zdravje_maj_2013

ЗДРАВЈЕ www.kapital.mk петок 24/05/2013

Letoto e pred nas - vreme e za pLa@a!

temniot ten e evergreen moda! son^ajte se pametno! Освен за кОжата, неОпхОдна е заштита и за Очите и за кОсата

какО да ги заштитиме децата на летО?

штО треба да сОдржи вашата летна аптека?

56

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

ЛЕтОтО Е ПРЕд НАС- вРЕмЕ Е зА ПЛАжА!

тЕмНИОт тЕН Е evergreen мОдА! СОНчАЈтЕ СЕ ПАмЕтНО!

дијана митревска

И

dijana.mitevska@kapital.mk

ако модата во секој поглед се менува и тоа доста брзо, посветеноста на голем дел од луѓето за добивање бронзен тен е

нешто трајно! Без разлика колку пати модните списанија ставаат на насловните страници познати глумици или јавни личности како Дита Фон Тис, Никол Кидман или Скарлет Јохансон со цел да ја потенцираат убавината на белиот тен, темниот тен и понатаму останува еден од

слатките гревови на летото, главно поради тоа што сокрива некои недостатоци и н$ прави супер згодни. Ако се погледне историјата на сончање, сончањето денеска нема само естетска позадина. Голем број луѓе сметаат дека личноста со потемен тен не само што изгледа

здраво, туку е посилна и има поцврсти коски. Се смета дека луѓето коишто не одат редовно на плажа или во козметички салони за потемнување имаат недостиг од витамин Д. Потемнетиот тен може да се добие на два начини – со директно изложување на

Здравје Летото е на самиот праг! Првите одморџии н Зошто темниот те

веќе ги спакуваа своите е Во мода? те куфери и наскоро ќе Кои Се ЗЛатни

е? се најдат на плажа! Во ПраВиЛа За Сончањ ат Ва ту Ве Со Ви о шт овој специјален прилог

ЛеКарите? „Здравје“ ви донесуваме Ко оСВен Кожата, Ка

бројни корисни совети да ги Заштитите ? та и предупредувања дека Са очите и Ко ца де Со плажата, омиленото но Вним атеЛ

на ПЛаж а! место за уживање и одморање, и не е најбезбедното место... Сонцето, песокот, водата кријат и многу опасности од коишто може ефикасно да се заштитите ако навреме се информирате!

57

огрубена кожа, рак на кожата и сл. Најдобриот начин да се бориме против тие несакани појави е превенцијата. Секојдневната употреба на крема за сончање со најмалку 15 SPF на областите подложни на фотостареење не само што ќе го спречи фотостареењето, туку може да помогне да се повлечат некои од веќе присутните знаци на стареење. Намаленото изложување на

сонце или во кабини за потемнување. Со оглед на тоа што сите луѓе немаат пристап до море, а тука се и различните сезони, с$ поголем е бројот на посетители на козметичките салони. Низ историјата Сонцето со векови наназад го интригирало човештвото – почнувајќи од Маите во Чичен ица до пирамидите во Египет, Сонцето е двигатор на сите цивилизации. Доколку умерено се консумираат, сончевите зраци имаат благопријатно дејство врз човечкиот организам, затоа што затоплуваат, делуваат антидепресивно, го стимулираат имуниот систем, помагаат против болестите на коските, го подобруваат општото функционирање на организмот... Од друга страна, предозирањето со UV зраци може да предизвика изгореници, фотодерматози, појава на малигни промени по кожата

и фотостареење. Многу луѓе не знаат за процесот на фотостареење, кое всушност, е прерано стареење на кожата предизвикано од континуирано изложување на утравилетовото зрачење, главно од сонцето, но и од други вештачки извори на UV. Тоа е различно од нормалното стареење, бидејќи штетните ефекти на UV зраците од сонцето или од вештачки извори ја менуваат нормалната структура на кожата. Поголем дел од промените коишто се јавуваат со годините може да се забрзаат со сончањето, како на пример: темни точки и неизедначена боја на кожата, брчки околу очите и околу устата и линии на челото, видливи вени на носот, образите и на вратот, опуштена кожа, потенки и побледи усни, жолтеникав тен, испукани крвни садови на образите,

сончевото зрачење исто така ќе го намали ризикот од појава на ракот на кожата. Кај лицата коишто континуирано се изложени на сонце околу 90% од стареењето на кожата се јавува поради штетните ефекти на сонцето. Споредете ги деловите од кожата коишто ретко се изложени на сонце со кожата на лицето и ќе ги забележите разликите во бојата и текстурата. Природниот процес

57

58

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ на стареење доаѓа со времето и е иреверзибилен, но фотостареењето може да се избегне со соодветна заштита и промена на навиките.

Темниот тен не бил секогаш симбол за здравје и убавина

Во античка Грција и во Римското Царство жените биле опседнати со белината на кожата и тие ја избелувале кожата со оловни бои и со креда додека не постигнеле мртовечки бел тен. Во времето на кралицата Елизабета I си насликувале сини вени на кожата за да покажат дека имаат провидна кожа. Во деветнаесеттиот век темниот тен бил знак на подолна општествена класа – земјоделските работници се печеле на нивите под сонцето, додека дамите од високите класи излегувале надвор само со чадори, шапки и долги фустани со долги ракави. Дури и во десеттиот век луѓето користеле арсеник за избелување на кожата на лицето. Во времето на Индустриската револуција сончањето прераснало во знак на финансиска моќ како последица на тоа што се појавиле нови машини и сега физичките работници работеле во фабриките, додека богатите се излежувале на сонце, добивајќи потемен тен. Сето тоа придонело за промена на сфаќањето на луѓето. Лудилото по сончањето во 20-тите години на дваесеттиот век се проширило кај Французите, а особен пресврт во полза на темниот тен направила француската модна икона Коко Шанел, која во 1923 година го поминала својот летен одмор на Азурниот брег и несакајќи потемнела. Одеднаш жените во целиот свет почнале да го имитираат нејзиниот чоколаден тен. Одненадеж лекарите пончале да ја препишуваат „сончевата терапија“ како лек за сите видови болести од замор до туберколоза, како резултат на тоа што сонцето било извор на витамин Д. Во 30-тите години се појавуваат и првите филмови во боја, па на малите екрани се појавуваат актери и актерки со поцрвенети образи на плажите во Калифорнија. Така, бронзениот тен станува симбол на здравје и богатство. Тоа трае с$ до 50-тите години, кога се појавуваат

Основни правила на сончањето

Кремата нанесувајте ја половина час пред излегување на сонце затоа што потребно е одредено време за да се активираат заштитните состојки коишто ги содржи.

Заштитете ги усните, вратот, тилот, ушите, задната страна на нозете, зглобовите, стапалата. Честопати забораваме на тие делови од телото.

За лицето и за осетливите делови на телото (на пример, градите) користете производи посебно наменети за тие делови, затоа што имаат многу повисок фактор на заштита.

И кога ќе потемните, продолжете да користите заштитна крема. Ако доволно сте потемнеле, можете да преминете на понизок заштитен фактор.

Без оглед на тоа дали пливате или не, крема за сончање треба да нанесувате секои два часа. и првите производи за самопотемнување, за што придонеле безбројните реклами од типот „Потемни без да изгориш“. Оваа еуфорија продолжува и во 60-тите и во 70-тите години на минатиот век, период во текот на кој младата популација расте со сфаќањето дека сончањето е неизоставен дел од животот на секој нормален човек, се промовираат автомобили без покрив, нови видови костими за капење и цвета целата индустрија поврзана со летото и сончањето. Во 80-тите години почнува да

Кремата нанесувајте ја обилно. Во близина на вода заштитете се со крема иако сте под сенка, поради тоа што UV зраците се рефлектираат од површината на водата.

По сончањето истуширајте се и задолжително нанесете средство за после сончање.

Отворените производи за сончање најчесто имаат рок на траење од девет до 12 месеци, а неотворените до три години, но за секој случај, не ја користете отворената крема којашто ви останала од ланскиот одмор.

Без оглед на тоа каков тен имате, лузните заштитете ги со средство со заштитен фактор +50. Мачкајте ги на секои два часа, затоа што таквото ткиво не создава заштитен пигмент.

се јавува ново движење кое застапува нова теорија – дека колку што е благотворно сончањето, толку е и штетно. Се создава врската меѓу ракот на кожата и сончањето, но сето тоа некако е придушено од рекламите со секси-модели во костими за капење промовирајќи здрава потемнета кожа. Се отвораат салони за потемнување и на пазарот се исфрлаат производи за заштита на кожата од штетното UV зрачење на сонцето. Од 2000 година наваму ТВекраните се преплавени со актери, пејачи, креатори,

спортисти и сл. со совршени тела со прекрасна бронзена боја добиена во солариум. Денес, и покрај познатите ризици од сончањето, потемнетата кожа с$ уште е „ин“ и најомилен начин на поминување на слободното време во текот на летните месеци. Нема сомнение дека луѓето сакаат и да го лажираат темниот тен, поради што не изненадува и фактот дека дури и во време на финансиска криза посветеноста на таа цел не ги спречува луѓето да трошат огромни суми за тоа.

60

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Д-р Искра ПетровскаШешова

специјалист дерматовенеролог Ординација „Д-р Анчевски“

К

ожата под влијание на сончевите зраци во лето повеќе се масти. Ова игра важна улога, бидејќи во тој случај кожата е повеќе подложна кон настанување на акни и во овој период тој проблем може да се зголеми. При изложувањето на сонце акните првично се повлекуваат, меѓутоа набрзо потоа стануваат уште повидливи и состојбата се влошува. Поради тоа, важно е да ја подготвиме кожата со акни при првото изложување. Треба да се користат производи коишто го смируваат и го отстрануваат вишокот масти, а не предизвикуваат дехидратација и иритација. Неопходно е да се користат препарати со заштитен фактор за проблематичнаакнична кожа кои не се масни и се богати со антиоксиданти коишто содржат широк спектар на заштита од сонце, како и хидрирачки препарати

„Д-Р АНчЕвСкИ“ ПРЕПОРАчувА:

СОНчАЈТЕ СЕ ЗДРАвО за подобрување на влажноста на кожата.

Нега по сончање

Од особена важност е и негата на кожата по сончање. По сончањето неопходно е да се истушираме со млака вода за да ги отстраниме сите остатоци од солената или хлорирана вода, како и кремите за сончање коишто сме ги користеле. Потоа, идеално е да нанесеме препарати

за смирување и освежување на кожата коишто помагаат во обнова на кожните клетки и ја спречуваат дехидратацијата и го подобруваат нејзиниот квалитет. За лицето е неопходно да се користат креми коишто содржат висока концентрација на витамин Е, кој го спречува предвременото стареење на кожата. Кремите, лосионите и геловите со витамин Е се добри и поволно делуваат и врз другите делови од телото.

ЗАШТИТА ПРИ СОНчАЊЕ СО МЕДИ

Сите знаеме дека сончевата светлина го подобрува нашето расположение и е од витална важност за функцијата на нашето тело. Сепак, оштетувањата од сонцето може да бидат многу сериозни. Прекумерното изложување на сонце може да доведе до сериозно оштетување на кожата, вклучувајќи и рак на кожа

Д-р Анета кокалеска-Петрушевска специјалист дерматолог Ординација „Д-р Анчевски“ www.ancevski.com.mk

К

ожата никогаш не ги заборава изгорениците од сонцето. УВзрачењето може да предизвика оштетување на ДНК, коешто резултира со предвремено стареење на кожата, загуба на еластичноста и колагенот, појава на брчки, алергии, старосни дамки и груба кожа. Затоа, употребата на соодветна заштита од сонце е многу важна. Сепак, и најдобрата заштита од сонце може да пропушти дел од УВ-зраците кои може да предизвикаат оштетување на клетките до подлабоките епидермални слоеви на кожата. Зошто е потребно да се одбере медицинска козметика? Медицинската козметика за заштита од штетните сончеви зраци нуди многу повеќе од вообичаен крем за сончање, односно нуди УВ-заштита и плус ДНК-заштита.

Овозможува сеопфатна заштита на кожата од оштетувања предизвикани од сонцето во горните и во подлабоките слоеви на кожата.

1. Нуди високоефикасен фотостабилен УВА/УВБ филтер систем, кој ефикасно штити од изгореници; 2. Нуди ДНК заштита со глицирхетинска киселина, која ја поттикнува природната ДНК-заштита на кожата и механизмите за обновување; 3. Нуди заштита на клетките со ликохалкон А, кој е ефикасен антиоксиданс за заштита на клетките на кожата од оштетувањата при сончање предизвикани од слободни радикали.

Избор на посебна крема за заштита на лице

Кожата на лицето е различна по сензитивноста од кожата на другите делови од нашето тело, па затоа се наметна како потреба да се направат посебни креми за заштита на лицето од сончевите зраци. Дерматолозите препорачуваат и при секојдневно излегување од дома претходно

Здравје Умереното изложување на сонцето е корисно и помага за настанување на витаминот Д, кој е од важно значење за функционирањето на мускулите, јакнењето на коските и подобрување на циркулацијата. Освен тоа, според некои истражувања од американски научници, ултравиолетовите зраци го ослободуваат хормонот на среќата (ендорфин), кој влијае на доброто расположение. Меѓутоа, приизложувањето на сонце важна е и правилната заштита од УВзраците и превентивно да ги почитуваме советите од дерматолог како да се заштитиме во летниот период

61

Добро е да содржат ментол кој ја лади кожата. Доколку кожата е осетлива, сите тие препарати најдобро е да бидат без емулгатори, затоа што може подоцна да дојде до иритација на кожата.

Сончајте се умерено

Сончајте се умерено за да ги избегнете последиците од прекумерното сончање. Важно е да се придржувате до основните правила изложувајте се на сонце кога сончевите зраци не се јаки, односно избегнувајте го периодот од 10 до 16 часот. Од количеството темен пигмент (меланин) во вашата кожа зависи колку долго треба да останете на сонце. Ако се работи за лица

со светол тен, очи и коса, претераното изложување на сонце може да доведе до настанување на изгореници. Лица коишто имаат повеќе бенки по телото треба да бидат многу внимателни. Опасни се сметаат и двата спектра сончеви зраци – инфрацрвениот, којшто предизвикува црвенило и изгореници, а може да предизвика и промена на бенките; ултравиолетовиот, познат како провокатор на меланомот. Затоа е важно да се заштитите при појавата на првите сончеви зраци, а со тоа ќе се заштитите и од подоцнежните негативни влијанија кои неповолно и штетно би влијаеле на вашата кожа.

ИЦИНСКА КОЗМЕТИКА Последиците од штетните сончеви зраци кои ни се јавуваат за време или по сончањето ги натераа современите медицински компании да развијат нови формули кои повеќе ќе ја заштитат нашата кожа од обичните козметички средства за заштита од сонце задолжително да се нанесува крема со заштитен фактор на лицето, која освен што содржи УВА/УВБ заштита, дополнително ја зајакнува и природната заштита на клетките на кожата и механизмите за обновување на ДНК. Кремата за лице треба да биде со заштитен фактор 50+, треба да се одбере според типот на кожа - комбинирана, сува или масна. Не треба да содржи парфем. Препорака до оние коишто ставаат пудра во време на летниот период да паузираат и да ставаат нијансирана крема со заштитен фактор, особено за оние со проблематична кожа со акни. Доколку за време на сончањето ви се јавува алергија, денес веќе тоа е решено со кремгел со 25 и 50 заштитен фактор и крема за заштита од алергии од сонце за по сончање.

Неколку препораки за соодветна заштита од сонце:

да се нанесува доволно крем за сончање пред да се изложите на сонце;

почесто нанесувајте крем за сончање, особено по потење, пливање или бришење со крпа;

избегнувајте го сонцето до 11 до 16 часот;

добро заштете се со капа, светла и лесна облека, очила за сонце;

по ласерски третмани или пилинг користете висок заштитен фактор. СОВЕТ: Секогаш пред да заминете на летен одмор посоветувајте се со вашиот дерматолог за тоа која медицинска козметика за заштита од штетните сончеви зраци е најадекватна за кожата на вашето лице и тело.

61

62

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

ОСвЕН зА кОжАтА, НЕОПхОдНА Е зАштИтА И зА ОчИтЕ И зА кОСАтА

Ивона Младеновска

ivona.mladenovska@kapital.mk

О

чите се едни од најчестите „жртви“ на штетните сончеви зраци. Поради штетното УВ-зрачење најзагрозени се очните ткива, слузницата, рожницата, а особено им штетат на леќите и на мрежницата. Лекарите велат дека најзагрозени се децата, бидејќи детското око е многу осетливо на УВ-зрачењето, а покрај тоа и не знаат како самите да се заштитат. Во најризичната група спаѓаат децата до 10 години, како и постарите лица и лицата

коишто имаат направено некаква интервенција или имаат болест на очите.

Како да ги заштитиме очите?

Најдобриот начин да ги заштитиме очите од штетните сончеви зраци се очилата за сонце. Важно е правилно да се одберат, да се провери нивниот квалитет и способноста 100% да го филтрираат целокупното УВ-зрачење. Препораката е да се купуваат очила за сонце кои нудат заштита од најмалку УВ 400, бидејќи штитат од сите опасни зраци. Најдобро е да се купуваат во оптики каде што можете да бидете сигурни во нивниот квалитет. Би требало да ги носите во сончевите денови

во текот на целата година. Не смееме да заборавиме дека и во солариум е важно да се заштитат очите од влијанието на УВ-зраците. Лицата коишто носат диоптриски очила можат да имаат и диоптриски очила за сонце или пак очила со фоточувствителни леќи. Децата поголемиот дел од времето во лето го поминуваат на отворено, па секојдневно се изложени на голема доза сончево зрачење. Покрај капа или шешир би требало да носат и квалитетни очила за сонце кои го филтрираат целокупното УВ-зрачење. Често пати се случува родителите за себе да си купат квалитетни очила, а за децата, појдени од размислувањето дека ќе ги

скршат или ќе ги одраснат, купуваат евтини!? Стручњаците предупредуваат дека очилата со лоша заштита можат да ги оштетат очите, па подобро е да бидете без очила отколку да носите такви кои воопшто не штитат од УВ-зраците. Покрај ова имаат и слаба оптичка чистота и често даваат искривена слика, што дополнително доведува до напрегање и замор. Што се однесува пак до неквалитетните темни очила, поради нивното затемнување зеницата на окото се проширува со цел да улови повеќе светлина и со тоа директно им ја отвора вратата на штетните сончеви зраци, а ние имаме лажно чувство на сигурност. Во летните денови задолжително е да се носи капа или шешир со широк раб и за деца и за возрасни, како и да се употребува заштитна крема за околу очите со поголем УВ-фактор. За оние лица кои долго време се на отворен простор се препорачуваат контактни леќи со УВ-филтер. Овие леќи се добра заштита за рожницата и за подлабоките делови на окото, но не даваат доволна заштита за слузницата, како ни за одблесокот од сонцето, па така покрај носењето каков било вид контактни леќи се препорачуваат и очила за сонце. Силната сончева светлина и високите температури доведуваат до брзо испарување на солзите од површината на окото, па така доаѓа до исушување на очите. Поради сувоста на очите може да дојде до посериозни проблеми и инфекции, па затоа се препорачуваат капки за очи (за навлажнување) кои ја стабилизираат влажноста на окото.

Како да ја заштитиме косата во лето?

Многумина забораваат дека преку лето треба да се заштити и косата. На косата & е потребна УВ-заштита исто како и на кожата, посебно ако интензивно е изложена на сонце. Речиси по правило, преку лето косата станува посветла, посува, тешко се расчешлува и обликува, се расцветува, се крши и нема сјај, ниту, пак, живот. Сето тоа е последица од сончевото зрачење и од други климатски фактори како што се загадувањето на воздухот, солената морска

Здравје Внимавајте! Последиците од претерано изложување на очите на сонце не се видливи веднаш. Тие се чувствуваат дури и по многу години, затоа треба многу внимателно да ги заштитиме пред да излеземе на сонце! вода и хлорот од базените. На нејзиниот квалитет и изглед негативно влијае и чешлањето, шампонот којшто го користите, а посебно фенирањето и различните третмани за промена на бојата и на обликот на косата. Додека косата е морка најдобро е да се одморате под сенка, бидејќи сончевите зраци и влажноста можат да доведат до оксидација, што ја уништува структурата на косата и ја намалува еластичноста. Кумулативното делување на сите штетни фактори доведува до оштетување на влакната, коешто почнува од краевите и тоа во кутикулите. Доколку нивното дејствување потрае оштетувањето се шири и на внатрешниот дел и по должината на влакното до коренот, така што може да го зафати дури и фоликулот

(коренот на влакното) и да предизвика опаѓање на косата. За заштита на косата и на кожата на главата потребна е редовна примена на препаратите за коса. Тоа најчесто се постоечките и познати препарати (шампон, регенератор, лак за коса, пена за коса, гел за коса итн.) збогатени со заштитни компоненти – УВА и УВБ филтри. Овие препарати добро се врзуваат за косата и ефикасно ја штитат од сончевите зраци, & го враќаат сјајот на косата убризгувајќи во неа протеини и витамини, додека антиоксидантните филтри ги штитат пигментите од избелувачкиот ефект на сонцето. Нивното дејство трае неколку дена, до следното миење на косата, така што таа постојано е заштитена. Современите

производи имаат ознака HPF (Hair Protection Factor фактор за заштита на косата, поточно на кутикулите, од сонцето). Доколку овој број е 15, тоа значи дека косата е заштитена од 95% УВ-зрачење, што е сосема доволна заштита од сонце на подрачјето на Европа. Исто така, шеширите, марамите и капите даваат сјајна заштита од УВ-зраците. Но, доколку не сакате да ги носите косата можете да ја заштите и со спреј за коса со УВ-заштита. И капите и спрејот ја штитат косата од УВ-зраците задржувајќи ја влагата на косата и спречувајќи го избелувањето. Најдобро е спрејот за коса да се стави додека не сте изложени на сонце. Во секој случај, најдобро е да ја скратите косата барем еден сантиметар за да спречите да се влоши кршењето на краевите, но и да ја направите вашата коса поеластична. Доколку веќе е оштетена најдобор е да се избегнуваат хемиски третмани и агресивни синтетички шампони с$ до целосна обнова на влакното.

63

Внимателно бирајте ја летната облека

Лесната гардероба кроз која лесно продира воздух во лето е дури и попријатна отколку кога поголем дел од телото ви е откриен – верувајте, во таквата облека нема да ви биде потопло отколку во кратки шорцеви и маичка. Побарајте облека од густа текстура која ќе ги блокира повеќето УВ-зраци. Ако го погледнете материјалот свртен накај сонцето, лесно можете да видите колку светлина и УВ-зраци пропушта. Природните влакна како ленот и памукот се посвежи, посебно ако се покомотни. Кога излегувате на подолго време, задолжителни се долги ракави и долги панталони од лесни материјали.

Виталиа здрави совети за летните денови

Д-р Нела Деспотовска,

нутриционист од компанијата за здрава храна Виталиа тел: 02/3217-177 contact@vitalia.com.mk www.vitalia.com.mk

В

о летните месеци кога температурите се во постојан пораст особено е важно да водите грижа за правилната и здрава исхрана. Храната којашто ја внесувате треба да биде нутритивно богата, а воедно лесно сварлива и нискокалорична, за притоа организмот да не троши дополнителна енергија за дигестија. Да се избегнува тешка и храна од животинско потекло која создава чувство на тежина во желудникот, го зголемува потењето, предизвикува дехидрација и затоа истата да се заменува со храна од растително потекло.

Kако совршен појадок за летните денови се муслите на Виталиа. Потопени со млеко или со јогурт се богат извор на диетални влакна, кои ја подобруваат работата на дигестивниот систем и помагаат во одржувањето здрава телесна тежина. Особено ги препорачуваме новите мусли Vitalia Crunchy со темно чоколадо и чиа, супервкусна и здрава комбинација за исклучително и единствено уживање. Чиа претставува значаен извор на енергија уште од времето на Маите и на Инките, а денес поради извонредните карактеристики е вистински хит во здравата исхрана. Внесувајќи ја чиата во секојдневната исхрана ќе почувствувате зголемено ниво на енергија, подобрена работна способност и концентрација, а високиот процент на диетални влакна ќе ви помогне да одржите здрава телесна тежина и виталност. Консумирајте големи количества вода, чаеви и природно цедени сокови, а избегнувајте газирани и пијалаци богати со шеќери. На

63

тој начин ќе ја спречите дехидратацијата, ќе ја подобрите виталноста на вашиот организам и ќе го одржувате свежиот изглед на вашата кожа, а пијалаците засладувајте ги со Vitalia Sweet Stevia, единствената природна бескалорична алтернатива за белиот шеќер со нула калории, нула шеќери и низок гликемиски индекс. Само со секојдневно засладување на вашите пијалаци со Vitalia Sweet Stevia драстично ќе го намалите внесот на калории. Житните плочки на Виталиа, мусли-барови се здрава и практична ужина за дополнување на енергијата во кој било дел од денот. Во топлите летни денови не ги заборавајте сезонските свежи салати. Летото со богатството од овошје и зеленчук е одлично годишно време затоа што имате можност да консумирате разновидна храна. Правилната и балансирана комбинација од хранливи материи позитивно ќе се одрази на вашето здравје и на вашата психофизичка кондиција.

Здравје

65

ЕСТЕТСКИ ТРЕТМАНИ ЗА ЗДРАВА И СЈАЈНА КОЖА ВО ТЕКОТ НА ЛЕТОТО

Д-р Весна Пљакоска

специјалист дерматовенеролог

Т

ајната на сјајот на вашето лице се крие во здравиот и младешки изглед, кој во естетската дерматологија се постигнува со безбедни процедури и внимателен индивидуален пристап. Комбинацијата на витамински коктели и хијалурон пред одмор и дополнително хемиски пилинг по завршување на одморот, за кратко време водат до феноменални резултати. Хемиските пилинзи помагаат во отстранување на изумрените клетки и поттикнување на епидермисот за создавање нови, додека витаминските коктели и хијалуронот прават оптимално дополнување во потребите за здравјето и негата на кожата. Во Центарот за естетска дерматологија во „Аџибадем Систина“ пациентите имаат можност да добијат стручни совети за регенерација на кожата и соодветен преглед преку кој се одредува вистинскиот избор на естетска процедура. Изборот

за третман на секој пациент е индивидуален, подготвен по направена соодветна проценка за потребите на одреден тип кожа.

Пред да заминете на одмор... Со цел да ја зајакнеме структурата на кожата, да ја збогатиме нејзината еластичност, а со тоа да ја подготвиме за сите предизвици на летниот период можеме да искористиме дел од многубројните естетски процедури. Колаген идукционата терапија (дермаролер), како и мезотерапијата се препорачуваат еден месец пред започнување на годишниот летен одмор. Со помош на дермаролерот механички се стимулира кожата за исфрлање на оштетениот дел, создавање нов колаген, поттикнување на факторот на раст, што придонесува за обновување и подмладување на кожата. Со ваквата подготовка се формираат микроканали во

кожата низ кои се овозможува внес на различни материи (мезотерапија). Имено, со мезотерапијата користиме ампуларни коктели кои содржат комбинација на хијалуронска киселина и витамини. Ефектот од ваквата естетска процедура (мезотерапија и дермаролер) е враќање на свежината на кожата, поголема затегнатост, еластичност и најважно од с$ богата хидратација. Благодарение на овие безбедни ефикасни средства кожата е здрава и е подготвена за предизвиците коишто ги носи летото.

Регенерација и нов сјај на кожата по летниот период Во периодот по летниот одмор, вашата кожа може да изгледа здраво и потемнето, но доколку не ја добила вистинската нега може да остане сува, дехидрирана, груба на допир, нееластична и склона кон чешање и првутење. За оптимално здравје и регенерација на

најголемиот орган на телото, потребно е поттикнување на размена на материи, отстранување на мртвите клетки, хидратација и дополнително хранење. Основното прашање на коешто треба да одговорите пред да започнете сериозно да се грижите за својата кожа е - Што сакам? Современите светски текови на естетската дерматологија инсистираат на природен, здрав и свеж изглед како единствен постулат на убавината. Дерматолозите ширум светот апелираат пациентите да водат сметка за типот и количината на препарати кои ги користат и да ги слушаат советите на своите дерматолози. Естетската дерматологија е креативна бидејќи секој пациент е единствен. Одбирањето и редоследот на процедури, како и количината на препаратите, зависат само од добро познавање на супстанциите, креативноста во пристапот и потребите на пациентот. Една иста процедура не може да се примени кај секој пациент на ист начин. Дозволете си убавината да биде вашиот избор, а естетската дерматологија сигурен и успешен пат кон поубав и здрав изглед. Кожата е огледало на здравјето и затоа започнете да ја негувате навреме, не воздржувајте се да побарате совет и помош од стручни лица.

65

66

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

КАКО дА ГИ зАштИтИмЕ дЕЦАтА НА ЛЕтО? Вообичаено е во овој период од годината родителите да планираат одмор заедно со своите најмлади членови - децата. За тоа да биде позитивно искуство за целото семејство, потребно е почитување на одредени безбедносни предуслови. За таа цел ги изготвивме следните совети кои ќе им помогнат на родителите во летниот период да ја зголемат безбедноста, но и да го сочуваат здравјето на своите деца Прим. д-р. марина Поп-Лазарова

З

ПЗУ Ре-Медика

а деца помали од шест месеци се препорачува да се избегнува нивно директно изложување на сонце и да се заштитуваат со тенка облека (заштита и на рацете и на нозете), да носат капче кое го заштитува вратот, главата и лицето. Кај нив не се препорачува користење посебни препарати за заштита од сонцето. За деца постари од шест месеци се препорачува задолжително да се заштити кожата со соодветни препарати за сончање (со заштитен фактор најмалку 15, кој штити од UVA и UVB зраци) и тоа се препорачува да се направи минимум 30 минути пред изложување на сонце. Важно е да се напомене дека оваа заштита треба да се прави и во облачните денови. Имајте предвид дека:

Најдобра заштитa од сонцето е облеката. Kожата треба да се заштити со тенка, лесна oблека, по можност од природни материјали (памук, лен и сл.). Задолжително треба да се носи капа, наочари (пожелно такви кои блокираат 99%-100% од ултравиолетовите зраци);

Потребно е да се користи сенка секогаш кога е можно, а воедно и да се избегнува периодот меѓу 10 и 16 часот, кога е и периодот на

најинтензивната инсолација;

Секогаш треба да се користи препарат за заштита од сонце со минимум заштитен фактор 15. Препаратот треба да се става во доволна количина, а се препорачува повторно да се намачка кожата на детето по два часа, по бањање или ако детето е испотено. Треба да се напомене дека НЕМА водоотпорни средства за заштита и задолжително повторно да се намачка кожата на детето СЕКОГАШ по бањањето.

Зголемете ја заштитата секогаш кога детето се наоѓа блиску или во вода поради зголемената рефлексија.

При зголемена физичка активност потребно е добро хидрирање на детето (нудете го почесто со течности, вода) и ограничување на времето на изложеност на високи температури и влажност. Водете сметка дека испотената и влажна облека треба благовремено да се замени со сува.

Третман на изгореници од сонце:

Симптомите на изгореници од сонце се појавуваат по шест до 12 часа од експозицијата на сонце, но најголемата непријатност се јавува во првите 24 часа. Доколку кожата на детето е само црвена, топла и болно чувствителна, можете да ја третирате со ладни компресии и туширање со поладна вода. Може да се даде и парацетамол за намалување на болката.

Доколку се појават и меури на кожата, треска или детето се жали

на главоболка, задолжително треба да се однесе на лекар, кој ќе одлучи дали е потребна хоспитализација или не.

Во склоп на третманот е потребна и рехидратација на детето (течности и електролити).

Меурите на кожата може дополнително да се инфицираат и тогаш е потребно да се вклучи и антибиотик во терапијата.

Изразените изгореници треба да се третираат како и сите сериозни изгореници, особено ако и нивната површина е поголема. БЕЗБЕДНОСТ НА ДЕЦАТА ВО БЛИЗИНА НА БАЗЕН

Многу е важно детето да не се остава само и без придружба. Запаметете дека не е безбедно.

Доколку имате сопствен базен, оградете го со доволно висока ограда и безбедна врата (која можете да ја заклучите) за да го контролирале пристапот.

Децата не се развојно подготвени за часови по пливање до својата четврта година од животот. Земето го тоа предвид.

Малите деца кои се бањаат и со заштита (гума и сл.) секогаш треба да бидат во придружба на возрасни и не на поголема одалеченост од еден метар (растојание на испружена рака).

Немојте да ги пуштате во базен децата кога имаат дијареа (пролив), а тоа важи особено за деца кои с$ уште користат пелени. На овој начин може да се контаминира водата на базенот со цревни бактерии.

68

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Не дозволувајте децата да голтаат вода од базенот додека се капат во базенот.

Задолжително измијте ги рацете, вашите и на детето, по користење на тоалетот или промена на пелените. ЗАШТИТА ОД ИНСЕКТИ

Не ги прскајте вашите деца со дезодоранси или парфеми, бидејќи тие мириси може да ги привлечат инсектите.

Избегнувајте ги местата каде што има гнезда или е можна поголема концентрација на инсекти (вирови со вода, непокриена храна или градина каде што има расцветени билки).

Избегнувајте децата да ги облекувате во многу интензивни бои или во облека со цветен дезен, бидејќи тие исто така може да привлекуваат повеќе инсекти. ЗАШТИТА НА ДЕЦАТА ВО ТЕКОТ НА ПАТУВАЊЕТО

Имајте предвид дека на децата патувањето може да им биде долго и здодевно, подгответе адекватна занимација за детето (омилени играчки, книги и сл.).

Кога патувате со сопствено возило, секогаш имате поголем комодитет и може да правите почести паузи.

Понесете доволна количина

вода за пиење, храна и секако, мала аптека (лекови кои ќе ви ги препорача вашиот педијатар) како прва помош.

Секогаш користете седиште за автомобил, секако прилагодено на возраста на детето, во кое тоа ќе биде соодветно фиксирано.

Детето треба да биде сместено во задниот дел од автомобилот, бидејќи таму е најбезбедно во услови на несакани сообраќајни акциденти. „ПАТНА БОЛЕСТ“ При патување со автомобил, воз, плoвни средства или авион многу деца се „разболуваат“. Симптомите вклучуваат: гадење, повраќање, вртоглавица, зашеметеност, потење и главоболка. Можно е да пребледат и да станат адинамични. Оваа симптоматологија е предизвикана од монотонијата, повторувачките активности на превозното средство кои влијаат на вестибуларниот систем (сместен во внатрешното уво). Други причини се: преголемата возбуда и желба, задушливата атмосфера, миризбата од издувните гасови или бензинот, премногу полниот или празниот стомак и концентрирањето на вниманието на премногу блиски предмети (како книги за читање). Еве неколку совети за родителите со коишто можат да им помогнат на децата за превенирање и намалување на овие тегоби:

Пред патувањето на детето дајте му лесна храна, но избегнувајте газирани пијалаци, мрсна храна и чоколадо;

Постојат специјални лекарства коишто помагаат за надминување на „патната болест“,но за дозата и начинот за земање мора да се посоветувата со вашиот педијатар, кој и ќе ви ги препише. Ова вклучува и мала аптека која треба секогаш да ја носите кога патувате со деца. За содржината исто така посоветувајте се со вашиот педијатар;

Постојат акупунктурни ленти кои се носат околу зглобот на раката во текот на патувањето (делуваат на акупунктурен принцип) и може да бидат ефикасни;

Избегнувајте читање;

Добро проветрувајте го автомобилот и избегнувајте да пушите во него;

Секогаш кога е возможно застанувајте накратко за детето да земе свеж воздух и да се раздвижи;

Ако детото поврати, растворете сода бикарбона во вода и со тој раствор избришете ја повратената содржина (тоа ќе ја одстрани лошата миризба);

Имајте поголема количина влажни марамчиња и задолжително облека за пресоблекување на детето.

Здравје

69 јОгурт: протеините 9. ве заситуваат, а пробиотиците коишто ги

Летно мени за +35˚C ПреПорачана храна За во лето

Пченка: содржи 1. два антиоксиданси – лутеин и зексантин –

коишто може да делуваат како природни наочари, помагајќи да се формира макуларен пигмент којшто ги филтрира штетните сончеви зраци.

Вишни: 2. антоцијанините во вишните активираат

молекули коишто го забрзуваат согорувањето на мастите и го намалуваат нивното складирање.

ладен чај: 6. цитрусната киселина и витаминот ц во лимонот или портокалот што можете да го додадете помага да се зачуваат флавоноидите. бОрОВинки: 7. антиоксидансите коишто ги содржат

помагаат при закрепнувањето од заморот на мускулите.

Патлиџани: 3. ликопенот којшто го содржат (каротеноид којшто им ја дава црвената боја) може да ја заштити кожата од изгореници.

4.

лубеница: лубеницата содржи 92% вода (оттука доаѓа името), којашто го разладува телото, а истовремено ве држи сити. Освен тоа, таа содржи и ликопен, кој ја штити кожата од изгореници. Малини и јагОди: 5. извонреден извор на влакна. Меѓу другите бенефити, тие го зголемуваат протокот на крв до кожата и ја намалуваат чувствителноста на кожата, поради што истата има подобра структура, текстура и изгледа поубаво.

ПОртОкали: богати 8. со калиум, клучна хранлива состојkа за летно време, затоа што преку потењето губиме калиум, што може да доведе до грчење на мускулите, но се богати и со вода (80%).

содржи му помагаат на дигестивниот систем да функционира нормално.

целер и анасОн: 10. ја стимулираат работата на вашите

бубрези, поттикнувајќи ги да го излачуваат вишокот течности од телото. Зелен чај: 11. совршен начин за надоместување на

изгубените течности при високи температури.

69

70

СПЕЦИЈАЛЕН ПРИЛОГ

Што требада содржи вашата летна аптека? Кога тргнувате на одмор, покрај заштитните креми за сончање, не смеете да ја заборавите ни торбичката за прва помош со неопходните лекови за најчестите болести во лето Подвижната летна аптека треба да содржи:

Таблети против 1. повраќање Ваквите таблети се даваат

пред патување или пред делови од патот кои се посебно тешки, но не кога веќе ќе се појават мачнините (бидејќи тогаш може да се поврати и лекот). Ваквите таблети главно добро се поднесуваат во организмот, а еден од главните споредни ефекти

е поспаноста, што може да биде и корисно кога патувате. Ефектот од лекот е индивидуален и кај некои луѓе мачнините престануваат, а кај некои не помага ниту максималната доза. Лекови за намалување на високататемпература Покрај стандардните лекови за намалување на температурата, треба да земете и супозитории. Тие

2.

се многу важни кога детето повраќа, но секако, не треба да се користат кога детето има пролив. Покрај тоа што ја намалуваат температурата, овие лекови се и добри аналгетици – може да ја ублажат болката. Тие се многу добри за терапија на сончаница, секако заедно со земањето големо количество течности. Лекови против алергија Сируп со антихистамини треба да се носи на летување, бидејќи алергиите се честа појава (на сонце, инсекти). Исто така, тие можат да ја ублажат болката кај изгорениците предизвикани од прекумерно сончање. Кога децата ќе ги убодат комарци, вообичаено с$ поминува без проблеми, но ако чешањето е неподносливо, а местото многу потечено, не треба да се двоумите да му дадете антихистамини. Капки за нос Капките за нос се одлични за да помине летната „мини-настинка“, а доволно е да се даваат 4-5 дена. Средства за надомест на течности (за орална рехидратација) Со оглед на високите температури во текот на летото, каде што е засилено излачувањето течности од организмот, за да не дојде до нарушување на нормалното функционирање на телото, се препорачува надомесување на изгубените течности освен преку вода, и преку посебни средства за надомест на течности. Антибиотик Иако не треба на своја рака да ги пиеме антибиотиците, туку претходно треба да се

3.

4.

5.

6.

консултираме со доктор, на одмор треба да се носат антибиотици. Антибиотска крема Не е лошо да имате и некоја антибиотска крема, бидејќи не е реткост децата со промената на средината да добијат инфекција на кожата. Капки за очи Играњето на песок и честото триење на очите можат да доведат до воспалување на конјуктивата (конјуктивитис), па затоа не е лошо на летување да имате и антибиотски капки за очи. Покрај антибиотските, треба да се имаат и капки кои содржат и кортикостероид (со или без антибиотик), којшто може да го смири алергиското воспалување на конјуктивата. Ова некогаш може да се случи кога децата долго нуркаат со отворени очи (без маска за нуркање), но може да се јави и како алергија на сонце. Задолжително треба да се држите до пропишаната доза, а најдобро е пред употреба да се консултирате со лекар. Стерилна газа и ханзапласт Стерилната газа и ханзапластот заземаат многу малку место, а можат да бидат од голема корист. Антисептичен раствор Некои антисептични раствори (повидон, хидроген 3% или борна киселина 3%) се неопходни за правилно третирање на исечениците или гребнатинките. Крема против убод од инсекти Крема за навлажнување на кожата

7.

8.

9.

10.

11.

12.

Здравје

Заштитете се од сонцето на природен начин

Л

етата стануваат с$ потопли, а и ние го чувствуваме тоа, па еве неколку совети како на природен начин да се заштитите од сонцето кога живата на термометарот се искачува с$ повеќе во црвеното поле. Повеќето комерцијални креми за сончање содржат токсични состојки (avobenzone, methoxycinnamate, padimate-o). Всушност, во повеќе случаи користењето на комерцијалните креми за сончање го зголемува ризикот од карцином на кожата, го нарушува работењето на ендокриниот систем и го зголемува создавањето на слободните радикали. За среќа, има алтернативи како органски креми без штетни хемикалии и природни состојки кои се употребуваат во кујната кои може да се искористат како ефикасен и терапевтски лосион за сончање без сомнителни хемикалии. Кокосовото масло може да биде одлична алтернатива за заштита од сонцето. Луѓето коишто живеат на тропските островите го користат кокосовото масло за заштита од сонцето со генерации. Кога првпат почнаа да се продавват комерцијално кремите за заштита од сонце нивната главна состојка беше кокосовото масло, но со тек на време оваа состојка е заменета со вештачки состојки. Кокосовото масло е докажано средство за заштита од сонце кое с$ уште е користено од милиони луѓе кои живеат во тропските региони како нивен ексклузивен извор на заштита од изгореници и карцином на кожата. Лосионите за заштита од сонце се рангираат според факторот за заштита од сонце или SPF, кој е мерка за тоа колку UV зраци се запрени. SPF бројките вообичзено се движат од 15 кој запира околу 94% од UV зрачењето, фактор од SPF 30 запира 97% и SPF 45 кој запира околу 98%. Поголемите SPF вредности имаат незначителни зголемувања. Истражување направено во Индија покажало дека кокосовото масло запира 20% од UV зрачењето од сонцето. На прв поглед, водени од истражувањето,

се чини дека кокосовото масло има незаначителна заштита, но напротив, тоа ја докажува неговата супериорност. Кога се запираат природните бранови должини на зраците од сонцето може да се направи повеќе штета отколку добро. Добивањето адекватна количина природна сончева светлина е корисно и исцелувачко. Сончевата светлина помага во балансирањето на хормоните и е есенцијална за формирањето на витаминот Д. Витаминот Д е неопходен за формирањето здрави, цврсти коски и за превенција од остеопророза, рахитис и остеомалација. Неопходен е за правилна функција на имунолошкиот систем и е потребен за борбата против инфекциите, да го спречи развивањето на автоимуните заболувања (дијабетес, лупус, МС итн.) и да спречи формирање на канцер. Исто така, витаминот Д помага во регулирањето на крвниот притисок, шеќер, да ги намали хроничните инфламации. За разлика од другите витамини, витаминот Д се создава од интеракцијата на UV зраците со холестеролот во кожата. Има многу малку добри извори на витамин Д од храната, а како нај добар извор се животинските внатрешни органи. Постои и можност за суплиментација на витаминот Д, но најдобриот извор и решение се сончевите зраци. Имајќи го предвид претходното, повеќето од нас имаат дефицит на витамин Д. Многу од здравствените проблеми со коишто се соочуваат луѓето денес се или предизвикани или интензивирани од недостигот на витамин Д. Едноставно изложувајќи се на малку повеќе сонце може да направи голема промена во здравјето на многу луѓе. Овој проблем е интензивиран од стравот од карцином на кожата кој е наметнат од страна на медицинското општество и производителите на креми за заштита од сонце. Постојано сме предупредувани да го избегнуваме сонцето и секогаш да се мачкаме со заштита кога се изложуваме на сонце. Паметно е да се избегнат изгореници од сонце, но не и

комплетно да се избегне сонцето, како што прават многу луѓе. Ако ставите заштитна крема, се запираат над 95% од UV зраците потребни за формирање на витамин Д. Покриени со заштитна крема би можеле да се сончате со саати и да не произведете витамин Д. Корисно и здраво е да се сончаме 15-30 минути на ден за да се здобиеме со потребните количини на витмин Д. Кокосовото масло го штити телото од изгореници од сонце и карцином на кожата без комплетно да ги запира корисните UV зраци. Кокосовото масло не функционира на тој начин што ги запира UV зраците , тоа функционира на тој начин што спречува формирање и интеракција на слободните радикали во кожата кои придонесуваат за сите последици од предолгото изложување на сонце. Еве како сами да направите природен лосион за сончање со кокосово масло. Потребни ви се: ¼ шолја ладно цедено кокосово масло, 5 лажички цинк оксид во прав (внимавајте да не го вдишите), 3 лажички алое вера (која може да ја замените со маслиново масло, бадемово масло или масло од семки од грозје), ¼ шолја филтрирана вода или процеден зелен чај, по желба 2-4 капсули витамин Е , пчелин восок доколку преферирате погуста смеса и есенцијално масло ако сакате појак мирис. Загрејте го маслото и алое верата додека не се растопат и соединат (не е потребна висока температура), изблендирајте ги сите состојки за да добиете хомогена смеса. Чувајте го лосионот во стаклена тегла или шише. Оваа домашна крема за сончање има SPF 20 и го задржува тој фактор во наредните три месеци. Оваа крема треба да се нанесува на секои два часа. Консумирањето храна богата со бетакаротен, како морковите, алгите спирулина и хлорела, гоџи бобинките, како и свежите и приготвените домати коишто содржат ликопен и пиењето зелен чај богат со полифенол ја зголемува природната отпорност на кожата од оштетување и изгореници од предолго изложување на сонце.

71

Здравје

За КОЖА која зрачи со убавина и здравје Д-р Весна Пљакоска

специјалист дерматовенеролог

О

пуштањето под топлите зраци на сонцето, мирисот на море и шепотот на брановите звучи пријатно за нормалното функционирање на организмот и решавање на кумулираниот стрес, но истовремено претставува и еднаква опасност за кожата поради дејството на сончевите зраци. Морската сол и долготрајното и неадекватно изложување на сонце во комбинација со светлите и чувствителни типови кожа води до дехидратација, губење на еластичноста, а со тоа доаѓа и до забрзано пропаѓање и стареење на клетките во епидермалниот слој на кожата. Кожата на лицето ја регистрира секоја минута изложена на сонце. Првите видливи знаци на стареење се забележуваат на лицето и на деколтето, но никогаш не е доцна да се тргне во борба против стареењето. Со само неколку производи коишто ќе ги користите во летниот период вашето лице може да биде заштитено и негувано. Доколку сакате наесен да не забележите нови брчки и флеки заработени од летото, внимателно прочитајте ги советите кои за вас ги подготви тимот од Одделот за дерматологија во Клиничката болница „Аџибадем Систина“.

ЧИСТЕЊЕ НА КОЖАТА ДВА ПАТИ ДНЕВНО За да може вашата кожа да дише, неопходно е чистење два пати дневно. Секогаш мијте се со млака вода и сапун кој не ја суши кожата. Хигиената во овој период е од големо значење, бидејќи на тој начин се отстранува вишокот маснотии кои во овој период се насобираат повеќе во однос на кое било друго годишно време.

АНТИОКСИДАНТИТЕ СЕ ЗАДОЛЖИТЕЛНИ Во текот на летниот период антиоксидантите треба да се користат секојдневно. Доколку сакате да ја

73

подготвите кожата за летото и да ја избегнете појавата на брчки, опуштена мускулатура и кафеави дамки на лицето, освен серум кој се нанесува по хидратантната крема, на кожата & се неопходни витамини и соодветна исхрана. Четири до шест недели претходно е вистинско време за користење бета-каротен, кој е провитамин или претходник на vитаминот А. Во голема количина го има во морковот и во другиот зеленчук. Витаминот Ц и консумирањето зелен чај се одлично дополнување.

ХИДРИРАЊЕ НА КОЖАТА Во летниот период никогаш не престанувајте со користењето хидратантни креми, дури и кога вашата кожа е масна. Состојките коишто ги содржи хидратантната крема, пред с$ водата, помагаат во регенерирањето на кожата. Не треба да се претерува, доволно е толку крем колку да се покрие врвот на вашиот прст.

ЗАШТИТНА КРЕМА ВО ДЕБЕЛ СЛОЈ Никогаш немојте да се изложувате на сонце доколку претходно на лицето не сте ставиле посебна крема за сончање, која содржи најмалку SPF 15. Кремата која ќе ја штити кожата од агресивни сончеви зраци треба да се нанесува во дебел слој со повторување на секои три до четири часа. Потребно е да се користат креми кои во декларацијата имаат назначено заштита од UVA и UVB зраци. UVB зраците се поопасни, бидејќи предизвикуваат изгореници и малигни промени на кожата. UVA зрачењето е одговорно за стареењето на кожата и влијанието врз имунолошкиот систем, што индиректно може да го зголеми ризикот од рак на кожата. Кремата со заштитен фактор треба да се нанесе 30-40 минути пред излегувањето на сонце. Покрај самиот SPF (sun protect factor), важно е и правилнотo користење на заштитните средства.

Степенот на заштита зависи од количината којашто се нанесува (околу 35 грама за просечна личност), како и од тоа колку често се нанесува кремот. Доколку често влегувате во вода, треба да го знаете и ова. Можеби во упатството на кремата пишува дека е отпорна на вода, но кога ќе излезете од вода треба повторно да се намачкате со крем. Од исклучителна важност е избегнувањето парфеми, декоративна и препаративна козметика. Ако сте љубител на ароматерапијата со етерични масла, избегнувајте го цитрусното масло барем еден ден пред изложување на сонце, бидејќи може да делуваат фототоксично и да оставаат на кожата темни флеки. Најопасни се бергамот и лимонот, а исто треба внимателно со маслата од грејп, мандарина и портокал. Се советува бебињата и малите деца да не излегуваат на директно сонце, односно треба да носат заштитна облека.

73