ArnheMozaic Stadsontwerp|onderzoek

Page 1

ARNHEMozaic of Communities and Opportunities The city - the Factory of the future! 1. De uitdaging: naar een meerschalige energietransitie De duurzaamheidsuitdagingen waarmee we zowel op globale als lokale schaal worden geconfronteerd zijn niet min: overschrijding van ecologische grenzen, voedsel-, energie- en materiaalschaarste, ongelijke welvaartsverdeling, economische instabiliteit. Deze uitdagingen worden niet zelden bestempeld als “hardnekkig” (persistent challenges). Zulke uitdagingen zijn niet gemakkelijk op te lossen omdat ze deel uitmaken van een complexe multi-actor context. Die actoren hebben vaak verschillende visies op probleem en oplossing. Daarnaast zijn die uitdagingen ook niet tot stand gekomen over één nacht. Omdat ze zich over een lange tijdsperiode ontwikkeld hebben en sterk verweven geraakt zijn met onze levensstijl en manieren van produceren en consumeren, omdat ze zich op vele plaatsen tegelijk afspelen, op verschillende schalen en omdat hun toekomstige ontwikkeling met veel onzekerheid gepaard gaat vormen ze uitdagingen waarvoor nog geen pasklare oplossingen bestaan. Er is nood aan nieuwe benaderingen. De opdracht van de voorliggende verkenning is zo een uitdaging en ze luidt: ‘In 2050 zijn fossiele brandstoffen en energiereuzen ouderwets. Stadsbewoners zorgen zelf voor hun energie. Voor hun huis, wijk en bedrijf. Hoe ziet de stad er dan uit?’. Gegeven de grondstofafhankelijkheid, klimaatverandering, globalisering, demografische ontwikkelingen (vb. migratiestromen), technologische evoluties, etc.… is het aangewezen grondig na te denken over meer duurzame energiesystemen. Dit is belangrijk omdat het energiesysteem raakt aan vele andere socio-technische systemen (bijvoorbeeld het mobiliteitssysteem, het voedselsysteem, het systeem rond wonen en bouwen, het ruimtelijk systeem, etc.). In die zin kan een transitie van het energiesysteem ook als een katalysator werken om Arnhem te transformeren tot een voorbeeldstad op vlak van duurzaamheid. We beleven op dit moment een bijzondere tijd waarbij de mens, de gemeenschap, het socio-ecologisch systeem in zijn geheel te maken krijgt met het ‘passeren van enkele kritische grenzen’. Het passeren komt tot ons onder vragen zoals: ‘Zijn fossiele brandstoffen eindig? Is er genoeg fosfaat voor de landbouw bij een populatie van 15 miljard, wat bij 27 miljard? Wat gebeurt er wanneer de landen in ontwikkeling dezelfde schaal van ontwikkeling nastreven als de ontwikkelde landen via hetzelfde ontwikkelingspad?’ Voor sommigen zullen bepaalde grondstoffen passé bevonden worden, voor anderen misschien eindig of minder toegankelijk door toenemende vraag en verminderde aanvoer. Men kan het zo gek niet bedenken. Wat eens redelijk zuivere vraagstukken van vraag en aanbod waren, zijn verworden tot complexe in elkaar grijpende hoofd- en randcriteria die het functioneren vrij radicale randvoorwaarden opleggen. Het energiesysteem moet in elk geval fundamenteel aangepast worden. Dit vraagt niet in het minst een andere aansturing en organisatie. Binnen het concept van energienetwerken staat ‘empowerment van de Arnhemmer’ centraal. De doelstelling van de expeditie is duidelijk: het verminderen van het energieverbruik enerzijds door de vraag te minderen en anderzijds door efficiënter gebruik, naast een gedifferentieerde productie van energie. Vervolgens willen we de Arnhemmer het initiatief in handen geven. Hiervoor is er nood aan ruimte voor ondernemerschap, dat is zowel fysieke, als economische, institutionele en technologische ruimte. De fysieke ruimte wordt in sterke mate vrijgemaakt door het huidige mobiliteitssysteem - een belangrijke schakel in energienetwerken - stevig aan te passen. De vrijgekomen ruimte laat de Arnhemmer toe individueel en/of in allianties te ondernemen en waarde te creëren op allerlei vlakken (bijvoorbeeld overschot aan energie, voedsel, gemeenschappelijke investeringen voor de realisatie van een buurtzwembad en dergelijke meer). Ruimte voor kapitaal wordt gegenereerd door het oprichten van lokale coöperatieven waarin de Arnhemmer zich zal engageren. Het lokale beleid zal deze initiatieven faciliteren en ondersteunen. Op technologisch vlak worden een eerste paar toolboxen aangereikt. Dat kan gaan van instrumenten, protocollen, processen om lokale initiatieven te oogsten, tot en met het aanreiken van echte bouwelementen en componenten om het privé verblijf of gedeelde (semi-) publieke ruimte in te schrijven in één of meerdere waardesystemen. Het individu of de groep kan zich met andere woorden verknopen in energienetwerken. Deze slim verweven (infrastructuur-)laag omarmt een breed multi-utilitysysteem: elektriciteit, warmte, koude (incl. open waterpartijen), communicatie, E-mobiliteit (incl. brede, veilige en groene stroken voor zwakke weggebruikers), groene open ruimte, ..., wat moet leiden tot gelaagde en/of meerschalige stadslandschappen. 1


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.