Menager-28

Pretpriema~ &...

KOJ ]E PRE@IVEE ]E RASKA@UVA

KOI SE RE[ENIJATA ZA IZLEZ OD KRIZATA?

Pretpriema~ &...

KOJ ]E PRE@IVEE ]E RASKA@UVA

KOI SE RE[ENIJATA ZA IZLEZ OD KRIZATA?

BROJ 657

30/05/2012

www.kapital.mk

Treba da se smeni strukturata na ekonomijata vo fleksibilna, izvozna, konkurentna ekonomija. Kolku i da zvu~i ova kako izlitena fraza, toa e lekot. Vo Makedonija prili~no dolgo se dezinvestira vo novi tehnolo{ki linii, a dr`avata pak, se potpira na varijantata deka imame evtina rabotna sila, pa toa }e ni obezbedi konkurentnost. Toa ne e tolku to~no, zatoa {to vo sporedba so drugi zemji vo razvoj, imame relativno skapa rabotna sila. Od druga strana, nemame tehnologija so koja mo`eme da ja kompenzirame ovaa relativno skapa rabotna sila i da obezbedime konkurentni proizvodi IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

islam deka gi pre`ivuvam najte{kite momenti otkako sum vo biznisov, a bogami, dolgo sum vo nego, re~isi 15 godini, mi veli denovive eden sopstvenik na kompanija za proizvodstvo na prozorci i vrati.

“Sfa}a{ li deka nikoj ve}e ne pla}a. Jas ne znam {to e rabotava, kaj se parite vo dr`avava?! Ne mo`am nitu plata da podelam, toa ne mi se slu~ilo dosega”, veli rezignirano toj. Vlo{enata likvidnost na makedonskiot kompaniski sektor kako da ja dostignuva svojata kulminacija periodov i “nagradno” pra{awe e kako da se pre`ivee 2012 godina. Makedonskite firmi izvozni~ki se soo~eni so namaleni nara~ki poradi krizata vo evrozonata, a na doma{niot pazar, kade {to dr`avata stana najgolem rabotodavec, kompaniite ne mo`e da si gi naplatat pobaruvawata, zatoa {to Buxetot s$ pote{ko se polni, a pote{ko se polni zatoa {to onie {to treba da go polnat imaat s$ pomalku pari.... i taka se vrtime vo magi~niot krug na nelikvidnosta. Ima li lek za krizata?

Su{tinata na krizata e padot na konkurentnosta na odredeni ekonomii, kako rezultat na namaluvaweto na produktivnosta, velat analiti~arite.

Ova osobeno se ~uvstvuva vo Evropa, a ne tolku vo Azija ili vo SAD, kade {to e postignat pobrz tehnolo{ki razvoj, pa ottamu, pogolema produktivnost i pogolema konkurentnost. Ona {to se pojavi kako finansiska slabost samo zboruva za toa deka dr`avite

M

namesto da investiraat vo ekonomijata so pottiknuvawe na produktivnosta, tie investirale vo potro{uva~kata, {to sega im se vra}a, zatoa {to sega nemaat tolku jaki ekonomii {to mo`e da gi vra}aat dolgovite.

“Treba da se smeni strukturata na ekonomijata vo fleksibilna, izvozna, konkurentna ekonomija. Kolku i da zvu~i ova kako izlitena fraza, toa e lekot.

Vo Makedonija prili~no dolgo se dezinvestira vo novi tehnolo{ki linii, a dr`avata pak, se potpira na varijantata deka imame evtina rabotna sila, pa toa }e ni obezbedi konkurentnost. Toa ne e ba{ to~no, zatoa {to vo sporedba so drugi zemji vo razvoj, imame relativno skapa rabotna sila. Od druga strana, nemame tehnologija so koja mo`eme da ja kompenzirame ovaa relativno skapa rabotna sila i da obezbedime konkurentni proizvodi”, veli Rubin Zareski, konsultant za strate{ki menaxment.

Vtorata rabota {to treba da se napravi e dr`avata da gi svrti investiciite kon doma{nite kompanii. Vo uslovi na kriza, mora da se najde na~in za makedonskite kompanii da dobivaat pove}e rabota na tenderite {to gi raspi{uva dr`avata za krupni kapitalni proekti, duri i na tie {to se finansirani od nadvore{ni izvori.

Iako makedonskite firmi se mali, kapitalno slabi i glavno, nekonkurentni za da u~estvuvaat vo megainvesticiite vo infrastrukturata i vo energetikata, eden od na~inite na koi{to mo`e da se re{i toj problem e obvrskata na golemite partneri da se vklu~at vo podigaweto na konkurentnosta.

“Mo`e da se insistira na t.n. “ofset”, odnosno makedonskite firmi da

RUBIN ZARESKI TRAST KONSALTING

I da nema recesija vo Evropskata unija, pra{awe e kolku mo`e da se podobri makedonskiot ekonomski rast s$ dodeka nemame investicii vo nova tehnologija, zgolemuvawe na produktivnosta i na konkurentnosta, a dr`avata gi naso~uva parite vo javna potro{uva~ka, namesto vo realniot sektor.

MENAXER NAJ^ESTI STAPICI PRI DONESUVAWETO ODLUKI

37

Harvard biznis rivju (Harvard Business Review) napravi spisok so naj~estite stapici vo koi pa|aat menaxerite pri donesuvaweto odluki: NEPREPOZNAVAWE NA PRIORITETITE ^est slu~aj e menaxerot so ~asovi da razmisluva za pomalku va`ni odluki.

Takviot pristap go tro{i negovoto vreme, a gi zbunuva i vrabotenite, na koi{to im e te{ko da spoznaat {to e pove}e, a {to pomalku va`no. Menaxerite koi{to pa|aat vo stapicata na golema va`nost na svoite problemi treba da nau~at da postavuvaat prioriteti.

NEKONSULTIRAWE SO DRUGITE Nekoi menaxeri, ednostavno, ne sakaat sovet od drugite. Tie mislat deka ako pobaraat pomo{ ili sovet, }e izlezat nesposobni ili glupavi.

Mnogu menaxeri, osobeno onie {to ja cenat tradicionalnata rabotna etika, mislat deka treba da gi znaat site odgovori i nikoga{ ne gi pra{uvaat drugite za sovet, zatoa {to se pla{at deka taka otvoreno }e go poka`at svoeto neznaewe. Uspe{nite menaxeri se sposobni da vnesat zdrav razum vo sopstvenoto ego.

NEKORISTEWE NA ISKUSTVATA OD PRETHODNICITE Ako sli~ni situacii za koi{to treba da se odlu~uva postoele i vo minatoto, menaxerite bi trebalo da se poslu`at so toa iskustvo, kako so sopstvenoto, taka i so tu|oto.

NEPRIZNAVAWE NA GRE[KITE Nikoj od nas ne e vo sostojba sekoga{ da nosi najdobra odluka. Ako menaxerot napravi gre{ka, najdobro e da ja priznae i da stori s$ za da ja ispravi. Najlo{o e koga menaxerite ja forsiraat svojata lo{a odluka i gi ubeduvaat site deka taa, vsu{nost, e dobra. Samo mal broj lu|e ima doblest sekoga{ da gi priznaat svoite gre{ki.

VETUVAWE NA NEVOZMO@NOTO Menaxerite ~esto davaat vetuvazwa {to ne se vo mo`nost da gi ispolnat. Toa go pravat od manipulativni pri~ini od razli~na priroda, no treba da se ima na um deka takvoto odnesuvawe ima i svoi posledici.

Najdobra praktika e da ne se davaat prazni vetuvawa. @ALEWE ZA DONESENITE ODLUKI Tokmu sprotivnoto od ~etvrtata stapica, nekoi menaxeri sekoga{ `alat za odlukite {to gi donele, pa duri i za onie {to se dobri. Tie gubat vreme na razmisluvawe “{to bi bilo koga bi bilo”, namesto da se zanimavaat so sproveduvawe na odlukite.

38

MENAXER u~estvuvaat so stranskite vo drugi nivni proekti. Direktna poddr{ka na ekonomijata mora da se dade i na nivo na me|udr`avni sredbi {to gi imaat na{ite politi~ari so svoite kolegi od regionot i po{iroko”, veli Zareski.

NAJBARANI KREDITITE ZA REFINANSIRAWE I kako {to firmite s$ pove}e kuburat so

pari, bankite s$ pote{ko davaat krediti.

Bankite ve}e stanaa zdodevni so nivnata “mantra” deka pari ima, no nema dobri proekti, pa zatoa, kreditiraweto ne raste.

Kade e vistinata? Dali navistina vo Makedonija nema dovolno dobri biznis-planovi kaj kompaniite, pa bankarskite kreditni odbori naj~esto stavaat pe~at “odbieno” na aplikaciite za kredit? Bankite imaat

NAJGOLEMITE SLABOSTI PRI NOSEWETO BIZNIS-ODLUKI VO MAKEDONIJA Od mini-anketata {to ja napravivme so makedonskite menaxeri, kako naj~esti slabosti {to tie samite gi istaknuvaat pri procesot na donesuvawe odluki, a i od ona {to go detektiraat konsultantite za menaxment, bi mo`ele da gi sumirame slednive: visoka centraliziranost: odlukite gi nosi samo vrvniot menaxment, ne retko edinstveno generalniot direktor; pregolemo potpirawe na intuicija i iskustvo: mnogu ~esto se nosat odluki bez dovolna analiza i koristewe na alatkite za strate{ko planirawe; ograni~uvawe vo lokalnite ramki: kaj makedonskite menaxeri i pretpriema~i postoi nevolnost i strav da se vpu{tat vo donesuvawe odluki za probivawe na nadvore{ni pazari, regionalno {irewe, a da ne zboruvame za prezemawe stranski kompanii. pogolema pregovara~ka mo} i na kraj imaat diskrecija da te odbijat, no problem e ako te zavle~kaat 2-3 meseci i na kraj te odbijat. Problem kaj nekoi banki e {to nedovolno poznavaat odredeni industriski sektori i premnogu se potpiraat na istoriski podatoci, a pomalku na potencijalot za rast na klientot, velat biznismenite. A tie s$ po~esto baraat pari za refinansirawe na postojnite krediti, namesto za novi investicii.

Toa go potvrdija i menaxerite od Prokredit banka denovive, koja{to e specijalizirana za rabota so mali i so sredni kompanii. Tie o~ekuvaat godinava porast na barawata za kreditite za refinansirawe.

“Kampawata za krediti za finansirawe stari i novi investicii so rok na otplata do 15 godini e so cel da izlezeme vo presret na potrebite na na{ite klienti. Poradi krizata, firmite imaat problem so servisiraweto na kreditite, bidej}i amortizacionite planovi ne se prilagodeni na novata profitabilnost i pari~en tek.”

foto: FILIP POPOVSKI

40 INTERVJU

IAN SATERLEND PROFESOR NA BLEDSKATA [KOLA ZA MENAXMENT

BIZNISLIDERITE IMAAT ODGOVORNOST DA VODAT, NO I DA SLEDAT

Ne postoi edna edinstvena li~nost koja mo`e da gi razbere kompleksnosta i dvosmislenosta na pazarot, bidej}i s$ se menuva mnogu brzo. Znaeweto e premnogu obemno, tehnikite i ve{tinite koi se koristat se premnogu obemni. Prestanuvame da se fokusirame samo na edna li~nost i velime: kako da sobereme grupa lu|e koja }e se zanimava so toa? Toa mo`e da se slu~i i vo organizaciite so povisoki upravni pozicii, no toa zna~i i menuvawe na mentalniot sklop na licata koi se nao|aat na tie pozicii, za da razberat deka imaat odgovornost i da vodat, no i da sledat

IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

edesetina menaxeri od makedonski kompanii neodamna imaa mo`nost da slu{nat mo{ne interesno predavawe vo edukativniot centar M6. Profesor Ian Saterlend, od Bledskata {kola za menaxment, iznese neobi~ni sogleduvawa za idninata na liderstvoto, odnosno konceptot na podeleno i distribuirano liderstvo. Vedna{ po predavaweto, so nego porazgovaravme okolu toa kako se promeni tradicionalniot model na korporativno liderstvo pod vlijanie na svetskata kriza i neverojatniot napredok na tehnologijata vo poslednava decenija. [to mislite, realno, do kade mo`e da odi podelbata na liderstvoto, vo ovaa (post)krizna sostojba?

Smetam deka e apsolutno mo`no (za ova ima mnogu dokazi i go sre}avam vo organizaciite so koi sorabotuvam) da postoi zaedni~ka, distribuirana forma na liderstvo vo organizacija koja sepak ima povisoka struktura. No, potrebno e lu|eto koi se na pozicija, na t.n. liderski pozicii: upravni direktori, izvr{ni direktori itn., da imaat um koj e otvoren kon pove} enaso~no vlijanie, da imaat svest koja im pora~uva deka moraat da prezemat odgovornost i ne samo da davaat nasoki, tuku i da primaat nasoki.

Da bidat i sledbenici, na koga toa e potrebno.

Takvata svest go zgolpotr emuva prilivo prilivot na podatoci i informacii i nivnoto spo spodeluvawe me|u lu|eto, {to ja pottiknuva sposobnosta na grupite lu|e da razberat vo v kakva slo`ena realnost, vsu{nost, funk funkcioniraat kompaniite. Pred 100 godini, ed edinstveniot lider na vrvot od organizacij organizacijata mo`el vo pove}e aspekti da go razbere najgolemiot del od pazarot vo koj toj ili taa e vklu~en/a. Vo 21 vek, 100 godini podocna, toa ve}e ne va`i. Ne pod postoi edna ed edinstvena li~nost koja mo`e da gi razbere kompleksnosta i dvosmislenosta na pazarot, bidej}i s$ se menuva pa mnogu brzo. Znaeweto e premnogu obemno, Zn tehnikite i ve ve{tinite koi se koristat se premnogu obem obemni. Kako mo`e da se re{i toa? Prestanuv Prestanuvame da se fokusirame samo na edna li~nost li~nos i velime: kako da sobereme grupa lu|e koja }e se zanimava so toa? Toa mo`e da se slu~i i vo organizaciite so sl povisoki upra upravni pozicii, no toa zna~i i menuvawe na mentalniot sklop na licata koi se nao|aat na tie pozicii, za da razberat deka imaat odgovornost i da vodat, im no i da sledat. sleda Ova, isto taka, zna~i i menuvawe na mentalniot sklop na onie koi pozicii. I tie imaat k se na poniski pon odgovornost o ne samo da sledat, tuku i da vodat.

Se raboti v rabot za menuvawe na razmisluvawata vo celata organizacija. Sekoj ima v cel odgovornost da o d pridonesuva i sekoj ima odgovornost da vodi ili da sledi koga e o potrebno, vo zavisnost od situacijata. p Mo`ete li da navedete nekolku primeri na kompanii koi ste gi sovetuvale na ovaa tema za distribuirano liderstvo i promena na tradicionalnoto liderstvo?

Ne N mo`am da navedam konkretni klienti

P

BROJ 657

30/05/2012

41

www.kapital.mk

poradi doverlivosta, no mo`am da ka`am deka organizaciite so koi sum rabotel vo najgolem del se od oblasta na farmacijata i telekomunikaciite. Isto taka, za da gi vovedam ovie idei vo nivnite organizacii, rabotam prete`no so profesionalci od sektorot za ~ove~ki resursi, zatoa {to tie se lu|eto koi se zadol`eni za ~ove~kite sistemi vo sekoja organizacija. Zatoa, ~estopati rabotam direktno so menaxerite za ~ove~ki resursi, bez razlika dali stanuva zbor za me|unarodni ili lokalni resursi na lu|e vo odredena organizacija i odredena zemja. So ova, i menaxerite vo sektorot za ~ove~ki resursi sfa}aat deka tie se liderite vo organizacijata i gi prenesuvaat ovie idei preku programite za razvoj.

Na predavaweto poso~ivte primeri od Arapskata prolet, kade {to nema{e formalen lider i s$ se {ire{e preku socijalnite mediumi – vsu{nost, vo ovie slu~ai ja vidovme mo}ta na socijalnite mediumi. [to mislite, kolku e va`na pravilnata upotreba na socijalnite mediumi vo sekojdnevnoto funkcionirawe na kompanijata i obidite da se postigne celta?

Kako prvo, da vidime {to se slu~i so Arapskata prolet. Tamu gledame masovna op{testvena promena, koja be{e organizirana preku socijalnite mediumi. Toa mi ka`uva, na malku apstrakten na~in, deka postoi vlijanie vrz kognitivnite mapi za toa {to e mo}ta. Ako se vratite vo 20, 19 ili 18 vek, }e vidite deka golem del od lu|eto ja percipirale mo}ta kako nagorna traektorija kon lica koi se nedosti`ni, bez razlika dali zboruvame za aristokratski ili monarhiski sistem, ili pak za demokratski sistem so pretsedatel i premier. Ona {to go napravija socijalnite mediumi vo Arapskata prolet, ili dvi`eweto „Okupiraj” be{e promena na na~inot na razmisluvawe kaj lu|eto za toa {to e mo}ta. Ve}e ne razmisluvame: „Nemam mo}”. Socijalnite mediumi ni gi menuvaat mislite i mislime deka imame sekakva mo}, koja mo`eme da ja ostvarime preku socijalnite mediumi. Toa ima golemo zna~ewe za liderstvoto i menaxmentot vo tradicionalnite biznis-organizacii.

Toa zna~i deka lu|eto koi doa|aat vo organizaciite i lu|eto koi se ve}e tamu i koi se zapoznaeni so ova, imaat poinakva percepcija za toa {to e mo}ta. Toa e prvoto ne{to, promena na na~inot na koj razmisluvame za mo}ta. I ako menaxerite i liderite vo edna kompanija ne ja razbiraat taa promena, toga{ imate lo{a vrska me|u liderstvoto i sledbenicite, a socijalniot dogovor vrz koj se zasnova liderstvoto se raspa|a. Toa e golem problem za organizaciite. Vo ramkite na organizaciite, s$ pove}e raboti se slu~uvaat preku socijalnite mediumi, se spodeluvaat ne{ta preku niv. Golem broj kompanii imaat svoi portali na socijalnite mediumi vo ramkite na kompanijata na koi lu|eto mo`at da se priklu~uvaat, da spodeluvaat i da se povrzuvaat. Ako gi poglednete

Profesorot Saterlend na neodamne{noto predavawe vo Skopje vo edukativniot centar M6.

biznisite vo 80-tite godini, lu|eto toga{ b 80 s$ pravea ra~no. Potoa dojde imejlot, i biznisite poleka preminaa na imejl, toa sega se smeta za normalno. Sega s$ pove} e se istaknuvaat socijalnite mediumi i socijalnoto vmre`uvawe i mislam deka vo idnina, socijalnite mre`i }e bidat isto tolku voobi~aeni za kompaniite, kolku i imejlot, bidej}i toa se novite tehnolo{ki platformi za komunikacija. Ova e odli~en na~in za sorabotka na lu|eto {irum svetot, od razli~ni vremenski zoni, razli~ni kulturi itn., koi mo`at da spodeluvaat informacii, ~estopati vo realno vreme, za razvojnite proekti.

Bi sakal da razgovarame malku za zna~eweto na korporativnata op{testvena odgovornost vo odnos na ova novo liderstvo. Kako se soo~uva etikata so glavnite problemi na moderniot pazar? Profitot e glavna cel na sekoja korporacija. Kako da uspeeme da ja ostvarime ovaa glavna cel, a pritoa da ne & na{tetime na sredinata vo koja rabotime?

Imavme organizacii koi postoeja i po 100 godini, a do pred 20 godini nemaa direktor za op{testvena odgovornost. Sega imaat.

Bi mo`elo da se re~e deka imame korporativna op{testvena odgovornost, imame platforma za toa vo koja poso~uvame vo {to veruvame i kako mu se oddol`uvame na op{testvoto, preku donacii za kultura, obrazovanie ili za{tita na `ivotnata sredina. Toa e dobar ~ekor, {to kompaniite gledaat na korporativnata op{testvena odgovornost kako na ne{to va`no, no korporativnata op{testvena odgovornost treba da premine od dodatok vo sostaven del na organizacijata. Da ne bide ne{to {to go pravime nastrana, tuku da stane del od na~inot na razmisluvawe, spored koj raboti kompanijata. Vo pravo ste, kompaniite se temelat na profit, toa e aksioma vo tradicionalniot biznis, koga stanuva zbor za profitniot sektor. No, nema pri~ina zo{to da ne go maksimizirate profitot, vmetnuvaj}i korporativna op{testvena odgovornost, da re~eme, preku model za odr`livost. Idejata za zaedni~ko liderstvo ili distribuirano liderstvo ja prepoznava odgovornosta na liderstvoto i celite zad seto toa. Koga go delite liderstvoto me|u grupa lu|e, lu|eto ~uvstvuvaat pogolema posvetenost kon organizacijata. No, ovaa

grupa na posveteni i anga`irani lu|e, isto taka, prepoznavaat deka ne rabotat vo organizacija koja pretstavuva ostrov sama za sebe. Kako {to se del od pazarot, taka se i del od po{irokoto op{testvo, od gradovi, dr`avi, regioni, kontinenti, od svetot. Koga }e postignete takvo razbirawe na ne{tata, koga }e ja vovedete kako su{tinska vrednost idejata za vgradena odr`livost, postojat brilijantni na~ini na koi mo`ete da obezbedite pobeda za op{testvoto i pobeda za kompanijata.

Koj primer na op{testveno-odgovorna praktika koja nosi benefit i za samata kompanija im ja poso~uvate obi~no na va{ite studenti? ]e vi dadam primer od Vol Mart, koja ~estopati se smeta za kompanija koja ne se zanimava ba{ mnogu so odr`livost vo svoeto rabotewe, no ima nekolku ne{ta koi bea mo{ne uspe{ni. Na primer, imaat eden vid zaedni~ki kolektiven model, so koj site lu|e vo kompanijata se pottiknuvaat da pronajdat na~ini na koi mo`e da se zgolemi odr`livosta na kompanijata. Vo eden moment, eden vraboten vo Vol Mart, obi~en vraboten za koj ne bi se o~ekuvalo da vr{i liderstvo vo kompanijata, sfatil deka mnogu od pakuvawata na proizvodite na Vol Mart se prili~no pogolemi od samiot proizvod, {to zna~i deka bi mo`ela da se namali goleminata na pakuvaweto. So namaluvaweto na goleminata na pakuvaweto, se namaluva i otpadot, koga kupuva~ot }e go kupi proizvodot i } e go frli pakuvaweto vo |ubre. Lu|eto na povisokite pozicii se soglasija so idejata, i re{ile da go namalat pakuvaweto na eden od proizvodite za nekolku santimetri. Ova zna~i deka tro{ea pomalku za pakuvawe vo odnos na materijalite, mo`ea da smestat pogolem broj proizvodi vo kontejnerite za isporaka (pomaloto pakuvawe za{teduva pove}e prostor), taka {to uspevaa da ispora~aat pove}e proizvodi vo istiot prostor od prethodno. So eden zbor, kompanijata uspea da za{tedi milioni, so toa {to be{e korporativno op{testveno odgovorna kon sredinata. So ova, kompanijata se otvori kon idejata deka mo`at golem broj lu|e da vlijaat vrz raboteweto, iako ne bi rekol deka Vol Mart e odli~na korporativno op{testveno odgovorna kompanija.

спорт и рекреација по избор

БУЛ: ОКТОМВРИСКА РЕВОЛУЦИЈА БР.15 СКОПЈЕ; TEЛ: +389 2 3092 190 ФAКС: +389 2 3092 152

ФИТНЕС ЦЕНТАРОТ ОПФАЌА:

ПРОФЕСИОНАЛНИ ТРЕНЕРИ СПРАВИ ЗА КАРДИО ВЕЖБИ 4 ЛЕНТИ ЗА ТРЧАЊЕ, СТАТИЧНИ ВЕЛОСИПЕДИ, СТЕПЕРИ, ОРБИТРЕК ПОВЕЌЕНАМЕНСКИ ДИСПЛЕИ ЗА СИТЕ КАРДИОСПРАВИ СВЕТСКИ ПОПУЛАРНА ОПРЕМА CYBEX И TECHNOGYM ПРОГРАМИ ЗА ИСХРАНА И ВЕЖБАЊЕ ДОДАТОЦИ ВО ИСХРАНАТА4 ПРОТЕИНСКИ ШЕЈКОВИ И БАРОВИ КАФEТЕРИЈА САУНА И ЏАКУЗИ МАСАЖА

info@aleksandarpalace.com.mk www.aleksandarpalace.com.mk

Svesni za ulogata

30/05/2012 BROJ na 657 slobodnoto

MENAXMENT-EDUKACIJA

www.kapital.mk

vreme vo `ivotot na sekoj biznismen, odlu~ivme da yirneme vo klupata na Cotrugli Business School, u~ili{te za ~ija{to MBA-programa, na makedonskata biznis-javnost & ovozmo`uvame 12 stipendii i pritoa da proverime kolku vreme takvata edukacija bara od posetitelite

43

TIPI^EN DEN NA E/MVA PROGRAMATA okolku se odlu~ivte za prodol`uvawe na biznis-edukacijata ili MBAprogramata, pred vas stoi te{ka odluka za da se izbere {kola vo koja ovoj vid obrazovanie }e go posetuvate. Me|u kriteriumite koi }e se vrednuvaat pri sporedbata na programite na razli~ni {koli, }e se najdat i na~inite na koj poedine~ni {koli ja koncepiraat MBA-programata i na koi se izveduvaat predavawata. Odlukata, zna~itelno mo`e mnogu da go olesni proektot, kako na primer, stipendija koja Kapital Media Group i ovaa godina ja dodeluva za programata na COTRUGLI Bussines School, vode~ka biznis-{kola vo Jugoisto~na Evropa. Ovaa {kola so svoite me|unarodno akreditirani programi e ramo do ramo so najuspe{nite biznis-{koli vo svetot. Imeno, na~inot na koj MBA-programite se koncipirani, na posetitelite im dava mo`nost nau~enoto vedna{ da go primenat vo praktika. Stanuva zbor za metod na studija na slu~aj (case study) koj e razvien na Harvard i vo koj se izrabotuvaat konkretni biznis-slu~ai od celiot svet, so akcent na sporedba so doma{niot pazar. Soglasno so ova, sekoj od posetitelite mo`e mnogu brzo da go primeni nau~enoto na rabotnoto mesto i so samoto toa da go meri svojot napredok od model vo model.

D

RAZMENATA NA ISKUSTVA KAKO NAJEFIKASEN OBLIK NA U^EWE Isto taka ovie MBA-programi se koncipirani taka {to posetitelite rabotat vo timovi. Чlenovite na timot doa|aat od razli~ni bran{i za pobrzo da gi usvojat novite znaewa ne samo od predava~ite, tuku i me|usebno. Takviot sistem na rabota e postaven poradi faktot {to vsu{nost razmenata na iskustva e najefikasno u~ewe.

Imaj}i predvid deka niz celata programa se raboti vo grupi, posetitelite na MBAprogramata zavisat i od drugite posetiteli.

Normalno, {to pove}e e kvaliteten timot, tolku site imaat pove}e mo`nosti i za li~en razvoj.

KAKO MBA MODULOT IZGLEDA VO PRAKTIKA? Stipendiite gi dodeluvame za 2 razli~ni MBA-programi: Executive MBA za topmenaxeri i MBA za junior menaxeri. I dvete programi za koi gi dodeluvame stipendiite se part tajm programi, {to zna~i deka ovozmo`uvaat minimalna otsutnost od rabotnoto mesto. Vo toj slu~aj modulite obi~no se delat vo periodi od 3 do 7 dena mese~no, a posetitelot dr`i ~ekor so slu~uvawata vo kompanijata. Va`no e da se istakne deka, pritoa i dvete MBA-programi ja zadovoluvaat me|unarodnata akreditacija za propi{ana struktura {to se odnesuva na vkupniot broj ~asovi i traewe na programata. Pred sekoj modul, odnosno predavawe posetitelite na COTRUGLI Business School dobivaat silabusi so koi se steknuva pregled na glavnite informacii, na~inot na realizacija i sodr`inata na modulite koi sledno }e se slu{aat. Osven toa, spored upatstvata na predava~ite, za modulite posetitelite treba da pro~itaat podgotvitelni tekstovi i da izrabotat zada~i za na modulite da mo`at da go sledat tekot na predavawata, no i uspe{no da gi re{avaat studiite na slu~aite na razli~ni kompanii od celiot svet. Imeno redovnata rabota i podgotovkata za modulite e eden od sigurnite preduslovi za uspe{na izrabotka na biznis-planot, zavr{nata rabota na MBA-programite na COTRUGLI Business School. Isto taka, imajte predvid deka i aktivnosta na modulite se evaluiria i vleguva vo zavr{nata ocenka na sekoj model.

BUSINESS NETWORKING Edna od komparativnite prednosti na COTRUGLI Business School sigurno e i networking posetiteli koi osven od Makedonija doa|aat od Hrvatska, Slovenija, BiH, Srbija, Romanija i Bugarija. Toa e neizostaven del od sekoj modul i pretstavuva neformalno dru`ewe na koe posetitelite se opu{taat, no i uspe{no razvivaat novi biznis-idei i kompanii. Edna od Makedonkite koi ja zavr{ija ovaa Executive MBA programa e

STIPENDISKI KALENDAR 6. 6. Rok za prijava 11.6. Prijavenite kandidati }e bidat izvesteni za rezultatite od 1 krug stipendiski proces, odnosno vlez vo finale 16/17. 6. Stipendisko finale vo Skopje Iva Чadikovska, Senior Sponsorship Specialist vo Vip operator. Predavawata najmnogu gi slu{a{e vo Belgrad i toa eden prodol`en vikend mese~no (od petok do ponedelnik). Na toj na~in, posetitelite od svoeto rabotno mesto, prose~no izostanuvaat 10 rabotni dena godi{no. Eve go nejziniot vpe~atok: „Dve godini od vikend studiite pridru`eni so mnogu patuvawa, u~ewe, knigi, materijali, podgotvitelni tekstovi, proekti, rabota vo timovi, podgotovka vo grupni proekti, biznisplan i ve`bi. Ne mo`am da go do~ekam sledniot modul za da vidam kako se ostanatite. Mnogu od kolegite od grupata mi stanaa vistinski prijateli. Po zavr{uvawe na programata, sega ja ~uvstvuvam razlikata.

Steknatoto znaewe go implementiram vo moite sekojdnevni aktivnosti. Imam razli~ni pogledi i perspektivi za predizvicite vo izvr{uvaweto na zada~ite, koristam novi pristapi koga re{avam razli~ni situacii.

Go praktikuvam liders tvoto so sekoj nov proekt. Inspirirana sum, motivirana i imam podobri mo`nosti za ponatamo{en li~en i pro IVA ЧADIKOVSKA fesionalen Senior Sponsorship Specialist razvoj.” vo Vip operator

44

NA RU^EK SO...

D-R

VLADIMIR ЧADIKOVSKI

CEL @IVOT SUM So negovoto doa|awe na Detskata hirurgija, institucijata kompletno go smeni izgledot na podobro. Iako kako student ne posakuval da bide detski hirurg, denes e eden od najcenetite vo taa oblast. Na javnosta & e poznat kako golem humanitarec i eden od incijatorite koi rabotea na Zakonot za transplantacija na organi PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

astel vo familija na arhitekti.

Tatko mu e eden od osnova~ite na Teatarot za deca i mladinci, pa postojano bil opkru`en so poznati doma{ni i stranski akteri, a temata medicina i doktori nikoga{ ne bile na „menito” na semejnite slu~uvawa. No, i pokraj toa, toj i negoviot brat zaplovuvaat tokmu vo tie vodi.

Od periodot na detstvoto so nasmevka na liceto se se}ava na prestojot kaj

R

negovata tetka vo Italija. Sekoe leto so svoite roditeli odel po tri meseci na gosti vo Trst i Udine. „Fasciniram sum od Italijancite.

Dr`avata {to ja izmislila renesansata, kade {to nau~iv {to e estetika, dobro vino, hrana, fudbal, `eni, garderoba...Bev voodu{even od italijanskata muzika koja vedna{ mi ’zalepi‘.

Iako vo Skopje na golemo se slu{a{e alternativa od tipot na ’Kjur‘, ’Smits‘, jas & ostanav veren na italijanskata muzika koja i den-denes ja slu{am. Ednostavno Italijancite mi se vo krvta”,

NA[ETO MENI

So Чadikovski ni od bogatoto me na Arabeska se sta odlu~ivme za pa ca pi i e” ez „bolow a. w re si ri ti ~e so

raska`uva Чadikovski.

Tokmu tatko mu bil eden od najgolemite poddr`uva~i koga re{il da se zapi{e vo sredno medicinsko u~ili{te. „Me zeza{e deka }e fati vrski da ne me primat vo u~ili{te dokolu se odlu~am da bidam artist ili s$ {to be{e povrzano so gluma. Edinstveno {to priznava{e be{e doktor.”

Srednoto medicinsko u~ili{te vo toa vreme bilo edno od retkite naso~eni u~ili{ta i toj go izbral smerot medicinski tehni~ar. Veli deka bil

16/11/2011

NA RU^EK SO...

www.kapital.mk

SO MEDICINATA soliden i trudoqubiv u~enik, pa i vo osnovno i vo sredno e proglasen za u~enik na generacijata. „Ne{to ako ne go nau~i{ dobro koga treba, podocna ti se vra}a kako bumerang. Ba{ toa }e ti zatreba. Celosno bev posveten na mojata edukacija, pa retko imav slobodno vreme, koe isklu~ivo go pominuvav so moite prijateli. Da bidam iskren, se ’zalepiv‘ i za nekolku sportovi, no ni vo eden od niv ne navlegov celosno. Denes s$ u{te igram tenis.”

Po zavr{uvaweto na srednoto u~ili{te nemal nikakva dilema deka }e prodol`i na medicinski fakultet, po ~ie zavr{uvawe dva meseci volontira vo Voenata bolnica, a potoa dve godini volontira na Detska hirurgija. „Dodeka studirav si velev deka nikoga{ ne sakam da bidam detski hirurg ili traumatalog. No, po doa|aweto na Detska hirurgija s$ se promeni. Timot

Toa {to nema da

go nau~i{ dobro, }e

ti se vrati kako bu merang

45

foto: FILIP POPOVSKI f

BROJ 629

46 6

Idealen zdravs tven sistem ne posto i

Fasciniran sum od Italijancite

{to Postojano u~am ne

na Detska hirurgija i toga{ i denes funkcionira kako edna familija. Nikoj od lekarite ne otide vo privatna praksa, a postarite kolegi koga dojdov tamu, nemaa nikakva frustracija so mene da go podelat seto svoe znaewe. Nasmevkite na decata po zavr{enite intervencii i ~uvstvoto deka ti si ’vinoven‘ {to na edno dete }e mu ovozmo`i{ razvoj i napredok i }e gleda{ kako raste bea pove}e od dovolni za da re{am da ostanam tamu i po zavr{uvaweto na sta`iraweto.

Koga }e navleze{ vo hirurgijata, nema pove}e vra}awe. Чuvstvoto deka od mrtvite organi pravi{ `ivi e nezamenlivo.”

So edukacijata, kako {to veli, nikoga{ ne zastanal.

Specijaliziral na Detskata hirurgija, a se doeduciral vo Belgrad, Viena i Los Anxeles. Dve godini pominal i vo Brisel.

Po specijalizacijata startuval so proektite za transplantacija. Toj e del od timot koj na Detska hirurgija minatata godina ja napravi prvata transplantacija na crn drob. Celi 14 ~asa timot od 40 lekari se bore{e da go spasi maliot David, koj na klinikata bil primen vo mnogu te{ka sostojba. Vrodenata mana na crniot drob za kratko vreme predizvikala ciroza.

Dokolku ne se izvr{elo presaduvawe na organot, na deteto mu ostanuvalo u{te edna nedela `ivot. „Bebeto go pripremavme 15 denovi pred operacijata. Se zema samo mal del od crniot drob na majkata, a od bebeto se vadi o{teteniot. Toa e mnogu kompliciran proces, mnogu porazli~en otkolku intervencii kaj vozrasni.”

Ova ne samo {to e prva transplantacija vo Makedonija, uspe{no presaduvawe na crn drob kaj tolku malo dete nemalo nitu vo regionot.

Godi{no na ovaa institucija na 1.600 deca od razli~ni vozrasti se vr{at razli~ni intervencii.

Tokmu po negoviot anga`man za pottiknuvawe na donirawe organi d-r Чadikovski & stana poznat na po{irokata javnost.

Toj e eden od inicijatorite

za donesuvawe na Zakonot za transplantacija na organi, no i golem humanitarec. Kako rezultat na negoviot anga`man vo poslednive nekolku godini Detska hirurgija kompletno go smeni izgledot. Celosno se renovirani prostoriite, a e otvoreno i oddelenie za intenzivna nega, nabavena e nova oprema... Чadikovski e i nositel na dr`avniot proekt za transplantacija na crn drob kaj decata, i zaedno so grupa entuzijasti vr{i edukacija za podignuvawe na javnata svest vo Makedonija za donirawe organi.

Preku nevladinata organizacija „Nacionalna fondacija za transplantacija”, koja e osnovana vo 2008 godina, pokraj na razbivawe na zabludite za donirawe organi, posebno koga na pacientot pove}e mu nema spas, raboti i na podobruvawe na kvalitetot na `iveeweto na pacientite na koi im e izvr{ena transplantacija, na proekti za nabavka na medicinski aparati i materijali.

Za formirawe na ovaa fondacija, kako {to veli, se odlu~il po sogleduvawata deka transplantacijata ne mo`e da se razviva ako ne se podigne svesta vo zemjava za donirawe organi. „Svesta za pridobivkite od donirawe organi e mnogu niska i treba da se demistificiraat zabludite za transplantacijata na organi.”

Za zdravstveniot sistem, koj ~esto e na udar od mediumite, koi za volja na vistinata gi registriraat samo negativnite prikazni, veli deka ne e vo tolku o~ajna sostojba. „Site reformi se te{ki. Nitu eden zdravstven sistem vo svetot ne e idealen. Sepak smetam deka treba da bideme gordi {to na{iot sistem e socijalen.”

Lekarite gi smeta za edni od najeduciranite vo zemjava. „Re~isi ne postoi lekar koj ne bil na doedukacija vo stranstvo.”

Posvetenosta na profesijata i doplnitelnite aktivnosti pridonesuvaat da ima malku slobodno vreme, koe go pominuva so soprugata Elena, so koja e osum godini vo brak, a naskoro go o~ekuvaat i prvoto dete.