BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 5
Η ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΤΟΥ ΑΣΤΥΝΟΜΟΥ ΜΠΕΚΑ Ο ήρωας του Γιάννη Μαρή σε νέες περιπέτειες
h
ΓΡΑΦΟΥΝ ΟΙ
Α. ΑπΟστΟλIδΗσ Ν. ΓΑλΑΝOπΟΥλΟσ ◆ π. ΓΙΑΝΝΟΥλeΑσ Α. ΓκOλτσΟσ ◆ τ. δΑΝeλλΗ ◆ Β. δΑΝeλλΗσ A. δAΡδΑ-ΙωΑΝΝIδΟΥ ◆ δ. κεΡΑΜεyσ ◆ Ν. κΟΥλετAκΗ δ. ΜΑΜΑλΟyκΑσ ◆ τ. ΜΙχΑΗλIδΗσ ◆ Α. ΜπΑσΙΟyκΑ Γ. πΑΝΟyσΗσ ◆ Α. πΑΥλΙωτΗσ ◆ Φ. ΦΙλΙππΟΥ ◆
επΙΜελεΙΑ
ΑΘΗΝΑ κΑκΟΥΡΗ κωστΑσ Θ. κΑλΦΟπΟΥλΟσ
εκδΟσεΙσ κΑστΑΝΙωτΗ
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 6
στα διηγήματα τηρήθηκε η ορθογραφία των συγγραφέων, σε σχέση και με την εποχή που εκτυλίσσεται η δράση. σε συνεργασία με την ελληνική λέσχη συγγραφέων Αστυνομικής λογοτεχνίας (ελσΑλ). ©
Copyright εκδόσεις καστανιώτη Α.ε., – ελσΑλ, Αθήνα 2012
Έτος 1ης έκδοσης: 2012 Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της διεθνούς σύμβασης Βέρνης-παρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.
εκδΟσεΙσ κΑστΑΝΙωτΗ Α.ε. Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα % 210-330.12.08 – 210.330.13.27 FAX: 210-384.24.31
e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-5449-2
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 7
περιεχόμενα
ΑΘΗΝΑ κΑκΟΥΡΗ
Η δική μου επιστροφή στον Γιάννη Μαρή . . . . . . . . . . . . . .
9
ΦΙλΙππΟσ ΦΙλΙππΟΥ
Έγκλημα στην Ακρόπολη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
15
τΙτΙΝΑ δΑΝελλΗ
το τελευταίο ραντεβού (Έγκλημα στο Ζάππειο) . . . . . . . .
47
ΝεΟκλΗσ ΓΑλΑΝΟπΟΥλΟσ Ο πέμπτος ύποπτος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
78
ΑΝΝΑ δΑΡδΑ-ΙΟΡδΑΝΙδΟΥ American Bar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 δΗΜΗτΡΗσ ΜΑΜΑλΟΥκΑσ Ομίχλη στη Βενετία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131 ΝΙΝΑ κΟΥλετΑκΗ σαλόμ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 ΑΝτωΝΗσ ΓκΟλτσΟσ
καφενείον «των φιλάθλων» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188 ΑΡΓΥΡΗσ πΑΥλΙωτΗσ Ματωμένος γάμος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
7
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 8
δΗΜΗτΡΗσ κεΡΑΜεΥσ Ίχνη στην πολίχνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 250 πΑΝΑΓΙωτΗσ ΓΙΑΝΝΟΥλεΑσ διακοπές στη Μάνη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 ΑΘΗΝΑ ΜπΑσΙΟΥκΑ
ποιος σκότωσε την Έμιλυ σμιθ; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 ΓΙΑΝΝΗσ πΑΝΟΥσΗσ
σε ποιον ανήκει το παρελθόν; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 τεΥκΡΟσ ΜΙχΑΗλΙδΗσ είναι + Φαίνεσθαι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327 ΒΑσΙλΗσ δΑΝελλΗσ Ατυχής σύμπτωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 ΑΝδΡεΑσ ΑπΟστΟλΙδΗσ
Η κηδεία του Γιώργη Μπέκα και ο άνθρωπος με το λευκό κουστούμι . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 κωστΑσ Θ. κΑλΦΟπΟΥλΟσ
Γιάννης Μαρής – Aστυνόμος Μπέκας, μετ’ επιστροφής . . 409 ΟΙ σΥΓΓΡΑΦεΙσ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 ΟΙ επΙΜελΗτεσ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425 ΓΙΑΝΝΗσ δ. ΜΑΡΗσ (εργοβιογραφικό σημείωμα) . . . . . . . . . . 427
8
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 9
Η δική μου επιστροφή στον Γιάννη Μαρή τΗσ ΑΘΗΝΑσ κΑκΟΥΡΗ
στον Γιάννη Μαρή χρωστούσα μια χάρη από δω και πενήντα χρόνια, όταν πρωτοεμφανίστηκα με αστυνομικά διηγήματα στον ταχυδρόμο. Βασίλευαν ακόμη τότε οι επιφυλλίδες και τα αναγνώσματα σε συνέχειες. Οι εφημερίδες κυρίως, αλλά και τα περιοδικά, δημοσίευαν μυθιστορήματα αισθηματικά και ιστορικά κυρίως, με μπόλικα πάθη, μίση, έρωτες και ίντριγκες, πατριωτικά επίσης, και το νέο είδος, τα αστυνομικά. το λαϊκό ανάγνωσμα όφειλε να σε παρασύρει να αγοράσεις πάλι την ίδια εφημερίδα την επομένη, και τη μεθεπομένη, και κυνηγώντας τη συνέχεια να γίνεις –και να μείνεις– ταχτικός αναγνώστης αυτού του εντύπου. Αν τις πολιτικές σελίδες και τις επιφυλλίδες τις διάβαζαν οι άντρες του σπιτιού, αυτά τα αναγνώσματα τα διάβαζαν όλα τα άλλα μέλη της οικογένειας, παιδιά, γυναίκες, γέροι. επόμενο ήταν πως, όταν η μητέρα εύρισκε ότι οι σκηνές στο μυθιστόρημα παραήταν τολμηρές για τα μάτια των κοριτσιών της κι όταν ο παππούς έκρινε την πολιτική τοποθέτηση του μυθιστορηματικού ήρωα αντίθετη προς εκείνη της εφημερίδας και του ίδιου, τότε 9
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 10
άρχιζαν οι διαμαρτυρίες και σύντομα η οικογένεια άλλαζε εφημερίδα. Έως εκείνα τα χρόνια, ο αναγνώστης εξακολουθούσε να έχει τη δύναμη να προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό την ύλη της εφημερίδας του. Μια βενιζελική εφημερίδα δεν μπορούσε να δημοσιεύει φιλοβασιλικά άρθρα, αλλά ούτε και στην επιφυλλίδα της μπορούσε να περάσει καλός λόγος για τον βασιλιά κωνσταντίνο, και αντιστρόφως οι αντιβενιζελικές. το ίδιο ίσχυε για το άλλο μεγάλο πολωτικό σχήμα, αριστερούς και δεξιούς. το κοινό ήθελε τα έντυπα ως οδηγούς, αλλά και ως οχήματα της δικής του κοσμοθεωρίας και είχε την ισχύ να τα κρατεί έτσι. Αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο να το εξηγήσεις σήμερα σε μια γενεά μεγαλωμένη με εφημερίδες, οι οποίες ζουν πλέον από τη διαφήμιση, που, εισβάλλοντας στον χώρο της εφημεριδογραφίας, κατέστησε ανίσχυρο τον αναγνώστη. Όσο όμως ζούσε ο Γιάννης Μαρής τα πράγματα δεν είχαν ακόμη αλλάξει. το συγκρότημα της Ακρόπολης – Απογευματινής, όπου πρωτοαναδείχθηκε και με το οποίο συνδέθηκε, ανήκε στη συντηρητική παράταξη και, φυσικά, ο Μαρής –μολονότι είχε θητεία στην Αριστερά– έγραψε χωρίς πουθενά να ενοχλήσει τις ευαισθησίες αυτού του κοινού. Έγραφε δε με πολλή –με πραγματικά πολύ μεγάλη– επιτυχία, όταν εμφανίστηκα κι εγώ με αστυνομικά διηγήματα στο περιοδικό ταχυδρόμος. εντούτοις, δεν ήταν εκείνος που με είχε εμπνεύσει ούτε εκείνον προσπαθούσα να μιμηθώ – αυτό φαίνεται εξάλλου απ’ τη δουλειά μου. Αγγλοσαξονικά πρότυπα εί10
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 11
χα εγώ και, όπως καταλαβαίνω εκ των υστέρων, απευθυνόμουν σ’ έναν κόσμο συνηθισμένο να διαβάζει ξένη λογοτεχνία, δηλαδή σ’ έναν περιορισμένο κύκλο. Ο Μαρής όμως, ως έμπειρος δημοσιογράφος, γνώριζε την ελληνική πραγματικότητα και ήξερε τι ζητούσε. Έγραφε λοιπόν όπως το ήθελαν οι αναγνώστες του, έγραφε ταχύτατα, συχνά δύο μυθιστορήματα μαζί, και έγραφε πολύ. κατέκλυσε την αγορά και έτσι καλλιέργησε ένα ευρύ κοινό, που αγάπησε τον ίδιον και το αστυνομικό αφήγημα. Αυτός, λοιπόν, ο πολυγραφότατος και ισχυρότατος Μαρής μού τηλεφώνησε μια μέρα για να με καλωσορίσει, τρόπον τινά, στην υπηρεσία του αστυνομικού αφηγήματος, να μου υποδείξει –πολύ χαμογελαστά και ήπια– ότι στην ελληνική Αστυνομία δεν έχουμε «επιθεωρητάς» και άρα ο Γεράκης μου μόνον «αστυνόμος» μπορούσε να είναι, και τέλος να με ρωτήσει αν θα ήθελα να μου στείλει έναν συντάκτη της εφημερίδας του να μου πάρει συνέντευξη. τον ευχαρίστησα άραγε αρκετά για μια χειρονομία γενναιοδωρίας, που, όμοιά της, δεν το ήξερα τότε, δεν επρόκειτο να ξανασυναντήσω; Αυτό είναι το ένα που με βασανίζει ακόμη. το άλλο είναι ότι δεν πήγα να τον γνωρίσω από κοντά. Έτσι, όταν αποφασίσαμε στην ελσΑλ να τιμήσουμε τη μνήμη του Μαρή, γράφοντας διηγήματα με ήρωα τον δικό του Αστυνόμο Μπέκα και στο δικό του στυλ, προθυμοποιήθηκα να είμαι ένας απ’ τους επιμελητάς, ως μια ανταπόδοση της μακρινής εκείνης ευγενικής χειρονομίας του. το πρώτο που, βεβαίως, καταπιάστηκα ήταν να δια11
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 12
βάσω (και να ξαναδιαβάσω) Μαρή – και μάλιστα με προσοχή πολύ μεγαλύτερη από τη συνηθισμένη του αναγνώστη που γυρεύει απλώς ψυχαγωγία. Έχοντας αποδελτιώσει τα τρία τέταρτα της παραγωγής του, άρχισα να διαβλέπω πως ο Μαρής είχε βρει έναν τρόπο, από τη μια να διασκεδάζει έναν ταλαιπωρημένο, από πόλεμο, κατοχή, πείνα και εμφύλιο σπαραγμό, κοσμάκη, αλλά από την άλλη να πει κάτι πολύ σοβαρό. Ο Μαρής είχε δημιουργήσει έναν πολιτικά ουδέτερο χώρο, μέσα στον οποίον σχεδίαζε τους ήρωές του και έστηνε την εκάστοτε πλοκή του. είτε στη μία πλευρά του εμφυλίου είχες σταθεί είτε στην άλλη, δεν θα έβρισκες τίποτα στον Μαρή που να σε ερεθίσει. Η σύγκρουση δεν αναφέρεται πουθενά. Η ιδεολογία απουσιάζει. Ακόμη και τα παρακλάδια της αγνοούνται. Οι «κακοί» είναι κοινωνικά παράσιτα κάθε λογής, οι «καλοί» είναι «παιδιά του λαού», αλλά είναι και εκατομμυριούχοι με καλή καρδιά, εφοπλιστές που λαχταρούν για γνήσια αγάπη, πλούσιοι που τα γερατειά δεν τους επιτρέπουν να χαρούν την άνετη ζωή τους. Οι καταχραστές κεραυνώνονται, οι προδότες της πατρίδας επίσης. σεμνά και με υψηλό ήθος ο Μαρής μάς λέει το πώς κρίνει τον εαυτό του: στην τρίτη αλήθεια (1970), ένα πρόσωπο το οποίον σαφώς είναι αυτός ο ίδιος, όταν τον παινεύουν ως μεγάλο συγγραφέα, απαντά: «Όχι, δεν είμαι συγγραφέας, δημοσιογράφος είμαι και γράφω αυτά που διασκεδάζουν τους αναγνώστες μου». Η εξαφάνιση του τζων Αυλακιώτη είναι το προτελευταίο μυθιστόρημα του Μαρή. είναι γραμμένο μετά την 12
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 13
πτώση της χούντας, αλλά και την καταστροφή στην κύπρο. εκεί ο Μαρής μάς λέει, συμπυκνωμένα και έντονα, πράγματα που μπορεί κανείς να σταχυολογήσει και αλλού στο έργο του. στην εξαφάνιση του τζων Αυλακιώτη, όπου εμφανίζονται σκηνές της δικτατορίας του Μεταξά καθώς και πολλοί πρωταγωνιστές της, τίποτα δεν είναι αυτό που φαίνεται. Ο ήρωας πέφτει από έκπληξη σε έκπληξη, παρανοεί διαρκώς, όλες του οι κρίσεις αποδεικνύονται λανθασμένες, ενεργώντας με τις καλύτερες προθέσεις, παγιδεύει αυτούς που θέλει να βοηθήσει... την αλήθεια για τα γεγονότα δεν την μαθαίνουμε ποτέ. το μυθιστόρημα τελειώνει, αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά – τίποτα δεν ξέρει για σίγουρο ούτε ο ήρωάς του ούτε ο αναγνώστης, και καμιά τους κρίση δεν επιβεβαιώνεται. Μέσα απ’ αυτό το μυθιστόρημα ο Μαρής μάς λέει κάτι πολύ σοβαρό: «Μη σε ξεγελούν τα φαινόμενα. Μην υφαρπάζεσαι και προτρέχεις. Ο προδότης μπορεί τελικά να είναι ήρωας, τα κίνητρα που μοιάζουν βρώμικα να είναι ιερά, το χτύπημα που δέχτηκες ήταν για να σε σώσει». Η υπομονή και η εφεκτικότητα, η ψυχραιμία και η αμφιβολία οδηγούν ασφαλέστερα –χωρίς και να εξασφαλίζουν– στην πάντα περίπλοκη αλήθεια. Αυτά βλέπω εγώ πως επέλεξε ο Μαρής να μάς πει με τον «Αυλακιώτη» του, και μάλιστα μάς τα είπε τη στιγμή που η συγκυρία τού επέτρεπε να μιλήσει ελεύθερα για οτιδήποτε ήθελε. ελπίζοντας ότι του ανταποδίδω την ωραία εκείνη παλαιά του χειρονομία, φρόντισα –από κοινού με τον 13
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 14
κώστα καλφόπουλο– όσο καλύτερα μπορούσαμε να γίνει ο τόμος αυτός έτσι όπως θα τον ήθελε ο Γιάννης τσιριμώκος, ο οποίος, έχοντας δει στα νιάτα του πολλούς τάφους, επέλεξε συνειδητά να αποστρέψει το πρόσωπό του από κάθε διχοστασία, κάθε σκάλισμα πληγής, κάθε ρητορεία που θα ευνοούσε νέα τραύματα. πρόσφερε, καθαρή και σκέτη, την πολύτιμη αναψυχή στον αναγνώστη.
14
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 15
ΦIλΙππΟσ ΦΙλIππΟΥ
Έγκλημα στην Ακρόπολη
H
τΑΝ πρωί· ήδη o ήλιος είχε προβάλει από τον Υμηττό. Ο γενειοφόρος άνδρας με τα πλούσια μαύρα μαλλιά κειτόταν ανάσκελα στο χορταριασμένο έδαφος, έχοντας τα χέρια απλωμένα, σαν να ’θελε να πετάξει. τα ανοιχτά καστανά του μάτια ατένιζαν το κενό. Tο πρόσωπό του ήταν μωλωπισμένο και τα ρούχα του τσαλακωμένα, γεμάτα χώματα και φύλλα από δέντρα. τον παρατηρούσαν ο ιατροδικαστής, αστυνομικοί και δημοσιογράφοι. Ο Μακρής, συντάκτης της πρωινής, κοίταζε το αίμα που είχε μουσκέψει το χώμα γύρω από το κεφάλι του νεκρού. Ήταν ψηλός με ξανθά μαλλιά που άρχιζαν να γκριζάρουν, φορούσε γυαλιά, πίσω από τα οποία διακρίνονταν δυο μάτια που ατένιζαν γεμάτα περιέργεια το κενό. «Φαίνεται άγιος άνθρωπος», μονολόγησε, τραβώντας μια τζούρα από το τσιγάρο του. «κι ο Ρασπούτιν πεθαμένος είχε γλύκα στο βλέμμα, κι ας είχε αναστατώσει τη Ρωσία», είπε ο αστυνόμος Μπέκας που στεκόταν δίπλα του προβληματισμένος. κοντόχοντρος, σαν βαρελάκι, με το παλιομοδίτικο μουστάκι που θύμιζε συνοικιακό μπακάλη, είχε το κεφάλι στραμμένο προς τον βράχο της Ακρόπολης.
15
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 16
«Γιατί το λες αυτό;» τον ρώτησε ο Μακρής, ατενίζοντας το σημείο απ’ όπου φαινόταν να ’χει πέσει ο άνδρας. «Άγιοι δεν είναι και όσοι φαίνονται, φιλαράκο. τα φαινόμενα απατούν. το ’χω πια χωνέψει για τα καλά μετά από τόσα χρόνια σε τούτο το επάγγελμα». «Έλα, τώρα», τον πείραξε ο Μακρής. «Θέλεις να πιστέψω πως δεν είσαι ευχαριστημένος από τη δουλειά σου;» «Άι παράτα μας!» έκανε ο Μπέκας, ανάβοντας τσιγάρο μ’ ένα φτηνιάρικο αναπτήρα.
κάπνιζαν, κοιτιόνταν κι αναρωτιόνταν αν ο νεκρός, ο Αγησίλαος Νεγρεπόντης, είχε αυτοκτονήσει ή αν τον είχαν σπρώξει στο κενό. σύμφωνα με τα στοιχεία του δελτίου ταυτότητας που βρέθηκε στην τσέπη του, ήταν σαράντα χρονών, ιδιωτικός υπάλληλος, δημότης Αθηναίων. «συνηθισμένος τρόπος αυτοκτονίας», είπε ο Μακρής, παρατηρώντας τους τραυματιοφορείς που μετέφεραν τον νεκρό στο ασθενοφόρο, καθώς οι αστυνομικοί, ο ιατροδικαστής και οι δημοσιογράφοι αποχωρούσαν. «Ο κάθε απογοητευμένος, βαρεμένος και πικραμένος ανεβαίνει στην Ακρόπολη και πέφτει. σίγουρα, ο Νεγρεπόντης θα είχε δει στον κινηματογράφο την ταινία με την ιστορία του Μιμίκου και της Μαίρης με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και τον Ανδρέα Μπάρκουλη». Ο Μπέκας τον άκουγε με ύφος θυμωμένου γάτου. «πρόκειται για φόνο καραμπινάτο», είπε. «Ο Νεγρεπόντης δεν έπεσε από την Ακρόπολη. Αν γινόταν κάτι 16
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 17
τέτοιο, το σώμα του θα σκάλωνε στα δέντρα ή στους βράχους». Ο αστυνόμος σκεφτόταν τη γυναίκα που είχε τηλεφωνήσει στην Άμεση δράση, λέγοντας ότι βρήκε τον σκοτωμένο την ώρα που έβγαζε το σκύλο της βραδινή βόλτα, στην οδό Θεωρίας, τον περιφερειακό της Ακρόπολης. είχε αναμειχτεί στο φόνο ή όχι; Μήπως τον είχε σπρώξει η ίδια; Αν απλώς περνούσε από εκεί, δεν θα έλεγε τ’ όνομά της; «Αυτό πρέπει να το αποδείξεις», είπε ο Μακρής. «Μου φαίνεται πως σου λείπει η οξύνοια», δήλωσε ο Μπέκας. Ο Μακρής πέταξε το τσιγάρο του στο έδαφος και το πάτησε με το παπούτσι του. ενοχλημένος από την επίθεση κατά της νοημοσύνης του, σκέφτηκε ν’ ανταποδώσει το χτύπημα στον υπερόπτη αστυνόμο. «Μα κι εσύ δεν έχεις βάλει σε λειτουργία τα φαιά κύτταρα του εγκεφάλου σου». «Ο εγκέφαλός μου δουλεύει μια χαρά», έκανε ο Μπέκας. «Να δούμε πώς θα ξεμπερδέψεις μ’ αυτή την ιστορία, φουκαρά μου».
Ο ιατροδικαστής αποφάνθηκε πως το θύμα χτυπήθηκε στο πίσω μέρος του κεφαλιού με κάτι βαρύ, άρα επρόκειτο για φόνο κι όχι γι’ αυτοκτονία. Ο Μπέκας και ο Μακρής διατηρούσαν τηλεφωνική επικοινωνία. το μεσημεράκι, ο δημοσιογράφος, θέλοντας να φτάσει στη λύση του αινίγματος πριν από τον αστυνόμο, επέστρεψε στον 17
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 18
τόπο του εγκλήματος. Ψάχνοντας συστηματικά, ανακάλυψε μια ματωμένη πέτρα, πιο μεγάλη από γροθιά, σ’ έναν τενεκέ με λουλούδια στον κήπο μιας γριάς. την τύλιξε με το μαντίλι του και την έβαλε στον χαρτοφύλακά του. Μίλησε με τη γριά, μα προφανέστατα δεν τον είχε σκοτώσει εκείνη, αφού μετακινιόταν με δεκανίκια. Μετά κατηφόρισε προς το Γιουσουρούμ. Μπήκε σε διάφορα παλιατζίδικα και ρώτησε αν γνώριζαν τον Νεγρεπόντη, κάνοντας την περιγραφή του. Η είδηση του φόνου συγκλόνισε μερικούς μαγαζάτορες στην οδό Ηφαίστου που τον ήξεραν. Ο Νεγρεπόντης τον τελευταίο καιρό έκανε τον παλαιοβιβλιοπώλη. κάθε κυριακή στην οδό δεξίππου, έξω από την εκκλησία των Αγίων ταξιαρχών, τοποθετούσε έναν πτυσσόμενο πάγκο με παλιά βιβλία και περιοδικά. Ο Μακρής θεώρησε ως κίνητρο του εγκλήματος τη ληστεία, διότι το πορτοφόλι του θύματος δεν βρέθηκε πάνω του. Η έρευνά του συνεχίστηκε. στην πλατεία Αβησσυνίας συνάντησε έναν έμπορο παλαιών βιβλίων γύρω στα σαράντα που γνώριζε πολλά για πολλούς συλλέκτες. τον Νεγρεπόντη τον ήξερε από την καλή κι από την ανάποδη. Ήξερε και τη φίλη του, κάποια λίλιαν Γλυνού, στριπτιζέζ το επάγγελμα. «ποιος μπορεί να τον σκότωσε;» «σίγουρα κάποιος γνωστός του. είχε συναλλαγές με πολύ κόσμο». «τι είδους συναλλαγές;» «σχετικές με αγοραπωλησίες βιβλίων». «πουλούσε και σε σας βιβλία;» 18
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 19
Ο έμπορος δίστασε. «Ναι, μου πουλούσε». κοίταξε ερευνητικά τον Μακρή. «Μερικά από τα βιβλία που διέθετε δεν τ’ αγόραζε από κληρονόμους, ούτε τα ’βρισκε στα σκουπίδια». «δεν καταλαβαίνω». «είναι απλό. τα ’κλεβε από δημόσιες Βιβλιοθήκες». Ο δημοσιογράφος εντυπωσιάστηκε. «Θα μου πείτε το όνομά σας; Μπορεί να σας χρειαστώ». «λέων Νικόδημος».
στο ρεπορτάζ του στην πρωινή ο Μακρής κατέγραψε ένα ένα τα στοιχεία της υπόθεσης. το επόμενο πρωί, έχοντας μαζί του την εφημερίδα, επισκέφτηκε τον Μπέκα στο γραφείο του και του πρόσφερε τη ματωμένη πέτρα ως δώρο. Ο αστυνόμος δαγκώθηκε, αλλά δεν σχολίασε τα αποτελέσματα της έρευνας του φίλου του. πίστευε πως ο Νεγρεπόντης ήταν χρήστης ναρκωτικών και είχε δολοφονηθεί από εμπόρους, στους οποίους χρωστούσε λεφτά. «Αυτό είναι οφθαλμοφανές», ισχυρίστηκε. «τίποτα στον κόσμο δεν είναι οφθαλμοφανές», δήλωσε ο Μακρής. «Η διαίσθησή μου δεν με γελάει ποτέ», είπε ο αστυνόμος. «Ούτε εμένα η δική μου», αντέτεινε ο δημοσιογράφος.
19
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 20
συνεχίζοντας την έρευνα, ο Μακρής πήγε έξω από την εκκλησία των Αγίων ταξιαρχών, όπου το θύμα έστηνε τον πάγκο με τα βιβλία. Ο μαγαζάτορας που πουλούσε καλάθια τού αποκάλυψε πως ο Νεγρεπόντης είχε τσακωθεί μ’ έναν τύπο με μουστάκι και μαλλί κοκοράκι αλά Έλβις πρίσλεϋ, που έφερνε κοπέλες από την επαρχία και τις προωθούσε σε οίκους ανοχής· ο πλανόδιος, που πουλούσε ψεύτικα κρύσταλλα Μουράνο, του είπε πως πρόσφατα το θύμα τσακώθηκε μ’ ένα ναυτικό· και ο πλανόδιος με το καροτσάκι που πουλούσε ξηρούς καρπούς και κάτω από το εμπόρευμά του έκρυβε πορνοφωτογραφίες, του συνέστησε να ζητήσει πληροφορίες από τον ψάλτη της εκκλησίας. Ο Μακρής μπήκε στην εκκλησία. Οι πιστοί είχαν φύγει κι ο παπάς έξυνε τα γένια του. Ο επιστάτης μετρούσε τα κέρματα από τους δίσκους κι η καντηλανάφτισσα σκούπιζε ανάμεσα στα στασίδια, ενώ ο ψάλτης τακτοποιούσε τα βιβλία της ψαλτικής στο αναλόγιο. Ο Μακρής άναψε ένα κερί και τον πλησίασε, δείχνοντας τη δημοσιογραφική του ταυτότητα. «διαβάζω τα ρεπορτάζ σας στην εφημερίδα, κύριε Μακρή», έκανε ο ψάλτης. «τα κόβω και τα φυλάω σ’ ένα ντοσιέ». Ο δημοσιογράφος μπήκε κατευθείαν στο θέμα: «τώρα κάνω έρευνα για το φόνο του Αγησίλαου Νεγρεπόντη». «ποιανού;» «του άντρα που βρέθηκε σκοτωμένος κάτω από την Ακρόπολη. τον ξέρατε;» 20
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 21
«ερχόταν στην εκκλησία». «είστε συλλέκτης παλιών βιβλίων;» «Α, όχι. Απλώς διαβάζω πολύ. Γράφω κιόλας. Έχω δημοσιεύσει διηγήματα στη Νέα εστία». «Ξέρετε κάποιον με μουστάκι και μαλλί αλά Έλβις πρίσλεϋ που φέρνει κοπέλες από την επαρχία και τις προωθεί στα κυκλώματα της νύχτας; Έχω πληροφορίες πως τσακώθηκε με τον Νεγρεπόντη». Ο ψάλτης τον κοίταξε καχύποπτα. «πού το πάτε, κύριε Μακρή; Ο Αγησίλαος δεν είχε εχθρούς. κάποιος τον σκότωσε για να τον ληστέψει. το πορτοφόλι με τα λεφτά του δεν βρέθηκε». Ο δημοσιογράφος επιφυλάχτηκε. Οι περιστασιακοί ληστές δεν σκοτώνουν με πέτρες, αλλά κρατάνε μαχαίρι, τουλάχιστον για εκφοβισμό. δεν είπε, όμως, τη σκέψη του στον ψάλτη. «Θα μου πείτε το όνομά σας; Μπορεί να σας χρειαστώ». «λέγομαι λάμπρος δαμβέργης».
στη Γενική Ασφάλεια γίνονταν νυχθημερόν προσαγωγές υπόπτων. Μπροστά από τον Μπέκα παρήλαυναν αλήτες, μπανιστιρτζήδες, επιδειξίες, πλανόδιοι λαχειοπώλες, κουλουρτζήδες, ακόμα και τουρίστες που έμεναν σε χαμόσπιτα της πλάκας. δυο μέρες αργότερα, είχε αποσαφηνιστεί πως ο θάνατος του Νεγρεπόντη οφειλόταν σε προμελετημένο έγκλημα. σύμφωνα με τον φάκελό του, ο νεκρός είχε φυλακιστεί για εμπορία ναρκωτικών. τελευ21
BEKAS_ASTYNOMIKO sel_Final_Layout 1 18/05/2012 5:08 ΜΜ Page 22
ταία έκανε διάφορες δουλειές του ποδαριού και ίσως συνέχιζε να είναι «βαποράκι». Ένας από τους υπόπτους ήταν ο Μενέλαος εμπέρογλου, εκείνος με το μουστάκι και το μαλλί κοκοράκι αλά πρίσλεϋ. είχε ύφος ζιγκολό. στον φάκελό του υπήρχαν στοιχεία πως προωθούσε κοπέλες στα κυκλώματα της νύχτας. «πώς ζείτε, κύριε εμπέρογλου;» «Ασχολούμαι με ψιλοδουλειές, αστυνόμε». «Νταβατζιλίκι;» πέταξε ο Μπέκας. «κάτι πρέπει να κάνω για να ζήσω. κλέφτης θα γίνω;» «ποιος σκότωσε τον Αγησίλαο Νεγρεπόντη;» «πού να ξέρω; είχε νταραβέρια με κάτι γύφτους από την Αγία Βαρβάρα». «εσύ δεν έφερες από την κρήτη κάποια λίλιαν, τη φιλενάδα του;» «ε, και; Αυτό δεν σημαίνει πως τον σκότωσα εγώ». «είσαι αυθάδης. πρόσεξε γιατί με την πρώτη ευκαιρία θα σε τυλίξω σε μια κόλλα χαρτί».
Ο Μπέκας επισκέφτηκε το απόγευμα την λίλιαν Γλυνού, τη στριπτιζέζ με την οποία συζούσε ο Νεγρεπόντης, σε μια γκαρσονιέρα στην οδό λεωνίδου στο Μεταξουργείο. Η κοπέλα σιδέρωνε, ακούγοντας στο ραδιόφωνο την εκπομπή «το ημερολόγιο ενός θυρωρού». «Από ποιον προμηθευόταν τα ναρκωτικά;» τη ρώτησε, βγάζοντας το πακέτο με τα τσιγάρα του. «δεν είχε σχέσεις με ναρκωτικά». 22