ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·11
ΠΡΟΛΟΓΟΣ
Τ παιδι τ ς Αντιγ νης εeναι bνα βιβλ)ο πο& γρ φτηκε1 γι ν
θυμ)σει Lτι ο[ (ρχα]οι `Ελληνες μ\ς (φορο/ν. Μ4 μι πρ τη ματι ' δ"λωση φα)νεται αhτον ητη. VΗ (ρχαι τητα μοι ζει =π)μονα παρο&σα στ"ν καθημεριν" μας ζω". Ο[ (ρχα]οι τ ποι, ο[ Δελφο), ' Ολυμπ)α, ' Επ)δαυρος, 5 [ερ ς βρ χος τ>ς Ακρ πολης κα) =π)σης ' Κνωσ ς κα) ο[ Μυκ>νες τ>ς βl χιλιετ)ας συγκεντρ νουν χιλι δες =πισκ4πτες, (ποτελο/ν κρ χτες γι τ ν τουρισμ κα) στ"ριγμα γι bναν βασικ κλ δο τ>ς _λληνικ>ς οMκονομ)ας. VH εMκ να τους, μαζ) μ4 τ)ς εMκ νες (π (ρχα]α (γγε]α κα) (γ λματα κ θε λογ>ς κα) mφους, (ναπαρ γεται σωρηδ ν =δc κα) πολλ4ς δεκαετ)ες σ4 διαφημιστικ4ς (φ)σες, κ μικς,2 κ ρτ πο-
1. Γι γκου Ανδρε δη, Τ παιδι τ ς Αντιγ νης, Καστανι της, Αθ"να, 1989. 2. Θ Rξιζε ν σημειωθο/ν =δc κ ποια $ργα πο& συν4χισαν κα) προ4κτειναν τ ν δρ μο τcν Παιδι2ν τ ς Aντιγ νης, (ρχ)ζοντας (π τ"ν διατριβ" το/ μαθητ>, φ)λου κα) συναδ4λφου σ"μερα στ Π ντειο Γι ννη Σκαρπ4λου, Iστορικ μν μη κα *λληνικ τητα στ κ μιξ, Κριτικ", Αθ"να, 2000. Εδc πρ4πει ν (ναφερθο/ν κα) ο[
Rλλες σχετικ4ς μ4 τ"ν Mδεολογικ" διαχε)ριση διατριβ4ς πο& πραγματοποι"θηκαν στ πλα)σια το/ Τμ"ματος Επικοινων)ας Μ4σων κα) Πολιτισμο/ το/ Παντε)ου: Δ"μητρας Αναστασι δη, Η δραματουργ α κα & διαχρονικ πορε α τ ς Μ δειας το Ε/ριπ δη, Αθ"να, 1999, Λ4ανδρου Πολεν κη, Τ 7ντικε μενο 7ξ ας στ ν Α σχ%λο, Αθ"να, 2002, #Αννας Μαυρολ4ων, Η διαχε ριση το *λληνικο δρ ματος 7π τ ν *λληνικ
κοινων α. Τ @στορικ τ ς 7ναβ ωσης τ ς Αντιγ νης το Σοφοκλ κα τ Ορεστειακ , Αθ"να, 2004, Χ ιδως Μπο&σιου, Ο@ 5ννοιες τ ς 7ν μνησης στ ν Πλ τωνα κα τ ς Παλινδρ μησης στ ν Φρ υντ, Αθ"να, 2003, Κωνστατ)νου Πουλ>, Ο@ χαρακτ ρες στ ν Σοφοκλ , Αθ"να, 2004, το/ πατρ ς Συμε ν Κατσιν\, Η δ α τ ς 7θανασ ας στ ν Αντιγ νη το Σοφοκλ , Αθ"να, 2003, κα) αhτ" το/ Δημ"τρη Παπαχαραλ μπους, Ο δ πους τ%ραννος κα 7στυνομικ ταιν α, πο& =κπον"θηκε τ 2002 oπ τ"ν διε&θυνση τ>ς Π4πης Ρηγοπο&λου στ Τμ>μα Επικοινων)ας κα) Μ.Μ.Ε. το/ Πανεπιστημ)ου Αθηνcν, καθ ς κα) τ (φιερωμ4νο στ"ν πολιτιστικ" διαχε)ριση $ργο τ>ς VΕλ4νης Τζουμ κα, Πολιτιστικ διαχε ριση, πο& =κδ θηκε μ4 εMσαγωγ" μου, Σιδ4ρης, Αθ"να, 11
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·12
στ λ,3 γραμματ σημα κα) μπλουζ κια, =νc ' παραγωγ" (ντιγρ φων (ρχα)ων (ντικειμ4νων (ποτελε] bναν Rλλο κλ δο κερδοφ ρων δραστηριοτ"των πο& (πευθ&νονται στο&ς τουρ)στες. VΗ pδια συνεχ"ς, (δι πτωτη (ναφορ στ (ρχα]ο κλ4ος μπορε] ν =ντοπισθε] Rκοπα κα) στ"ν ρητορικ" τcν πολιτικcν, πο& =παναλαμβ νεται (κατ σχετα σ4 κ θε λογ>ς =γκα)νια μουσε)ων εpτε =πετε)ους. Σ4 bνα κ πως λιγ τερο μαζικ (λλ πολ& πι σημαντικ =π)πεδο, τ $ργο τcν ποιητcν, τcν μουσικcν κα) τcν σκηνοθετcν, σ ν τ ν Σεφ4ρη κα) τ ν Ελ&τη, τ ν Χατζιδ κι κα) τ ν Θεοδωρ κη, τ ν Μινωτ" κα) τ ν Κο&ν, πο& κυρι ρχησαν στ)ς δεκαετ)ες το/ πεν"ντα κα) το/ _ξ"ντα κα) (ργ τερα, φ4ρνοντας κορυφα]ες διακρ)σεις σ4 μι μικρ" χ ρα σ ν τ"ν VΕλλ δα, σφραγ)ζεται (π τ ν δι λογ τους μ4 τ _λληνικ παρελθ ν, $στω κα) Rν, Lπως θ δο/με πι κ τω, τ =γγρ φουν σ4 bνα πι σ&νθετο πλα)σιο. Μ4 μι κουβ4ντα, ' _λληνικ" (ρχαι τητα, κατ’ =ξοχ"ν ' κλασικ", μοι ζει ν (ναγνωρ)ζεται (π το&ς pδιους το&ς `Ελληνες, (λλ κα) (π τ"ν πλειον τητα τcν ξ4νων, σ ν (δι σπαστο κα) κεντρικ στοιχε]ο αhτο/ πο& (ποκαλο/με *λληνικ ταυτ τητα. Μι ματι στ"ν θεματολογ)α κα) στ mφος τ>ς τελετ>ς $ναρξης τcν Ολυμπιακcν Aγ νων το/ 2004 συνοψ)ζει νομ)ζω μ4 bναν πολ& εqγλωττο τρ πο τ κυρ)αρχο μ"νυμα πο& τ κρ τος μας θ4λησε ν προβ λει σ4 πλανητικ =π)πεδο: Τ"ν Mδ4α δηλαδ" Lτι ' (ρχα)α VΕλλ δα, [δρ&τρια τcν Ολυμπιακcν, εeναι παρο&σα =δc κα) τ ρα κα) Lτι ' γ4φυρα μ4σα (π τ"ν 5πο)α πορε&τηκε τ μ"νυμ της εeναι μι (διαμφισβ"τητη κα) (δι σπαστη πορε)α το/ _λληνικο/ πολιτισμο/ μ4σα στ ν χρ νο. Πρ ς τ) λοιπ ν bνα βιβλ)ο πο& =παναλαμβ νει τ αhτον ητο; VΗ (π ντηση εeναι προφανcς Lτι ' (στραφτερ" εMκ να πο& μ λις περι4γραψα βιαστικ $χει κα) τ"ν προβληματικ" της πλευρ , πο& μ λιστα δ4ν (φορ\ (ποκλειστικ στ"ν χ ρα μας. Μ4σα (π τ σο διαφορετικ4ς χειρονομ)ες κα) δραστηρι τητες, ' ν4α VΕλλ δα καθρεφτ)ζεται στ"ν (ρχαι τητ της γι ν βρε], ν =πιβεβαι σει, ν προβ λει στ ν _αυτ της κα) στο&ς Dλλους τ"ν πολιτισμικ" της ταυτ τητα. Εδc Lμως (κριβcς =γε)ρεται κα) τ πρcτο =ρ τημα: 2004. Μ4 μ)α $ννοια, μπορε] κανε)ς ν oποστηρ)ξει Lτι ' Αντιγ νη, ' Θηβα)α αhτ" κυρ)α, πο& σ&μφωνα μ4 τ"ν κυρ)αρχη =κδοχ" π4θανε Rτεκνη, (ποδε)χθηκε μ\λλον πολ&τεκνη. 3. Βλ. Χριστ)να Μπον ρου, Η διαχε ριση το *λληνικο παρελθ ντος στ ς κ ρτ ποστ λ, διδακτορικ" διατριβ" στ Π ντειο Πανεπιστ"μιο, Αθ"να, 2009. 12
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·13
Εeναι ' _λληνικ" εpτε κα) ' Lποια πολιτισμικ", =θνικ" κτλ. ταυτ τητα κ τι τ τ σο sπλ κα) αhταπ δεικτο; Κα) εeναι ' _λληνικ" διαχρον)α τ σο κρυστ λλινη Lσο διακηρ&σσουν κ ποιοι (ληθινο) εpτε προσχηματικο) πιστο) της; Αhτ" μοι ζει ν εeναι ' Rποψη πολλcν (νθρ πων κ θε χ ρας, ο[ 5πο]οι δηλ νουν β4βαιοι Lτι ' =θνικ" τους ταυτ τητα παρουσι ζει κ ποια χαρακτηριστικ πο&, παραμ4νοντας (ναλλο)ωτα στ π4ρασμα το/ χρ νου κα) στ)ς (λλαγ4ς τcν συνθηκcν, $ρχονται (π τ β θη τcν αM νων κα) τcν χιλιετιcν. Στ"ν (ντ)περα tχθη, bνας πολ& διαδεδομ4νος συρμ ς, Mδια)τερα δημοφιλ"ς κα) σ4 κ&κλους VEλλ"νων [στορικcν κα) (νθρωπολ γων, εeναι π ντοτε bτοιμος ν προσθ4σει πλ ι στ οhσιαστικ ταυτ τητα τ"ν μετοχ" «κατασκευασμ4νη», μεταφρ ζοντας $τσι τ ν (γγλοσαξωνικ Lρο constructed identity κα) προσδ)δοντας στ ν Lρο πο& συζητ\με τ ν oπαινικτικ εpτε τ ν σαφ" ψ γο το/ πλασματικο/ +, πι sπλ , το/ πλαστο/. Γι ν συζητ"σουμε Lμως τ) θ πε] κατασκευ" + 5τιδ"ποτε Rλλο (ποδ)δεται στ"ν ταυτ τητα, θ πρ4πει πρcτα ν σκεφτο/με τ στοιχει δη σχετικ μ4 τ"ν ταυτ τητα τ"ν pδια. Τ) μπορε] ν εeναι μι =θνικ", πολιτισμικ", πολιτικ", ταξικ" + Rλλη ταυτ τητα; Εeναι κ τι πο& δημιουργε]ται κ θε φορ μ4σα στ ν κ θε Rνθρωπο + μ"πως εeναι bνα εeδος oπερβατικ>ς uντ τητας, πο& συγγενε&ει μ4 Lρους Lπως τ πεπρωμ4να τ>ς φυλ>ς + 5τιδ"ποτε Rλλο; Εeναι κ τι πο& $χει ν κ νει μ4 τ"ν συνε)δηση + μ4 τ (συνε)δητο τcν (νθρ πων; Επιδ4χεται + tχι (λλαγ4ς; Π σο εeναι εqλογο ν συνδ4εται μ4 τ)ς Mδεολογ)ες κα) μ4 τ)ς πολιτικ4ς; VΕρμηνευμ4νη μ4 χ)λιους τρ πους, ' $ννοια τ>ς ταυτ τητας μοι ζει ν $χει τ"ν πολυμορφ)α το/ μυθικο/ Πρωτ4α κα) τ"ν προσαρμοστικ τητα το/ χαμαιλ4οντα. Γι ν =ξηγ"σω κ τι (π τ"ν κωμωδ)α –+ τ δρ μα– τcν παρεξηγ"σεων πο& συνδ4εται μ4 τ ν Lρο, θ (ναφερθc σ4 bνα πραγματικ περιστατικ πο& $ζησα. Πρ)ν (π χρ νια, bνας $μπειρος κα) πολ& ρεαλιστ"ς πολιτικ ς μ4 συν ντησε γι ν μ4 παρακαλ4σει ν τ ν διαφωτ)σω σχετικ μ4 τ ζ"τημα αhτ , δι τι ' θ4ση του μ4σα στ κ μμα του κινδ&νευε =πειδ" δ4ν δι4θετε μι σαφ" θ4ση στ ζ"τημα τ>ς =θνικ>ς ταυτ τητας. #Εχοντας μι μ\λλον παιγνι δη δι θεση γι ζητ"ματα πο& γι τ ν συνομιλητ" μου vταν πολ& σοβαρ , το/ (π ντησα Lτι ' μ νη β4βαιη ταυτ τητα vταν γι μ4να ' (στυνομικ", (λλ κα) αhτ μ4 τ"ν προϋπ θεση Lτι δ4ν θ βρισκ ταν κ ποιος πολ& =πιδ4ξιος πλαστογρ φος. Ο[ 13
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·14
προοπτικ4ς διαλ γου μου μ4 τ ν πολιτικ αhτ , μ4 τ ν 5πο]ο δ4ν μοιραζ μαστε τ"ν pδια αpσθηση το/ χιο/μορ, τελε)ωσαν περ)που =δc, (λλ αhτ πο& το/ εeπα αστειευ μενος παραμ4νει (κ μη πεπο)θησ" μου. VΗ ταυτ τητα εeναι bνας δ&σκολος κα) αMνιγματικ ς Lρος, πο& προσφ4ρεται σ4 κ θε λογ>ς παρεξ"γηση κα) =κμετ λλευση. Τ πρcτο πο& πρ4πει ν κ νουμε εeναι ν διαχωρ)σουμε τ"ν (τομικ" (π τ"ν συλλογικ" ταυτ τητα κα) τ"ν ψυχικ" + καλ&τερα τ"ν ψυχοσωματικ", Lπως τ"ν βλ4πουν ' ψυχαν λυση κα) ' νευρολογ)α, (π τ"ν πολιτισμικ" κα) τ"ν Mδεολογικ". Γι τ ν ψυχισμ το/ κ θε (νθρ που, ψυχαναλυτικ4ς κα) νευρολογικ4ς (ναλ&σεις4 συμπ)πτουν στ"ν διαπ)στωση Lτι τ θεμελι δη χαρακτηριστικ το/ (νθρ που πο& $χουν ν κ νουν μ4 τ"ν βασικ" uργ νωση τcν ψυχικcν =νορμ"σεων κα) μ4 τ ν σεξουαλικ προσανατολισμ διαμορφ νονται σ4 =ξαιρετικ πρ ιμα στ δια: Μ4σα στ"ν μ"τρα κα) στ πρcτο δι στημα (μ4σως μετ τ"ν γ4ννηση. VΗ ψυχικ" ταυτ τητα δ ν εFναι λοιπ ν κ τι πο% 7λλ ζει σημαντικ στ ν συν χεια κα ταυτοχρ νως δ ν εFναι κ τι πο% 5χει ν κ νει μ τ ν δεολογικ , 1θνικ , κοινωνικ κτλ. 5νταξη. Δ4ν oπ ρχει Rρα κ ποια Mδεολογικ"
ταυτ τητα πο& ν κυκλοφορε] στ αxμα, εpτε ν μεταδ)δεται μ4 τ
D.N.A. Αhτ πο& μπορε] ν (λλ ξει, κα) πο& διαμορφ νεται σ4 bναν σημαντικ βαθμ πολιτισμικ , (π Rποψη συμπεριφορ\ς, κουλτο&ρας, Mδεολογ)ας, εeναι στ"ν πραγματικ τητα 5 χαρακτ ρας, 5
5πο]ος μπορε] ν =πηρεαστε] κα) ν μεταβληθε] σημαντικ στ)ς τρε]ς πρcτες δεκαετ)ες τ>ς (νθρ πινης ζω>ς. VΗ συλλογικ" πολιτισμικ" ταυτ τητα εeναι λοιπ ν στ"ν πραγματικ τητα ' σ&μπτωση τcν 5ραμ των, τcν φαντασι σεων, τcν φ βων, τcν π)στεων κα) τcν συμπεριφορcν πο& (ποδ4χονται σ ν κομμ τι το/ oπερεγ τους πολλο) (τομικο) χαρακτ>ρες. Εννοε]ται Lτι τ (συνε)δητο, κα) Rρα ' ψυχικ" ταυτ τητα το/ καθεν ς, =κφρ ζεται μ4σα σ4 αhτ πο& μπορο/με ν uνομ σουμε Υπερεγ εpτε συμβολικ" bνω-
4. Βλ. τ)ς (νακοιν σεις τ>ς νευροβιολ γου Κορνηλ)ας Πουλοπο&λου «Σεξουαλικ ς προσανατολισμ ς κα) =γκ4φαλος. Επηρε ζει ' βιολογ)α τ φ&λο;» κα) το/ Παναγι τη Σακελλαρ πουλου, ψυχαναλυτ>, «Μερικ4ς ψυχαναλυτικ4ς σκ4ψεις γ&ρω (π τ"ν ταυτ τητα», στ πρακτικ τ>ς Διεθνο/ς Συν ντησης Εξ ριστοι στ δ ρμα μας, τ ν Μ ιο το/ 2009, στ Μουσε]ο VΙστορ)ας το/ Πανεπιστημ)ου Αθηνcν, oπ $κδοση (π τ περιοδικ Ελελε το/ Τμ"ματος Επικοινων)ας κα) Μ.Μ.Ε. το/ Πανεπιστημ)ου Αθηνcν. 14
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·15
ση χαρακτ"ρων κα) εqκολα το/ προσδ)δει τ φωτοστ4φανο το/ Rχρονου, το/ (μετακ)νητου κα) το/ αM νιου. Αhτ" Lμως ' (π δοση oπερβατικcν Mδιοτ"των σ4 κ τι πο& εeναι πεπερασμ4νο, προορισμ4νο, σ ν κ θε τ) Rλλο, ν ζ"σει κα) ν πεθ νει, =ξηγε] (κριβcς (π τ"ν μι τ"ν δ&ναμη (λλ κα) τ"ν =πικινδυν τητα πο& =νδ4χεται ν (ποκτ"σει αhτ τ 5πο)ο (ποκαλο/με συλλογικ" ταυτ τητα. #Αν Lμως κ τι τ4τοιο συμβα)νει, αhτ δ4ν σημα)νει Lτι κ θε ταυτ τητα εeναι bνα ψε/δος + μι κατασκευ , τουλ χιστον μ4 τ ν oποτιμητικ (π ηχο πο& πολλο) προσδ)δουν στ"ν λ4ξη. Γι ν =ξηγ"σω τ) =ννοc, θ δανειστc μι εMκ να (π τ"ν τελετ" =γκαιν)ων τcν Ολυμπιακcν Aγ νων. Τ δι φορα yρματα κα) ο[ 5μ δες πο& παρ"λασαν στ στ διο εMκονογραφο/σαν μι διπλ" _ν τητα: τ"ν _ν τητα τ>ς (δι σπαστης _λληνικ>ς διαχρον)ας –(ρχαι τητα, Βυζ ντιο, ν4α VΕλλ δα– κα) τ"ν _ν τητα το/ λ γιου μ4 τ λαϊκ στοιχε]ο – (π τ"ν μι 5 Σεφ4ρης κα) τ μαρμ ρινο κεφ λι πο& κρατο/σε ' κυρ)α Κονι ρδου κα) (π τ"ν Rλλη ' zρα)α πομπ" μ4 τ νταο&λια. Καμ)α (μφιβολ)α Lτι ο[ εMκ νες αhτ4ς vταν προϊ ν «κατασκευ>ς», καθ ς εeχαν σχεδιαστε] (π τ ν κ&ριο Παπαϊω ννου κα) το&ς συνεργ τες του. Κα) καμ)α (μφιβολ)α Lτι τ σχ>μα τ>ς τριμερο/ς _λληνικ>ς διαχρον)ας, πο& $χει σφραγ)σει σ4 σημαντικ βαθμ τ"ν πολιτιστικ" ταυτ τητα τcν ν4ων VEλλ"νων κα) εeναι προϊ ν της [στοριογραφικ>ς σχολ>ς το/ Παπαρρηγ πουλου κα) το/ Ζαμπ4λιου, ' 5πο)α μ\λλον καταχρηστικ (ποκαλε]ται «ρομαντικ"», εeναι κα) αhτ μι 7νθρ πινη πρ ταση, πο% 1πιδ χεται στ ριξη ε+τε 7ντ λογο. Πρ γματι, πρ)ν (π τ ν Παπαρρηγ πουλο, διαφωτιστ4ς σ ν τ ν Κορα" θεωρο/ν Lτι τ π4ρασμα πρ4πει ν γ)νει, μ4σ|ω δυτικ>ς Εhρ πης (π τ"ν (ρχα)α VΕλλ δα κατ’ εhθε)αν στ"ν ν4α, =νc τ Βυζ ντιο πρ4πει ν =ξοστρακιστε] σ ν μι θεοκρατικ" τυρανν)α. Κα) (ρκετο) σημαντικο) `Ελληνες διαφορετικcν Mδεολογικcν προσανατολισμcν, (π τ ν Ιω ννη Συκουτρ" μ4χρι τ ν Γι ννη Κακριδ" κα) τ ν Κορν"λιο Καστορι δη, ταυτ)ζονται μ4 τ"ν θ4ση αhτ". Δ4ν θ συζητ"σω =δc αhτ4ς τ)ς θ4σεις. Τ κ νω στ βιβλ)ο πο& (κολουθε] μετ (π αυτ τ ν πρ λογο. Θ oπογραμμ)σω Lμως Lτι δ4ν πρ4πει ν μιλο/με γι κατασκευ ς συλλογικ>ς ταυτ τητας, (λλ , πολ& πι uρθ , γι 1πινο σεις εpτε γι εJρ σεις. Μικρ4ς δηλαδ" κα) μεγ λες (φηγ"σεις γι τ =θνικ παρελθ ν _ν ς τ που, Lπως $καναν κα) ο[ Σκcτοι κα) ο[ Οhαλο) γι τ"ν πατρ)δα τους (ντ)στοιχα στ μ4σα κα) στ"ν κα15
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·16
μπ" το/ 18ου πρ ς τ ν 19ο αM να,5 εpτε γι τ ταξικ παρελθ ν τ>ς (νθρωπ τητας, Lπως $καναν ο[ Μ ρξ κα) #Ενγκελς μ4 τ περ)φημα π4ντε στ δια πο& =κθ4τουν στ Κομμουνιστικ Μανιφ στο κα) (λλο/, εpτε (κ μα γι τ"ν καταγωγ" τ>ς θρησκε)ας κα) τ"ν (παγ ρευση τ>ς =νδογαμ)ας, Lπως κ νει 5 Φρ υντ στ"ν μυθ-ιστορικ" (φ"γησ" του στ Τοτ μ κα ταμπο%. Ο[ (φηγ"σεις αhτ4ς δ4ν εeναι oποχρεωτικ οqτε ψευδε]ς οqτε (ληθιν4ς, κα) συν"θως δ4ν εeναι (π λυτα τ bνα + τ Rλλο. Αποτελο/ν, σ&μφωνα μ4 διατυπ σεις το/ συρμο/, κατασκευ4ς, =πινο"σεις +, uρθ τερα, εoρ4σεις, πο& (γων)ζονται ν συλλ βουν κ ποιες (λ"θειες (π bναν δρ μο πο& συνορε&ει μ4 τ"ν κριτικ" σκ4ψη (λλ κα) μ4 τ"ν δια)σθηση. Εeναι γεγον ς Lτι τ (νθρ πινα σ&νολα (λλ κα) τ Rτομα, πο& (πωθο/ν τ"ν αpσθηση τ>ς ρωγμ>ς κα) το/ κενο/, ρ4πουν στ ν (ντιλαμβ νονται τ παρελθ ν zς μι (δι σπαστη _ν τητα, (ναθ4τοντας σ4 μι μυθικ" δι σταση τ>ς μν"μης ν =πιδιορθ σει τ κεν κα) ν =πουλ σει τ τρα&ματα. VΟ μ4σος Γ λλος σκ4φτεται (κ μη εqκολα τ ν _αυτ του σ ν (π γονο τcν Γαλατcν –' =πιτυχ)α το/ Αστερ)ξ δ4ν εeναι μ νον κ τι τ (στε]ο–, 5 Ισραηλιν ς κα) 5 Παλαιστ)νιος oποστηρ)ζουν μ4 π θος τ (ποκλειστικ κα) χιλι χρονα δικαι ματ τους στ"ν γ> γι τ"ν 5πο)α σφ ζονται, ο[ Σλαβομακεδ νες τcν Σκοπ)ων βεβαι νουν π ς κατ γονται (π 5. Βλ. τ συλλογικ $ργο Η 1πιν ηση τ ς ταυτ τητας, =πιστ. =πιμ4λεια, Eric Hobsbawm κα) Terence Ranger, _λλ. μετ. Θ. Αθανασ)ου, Θεμ4λιο, Αθ"να, 2004, Lπου 5 (παξιωτικ ς χαρακτ"ρας τ>ς $ννοιας κατασκευ" (construction) oποκαθ)σταται εqστοχα (π τ ν Lρο invention, πο& θ προτιμο/σα ν (ποδ σω μ4 τ ν (ρχα]ο _λληνικ Lρο εNρεσις (π το&ς εJρετ ς, μορφ4ς πο&, Lπως 5 Δα)δαλος, κινο/νταν στ σ&νορο μεταξ& μ&θου κα) [στορ)ας. ΕMδικ τερα, (ξ)ζει ν προσεχτο/ν τ κεφ λαια γι τ"ν εmρεση τ>ς παρ δοσης σχετικ μ4 τ oψ)πεδα τ>ς Σκωτ)ας, πο& στηρ)χτηκε (κ μα κα) σ4 πλαστογραφ)ες, Lπως αhτ" το/ δ>θεν (ρχα)ου $πους Ossian (π τ ν Macpherson (σσ. 25 κ. _ξ.), (λλ (π τ"ν Rλλη μερι κα) τ κεφ λαιο γι τ"ν (ναζ"τηση το/ οhαλικο/ παρελθ ντος, ποιοτικ" χειρονομ)α διανοουμ4νων, πο& στ χευσε (ρκετ =πιτυχημ4να στ"ν (ντ)σταση =ναντ)ον το/ θαν του τcν παραδοσιακcν κωδ)κων πο& =π4φερε στ"ν χ ρα ' καπιταλιστικ" Mσοπ4δωση (σσ. 55 κ. _ξ.). Τ $ργο εeναι σημαντικ κα) ' =πιρρο" πο& Rσκησε μεγ λη, (λλ 5 5ρ)ζοντ ς του, Lπως φα)νεται (π τ κεφ λαιο γι τ"ν Ινδ)α (σσ. 189 κ. _ξ.), (ποδεικν&εται (σφυκτικ εhρωπαιοκεντρικ ς. Γι μι συζ"τηση τcν Mδεcν πο& =κφρ ζονται σ4 αhτ κα) τ>ς oποδοχ>ς πο& εeχε, βλ4πε κα) Peter Burke, Τ εFναι πολιτισμικ @στορ α, _λλ. μετ.-εMσαγ. Σ. Σηφακ κης, Μετα)χμιο, Αθ"να, 2008, τ κεφ λαιο « Απ τ"ν (ναπαρ σταση στ"ν κατασκευ"», σσ. 151 κ. _ξ., Lπου κα) βασικ" βιβλιογραφ)α γι τ θ4μα. 16
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·17
τ ν Μεγαλ4ξαντρο, ο[ Αμερικανο) (φηγο/νται τ"ν [στορ)α τ>ς πορε)ας πρ ς τ"ν Δ&ση σ ν ν μ"ν εeχε oπ ρξει ' =ξ ντωση τcν Ινδι νων. Ο[ παρατηρ"σεις zστ σο αhτ4ς δ4ν μπορο/ν ν μ\ς 5δηγ"σουν σ4 bνα εeδος (γνωστικισμο/, πο& δικαι νοντας τ π ντα κα) τ)ποτε καταλ"γει ν δικαι νει τελικ π ντοτε τ ν Mσχυρ τερο κα) τ ν πι β)αιο. Ο[ εoρ4σεις κα) ο[ (φηγ"σεις γι τ)ς 5πο]ες μιλ\με μπορε] κα) πρ4πει ν oποστο/ν τ"ν κριτικ" τ>ς [στορικ>ς + Lποιας Rλλης =πιστ"μης, Lπως κα) τcν Rλλων μ4σων πο& διαθ4τει 5 Rνθρωπος γι ν καταλαβα)νει τ ν κ σμο, (ρχ)ζοντας (π τ"ν τ4χνη κα) καταλ"γοντας στ ν κοιν νο/. Κ ποιες, πολλ4ς, (φηγ"σεις εeναι tντως κρατικ uργανωμ4νες. Μερικ4ς μπορε] ν κατασκευ ζονται (κ μα κα) μ4 bναν ψυχρ , (ν λγητο προγραμματισμ σ4 =ργαστ"ρια, Lπως τ δι φορα Lπλα. Κ θε προσπ θεια Lμως (φ"γησης + (ναβ)ωσης το/ παρελθ ντος δ4ν εeναι oποχρεωτικ τ4τοια. Κα) oπ ρχουν συγκλονιστικ (νθρωπολογικ παραδε)γματα, πο& μ\ς πε)θουν Lτι (φηγ"σεις γι τ παρελθ ν κα) τ"ν ταυτ τητα, Rς πο/με ' αMνιγματικ" (φ"γηση τcν Καλ ς κα) τcν Τοχουριτcν γι τ _λληνικ παρελθ ν τους, εpτε ' (ναφορ τcν Κο&ρδων στ"ν ζωροαστρικ" τους καταγωγ",6 =πιζο/ν στ)ς χιλιετ)ες tχι =ξ αMτ)ας τcν κρατικcν πολιτικcν + το/ γενικ τερου κοινωνικο/ κα) πολιτισμικο/ περ)γυρου, (λλ , (ντιθ4τως, =ρ"μην τους, Rν tχι κα) =ναντ)ον τους. Περισσ τερο λοιπ ν (π κατασκευ" ' ταυτ τητα εeναι εNρεσις, δηλαδ" δημιουργ)α, στο)χημα πο& μπορε] στ"ν (ναμ4τρησ" του μ4 τ γ)γνεσθαι ν χαθε] εpτε ν κερδηθε]. Προβ λλοντας λοιπ ν στ ν _αυτ μας κα) στο&ς Rλλους τ"ν (φ"γηση πο& =κφρ ζει αhτ πο& (ποκαλο/με συλλογικ" μας ταυτ τητα εpτε εMκ να μας γι τ"ν θ4ση το/ πολιτισμο/ μας στ"ν διαχρον)α, διακινδυνε&ουμε bνα στο)χημα. Στο)χημα zστ σο πο& μπορε] ν χαθε] + ν κερδηθε] κ θε στιγμ". Κα) =π)σης στο)χημα πο& δ4ν εeναι (ποκλειστικ δικ μας. Ο[ Dλλοι εeναι κα) αhτο) =μπεπλεγμ4νοι, συνοδοιπ ροι, (ντ)ζηλοι + κα) (ντ)παλοι, σ4 μι πορε)α (ναζ"τησης τ>ς δικ>ς τους ταυτ τητας, πο& κα) αhτ" $χει θετικ" 6. Ο[ πρ σφατες, μ4σα στ 2009, πι4σεις τcν Mσλαμιστcν =ναντ)ον τ>ς κοιν τητας τcν Καλ ς, πο& 5δ"γησαν στ"ν (παγωγ" το/ `Eλληνα δασκ λου Αθαν σιου Λερο&νη στ)ς 9 Σεπτεμβρ)ου 2009, μπορο/ν ν μ\ς δ σουν bνα (κ μα παρ δειγμα τ>ς δ&σκολης πορε)ας κοινοτ"των μ4 τ4τοιες «(νορθ δοξες» ταυτ τητες. 17
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·18
εpτε (ρνητικ" σχ4ση μ4 τ"ν _λληνικ" (ρχαι τητα, σχ4ση πο& σ4 bναν βαθμ καθορ)ζει κα) τ"ν στ ση τους (π4ναντι σ4 μ\ς πο& θ4λουμε ν εpμαστε ο[ κατ’ εhθε)αν κληρον μοι τους. Στ"ν (ρχαι τητα +δη ο[ (ρχα]οι Ρωμα]οι κα) ο[ VΕβρα]οι συγκρ τησαν σ4 μεγ λο βαθμ τ"ν δικ" τους ταυτ τητα μ4σα (π τ"ν (ντ)θεση, (λλ κα) τ"ν τα&τιση μ4 τ ν VΕλληνισμ . #Αν 5 =ν ρετος Κ τωνας κεραυνοβολε] αhτο&ς πο& σαγηνε&ονται (π τ +θη τcν παρηκμασμ4νων VΕλλ"νων, 5 Βιργ)λιος, 5 ποιητ"ς τ>ς αhτοκρατορικ>ς Mδεολογ)ας, γρ φει τ"ν Α νει δα σ ν μι Rλλη Ιλι δα κα) Οδ%σσεια κα) oμνε] zς πρ γονο το/ Αhγο&στου τ ν νικημ4νο Τρ α, τ ν ΑMνε)α, (λλ κα) τ"ν ρεβ νς τcν Ρωμα)ων, τcν (πογ νων του κατ τcν VΕλλ"νων, πο& εeναι μαζ) ταπεινωμ4νοι =χθρο) κα) πρ τυπα. Ο[ VΕβδομ"κοντα μεταφρ ζουν στ _λληνικ τ"ν Παλαι Διαθ κη, 5 Κλα&διος Ι σηπος, VΕβρα]ος στρατηγ ς κα) κατ πιν συνεργ της τcν Ρωμα)ων στ"ν πολιορκ)α τ>ς VΙερουσαλ"μ τ 70 μ.Χ., γρ φει (π bνα σημε]ο κα) π4ρα τ $ργα του, πο& (ποτελο/ν μι συγκριτικ" θρησκειολογ)α κα) πολιτισμικ" [στορ)α το/ _λληνισμο/ κα) το/ Mουδαϊσμο/, στ"ν _λληνικ", πο& εeναι ' γλ σσα τcν διανοουμ4νων στ"ν δ)γλωσση Ρωμαϊκ" Ahτοκρατορ)α,7 =νc (π τ"ν Rλλη τ Ταλμο%δ παραδ)δει στ αM νιο (ν θεμα Lσους μιλο/ν, σκ4φτονται κα) πρ ττουν σ ν το&ς `Ελληνες.8 #Aς σημει σουμε =δc Lτι ' (μφ)σημη γοητε)α το/ _λληνισμο/ ταξιδε&ει πολ& μακρ&τερα, στ Ιρ ν, στ"ν Ινδ)α, στ"ν Ιαπων)α κα) (λλο/. Τ Mνδικ θ4ατρο χρωστ\ pσως πολλ στ)ς «VEλλην)δες _τα]ρες», τ)ς γιαβ νισσες ( Iων)δες) Qθοποιο&ς, πο& (νεπιβεβα)ωτες πληροφορ)ες oποστηρ)ζουν Lτι $στειλε στ πλα)σια τ>ς σ&ναψης μι\ς εMρ"νης μεταξ& τcν δ&ο μοναρχcν 5 βασιλι ς τ>ς Συρ)ας Σ4λευκος 5 Αl Νικ τωρ στ ν Ινδ 5μ λογ του αhτοκρ τορα τ>ς Ινδ)ας Ανδρ κοττο (Τσαντραγκο&πτα Μαουρ)α) σ4 (ντ λλαγμα πεντακοσ)ων =λεφ ντων.9 Απ τ"ν Rλλη πλευρ , ' τελευτα)α γνωστ" πα7. Γι τ ν Κλα&διο Ι σηπο, βλ. Pierre Vidal-Naquet, Claude Josephe. Du bon usage de la trahison, πρ λογος στ La guerre des Juifs, Minuit, Paris, 1977. 8. Πρβ. Simon Godhill, Ποι ς χρει ζεται το%ς QΕλληνες; Ποι ς χρει ζεται τ *λληνικ ;, μετ. Γ. Κουσουν4λος, Εν λιος, Αθ"να, 2003, σσ. 13 κ. _ξ. 9. Πλο&ταρχος, Αλ ξανδρος, 62, κα) σχ λια στο&ς Vincent A. Smith, The Oxford History of India, Oxford University Press, Oxford, 1958, σσ. 97 κα) John Kay, A History of India, London-New Delhi, 2000, σσ. 82-86. Γι τ)ς γιαβ νισσες ( Ιων)δες) _τα]18
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·19
ρ σταση (ρχα)ου δρ ματος εeναι ο[ Β κχες, τcν 5πο)ων (ποσπ σματα, κατ τ ν Πλο&ταρχο,10 πα)χτηκαν στ"ν αhλ" τcν Π ρθων, ο[ 5πο]οι εeχαν μ λις συντρ)ψει στ"ν $ρημο τ)ς λεγεcνες το/ Κρ σου. Μαθα)νουμε μ λιστα Lτι μ4 μι χειρονομ)α, πο& μ\λλον (πε]χε πολ& (π τ"ν αMσθητικ" το/ 5ου αM να, 5 Qθοποι ς Ι σων _ρμ"νευσε μ4σα σ4 γενικ =νθουσιασμ τ ν ρ λο τ>ς Αγα&ης $χοντας καρφωμ4νο στ ν θ&ρσο του τ κεφ λι το/ Rτυχου Pωμα)ου στρατηγο/. Καινοτομ)α =νδιαφ4ρουσα πο&, Rν δεχθο/με Lτι προοικονομε] κ ποιες μ\λλον προχωρημ4νες (π ψεις σχετικ μ4 τ"ν σωματικ" _ρμηνε)α τ>ς τραγωδ)ας, (λλ κα) =ξευτελισμ ς το/ αMσθητικο/ στοιχε)ου, πο& pσως βοηθ\ ν καταλ βουμε γιατ) ' πορε)α τcν (ρχα)ων παραστ σεων τραγωδ)ας $φτανε μ\λλον =κε)νη τ"ν =ποχ" στ τ4ρμα της. Τ λ)γα αhτ παραδε)γματα =πιβεβαι νουν +δη π σο σ&νθετη κα) πολυδι στατη εeναι ' πορε)α κα) ' oποδοχ" το/ _λληνικο/ μην&ματος στο&ς προχριστιανικο&ς κα) το&ς πρ τους μ.Χ. αMcνες. Μ4σα σ4 bνα διαφορετικ θρησκευτικ κα) πολιτισμικ πλα)σιο, αhτ τ>ς χριστιανικ>ς Aνατολικ>ς Ahτοκρατορ)ας, ο[ πατ4ρες διχ ζονται σχετικ μ4 τ"ν (ξ)α το/ (ρχαιοελληνικο/ πολιτισμο/: VΟ Ιω ννης 5 Χρυσ στομος καταδικ ζει στο&ς (στραφτερο&ς λ γους του, γραμμ4νους σ4 $ξοχα _λληνικ , το&ς `Ελληνες, =νc 5 Βασ)λειος 5 Μ4γας uργαν νει τ ν [στορικ συμβιβασμ του μ4 τ"ν (ρχα)α VΕλλ δα στ"ν Πρ ς το%ς ν ους =πιστολ" του. VΟ Ιουστινιαν ς τ ν 6ο αM να θ κλε)σει τ [ερ κα) τ μαντε]ο τcν Δελφcν κα) θ καταργ"σει το&ς Ολυμπιακο&ς Aγcνες, (λλ ταυτ χρονα θ καινοτομ"σει δημοσιε&οντας τ"ν =κλαϊκευμ4νη =κδοχ" τ>ς νομοθεσ)ας του, τ)ς Νεαρ ς, στ _λληνικ , τ 5πο]α δ4ν εeρες στ Mνδικ θ4ατρο, βλ. τ ν δι λογο το/ Α. Ν. Κεφαλλ"νου, «Α[ _λλην)δες _τα]ραι =ν τ|c Mνδικ|c δρ ματι», Τ πος Επ κοινος, Μ ιος 1991, σσ. 48-53 κα) Κ. Θεοτ κη «Τ κλασικ Mνδικ δρ μα», 3.π., σσ. 54-62. 10. Στ ν β ο το Μ ρκου Κρ σσου, 33, 5 Πλο&ταρχος μ\ς περιγρ φει μι (νατριχιαστικ" σκην" πο& διαδραματ)σθηκε τ 51 π.Χ.: Κ ποιος Tραλλιαν ς oποκριτ"ς τραγωδιcν uν ματι Ι σων _ρμ"νευσε μπροστ στο&ς νικητ4ς Π ρθους κα) το&ς συμμ χους τους μι παρωδ)α το/ ρ λου τ>ς Αγα&ης (π τ)ς Β κχες το/ Εhριπ)δη, κρατ ντας τ κεφ λι το/ νικημ4νου Pωμα)ου στρατηγο/ (ντ) γι τ 5μο)ωμα το/ κεφαλιο/ το/ Πενθ4α. Απ τ pδιο π ντως χωρ)ο συν γεται Lτι κ ποιοι (π αhτο&ς το&ς (νατολ)τες θεατ4ς μ4 τ μ γο/στα γν ριζαν (π’ $ξω χωρ)α (π τ κε)μενο αhτ το/ Εhριπ)δη. 19
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·20
ναι πι ' γλ σσα τcν διανοουμ4νων (λλ αhτ" το/ sπλο/ λαο/. Κα) ' (ντ)φαση τcν Bυζαντινcν (ν μεσα στ μ)σος κα) στ ν $ρωτα πρ ς τ"ν _λληνικ" καταγωγ" δ4ν θ λυθε] παρ μ νον Lταν στ"ν συρρικνωμ4νη αhτοκρατορ)α θ (νθ)σει ' πρ ωρα θερισμ4νη Αναγ4ννηση τcν Παλαιολ γων κα) 5 Γε ργιος Πλ"θων-Γεμιστ ς θ δηλ σει Lτι ο[ σ&γχρονο) του Bυζαντινο) εeναι `Ελληνες. Εeναι κοιν ς τ πος, κ ποτε oπερτονισμ4νος στ σχολικ μας =γχειρ)δια μ4 bνα εeδος =θνικιστικο/ ναρκισσισμο/, Lτι τ _λληνικ κα) ο[ Bυζαντινο) αhτοεξ ριστοι πο& συν4ρρευσαν στ"ν Ιταλ)α συν4βαλαν σημαντικ στ"ν Αναγ4ννηση. VΗ oποδοχ" zστ σο τ>ς παιδε)ας τcν VΕλλ"νων στ"ν Δυτικ" Εhρ πη δ4ν oπ>ρξε (ν4φελη. Στ"ν καμπ" (ν μεσα στ ν μεσαιωνικ κα) τ ν (ναγεννησιακ κ σμο 5 Δ ντης uργαν νει τ πρcτο μ4ρος τ>ς Κωμωδ ας του σ ν bνα (ν πτυγμα τ>ς καθ δου το/ ΑMνε)α στ ν `Αδη, 5ρ)ζοντας τ ν Βιργ)λιο zς 5δηγ του στ"ν δικ" του κ θοδο στ"ν Κ λαση. #Ετσι καθ)σταται $μμεσα χρε στης το/ VΟμ"ρου, πο& προσφ4ρει τ ν καμβ γι ν στηθε] ' Α νει δα το/ Βιργιλ)ου. VΗ ν κυια μ λιστα τ>ς Οδ%σσειας, ' μυητικ" δηλαδ" κ θοδος το/ Οδυσσ4α στ ν `Αδη, εeναι τ πρ τυπο τ>ς (ντ)στοιχης σκην>ς στ"ν Α νει δα το/ Βιργιλ)ου, (λλ κα) 5λ κληρης τ>ς Κ λασης. Μ’ Lλα τα/τα, (ξ)ζει ν προσ4ξουμε Lτι 5 Φλωρεντ)νος φροντ)ζει στ"ν σχετικ" του (φ"γηση στ Κ ντο ΧΧV τ>ς Κολ σεως ν πν)ξει τ ν γι το/ Λα4ρτη, πο&, σ4 αhτ" τ"ν =κδοχ" το/ μ&θου του, παρατ ει γι δε&τερη φορ τ"ν Ιθ κη γι ν κατακτ"σει μι Rμετρη «γν ση κα) (ρετ"», σ4 bνα (π&θμενο πηγ δι πο& (νο)γεται στ" μ4ση το/ Ωκεανο/, στ4λνοντ ς τον ν περιμ4νει τ"ν ποιητικ" του =π)σκεψη (ν μεσα στο&ς Rλλους κολασμ4νους. Καθ ς ' Εhρ πη (ρχ)ζει στ"ν καμπ" (ν μεσα στ ν Μεσα)ωνα κα) στ"ν Αναγ4ννηση ν (νο)γεται στ ν κ σμο τ>ς _λληνικ>ς (ρχαι τητας, 5 Δ ντης μοι ζει ν =κφρ ζει τ"ν δυσο)ωνη προφητε)α Lτι τ Rνοιγμα αhτ στ ν εMδωλολατρικ _λληνισμ , το/ 5πο)ου ο[ =κπρ σωποι γεμ)ζουν το&ς κ&κλους τ>ς Κ λασ ς του, μπορε] ν 5δηγ"σει στ"ν (λαζονε)α κα) τ"ν (π λεια το/ μ4τρου, (ντ)ποδες τ>ς χριστιανικ>ς ταπε)νωσης. Ο[ οhμανιστ4ς, (ρχ)ζοντας (π τ ν #Ερασμο κα) τ ν Τ μας Μο&ρ, θ εeναι αhτο) πο& θ δ σουν κα) θ κερδ)σουν, tχι χωρ)ς σθεναρ" (ντ)σταση τcν (ντιπ λων τους, τ"ν μεγ λη μ χη oπ4ρ τ>ς _λληνικ>ς παιδε)ας κα) τ>ς _λληνικ>ς γλ σσας. M4σα στ"ν Αναγ4ννηση zστ σο κα) π λι θ (κου20
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·21
στο/ν σημαντικ4ς φων4ς, πο& θ καταγγ4λλουν τ"ν ξεπερασμ4νη κα) (σ&μφορη γν ση τcν VΕλλ"νων. Στο&ς κατοπινο&ς αMcνες ' (ρχαιογνωσ)α κα) ' γν ση τ>ς _λληνικ>ς, πο& καλλιεργο/νται στ μεγ λα εhρωπαϊκ πανεπιστ"μια, μαζ) μ4 τ"ν γοητε)α πο& (σκε] ' VΕλλ δα σ4 λογοτ4χνες, εMκαστικο&ς καλλιτ4χνες, φιλοσ φους κα) ρ"τορες, θ (ναχθο/ν σ4 θεμ4λιο τ>ς εhρωπαϊκ>ς ταυτ τητας, κα) συχν σ4 στοιχε]ο πο& θεμελι νει τ"ν (λαζονικ" αpσθηση τ>ς (νωτερ τητας (π4ναντι στο&ς πολιτισμο&ς τcν Rλλων, πο& θεωρο/νται ο[ σ&γχρονοι «β ρβαροι». Απ τ"ν Rλλη πλευρ , χωρ)ς (μφιβολ)α ' _λληνολατρ)α, πο& διαπερν\ πολ& διαφορετικ πνευματικ κα) πολιτικ ρε&ματα, θ (ποδειχθε] στ)ς (ρχ4ς το/ 19ου αM να bνας σημαντικ ς παρ γοντας το/ φιλελληνικο/ κιν"ματος oπ4ρ τ>ς _λληνικ>ς =παν στασης. Τ διαδεδομ4νο αhτ εhρωπαϊκ ρε/μα τ>ς _λληνομ θειας βρ)σκει +δη πολλ χρ νια πρ)ν τ"ν Eπαν σταση τ"ν (νταπ κρισ" του σ4 μι Lλο κα) πι γενικευμ4νη στροφ" VΕλλ"νων λογ)ων πρ ς τ (ρχα]ο πνε/μα VΗ =λευθερ)α, Lπως $γραψε μ4 τ σο π θος 5 Κορα"ς, $πρεπε, σ&μφωνα μ4 τ διαδεδομ4νο αhτ ρε/μα σκ4ψης κα) εhαισθησ)ας, ν =παν4λθει στ ν τ πο Lπου εeχε γεννηθε]. VΗ Mδ4α αhτ" προϋπ4θετε =ννοε]ται τ"ν βεβαι τητα π ς ο[ `Ελληνες το/ 1821 vταν, μ4 τ)ς περγαμην4ς τ>ς καταγωγ>ς Lσο κα) μ4 αhτ4ς το/ (γ να γι τ"ν =λευθερ)α, ο[ (π γονοι κα) κληρον μοι τcν (ρχα)ων VΕλλ"νων. VΗ (ν γκη λοιπ ν ν (ποδε)ξουμε στ ν _αυτ μας κα) στο&ς ξ4νους τ"ν αhθεντικ τητα τ>ς καταγωγ>ς κα) τ"ν =γκυρ τητα τ>ς ταυτ τητ ς μας =ξηγε] κα) τ μεγ λο κ&μα uργ>ς πο& γ4ννησαν τ Lσα 5 Yakob Falmerayer, μεσο&σης τ>ς Επαν στασης, δημοσ)ευσε, oποστηρ)ζοντας Lτι ο[ =ξεγερμ4νοι δ4ν εeχαν καμ)α σχ4ση μ4 τ"ν (ρχα)α VΕλλ δα. VΗ διαμ χη γι τ"ν καταγωγ" τcν νε τερων VΕλλ"νων π>ρε γι πρ τη φορ μι πολιτικ" σημασ)α πο& =παν4ρχεται πολ& συχν , Lταν κ τω (π τ)ς =πιστημονικ4ς (π ψεις ξεπροβ λλουν ο[ Mδεολογ)ες κα) τ συμφ4ροντα κα) πο&, γι ν περιοριστο/με στ ν _λληνικ χcρο, ξαναε)δαμε πρ σφατα μ4 τ"ν περ)πτωση το/ Μακεδονικο/ ζητ"ματος. VΗ σχ4ση Lμως (ν μεσα στ"ν _λληνομ θεια κα) τ"ν =θνικ" + τ"ν πολιτισμικ" ταυτ τητα, (λλ κα) ο[ αhξομει σεις τ>ς σημασ)ας τ>ς VΕλλ δας κα) τcν _λληνικcν στ"ν παιδε)α δ4ν (ποτελο/ν (ποκλειστικ _λληνικ" oπ θεση. Αξ)ζει μ λιστα ν σημειωθε] Lτι στ ν εhρωπαϊκ χcρο (ρχαιογνωσ)α κα) γοητε)α το/ _λληνισμο/ δ4ν 21
ANDREADIS sel_DD
09-03-10
18:59
™ÂÏ›‰·22
(κολουθο/ν (ντ)στοιχη πορε)α. Εeναι πι κοιν ς τ πος Lτι ' =πιστημονικ" (ν πτυξη τ>ς (ρχαιογνωσ)ας, Mδια)τερα (π τ τ4λος το/ 19ου αM να, συμβ δισε tχι μ4 μι αqξουσα ποσοτικ" σημασ)α στ"ν =κπα)δευση, (λλ , (ντιθ4τως, μ4 τ"ν σταδιακ" oποχ ρηση τ>ς =πιρρο>ς τ>ς (ρχα)ας VΕλλ δας. VΗ διαδικασ)α δημιουργ)ας τcν =θνcν-κρατcν, Lπως τ"ν βλ4πουμε στ"ν Γαλλικ" Eπαν σταση, στ"ν σταδιακ" (ν δυση το/ γερμανικο/ κα) το/ Mταλικο/ κρ τους, στ Βαλκ νια κα) (λλο/, συν4δεσε τ"ν (ναζ"τηση τcν διαφορετικcν =θνικcν ταυτοτ"των μ4 τ"ν διερ τηση γι τ"ν ταυτ τητα τcν VΕλλ"νων κα) τcν Ρωμα)ων. Τ =ρ τημα «τ) vταν ο[ `Ελληνες» σ"μαινε, γι παρ δειγμα, «τ) εeναι ο[ Γερμανο)». VΩστ σο, καθ ς τ κρ τη (ποκτο/σαν oπ σταση, ' (ν γκη οMκονομικ>ς κα) τεχνικ>ς (ν πτυξ"ς τους $κανε ν μει νεται σταδιακ ' σημασ)α τcν VΕλλ"νων oπ4ρ Rλλων (ντικειμ4νων, πο& θεωρο/νταν λιγ τερο θεωρητικ κα) πι χρ"σιμα. Δ4ν oπ ρχει καμι (μφιβολ)α Lτι, (π τ"ν Rλλη πλευρ , ' φιλοσοφ)α (π τ ν Hegel μ4χρι τ ν Nietzsche κα) στ ν 20 αM να τ ν Heidegger κα) τ"ν Arrend, τ ν Kαστορι δη κα) τ ν Dérrida κα) ' κυριαρχ)α τcν παραστ σεων (ρχα)ας τραγωδ)ας $δωσαν μι ν4α κα) διαφορετικ" θηση στ"ν σχ4ση τ>ς εhρωπαϊκ>ς διαν ησης μ4 τ ν _λληνισμ . Επ)σης, μπορο/με σ"μερα ν πο/με Lτι ' εmρεση τ>ς ψυχαν λυσης κρ τησε Lσο 5τιδ"ποτε Rλλο ζωνταν" τ"ν παρουσ)α τ>ς (ρχα)ας VΕλλ δας. VΩστ σο, ' =μβ θυνση αhτ" τ>ς =πιρρο>ς τcν VΕλλ"νων συνδυ στηκε μ4 μι Lλο κα) πι σαφ" oποχ ρηση τ>ς ποσοτικ>ς τους παρουσ)ας στ"ν δυτικ" παιδε)α. Αξ)ζει ν (ναζητ"σουμε τ"ν καταγωγ" αhτ>ς τ>ς (π ρνησης το/ _λληνικο/ μην&ματος, ' 5πο)α μοι ζει ν $χει μι χρησιμοθηρικ" β ση. Τ4τοιες κατηγορ)ες θ πρ4πει ν εeχαν διατυπωθε], κατ κ&ριο λ γο, =ναντ)ον τ>ς φιλοσοφ)ας, (λλ pσως κα) γενικ τερα γι τ"ν _λληνικ" παιδε)α (π τ χρ νια τ>ς _λληνικ>ς (ρχαι τητας. Πιθαν τατα, αhτ ς εeναι κα) 5 λ γος γι τ ν 5πο]ο 5 Αριστοτ4λης ξεκαθαρ)ζει στ Πολιτικ του Lτι ' φιλοσοφ)α κα) γενικ τερα ' παιδε)α πρ4πει ν $χουν στ χο πρωτ)στως tχι τ πρακτικ κα) οMκονομικ χρ"σιμο (λλ τ"ν «Rχρηστη» διαμ ρφωση το/ στοχαστ> κα) το/ =λε&θερου πολ)τη.11 VΗ συστηματικ Lμως 11. Πολιτικ , 259a, σσ. 32 κ. _ξ., Lπου βλ4πουμε π ς 5 Θαλ>ς γελοιοπο)ησε το&ς συντοπ)τες του Μιλησ)ους, πο& τ ν uνε)διζαν γι τ"ν φτ χια του: Αξιοποι 22