LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 3
ο θεοσ και ο αθεοσ επιλογη – μεταφραση – επιμελεια
ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ
LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 4
©
Copyright Φίλιππος Λεβέντης – Eκδόσεις Kαστανιώτη A.E., Aθήνα 2011
Έτος 1ης έκδοσης: 2011 Απαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με οποιονδήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο αναπαραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης BέρνηςΠαρισιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Eπίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειοθεσίας, σελιδοποίησης, εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονικές ή οποιεσδήποτε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.
EKΔOΣEIΣ KAΣTANIΩTH A.E. Zαλόγγου 11, 106 78 Aθήνα % 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX : 210-384.24.31
e-mail: info@kastaniotis.com www.kastaniotis.com ISBN 978-960-03-5252-8
LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 5
περιεΧομεΝα
προλογοσ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
το στρίψιμο του νομίσματος . . . . . . . . . . . . . . . . πίστευε και μη ερεύνα... . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ζητήματα χωροταξίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ένας – πολλοί – Κανένας . . . . . . . . . . . . . . . . . . πού να ’σαι αλήθεια το βράδυ αυτό . . . . . . . . . . . περιμένοντας τον γκοντό . . . . . . . . . . . . . . . . . . ο δυστυχισμένος πιστός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ο ευτυχισμένος άθεος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . μία σου και μία μου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Κατ’ εικόνα και ομοίωση . . . . . . . . . . . . . . . . . . λεωφορείον ο πόθος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . τόσο μακριά, τόσο κοντά . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ζητήματα εθνικότητας και κοινωνικών φρονημάτων εξωγήινη πίστη, γήινη αταξία . . . . . . . . . . . . . . . ο κερδώος ερμής; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ο εγωιστής γίγαντας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . The winner takes it all . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Θυμός – Άρνηση – Καταγγελία . . . . . . . . . . . . . . ιδού η ρόδος... . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7 9 10 17 28 38 41 44 54 61 72 82 86 94 105 111 117 124 129 142
εΥρετηριο οΝοματΩΝ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 6
LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 7
προλογοσ
Ως παιδί μεγάλωσα κι εγώ με τις γνωστές σε όλους απορίες, αμφιβολίες (ή βεβαιότητες) περί της ύπαρξης – της δικής μου, του κόσμου και κατ’ επέκταση του Θεού. αργότερα, στην εφηβεία, είχα την τύχη (ή την ατυχία), αλλά πάντως σίγουρα την ευκαιρία να αντιμετωπίσω τα ίδια αγκυλωμένα ερωτήματα, αλλά μέσα από μιαν άλλη σκοπιά, εκείνη του ιησουίτικου περιβάλλοντος του σχολείου μου, ερχόμενος καθημερινά σε στενή και γόνιμη, πιστεύω, επαφή με ρασοφόρους που δεν θύμιζαν καθόλου όμως εκείνους που συναντούσα στην εκκλησία της γειτονιάς μου. από τότε, μαζί με άλλους συμμαθητές μου, σε κόντρα πάντα με τους κατά βάση δογματικούς αλλά παράλληλα δαιμόνιους και πανέξυπνους φρέρηδες, μαζεύαμε τσιτάτα ή επινοούσαμε ερωτήσεις σε μια προσπάθεια να υπονομεύσουμε την πασκαλική τους λογική. αυτή η συνήθεια μου έμεινε, και αναπτύχθηκε μάλιστα όταν αργότερα σπούδαζα στη γαλλία, και μπορώ να πω γιγαντώθηκε στην άλλη πλευρά του ατλαντικού, όταν έζησα για λίγα χρόνια στη λιγότερο απομαγεμένη χώρα του Δυτικού κόσμου. η ίδια συνήθεια εξάλλου σε ένα
7
LEBENTIS sel_final_Layout 1 24/03/2011 2:40 μ.μ. Page 8
Ο ΘΕΟΣ ΚAΙ Ο ΑΘΕΟΣ
μεγάλο βαθμό κατηύθυνε και καθόριζε τις προτιμήσεις μου στο διάβασμα και τις επιλογές μου μπροστά στις βιτρίνες ή στους πάγκους των βιβλιοπωλείων. γνωρίζοντας ότι βρίσκομαι σε μια ουσιαστική αδυναμία να αντιμέτωπίσω το θέμα με δικές μου σκέψεις και απόψεις, περιοριζόμουν πάντα να ξετρυπώνω, να σημειώνω και να καταγράφω ξεχωριστές ανακαλύψεις ή τοποθετήσεις άλλων, ιδιαίτερα σημαντικών ή λιγότερο αξιόλογων ανθρώπων, που δεν δίσταζαν να τοποθετηθούν ανοιχτά παίρνοντας τη μία ή την άλλη θέση, άλλοτε σπρώχνοντας κι άλλοτε προσπαθώντας να εξευμενίσουν ή να εξομαλύνουν τα πράγματα – ποτέ όμως να τα συγκαλύψουν ή να τα αρνηθούν. αυτό το βιβλίο δεν φιλοδοξεί φυσικά να απαντήσει στο οντολογικό και μεταφυσικό ερώτημα «Υπάρχει τελικά ή όχι Θεός;», αλλά προσπαθεί να εμβαθύνει με πλάγιο τρόπο στα συστατικά και στα δεδομένα του. Ψηλαφεί την αγωνία που γεννά το εν λόγω ερώτημα, εντρυφεί στο σκεπτικισμό, αγγίζει με θάρρος την άρνηση, δίνοντας το λόγο στην αιρετική σκέψη που αποδίδεται είτε με προσπάθειες λογικών προσεγγίσεων, είτε με πυρά καταιγιστικών αφορισμών, είτε με ριπές καυστικού χιούμορ. φ. λ.
8