LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 9
Πρόλογος
Κανένας από τους χαρακτήρες, τις λέσχες, τα ιδρύματα ή τις μυστικές υπηρεσίες που περιγράφω εδώ ή αλλού δεν υπάρχουν μήτε υπήρξαν στην πραγματικότητα, από όσο γνωρίζω. Θα ήθελα να το ξεκαθαρίσω τελείως. Οφείλω να ευχαριστήσω το Radio Society of Great Britain και τον κύριο Ρ. Ε. Μόλαντ, τους συντάκτες και το προσωπικό του Aviation Week and Space Technology και τον κύριο Ρόλαντ Κόουλς· όλοι τους μου πρόσφεραν πολύτιμες τεχνικές συμβουλές· καθώς και τη δεσποινίδα Ελίζαμπεθ Τόλιντον για τη βοήθειά της. Πάνω από όλα ευχαριστώ τη σύζυγό μου για την ακούραστη συνεργασία της. ΤΖΟΝ ΛΕ ΚΑΡΕ
Άγιος Νικόλαος, Κρήτη Μάιος, 1964
9
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 10
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 11
Μ Ε Ρ Ο Σ
Π Ρ Ω Τ Ο
Η αποστολή του Τέιλορ Ενθάδε κείται ο άμυαλος που πήγε να εξαπατήσει την Ανατολή Κ ΙΠΛΙΝΓΚ
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 12
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 13
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ
Χ
σκέπαζε τον αεροδιάδρομο. Ήρθε από το βορρά, με την καταχνιά, με την πνοή της βραδινής αύρας που μύριζε θάλασσα. Θα έμενε εκεί για όλο το χειμώνα, κολλημένο πάνω στο σκούρο χώμα, σαν παγωμένη, διαπεραστική σκόνη· δίχως να λειώνει μήτε να κοκκαλώνει, παρά να μένει στατικό, σαν μια χρονιά χωρίς εποχές. Η μεταβαλλόμενη καταχνιά θα αιωρείται πάνω του όπως τα καπνογόνα στον πόλεμο, καταβροχθίζοντας μια ένα υπόστεγο, μια το παράπηγμα του ραντάρ, μια τα μηχανήματα και απελευθερώνοντάς τα ένα-ένα, αποστερημένα από το χρώμα τους, σαν κατάμαυρα κουφάρια σε κατάλευκη έρημο. Ένα τοπίο δίχως βάθος, μήτε εναλλαγές, μήτε σκιές. Η γη γινόταν ένα με τον ουρανό. Μορφές και κτίσματα, αιχμάλωτα της παγωνιάς σαν πλωτά κομμάτια πάγου. Πέρα από τον αεροδιάδρομο δεν υπήρχε τίποτα· ούτε σπίτια, ούτε λόφοι, ούτε δρόμοι· ούτε καν ένας φράκτης, ένα δέντρο· μονάχα ο ουρανός που πλαισίωνε τους αμμόλοφους, η κινούμενη ομίχλη που κάλυπτε τις λασπωμένες ακτές της Βαλτικής. Κάπου στην ενδοχώρα υψώνονταν τα βουνά. ΙΟΝΙ
13
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 14
Μια παρέα παιδιών με μαθητικά πηλήκια είχε μαζευτεί μπροστά στη μεγάλη τζαμαρία, κουβεντιάζοντας στα γερμανικά. Ορισμένα παιδιά φορούσαν στολές του σκι. Ο Τέιλορ τους έριξε μια φευγαλέα ματιά, κρατώντας ένα ποτήρι στο γαντοφορεμένο χέρι του. Ένα αγόρι γύρισε το κεφάλι και κάρφωσε το βλέμμα επάνω του, κοκκίνισε και ψιθύρισε κάτι στα υπόλοιπα παιδιά. Σώπασαν όλα. Εκείνος κοίταξε το ρολόι του, σχηματίζοντας με το χέρι μια μεγάλη γωνία, αφενός, για να ελευθερώσει το μανίκι του παλτού του, αφετέρου, επειδή έτσι ήταν το στιλ του· τύπος στρατιωτικός, τέτοια εντύπωση ήθελε να δίνει, από καλό σύνταγμα, καλή λέσχη, κάποιος που έλυνε και έδενε τον καιρό του πολέμου. Δέκα παρά δέκα. Το αεροπλάνο είχε ήδη μία ώρα καθυστέρηση. Σύντομα θα ανακοίνωναν από τα μεγάφωνα την αιτία. Αναρωτήθηκε τι να έλεγαν: καθυστέρηση εξαιτίας της ομίχλης ίσως, καθυστερημένη απογείωση; Πιθανόν να μην ήξεραν καν –και σίγουρα δεν θα το παραδέχονταν– ότι το αεροπλάνο βρισκόταν διακόσια μίλια εκτός πορείας και στα νότια του Ρόστοκ. Τελείωσε το ποτό του και άφησε κάπου το άδειο ποτήρι. Όφειλε να παραδεχτεί ότι κάποια από αυτά τα ξενικά αλκοολούχα, όταν τα πίνεις στη χώρα προέλευσής τους, δεν είναι διόλου άσχημα. Στην προκειμένη περίπτωση, με δυο ώρες για σκότωμα και με την παγωνιά που επικρατούσε έξω, το Στάινχαγκερ αποτελούσε μια από τις καλύτερες επιλογές. Θα τους έβαζε να παραγγείλουν μερικά μπουκάλια στη «Λέσχη Ψευδωνύμων» αμέσως μόλις επέστρεφε. Θα προκαλούσε μεγάλη αίσθηση. 14
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 15
Από το μεγάφωνο ακούστηκε ένα βουητό. Έξαφνα ατόνησε, έσβησε και ξεκίνησε πάλι, συντονισμένο πια. Τα παιδιά το κοιτούσαν με προσμονή. Η ανακοίνωση έγινε πρώτα στα φιλανδικά, έπειτα στα σουηδικά, τέλος στα αγγλικά. Οι Βόρειες Αερογραμμές λυπούνται για την καθυστέρηση της ναυλωμένης τους πτήσης 290 από Ντίσελντορφ. Καμία νύξη για τη διάρκεια της καθυστέρησης ή για την αιτία. Ούτε οι ίδιοι την ήξεραν μάλλον. Όμως ο Τέιλορ ήξερε. Αναρωτήθηκε τι θα γινόταν εάν πήγαινε σιγά σιγά στη ζωηρούλα υπάλληλο που καθόταν πίσω από το γυάλινο γκισέ και της έλεγε: η 290 θα αργήσει αρκετά, αγαπητή μου, έχει βγει εκτός πορείας εξαιτίας των ισχυρών βόρειων θυελλωδών ανέμων της Βαλτικής και πάει κατά διαόλου. Φυσικά το κορίτσι δεν θα τον πίστευε, θα τον περνούσε για τρελό. Αργότερα θα καταλάβαινε το λάθος της. Θα συνειδητοποιούσε ότι ο άνθρωπος αυτός ήταν ασυνήθιστος, ήταν ιδιαιτέρως ξεχωριστός. Έξω άρχιζε ήδη να σκοτεινιάζει. Τώρα η γη έμοιαζε πιο φωτεινή από τον ουρανό· οι σκουπισμένοι αεροδιάδρομοι ξεχώριζαν από το χιόνι σαν τάφροι, χρωματισμένοι με το κεχριμπαρένιο φως του αεροδρομίου. Από τα πλησιέστερα υπόστεγα οι λυχνίες νέον έριχναν το ωχρό τους φως σε ανθρώπους και αεροπλάνα. Έξαφνα το τοπίο εμπρός του ζωντάνεψε καθώς μια λάμψη από τον πύργο ελέγχου τρεμόπαιξε επάνω του. Ένα πυροσβεστικό όχημα βγήκε από τα συνεργεία στα αριστερά και κατευθύνθηκε προς τα τρία ασθενοφόρα που ήδη βρίσκονταν σταθμευμένα κοντά στον κεντρικό αεροδιάδρομο. 15
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 16
Τα ασθενοφόρα άναψαν ταυτοχρόνως τους μπλε περιστρεφόμενους φανούς τους και περίμεναν υπομονετικά στη σειρά εκπέμποντας την ηχηρή προειδοποίησή τους. Τα παιδιά έδειξαν προς τα εκεί, κουβεντιάζοντας γεμάτα έξαψη. Από το μεγάφωνο ακούστηκε πάλι η φωνή της κοπέλας – το πολύ να πέρασαν μερικά λεπτά από την προηγούμενη ανακοίνωση. Τα παιδιά σταμάτησαν πάλι να μιλούν και άκουγαν. Η άφιξη της πτήσης 290 θα καθυστερούσε για μία τουλάχιστον ακόμα ώρα. Περισσότερες πληροφορίες θα δίδονταν το συντομότερο δυνατόν. Υπήρχε κάτι στη φωνή της κοπέλας, κάτι μεταξύ έκπληξης και αγωνίας, που φάνηκε να μεταδίδεται στα πεντέξι άτομα που κάθονταν στην άλλη άκρη της αίθουσας αναμονής. Μια ηλικιωμένη γυναίκα ψιθύρισε δυο λόγια στο σύζυγό της, σηκώθηκε όρθια, πήρε την τσάντα της και πήγε κοντά στα παιδιά. Περιεργάστηκε για λίγο το λυκόφως με βλέμμα αποχαυνωμένο. Μη βρίσκοντας καμιά παρηγοριά εκεί, στράφηκε στον Τέιλορ και τον ρώτησε στα αγγλικά: «Τι συμβαίνει με την πτήση από Ντίσελντορφ;» Η φωνή της είχε τη βραχνή, αγριωπή χροιά Ολλανδής. Ο Τέιλορ κούνησε το κεφάλι. «Μάλλον φταίει το χιόνι», απάντησε. Ήταν λιγομίλητος άνθρωπος· όπως ακριβώς επέβαλλε το στρατιωτικό του στιλ. Σπρώχνοντας την ταλαντευόμενη πόρτα, ο Τέιλορ κατέβηκε τις σκάλες προς την αίθουσα υποδοχής. Κοντά στην κύρια είσοδο εντόπισε το κίτρινο διακριτικό 16
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 17
σημαιάκι των Βόρειων Αερογραμμών. Πολύ όμορφο το κορίτσι στο γκισέ. «Τι συμβαίνει με την πτήση από Ντίσελντορφ;» Πήρε ύφος εμπιστευτικό – όλοι έλεγαν πώς είχε απήχηση στις μικρές. Εκείνη του χαμογέλασε και ανασήκωσε τους ώμους. «Φαντάζομαι πως φταίει το χιόνι. Συνηθίζονται οι καθυστερήσεις το φθινόπωρο». «Γιατί δεν ρωτάς το αφεντικό;» της πρότεινε, δείχνοντάς της με ένα νεύμα το τηλέφωνο εμπρός της. «Θα το ανακοινώσουν από το μεγάφωνο», του απάντησε, «μόλις μάθουν τι γίνεται». «Ποιος είναι ο οδηγός, γλυκιά μου;» «Παρακαλώ;» «Ποιος είναι ο οδηγός, ο κυβερνήτης;» «Ο κυβερνήτης Λάνσεν». «Είναι καλός;» Το κορίτσι αιφνιδιάστηκε. «Ο κυβερνήτης Λάνσεν είναι πολύ πεπειραμένος πιλότος». Ο Τέιλορ την περιεργάστηκε, χαμογέλασε και είπε: «Πάντως είναι σίγουρα πολύ τυχερός πιλότος, γλυκιά μου». Όλοι έλεγαν πώς ο φίλος μας ο Τέιλορ ήξερε καλά τι του γινόταν, ναι. Έτσι έλεγαν όλοι στη «Λέσχη Ψευδωνύμων» τα βράδια της Παρασκευής. Λάνσεν. Του φαινόταν αλλόκοτο να ακούει ένα όνομα να λέγεται έτσι απροκάλυπτα. Κάτι τέτοιο δεν γινόταν ποτέ στη μονάδα. Προτιμούσαν τις περιφράσεις, τις καλύψεις, οτιδήποτε πέρα από το αυθεντικό: ο μικρού17
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 18
λης ο Άρτσι, ο φίλος μας ο πιλότος, ο φίλος μας από τα βόρεια, ο τύπος που τραβάει φωτογραφίες. Χρησιμοποιούσαν μάλιστα και το παραπειστικό σύνολο γραμμάτων και αριθμών με το οποίο ήταν κάποιος γνωστός στα χαρτιά· ουδέποτε όμως το αληθινό του όνομα. Λάνσεν. Ο Λεκλέρκ του είχε δείξει μια φωτογραφία του στο Λονδίνο: ένας τριανταπεντάρης με παιδιάστικη φυσιογνωμία, ξανθός και όμορφος. Στοιχημάτιζε ότι οι αεροσυνοδοί ήταν ξετρελαμένες μαζί του· όλες τους άλλωστε δεν ήταν παρά βορά στους πιλότους. Μονάχα αυτές περνούσαν τόσες ώρες μαζί τους. Ο Τέιλορ άγγιξε γρήγορα με το χέρι του την εξωτερική τσέπη του παλτού του για να βεβαιωθεί ότι ο φάκελος βρισκόταν ακόμη εκεί. Ουδέποτε είχε κρατήσει τόσο πολλά χρήματα επάνω του. Πέντε χιλιάδες δολάρια για μία πτήση· χίλιες επτακόσιες λίρες, αφορολόγητα, για να χαθείς πάνω από τη Βαλτική. Προσοχή όμως, δεν το έκανε κάθε μέρα αυτό ο Λάνσεν. Επρόκειτο για ειδική περίπτωση, έτσι είπε ο Λεκλέρκ. Αναρωτήθηκε τι θα έκανε εκείνη εάν έγερνε στο γκισέ της και της έλεγε ποιος ήταν, εάν της έδειχνε τα χρήματα στο φάκελο. Ποτέ του δεν είχε ένα τέτοιο κορίτσι, ένα αληθινό κορίτσι, ψηλό και όμορφο. Ανέβηκε πάλι στον επάνω όροφο, στο μπαρ. Ο μπάρμαν είχε αρχίσει να τον μαθαίνει. Ο Τέιλορ του έδειξε το Στάινχαγκερ στο μέσον του ραφιού και του είπε: «Βάλε μου άλλο ένα τέτοιο, μπορείς; Ναι, αυτό, ακριβώς πίσω σου, το ντόπιο». «Γερμανικό είναι», απάντησε ο μπάρμαν. Άνοιξε το πορτοφόλι του και έβγαλε ένα χαρτονόμι18
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 19
σμα. Πίσω από την πλαστική διαφάνεια υπήρχε η φωτογραφία ενός κοριτσιού, γύρω στα εννέα, που φορούσε γυαλιά και κρατούσε μια κούκλα. «Η κόρη μου», εξήγησε στον μπάρμαν και ο μπάρμαν χαμογέλασε ανέκφραστα. Η φωνή του είχε πολλές διακυμάνσεις, σαν φωνή πλασιέ. Το επίπλαστο τράβηγμα της προφοράς του γινόταν εντονότερο όταν απευθυνόταν σε ανθρώπους της τάξης του, όταν ήθελε να δώσει έμφαση σε μια ανύπαρκτη διαφορά. Ή όταν, όπως τώρα, ένιωθε νευρικότητα. Όφειλε να το παραδεχτεί: φοβόταν. Ετούτη η κατάσταση φάνταζε απόκοσμη για κάποιον με τη δική του εμπειρία και ηλικία, ετούτο το πέρασμα από τα συνήθη καθήκοντα του αγγελιαφόρου σε μια κανονική επιχείρηση. Αυτή ήταν δουλειά για τα καθάρματα του Σέρκους, όχι για τα μέτρα του. Εντελώς άλλο πράγμα, ολότελα αλλιώτικο από τα τετριμμένα στα οποία ήταν συνηθισμένος· βρισκόταν αποκομμένος, στο πουθενά. Απορούσε που αποφάσισαν να φτιάξουν αεροδρόμιο σε ένα τέτοιο μέρος. Κατά κανόνα, του άρεσαν πολύ τα ταξίδια στο εξωτερικό: μια επίσκεψη στον παλιόφιλο τον Τζίμυ Γκόρτον στο Αμβούργο, ας πούμε, ή μια βραδιά στα σοκάκια της Μαδρίτης. Του έκανε καλό να απομακρύνεται από την Τζόουνι. Είχε επισκεφτεί αρκετές φορές την Τουρκία, παρ’ ότι δεν συμπαθούσε διόλου τους μαυριδερούς. Μα ακόμα κι αυτό έμοιαζε παιχνιδάκι μπροστά σε τούτο. Εισιτήριο πρώτης θέσης με τις αποσκευές ακριβώς δίπλα του, νατοϊκή άδεια εισόδου στην τσέπη. Αποκτά κύρος κανείς με τέτοιες δουλειές. Είναι αντάξιος των δι19
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 20
πλωματικών περίπου. Ετούτο εδώ όμως ήταν διαφορετικό και δεν του άρεσε. Ο Λεκλέρκ του είχε πει ότι ήταν σημαντικό και ο Τέιλορ τον πίστεψε. Του έδωσαν διαβατήριο με άλλο όνομα. Μαλέρμπι. Προφερόταν Μαλάμπι, του είπαν. Ένας Θεός ξέρει ποιος το διάλεξε. Ούτε να το γράψει σωστά δεν ήξερε ο Τέιλορ. Τα έκανε θάλασσα όταν υπέγραψε το πρωί στο ξενοδοχείο. Η αμοιβή υπέροχη φυσικά: δεκαπέντε στερλίνες την ημέρα για επιχειρησιακά έξοδα, δίχως να απαιτούνται παραστατικά. Είχε ακούσει πως το Σέρκους πλήρωνε δεκαεπτά. Θα έβαζε καλά λεφτά στην άκρη, θα αγόραζε κάτι στην Τζόουνι. Βέβαια εκείνη θα προτιμούσε μάλλον τα χρήματα. Φυσικά, της το είπε: κανονικά δεν έπρεπε, όμως ο Λεκλέρκ δεν την ήξερε καλά την Τζόουνι. Άναψε τσιγάρο, πήρε μια τζούρα και το κράτησε στην παλάμη του σαν φρουρός που καπνίζει στη σκοπιά. Πώς στο καλό μπορούσε να φύγει για Σκανδιναβία χωρίς να το πει στη γυναίκα του; Αναρωτήθηκε τι έκαναν αυτά τα παιδιά, κολλημένα στην τζαμαρία τόση ώρα. Εκπληκτικός ο τρόπος με τον οποίο χειρίζονταν την ξένη γλώσσα. Κοίταξε πάλι το ρολόι του, σχεδόν χωρίς να προσέξει την ώρα, άγγιξε το φάκελο στην τσέπη του. Κανονικά δεν έπρεπε να πιει άλλο ποτό, έπρεπε να έχει καθαρό μυαλό. Προσπάθησε να φανταστεί τι έκανε τώρα η Τζόουνι. Μάλλον θα περνούσε το διάλειμμά της πίνοντας λίγο τζιν ή κάτι αντίστοιχο. Τι κρίμα που αναγκαζόταν να δουλεύει όλη μέρα. Έξαφνα αντιλήφθηκε ότι επικρατούσε απόλυτη σιγή. 20
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 21
Ο μπάρμαν στεκόταν ακίνητος κι αφουγκραζόταν. Η παρέα των ηλικιωμένων στο τραπέζι σώπαινε επίσης, τα ανόητα πρόσωπά τους στραμμένα στην τζαμαρία. Έπειτα τον άκουσε πολύ ξεκάθαρα τον ήχο ενός αεροσκάφους, από μακριά ακόμα, να πλησιάζει το αεροδρόμιο. Πήγε γρήγορα προς το παράθυρο – βρισκόταν στο μέσον της αίθουσας όταν ξεκίνησε η αναγγελία από το μεγάφωνο. Μετά τα πρώτα λόγια που ακούστηκαν στα γερμανικά, τα παιδιά, σαν σμήνος περιστεριών, φτερούγισαν προς το καθιστικό. Η παρέα στο τραπέζι σηκώθηκε όρθια· οι γυναίκες έψαχναν τα γάντια τους, οι άντρες τα καπέλα και τους χαρτοφύλακές τους. Τέλος, από το μεγάφωνο ακούστηκαν αγγλικά. Ο Λάνσεν ετοιμαζόταν να προσγειωθεί. Ο Τέιλορ κάρφωσε το βλέμμα στο νυχτερινό τοπίο. Ούτε ίχνος του αεροσκάφους δεν φαινόταν. Περίμενε, με την αγωνία του να κορυφώνεται. Σαν να έρχεται το τέλος του κόσμου, σκέφτηκε, το τέλος του παλιόκοσμου εκεί έξω. Και αν ο Λάνσεν συντριβεί; Και αν βρουν τις κάμερες; Μακάρι να χειριζόταν κάποιος άλλος την υπόθεση. Ο Γούντφορντ, γιατί δεν την ανέλαβε ο Γούντφορντ ή εκείνο το ξύπνιο κολεγιόπαιδο ο Έιβερυ; Ο αέρας δυνάμωσε, θα ορκιζόταν πως δυνάμωσε πολύ, το καταλάβαινε από το στροβίλισμα του χιονιού, το στριφογύρισμά του πέρα δώθε στον αεροδιάδρομο, από την ταλάντωση των προβολέων, από τις λευκές γραμμές που σχημάτιζε ο αέρας στον ορίζοντα κι έπειτα τις έσβηνε ορμητικά σαν να ήταν μισητά δημιουργήματα. Μια ριπή ανέμου χτύπησε έξαφνα το τζάμι εμπρός του, κάνοντάς τον να αναπη21
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 22
δήσει, και αμέσως ακολούθησε μια ηχηρή χιονόπτωση και ένα στιγμιαίο μουγκρητό του ξύλινου κουφώματος. Κοίταξε πάλι το ρολόι του, του είχε γίνει συνήθεια. Μάλλον τον ανακούφιζε να γνωρίζει την ώρα. Αποκλείεται να τα καταφέρει ο Λάνσεν, αποκλείεται. Ξαφνικά του κόπηκε η ανάσα. Σιγανό στην αρχή, ύστερα ολοένα δυνατότερο σαν κραυγή, άκουσε το βουητό από τις κόρνες, και τις τέσσερις μαζί, να απλώνεται στο παντέρημο αεροδρόμιο σαν ουρλιαχτό πεινασμένων ζώων. Φωτιά... Μπορεί το αεροπλάνο να έπιασε φωτιά. Έπιασε φωτιά και προσπαθεί να το προσγειώσει... έστρεψε το βλέμμα τριγύρω, αναζητώντας κάποιον να ρωτήσει. Ο μπάρμαν στεκόταν πλάι του, τρίβοντας ένα ποτήρι, κοιτώντας έξω από το παράθυρο. «Τι συμβαίνει;» φώναξε ο Τέιλορ. «Γιατί χτυπάνε οι σειρήνες;» «Πάντοτε χτυπάνε οι σειρήνες όταν έχει κακοκαιρία», απάντησε. «Είναι κανόνας». «Γιατί τον αφήνουν να προσγειωθεί;» επέμεινε ο Τέιλορ. «Γιατί δεν τον στέλνουν νότια; Είναι πολύ μικρό το αεροδρόμιο εδώ. Γιατί δεν τον στέλνουν σε ένα μεγαλύτερο;» Ο μπάρμαν κούνησε το κεφάλι αδιάφορα. «Δεν είναι και τόσο κακός», είπε δείχνοντας τον αεροδιάδρομο. «Εξάλλου έχει καθυστερήσει πολύ. Μπορεί να μην του φτάνουν τα καύσιμα». Είδαν το αεροπλάνο να χαμηλώνει πάνω από το έδαφος, τα φώτα του να αναβοσβήνουν, τους προβολείς του 22
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 23
να σαρώνουν τον αεροδιάδρομο. Προσγειώθηκε· προσγειώθηκε με ασφάλεια και άκουσαν το μουγκρητό του κινητήρα καθώς ξεκινούσε την τροχοδρόμηση μέχρι το σημείο επιβίβασης.
Το μπαρ άδειασε. Έμεινε μόνος. Ο Τέιλορ παρήγγειλε ένα ποτό. Ήξερε τι έπρεπε να κάνει: μην κουνηθείς από το μπαρ, έτσι του είπε ο Λεκλέρκ, ο Λάνσεν θα σε συναντήσει στο μπαρ. Θα του πάρει λίγη ώρα· πρέπει πρώτα να συμπληρώσει τα απαραίτητα έγγραφα, να τακτοποιήσει τις κάμερες. Ο Τέιλορ άκουσε τα παιδιά να τραγουδούν από τον κάτω όροφο και μια γυναίκα να πρωτοστατεί. Γιατί στο διάβολο να περιτριγυρίζεται από παιδιά και γυναίκες; Έκανε μια αντρική δουλειά, με πέντε χιλιάδες δολάρια στην τσέπη του και ένα ψεύτικο διαβατήριο. «Τέλος οι πτήσεις για σήμερα», είπε ο μπάρμαν. «Τις απαγόρευσαν όλες πια». Ο Τέιλορ έγνεψε. «Το ξέρω. Τρομερός καιρός εκεί έξω, τρομερός». Ο μπάρμαν μάζευε τα μπουκάλια. «Δεν υπήρχε κανένας κίνδυνος», πρόσθεσε σιγανά. «Ο κυβερνήτης Λάνσεν είναι πολύ καλός πιλότος». Δίστασε, αναρωτιόταν αν έπρεπε να βάλει στη θέση του το Στάινχαγκερ. «Φυσικά και δεν υπήρχε κίνδυνος», είπε ξαφνικά ο Τέιλορ. «Ποιος μίλησε για κίνδυνο;» «Να βάλω άλλο ένα;» ρώτησε ο μπάρμαν. 23
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 24
«Για μένα όχι, βάλε όμως ένα για σένα. Έλα, πιες ένα ποτηράκι». Ο μπάρμαν σέρβιρε διστακτικά ένα ποτό στον εαυτό του και μάζεψε το μπουκάλι. «Ωστόσο, πώς τα καταφέρνουν;» ρώτησε ο Τέιλορ. Η φωνή του, συμφιλιωτική, έβαζε τα πράγματα στη θέση τους με τον μπάρμαν. «Δεν βλέπουν τίποτα με τέτοιο καιρό, δεν βλέπουν μπροστά τους». Χαμογέλασε πονηρά. «Κάθεσαι εκεί στο ρύγχος και είναι σαν να έχεις τα μάτια κλειστά. Ξέρω πώς είναι», πρόσθεσε ο Τέιλορ, με τα χέρια του ενωμένα χαλαρά ακριβώς εμπρός του σαν να βρισκόταν στο πιλοτήριο. «Ξέρω καλά τι λέω... και οι πρώτοι που την πατάνε είναι αυτοί, όταν κάτι πάει στραβά». Κούνησε το κεφάλι. «Τους αξίζει», δήλωσε. «Κάθε δεκάρα που βγάζουν τη δικαιούνται. Ιδίως με τέτοια σκάφη. Από μια κλωστή κρέμονται αυτά τα πράγματα, μια κλωστή». Ο μπάρμαν έκανε ένα αόριστο νεύμα, τέλειωσε το ποτό του, έπλυνε το άδειο ποτήρι, το στέγνωσε και το έβαλε στο ράφι κάτω από το ταμείο. Ξεκούμπωσε το λευκό του σακάκι. Ο Τέιλορ δεν έκανε καμία κίνηση. «Τώρα», είπε ο μπάρμαν με ένα άκεφο χαμόγελο, «πρέπει να πάμε σπίτι μας». «Γιατί μιλάς στον πληθυντικό;» ρώτησε ο Τέιλορ, ανοίγοντας διάπλατα τα μάτια και γέρνοντας μπροστά το κεφάλι. «Γιατί;» Θα αρπαζόταν με τον οποιονδήποτε τώρα. Ο Λάνσεν είχε προσγειωθεί. «Πρέπει να κλείσω το μπαρ». 24
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 25
«Να πας σπίτι, μάλιστα. Έλα, βάλε μου άλλο ένα ποτό. Εσύ θα πας στο σπίτι σου αν θέλεις. Εγώ όμως τυχαίνει να μένω στο Λονδίνο». Ο τόνος του προκλητικός, αφενός, παιχνιδιάρικος, αφετέρου, χολωμένος και ολοένα εντονότερος. «Εφόσον λοιπόν οι αεροπορικές σας εταιρείες είναι ανίκανες να με πάνε στο Λονδίνο ή σε οποιοδήποτε άλλο κωλομέρος μέχρι αύριο το πρωί, είναι λίγο ανόητο εκ μέρους σου να μου λες να πάω σπίτι μου, έτσι δεν είναι, φιλαράκο;» Εξακολουθούσε να χαμογελά, μα με το σφιγμένο, οργισμένο χαμόγελο ενός νευρικού ανθρώπου που χάνει την ψυχραιμία του. «Και την επόμενη φορά που θα δεχτείς κέρασμα από μένα, φίλε, ελπίζω να έχεις και την ευγένεια...» Η πόρτα άνοιξε και μπήκε ο Λάνσεν.
Κανονικά δεν έπρεπε να γίνει έτσι, δεν του το περιέγραψαν έτσι. Μείνε στο μπαρ, του είχε πει ο Λεκλέρκ, κάθισε στη γωνία, πιες ένα ποτό, άσε το καπέλο και το παλτό σου στη διπλανή καρέκλα σαν να περιμένεις κάποιον. Ο Λάνσεν πίνει πάντοτε μια μπίρα όταν προσγειώνεται. Του αρέσει ο συγκεκριμένος χώρος, είναι του στιλ του. Θα υπάρχει κόσμος τριγύρω, του είχε πει ο Λεκλέρκ. Το μέρος είναι μικρό, ωστόσο υπάρχει πάντα κίνηση σε τέτοια αεροδρόμια. Θα αναζητήσει μια θέση για να καθίσει –επιδεικτικά και απροκάλυπτα– ύστερα θα σε πλησιάσει και θα σε ρωτήσει αν η θέση είναι πιασμένη. Θα πεις ότι την κρατούσες για κάποιο φίλο που όμως δεν φάνηκε: ο Λάνσεν θα σε ρωτήσει αν μπορεί να καθίσει. 25
LE CARRE_KATASKOPOI sel. - DDD final_Layout 1 24/05/2012 2:39 ΜΜ Page 26
Θα παραγγείλει μια μπίρα, έπειτα θα σε ρωτήσει: «Φίλο ή φίλη;» Θα του πεις να μη γίνεται αδιάκριτος, θα γελάσετε και θα πιάσετε κουβέντα. Θα του κάνεις δύο ερωτήσεις: υψόμετρο και ταχύτητα πτήσης. Το Τμήμα Ερευνών πρέπει να μάθει το υψόμετρο και την ταχύτητα πτήσης. Άσε τα χρήματα στην τσέπη του παλτού σου. Εκείνος θα πάρει το παλτό σου, θα κρεμάσει το δικό του δίπλα και θα κάνει ήσυχα τη δουλειά του, χωρίς πολλά πολλά, παίρνοντας το φάκελο και ρίχνοντας το φιλμ στην τσέπη σου. Θα τελειώσετε τα ποτά σας, θα δώσετε τα χέρια και από δω πάνε κι οι άλλοι. Το πρωί πετάς πίσω. Ο Λεκλέρκ το έκανε να φαίνεται τόσο απλό. Ο Λάνσεν διέσχισε την άδεια αίθουσα πλησιάζοντάς τους· μια ψηλή, δυναμική φιγούρα με μπλε αδιάβροχο και κασκέτο. Κοίταξε φευγαλέα τον Τέιλορ και μίλησε στον μπάρμαν: «Τζενς, πιάσε μου μια μπίρα». Στράφηκε στον Τέιλορ και ρώτησε: «Εσύ τι πίνεις;» Ο Τέιλορ χαμογέλασε αμυδρά. «Ένα ντόπιο ποτό». «Βάλ’ του ό,τι πίνει. Διπλό». Ο μπάρμαν κούμπωσε γρήγορα το σακάκι του, ξεκλείδωσε το ντουλάπι και γέμισε το ποτήρι με Στάινχαγκερ. Έδωσε στον Λάνσεν μια μπίρα από το ψυγείο. «Είσαι από τον Λεκλέρκ;» ρώτησε κοφτά ο Λάνσεν. Θα μπορούσε να τους ακούει ο οποιοσδήποτε. «Ναι». Και πρόσθεσε συγκαταβατικά και πολύ αργοπορημένα: «Λεκλέρκ και Σία, Λονδίνο». Ο Λάνσεν πήρε την μπίρα του και την πήγε στο πλησιέστερο τραπέζι. Το χέρι του έτρεμε. Κάθισαν και οι δύο. 26