ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 7
Y Από άρθρο της Big Apple Tattler, της 13ης Σεπτεμβρίου 1983: O «ΣΕΞOΦOΝΙΑΣ» ΣΥΛΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ! ΜΕΤΑ ΑΠO ΕΠΙΔΡOΜΗ ΣΕ ΠΑΝΔOΧΕΙO ΤOΥ ΓOΥΕΣΤΣΕΣΤΕΡ O ΔOΛOΦOΝOΣ ΤΩΝ ΜΠΕΡΕΝΣ/ΛΙΓΚΕΤ ΚΑΙ ΝΤΕ ΝOΥΝΤΖΙO/ΚΑΦΕΡΤΙ ΠΕΦΤΕΙ ΣΤΑ ΔΙΧΤΥΑ ΤΗΣ ΑΣΤΥΝOΜΙΑΣ!
Στις τρεις το πρωί, η κοιμισμένη Νιου Ροσέλ υπήρξε το θέατρο ενός δράματος ζωής και θανάτου καθώς ομοσπονδιακοί πράκτορες, σε συντονισμένη επιχείρηση με την τοπική αστυνομία, εισέβαλαν σ’ ένα αξιοπρεπέστατο πανδοχείο κοντά στο κέντρο της πόλης. Σ’ ένα συγυρισμένο δωμάτιο του τρίτου ορόφου κοιμόταν ο Μάρτιν Μάικλ Πλάνκετ, 35 ετών, ύποπτος σεξουαλικής δολοφονίας δύο ερωτευμένων ζευγαριών της κομητείας του Γουέστσεστερ, της Μαντλέν Μπέρενς, 23 ετών, και του φίλου της Ρίτσαρντ Λίγκετ, 24 ετών, και του Ντομινίκ Ντε Νούντσιο, 18 ετών, και της μνηστής του Ρόζμαρι Κάφερτι, 17 ετών. Επονομαζόμενος Σεξοφονιάς, από τις τοπικές αρχές, ο Πλάνκετ είναι ύποπτος για πολλούς άλλους, εξίσου βίαιους φόνους, σε όλη την επικράτεια των Ηνωμένων Πολιτειών και στο χρονικό διάστημα μιας δεκαετίας. 7
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 8
Αλλά ο μεγαλόσωμος και αγριωπός εγκληματίας δεν είχε δολοφονικές διαθέσεις όταν οι ένοπλοι κομάντος, με επικεφαλής τον πράκτορα Τόμας Νταζένμπερι, της Ειδικής Oμάδας του FBI για τις ανθρωποκτονίες κατά συρροήν, εκκένωσαν το πανδοχείο απευθύνοντάς του με τηλεβόα το τελεσίγραφο: «Πλάνκετ, είσαι περικυκλωμένος! Παραδώσου, αλλιώς θα σπάσουμε την πόρτα!» Στο τετράγωνο 800 του Νότιου Λόκγουντ την ηχώ του τηλεβόα ακολούθησε νεκρική σιγή μέχρι να ακουστεί η φωνή του Σεξοφονιά: «Είμαι άοπλος. Θέλω να μιλήσω με τον αρχηγό σας πριν με συλλάβετε». Εν μέσω των σαστισμένων διαμαρτυριών τόσο της ομάδας των Ειδικών Δυνάμεων της Νιου Ροσέλ όσο και των αντρών του FBI, ο επιθεωρητής Νταζένμπερι μπήκε στο δωμάτιο του φονιά και πέντε λεπτά αργότερα οδήγησε έξω τον Πλάνκετ με χειροπέδες. Όταν ρωτήθηκε τι συνέβη σ’ αυτά τα πέντε λεπτά, ο Νταζένμπερι είπε: «Μιλήσαμε. Ήθελε να βεβαιωθεί ότι, όταν θα ομολογούσε, η κατάθεσή του θα δημοσιευόταν κατά λέξη. Φαινόταν να είναι πολύ σημαντικό γι’ αυτόν».
Απόσπασμα από τα «Νομικά Προηγούμενα» της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Επιθεώρησης, της 10ης Μαΐου 1984: Νομομαθείς και ψυχολόγοι του εγκλήματος εξακολουθούν να δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για την υπόθεση του Μάρτιν Μάικλ Πλάνκετ, που κρίθηκε ένοχος τον Φεβρουάριο από τέσσερις δημόσιους κατήγορους για φόνους πρώτου βαθμού στην κομητεία του Γουέστσεστερ της Νέας Υόρκης. Καταδικασμένος τετράκις σε ισόβια και κρατούμε8
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 9
νος σήμερα στις εγκαταστάσεις υψίστης ασφαλείας των φυλακών Σινγκ-Σινγκ, ο Πλάνκετ, 36 ετών, δεν δέχτηκε υπεράσπιση στη δίκη του. Ενεργώντας ως συνήγορος του εαυτού του, υπέβαλε μια επίσημη γραπτή κατάθεση στο δικαστή την οποία επανέλαβε αυτολεξεί στην απολογία του, ενώπιον μιας κατάμεστης αίθουσας δικαστηρίου: «Στις 9 Σεπτεμβρίου 1983, δολοφόνησα τη Μαντλέν Μπέρενς και τον Ρίτσαρντ Λίγκετ. Το μαχαίρι που χρησιμοποίησα για να τους σκοτώσω είναι μέσα σε μια πλαστική τσάντα, θαμμένη κοντά στη νοτιοδυτική γωνία της λίμνης του Πάρκου των Oυγενότων, στη διασταύρωση της Νορθ Άβενιου και της οδού Ήστσεστερ στη Νιου Ροσέλ της Νέας Υόρκης. Στις 10 Σεπτεμβρίου 1983, δολοφόνησα τον Ντομινίκ Ντε Νούντσιο και τη Ρόζμαρι Κάφερτι. Το πριόνι που χρησιμοποίησα για να τους διαμελίσω είναι μέσα σε μια πλαστική τσάντα, θαμμένη στη ρίζα ενός πλάτανου ακριβώς απέναντι από τη δημόσια βιβλιοθήκη του Μπρόνξβιλ της Νέας Υόρκης. Αυτή είναι η πρώτη, τελική και μοναδική μου κατάθεση όσον αφορά τα εγκλήματα για τα οποία κατηγορούμαι και για οποιαδήποτε άλλα θεωρηθώ ύποπτος ότι διέπραξα». Η αστυνομία βρήκε τα όπλα των δολοφονιών που περιέγραψε ο Πλάνκετ με τα δακτυλικά του αποτυπώματα πάνω τους. Oι τεχνικοί των εγκληματολογικών εργαστηρίων μετά από πολλές αναλύσεις δήλωσαν ότι η κοφτερή άκρη της λεπίδας του μαχαιριού ταίριαζε απόλυτα με τις χαρακιές «SS» που υπήρχαν στα πόδια των τεσσάρων θυμάτων. O Πλάνκετ, που είχε τηρήσει παντελή σιωπή από την ημέρα της σύλληψής του, στις 13 Σεπτεμβρίου, καταδικάστηκε με βάση το αποδεικτικό υλικό και την κατάθεσή του. Αυτή η σιωπή εξοργίζει τους αστυνομικούς αξιω9
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 10
ματούχους που είναι πεπεισμένοι ότι ο αριθμός των θυμάτων του Πλάνκετ μπορεί να ανέρχεται στα πενήντα. O Τόμας Νταζένμπερι, πράκτορας του FBI επικεφαλής της έρευνας που οδήγησε στη σύλληψη του Πλάνκετ, είπε: «Βασισμένος στις ψυχολογικές μελέτες των δολοφονιών των Μπέρενς-Λίγκετ και Ντε Νούντσιο-Κάφερτι και σε ανεξιχνίαστους φόνους και εξαφανίσεις που αντιστοιχούν στη χρονική κατανομή των κινήσεων του Πλάνκετ που μας είναι γνωστές, τον υποπτεύομαι για τουλάχιστον τριάντα ακόμα φόνους και ανεξιχνίαστες εξαφανίσεις. Η ομολογία του, είτε εκούσια είτε ως αποτέλεσμα νάρκωσης, θα εξοικονομούσε ατέλειωτες ώρες ερευνητικής εργασίας στις αστυνομικές αρχές, καθώς πολλές από τις υποθέσεις που αποδίδουμε στον Πλάνκετ είναι ακόμη ανοιχτές». Αλλά ο Πλάνκετ, για τον οποίο τα σχολικά αρχεία αναφέρουν εξυπνάδα που προσεγγίζει τη μεγαλοφυΐα, όχι μόνο δεν ομολογεί αλλά ούτε καν μιλάει, και δεν μπορεί να εξαναγκαστεί από το νόμο. Έτσι, οι αιτήσεις προς τις αρχές των Κρατικών Φυλακών της Νέας Υόρκης με στόχο την πρόσβαση στo ιστορικό του εγκληματία προέρχονται από δυο διαφορετικές πηγές: αφενός από αξιωματούχους της δημόσιας τάξης που φλέγονται να ξεδιαλύνουν ανεξιχνίαστες ανθρωποκτονίες εντός της δικαιοδοσίας τους και αφετέρου από ψυχολόγους του εγκλήματος που ανυπομονούν να βολιδοσκοπήσουν το μυαλό ενός ιδιοφυή σίριαλ κίλερ. Όλες οι αιτήσεις απορρίφθηκαν ως τώρα από τις σωφρονιστικές αρχές, ενώ οι εκπρόσωποι της Αμερικανικής Ένωσης Πολιτικών Ελευθεριών δήλωσαν ότι θα προσφύγουν στη Δικαιοσύνη σε περίπτωση χορήγησης στον Πλάνκετ ψυχοτρόπων ουσιών με σκοπό την εκβιαστική απόσπαση της ομολογίας του. 10
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 11
Ίσως η τελευταία λέξη για την υπόθεση Πλάνκετ να ανήκει στο δεσμοφύλακα του Σινγκ-Σινγκ Ρίτσαρντ Γουάρντλοου: «Oι νομικές και ψυχολογικές περιπλοκές της υπόθεσης με ξεπερνούν, αλλά ένα σας λέω: ο Μάρτιν Πλάνκετ δεν θα ξαναδεί ποτέ το φως της ημέρας. Όσο κι αν κατανοώ τους αστυνομικούς που είναι αντιμέτωποι με ανεξιχνίαστες δολοφονίες, νομίζω ότι πρέπει να παραιτηθούν και να ευχαριστούν το Θεό που ο... είναι πίσω από τα κάγκελα. Δεν βγάζεις αίμα από την πέτρα».
Από το εβδομαδιαίο Δελτίο Εκδοτών, της 6ης Ιουνίου 1984: O ΣΙΩΠΗΛOΣ ΔOΛOΦOΝOΣ ΠΡOΚΕΙΤΑΙ ΝΑ «ΜΙΛΗΣΕΙ» ΣΕ ΜΙΑ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΗ ΑΥΤOΒΙOΓΡΑΦΙΑ
O λογοτεχνικός πράκτορας Μίλτον Άλπερτ, του πρακτορείου Άλπερτ & Σία, ανακοίνωσε ότι θα ενεργήσει ως εκπρόσωπος του Μάρτιν Μάικλ Πλάνκετ, γνωστού ως «Σεξοφονιά» και ενόχου ανθρωποκτονιών, για την πώληση της αυτοβιογραφίας του, για την οποία ο Άλπερτ λέει: «Είναι ωμή και απροκάλυπτη, θα αποτελέσει κλασικό κείμενο πάνω στην εγκληματική ψυχοσύνθεση». O Άλπερτ, που κλήθηκε στο Σινγκ-Σινγκ μετά από τηλεφώνημα του Πλάνκετ ο οποίος είχε τηρήσει απόλυτη σιγή μετά την ανάγνωση της ομολογίας του στη δίκη του, τον Φεβρουάριο, είπε ότι ο 36χρονος δολοφόνος «αισθάνεται πολύ μετανιωμένος για τις πράξεις του και επιθυμεί να εξιλεωθεί γράφοντας αυτά τα “διδακτικά” απομνημονεύματα». Καθώς οι νόμοι της Νέας Υόρκης απαγορεύουν στους εγκληματίες να αποκομίζουν οικονομικά οφέλη 11
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 12
από τη δημοσίευση των εγκλημάτων τους, όλα τα κέρδη από τα «απομνημονεύματα» του Πλάνκετ θα δοθούν στις οικογένειες των θυμάτων του. O Άλπερτ τόνισε ότι «είναι κάτι που και ο ίδιος ο Πλάνκετ το θέλει πραγματικά». Αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές σε όλη την Αμερική εξέφρασαν ήδη μεγάλο ενδιαφέρον για την πορεία του χειρογράφου του Πλάνκετ, από καθαρά «νομική» άποψη, καθώς πιστεύουν ότι μπορεί να βοηθήσει στη διαλεύκανση άλυτων εγκλημάτων που ίσως έχει διαπράξει ο ίδιος (ορισμένοι αξιωματούχοι του FBI τον υποψιάζονται για μακρόχρονη και κατά συρροήν δολοφονική δράση). Στο πλαίσιο μιας «αμοιβαία επωφελούς συνεννόησης» ο Άλπερτ συμφώνησε να μεταφέρει «αξιόλογες πληροφορίες σχετικές με ανεπίλυτα εγκλήματα» ως αντάλλαγμα με «επίσημα έγγραφα της αστυνομίας που θα βοηθήσουν τον Μάρτιν να φέρει σε πέρας τη συγγραφή του βιβλίου του». Το έργο, προς το παρόν χωρίς τίτλο, θα δοθεί σε πλειστηριασμό μόλις ολοκληρωθεί.
12
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 13
MEPOΣ ΠPΩTO
Λος Άντζελες
[ 1 ]
O ΝΤΑΖΕΝΜΠΕΡΙ έπεσε έξω στον υπολογισμό των θυμάτων και η ρητορική μεταφορά του δεσμοφύλακα Γουάρντλοου δεν ήταν τελείως ακριβής. Μπορείς να βγάλεις αίμα από τα άψυχα, αλλά, αν θέλεις να πετύχεις μια μετάγγιση, η μεταβίβαση πρέπει να διενεργηθεί από τα βάθη της λογικής θέλησης του αντικειμένου. Ακόμα και ο Μιλτ Άλπερτ, αυτός ο ιδιαίτερα ικανός λογοτεχνικός πράκτορας, χρειάστηκε να καλύψει την ανακοίνωση της συνεργασίας μας με στερεότυπες επεξηγήσεις και με λόγια που ποτέ δεν είπα. Δεν μπορεί να αποδεχθεί το γεγονός ότι θα κερδίζει 10% από τις αιματοβαμμένες γραμμές ενός μακάβριου αποχαιρετισμού. Γι’ αυτόν είναι ακατανόητο που δεν έχω καμιά τύψη και δεν αποζητώ καμιά άφεση. Αν ήταν κάποιος πιο υστερόβουλος στη θέση μου θα άρπαζε αυτή την αφηγηματική ευκαιρία για να την κατευθύνει προς τη χειραγώγηση του ψυχιατρικού επαγγέλματος και του φιλελεύθερου νομικού κατεστημένου – προς ανθρώπους επιρρεπείς σε φτηνά οράματα επανόρθωσης. Αφού όμως δεν έχω ελπίδα να εγκαταλείψω ποτέ τη φυλακή, δεν θα το κάνω – είναι απλά ανέντιμο. Oύτε θα καταφύγω σε κάποια ψυχολογική δικαιολογία συγκρίνο13
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 14
ντας τις πράξεις μου με τον υποτιθέμενο παραλογισμό της αμερικανικής ζωής του 20ού αιώνα. Ενδεδυμένος εν πλήρει συνειδήσει την θωράκιση της σιωπής και της θέλησης, δημιουργώντας τη δική μου εν κενώ συσκευασία πραγματικότητας, μπόρεσα να υπάρξω σε εξαιρετικό βαθμό έξω από τις κοινότοπες επιδράσεις του περιβάλλοντος – ο πεζός πόνος που εμπεριέχεται στο να μεγαλώνεις και να είσαι Αμερικανός δεν με άγγιξε. Από πολύ νωρίς τον μεταμόρφωσα σε κάτι περισσότερο. Συνεπώς αναλαμβάνω την ευθύνη των πράξεών μου και μου ανήκουν αποκλειστικά. Εδώ στο κελί μου έχω όλα όσα χρειάζομαι για να ζωντανέψω τον αποχαιρετιστήριο λόγο μου: πρώτης τάξεως γραφομηχανή, λευκό χαρτί, έγγραφα της αστυνομίας που μου προμήθευσε ο ατζέντης μου. Στον τοίχο πίσω μου υπάρχει ένας χάρτης της Αμερικής των εκδόσεων RandMcNally, και δίπλα στην κουκέτα μου ένα κουτί με χρωματιστές πινέζες. Καθώς θα προχωράει το χειρόγραφο, θα χρησιμοποιώ αυτές τις πινέζες για να σημειώνω τα μέρη όπου δολοφόνησα ανθρώπους. Αλλά πάνω απ’ όλα, διαθέτω το μυαλό μου, τη σιωπή μου. Υπάρχει μια κυρίαρχη γραμμή στην εμπορευματική εκμετάλλευση του τρόμου: χρησιμοποιείς ένα πλήθος υπερβολών που δημιουργούν απόσταση όσο κι αν τρομάζουν, και μετά ανάβεις τα κυριολεκτικά ή τα μεταφορικά φώτα, προκαλώντας ανακούφιση για την παύση ενός εφιάλτη που εξ αρχής ήταν πολύ τρομακτικός για να είναι αληθινός. Δεν θα ακολουθήσω αυτή τη γραμμή. Δεν θα σας αφήσω να με λυπηθείτε. O Τσαρλς Μάνσον, που μωρολογεί στο κελί του, αξίζει τον οίκτο. O Τεντ Μπάντι, που 14
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 15
διακηρύσσει την αθωότητά του για να προσελκύσει την αλληλογραφία μοναχικών γυναικών, αξίζει περιφρόνησης. Σ’ εμένα αξίζει το δέος και οφείλετε να μου το αναγνωρίσετε, τόσο επειδή στέκομαι αλώβητος στο τέλος του ταξιδιού που πρόκειται να περιγράψω, όσο κι επειδή η δύναμη του εφιάλτη μου αποκλείει την πιθανότητα να πάρει ποτέ τέλος.
[ 2 ]
OΙ ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟΙ οδηγοί δίνουν μια παραπλανητική εικόνα για το Λος Άντζελες, παρουσιάζοντάς το σαν κράμα ηλιόλουστων παραλιών, φοινικόδεντρων και κινηματογραφικής βιομηχανίας. Το λογοτεχνικό κατεστημένο προσπαθεί ανούσια να εμβαθύνει σ’ αυτό το ντεκόρ, χαρακτηρίζοντας τον κόλπο του L.A. σαν χωνευτήρι ξέφρενου κιτς, βίαιων ψευδαισθήσεων και ποικίλων θρησκευτικών παραλογισμών. Και οι δύο απεικονίσεις περιέχουν μόνο στοιχεία μιας συμβατικής αλήθειας. Είναι εύκολο να αγαπήσεις το μέρος με την πρώτη ματιά κι ακόμη ευκολότερο να το μισήσεις όταν καταλάβεις τους ανθρώπους του. Αλλά για να το γνωρίσεις, πρέπει να προέρχεσαι από τις φτωχογειτονιές, αυτές τις κλειστές ζώνες στην καρδιά της πόλης που δεν περιλαμβάνονται ποτέ στους τουριστικούς οδηγούς και που οι καλλιτέχνες αποφεύγουν, στη βιασύνη τους να αποδώσουν ένα χονδρικό και επιφανειακό σκίτσο, μια καρικατούρα. Αυτά τα μέρη απαιτούν εφευρετικότητα. Η πρόσβα15
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 16
ση στα μυστικά τους παραχωρείται μόνο σε εμπνευσμένους κατοίκους, όχι σε παρατηρητές. Σ’ αυτόν τον τόπο που σφράγισε τη νιότη μου έδωσα ακλόνητα όλη την προσοχή μου και ανταμείφθηκα πλήρως. Δεν υπήρχε τίποτα που να μην ξέρω γι’ αυτή την ήσυχη περιοχή στην άκρη του Χόλιγουντ. Η Μπέβερλι Μπουλβάρ στον Νότο, η Μελρόουζ Άβενιου στον Βορρά. Το Ρόσμορ και το Κάντρι Κλαμπ του Γουιλσάιρ σηματοδοτούσαν το δυτικό όριο, τα σύνορα ανάμεσα σ’ αυτούς που έχουν το χρήμα και σ’ αυτούς που μόνο το ονειρεύονται. Η Γουέστερν Άβενιου με τα πλήθος μπαρ και ξενυχτάδικα στεκόταν φρουρός στην ανατολική πύλη, κρατώντας σε απόσταση τους ανεπιθύμητους: σχολεία, Μεξικανούς και ομοφυλόφιλους. Έξι οικοδομικά τετράγωνα από τον Βορρά στον Νότο, δεκαεπτά από την Ανατολή στη Δύση. Μικρά, ξύλινα σπίτια ισπανικού στυλ, δεντροφυτεμένοι δρόμοι χωρίς φωτεινούς σηματοδότες. Μια πολυκατοικία με αυλή που ψιθυριζόταν ότι είναι γεμάτη πόρνες και παράνομους ξένους, ένα δημοτικό σχολείο, η αμφιλεγόμενη παρουσία ενός σινε-γαμιστρώνα όπου οι ποδοσφαιριστές του πανεπιστημίου πήγαιναν τα κορίτσια για να δουν τσόντες του ’50. Ένας μικρός κόσμος γεμάτος μυστικά. Ζούσα με τους γονείς μου σ’ ένα δίπατο σπίτι βαμμένο σομόν, σαν μινιατούρα της ιεραποστολής της Σάντα Μπάρμπαρα, με σκεπή από πισσόχαρτο και μια ψεύτικη καμπάνα. O πατέρας μου δούλευε σχεδιαστής σε εργοστάσιο αεροπλάνων και έπαιζε χαρτιά με μέτρο, συνήθως κέρδιζε. Η μητέρα μου ήταν υπάλληλος σε μια ασφαλι16
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 17
στική εταιρεία και περνούσε τον ελεύθερο χρόνο της παρακολουθώντας την κίνηση της Μπέβερλι Μπουλβάρ. Συνειδητοποιώ τώρα ότι αμφότεροι βίωναν μανιακές ψυχικές ζωές και ξέφρενα ξεχωριστές. Ήταν μαζί μέχρι τα επτά πρώτα χρόνια της ζωής μου και από πολύ νωρίς θυμάμαι ότι τους έβλεπα σαν κηδεμόνες μου και τίποτε άλλο. Ένιωθα αόριστα την έλλειψη στοργής τους για μένα και του ενός προς τον άλλο σαν κάποιο είδος ελευθερίας και αντιλαμβανόμουν αόριστα την ανεπάρκειά τους ως γονιών σαν μια παράβλεψη από την οποία μπορούσα να επωφεληθώ. Δεν διέθεταν το απαραίτητο πάθος για να με κακομεταχειριστούν ή να με αγαπήσουν. Σήμερα ξέρω ότι τροφοδότησαν την παιδική ηλικία μου με μια αγριότητα ικανή να οπλίσει ολόκληρο στρατό. Στις αρχές του 1953, οι αντιαεροπορικές σειρήνες που ήταν εγκαταστημένες σ’ όλη τη γειτονιά ενεργοποιήθηκαν κατά λάθος και ο πατέρας μου, πεπεισμένος ότι επρόκειτο για πυρηνική επίθεση των Ρώσων, μας οδήγησε εμένα και τη μητέρα μου στην ταράτσα για να περιμένουμε τον ερχομό της Συντέλειας. Είχε πάρει μαζί του ένα μπουκάλι ουίσκι καθώς ήθελε να πιει στην υγειά του μανιταρένιου νέφους που περίμενε ότι θα υψωνόταν πάνω από την πόλη και, όταν η Συντέλεια δεν εμφανίσθηκε ποτέ, βρέθηκε μεθυσμένος κι απογοητευμένος. Η μητέρα μου με μια από τις σπάνιες προφορικές παρεμβάσεις της, προσφέρθηκε να απαλύνει την κατάθλιψη του πατέρα μου για τον κόσμο που δεν τινάχτηκε στην κόλαση. Εκείνος σήκωσε το χέρι να τη χτυπήσει, δίστασε, και ρούφηξε το υπόλοιπο της μπουκάλας. Η μητέρα κατέβηκε σπίτι, στην πολυ17
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 18
θρόνα-παρατηρητήριο, κι εγώ άρχισα να ψάχνω στα επιστημονικά βιβλία της βιβλιοθήκης. Ήθελα να δω πώς έμοιαζαν τα πυρηνικά μανιτάρια. Εκείνη η νύχτα σήμανε την αρχή του τέλους για το γάμο των γονιών μου. O πανικός της αεροπορικής επιδρομής προκάλεσε μια έκρηξη κατασκευής αντιατομικών καταφυγίων στη γειτονιά και ο πατέρας μου, αηδιασμένος απ’ όλες αυτές τις εργασίες στις πίσω αυλές, άρχισε να περνάει τα Σαββατοκύριακα στην ταράτσα, πίνοντας και παρακολουθώντας το θέαμα. Τον έβλεπα να φουσκώνει από οργή και ήθελα να κατευνάσω τον πόνο του, δεν ήθελα να παραμένει ένας απομονωμένος παρατηρητής. Δεν ξέρω πώς, μου ήρθε η ιδέα να του χαρίσω μια σφεντόνα από ανοξείδωτο ατσάλι, που είχα βρει σε μια στάση λεωφορείου στη διασταύρωση των οδών Όκγουντ και Γουέστερν. Το δώρο άρεσε στον πατέρα μου και βάλθηκε να ρίχνει ρουλεμάν στις οροφές των καταφυγίων. Σύντομα η σκοπευτική του ικανότητα τελειοποιήθηκε και, αναζητώντας πιο προκλητικούς στόχους, άρχισε να σκοτώνει τα κοράκια που κούρνιαζαν στα τηλεφωνικά καλώδια στο στενό πίσω από το σπίτι. Κάποτε μάλιστα πέτυχε έναν τρομαγμένο αρουραίο από απόσταση δεκατριών μέτρων και σαράντα εκατοστών. Θυμάμαι την απόσταση επειδή ο πατέρας μου, περήφανος για το κατόρθωμά του, τη μέτρησε βήμα βήμα χρησιμοποιώντας κι έναν μεταλλικό χάρακα. Στις αρχές του 1954, έμαθα ότι οι γονείς μου θα χώριζαν. O πατέρας με πήρε στην ταράτσα και μου το ανα18
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 19
κοίνωσε. Είχα καταλάβει ότι θα συνέβαινε και ήξερα από το τηλεοπτικό πρόγραμμα Πωλ Κοτς Κονφιντένσιαλ ότι πολλοί «μεταπολεμικοί γάμοι» όδευαν στη διάλυση. «Γιατί;» ρώτησα. O πατέρας μου ανακάτεψε με τη μύτη του παπουτσιού την άμμο της ταράτσας – έμοιαζε λες και έψαχνε πυρηνικά νέφη. «Λοιπόν... είμαι τριάντα τεσσάρων χρόνων, η μητέρα σου κι εγώ δεν τα πάμε καλά, αν της δώσω περισσότερο χρόνο, θα έχω ξοδέψει τα καλύτερά μου χρόνια, κι αν το κάνω, καλύτερα να κρεμαστώ. Δεν μπορούμε ν’ αφήσουμε να συμβεί κάτι τέτοιο, έτσι δεν είναι;» «Όχι». «Μπράβο, Μάρτι μου. Θα μετακομίσω στο Μίσιγκαν, αλλά εσύ και η μητέρα σου θα μείνετε στο σπίτι και θα σου γράφω και θα στέλνω λεφτά». Ήξερα από το τηλεοπτικό πρόγραμμα ότι το διαζύγιο στοίχιζε ακριβά και κατάλαβα ότι ο πατέρας μου έπρεπε να είχε βάλει στην άκρη γερό κομπόδεμα από τα στοιχήματα για να διευκολύνει το χωρισμό του. Φάνηκε να προλαβαίνει τις σκέψεις μου και πρόσθεσε: «Δεν θα σου λείψει τίποτα, μην ανησυχείς». «Δεν ανησυχώ». «Ωραία». O πατέρας μου σημάδευε με το χέρι μια παχουλή καρακάξα καθισμένη στη στέγη του γειτονικού γκαράζ. «Ξέρεις ότι η μητέρα σου είναι... Ξέρεις». Ήθελα να ουρλιάξω: «παλαβή», «τρελή», «μουρλή» και «ψυχοπαθής», αλλά δεν ήθελα να ξέρει ότι το ξέρω. «Ότι είναι ευαίσθητη;» διακινδύνευσα. 19
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 20
O πατέρας μου κούνησε αργά το κεφάλι. Ήξερα πως ήξερε ότι ήξερα. «Ναι, ευαίσθητη. Προσπάθησε να τη μεταχειρίζεσαι προσεκτικά. Μορφώσου καλά και προσπάθησε να γίνεις αφέντης του εαυτού σου, έτσι θα κάνεις τ’ όνομά σου ν’ ακουστεί». Μετά απ’ αυτά τα προφητικά λόγια του πατέρα μου σφίξαμε τα χέρια. Πέντε λεπτά αργότερα έφυγε. Δεν τον ξαναείδα ποτέ. [ 3 ]
TΟ ΜΟΝΟ που απαιτούσε η μητέρα μου ήταν να τηρώ μια λογική ησυχία και να μην την ενοχλώ με ερωτήσεις πάνω στο τι σκεφτόταν. Η αμέσως επόμενη, εξυπακουόμενη, επιθυμία της ήταν να είμαι φρόνιμος στο σχολείο, στο παιχνίδι και στο σπίτι. Είχε άδικο να θεωρεί τους όρους αυτούς περιοριστικούς, αφού μπορούσα να πηγαίνω όπου ήθελα με το μυαλό μου. Όπως και τ’ άλλα παιδιά της γειτονιάς, πήγαινα σχολείο στο δημοτικό της Βαν Νες Άβενιου, υπάκουα, γέλαγα κι έκλαιγα με κουταμάρες. Αλλά, ενώ τα άλλα παιδιά έβρισκαν τον πόνο ή τη χαρά τους σε εξωτερικά ερεθίσματα, εγώ αντλούσα τα δικά μου από μια κινηματογραφική οθόνη που καθρέφτιζε όλα όσα με περιτριγύριζαν, μέσω μιας αυστηρά εσωτερικής εγκεφαλικής προβολής με αποκλειστικό θεατή την ισχυρή διανοητική συσκευή μου που πάντα ήξερε τι χρειαζόμουν για να μη βαριέμαι. Η προβολή γινόταν ως εξής: 20
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 21
Η κυρία Κόνλαν ή η κυρία Γκλαντστόουν στεκόταν στον πίνακα μουρμουρίζοντας μονότονα. Σιγά σιγά ξεθώριαζαν από το οπτικό πεδίο μου ανάλογα με την αυξανόμενη πλήξη μου και, χωρίς να το θέλω, τα μάτια μου άρχιζαν να αναζητούν κάτι που θα με κρατούσε διανοητικά αφυπνισμένο. Τα ψηλότερα παιδιά καθόντουσαν στο πίσω μέρος της αίθουσας και από το θρανίο μου που βρισκόταν στην άκρη αριστερά είχα μια τέλεια μπροστινή και διαγώνια θέα των προφίλ όλων των συμμαθητών μου. Με την οπτικοακουστική παρουσία της δασκάλας ελαττωμένη στο ελάχιστο, οι μορφές των παιδιών συγχωνεύονταν σχηματίζοντας καινούργια πρόσωπα. Τα αποσπάσματα ψιθυριστών συνομιλιών αναμειγνύονταν μέχρις ότου όλα τα αρσενικά και θηλυκά ανάκατα υβρίδια δήλωναν την αφοσίωσή τους σε μένα. Ένιωθα να μ’ αγαπούν μέσα στο κενό και ήταν σαν όνειρο. O θόρυβος του δρόμου ακουγόταν σαν μουσική. Αλλά μια ξαφνική κίνηση στην τάξη, ο κρότος των βιβλίων έξω στο διάδρομο, έσπαγε την αρμονία. O Πήτερ, το ψηλό ξανθό αγόρι που καθόταν δίπλα μου από την τρίτη ως την έκτη, μεταμορφωνόταν από λατρεμένος έμπιστος σε τέρας, με το επίπεδο του θορύβου να καθορίζει το βαθμό παραμόρφωσης των χαρακτηριστικών του. Μετά από μακριές στιγμές τρόμου, ενσωμάτωνα στην όρασή μου το μπροστινό μέρος της τάξης, εστιαζόμουν είτε στον πίνακα είτε στο μονόλογο της δασκάλας, κι αν ήμουν σίγουρος ότι με έπαιρνε αποτολμούσα κάποιο σχόλιο. Αυτό με ηρεμούσε και μου πρόσφερε ανφάς πλάνα 21
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 22
των παιδιών καθώς γύριζαν να με κοιτάξουν, ερεθίζοντας το μέρος του μυαλού μου που χαιρόταν να γεννά ταχύτατα ωμές καρικατούρες. Γρήγορα η όμορφη Τζούντι Ρόζεν έπαιρνε τα αλογίσια δόντια της Κλερ Κέρτις, ο μυξοφάγος Μπόμπι Γκρίνφιλντ τάιζε με κακάδια τη Ρομπέρτα Ρόμπερτς, ρίχνοντάς τα στο κασμιρένιο σουέτερ που φορούσε καθημερινά στο σχολείο, ανεξαρτήτως καιρού. Ξέσπαγα σε γέλια μέσα μου, σπανίως φωναχτά. Και δεν έπαυα να αναρωτιέμαι πόσο μακριά μπορούσα να το πάω, αν μπορούσα να βελτιώσω το μηχανισμό ως το σημείο που ούτε ο κακός θόρυβος να μπορεί να με βλάψει. Όσο για τις βλάβες, μόνο τα άλλα παιδιά ήταν τότε ικανά να με κάνουν να νιώθω ευάλωτος, ενώ ήδη από τα οχτώ ή τα εννιά μου είχα μια σωματική, εμετική συναίσθηση ότι ήμουν δέσμιος παράλογων αναγκών για ένωση, μια προληπτική μικρή δόση του τρόμου και της απογοήτευσης όπου απολήγουν οι σεξουαλικές επιδιώξεις. Πάλευα την ανάγκη με την άρνηση, με την προσκόλληση στον εαυτό μου και την καλλιέργεια ενός επιθετικού τρόπου απέναντι στα άλλα παιδιά, δεν ανεχόμουν τις σαχλαμάρες τους. Σ’ ένα πρόσφατο άρθρο του People, μισή ντουζίνα παλιών γειτονόπουλων έκαναν σχόλια για μένα σαν παιδί. «Αλλόκοτος», «παράξενος» και «απόμακρος» ήταν τα επίθετα που χρησιμοποίησαν περισσότερο. O Κένι Ραντ, που ζούσε απέναντί μου, και σήμερα σχεδιάζει παιχνίδια μπάσκετ για υπολογιστές, πλησίασε περισσότερο απ’ όλους στην αλήθεια: «Το σύνθημα ήταν: “Μην ανακατεύεστε με τον Μάρτι, είναι ψυχοπαθής”. Δεν ξέρω, αλλά νομίζω ότι ίσως, πάνω απ’ όλα, ήταν φοβισμένος». 22
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 23
Μπράβο, Κένι, αν και χαίρομαι που εσύ και οι κρετίνοι σύντροφοί σου δεν ξέρατε αυτό το απλό γεγονός όταν ήμασταν παιδιά. Η παραξενιά μου σας απωθούσε και σας παρείχε κάποιον να μισείτε εκ του ασφαλούς, αλλά αν είχατε καταλάβει τι έκρυβε πίσω της, θα είχατε εκμεταλλευτεί το φόβο μου και θα με βασανίζατε. Αντ’ αυτού, με αφήσατε ήσυχο διευκολύνοντάς με έτσι στην ανακάλυψη του φυσικού μου περιβάλλοντος. Από το 1955 ως το 1959, χαρτογράφησα την άμεση τοπογραφία μου, αποκομίζοντας μια καταπληκτική συλλογή γεγονότων: Η πολυκατοικία με τα κόκκινα τούβλα στο Μπίτσγουντ, ανάμεσα στο Κλίντον και στη Μελρόουζ, είχε πίσω της ένα νεκροταφείο οικιακών ζώων. Η σειρά νεόκτιστων «εργένικων» διαμερισμάτων στη γωνία Μπέβερλι και Νόρτον ήταν κατασκευασμένα από σάπια ξυλεία, δεύτερης διαλογής φορμάικα και κόντρα πλακέ. O απόκρυφος «σινε-γαμιστρώνας» στην πραγματικότητα ήταν ένα μπανγκαλόου στο Ράλεϊ Ντράιβ, όπου ένας ομοφυλόφιλος καθηγητής του USC πήγαινε με αγόρια του κολεγίου. Τις μέρες αποκομιδής των σκουπιδιών, ο κ. Έκλουντ άλλαζε τα μπουκάλια του τζιν με τα μπουκάλια τσέρι από τα σκουπίδια της κ. Νάλτι, δυο πόρτες παρακάτω. Αγνοούσα το λόγο της αλλαγής, αν και ήξερα ότι είχαν κρυφή σχέση. Oι Μπέργκστρομ, οι Σελτενράιτς και οι Μονρόε έκαναν ένα γυμνιστικό πάρτι πισίνας τον Ιούλιο του 1958, όπου πυροδοτήθηκε η σχέση ανάμεσα στη Λώρα Σελτενράιτ και στον Μπιλ Μπέργκστρομ – η Λόρα αλληθώρισε με την πρώτη ματιά στο ασυνήθιστα μεγάλο λουκάνικο του Μπιλ. 23
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 24
O χειριστής προβολής του κινηματογράφου Κλίντον πουλούσε «διεγερτικά χάπια» στα μέλη της κολυμβητικής ομάδας του Λυκείου Χόλιγουντ και ο Oμοφυλόφιλος-Φάντασμα που ψάρευε αγοράκια στη γειτονιά για πάνω από δέκα χρόνια, ήταν κάποιος Τίμοθι Κόστιγκαν από την οδό Σάτικοϊ στο Βαν Νάις. Το χασάπικο Μπέργκερβιλ στη Γουέστερν έβαζε αλογίσιο κρέας στον κιμά. Άκουσα τον ιδιοκτήτη να μιλάει με τον μεταφορέα ένα βράδυ που νόμιζαν ότι ήταν μόνοι. Ήξερα όλα αυτά τα πράγματα, και για πολύ καιρό, και μόνο να τα ξέρω μου αρκούσε. Τα χρόνια περνούσαν. Η μητέρα μου κι εγώ συνεχίζαμε. Η σιωπή της από παράξενη έγινε συνηθισμένη και η δική μου από αγχώδης έγινε άνετη καθώς μεγάλωνε η διανοητική μου ικανότητα. Έπειτα, στην τελευταία τάξη του γυμνασίου, οι καθηγητές πρόσεξαν τελικά ότι μιλούσα μόνον όταν μου απηύθυναν το λόγο. Αυτό τους έκανε να με υποχρεώσουν να δω έναν παιδοψυχίατρο. Μου έδωσε την εντύπωση ενός συγκαταβατικού ανθρώπου με μια αφύσικη κλίση προς τα παιδιά. Το γραφείο του ήταν γεμάτο με μια μάλλον χοντροκομμένη επιλογή παιχνιδιών – χνουδωτά ζωάκια και κούκλες ανακατεμένα με πιστόλια και στρατιωτάκια. Κατάλαβα αμέσως ότι ήμουν εξυπνότερος απ’ αυτόν. Έδειξε τα παιχνίδια ενώ καθόμουν στον καναπέ. «Δεν συνειδητοποίησα πόσο μεγάλος είσαι. Δεκατεσσάρων. Αυτά τα παιχνίδια είναι για παιδάκια, όχι για μεγάλους σαν και σένα». «Είμαι ψηλός, δεν είμαι μεγάλος». 24
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 25
«Το ίδιο κάνει. Εγώ είμαι κοντός. Oι κοντοί έχουν διαφορετικά προβλήματα από τους ψηλούς. Συμφωνείς;» Το ερωτηματολόγιό του ήταν εύκολο. Αν έλεγα «ναι», θα ήταν σαν να παραδεχόμουν ότι είχα κι εγώ προβλήματα, αν έλεγα «όχι», θα άρχιζε να βγάζει το λόγο περί προβλημάτων που έχουμε όλοι μας και στη συνέχεια θα αποκάλυπτε μερικά δικά του σε μια φτηνή επιχείρηση εγκαθίδρυσης αμοιβαίας συμπάθειας. «Δεν ξέρω και δεν μ’ ενδιαφέρει», είπα. «Αυτοί που δεν ενδιαφέρονται για τα προβλήματά τους συνήθως δεν ενδιαφέρονται και για τον εαυτό τους. Έτσι δεν είναι;» Ανασήκωσα τους ώμους, του έριξα μια απ’ αυτές τις ανέκφραστες ματιές που χρησιμοποιούσα για να κρατάω σε απόσταση τα άλλα παιδιά, και σύντομα η μορφή του άρχισε να ξεθωριάζει μένοντας μόνον ένα κεφαλάκι καρφίτσας, ενώ το μυαλό μου εστίαζε σ’ ένα χνουδωτό αρκουδάκι στα δεξιά μου. Μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου η αρκούδα σημάδευε μ’ ένα πλαστικό μπαζούκα το κεφάλι του ψυχαναλυτή, και άρχισα να χαχανίζω. «Oνειροπολείς, μεγάλε; Θες να μου πεις το αστείο;» Πέρασα με ένα τέλειο τράβελινγκ από τη νοερή ταινία μου στο γιατρό, χαμογελώντας. Ήταν ολοφάνερο ότι τα είχε χαμένα. Το βλέμμα μου έπεσε σ’ έναν φουσκωτό Μπαγκς Μπάνι και είπα: «Τι είναι, γιατρέ;» «Μάρτιν, οι πολύ ήσυχοι νεαροί συνήθως έχουν πολλά στο μυαλό τους. Έχεις εξαίρετο μυαλό και οι βαθμοί του σχολείου σου το αποδεικνύουν. Δεν νομίζεις ότι είναι ώρα να μου πεις τι σε απασχολεί;» 25
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 26
O Μπαγκς Μπάνι άρχισε να ζαρώνει τα φρύδια και να δαγκώνει παιχνιδιάρικα το λαιμό του ψυχαναλυτή. «Η τιμή των καρότων», είπα. «Τι;» O ψυχίατρος έβγαλε τα γυαλιά με τον κοκάλινο σκελετό και καθάρισε τους φακούς με τη γραβάτα του. «Έχεις δει ποτέ κουνέλι με γυαλιά;» «Μάρτιν, δεν με παρακολουθείς, δεν μιλάς λογικά». «Δεν είναι λογική η καλή φροντίδα των ματιών;» «Μιλάς με ανακολουθίες». «Όχι. Ανακόλουθο είναι ένα συμπέρασμα που δεν ακολουθεί τα λογικά επακόλουθα. Η καλή όραση είναι επακόλουθο μιας δίαιτας με βάση τα καρότα». «Μάρτιν...» O γιατρός κοκκίνιζε και ίδρωνε, ο Μπαγκς Μπάνι πετούσε καρότα στο γραφείο του. «Μη με φωνάζεις Μάρτιν, φώναζέ με “μεγάλο”, με στέλνει». Ισιώνοντας τα γυαλιά του, ο γιατρός είπε: «Ας αλλάξουμε θέμα. Μίλησέ μου για τους γονείς σου». «Είναι εξαρτημένοι από το καροτόζουμο». «Μάλιστα. Και τι σημαίνει αυτό;» «Ότι έχουν καλή όραση». «Κατάλαβα. Τίποτε άλλο;» «Μακριά αυτιά και χνουδωτές ουρές». «Κατάλαβα. Νομίζεις ότι είσαι αστείος, έτσι;» «Όχι, νομίζω πως εσύ είσαι αστείος». «Διεστραμμένο σκατόπαιδο, πάω στοίχημα ότι δεν έχεις ούτε ένα φίλο». Το δωμάτιο μετατράπηκε σε τέσσερις τοίχους αποκρουστικού θορύβου και ο Μπαγκς Μπάνι στράφηκε 26
ELROI-Dromoi dolofonou NEO sel.-DDD final_Layout 1 29/05/2013 1:18 ΜΜ Page 27
προς το μέρος μου υποχρεώνοντας να προβληθεί στην οθόνη του μυαλού μου ένα τρομερό καλειδοσκόπιο μισοθαμμένων αναμνήσεων: ένα ψηλό ξανθό αγόρι να λέει σε μια ομάδα παιδιών: «O κλανιάρης ο Μάρτι μου ζήτησε να πάω να παρακολουθήσω την κίνηση μαζί του», ο Πήτερ και η αδερφή του Κάθριν να απορρίπτουν προσβλητικά την προσπάθειά μου να κάτσω δίπλα τους στην έκτη. O ψυχίατρος με κοιτούσε προσεκτικά, χαμογελώντας ικανοποιημένα που αποδείχτηκα ευάλωτος, και ο Μπαγκς Μπάνι, ο μυστικός φιλαράκος του, γελούσε και με ράντιζε με πορτοκαλί πολτό. Κοίταξα τριγύρω για κάτι ατσάλινο, σαν τη σφεντόνα του πατέρα μου. Βλέποντας μια μεταλλική κουρτινόβεργα στον πίσω τοίχο, την άρπαξα και χτύπησα το κεφάλι του φουσκωτού κουνελιού. O ψυχίατρος με κοιτούσε κατάπληκτος. «Ποτέ δεν θα σου ξαναμιλήσω», είπα «και κανείς δεν θα με αναγκάσει».
[ 4 ]
TΟ ΣΥΜΒΑΝ στο γραφείο του ψυχίατρου δεν είχε εξωτερικές επιπτώσεις και προχώρησα στο λύκειο χωρίς περαιτέρω ψυχιατρική ή σχολική κακομεταχείριση. O γιατρός μπορούσε να αναγνωρίσει ένα αμετακίνητο αντικείμενο όταν το έβλεπε. Αλλά εγώ ένιωθα σαν χαλασμένη μηχανή, σαν να υπήρχε μέσα μου ένα ξεβιδωμένο γρανάζι που πηγαινοερχόταν όποτε ήθελε, βρίσκοντας κάθε τρόπο για να με κάνει να φαίνομαι μικρός κάτω από πίεση. Όταν έπαιζα τις 27