Ελληνικά Εγκλήματα 5

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 5

ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ . ΝΕΟΚΛΗΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ . ΤΙΤΙΝΑ ΔΑΝΕΛΛΗ BAΣIΛHΣ ΔANEΛΛHΣ . ΘΑΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ . ΑΘΗΝΑ ΚΑΚΟΥΡΗ ΚΩΣΤΑΣ Θ. ΚΑΛΦΟΠΟΥΛΟΣ . ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΛΥΚΑΡΗΣ . ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΡΚΑΡΗΣ ΤΕΥΚΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ . ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΖΟΥΡΑΚΗΣ ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ . ΜΑΡΛΕΝΑ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑΝΝΗΣ

ΡΑΓΚΟΣ . ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

ΕΛΛΗΝΙΚ Α ΕΓΚ ΛΗΜΑΤΑ 5 Δεκαπέντε αστυνομικές ιστορίες

h

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΣΑΝΤΖΗΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 6

©

Copyright Ανδρέας Αποστολίδης – Νεοκλής Γαλανόπουλος – Τιτίνα Δανέλλη – Βασίλης Δανέλλης – Θάνος Δραγούμης – Αθηνά Κακούρη – Κώστας Θ. Καλφόπουλος – Ιερώνυμος Λύκαρης – Πέτρος Μάρκαρης – Τεύκρος Μιχαηλίδης – Κώστας Μουζουράκης – Χίλντα Παπαδημητρίου – Μαρλένα Πολιτοπούλου – Γιάννης Ράγκος – Φίλιππος Φιλίππου – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε., Αθήνα 2019

1η έκδοση: Ιούνιος 2019 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης ΒέρνηςΠαρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε. ΓΡΑΦΕΙΑ: Θεμιστοκλέους 104, 106 81 Αθήνα ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210-381.63.10 FAX: 210-382.25.30

e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-6589-4

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 7

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΡΟΛΟΓΟΣ [ 11 ] ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΩ [ 15 ] ΑΝΔΡΕΑΣ ΑΠΟΣΤΟΛΙΔΗΣ

Υπόθεση Σελβεσάκη [ 19 ]

ΝΕΟΚΛΗΣ ΓΑΛΑΝΟΠΟΥΛΟΣ

Το μέλλον της ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας [ 37 ] ΤΙΤΙΝΑ ΔΑΝΕΛΛΗ

Το τελευταίο κουμπί [ 65 ] ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΑΝΕΛΛΗΣ

«Μπανγκ μπανγκ!» [ 91 ]

ΘΑΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗΣ

Νεκροί χρόνοι [ 103 ]

ΑΘΗΝΑ ΚΑΚΟΥΡΗ

Ἕνα καλό ἀνθρωπάκι [ 125 ] Κ Ω Σ Τ Α Σ Θ . Κ Α ΛΦ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ

Γεια σου, Σούλα [ 135 ]

ΙΕΡΩΝΥΜΟΣ ΛΥΚΑΡΗΣ [ 153 ]

7

Η φαντασιακή αντανάκλαση μιας αχρείαστης απόπειρας φόνου

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 8

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΠΕΤΡΟΣ ΜΑΡΚΑΡΗΣ

Οι Τρεις Καμπαλέρος [ 189 ]

ΤΕΥΚΡΟΣ ΜΙΧΑΗΛΙΔΗΣ

Δίδυμοι πρώτοι [ 209 ]

ΚΩΣΤΑΣ ΜΟΥΖΟΥΡΑΚΗΣ

Ψυγείο [ 231 ]

ΧΙΛΝΤΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Ο φύλακας του Αφεντικού [ 257 ]

ΜΑΡΛΕΝΑ ΠΟΛΙΤΟΠΟΥΛΟΥ

Θανάσιμη ελπίδα [ 275 ]

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΑΓΚΟΣ

Σ’ αγαπώ μέχρι θανάτου [ 301 ]

ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ

Θάνατος στο Ινστιτούτο Γκαίτε [ 315 ]

8

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΩΝ [ 339 ]

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 9

Στη μνήμη του Ανταίου Χρυσοστομίδη

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 10

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 11

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το νοίκι, εδώ, είναι πάμφθηνο. Το σπίτι στο οποίο μένω είναι βαμμένο κόκκινο, το κόκκινο του ροδιού. Το διπλανό είναι ώχρα, το παραδίπλα πράσινο. [...] Από εδώ πάνω βλέπεις τον Ειρηνικό, και στην άκρη δεξιά, το λιμάνι, κι ένα κομμάτι από την κεντρική πλατεία. Δεν ξέρω πώς σκέφτηκα το Βαλπαραΐζο. Η Χιλή δεν ήταν ποτέ χώρα του γούστου μου, το αντίθετο, συνήθως μαζί με τους δικτάτορες σιχαίνεσαι και τις χώρες που τους αναδεικνύουν, κι εγώ μίσησα τον Πινοτσέτ όσο κανέναν άλλο δικτάτορα στη ζωή μου. Να, αυτόν, θα τον σκότωνα ευχαρίστως, να μην πεθάνει στο κρεβάτι του, όπως τελικά συνέβη. Είναι όμως μακριά η Χιλή. Άντε να με βρουν εδώ πέρα, σε αυτή τη μικρή πόλη της άκρης του κόσμου. Όταν με ρωτάνε από πού είμαι, λέω Ιταλός, από την Πούλια, μιλάω άλλωστε αρκετά καλά τα ιταλικά, μερικές φορές ακόμα και οι Ιταλοί μπερδεύονται μαζί μου. Όχι πως ρωτάει δηλαδή κανείς, φτωχοί άνθρωποι είναι, κοιτάνε τη δουλειά τους. Αύριο θα πάω να δω το σπίτι του Νερούδα. Είναι μόνο μερικά χιλιόμετρα απόσταση από εδώ, κοντά στη θάλασσα. Να μην ξεχνάμε τα χούγια μας, και τις καταβολές μας. ΑΝΤΑΙΟΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΙΔΗΣ, Βαλπαραΐζο, Πρωτομαγιά 2011

Όλα άρχισαν το 2005, όταν κυκλοφόρησε στην Ιταλία από τις εκδόσεις Einaudi ο τόμος Crimini (Εγκλήματα), με αστυνομικές ιστορίες γραμμένες από σημαντικούς Ιταλούς συγγραφείς. Ο Ανταίος Χρυσοστομίδης τις διάβασε και μας μετέδωσε αμέσως τον ενθουσιασμό του. Η συνέχεια ίσως είναι γνωστή. Τις μετέφρασε εξαιρετικά και το βιβλίο εκδόθηκε τον Μάιο του 2006, με πρωτόγνωρη αποδοχή. Ήταν το ταχύκαυστο φιτίλι για μια αλληλουχία εξελίξεων, καθώς η επιτυχία των ιταλικών Εγκλημά-

11

(Ελληνικά εγκλήματα 4 )

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 12

12

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΣΑΝΤΖΗΣ

των επιβεβαίωνε μια υποψία που είχαμε από πριν· οι συνθήκες είχαν πλέον ωριμάσει για τη δημιουργία μιας σειράς βιβλίων με ελληνικές αστυνομικές ιστορίες που θα συνέβαλλαν στην αναγέννηση της αστυνομικής λογοτεχνίας στη χώρα μας. Ο Ανταίος, με την εμπειρία του ιταλικού βιβλίου, προθυμοποιήθηκε να αναλάβει την επιμέλεια των πρώτων Ελληνικών εγκλημάτων συνδέοντας την ιταλική με την ελληνική έκδοση. Προσκάλεσε κορυφαίους και νεότερους αξιόλογους συγγραφείς όχι μόνο του συγκεκριμένου είδους, αλλά και της λογοτεχνίας γενικότερα. Τον Μάιο του 2007, έναν ακριβώς χρόνο μετά την κυκλοφορία των ιταλικών Εγκλημάτων, τα Ελληνικά εγκλήματα κυκλοφόρησαν στα βιβλιοπωλεία. Ο πρώτος τόμος διαβάστηκε από χιλιάδες αναγνώστες, όπως και οι άλλοι τρεις που ακολούθησαν. Για αρκετά χρόνια τα Ελληνικά εγκλήματα ήταν το πολυαναμενόμενο εκδοτικό γεγονός του καλοκαιριού. Για τη συμβολή του Ανταίου στη σειρά και για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα ο πέμπτος τόμος είναι αφιερωμένος στη μνήμη του. Τον ευχαριστούμε για όσα μοιραστήκαμε και για όσα ζήσαμε μαζί. Θερμά ευχαριστούμε και τους δεκαπέντε συγγραφείς που ανταποκρίθηκαν με χαρά στο κάλεσμά μας. Ιδιαίτερες όμως ευχαριστίες οφείλουμε στον Βασίλη Δανέλλη, που ασμένως συναίνεσε να εντάξουμε στο βιβλίο δέκα διηγήματα από τον συλλογικό τόμο Yunankarası (Ελληνικό νουάρ), έναν τόμο ιστορικής σημασίας, τον οποίο επιμελήθηκε ο ίδιος για τις εκδόσεις Istos στην Τουρκία το 2018. Στα Ελληνικά εγκλήματα 5 οι συγγραφείς αφηγούνται υποθέσεις που εμβαθύνουν στην ατομική και κοινωνική ενοχή, ιστορίες στοιχειωμένες από το έγκλημα, το μυστήριο, το αίνιγμα. Ο Ανδρέας Αποστολίδης ανιχνεύει την ενύπνια ζωή ενός περίεργου προσώπου, από το τέλος του γιουγκοσλαβικού εμφυλίου μέχρι τους Ολυμπιακούς του 2004. Ο Νεοκλής Γαλανόπουλος συστήνει έναν νεόκοπο συγγραφέα στον «πατριάρχη» της αστυνομικής λογοτεχνίας. Η Τιτίνα Δανέλλη διερευνά ένα δυστύ-

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 13

ΠΡΟΛΟΓΟΣ

ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΣΑΝΤΖΗΣ

13

χημα στο σπίτι ενός μεγαλοδικηγόρου τον Ιούλιο του 1965. Ο Βασίλης Δανέλλης παρακολουθεί μια γυναίκα να αφηγείται την ιστορία του έρωτά της υπό τη μελωδία του «Μπανγκ Μπανγκ!» Ο Θάνος Δραγούμης εισβάλλει στα άδυτα ενός γραφείου ιδιωτικών ερευνών στο κέντρο της Αθήνας, ενώ απ’ έξω μαίνονται οι κοινωνικές συγκρούσεις. Η Αθηνά Κακούρη ανακαλύπτει τρεις δολοφονημένους στους πρόποδες της καμένης Πάρνηθας. Ο Κώστας Θ. Καλφόπουλος φέρνει στο φως τον παράφορο έρωτα ενός μάστορα εργαστηρίου ταξιμέτρων. Ο Ιερώνυμος Λύκαρης ταξιδεύει από την αυστραλιανή έρημο στο Βαλπαραΐζο της Χιλής, όπου τον περιμένει μια τεράστια έκπληξη. Ο Πέτρος Μάρκαρης περιδιαβάζει στα υπόστεγα των αστέγων και των επαιτών στην Αθήνα της κρίσης. Ο Τεύκρος Μιχαηλίδης συνδέει το θάνατο του δημοφιλέστερου Έλληνα ποδοσφαιριστή με τα μυστήρια των δίδυμων πρώτων αριθμών. Ο Κώστας Μουζουράκης ανεβαίνει στο όρος Όθρυς για να εξιχνιάσει τη δολοφονία ενός ογδοντάχρονου. Η Χίλντα Παπαδημητρίου μετρά αντίστροφα τις αγωνιώδεις ώρες πριν από τη μυστική συναυλία του Μπρους Σπρίνγκστιν στην Αθήνα. Η Μαρλένα Πολιτοπούλου επιχειρεί να λύσει το αίνιγμα ενός πολύ παράξενου τροχαίου. Ο Γιάννης Ράγκος αφηγείται έναν έρωτα μέχρι θανάτου. Ο Φίλιππος Φιλίππου γράφει για τον φόνο ενός άντρα στις τουαλέτες του Ινστιτούτου Γκαίτε. Τα Ελληνικά εγκλήματα επιστρέφουν για να καθηλώσουν. Απευθύνονται στους λάτρεις της περίτεχνης αστυνομικής αφήγησης και, κυρίως, στους αναγνώστες που αναζητούν αμφιβολίες και ερωτήματα πίσω από κάθε εδραιωμένη βεβαιότητα: Ποιοι είναι ένοχοι και ποιοι αθώοι; Ποια η τιμωρία και ποιο το έγκλημα; Ποιος είναι ο θύτης και ποιος το θύμα; Πόσο μακριά θα ταξιδέψει το βιβλίο αυτό; Ποιος ξέρει, ίσως βρεθεί μια μέρα στην άκρη του κόσμου, σε κάποιο σπίτι πάμφθηνο, με θέα στον Ειρηνικό.

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 14

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 15

Δέκα από τα διηγήματα αυτού του τόμου δημοσιεύτηκαν πριν από λίγους μήνες στην Τουρκία από τις εκδόσεις İstos με τον γενικό τίτλο Yunankarası – 11 Çağdaş Polisiye Öykü (Ελληνικό νουάρ – 11 σύγχρονα αστυνομικά διηγήματα). Είναι η πρώτη ελληνική συλλογή πρωτότυπων αστυνομικών διηγημάτων που εκδίδεται στο εξωτερικό και η πρώτη φορά που πρωτότυπα διηγήματα σύγχρονων Ελλήνων συγγραφέων εκδίδονται πρώτα σε μια ξένη γλώσσα κι έπειτα στα ελληνικά. Ταυτόχρονα η έκδοση εκείνη αποτέλεσε αφορμή για να δοθεί η ευκαιρία σε νέους, ταλαντούχους μεταφραστές, που αγαπούν την ελληνική γλώσσα και τη λογοτεχνία της, να συστηθούν στον εκδοτικό χώρο της χώρας τους. Δημιουργήθηκε ένα εργαστήρι μετάφρασης με τη συμμετοχή ορισμένων έμπειρων και κάποιων νεότερων μεταφραστών υπό την επίβλεψη και το συντονισμό της Damla Demirözü, καθηγήτριας Νεοελληνικής Λογοτεχνίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης. Πολύτιμη ήταν και η βοήθεια του Γενικού Προξενείου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη και του Ιδρύματος Μποδοσάκη, τα οποία στάθηκαν αρωγοί σε αυτή την προσπάθεια, υποστηρίζοντας τα μέλη της ομάδας με κάθε δυνατό τρόπο. Η ελληνική αστυνομική λογοτεχνία έχει τη δική της ιστορία, μεγαλύτερη των εκατό χρόνων, και παρουσιάζει αξιοσημείωτη άνθηση τις τελευταίες τρεις δεκαετίες, η οποία τής επιτρέπει πλέον να αρχίσει να γίνεται εξωστρεφής. Για να φτάσει, ωστό-

15

ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΩ

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 16

16

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΑΝΕΛΛΗΣ

σο, να συστήνεται στο εξωτερικό, έπρεπε πρώτα να πείσει τους Έλληνες συγγραφείς, αναγνώστες και κριτικούς ότι έχει ιδιαίτερη λογοτεχνική αξία, και σε αυτό συνέβαλαν καθοριστικά οι Εκδόσεις Καστανιώτη. Ήταν το 2007 όταν εξέδωσαν τον πρώτο τόμο των Ελληνικών εγκλημάτων σε επιμέλεια του Ανταίου Χρυσοστομίδη, ενός από τους πιο σημαντικούς Έλληνες μεταφραστές και επιμελητές εκδόσεων, ενός πραγματικού διανοούμενου με μεγάλη επιρροή στα ελληνικά γράμματα. Το κύρος του Χρυσοστομίδη –ο οποίος λείπει πάρα πολύ σε όσους είχαμε την τύχη να τον γνωρίσουμε και να συνεργαστούμε μαζί του– αποτέλεσε το καλύτερο εχέγγυο για την επιτυχία εκείνης της συλλογής. Η ανταπόκριση των αναγνωστών και των κριτικών ήταν θερμότατη κι έτσι τα επόμενα χρόνια ακολούθησαν άλλοι τρεις τόμοι Ελληνικών εγκλημάτων. Στις σελίδες τους, εκτός από τα μεγαλύτερα ονόματα του αστυνομικού είδους, φιλοξενήθηκαν ταυτόχρονα καταξιωμένοι λογοτέχνες, οι οποίοι δεν είχαν καταπιαστεί ποτέ με το αστυνομικό, και αρκετοί νέοι συγγραφείς που δεν είχαν δημοσιεύσει ποτέ πριν. Σε έναν από αυτούς τους τόμους, στα Ελληνικά εγκλήματα 3, ξεκίνησε και το δικό μου λογοτεχνικό ταξίδι. Είμαι ιδιαίτερα ευγνώμων στον Ανταίο για την ευκαιρία που μου έδωσε, και αυτόν είχα στο μυαλό μου όταν μου ζητήθηκε να επιμεληθώ το Yunankarası. Στόχος των Ελληνικών εγκλημάτων, όπως τον οριοθέτησε ο Ανταίος Χρυσοστομίδης στην εισαγωγή του, ήταν η συλλογή να καθρεφτίσει την κατάσταση της σύγχρονης ελληνικής αστυνομικής λογοτεχνίας. Με τον ίδιο στόχο και την ίδια συνταγή, αλλά αυτή τη φορά με τον καθρέφτη στραμμένο προς τα έξω, δημιουργήθηκε και το Yunankarası. Η «μετουσίωσή» του σε Ελληνικά εγκλήματα 5 είναι απολύτως φυσιολογική εξέλιξη. Θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Θανάση και τον Αργύρη Καστανιώτη καθώς και τον Δημήτρη Ποσάντζη, που αγκάλιασαν αυτή την προσπάθεια και, εμπλουτίζοντάς την και με άλλα εξαιρετικά διηγήματα σημαντικών συγγραφέων, την ενέ-

GR ΕΓΚΛΗΜΑΤΑ_5 D F.qxp_Layout 1 13/05/2019 11:44 Page 17

ΜΕ ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΣΤΡΑΜΜΕΝΟ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΞΩ

ταξαν στην οικογένεια των Ελληνικών εγκλημάτων και μου έδωσαν την ευκαιρία να συμβάλω κι εγώ σ’ αυτή την έκδοση που αφιερώνεται στη μνήμη του αγαπημένου μας Ανταίου.

17

ΒΑΣΙΛΗΣ ΔΑΝΕΛΛΗΣ Μάρτιος 2019