menager 2

34 ANALIZA

Pretpriema~ &...

KOGA E VREME DA SE BARA STRATE[KI PARTNER?

PRODAVAJTE KOGA STE NA VRVOT, A NE KOGA ]E ZAGLAVITE

34 ANALIZA

Pretpriema~ &...

KOGA E VREME DA SE BARA STRATE[KI PARTNER?

PRODAVAJTE KOGA STE NA VRVOT, A NE KOGA ]E ZAGLAVITE

BROJ 630

23/11/2011

ANALIZA

www.kapital.mk

KOMPANIJATA ZA PRODAVAWE E KAKO MOMA ZA MA@EWE - [TO POGOLEM MIRAZ, TOLKU POPRIVLE^NA E ZA MLADO@ENECOT, ODNOSNO STRATE[KIOT PARTNER. VAKA, MALKU NA [EGA, VELAT LU\ETO [TO SE RAZBIRAAT VO KOMPANISKI PREZEMAWA I SPOJUVAWA, PREDUPREDUVAJ]I DEKA KOGA BIZNISOT ]E ZAGLAVI DO GU[A, MO@E DA BIDE PREDOCNA ZA BARAWE STRATE[KI PARTNER KOJ ]E GO SPASUVA IGOR PETROVSKI igor@kapital.com.mk

ritisnati od recesijata i od nelikvidnosta, mnogu mali i sredni kompanii vo zemjava probuvaat da najdat pogolem, posilen i postabilen partner koj bi im pomognal vo nadminuvaweto na momentalnite te{kotii, no takvite ppotencijalni partneri vo vreme na kkriza se osobeno vnimatelni i prebbirlivi. Sopstvenicite na kompanii {to padnale vo finansiski prob{ llemi, a imaat pristap edinstveno do rrelativno skapite izvori na finanssirawe, kako bankarskite krediti, ssigurno sega pove}e razmisluvaat za proda`ba na biznisot otkolku vvo vremeto na kreditnata ekspanzija pred krizata. No, pra{aweto zi e dali site kompanii {to sega se vvo te{kotii im se atraktivni na ppotencijalnite strate{ki partneri.

Deka interes i `elba za partnerstvo D iili proda`ba me|u malite i srednnite biznismeni ima pove}e otkolku vvo normalni vremiwa ni potvrdija i nekolku konsultantski ku}i koi{to pposreduvaat vo takvi transakcii.

No, site istaknuvaat deka, za `al, N ppotencijalnite prezema~i ne se premnnogu zainteresirani ili ka`ano so rre~nikot na ma{ko-`enskite odnosi, aagenciite za spojuvawe parovi imaat mnogu barawa, no uspevaat da sklm oopat mnogu malku brakovi. ““Kapital” neodamna pi{uva{e za pproblemite na kompaniite Fonko i Pilko, ~ii sopstvenici baraat strate{ki partneri za da mo`at svoite firmi da gi spasat od bankrot.

Qup~o Trajkovski, sopstvenik i direktor na Fonko, re~e deka najdobro re{enie za izlez od finansiskata kriza vo koja padnala kompanijata toj gleda vo vlezot na strate{ki investitor so svoj udel.

“Vo momentov pregovaram so pove}

P

e zainteresirani biznismeni za kupuvawe udel vo Fonko. Nemam limit kolkav udel bi prodal, s$ e rabota na dogovor. Se razbira, pod uslov noviot partner i sopstvenik da ja prodol`i istata dejnost, zatoa {to Fonko, sepak, e brend na pazarot”, re~e Trajkovski.

Pilko pak, koj{to dr`e{e 80% od pazarot na sve`o pile{ko vo Makedonija, ve}e nekolku meseci go ima zapreno proizvodstvoto poradi problemi so likvidnosta. Qubomir Drenkovski, sopstvenik na kompanijata, ni prizna deka ima seriozni finansiski problemi poradi mnogute nenaplateni pobaruvawa i nemo`nosta da zeme kredit za obrtni sredstva so koi{to }e go prodol`i proizvodstvoto. Toj re~e deka bara strate{ki partner {to go razbira biznisot, {to spored nego, e mnogu specifi~en, bidej}i se raboti za proizvodstvo i plasman na sve`o meso.

Pilko vo 2008 godina bil vo pregovori za prezemawe od strana na hrvatskata grupacija Vindija, no tie zavr{ile neuspe{no.

Stru~wacite za prezemawa i spojuvawa so koi{to razgovaravme velat deka firmite {to rabotat vo profitabilen segment od pazarot so prepoznatlivi brendovi koi{to imaat potencijal za rast mo`e da bidat atraktivni za strate{ki partneri, iako imaat problemi so likvidnosta. Me|utoa, me|u biznismenite so problemi ima i takvi koi{to nemaat mnogu dobra pazarna perspektiva, pa me|u niv }e ima mnogu bolni rezovi slednite dve godini, velat ekspertite.

KOGA KOMPANIJATA ]E STANE PREGOLEMA ZA UPRAVUVAWE Za volja na vistinata, vo izminatite dvaesetina godini otkako Makedonija znae za pazarna ekonomija i pretpriemni{tvo i nema{e tolku mnogu primeri na strate{ki povrzuvawa ili prezemawa vo redovite na malite i srednite kompanii. Edno od retkite uspe{ni prezemawa se slu~i

35

36 ANALIZA

pred tri godini, koga Peksim, makedonska kompanija od IT-sektorot, koja ve}e ima{e i golemo regionalno prisustvo, be{e prezemena od pogolema evropska grupacija, odnosno polskata Aseko.

Vsu{nost, Peksim spored obemot na godi{nite prihodi od nad 20 milioni evra i 600 vraboteni vo vremeto na prezemaweto pove}e vleguva{e vo sektorot na golemite kompanii, no sepak, e eden od prvite pretpriema~ki obidi vo vremeto na tranzicijata, koja, vodena od nejziniot osnova~ Mihail Petreski, uspea da stane eden od najgolemite proizvoditeli na bankarski softver vo regionov. Vo lanskoto intervju za “Kapital” Petreski re~e deka re{il da ja prodade kompanijata zatoa {to vo svojot razvoj taa vo eden moment stanala pregolema za upravuvawe.

“Peksim vo eden moment izrasna vo svoevidna korporacija i pretpriema~kiot na~in na upravuvawe ve}e ne be{e

efikasen. Ako ve}e ste izrasnale vo korporacija, toga{ treba da se odnesuvate i da upravuvate so kompanijata na soodveten na~in. Jas smetav deka e najdobro Peksim da vleze vo pogolema korporacija koja ve}e gi ima vospostaveno takvite proceduri, a ne jas da gi izmisluvam ili da improviziram”, izjavi toga{ Petreski.

Toj objasni deka za novi predizvici i novi razvojni celi na Peksim bila potrebna pogolema i po{iroka infrastruktura, bilo za pristap do novi pazari nadvor od Jugoisto~na Evropa ili za ponuda na novi produkti na postoe~kite klienti.

“Noviot ~ekor, po moe mislewe, be{e pregolem za da go napravime sami.

Prakti~ki, treba{e da birame me|u samozadovolstvo od postignatoto i vozbudata od skok vo nepoznato. Go odbravme vtoroto, no so pomo{ na poiskusni i pogolemi partneri od Evropa”, re~e Petreski.

^EKAWE DA DOGORI DO NOKTI Za `al, vo makedonskite pretpriema~ki prikazni retko ima vakov rasplet.

Sopstvenicite, koi naj~esto se i glavni menaxeri na kompaniite {to porasnaa do nivo kade {to ve}e ne mo`e eden ~ovek da kontrolira s$ {to se slu~uva vo niv, koga e te{ko samostojno da se obezbedi potreben kapital i znaewe za ponatamo{en rast i razvoj, mnogu te{ko dozvoluvaat nekoj drug da vleze so kapital vo firmata. Toa bi zna~elo podelba na ingerenciite, pogolema transparentnost vo raboteweto, podelba na profitot, za {to najgolem del od makedonskite biznismeni s$ u{te ne se podgotveni. Nesvesni deka rastot na kompanijata go nadminal kapacitetot na nivnite sposobnosti i ve{tini na menaxirawe, ostavaat firmata da se ra{iri na mnogu strani, da se prezadol`i,

MIHAIL PETRESKI

GORAN MITRESKI

OSNOVA^ NA PEKSIM I POTPRETSEDATEL NA ASEKO

SOPSTVENIK NA KABTEL

Koga godi{no pravite prihodi pogolemi od 20 milioni evra, mora da imate soodvetno strate{ko planirawe, buxetirawe, planirawe na tro{oci. Ako ve}e ste izrasnale vo korporacija, toga{ treba da se odnesuvate i da upravuvate so kompanijata na soodveten na~in. Jas smetav deka e najdobro Peksim da vleze vo pogolema korporacija koja ve}e gi ima vospostaveno takvite proceduri, a ne jas da gi izmisluvam ili da improviziram.

Strate{kite partnerstva mo`am da gi razberam samo dokolku e jasna celta {to saka da se postigne so prezemaweto, spojuvaweto ili koj bilo drug vid strate{ka operacija - dali toa }e bide pomo{ pri probivawe na novi pazari, primena na ponapredni tehnologii ili pak, obezbeduvawe kapital za ponatamo{no razvivawe na biznisot.

38 ANALIZA da investira premnogu vo ramkite na samo edna aktivnost i na krajot od uspe{na kompanija so dvocifreni godi{ni stapki na rast da stane nelikvidna, zaglavena so krediti i nenaplateni pobaruvawa, so odliv na najdobrite kadri.

Potoa mnogu e te{ko vakvite kompanii

da najdat strate{ki partner, zatoa {to pri dlabinskoto snimawe }e se vidi deka zagubile mnogu od svojata vrednost bidej}i nivnite sopstvenici ja odlo`uvale proda`bata do posleden moment. Pri prezemawata neizbe`en faktor se i bankite, koi{to pak, ne sakaat da finansiraat proekti za koi

smetaat deka vo odreden rok nema da donesat povrat na investicijata, istaknuvaat ekspertite za spojuvawa i akvizicii.

NETRANSPARENTNOSTA GI ODBIVA POTENCIJALNITE PARTNERI Na siroma{niot pazar na spojuvawa i akvizicii vo Makedonija prezemawata na mikrokompanii, iako se transakcii koi{to ne predizvikuvaat nekoe pogolemo vnimanie kaj javnosta, za partnerite se zna~aen moment za idniot razvoj na nivnite biznisi.

Kabtel, isto kako i prethodniot primer, e kompanija od IT-sektorot koja{to denovive gi privr{uva formalnostite za prezemawe na edna mala kompanija za razvoj na softver, poto~no aplikacii za biznis-procesi.

“Zaklu~ivme deka na pazarot vo Makedonija, a i globalno ima dosta prostor za razvoj na procesno bazirani aplikacii, segment kade {to nie sakame da se razvivame i zatoa re{ivme da kupime kompanija {to ima dosta iskustvo i znaewe tokmu vo taa oblast”, objasnuva Goran Mitreski, sopstvenik i generalen menaxer na Kabtel.

Toj veli deka nekolku pati dosega mu pri{le i pogolemi kompanii od negovata, opipuvaj}i go pulsot za toa kakvo e negovoto raspolo`enie da ja prodade kompanijata ili da dozvoli vlez na sopstveni~ki udel. Isto taka, na Kabtel mu prio|ale i pomali firmi koi{to se nudele na proda`ba.

“Strate{kite partnerstva mo`am da gi razberam samo dokolku e jasna celta {to saka da se postigne so prezemaweto, spojuvaweto ili koj bilo drug vid strate{ka operacija - dali toa }e bide pomo{ pri probivawe na novi pazari, primena na ponapredni tehnologii ili pak, obezbeduvawe kapital za ponatamo{no razvivawe na biznisot”, smeta Mitreski.

Spored nego, dosega ne se slu~ile pove}e prezemawa na mali i sredni doma{ni kompanii od strana na pogolemi regionalni ili evropski igra~i zatoa {to na lokalnite biznisi im nedostiga pogolema transparetnost.

“Kaj golem del od makedonskite kompanii koi{to ne se akcionerski dru{tva i ne kotiraat na berza mnogu e te{ko da se napravi dlabinsko snimawe zatoa {to procesite na finansiskoto rabotewe ne se dovolno jasni. Nie vo Kabtel rabotevme mnogu izminatiov period za da vovedeme sistem taka {to sekoj {to }e saka da go vidi na{eto rabotewe, vo koj bilo moment da mo`e da go stori toa i da ima to~na slika za toa {to se slu~uva vo kompanijata”, veli Mitreski.

40 NA RU^EK SO...

KRISTIJAN POLENAK

IMETO I REPUTACIJATA GRADAT BREND PETRE DIMITROV dimitrov@kapital.com.mk

aboti kako advokat, a vsu{nost, e promotor vo vistinska smisla na biznis-mo`nostite na na{ata zemja. Zainteresiranite stranski investitori koi poka`uvaat interes ili se podgotvuvaat da vlezat vo Makedonija vo delot na pravnite raboti ~esto go kontaktiraat tokmu advokatskoto dru{tvo Polenak, kade {to Kristijan Polenak e upravuva~ki partner.

“Prviot kontakt na potencijalnite investitori vo najgolem broj slu~aei e so odredena nedoverba. Nekoi duri se arogantni, pa mora{ da im doka`uva{ deka vo Makedonija imame strukturirano op{testvo so regulativa i ambient vo poddr{ka na biznisot. Smetam deka maliot broj investicii ne se posledica samo na maliot pazar i toa {to ne sme ~lenka na NATO i na EU, tuku i na seriozniot problem so kvalifikuvani kadri, {to e rezultat na nedostig od komunikacija me|u pazarot i obrazovnite institucii. Pokraj toa, so mali isklu~oci, mladite generacii s$ polo{o se podgotveni, {to se dol`i delumno na kvalitetot na obrazovanieto,

R

Kristijan Polenak e predvodnik na tretata generacija advokati vo poznatoto semejstvo Polenak, koe iznedrilo mnogu advokati i pravnici. Veren na tradicijata na familijata, no i na qubovta kon pravoto, va`i za ugleden advokat i vistinski profesionalec. Predizvik mu e korporativnoto pravo, pa bez nego ne pominuva ni edna poseriozna biznis-zdelka vo zemjava a delumno na nedostigot od ambicija i motivacija”, veli Polenak.

Ne se soglasuva celosno so konstaticiite koi sekojdnevno gi slu{ame od razli~ni strani, deka sudstvoto ni e neefikasno i partizirano.

“Su{tinata na problemot le`i vo toa {to nie vo start izgradivme partisko sudstvo i sega iako se trudime, te{ko e da izlezeme od tie ramki. Dobro e {to imame vlada koja go slu{a biznisot i iska`uva `elba da gi sanira nedostatocite vo drugite segmenti na sistemot, {to kaj sudstvoto se reflektira vo kontinuirani reformi.”

Predvodnik e na tretata generacija advokati vo poznatoto semejstvo Polenak, vo koe najgolem del od ~lenovite se advokati i pravnici. Opkolen so tolku

mnogu poznava~i na pravoto, i kaj nego se razvila qubovta kon taa profesija.

Po zavr{uvaweto na pravniot fakultet, prvoto iskustvo go steknuva kaj negoviot tatko, Nikola Polenak.

“Po~nav, normalno, vo kancelarijata na tatko mi. Interesno e toa {to nikoga{, vsu{nost, ne rabotev krivi~no pravo, tuku interes mi pobudi korporativnata advokatura”, veli Polenak.

Toa {to poteknuva od pravni~ka familija za nego bil u{te pogolem predizvik za da sozdade sopstven imix.

“Ne mo`am da ka`am deka nikoga{ ne sum bil vo senka na mojata familija. No, toa {to poteknuvam od poznato semejstvo mi gi zgolemi {ansite za uspeh, bidej}i roditelite nikoga{ ne gi krijat tajnite na uspehot. Toa {to me vodi vo celata

foto: FILIP POPOVSKI

UPRAVUVA^KI PARTNER VO ADVOKATSKOTO DRU[TVO POLENAK

BROJ 630 629

16/11/2011 23/11/2011

NA RU^EK SO...

www.kapital.mk www.kapital.mk mk

moja kariera e predizvikot da sozdavam sopstven imix.”

Veli deka ~ovek mo`e da bide uspe{en ako si ja saka rabotata.

“Toj {to ima vizija i kapacitet ednostavno e predodreden da uspee.”

Pravoto e more so milion sitnici, a toa na {to prvo aludiraat lu|eto koga }e slu{nat deka nekoj raboti kako advokat e etikata i moralot. Toj li~no nikoga{ nemal dilemi dali pri zastapuvaweto odredeni klienti gi naru{il osnovnite principi na moralot i profesionalnosta.

“Nikoga{ ne sum gi imal ovie dilemi, za{to sekoga{ rabotam vo ramkite na zakonot. Imeto i reputacijata gradat odreden brend. Ne ni pomisluvam i ne dozvoluvam da se naru{i ne{to I EN M {to e gradeno so O ET [ NA godini. Toa {to ak en ol I so P najmnogu mi pre~i za e se odlu~ivm . e etikiraweto na ni me t” “polaj li~nostite, pri {to ni me Od bogatoto postoi percepcija na Arabeska se deka sekoj mora odlu~ivme za reze” da bide politi~ki oboen. Nikoga{ ne salatite “kap sum razmisluval i “parmezan”. za vlez vo politika, nitu pak, sakam nekoj da me povrzuva so odredena polit politi~ka partija. Jas otsekoga{ sum te`ne da bidam samo profesionalec. te`neel ` Za `al, kaj nas te{ko se prifa}aat profe profesionalcite, ili si takov ili si onako onakov.”

Kako i sekoj uspe{en ~ovek koj e celosno posveten na rabotata, se trudi od da odvoi kvalitetno vreme i za svoeto j semejstvo.

“Tatko sum na dve deca, koi imaat ~etirinaeset i edinaeset godini. Se obiduvam i kaj niv da go vsadam seto toa {to go nau~iv. Ponekoga{ e te{ko da se najde vreme za s$, no so dobra organizacija i `elba s$ e ostvarlivo.

Na po~etokot na karierata za mene ne postoe{e vikend. Duri poslednive nekolku godini malku gi olabaviv rabotite, no s$ u{te mnogu rabotam.”

Rabotniot den mu po~nuva vo osum nautro, doma, pa prodol`uva vo deset vo kancelarija. Vobi~aeno vo kancelarija zavr{uva vo sedum popladne.

“Toa e cenata na uspe{nata kariera.

Posvetenost i mnogu rabota.”

Socijalniot `ivot, kako {to veli, naj~esto mu se sveduva na protokolarni ve~eri i nastani. Vo slobodno vreme, koe go ima s$ pomalku, saka da slu{a muzika.

“Golem qubitel sum na xezot. Edvaj ~ekam gradot kone~no da dobie vistinski xezklub. Skopje s$ pove}e gubi od svojata urbanost i toa mnogu mi pre~i.”

Toj {to ima vizi ja i kapacitet edno stavno e predodre den da

uspee.

Posvetenost i mnogu rabota. Toa e cenata na uspehot.

Ne mo`am da ka`a poteknuvam od pravm deka nikoga{ ne sum bil vo senk ni~ko semejstvo mi a mojata famili nikoga{ ne gi kr gi zgolemi {ansna No, toa {to ijat tajnite na usp ite za uspeh, bideja. ehot. j}i roditelite

41