete taan alva e slatko zadovolstvo na koe{to retko koj mo`e da mu odolee, no u{te pogolemo zadovolstvo e ako vie ste proizvoditel na ovoj orientalen delikates, veli Di{o Turker, sopstvenikot na Super grup, kompanija za prehranbeni proizvodi od Skopje, ~ij nose~ki proizvod e tokmu alvata.

“Jas, kako Tur~in po nacionalnost, dobro znam deka po nekolku veka “dru`ba” so alvata nie Turcite ja smetame za svoj proizvod, iako taa e indiski ili pakistanski recept, koj Turcite go donele najprvin vo Mala Azija, a potoa i vo Evropa. Taka {to, ne gledam zo{to i vo Makedonija alvata ne bi se smetala za nacionalen proizvod, osobeno {to tradicijata na nejzinoto proizvodstvo vo ovie krai{ta isto taka e nekolkuvekovna.

Stanuva zbor za eden od najprirodnite prehranbeni proizvodi, koj nema nikakvi dodatoci ili konzervansi, a vo arapskite zemji osobeno se prepora~uva i se konsumira od mali deca i bremeni `eni”, istaknuva Turker.

ZO[TO DA JA UVEZUVAME, KOGA MO@E DA JA PROIZVEDUVAME Prikaznata za Super grup po~nuva vo

D

Od mal proizvoditel na alva i trgovec so uvezeni prehranbeni proizvodi, Super grup prerasna vo kompanija so 30-ina vraboteni, ~ija glavna dejnost e proizvodstvo na slatkoto zadovolstvo od taan, {to vo pove}e varijanti i vkusovi denes kompanijata go izvezuva i vo nekolku balkanski zemji 1996 godina, koga Turker ja formiral zaedno so stranski partneri kako me{ovita firma. Najprvin se rabotelo za malo proizvodstvo na alva i trgovija so prehranbeni proizvodi, glavno uvezeni od Turcija. Tehnologijata i ma{inite bile doneseni od Turcija, kako i receptot za alvata. Istata godina po~nalo i proizvodstvo na “super maja”, siri{te koe se koristi vo mle~nata industrija i od strana na malite individualni proizvoditeli na sirewe. Vo 2000 godina Turker go otkupil delot na stranskite partneri i sega firmata e so celosno doma{en kapital. Istata godina investiral i vo novi ma{ini i tehnologija, po~nalo proizvodstvoto i na susamoviot taan, koj osven {to e osnovna sostojka na alvata, va`i kako zdrav dodatok na ishranata. Potoa Super grup po~nuva da ja izvezuva svojata alva na Balkanot – vo Kosovo, Albanija, Srbija i vo Hrvatska.

Pred desetina godini Super grup

po~nala sorabotka i so firmata Vitalia, kako proizvoditel na t.n. private label proizvodi vo segmentot na zdravata hrana, koi{to potoa Vitalia gi izvezuva vo pove}e od 20 dr`avi.

Vo 2003 godina se nametnuva potrebata od izgradba na nova fabrika vo industriskata zona Pintija, celosno so svojot kapital na firmata. Vo 2009 godina Super grup aplicira za NASSR standardot, a od 2010 godina rabotat so site pogolemi, no i golem broj pomali marketi i magacini vo Makedonija preku svoja novoformirana distribucija.

Denes kompanijata pravi godi{en obrt ne{to pogolem od 30 milioni denari, obezbeduva rabota za pove}e od 30 lu|e i ima sopstven pokrien prostor od 2.000 m2.

PRODA@BATA MORA DA ODI KAKO ALVA Od kompanijata velat deka sekoj po~etok e te`ok, a osobeno e najte{ko da ja steknete doverbata na biznis-

BROJ 654

09/05/2012

COMPANY PROFILE

www.kapital.mk

partnerite, {to e dolgotraen i ma~en proces. No, spored niv, otkoga se etablirale na pazarot proda`bata na alvata im odi “kako alva”.

Di{o Turker tvrdi deka korist od rastot na negovata kompanija i na site proizvodstveni izvozni firmi, vooop{to, nemaat samo sopstvenicite i vrabotenite, tuku golema dobivka ima i dr`avata, koja pokraj zgolemenite devizni prihodi, }e dobie pogolem broj novootvoreni rabotni mesta i normalno, povisoki danoci.

“Prosto kako grav e deka dokolku jas namesto 30, imam 300 vraboteni i namesto 30, pravam 300 milioni obrt, }e ima pogolem del i za dr`avata i za bankite i za vrabotenite. Zatoa, barame dr`avata i bankite da se partner vo na{iot biznis”, potencira Turker.

Spored Dragan Stankovi}, direktor za marketing i proda`ba, vo kompanijata isklu~itelno se posveteni na toa sekoga{ da go imaat najkvalitetniot, najvkusniot, najdobro spakuvaniot proizvod, a istovremeno da se prodava po dostapni dostapn ceni.

“Sekoja rabota treba da ja izraboti{ so ~ist obraz, i pred kupuva~ite i pred biznis-par biznis-partnerite, i pred javnosta”, veli Stanko Stankovi}.

DI[O TURKER SOPSTVENIK NA SUPER GRUP:

lvata e eden od najprirodnite prehranbeni proizvodi, koj nema nikakvi dodatoci ili konzervansi, a vo arapskite zemji osobeno se prepora~uva i se konsumira od mali deca i bremeni `eni.

A Stankovi}, koj porano rabotel vo sinxirot marketi Hedis, veli deka idninata na golemite marketi e da imaat direktna partnerska vrska so proizvodnite firmi.

“Ednostavno, sorabotkata na toj na~in e polesna, poproduktivna i

pokvalitetna. Nie so golemite marketi gradime vrska koja e postavena na zdravi osnovi, a se bazira na me|usebno po~ituvawe i doverba. Na toj na~in, nie sekoga{ imame zagarantiran pazar, a tie imaat zagarantiran kvalitet”, veli toj.

41

44 INTERVJU IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

a prviot Balkanski investiciski forum {to se odr`a neodamna vo Skopje me|u prisutnite investitori be{e i Georgios Gatos, menaxer na Termi, “ven~r” kapital fond od Grcija. Porazgovaravme so nego za toa, vsu{nost, {to baraat investitorite od t.n. “ven~r” fondovi, odnosno tie {to finansiraat pretpriema~ki potfati so povisok rizik, a go pra{avme i za toa kolku e razviena scenata na “ven~r” fondovi kaj na{iot ju`en sosed.

N

Kakov investiciski fond e Termi?

GEORGIOS GATOS

MENAXER NA “VEN^R” KAPITAL FONDOT TERMI VEN^RS, GRCIJA

INVESTITORITE FINANSIRAAT DOBRI PROIZVODI, A NE DOBRI IDEI AKO STE “START AP” KOMPANIJA KOJA POSEDUVA POVE]E ZNAEWE OTKOLKU KAPITAL, TOGA[ TREBA DA PROIZVEDETE NOVA VREDNOST, PROTOTIP, NE[TO [TO E NAVISTINA POTREBNO I KORISNO, A TOGA[ INVESTITORITE SAMI ]E DOJDAT

Termi e grupa kompanii. Go vodime raboteweto na biznis-inkubator od 2004 godina. Investiravme sedum milioni evra vo 13 kompanii od zdravstvenata industrija, od IKTindustrijata, tehnologii koi pridonesuvaat za pogolema energetska efikasnost (cleantech). Sega sme vo fazata na izleguvawe od ovie kompanii, dve od niv izlegoa na berzata vo Atina, drugi bea kupeni od pogolemi kompanii, a treti s$ u{te se vo faza na izgradba i ne sme izlegle od niv.

Termi ven~rs (Thermi Ventures) pak, e fond na rizi~en kapital, koj upravuva so suma od 24 milioni evra. Naj~esto investira vo proekti od oblasta na energetskata efikasnost, obnovlivite energetski izvori, a pomalku vo kompanii, no ako ve}e investirame vo kompanii, treba da bidat vo faza na ekspanzija, a ne na “start ap” nivo.

Sepak, sozdadovme sozdad mala programa, nare~ena Termi Ter link, koja pretstavuva predinkubato predinkubator i ne dava pari, no gi sovetuva i gi povrzuva mladite timovi od studenti iili profesionalci koi sakaat da os osnovaat svoja “start ap” Zna~i, ova e faza pred kompanija. Zn (seed financing) po~etnoto finansirawe fi i se nadevame nadevam deka }e gi pottikneme so na{ite so soveti da go napravat prviot ~ekor, ~ekor a podocna, otkako kommalku }e sozree, mo`ebi }e panijata mal razmislime i za investirawe vo nea.

Koi se investitorite inve vo fondot? {to u~estvuvaat u~estvu

Ima privatni privatn investitori, potoa tuka e IBG (Investiciska (Inves banka na Grcija).

Privatnite investitori i i bankata so~inuvaat 51% 5 od vkupniot kapital, a ostanatite 49 49% doa|aat od Taneo, koj e “fond na ffondovite”, sozdaden od gr~kata vlada i od Evropskata unija pred nekolku godini. Toj investira vo fondovi so cel c da ja pottikne inicijativata kaj privatnite investitori da prezemat pogolemi rizici.

Vo kakvi kompanii investirate voobi~aeno?

BROJ 654

09/05/2012

INTERVJU

www.kapital.mk

Kako {to ka`av, treba da bidat inovativni kompanii vo faza na ekspanzija. Toa zna~i deka treba ve}e da imaat funkcionalni proizvodi ili uslugi i postoe~ki klienti, a im se potrebni pari za ponatamo{no pro{iruvawe na novi pazari, za ponatamo{en pottik na rastot. Sme razgleduvale kompanii od oblasta na IKT, mikroelektronika, telekomunikacii, no i nekoi tradicionalni kompanii od prehranbenata industrija, industrijata na pijalaci itn. Zna~i, nemame strogo odreden fokus, no postojat odredeni kriteriumi povrzani so pazarnite mo`nosti i potencijal. Za nesre}a, gr~kata ekonomija vo momentov e vo problemi, bidej}i bankite gi namalija finansiite za kompaniite, taka {to sega pogolem broj kompanii baraat pari za spas, namesto za pro{iruvawe, so cel da go refinansiraat svoeto rabotewe. Toa ne e ona {to go baraat investitorite na rizi~en kapital, zatoa {to ne mo`e da se izleze od takva situacija. Ova e eden od najva`nite kriteriumi: kako da se izleze od investicija.

Kolku e razvien pazarot na t.n. “ven~r” fondovi vo Grcija?

Ako gledame op{to, pred krizata postoeja 11 aktivni fondovi na rizi~en kapital, upravuvaj}i so pove}e od 200 milioni evra. Investiravme od rani fazi, pa s$ do “mezanin” faza, pred izleguvawe na kompanijata so inicijalna javna ponuda. Zna~i, bevme zastapeni vo site tie fazi, osven vo seed finansirawe. Vo izminate godini eden fond zapo~na so seed finansirawe, a sega imame novi fondovi, koi }e bidat vospostaveni za nekolku meseci i }e investiraat vo IKTsektorot, vo “start ap” kompanii i vo kompanii vo rana faza na postoewe.

Toa e dobro, bidej}i na ovoj na~in ekosistemot e kompleten. Imame fondovi koi se posveteni na “start ap” kompanii, s$ do fondovi koi se zanimavaat so pogolemi dogovori. Imame i nekolku kompanii koi vetuvaat mnogu i mo`at da gi dobijat ovie finansii i da uspeat na globalno nivo. Ima mnogu uspe{ni kompanii od oblasta na mobilnata tehnologija, potoa kompanii koi se zanimavaat so proizvodi od gr~ko poteklo (mastika, maslinovo maslo, razni aromati~ni trevki ili za~ini, kako na primer {afranot), koi dobija finansii pred krizata za pro{iruvawe. Nekoi od fondovite investiraat vo tehnologii i vo metodi za reciklirawe za da mo`at da go iskoristat otpadot i da storat ne{to so nego. Toa ne e golema industrija i nema mnogu kompanii koi mo`at da privle~at kapital. Isto taka, postojat

pra{awa za danocite i za zakonite koi ja namaluvaat privle~nosta na gr~kite kompanii da bidat kupeni od drugi kompanii. ^estopati gledame kompanii koi se osnovani vo Grcija, a potoa se inkorporiraat vo drugi zemji i gi selat kancelariite vo London, namesto da ostanat vo Grcija. No, toa e biznis. Koga }e postignete vrednost, sekako deka sakate va{ata kompanija da se {iri, a potoa da ja prodadete i da izlezete od investicijata.

Dali va{eto prisustvo na Balkanskiot investiciski forum zna~i deka Termi e zainteresiran i za vlo`uvawe vo kompanii od regionot?

Dojdov ovde bidej}i navistina mi se dopadna idejata za Balkanski ven~r forum. Mislam deka toa e ne{to {to mu e potrebno na regionot. Ne barame direktno mo`nost za investirawe vo kompanii, iako nikoga{ ne velime ne.

Ako najdeme ne{to pogodno, sekako, }e go zememe predvid. No, vo najgolem del ova e dobro za mre`ata, zatoa {to vi se potrebni i drugi fondovi na rizi~en kapital so koi }e mo`ete da izvr{ite kofinansirawe, da investirate zaedni~ki vo ne{to, da ja pro{irite mre`ata. Mo`ebi nekoi od kompaniite vo koi investiravme vo na{iot inkubator mo`at da rabotat zaedno, da razmenuvaat tehnologii.

Zna~i, ima mnogu ne{ta koi mo`ete da gi napravite. Smetam deka ova e odli~na inicijativa i se nadevam deka }e opstoi i }e raste i ponatamu niz godinite.

Rekovte deka pretpo~itate da investirate vo kompanii {to se vo ponapredna faza od svojot razvoj i baraat kapital za ponatamo{na ekspanzija. [to e so “start ap” kompaniite? Kako “start ap” kompaniite vo Grcija mo`at da najdat sredstva?

Dosega tie koristea grantovi i subvencii od nekoi evropski fondovi.

Kako {to ka`av, vo poslednite dve godini imame fond za po~eten kapital (seed capital), a se nadevam deka za nekolku meseci }e imame u{te nekolku vakvi fondovi. Ako ste “start ap” kompanija koja poseduva pove} e znaewe otkolku kapital, toga{ treba da proizvedete nova vrednost, prototip, ne{to {to e navistina potrebno i korisno, a toga{ investitorite sami }e dojdat. Ako ne od Grcija, toga{ od Evropa i od SAD, kade {to ima golem broj predinkubaciski programi i programi za zabrzuvawe na razvojot. Prili~no e lesno da se pretstavite pred ovie lu|e i mo`ebi, da dobiete pari od niv.

Dali toa zna~i deka pretpriema~ite treba da bidat

pove}e proaktivni vo potragata po pari za finansirawe na svoite idei?

To~no i treba da se educiraat za toa {to sakaat da go slu{nat investitorite. Ne mo`at da dobijat pari od bankite, nitu od fondovite za rizi~en kapital bidej}i ne finansirame “start ap” kompanii. Postoi pri~ina za toa. Ve}e oformenite kompanii imaat istorija na rabotewe, go doka`ale svojot model i im e potrebna sila za da bidat poagresivni. So “start ap” kompaniite treba da pominete niz site tie procesi vo tekot na barem dve-tri godini, dodeka da po~nat da generiraat profit. Nie imame odreden period od okolu pet godini za investiciite. Ako vi trebaat dve-tri godini samo za da generirate profit, kolku dolgo }e vi treba za da izlezete od kompanijata? Mo`ebi 7-8 godini. Ne `iveeme vo SAD, kade {to kompaniite mo`e da bidat kupeni za {est meseci ili dve, tri, ~etiri godini.

Tamu imate ekosistem vo koj prvite investitori izleguvaat koga vleguvaat tretite. Taka, del od parite na novite investitori se pari za izlez na prethodnite. Kaj nas ne postoi toj ekosistem. Zatoa, nemo`nosta lesno da se izleze od investicija ja zgolemuva nevolnosta za investirawe vo vakvi kompanii. Nam ni se dopa|aat i zatoa gi poddr`uvame, no ne mo`eme da im dademe pari. Ponekoga{ davame malku, no toa e isklu~ok, a ne pravilo.

45

46

MENAXMENT

COTRUGLI I KAPITAL MEDIA GROUP POVTORNO DODELUVAAT STIP

OSVOJTE MBA STIPENDIJA I UNAPREDETE JA SVOJATA K lo`uvaweto vo biznis-edukacijata nikoga{ ne bilo pova`no od denes – podgotvenosta da se nosime so ona {to go nosi naredniot den i brzinata na prilagoduvawe na novata situacija stanaa pra{awe na opstanok na kompaniite i/ili poedincite vo niv. Svetot vo koj `iveeme e malo mesto vo koe site se povrzani na odredeno tehnolo{ko nivo, vo koe ne{tata se slu~uvaat so brzina na molwa. Se raboti za tranziciski vremiwa, koi baraat celosna i postojana podgotvenost od sekoj menaxer. Mo`niot odgovor na takvite pazarni barawa e MBA programata.

Vo soglasnost so toa, povtorno & ovozmo`uvame na makedonskata biznisjavnost {ansa za osvojuvawe stipendii za me|unarodno akreditiranite MBA programi, a vo ovoj broj na “Kapital” vi donesuvame pregled na site prednosti na MBA programata.

Dodeluvame stipendii za MBA programite na COTRUGLI Business School.

Stanuva zbor za najdobrata biznis{kola vo Jugoisto~na Evropa, so me|unarodno akreditirani MBA programi. Ovaa {kola ima centri vo Zagreb i vo Belgrad, kancelarii vo Qubqana i vo Sofija, a brojot na delovni lu|e od celiot region koi posetuvale

V

nekoja od edukativnite programi na ovaa {kola iznesuva pove}e od 10.000.

So svoite predava~i od celiot svet i me|unarodno akreditiranite MBA programi, COTRUGLI Business School ja povrzuva cela Jugoisto~na Evropa.

Taka, ovaa {kola privlekuva u~esnici od Makedonija, Hrvatska, BiH, Bugarija, Ungarija, Slovenija, Srbija i od Romanija. Osven {to svoite u~esnici gi osposobuva za pazarni predizvici, postoi u{te ne{to {to ja pravi COTRUGLI Business School zna~ajna institucija za na{iot region: COTRUGLI promovira op{testveno odgovorni menaxeri koi veruvaat vo transparentno donesuvawe odluki, vo odr`livost, vo op{testvena korporativna odgovornost i koi veruvaat deka raboteweto mo`e i mora istovremeno da bide eti~no i profitabilno.

MBA programata (Master of Business Administration) e vode~ki standard na biznis-edukacija vo svetot. Taa e od su{tinsko zna~ewe za sekoj koj ja razbira vrednosta na postojanoto vlo`uvawe vo profesionalniot i vo li~niot razvoj. So ogled na toa deka MBA programata pretstavuva golema obvrska i vlo`uvawe, se posetuva samo edna{ vo `ivotot. Eden od preduslovite za uspe{no razbirawe na

Site ~itateli koi do 6 juni }e se prijavat na konkursot imaat mo`nost da osvojat stipendija i da stanat u~esnik vo me|unarodno akreditiranite Executive MBA i MBA programi na vode~kata biznis-{kola vo regionot programata e rabotnoto iskustvo, a vo zavisnost od vidot na programata koja ja posetuvaat, u~esnicite imaat pove} e ili pomalku godini rabotno iskustvo.

S$ na s$, MBA programite na svoite u~esnici im go davaat potrebnoto znaewe za vodewe kompanija. Pritoa, tie se fokusirani na prakti~nosta i na primenlivosta na znaewata, pa so samoto toa, potrebno e u~esnikot da razbira kako se primenuvaat i kako se “odnesuvaat” biznis-modelite vo praktika, kako funkcionira kompanijata i kakvi biznis-predizvici postojat.

STRUKTURA NA MBA PROGRAMATA Vo soglasnost so svetskite akreditaciski kriteriumi, MBA programite mora da se dr`at vo zadadenata ramka, vo

MENAXMENT KAKO DA SE PRIJAVITE ZA STIPENDIITE? USLOVI ZA KONKURIRAWE ZA EXECUTIVE MBA PROGRAMATA zavr{en fakultet; aktivno poznavawe na angliskiot jazik; minimum pet godini relevantno rabotno iskustvo; po`elno menaxersko iskustvo.

USLOVI ZA KONKURIRAWE ZA MBA PROGRAMATA zavr{en fakultet; aktivno poznavawe na angliskiot jazik; minimum tri godini rabotno iskustvo; ONLAJN-PRIJAVA NA www.cotrugli.eu/scholarships

PENDII ZA MBA

A KARIERA smisla na broj na ~asovi, na~in na predavawe, kvalitet na predava~ite itn. Prednosta na MBA programite na COTRUGLI Business School e toa {to se sosema kompatibilni so postojaniot raboten odnos. Toa im ovozmo`uva na u~esnicite da dr`at ~ekor so slu~uvawata na rabotnoto mesto, bidej} i godi{no treba da izdvojat samo okolu 10 rabotni dena za posetuvawe na programata.

Stipendiite se dodeluvaat za dve razli~ni programi. Ednata e Executive MBA programa, a drugata e MBA programa. Executive MBA programata e za onie kandidati koi imaat pet godini rabotno menaxersko iskustvo, zavr{en fakultet i poznavawe na angliskiot jazik, dodeka MBA programata e za onie koi imaat minimum tri godini rabotno iskustvo. Site koi }e se prijavat nema da mora poradi {koluvaweto da go napu{tat rabotnoto mesto, bidej}i predavawata se usoglaseni so nivnoto rabotno vreme.

Imeno, Executive MBA programata se odviva edna{ mese~no, od petok do nedela, a MBA edna{ vo dva meseci vo blok od edna nedela. Razlikata me|u ovie dve programi e i vo lokaciite na koi se odr`uvaat predavawata. Imeno, dodeka Executive MBA se odr`uva vo

Zagreb ili vo Belgrad (makedonskite u~esnici mo`at da odberat vo koj centar sakaat da ja posetuvaat programata), MBA programata ima pove}e internacionalen aspekt. Taka, lokaciite na predavawata se nao|aat vo dr`avite kade {to raboti COTRUGLI Business School. Dvete programi za koi dodeluvame stipendii se sosema kompatibilni so postojaniot raboten odnos, a tematski, ovozmo`uvaat sofisticirani znaewa i ve{tini od razli~ni biznispodra~ja – od finansii do ~ove~ki resursi.

TIMSKATA RABOTA NA MBA PROGRAMITE Dvete MBA programi za koi dodeluvame stipendii se koncipirani taka {to u~esnicite rabotat vo timovi od po pet ~lena. Timovite gi so~inuvaat u~esnici od razli~ni sektori i biznispodra~ja, so {to dopolnitelno e staven akcent na me|usebno u~ewe i razmena na rabotni iskustva. Vo tekot na celata programa timovite analiziraat razli~ni biznis-slu~ai od stranskata i od doma{nata praktika, odnosno sovladuvaat prakti~ni biznis-znaewa spored metodot na Case Study.

Strukturata na u~esnici vo odnos na pozicijata od koja doa|aat e raznovidna – 70% od niv se na rakovodni pozicii vo pogolemi ili vo pomali organizacii vo regionot, kako direktori na kompanii i oddeli ili kako samostojni pretpriema~i (10%). Vo momentov programite gi posetuvaat pove}e od 300 menaxeri od celiot region, {to e u{te eden pokazatel za kvalitetot na programata i samata {kola. U~esnicite doa|aat od pribli`no ist broj golemi i pomali organizacii, a presekot spored dejnostite od koi doa|aat e

vistina interesen. interesen Taka, Taka na primer navistina primer, najgolem del od niv doa|aat od farmacevtskata industrija, grade`ni{tvoto, in`enerstvoto i od kompjuterskata industrija. Osven toa, visoko se zastapeni i menaxeri od podra~jeto na telekomunikacii, internet i veb, kako i od bankarskiot i od finansiskiot sektor. Ostatokot doa|a od hotelierstvoto i turizmot, konsultantskiot sektor itn. Kako rezultat na posetuvaweto na programite, u{te za vreme na traeweto na programata 30% od u~esnicite napreduvaat ili go menuvaat rabotnoto mesto vrz osnova na “netvorkingot” vo ramkite na svojata generacija. Osven toa, COTRUGLI za niv organizira i dopolnitelni sobirawa, preku COTRUGLI Days-e, Alumni Club, COTRUGLI forumite i preku dodatni edukativni sodr`ini (konferencii i sl.), kino-prestavi i razli~ni sportski aktivnosti.

[KOLA BEZ ALTERNATIVA „MBA programite nemaat alternativa koga sakate da steknete po{iroka slika i celosno da gi razberete slu~uvawata na dene{niot deloven pazar. Programite na posetitelite im go davaat znaeweto potrebno za vodewe na edna organizacija i kako takvi, pretstavuvaat vode~ki standard vo svetskata biznis-edukacija”, izjavi dekanot na COTRUGLI Business School, d-r Joti Gupta.

Kandidatite mo`at da se prijavat na konkursot na www.cotrugli.eu/scholarships, a po onlajn-prijavata dobivaat aplikaciski materijal koj treba da go popolnat na angliski jazik i da go vratat preku imejl. Selekcijata i zavr{noto testirawe }e se odr`at vo sabota i vo nedela, 16 i 17 juni, vo Skopje, koga za stipendiite }e se izborat najdobrite 12 kandidati.

47

TIMOT NA LANKOM KOMPJUTERI JA PRETSTAVI 12-TATA GENERACIJA NA SERVERI I UREDI ZA SKLADIRAWE PODATOCI NA SVETSKI POZNATIOT PROIZVODITEL DELL

INOVACIJA KOJA PRAVI RAZLIKA VO BIZNISOT T ehnologijata od den na den s$ pove}e napreduva, a biznisite se pod golem pritisok da bidat vo ~ekor so nea so cel da bidat pouspe{ni i poefikasni. Novite faktori koi ja dvi`at ovaa promena se virtuelizacijata, cloud computing i mobilnosta, koi pokraj toa {to nosat novi biznismo`nosti, istovremeno ja uslo`nuvaat infrastrukturata na operativnite sistemi i serverskite re{enija.

No, blagodarenie na novata 12-ta generacija na Dell PowerEdge serveri i uredi za skladirawe podatoci (Dell EqualLogic i Dell Compellent), kompaniite mo`e da posvetat pove}e vreme na inovacii, a pomalku vreme gri`ej}i se dali nivnite podatoci se procesirani i skladirani na sigurno mesto.

Minatata nedela pred makedonskata biznis-zaednica pretstavnicite na Dell zaedno so timot na LANKom kompjuteri ja pretstavija 12-tata generacija na serverskite re{enija na Dell, nudej}i inteligentna infrastruktura so novi i poefikasni re{enija za kompaniite, so {to ja unapreduvaat nivnata operativna efikasnost.

Na nastanot organiziran od LANKom kompjuteri isto taka bea pretstaveni i uslugite koi Dell im gi nudi na kompaniite za “rabota vo oblakot”.

Blagodarenie na novata 12-ta generacija na Dell PowerEdge serveri i uredi za skladirawe podatoci (Dell EqualLogic & Dell Compellent), kompaniite mo`e da posvetat pove}e vreme na inovacii, a pomalku vreme gri`ej}i se dali nivnite podatoci se procesirani i skladirani na sigurno mesto

30 MAJ - SPECIJALEN PRILOG

SKOPJE SE GRADI VO SKOPJE NIKNUVAAT NOVI NASELBI. VO NOVO LISI^E I VO BUTEL SE GRADAT NOVI “GRADOVI”.

KOI SE INVESTITORITE KOI GRADAT OGROMNI STANBENI KOMPLEKSI NA OVIE LOKACII, KAKVA E PONUDATA, PO KOI CENI SE PRODAVAAT STANOVITE? STANBENATA EKSPANZIJA PRODOL@UVA I NA DRUGITE ATRAKTIVNI LOKACII VO SKOPJE! ZGOLEMENATA IZGRADBA NA TRGOVSKO-DELOVNI CENTRI VE]E DAVA EFEKTI. SKOPJE SITI MOL KOJ GI OTVARA VRATITE NAESEN DONESE I NOVI BRENDOVI I ZGOLEMENA PONUDA ZA MAKEDONSKITE POTRO[UVA^I! KOI SE DRUGITE TRGOVSKI I DELOVNI CENTRI KOI SE GRADAT VO SKOPJE? NOVI HOTELSKI BRENDOVI VO SKOPJE! IZDADENI SE POVE]E DOZVOLI ZA GRADBA NA HOTELI NA POVE]E LOKACII VO SKOPJE. MERIOT PO^UVA DA SE GRADI, U[TE NEKOLKU DRUGI HOTELSKI BRENDOVI SE NA POVIDOK! KOJ GRADI? KOI HOTELSKI BRENDOVI DOA\AAT? “KAPITAL” ANALIZIRA KAKO IZGRADBATA NA NOVI HOTELI ]E SE ODRAZI VRZ KVALITET NA HOTELSKATA PONUDA VO MAKEDONSKATA METROPOLA? ZA OVIE I ZA DRUGI TEMI ^ITAJTE VO SPECIJALNIOT PRILOG SKOPJE SE GRADI KOJ ]E IZLEZE NA 30 MAJ 2012 VO NEDELNIKOT KAPITAL.

ZA SITE INFORMACII I PRA[AWA OKOL OKOLU LU OGLASUVAWETO OBRATETE SE DO MARKETING SEKTOROT NA E-MAIL: prilozi@kapital.com.mk; TEL: 02 3298 110 LICE ZA KONTAKT: JASMINA SAVOVSKA TRO[ANOVSKI KAPITAL MEDIA GROUP DOO; P-FAH 503 1000 SKOPJE TEL. 02 3298 110; FAKS. 02 3298 111

50

PRETPRIEMNI[TVO

[TO DA PRAVITE KOGA VA[IOT PROIZVOD ]E STANE HIT? OVIE 7 PREPORAKI OD ENTREPRENEUR.COM ]E VI POMOGNAT DA PREMINETE OD PREGOLEMI EMOCII KON VRA]AWE NA KONTROLATA POBRZO OTKOLKU [TO MO@ETE DA KA@ETE “USPEAV!”

KAKO DA SE SPRAVITE SO USPEHOT STEKNAT “PREKU NO]”? nogu ~esto uspehot “preku no}” mo`e brzo da stane najlo{ ko{mar za kompanijata. Mal biznis na koj mu nedostiga kapital, lu|e ili infrastruktura za da se spravi so golemi nara~ki ili op{ta slava mo`e vedna{ da bide uni{ten koga negoviot proizvod ili usluga }e stane hit.

Iako sekoja kompanija treba da ima podgotven strate{ki plan pred da dojde golemiot den, pove}eto sopstvenici na mali biznisi se premnogu zafateni samo obiduvaj}i se da pre`iveat, taka {to planiraweto, voobi~aeno, e staveno vo zaden plan. Zatoa, go sostavivme ovoj vodi~ za pre`ivuvawe vo 10 ~ekori za da vi pomogneme da razmisluvate brzo i da reagirate vedna{ koga edno utro }e se razbudite i }e otkriete deka ve bara celiot svet.

M

DI[ETE DLABOKO. 1 DI[ Ne gi praznete kreditnite karti~ki, ne frlajte rlajte pari pa na golemo {i{e {ampaw i ne pravete ludosti. Iako e prirodno da sakate da gi proslavite dobrite vesti, zapomnete deka golemiot dogovor ili pozitivnite kritiki vo mediumite ne zna~at dolari na va{ata bankarska smetka, barem ne deneska. Zatoa, po~ekajte so novoto “BMV”

ili egzoti~niot odmor. Isto taka, setete se deka za dopolnitelnite proda`bi koi gi dogovarate verojatno }e treba da potro{ite u{te pari za lu|e, materijali i re`iski tro{oci, duri mo`ebi }e treba da pozajmite i dopolnitelen kapital.

IZRABOTETE STRATEGIJA. 2 IZR Napravete spisok so ne{ta koi treba Napr daa se na napravat, srabotete gi brojkite i soberete ~ove~ki i proizvodni resursi.

Sekoga{ e polesno da vojuvate na hartija (ili na kompjuterska tabela) otkolku prvo da pukate, pa potoa da postavuvate pra{awa.

Bez razlika kolkav pritisok trpite od va{ite klienti za da ja ispora~ate stokata vedna{, mora da odvoite vreme da sednete so va{iot partner ili tim i da izrabotite plan za napad. Za proizvodna kompanija ili golemoproda`en distributer ova zna~i da procenite kolku edinici od va{iot proizvod smetate deka }e kupat potro{uva~ite i kolku }e ~ini nivnoto proizvodstvo ili uvoz.

NAJ PARI. 3 NAJDETE Pred da po~nete da vrabotuvate lu|e ili nara~ki vo stranstvo, li da pravite p va`no e da doznaete kolkav raboten kapital }e vi bide potreben za da ja zadovolite pobaruva~kata na pazarot. Bidej}i vrabo-

tenite i proizvoditelite, naj~esto, nema da ve ~ekaat da gi prodadete proizvodite i da soberete pari, pa da im platite, }e vi treba izvor na kapital koj }e mo`ete vedna{ da go koristite.

Ako imate postoe~ki biznis so dobar kredit, najprvin treba da se javite vo va{ata banka za da vi odredi kreditna linija ili da ja zgolemi ve}e postoe~kata. (Kreditnata linija funkcionira kako revolving-smetka od koja mo`ete da povlekuvate pari koga vi se potrebni, a pla}ate kamata samo na sumata koja ja dol`ite.) Isto taka, mo`ebi dostavuva~ite }e bidat podgotveni da go pro{irat kapitalot i/ili kreditot koj vi e potreben za da ja napravite nara~kata. I ne zaboravajte na kreditnite karti~ki.

POBARAJTE POMO[.

4 POB Iskoristete gi dostavuva~ite, li~nite Isko kontakti ontakti i Internetot za da najdete dopolnitelna pomo{. Ako mislite deka s$ mo`ete da napravite sami, razmislete u{te edna{. Bez razlika kolku naporno rabotite, denot ima samo 24 ~asa, a mora da spiete vo tekot na sedum ili osum od niv. Zatoa, va`no e da pobarate lu|e koi mo`at da vi pomognat. Ako ste naviknati s$ da pravite sami, mo`ete da pobarate od

BROJ 654

09/05/2012

www.kapital.mk

prijatelite i od ~lenovite od semejstvoto da vi pomognat ili ako tie gi nemaat potrebnite ve{tini, mo`ete da stavite oglas za da najdete obu~eni nadvore{ni sorabotnici i nezavisni honorarci. No, vnimavajte: va{iot nenadeen uspeh mo`e da ne trae ve~no, zatoa ne se obvrzuvajte na vrabotuvawe lu|e so polno rabotno vreme, so danoci i beneficii dodeka ne se osigurate deka sre}nite vremiwa vo va{ata kompanija }e potraat.

SOZDADETE 5 SOZ DISTRIBUCISKA MRE@A. DIS Kako {to }e se {irat vestite za va{iot proizvod ili usluga, mo`ebi }e po~nete da dobivate nara~ki od potro{uva~i i od maloproda`nici od celata zemja.

Ako va{iot biznis e nalik na pove}eto drugi, }e vi treba pomo{ so proda`bata i so uslu`uvaweto. Namesto da vrabotite menaxer za proda`ba na nacionalno nivo i da otvorite kancelarii vo pogolemite gradovi, mo`ebi bi vi bilo poisplatlivo da go prodavate svojot proizvod preku pretstavnici na proizvoditelite. Ovie pretstavnici (ili pretstavni~ki firmi) funkcioniraat kako nezavisni proda`ni agenti za razli~ni proizvodni linii i rabotat so provizija. Vo industriite za obleka, ~evli ili igra~ki, na primer, voobi~aeno, pretstavnicite zarabotuvaat provizija od 20% za sekoj proizvod koj }e go prodadat. Naj~esto, pove}eto pretstavnici imaat dolgoro~ni vrski so maloproda`nite trgovci, na koi im prodavaat i ~estopati iznajmuvaat {tandovi na vode~kite trgovski saemi za da gi prezentiraat proizvodite na svoite klienti.

KOMUNICIRAJTE 6 KOM SO SVOITE KLIENTI. Komunika Komunikacijata pretstavuva krvotok na sekoja biznis-vrska, no u{te pova`na e koga va{iot proizvod ili usluga odedna{ }e po~ne da do`ivuva podem.

Najgolemata gre{ka {to mo`e da ja napravi eden sopstvenik na biznis e da ne gi predupredi klientite za docnewe na pratkata ili proizvodstvoto dodeka ne bide predocna. Ova e klu~no vo industriite za obleka i igra~ki, kade {to navremenosta e va`na.

Proizvoditelite koi ne komuniciraat so glavnite maloproda`ni i golemoproda`ni klienti ne samo {to mo`at da se najdat isplukani, tuku i da ostanat so neprodaden inventar vo magacinite.

Dejvid Bredford, op{t izveduva~ od Holtsvil, Wujork, veli vaka: “Vo grade`ni{tvoto ima mnogu ne{ta vrz koi nemate kontrola. Pove}e bi sakal da im ja ka`am vistinata na klientite i da bidat gnevni pet minuti, otkolku da baram izgovori i da gi uni{tam site vrski zasekoga{“.

INVESTIRAJTE 7 INV VO IDNINATA. Iako mo`ebi mo` }e bidete vo isku{enie vedna{ da u`ivate vo profitot od va{ata golema proda`ba, va`no e povtorno da

investirate del od toj profit za rast na biznisot. Bez razlika dali ova zna~i da go isplatite dolgot, da kupite nova oprema, da primite nov vraboten ili da otvorite nova lokacija, ne ja propu{tajte mo`nosta va{ite pari da rabotat za vas. Sekoga{ e poevtino da vlo`ite svoi pari za rabota na biznisot otkolku da pozajmuvate pari od banka ili da barate investitor. Den Parizi, sopstvenik

PRETPRIEMNI[TVO na popularnata internet-stranica House.com, koja gi povrzuva onie {to sakaat da kupat ku}a so agentite za nedvi`nosti, veli deka toj go reinvestiral profitot vo sektorot za odnosi so javnosta i vo tehnologija. “Rastevme organski, bez podigawe kapital i na{ata cel e da ja pobarame potrebnata pomo{, a pritoa da ja odr`ime profitabilnosta”, veli Parizi.

51

52

NA RU^EK SO...

BRANKO AZESKI

PRETSEDATEL NA STOPANSKA KOMORA NA MAKEDONIJA

SAKAM DA SE BO SO PREDIZVICI Na javnosta & e poznat, pred s$, kako golem zastapnik za podobruvawe na uslovite vo stopanstvoto, kako pretsedatel na najgolemoto zdru`enie na stopanstvenici vo zemjava. Ambicioznosta i avanturisti~kiot duh vo `ivotot mu nosat golemi predizvici, od koi sekoga{ izleguva so bogati iskustva PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

olem fanatik za avtomobili.

U{te od mal e strasen voza~.

Negovoto prvo iskustvo so avtomobilite nalikuva na vestite od rubrikata “Veruvale ili ne”. Na samo {estgodi{na vozrast uspeal da go ukrade “fi}oto” na tatko mu, a istoto go napravil i tri godini podocna. Imal golema sre}a i pominal bez povredi koga so avtomobilot udril vo bandera.

“Avtomobilot mi izgleda{e lesen za upravuvawe i ne razmisluvav mnogu koga

G

re{iv sam da go upravuvam. Golemata qubov kon avtomobilite ja neguvam i denes. No, se razbira, sum mnogu povnimatelen. Sum imal nad 30 avtomobili. Ne u`ivam vo brzo vozewe. Za mene vozeweto e odmor”, raska`uva Azeski.

Veli deka imal veselo i vozbudlivo detstvo, koe go pominal vo rodniot Ohrid.

So nasmevka na liceto se se}ava na mnogubrojnite turisti od Holandija i od Germanija vo {eesettite godini od minatiot vek.

“Ni bea ~udni deka se son~aa vo april, pa ako nekoj naglo se ison~a{e, mu

NA[ETO MENI

So Azeski od boga aor st re na ni me toto se a sk not Arabe “parodlu~ivme za ola” mezan” i “ruk a. salata i past

velevme deka e iso~an kako Holan|anec. Od dene{na perspektiva, sme{no mi e koga se otvoraat debati deka treba da razvivame alternativen turizam, a stranskite turisti u{te toga{ se {etaa so magariwa do Velestovo. S$ si funkcionira{e super u{te toga{.”

Osven avtomobilite, Azeski e golem qubitel i na knigata i na vesnici. Otsekoga{ go interesirale istoriskite li~nosti i golemite svetski kni`evnici, pa e golem qubitel na ~itaweto na sekakov tip literatura, osven nau~na fantastika.

“I den-denes imam obi~aj koga }e naletam

BROJ 629

16/11/2011

NA RU^EK SO...

www.kapital.mk

na nekoja doma{na biblioteka ubavo da razgledam s$ {to ima. Imam darba dvojno pobrzo da ~itam. Knigite {to gi pozajmuvam sekoga{ gi vra}am.”

Ona {to sigurno najmnogu mu pomognalo vo oformuvaweto na negovite `ivotni interesi, podocna i na karierata, se mnogubrojnite patuvawa. Toj e eden od retkite vo zemjava koj imal mo`nost da poseti nad 60 zemji na site kontinenti.

“Prijatelite ~esto znaat da ka`at - i so padobran nekade da se spu{ti{ }e najde{ prijatel. Patuvawata, sekako, imaa silno vlijanie vrz mojot razvoj. Nau~iv da se socijaliziram i da komuniciram so razli~ni lu|e, so razli~na kultura i naviki.”

Patuvawata bile rezultat na negovite aktivnosti vo studentskite denovi, no bile lesno ostvarlivi i poradi popustite za studentite, sistem {to funkcioniral mnogu dobro vo biv{a Jugoslavija.

“Sekoja zemja voodu{evuva na svoj na~in.

f foto: foto : FILIP FILIP POP P PO POPOVSKI OPO PO OVSKI

ORAM ITE

Nikoga{ ne go na pu{tiv Ohrid

53

54

Site moi rabotn i iskustva gi povrzuv a menaxiraweto

Patuvawata imaa silno vlijanie vrz mojot razvoj

rata, uvaa krah na Komo Koga site o~ekre a ns sa ne a taa do`ive

Singapur, na primer, e perfektno sredena dr`ava. Vo se}avawe, sekako, }e mi ostane i patuvaweto vo Severna Koreja vo 1989 godina.

Tamu vo studentskoto selo imavme prekrasno dru`ewe so mladi od celiot svet i uspeavme da vidime mnogu znamenitosti od zemjata, koja va`i za izolirana. Po izvesno vreme od prestojot tamu pro~itav vo vesnik deka site lu|e koi kontaktirale so nas bile isprateni na {estmese~no prevospituvawe.

Ubavi spomeni imam i od Anaba vo Al`ir, kade {to i pokraj visokite temperaturi, imav dragi sredbi so mnogu lu|e... Site tie patuvawa mi gi odredija moite multietni~ki pogledi i pomognaa mnogu polesno da se snao|am vo Makedonija i kade bilo...”

Vo sredno u~ili{te go smetale za “vunder kid”. Proglasen e za prvak na generacijata, a va`el i za golem organizator na razni aktivnosti koi bile vo pravec na zbogatuvawe i podobruvawe na uslovite vo u~ili{teto.

“Vo u~ili{te znaea da me iskoristat i kako predava~ za poniskite klasovi koga nekoj od profesorite be{e bolen.”

Vo ist stil prodol`uva i na studiite na Pravniot fakultet vo Skopje. Fakultetot go zavr{uva predvreme, za 3,5 godini, so prosek 9,5.

Namesto advokat ili sudija, re{il da se isproba vo biznisot. Fakultetot go zavr{il tokmu vo vremeto koga po~nuva razvojot na privatniot biznis vo zemjava.

Prvoto rabotno iskustvo go ima na Ohridskiot aerodrom na 22 godini i vo firmata Sloboda, kako zamenik na generalniot direktor.

“Toa be{e nezaboravno iskustvo.

Ostanav tamu dodeka ima{e predizvici. Jas sum avanturisti~ki nastroen i sekoga{ sakam da se boram so predizvicite. Vo toa vreme Ohrid va`e{e za grad so razvieno stopanstvo.

Tamu gi steknav prvite iskustva so rabotewe so zapadnite zemji, nau~iv kako izgleda procesot na nara~ki, dostava, {to e vistinski kvalitet na proizvod...”

Slednoto rabotno iskustvo go ima vo prviot hotel so pet yvezdi vo zemjava, hotelot Aleksandar palas, kako prv generalen menaxer. Tamu raboti vo vremeto na kosovskata kriza i voeniot konflikt vo Makedonija.

“Vo tie vremiwa vo Aleksandar

palas prodefiliraa bukvalno site relevantni politi~ki i estradni yvezdi. Dojde toga{niot amerikanski pretsedatel, Bil Klinton, akterite Ri~ard Gir, Selma Hajak i Roxer Mur, princot ^arls, jordanskata kralica Ranija... Na 40 metri kvadratni se sobra celiot svet.”

Za iskustvata so svetskiot xet-set, zaedno so urednikot na dnevniot vesnik Vest, Goran Mihajlovski, Azevski napi{al i kniga, „Prikazni so 5 yvezdi”.

“Najgolemo iznenaduvawe za mene be{e princot ^arls, koj poka`a nivo na ednostavnost, a najprotokolaren be{e belgiskiot kral Albert Vtori. Najpe~atlivi bea jordanskata princeza Ranija, denes kralica, i toga{nata bugarska ministerka za nadvore{ni raboti, Nade`da Mihajlova.”

Kako rezultat na toga{nite slu~uvawa vo regionov i vo zemjava, najpoznatite svetski televiziski ku}i, a i novinarski imiwa od tipot na Kristina Amanpur, koi prestojuvale vo hotelot, Aleksandar palas stanuva glavna vest na CNN, Rojters, AP...

“Golem be{e predizvikot da se menaxira so hotelot vo edno takvo vreme. Od edna strana, go ima{ svetskiot xet-set so razni barawa i protokoli, a od druga strana, ima{ nestabilna politi~ka situacija vo zemjata...”

Poslednite nekolku godini ve} e vtor mandat e pretsedatel na Stopanskata komora na Makedonija. Tamu dojde vo vreme koga Komorata treba{e da sprovede niza reformi i nikoj ne be{e siguren vo koj pravec }e se razviva. Edna od odlukite za celosna transformacija na Komorata be{e {to se ukinuva{e zadol`itelnata ~lenarina.

“Site firmi ostanaa vo Komorata na baza na dobrovolna ~lenarina.

Dojdoa u{te mnogu. Posebno mi e gordost {to na{i ~lenovi se site stranski investitori vo zemjava.

Koga site o~ekuvaa krah na Komorata, taa do`ivea renesansa. Zaedno so mojot tim go vratimve ugledot i rejtingot na Komorata, {to e golem uspeh za celoto stopanstvo„ Ima mnogu malku vreme za familijata, no gleda racionalno da go iskoristi.

“So `ena mi sme vistinski partneri, vo sekoj pogled. Ne trpam pritisoci i ne pravam pritisoci vrz nikoj. Stojam zad `ivotnite odluki na soprugata i na sin mi i }erka mi.”