Θραύσματα από τον Κάφκα by Katerina Athanasiou

26 SEPTEMBER Κατερίνα Αθανασίου

Θραύσματα από τον Κάφκα 2020

Science Μαθήματα θετικών επιστημών περιδιαβάζοντας μια φανταστική έκθεση πινάκων φημισμένων ζωγράφων: Νταλί, Μαγκρίτ, Βαν Γκογκ, Πόλοκ, Σερά, Χούλιο Γκονζάλες, Γκόρντον Κουκ, Εσερ... Καλλιτέχνες που στο έργο τους ανιχνεύονται ενδιαφέρουσες επιρροές από τα μαθηματικά και τη φυσική ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ και ΦΥΣΙΚΗ τα παράλληλα σύμπαντα Μαθήματα θετικών επιστημών περιδιαβάζοντας μια φανταστική έκθεση πινάκων φημισμένων ζωγράφων: Νταλί, Μαγκρίτ, Βαν Γκογκ, Πόλοκ, Σερά, Χούλιο Γκονζάλες, Γκόρντον Κουκ, Εσερ… Καλλιτέχνες που στο έργο τους ανιχνεύονται ενδιαφέρουσες επιρροές από τα μαθηματικά και τη φυσική A. ΓΑΛΔΑΔΑΣ 24 Νοεμβρίου 2008, 23:59 Ενημερώθηκε: 23 Απριλίου 2006, 00:00

«Λατρεύω τη φυσική» συνήθιζε να λέει. Και εκδηλωνόταν με πολλή ζέση για ένα θέμα το οποίο συνήθως δεν ενθουσιάζει τους μη ειδικούς. Εγραψε μάλιστα ότι ήθελε να βρει έναν τρόπο να μεταφέρει στα έργα του την αντι-ύλη. «Είναι θέμα μιας νέας εξίσωσης που διατύπωσε ο δρ Βέρνερ Χάιζενμπεργκ, η οποία μπορεί να δώσει τον τύπο της ενότητας της ύλης» – και τα έγραφε αυτά στο «Μανιφέστο περί αντιύλης». Ποιος; Ο ισπανός ζωγράφος Σαλβαντόρ Νταλί, που έζησε από το 1904 ως το 1989 και εκτός από τους πίνακές του μας άφησε τα παραπάνω στο «Μανιφέστο περί αντι-ύλης», ενώ ζωγράφισε και έναν πίνακα με τίτλο «Αντιπρωτονική ανάληψη», γράφοντας στο «Ημερολόγιο μιας μεγαλοφυΐας»: «H Παρθένος δεν ανέρχεται στους 4

ουρανούς από τη δύναμη της προσευχής αλλά από αυτή καθαυτή τη δύναμη των αντιπρωτονίων της». Στα βιβλιοπωλεία εμφανίστηκε ήδη μια διπλωματική εργασία που εκπονήθηκε από τη Μαρία Θωμά σχετικά με κάποιους πίνακες του Νταλί και με τον απροσδόκητο υπότιτλο «H κβαντομηχανική και η Θεωρία της Σχετικότητος μέσα από το έργο του μεγάλου σουρεαλιστή». H ενδιαφέρουσα αυτή εργασία, που βγήκε από τις εκδόσεις Ελάτη, μαζί με μια έκθεση έργων του ουγγρικής καταγωγής διάσημου γάλλου καλλιτέχνη Βικτόρ Βασαρελί στο Herakleidon, Experience in Visual Arts, στο Θησείο, μας δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσουμε και τα αποτελέσματα μιας ευρύτερης δικής μας έρευνας για το πώς μεγάλοι ζωγράφοι έχουν επηρεαστεί από διάφορες επιστημονικές θεωρίες. Αλλά και αντίστροφα, χρησιμοποιώντας κάποιους πίνακες γίνεται φανερό ότι θα μπορούσαμε να κινήσουμε το ενδιαφέρον ανθρώπων που θέλουν να ζωγραφίσουν, για περιοχές της γνώσης εκ πρώτης όψεως αρκετά δυσπρόσιτες. Οπως παρατηρεί το περιοδικό «Nature» (22.9.2005, σελ. 482), όταν η Βασιλική Ακαδημία των Καλών Τεχνών, που μόλις είχε ιδρυθεί, διόριζε τον Γουίλιαμ Χάντερ, τον μαιευτήρα της βασίλισσας, ως τον πρώτο καθηγητή της Ανατομίας, το 1769, συνέχιζε μια παράδοση που είχε αρχίσει στην Κεντρική Ευρώπη από τον 16ο αιώνα. Οι σχολές καλών τεχνών δίδασκαν με τη βοήθεια ειδικών καθηγητών θεωρία της προοπτικής, ανατομία και άλλα επιστημονικά θέματα, θέλοντας να μη μένουν οι μέλλοντες ζωγράφοι απλοί τεχνίτες με μοναδικό εργαλείο τους το χρώμα. Υπάρχει μάλιστα και πίνακας της εποχής όπου εμφανίζεται ο Χάντερ να κάνει μάθημα στους φοιτητές της σχολής χρησιμοποιώντας κούκλα, σκελετό, αλλά και έναν… κατάδικο, που ήταν το ζωντανό του πρότυπο για τις ανάγκες των μαθημάτων. Παρών φαίνεται να είναι και ο διευθυντής της σχολής, σε ρόλο παρατηρητού (ο κύριος στο κέντρο με το ακουστικό στο αφτί), διότι είχε τότε προκύψει μείζον θέμα με τις αντικαλλιτεχνικές θεωρίες του ανατόμου περί ανωτερότητος των έργων της φύσης σε σχέση με τις δημιουργίες των καλλιτεχνών. Ασχετα όμως από αυτό, έχουμε μια ένδειξη ότι από τότε κάποιοι το έβρισκαν άκρως ωφέλιμο να ενημερώνονται οι νέοι καλλιτέχνες και για θέματα άλλων επιστημών. Μπορούμε να δούμε στο εσωτερικό των απειροελάχιστα μικρών ατόμων με τα μάτια ενός ανθρώπου; Ή να κατανοήσουμε πώς θα ήταν ένα από τα συνηθισμένα γεωμετρικά σώματα του κόσμου μας σε έναν άλλο, τετραδιάστατο κόσμο; Μήπως 5

αντικείμενα της μαθηματικής σκέψης όπως η φιάλη του Klein μάς προτρέπουν να ανοιχθούμε προς άλλες προσεγγίσεις αυτού που θεωρούμε δεδομένη πραγματικότητα; Αν δεχθούμε ότι η φυσική είναι μια γλώσσα που επινόησαν οι άνθρωποι θέλοντας να μιλήσουν για τον κόσμο και μια πρόταση για το πώς θα μπορούσε να νοηθεί η δομή του κόσμου, η ζωγραφική θα μπορούσε να βοηθήσει ακριβώς εκεί όπου σταματάει η ικανότητά μας να βάλουμε τη δομή αυτή σε λέξεις. Κυρίως τώρα που έχουμε προχωρήσει τόσο στον μικρόκοσμο των ηλεκτρονίων, των πρωτονίων, των νετρονίων και του εσωτερικού τους, μετά την ανακάλυψη και των κουάρκ. Μόνο με όρους μαθηματικούς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τα κουάρκ; Υπάρχουν καλλιτέχνες, αλλά και άνθρωποι των λεγομένων θετικών επιστημών, που πιστεύουν ότι και η τέχνη μπορεί να συνεργαστεί με τη φυσική και τα μαθηματικά. Αλλωστε δεν είναι και τόσο… ξένοι μεταξύ τους. Από τον καιρό του Πλάτωνα (427-348 π.X.), κυρίως από το έργο του «Τίμαιος», ήταν γνωστό ότι μόνο πέντε κυρτά πολύεδρα μπορούσαν να υπάρχουν στον χώρο των τριών διαστάσεων. Αυτά ονομάστηκαν Πλατωνικά Στερεά και οι ιδιότητές τους θεμελιώθηκαν από τον Ευκλείδη το 300 π.X., ενώ ο Αρχιμήδης ανακάλυπτε και άλλα πολύεδρα, φθάνοντας τον αριθμό τους στα δεκατρία. Στα μέσα του 15ου αι. ο ιταλός ζωγράφος Πάολο Ουτσέλο δουλεύοντας για τη Βασιλική του Αγίου Μάρκου βρήκε και άλλα πολύεδρα, που όλα διατηρούν τις ρίζες των πέντε αρχικών πλατωνικών στερεών. Στη διάρκεια του 15ου αι., ενώ η βυζαντινή ζωγραφική επέμενε να μένει θρησκευτική και μονοδιάστατη, δίνοντας βάρος περισσότερο στο (θεολογικό της) περιεχόμενο παρά στη μορφή, η κατεύθυνση της ζωγραφικής στη Δύση, αντίθετα, ήταν κυρίως στο πώς ο χώρος των τριών διαστάσεων θα απεικονιστεί στο επίπεδο του πίνακα. Ετσι έχουμε εκεί προς το τέλος, το 1482, το κλασικό έργο του Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα, ενός ζωγράφου που θεωρείται όχι μόνο ένας από τους καλύτερους μαθηματικούς, αλλά και εμπειρογνώμων στις γεωμετρικές και μαθηματικές τεχνικές για τη δημιουργία της αίσθησης της προοπτικής και κατ’ επέκταση της τρισδιάστατης εικόνας. Ας μην ξεχνάμε ότι τότε ήταν αυτονόητο οι ζωγράφοι να γνωρίζουν και αρκετά από τα μαθηματικά της εποχής τους. Ως τον 19ο αι. οι αναζητήσεις περιορίστηκαν στα περί προοπτικής, αλλά ακολουθώντας την άνθηση των μαθηματικών οι εξελίξεις έγιναν πιο συναρπαστικές. Εμφανίστηκαν οι μη ευκλείδειες γεωμετρίες που καταπιάστηκαν με τον πραγματικό χώρο γύρω μας και όχι τον εξιδανικευμένα επίπεδο ευκλείδειο χώρο, καταργώντας κάποια από τα αξιώματα του Ευκλείδη και επιμένοντας π.χ. στο ότι ένα τρίγωνο, απλωμένο επάνω στη γήινη σφαίρα, θα έχει και άθροισμα γωνιών πάνω από 180 μοίρες. 6

Στο τέλος του 19ου αι. και στις αρχές του 20ού αι. εμφανίζονται οι θεωρίες του Αϊνστάιν που προσέθεταν μια τέταρτη διάσταση στις τρεις ως τότε παραδεκτές, αυτήν του χωροχρόνου, και οι προχωρημένοι καλλιτέχνες διχάζονται στην προσπάθειά τους να αφομοιώσουν τις νέες επιστημονικές θεωρίες. Ο Πικάσο και ο Νταλί δημιουργούν πάνω στις θεωρίες του Αϊνστάιν και του γερμανού μαθηματικού Ρίμαν. Ο Πικάσο παρουσιάζει στις «Δεσποινίδες της Αβινιόν» τη μία από αυτές σαν ένα σώμα στις τέσσερις διαστάσεις, ενώ ο Νταλί στο «Corpus Hypercubus» έχει τον Ιησού Χριστό σταυρωμένο επάνω σε έναν υπερκύβο, σώμα που θα συναντούσαμε μόνο αν ζούσαμε σε έναν κόσμο με τέσσερις διαστάσεις. Για άλλους καλλιτέχνες, όπως οι ντανταϊστές, οι σοβιετικοί κονστρουκτιβιστές με επικεφαλής τον Μαλέβιτς είδαν στις μη ευκλείδειες γεωμετρίες τη δυνατότητα απελευθέρωσης από τις δεσμεύσεις του χώρου μας καταργώντας τα περί προοπτικής. Ντυσάμπ, Μοντριάν, Καντίνσκι ήταν μερικοί από τους πιο γνωστούς καλλιτέχνες που προσπάθησαν να συνδυάσουν επιστήμη και ζωγραφική, ενώ είναι χαρακτηριστικός ο τίτλος ενός έργου του Υβ Τανγκί: «H συνάντηση των παραλλήλων». Προχωρώντας στον 20ό αι. οι εικαστικοί καλλιτέχνες προσπαθούν να εξερευνήσουν και τον αισθητό κόσμο και τον νοητικό αλλά και έναν τρίτο, αυτόν των τυχαίων μα στέρεα δομημένων γεγονότων, που υλοποιούνται από τις «πολύχρωμες σταγόνες» τις ριγμένες σαν βροχή σε οριζόντιο καμβά με εκπληκτική μαεστρία από τον Τζάκσον Πόλοκ, ενώ στη συνέχεια απέκτησαν και νόμους χάρη στον Μάντελμπροτ και στις περί Χάους θεωρίες. Και μέσα από τις ίδιες θεωρίες, αλλά με αντίθετη εντελώς προσέγγιση ως προς τον τρόπο δημιουργίας, προέκυψε το έργο του Εσερ, γεμάτο από σχέδια που όσο κι αν τα δεις σε μικρότερη κλίμακα μένουν τα ίδια, άρα έχουν μια φράκταλ δομή, αδύνατες κατασκευές, αλλά και μια χειροπιαστή υλοποίηση εννοιών όπως η ταινία του Μέμπιους, που ανήκει σε έναν ξεχωριστό κλάδο των μαθηματικών, την τοπολογία. Εναν κλάδο που ασχολείται με το ποιες ιδιότητες διατηρούνται όταν ένα σώμα ή μια επιφάνεια υφίστανται κάποιες παραμορφώσεις αλλά όχι σχίσιμο, τρύπημα, σπάσιμο. Λένε ότι ένας τοπολόγος θεωρεί «ομοιομορφικά» ένα φλιτζάνι με χερούλι και έναν λουκουμά ντόνατ, αφού και τα δύο έχουν μία οπή στη μέση, ή έναν κύκλο και ένα τετράγωνο, αφού μπορούμε να φθάσουμε από το ένα στο άλλο παραμορφώνοντας κάποια τμήματά τους. H τοπολογία ενδιαφέρεται για σχήματα όπως η ταινία του Μέμπιους, που είναι μια λωρίδα της οποίας ενώσαμε τα άκρα αφού τη στρίψαμε μία φορά. Και έχει την εξής ιδιότητα: αν ξεκινήσουμε να τη βάφουμε με ένα πινέλο, προχωρώντας θα έχουμε στο τέλος βάψει και τις δύο επιφάνειές της χωρίς να χρειαστεί να διακόψουμε το βάψιμο για να αλλάξουμε 7

επιφάνεια. Είναι, όπως λέει η τοπολογία, επιφάνεια μιας μόνον πλευράς. Και το ίδιο συμβαίνει, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, με τη φιάλη Klein, ένα μπουκάλι του οποίου το στόμιο το λυγίζουμε και το βυθίζουμε ξανά στο εσωτερικό του. Τέτοια σχήματα έχουν εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες, από τον Ολλανδό Εσερ ως τον Αμερικανό Κόλινς, αποδεικνύοντας πόσο γόνιμα τα μαθηματικά μπορούν να επηρεάσουν την καλλιτεχνική δημιουργία. Μαθήματα φυσικής στη Σχολή Καλών Τεχνών; Μαθήματα ζωγραφικής στη Φυσικομαθηματική Σχολή; Γιατί όχι; O Βασαρελί έγραψε: «Καταβρόχθισα αμέτρητα βιβλία για τη Σχετικότητα, την κβαντομηχανική, την κυβερνητική, την αστροφυσική. Μια φράση μού έκανε βαθιά και μόνιμη εντύπωση: «την ύλη μπορούμε να τη δούμε και σαν ενέργεια και κατ’ επέκταση σαν παραμόρφωση του χώρου». H θεωρητική φυσική ξαφνικά αποκαλύφθηκε σ’ εμένα σαν μια νέα πηγή ποιητικής έμπνευσης». Ξεκινούν οι διερευνητικές επαφές Ελλάδας – Τουρκίας

Ο πίνακας του Σαλβαντόρ Νταλί «Christus Hypercubus» από το 1954, που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης, είναι ένα κλασικό παράδειγμα όπου ο καλλιτέχνης δημιουργώντας το έργο του είχε επηρεαστεί και από μαθηματικές θεωρίες της εποχής. Και αυτό είναι σημαντικό για την καλύτερη κατανόηση των όσων απεικονίζει ο πίνακας. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Χριστός είναι καθηλωμένος σε μια κατασκευή η οποία μοιάζει με σταυρό αλλά για όσους ξέρουν είναι το πώς φαντάζονται οι μαθηματικοί ότι θα φαινόταν από εμάς που ζούμε στις τρεις διαστάσεις ένας «υπερκύβος», δηλαδή ένας κύβος δομημένος στον χώρο των τεσσάρων διαστάσεων. Εννοείται ότι η υπερβατικότητα του έργου γίνεται κατανοητή όταν γνωρίζουμε κάποια πράγματα περισσότερα περί υπερκύβων και χώρων με διαστάσεις μεγαλύτερες των τριών. Ο υπερκύβος στον οποίο είναι καθηλωμένος ο Χριστός όταν προβάλλεται στις τρεις διαστάσεις παίρνει το σχήμα του σταυρού Αντιπροσωπευτικοί πίνακες αυτής της έκθεσης θα ήταν και οι: * «Εναστρη νύχτα πάνω από την πόλη Ρον», Βικέντιος βαν Γκογκ * «Ελεύθερη πτώση», Χούλιο Γκονζάλες, 1993 * «Ταινία Μέμπιους II», Μάουριτς Κορνέλις Εσερ * «Τετραγωνικό όριο», Μάουριτς Κορνέλις Εσερ * «Αμερικανικός γοτθισμός», Γκραντ Γουντ, 1930 * Ατιτλοφόρητο μωσαϊκό, Πάολο Ουτσέλο, 1425-1430 * Γραμμική κατασκευή στον χώρο Νο. 1, Ναούμ Γκάμπο * Βιτρό με διαγράμματα Feynman(!) στην εκκλησία του 8

Αγίου Νικολάου στη γερμανική κωμόπολη Καλκάρ, Καρλ Μάρτιν Χάρτμαν * «Corpus Hypercubus», Σαλβαντόρ Νταλί, 1935 * «Μια καλοκαιρινή Κυριακή», Ζορζ Σερά, 1884-46 * Ο Νταλί γυμνός, «Σωματιδιακό κύμα», Ντόουν Μέσον * «Κβάζαρ», Βικτόρ Βασαρελί * Σχέδιο για ταπέτο με υπολογιστή, Πασόχα και Λακχτάκια «Λευκό σπίτι τη νύχτα», Βικέντιος βαν Γκογκ

«Φιάλη του Κλάιν», κατασκευή σε γυαλί του Αλαν Μπένετ

Εργο Νο. 14, Τζάκσον Πόλοκ

«H μαστίγωση του Χριστού», Πιέρο ντέλα Φραντσέσκα

«Print Gallery», Μάουριτς Κορνέλις Εσερ

«Οι δεσποινίδες της Αβινιόν», Πάμπλο Πικάσο

Marcel Duchamp | Το παιδί θαύμα από την Γαλλία. 9

της Αντιγόνης Βασιλάκη

εικονογράφηση της Αντιγόνης Βασιλάκη

O Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp, 28 Ιουλίου 1887 - 2 Οκτωβρίου 1968), ήταν το παιδί - θαύμα, Γάλλος καλλιτέχνης και θεωρητικός, που επηρέασε σημαντικά την μεταπολεμική τέχνη στην Ευρώπη και την Αμερική.

Γεννήθηκε στο Μπλενβίλ-Κρεβόν της Γαλλίας. Το πλήρες όνομά του ήταν Ανρί Ρομπέρ Μαρσέλ Ντυσάν. Η οικογένεια του περιλάμβανε πολλούς καλλιτέχνες.

Από τα 6 αδέρφια της οικογένειας, τα 4 ασχολήθηκαν τελικά με την τέχνη. Τα πρώτα έργα του, ο Μαρσέλ Ντυσάν τα δημιούργησε στη Μονμάρτρη και χαρακτηρίζονται σήμερα ως αδιάφορες απομιμήσεις ιμπρεσιονιστών. Το 1913 επισκέφτηκε τη Νέα Υόρκη, όπου το έργο του υπό τον τίτλο ¨Γυμνό που κατεβαίνει τη σκάλα" δημιούργησε σκάνδαλο όταν εκτέθηκε σε δημόσια έκθεση.Οι κυβιστές μίσησαν το έργο επειδή παρέβαινε τους κανόνες: είναι ένα γυμνό που, αντί να το βλέπουμε ακίνητο από διάφορες οπτικές γωνίες, το βλέπουμε κινούμενο από μία οπτική γωνία. Οι παραδοσιακοί το μίσησαν, επειδή τα γυμνά υποτίθεται πως ήταν η ιδανική μορφή κι εδώ, όχι μόνο το γυμνό διαλυόταν σε αμέτρητα επίπεδα, αλλά έκανε και κάτι τόσο κοινότοπο που καταντούσε αναξιοπρεπές μέχρι βλασφημίας: κατέβαινε μια σκάλα. Το κοινό το μίσησε γιατί δεν έβρισκε κανένα γυμνό στον πίνακα και δεν φαινόταν αν η μορφή είναι ανδρική ή γυναικεία, αν και είχε αντρικά γεννητικά όργανα. Ο Ντυσάν ενθουσιάστηκε. Ζωγράφισε κι άλλα αντι-κυβιστικά έργα, σύντομα όμως κατάλαβε ότι δεν αρκούσε να ειρωνευτεί το κυρίαρχο καλλιτεχνικό κίνημα. Ήθελε να θίξει τις γενικές αρχές της τέχνης. Ζωγράφισε "ταπεινά" αντικείμενα, διερωτώμενος γιατί κάποια θεωρούνται κατάλληλα για τέχνη κι άλλα όχι. Περιέγραψε σε

σημειώσεις παράξενα ή και ουτοπικά "έργα", αμφισβητώντας την αναγκαιότητα της υλοποίησης ενός έργου.

Μετά τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο ξαναγύρισε στο Παρίσι όπου συνεργάστηκε με τους ντανταϊστές.Το 1918 χαριεντίζεται με τη Τζοκόντα και της φοράει ένα ευγενικό γενάκι.Ο προκλητικός καλλιτέχνης μουτζούρωσε τη Μόνα Λίζα και έβαλε τον τίτλο: "την τρώει ο κώλος της". Δημιούργησε σκάνδαλο στο χώρο της τέχνης. Λίγο αργότερα συνεργάζεται με την ομάδα των υπερρεαλιστών. Σε αυτή παρέμεινε μέχρι το 1925. Για τους υπερρεαλιστές αποτελεί την κεντρικότερη φυσιογνωμία της σύγχρονης τέχνης.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, ο Ντυσάν αφιερώθηκε στη δημιουργία ενός alter ego, μιας γυναίκας ονόματι Rrose Selavy. Η Rrose δημιούργησε έργα, δημοσίευσε λογοπαίγνια και φωτογραφήθηκε από τον Μαν Ρέι. Η φήμη του αυξήθηκε και ένας έμπορος του πρόσφερε ετήσιο μισθό 10.000 δολάρια για ένα πίνακα τον χρόνο. Όμως, το 1923 ο Ντυσάν δήλωσε ότι εγκατέλειπε την τέχνη για το σκάκι. Η Rrose συνέχισε να παράγει λογοπαίγνια και να κάνει παράξενες δηλώσεις καθ' όλη τη δεκαετία. Το 1924, παραδείγματος χάριν, πρότεινε να σχεδιαστεί ένα φόρεμα αποκλειστικά για κυρίες που υπέφεραν από λόξυγγα.

Όμως ο Ντυσάν ήταν απορροφημένος από τη σκακιέρα. Το 1925 ονομάστηκε "μετρ" και συμμετείχε στη γαλλική ομάδα της Ολυμπιάδας σκακιού.

Πλέον εγκαταλείπει τους καμβάδες οριστικά για να περιπλανηθεί στη σκακιέρα. Το τρομερό παιδί ανακηρύσσεται μέλος της Εθνικής Γαλλίας σκακιού, παίζει στους Ολυμπιακούς, εμπνέει τον παγκόσμιο πρωταθλητή Φίσερ. Θέτει σε προβληματισμό τη δική του ατομική φιλοσοφία περί ηθικής, συμπυκνώνει συνήθως τις φράσεις του σε ατάκες του τύπου «Δεν υπάρχουν λύσεις, γιατί δεν υπάρχουν

προβλήματα». Μιλά για όλα και αναλύει με την ηρεμία της μεστής ηλικίας τον τρόπο που εξηγούνται τα ασύλληπτα έργα του

Αρχίζει και στρέφεται περισσότερο σε δισδιάστατα ή τρισδιάστατα σύμβολα και σε λογοπαίγνια που είχαν σκοπό να εξευτελίσουν τις κατεστημένες αντιλήψεις περί δημιουργίας στην τέχνη. Όταν τον ρωτούσαν για το έργο του, απαντούσε χαρακτηριστικά: "Αναπνέω".

Με τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ανήσυχοι Αμερικάνοι φιλότεχνοι κατέβαλαν εξαιρετικές προσπάθειες για να φυγαδευτεί ο Ντυσάν στις ΗΠΑ. Εκείνος έδειξε πενιχρό ενδιαφέρον για τους κόπους τους, αλλά τελικά τον Ιούνιο του 1942 έφτασε όντως στις ΗΠΑ, όπου κι έμεινε με΄τα τον πόλεμο.

Το 1953 παντρεύτηκε απρόσμενα την Αλεξίνα Σάντλερ, που ήταν η πρώτη σύζυγος του Πιερ Ματίς, σημαντικού εμπόρου τέχνης στη Νέα Υόρκη και γιος του ζωγράφου Ανρί Ματίς. Οι Ντυσάν ζούσαν μεταξύ Παρισιού και Μανχάταν. Κυκλοφορώντας στους καλλιτεχνικούς κύκλους γνώρισαν τους πάντες, από τον Σαλβαντόρ Νταλί μέχρι τον Τζάκσον Πόλοκ. Ο Ντυσάν πέθανε από καρδιακή προσβολή το 1968, μετά από ένα ευχάριστο δείπνο με φίλους. Κανείς όμως δεν περίμενε την τελευταία του έκπληξη. Σχεδόν ένα χρόνο μετά τον θάνατό του, εκτέθηκε ένα νέο έργο στο Μουσείο Τέχνης της Φιλαδέλφειας. Ο Ντυσάν είχε αφήσει οδηγίες για την κατασκευή του έργου, που φέρει τον τίτλο "Δεδομένα: 1. ο καταρράκτης 2. το φωταέριο". Αποτελείται από μια δίφυλλη ξύλινη πόρτα με δυο μικρές τρύπες για τα μάτια. Μέσα από τις τρύπες φαίνεται, πίσω από έναν γκρεμισμένο τοίχο, μια γυμνή γυναίκα σε φυσικό μέγεθος, ξαπλωμένη σ' ένα στρώμα από ξερά κλαδιά να βαστά μια λάμπα. Ίσως πρόκειται για το πλέον σκανδαλιστικό του έργο, καθώς η αίσθηση ηδονοβλεπτικής παραβίασης είναι σαφέστατη. Ο Ντυσάν, 45 χρόνια αφότου εγκατέλειψε επίσημα την τέχνη, σόκαρε και πάλι.

Ο Μαρσέλ Ντυσάν αποτελεί μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες στην πρωτοπορία της τέχνης του 20ού αιώνα. Καλλιτέχνης και θεωρητικός, από τους εισηγητές του ντανταϊσμού, γεννήθηκε στην ακμή του συμβολισμού και παρέμεινε συμβολιστής σε όλη του τη ζωή. Θεωρήθηκε "ένας από τους πραγματικά ελεύθερους ανθρώπους αυτής της εποχής", ο οποίος "μαζί με τον Καντίνσκι και τον Μοντριάν ετοίμασε το δρόμο για το μέλλον".

Τα πρώτα του έργα ζωγράφισε με τον τρόπο των ιμπρεσιονιστών, ενδιαφέρθηκε για τον φωβισμό, οδηγήθηκε στον κυβισμό. Η μη παραστατική τέχνη και ο φουτουρισμός διαμόρφωσαν την προσωπική του πορεία. Η αναγνώριση της τέχνης του ήρθε από την παρουσίαση έργων του στην Αμερική λίγο μετά την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα. Εκεί δημιούργησε μαζί με τον Φράνσις Πικαμπιά, τον Μαν Ραίη και άλλους, την ομάδα των ντανταϊστών της Νέας Υόρκης.

Σημαντικά έργα του θεωρούνται οι Παίκτες σκακιού, το Πέρασμα από την παρθένα στη γυναίκα, Στεγνωτήρι μπουκαλιών, κ.α. Η κίνηση σε διαδοχικά επίπεδα, η "χρονογραφία" είναι το καθοριστικό στοιχείο των έργων του. Σε αυτή την τεχνική στηρίχθηκε και το "Γυμνό που κατεβαίνει τη σκάλα", το

οποίο σκανδάλισε το κοινό και ενθουσίασε τους καλλιτέχνες. Ο Ντυσάν ήταν από τους πρώτους που υποστήριξαν με πάθος πως το έργο τέχνης δεν στοχεύει μόνο στην ευαισθητοποίηση της όρασης και της νόησης

Το κύριο μέρος της καλλιτεχνικής του παραγωγής αποτελείται από ready-made, έτοιμα, κοινά αντικείμενα που διάλεγε ο καλλιτέχνης, τα τιτλοφορούσε και τα ονόμαζε "τέχνη". Ο όρος "ready-made" δημιουργήθηκε από τον ίδιο για να περιγράψει το έργο του Ρόδα ποδηλάτου και σκαμνί (1913), μια ρόδα που στερέωσε σε ένα σκαμνί και διασκέδαζε στριφογυρίζοντάς την.

Το γνωστότερο ready-made του Ντυσάν είναι το έργο του Fountain, μία λεκάνη αποχωρητηρίου που φέρει την υπογραφή "R. Mutt 1917". Το έργο δεν παρουσιάστηκε στην έκθεση όπου το είχε αρχικά αποστείλει ο Ντυσάν, παρά την υπόσχεση των διοργανωτών ότι θα παρουσιάζονταν όλα τα έργα αρκεί ο δημιουργός τους να πλήρωνε συνδρομή 6 δολάρια. Το έργο τελικά φωτογραφήθηκε από τον Αλ Στίγκλιτς και η φωτογραφία του δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "The Blind Man", μαζί με σημείωμα της εκδότριας που υπεραμυνόταν της αισθητικής του αξίας. Έκτοτε δημιουργήθηκε δημόσια συζήτηση σχετικά με το αντικείμενο, το οποίο μάλιστα εξαφανίστηκε λίγο μετά τη φωτογράφησή του.

Το Δεκέμβριο του 2004 το έργο του Fountain, ανακηρύχθηκε το πλέον επιδραστικό έργο του 20ού αιώνα από 500 σημαντικούς ανθρώπους της βρετανικής τέχνης.

Πέθανε στο Νεϊγί-συρ-Σεν της Γαλλίας το 1968, σε ηλικία 81 ετών. Ο Μαρσέλ Ντυσάν με το έργο του επηρέασε τις μεταγενέστερες γενιές καλλιτεχνών και ιδιαίτερα τους νέους του τέλους της δεκαετίας του 1950.

Πηγή http://www.exostispress.gr/Article/Marcel-Duchamp--to-paidi-thaima-apo-tingallia#ixzz6YyP5esdl

Μαρσέλ Ντυσάν - Βικιπαίδεια el.wikipedia.org › wiki › Μαρσέλ_Ντυσάν O Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp, 28 Ιουλίου 1887 - 2 Οκτωβρίου 1968), ήταν ... αυτής της εποχής", ο οποίος "μαζί με τον Καντίνσκι και τον Μοντριάν ετοίμασε ... Έχετε επισκεφθεί αυτήν τη σελίδα 4 φορές. Τελευταία επίσκεψη: 2/4/2020

Marcel Duchamp | Το παιδί θαύμα από ... - Εξώστης free press www.exostispress.gr › Article › Marcel-Duchamp--to-p... O Μαρσέλ Ντυσάν (Marcel Duchamp, 28 Ιουλίου 1887 - 2 Οκτωβρίου 1968), ήταν ... αυτής της εποχής", ο οποίος "μαζί με τον Καντίνσκι και τον Μοντριάν ετοίμασε ...

Απόσπασμα - εκδοσεις πατακη www.patakis.gr › files

PDF Ντε Σαιντ Φαλ 91. Ντένες, Άγκνες 43. Ντυσάν, Μαρσέλ 83. Κάλντερ, Αλεξάντερ 58. Κάλο, Φρίντα 19. Καντίνσκι, Βασίλι 89. Καραβάτζο, Μικελάντζελο Μερίζι ντα 35.

Εικόνες για καντινσκι ντυσαμπ

https://enallaktikidrasi.com/2013/10/o-dimiourgos-jorje-louis-borjes/#

Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ (Χόρχε Λουίς Μπόρχες) Εναλλακτική Δράση Βιβλία, Προσωπικότητες ΚοινοποίησηTweet ΚΥΚΛΙΚΑ ΕΡΕΙΠΙΑ: Κανένας δεν τον είδε όταν ξεμπάρκαρε μέσα στην ομόθυμη νύχτα, κανένας δεν είδε το κανό από μπαμπού που χωνόταν στην ιερή λάσπη, μα, λίγες μέρες αργότερα, όλοι ήξεραν ότι ο σιωπηλός άνθρωπος ερχόταν από το νοτιά κι ότι πατρίδα του ήταν ένα από τ’ αμέτρητα χωριά που βρίσκονται προς τις πηγές του ποταμού, στην απότομη πλαγιά του βουνού, εκεί όπου η γλώσσα ζενδ δεν έχει διαβρωθεί από τα ελληνικά και η λέπρα σπανίζει. Το βέβαιο είναι ότι ο μουντός εκείνος άνθρωπος φίλησε τη λάσπη, σκαρφάλωσε στην όχθη χωρίς να παραμερίσει (ίσως χωρίς να αισθανθεί) τα κοφτερά χαμόδεντρα που του πλήγωναν τη σάρκα, και γλίστρησε, ζαλισμένος και ματωμένος, ώς τον κυκλικό περίβολο που πάνω του δεσπόζει ένα πέτρινο άλογο ή τίγρη και που, κάποτε, είχε το χρώμα της φωτιάς και τώρα το χρώμα της στάχτης.

Αυτός ο κύκλος είναι κάποιος ναός που, παλιά, τον κατασπάραξαν οι πυρκαγιές και τον βεβήλωσε το βαλτωμένο δάσος, και που το θεό του δεν τον τιμούν πια οι άνθρωποι. Ο ξένος ξάπλωσε κάτω απ’ το βάθρο.Τον ξύπνησε ο ήλιος ψηλά. Σιγουρεύτηκε, χωρίς να παραξενευτεί, πως οι πληγές του είχαν γιατρευτεί· έκλεισε τα ξεθωριασμένα μάτια του και κοιμήθηκε, όχι γιατί δεν άντεχε το σώμα του, αλλά γιατί έτσι είχε αποφασίσει. Ήξερε ότι εκείνος ο ναός ήταν ο τόπος που ζητούσε ο ακατανίκητος σκοπός του. Ήξερε ότι τα πυκνά δέντρα δεν μπόρεσαν να στραγγαλίσουν τα ερείπια ενός άλλου ναού, στην κάτω μεριά του ποταμού, ενός ναού κάποιων θεών που κάηκαν και πέθαναν κι εκείνοι· ήξερε ότι αυτό που έβιαζε, ήταν ο ύπνος. Γύρω στα μεσάνυχτα, τον ξύπνησε η απαρηγόρητη στριγκλιά ενός πουλιού. Χνάρια από ξυπόλυτα ποδάρια, λίγα σύκα , ένα σταμνί, τον έκαμαν να καταλάβει πως οι άνθρωποι της περιοχής είχαν παραφυλάξει με σεβασμό τον ύπνο του και ζητούσαν την προστασία του ή φοβόvταν τα μάγια του. Ένιωσε το σύγκρυο του φόβου, έψαξε στα γκρεμισμένα τείχη την κόγχη ενός κεvοτάφιου και σκεπάστηκε με κάτι παράξενα φύλλα. Ο σκοπός του, αν και υπερφυσικός, μ’όλο που ξεπερνούσε τα μέτρα της φύσης, δεν ήταν κάτι το αδύνατο. Ήθελε νά τόν ονειρευτεί ολόκληρο, μέ κάθε λεπτομέρεια καί νά τόν μεταφέρει στήν πραγματικότητα. Αυτός ο μαγικός σκοπός, είχε γεμίσει ολόκληρο τό χώρο τής ψυχής του. «Αν κανείς τόν ρωτούσε τ’ όνομά του η κάτι χαρακτηριστικό οπό τήν περασμένη του ζωή, δέ θά κατάφερνε ν’ απαντήσει. Ό εγκαταλειμμένος καί γκρεμισμένος ναός τού ταίριαζε, γιατί ήταν κάτι τό ελάχιστο τού ορατού κόσμου κι ακόμη, τόν βόλευε τό ότι ήταν κοντά οί χωρικοί, πού είχαν αναλάβει νά καλύπτουν τίς λίγες ανάγκες του. Τό ρύζι καί τά φρούτα τών προσφορών τους, ήταν αρκετή τροφή γιά τό κορμί του, πού τό ‘χε τάξει σ’ ένα μοναχά σκοπό τόν ύπνο καί τό όνειρο. Στήν αρχή, τά όνειρά του ήταν ασυνάρτητα· λίγο μετά, έγιναν διαλεκτικής φύσης. ο ξένος ονειρευόταν τόν έαυτό του στό κέντρο ενός κυκλικού αμφιθεάτρου πού, κατά κάποιον τρόπο, ηταν ο καμένος ναός. Σύννεφα σιωπηλοί μαθητές βάραιναν τίς κερκίδες. Τά πρόσωπα τών πιό μακρινών άπ’ αυτούς κρέμονταν πολλούς αιώνες μακριά, σέ αστρικά ύψη. τά χαρακτηριστικά τους όμως, ξεχώριζαν ολοκάθαρα. Ό άνθρωπος τούς δίδασκε ανατομία, κοσμογραφία, μαγεία: εκείνοι άκουγαν αχόρταγα καί προσπαθούσαν νά απαντήσουν έξυπνα, σά νά μαντεύαν τή σημασία αυτής τής εξέτασης, πού θά ελευθέρωνε κάποιον κι άπαυτους από τή φύση τού φάσματος, παραβάλλοντάς τον στόν πραγματικό κόσμο. Ό άνθρωπος, όσο ήταν ξυπνητός αλλά καί ήταν ήταν κοιμισμένος, μελετούσε τίς απαντήσεις τών φαντασμάτων του, χωρίς ν’ αφήνει νά τόν ξεγελάσουν μέ πονηριές καί μάντευε μές στήν αμηχανία τους μιά διαρκώς αυξανόμενη νοημοσύνη. Έψαχνε μιά ψυχή πού θ’ άξιζε νά μπεί μέσα στόν κόσμο. ‘Εννιά-δέκα νύχτες αργότερα, κατάλαβε μέ κάποια πίκρα πώς τίποτα δέν μπορούσε νά περιμένει από τούς μαθητές του πού δέχονταν παθητικά τό μάθημά του, ούτε ακόμα κι από κείνους πού, καμιά φορά, αποτολμούσαν κάποια λογική αντιλογία. Οί πρώτοι, αν καί ήταν κάπως συμπαθητικοί καί δέν τούς έλειπε κάποια άξία, δέν θά μπορούσαν νά θεωρηθούν τέλεια άτομα, όσο γιά τούς δούλους, προϋπήρχαν μόνο κάπως περισσότερο. ‘Ένα απόγευμα (τώρα καί τ’απογέματα ήταν στήν κυριαρχία τού ύπνου, τώρα δέν έμενε ξύπνιος παρά λίγες ώρες τά χαράματα) σχόλασε γιά πάντα τό μεγάλο φανταστικό σχολείο του κι έμεινε μ’ εναν μόνο μαθητή. Ήταν ενα σιωπηλό κιτρινιάρικο παιδί, δύστροπο μερικές φορές, μέ όψη κοφτερή, πού έμοιαζε μ’ εκείνον πού τ’ ονειρευόταν. Γι’ αρκετό καιρό, δέν τόν ανησυχούσε ή απότομη εξαφάνιση τών

συμμαθητών του.Μετά από λίγα ιδιαίτερα μαθήματα, ή πρόοδός τους έκανε τόν δάσκαλο νά εκπλαγεί. ‘Όμως ή καταστροφή δέν άργησε. Ό άνθρωπος, ανατέλλοντας μιά μέρα από τόν ϋπνο του, σάν μέσα από μιά γλοιώδη έρημο, μέσα στό άδειο φώς τού απογέματος πού μπερδεύτηκε ξαφνικά μέ τήν αυγή, κατάλαβε ότι δέν είχε ονειρευτεί. «Ολη τή νύχτα κι όλη τή μέρα τόν περιτύλιγε ή ανυπόφορη λάμψη τής αγρύπνιας. Ήθελε νά εξερευνήσει τό δάσος, νά εξαντληθεί. μά ίσα ίσα πού πρόλαβε μέσα σέ θάμνους κώνειου. κάτι ριπίσματα αδύναμου ϋπνου, διανθισμένα μέ φευγαλέα, άχρηστα, συνηθισμένα όνειρα. Τού’ρθε νά ξανασυγκεντρώσει τήν τάξη του, μά μόλις πού πρόλαβε νά φωνάξει δυό τρία παραγγέλματα καί οί μορφές παραμορφώθηκαν κι έσβησαν. Στήν απέραντη αγρύπνια του, δάκρυα οργής τού πυρπολούσαν τά γερασμένα του μάτια. Κατάλαβε πώς τό ν’ αποφασίσει κανείς νά μορφοποιήσει τή συγκεχυμένη καί ιλιγγιώδη ϋλη τού ονείρου, είναι τό πιό δύσκολο πράγμα μέ τό όποίο μπορεί νά καταπιαστεί, έστω κι αν μπορέσει νά διεισδύσει σ’όλα τά αινίγματα τής ανώτατης καί τής κατώτατης τάξης πραγμάτων: πιό δύσκολο απ’ τό νά πλέξεις από άμμο ένα σκοινί, ή νά αποτυπώσεις σέ νόμισμα τή μορφή τού όμορφου ανέμου. Κατάλαβε πώς, στήν αρχή, μιά αποτυχία ήταν αναπόφευκτη.’Υποσχέθηκε στόν εαυτό του νά ξεχάσει τήν τεράστια παραίσθηση πού τόν έκαμε νά χάσει στήν αρχή τό δρόμο του κι έψαξε άλλη μέθοδο εργασίας. Πρίν νά τή δοκιμάσει, αφιερώθηκε ενα μήνα στήν ανανέωση τών δυνάμεων πού τού ‘χε αντλήσει τό παραλήρημα.’Αφησε κατά μέρος κάθε λογής προετοιμασία νά ονειρευτεί καί, αμέσως σχεδόν, κατάφερε νά κοιμάται ενα λογικό διάστημα κάθε μέρα. Τίς σπάνιες φορές πού ονειρεύτηκε στήν περίοδο αυτή, δέν έδωσε προσοχή στά όνειρά του.Γιά νά ξαναπιάσει δουλειά, περίμενε νά γιομίσει όλότελα ό δίσκος τού φεγγαριού. Τό απόγεμα εκανε λουτρό καθαρμού στά νερά τού ποταμού, δεήθηκε στούς αστρικούς θεούς, πρόφερε τίς μυστικές συλλαβές ένός κραταιού ονόματος καί κοιμήθηκε. Σχεδόν aμέσως, ονειρεύτηκε μιά παλλόμενη καρδιά. Τήν ονειρεύτηκε ζωντανή, θερμή, μυστική, στό μέγεθος γροθιάς, μέ χρώμα πορφυρό μές στό μισόφωτο ένός ανθρώπινου σώματος πού ακόμα δέν είχε ούτε φύλο, ούτε πρόσωπο. Τήν ονειρεύτηκε δεκατέσσερις λαμπερές νύχτες, προσέχοντας στοργικά τήν κάθε λεπτομέρεια. Καί κάθε νύχτα, τήν εβλεπε καθαρότερα. Δέν τήν άγγιζε, μονάχα βεβαιωνόταν γιά τήν παρουσία της, τή μελετούσε καί τή διόρθωνε μέ τό βλέμμα. Τήν ένιωθε, τή ζούσε από διαφορετικές αποστάσεις, από διαφορετικές οπτικές γωνίες.Τήν δέκατη τέταρτη νύχτα ακούμπησε απαλά μέ τό δείχτη τού χεριού τήν πνευμονική αρτηρία κι ύστερα ολόκληρη τήν καρδιά, από έξω καί από μέσα.Ή εξέταση τόν ικανοποίησε.Μιά νύχτα, επίτηδες δέν ονειρεύτηκε.Μετά, ξαναπήρε τήν καρδιά, Επικαλέστηκε τό όνομα ένός πλανήτη κι άρχισε νά ονειρεύεται άλλα βασικά μέλη τού σώματος. Σ’ έναν χρόνο περίπου, έφτασε στό σκελετό, στά βλέφαρα. Τά αναρίθμητα μαλλιά ήταν ίσως ή πιό δύσκολη δουλειά. ‘Ονειρεύτηκε εναν ολόκληρο άνθρωπο, ένα παλικάρι, πού όμως δέν σηκωνόταν, δέ μιλούσε, ούτε μπορούσε ν’ ανοίξει τά μάτια του.Νύχτα τή νύχτα τόν ονειρευόταν κοιμισμένο.Στίς γνωστικές κοσμογονίες, οί δημιουργοί πλάθουν εναν κοκκινωπό ‘Αδάμ πού δέν μπορεί νά σηκωθεί. Τόσο χοντροφτιαγμένος καί πρωτόγονος όπως κι εκείνος ό χωματένιος ‘Αδάμ, ήταν καί ό ‘Αδάμ τού ονείρου πού έφτιαξαν οί κουραστικές νύχτες τού μάγου.’Ένα απόγεμα, κατάστρεψε σχεδόν ολόκληρο τό έργο του, αλλά μετάνιωσε (Θά ‘ταν καλύτερα γι’ αυτόν νά τό ‘χε καταστρέψει). Έχοντας εξαντλήσει τίς επικλήσεις του στίς θεότητες τής γής καί τού ποταμού, πέφτει στά πόδια τού ειδώλου, πού ήταν πουλάρι ίσως ή τίγρη καί ζήτησε βοήθεια από τήν άγνωστη δύναμή του. Τά χαράματα ονειρεύτηκε τό άγαλμα, τ ονειρεύτηκε ολοζώντανο, νά σπαρταρά: δέν ηταν διασταύρωση τρομερής τίγρης κι αλόγου αλλά, ταυτόχρονα, καί τά δύο άγρια όντα μαζί, καί μαζί ταύρος, τριαντάφυλλο καί καταιγίδα.

Αυτή ή πολλαπλή θεότητα τού αποκάλυψε ότι τό γήινο όνομά της ήταν Πύρ, κι ότι στόν κυκλικό αυτό ναό (καί σ’ άλλους παρόμοιους του) τής έκαμαν θυσίες καί τή λάτρεψαν καί ότι, μέ τρόπο μαγικό, θά έδινε ζωή στό πλάσμα τού ονείρου του έτσι πού, όλοι (εκτός από αυτόν τόν ίδιο πού τό ονειρεύτηκε κι εκτός από τήν ίδια τή φωτιά) νά τόν περνούν γιά άνθρωπο από σάρκα καί οστά.Τόν διάταξε νά τόν στείλει νά μαθητέψει στίς τελετές πού γινόταν στά χαλάσματα τού άλλου ναού, εκείνου πού οί πυραμίδες του ορθώνονταν στήν κάτω μεριά τού ποταμού, γιά vά ύπάρχει σ’ εκείνο τό ερειπωμένο χτίριο μιά φωνή νά τήν δοξάζει.Μέσα στό ονειρό του, τό πλάσμα πού ονειρευόταν, ξύπνησε. ‘Ο μάγος εκτέλεσε τίς εντολές. Ορισε μιά προθεσμία (πού τελικά διάρκεσε δυό χρόνια) γιά νά αποκαλύψει στό παιδί τά μυστικά τού κόσμου καί τή λατρεία τής φωτιάς.Μέσα του τον πονούσε να τό αποχωριστεί.Και με το πρόσχημα τής παιδαγωγικής αναγκαιότητας, παράτεινε μέρα τή μέρα τίς ώρες πού αφιέρωνε στόν ύπνο.’Ακόμα, ξανάφτιαξε λιγάκι τό δεξί ώμο πού τού φαινόταν κάπως ατελής. Μερικές φορές τόν ανησυχούσε κάποια εντύπωση πώς όλα αυτά είχαν ξαναγίνει…. Γενικά όμως, οι μέρες του ήταν ευτυχισμένες, όταν έκλεινε τα μάτια του, σκεφτόταν: Τώρα θα βρεθώ με τον γιό μου.’Η πιό σπάνια: Ο γιός που γέννησα με περιμένει και δεν υπάρχει αν δεν βρίσκομαι μαζί του. Σιγά σιγά, άρχιζε νά τόν συνηθίζει στήν πραγματικότητα.Κάποτε τόν διάταξε νά στήσει μιά σημαία σέ μιά μακρινή κορφή.Τήν άλλη μέρα ή σημαία ανέμιζε απάνω στήν κορφή. Δοκίμασε κι άλλα παρόμοια πειράματα, κάθε φορά καί πιό παράτολμα. Μέ πίκρα πιά κατάλαβε ότι ό γιός του ήταν έτοιμος, κι ότι ίσως μάλιστα ν’ αδημονούσε νά γεννηθεί. Κείνη τή νύχτα τόν φίλησε γιά πρώτη φορά καί τόν έστειλε στόν άλλο ναό, στά ερείπια πού άσπριζαν στήν κάτω μεριά τού ποταμού, μετά από λεύγες βάλτους καί δάσος πυκνό. Προηγουμένως όμως (γιά νά μήν καταλάβει ποτέ πώς ήταν πλάσμα όνείρου καί νά θεωρεί τόν έαυτό του άνθρωπο σάν τούς άλλους) τού έμφυσσά τήν απόλυτη λήθη τού χρόνου τής μαθητείας του. Τή νίκη καί τήν ηρεμία του, κηλίδωνε ή ανία. Τά δειλινά καί τά χαράματα, προσκυνούσε τήν πέτρινη μορφή καί φανταζόταν ότι ό ονειρικός του γιός τελούσε παρόμοιες τελετές, σέ άλλα κυκλικά ερείπια, στήν κάτω μεριά τού ποταμού. Τή νύχτα δέν ονειρευόταν ή ονειρευόταν όπως όλος ό κόσμος. Άντιλαμβανόταν τούς ήχους καί τίς μορφές τού σύμπαντος κάπως άτονα: γιατί ό γιός του, μακριά, τρεφόταν απ’αυτές τίς ελαττώσεις τής ψυχής του. Ό σκοπός τής ζωής του είχε ολοκληρωθεί. Παράμενε σ’ ένα είδος έκστασης.’Ύστερα από καιρό, πού άλλοι αφηγητές τής ιστορίας αυτής τόν υπολογίζουν σέ χρόνια και άλλοι σέ πενταετίες, τόν ξύπνησαν μές στά μεσάνυχτα, δυό κωπηλάτες. Δέν μπόρεσε νά δεί τά πρόσωπά τους, αλλά τού μίλησαν γιά κάποιο μάγο, σ’ένα ναό στά βόρεια, πού μπορούσε νά περπατάει στή φωτιά χωρίς νά καίγεται. Ό μάγος, θυμήθηκε ξαφνικά τά λόγια τού Θεού. Θυμήθηκε πώς από όλα τά όντα τού σύμπαντος, μονάχα ή φωτιά ήξερε πώς ό γιός του ήταν φάντασμα.Αυτή ή ανάμνηση, πού τόν ηρεμούσε στήν αρχή, τώρα τόν τυραννούσε.Φοβόταν μήπως συλλογιστεί ό γιός του αυτό του τό αφύσικο προνόμιο κι ανακαλύψει τήν πραγματική του φύση: ένα είδωλο. Νά μήν είσαι άνθρωπος, αλλά προβολή τού ονείρου άλλου ανθρώπου-ταπείνωση φοβερή, ίλιγγος! Κάθε πατέρας νοιάζεται γιά τά παιδιά πού γέννησε (πού επέτρεψε νά υπάρξουν) μ’ ενα άπλό σύμπλεγμα η σέ μιά στιγμή ευτυχίας. Είναι φυσικό λοιπόν νά φοβάται ό μάγος γιά τό μέλλον τού γιού του, πού τόν μελέτησε έντερο μέ έντερο, κάθε χαρακτηριστικό ξεχωριστά, σέ χίλιες καί μιά μυστικές νύχτες. Οί λογισμοί του σταμάτησαν απότομα, άν καί τό τέλος τους τό είχαν ήδη προμηνύσει κάποια σημάδια. Καί πρώτα, (μετά από μεγάλη ξηρασία) φάνηκε πάνω σ’ ένα βουνό, ένα μακρινό σύννεφο, ανάλαφρο

σάν πουλί.’Ύστερα, πρός τά νότια, ό ουρανός πήρε ενα χρώμα μενεξελί, όπως τά ούλα τής λεοπάρδαλης. Μετά οί καπνοί, πού σκούριασαν τό μέταλλο τής νύχτας. Κατόπιν ό πανικός τών θηρίων πού φεύγαν. Γιατί έγινε πάλι, εκείνο πού’χε γίνει πολλούς αιώνες πρίν. Τά ερείπια τού ίερού τής φωτιάς, πυρπολήθηκαν. Καί μιάν αυγή χωρίς πουλιά, ό μάγος είδε νά κυλάει, κυκλώνοντας τούς τοίχους, ή φωτιά. Γιά μιά στιγμή σκέφτηκε νά καταφύγει στά νερά, ύστερα όμως, κατάλαβε ότι ό θάνατος ερχόταν νά στεφανώσει τά γηρατειά του καί νά τόν απαλλάξει όπό τούς κόπους του. Περπάτησε πρός τά λεπίδια τής φωτιάς.Μά εκείνα, δέν τού δάγκωσαν τή σάρκα του .τόν χάιδεψαν καί τόν πλημμύρισαν χωρίς νά τόν κεντίσουν. ‘Αλαφρωμένος, έντρομος, ταπεινός, κατάλαβε ότι κι ό ίδιος ήταν όνειρο, πού κάποιος άλλος τό ονειρευόταν. ——————————————————————————Jorge Luis Borges “Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ”

Γεννήθηκε το 1899 στην Αργεντινή και θεωρείται από τους μεγαλύτερους συγγραφείς του αιώνα μας. Πέρασε το περισσότερα χρόνια ως τυφλός. Έγραψε ποιήματα, σενάρια, διηγήματα, δοκίμια κ.α. Στα μεγαλύτερα πανεπιστήμια της γης διετέλεσε επίσημος διδάκτωρ. Απέσπασε πολλά βραβεία εκτός εκείνου του Νόμπελ Λογοτεχνίας. Απεβίωσε στη Γενεύη το 1986. Το ‘κυκλικά ερείπια’ είναι μία φανταστική ιστορία, ένα μοναδικό αριστούργημα. Το έργο του Μπόρχες έχει χαρακτήρα κοσμοπολίτικο, κάτι που αποτελεί αντανάκλαση της πολυπολιτισμικής Αργεντινής, της έκθεσής του από νωρίς στη μεγάλη συλλογή παγκόσμιας λογοτεχνίας που διέθετε ο πατέρας του, και τα πολλά ταξίδια που έκανε στη ζωή του. Νεαρός, επισκέφθηκε περιοχές των πάμπας όπου τα σύνορα της Αργεντινής, της Ουρουγουάης και της Βραζιλίας θολώνουν, και έζησε και πήγε σχολείο στην Ελβετία και την Ισπανία. Μεσήλικας, ταξίδεψε σε όλη την Αργεντινή για να δώσει διαλέξεις και σε διάφορα μέρη του κόσμου ως επισκέπτης καθηγητής. Συνέχισε να γυρίζει τον κόσμο στα γεράματά του, πεθαίνοντας στη Γενεύη, όπου είχε πάει λύκειο (δεν πήγε ποτέ πανεπιστήμιο). Ο Μπόρχες ήρθε σε επαφή με λογοτεχνία από αργεντίνικα, ισπανικά, βορειοαμερικανικά, αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά και βορειοευρωπαϊκά/ισλανδικά συγγράμματα. Διάβασε επίσης πολλές μεταφράσεις έργων από τη Μέση και την Άπω Ανατολή. Η παγκοσμιότητα που τον έκανε να ενδιαφερθεί για την παγκόσμια λογοτεχνία — και αναγνώστες σε όλο τον κόσμο να ενδιαφερθούν για αυτόν — αντανακλούσε μία στάση η οποία ερχόταν σε πλήρη αντίθεση με τον ακραίο εθνικισμό της

κυβέρνησης του Περόν. Όταν ακραίοι Αργεντίνοι εθνικιστές, οι οποίοι ταυτίζονταν – τουλάχιστον εν μέρει – με τους Ναζί, υποστήριξαν ότι ο Μπόρχες ήταν Εβραίος — υπονοώντας ότι δεν ήταν αρκετά Αργεντίνος — ο Μπόρχες αποκρίθηκε «Yo Judío» («Εγώ, Εβραίος») Πολύ-πολιτισμικές επιρροές στα κείμενα του Μπόρχες: Η Αργεντινή του Μπόρχες ήταν πολυπολιτισμική και το Μπουένος Άιρες, η πρωτεύουσα, μια κοσμοπολίτικη πόλη. Αυτό ίσχυε ακόμη περισσότερο κατά την εποχή της σχετικής ευημερίας των παιδικών και νεανικών χρόνων του Μπόρχες, παρά σήμερα. Κατά την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας της Αργεντινής το 1816 ο πληθυσμός ήταν μικτός, κυρίως ισπανικής καταγωγής, αλλά και με πολλούς μιγάδες. Η εθνική ταυτότητα των Αργεντίνων διαμορφώθηκε σταδιακά, με την πάροδο πολλέων δεκαετιών μετά την ανεξαρτησία. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ήρθαν πολλοί μετανάστες από Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Γερμανία, Ρωσία, Συρία και Λίβανο (τότε μέρη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας), Ηνωμένο Βασίλειο, Αυστρο-Ουγγαρία, Πορτογαλία, Πολωνία, Ελβετία, Γιουγκοσλαβία, Βόρεια Αμερική, Βέλγιο, Δανία, Ολλανδία, Σουηδία και Κίνα, με τους Ιταλούς και τους Ισπανούς να αποτελούν τις μεγαλύτερες ομάδες. Η συνύπαρξη διαφόρων εθνοτικών ομάδων και κουλτούρων στην Αργεντινή φαίνεται έντονα στα Έξι προβλήματα για τον Δον Ισίδρο Παρόδι, το οποίο ο Μπόρχες συνέγραψε με τον Αδόλφο Μπιόι Κασάρες, και στην ανώνυμη πολυ-εθνοτική πόλη στην οποία εκτυλίσσεται το «Ο θάνατος και η πυξίδα», η οποία μπορεί να είναι ή να μην είναι το Μπουένος Άιρες. Στα κείμενα του Μπόρχες υπάρχουν επίσης επιδράσεις και πληροφορίες από χριστιανικά, βουδιστικά, ισλαμικά και εβραϊκά κείμενα. Στη Βίβλο υπάρχουν εικόνες, μύθοι, μια θρησκεία, μόνο πού δεν υπάρχει σκέψη, στοχασμός. Είναι οι Έλληνες πού πρώτοι άρχισαν πραγματικά να στοχάζονται, οι πρώτοι πού δημιούργησαν ένα εξελιγμένο αστικό πολιτισμό. —————————Το έργο που έχω αναλάβει δεν είναι πραγματικά δύσκολο, μόνο που θα ‘πρεπε να είμαι αθάνατος για να το φέρω εις πέρας.————————— Είναι άσκοπο να γράφει κανείς τεράστια βιβλία αναπτύσσοντας σε 500 σελίδες μια ιδέα που μπορεί κάλλιστα να αποδοθεί σε πέντε λεπτά κουβέντας. Είναι προτιμότερο να προσποιείσαι ότι αυτά τα βιβλία ήδη υπάρχουν και να κάνεις μια σύνοψη ή κάποια σχόλια. www.terrapapers.com Χόρχε Λουίς Μπόρχες Δεν θέλω τίποτα απο σένα Ντέιβ Μέσλιν: Το αντίδοτο στην απάθεια

Σχετικά Άρθρα

 Αριστοτέλης – Η αρχαία σοφία στη σύγχρονη ζωή

 Nikola Tesla: Η συναρπαστική βιογραφία του ανθρώπου που «φώτισε» τον κόσμο

Πόσο σημαντικό είναι να μάθουμε να μην είμαστε διαθέσιμοι συνέχε�... Συναισθηματικός εκβιασμός: Πώς λειτουργεί και πώς μπορούμε να το�... Πρωινή γιόγκα: Ασκήσεις που μας βοηθούν να ξεκινάμε αισιόδοξα τη �...

Mordor - Wikipedia en.wikipedia.org

Mordor Share This:

Did what you just read make your day? Ruin it? Either way, you should share it with your friends and/or comment below.

https://www.youtube.com/watch?v=VSGpNiIWmUs

Paula Rego: Giving Fear a Face Paula Rego grew up in Portugal under the shadow of dictatorship. She became aware of the power of the unspoken as keeping secrets was vital to survival. In a career that has spanned six decades, her paintings are frequently inspired by her personal fears, desires and a passion to fight injustice. Tate curator Elena Crippa takes us through the work of Rego, from the personal loss that influenced some of her major paintings to her response to social inequality in her native Portugal. Comparing Regoâ&#x20AC;&#x2122;s works to those of some of the giants of art history, Crippa shows us how Rego deserves to stand shoulder to shoulder with them. In her pictures women take centre stage, confident in their physical and emotional strength. Rego might be scared but sheâ&#x20AC;&#x2122;ll look the devil in the face.

-------------------------------------------------------------------------------------------Award-winning documentaries which reveal the stories of art and art history. Make bite-sized art discoveries. http://bit.ly/Instagram_HENITalks Keep your finger on the pulse of art. http://bit.ly/Twitter_HENITalks Become part of the HENI Talks community. http://bit.ly/Facebook_HENITalks Find the HENI Talks for you with advanced search options. Explore wider reading around our Talks topics and find that key reference. http://bit.ly/Website_HENITalks Be the first to know when our latest talk is ready. http://bit.ly/YouTube_HENITalks ----------------------------------------------------------------------------------------------Produced by HENI. Follow HENI on Instagram http://bit.ly/Instagram_HENI Like HENI on Facebook http://bit.ly/Facebook_HENI Tweet @ HENI on Twitter http://bit.ly/Twitter_HENI

Five Seasons: The Gardens of Piet Oudolf

“Solitude and taking photographs are connected in an important way. If you aren't alone, you can never acquire this way of seeing, this complete immersion in what you see, no longer needing to interpret, just looking.” - Wim Wenders

BASTIAN is pleased to present Wim Wenders – In Times of Solitude, an exclusive online exhibition from the German artist. Running from 28 May – 1 August 2020, the exhibition features twenty photographs highlighting the relationship between photography and solitude in Wenders’ work. For enquiries please email collectors@bastian-gallery.com

 Wim Wenders Sauerkraut Factory, Montana 2003, 2015 Signed »Wim Wenders« verso lower left on label. C-Print 124 x 150 cm 48.8 x 59 in Edition of 6 + 2 AP € 22,000.00 + VAT

 Wim Wenders Abandoned Drive-in, 1983, 2018 Signed on label verso lower left »Wim Wenders«. C-Print 40.5 x 62 cm 16 x 24.4 in Edition of 12 + 2 AP € 9,000.00 + VAT

 Wim Wenders Old Tree Near Silver City, New Mexico, 1983, 2015 C-Print 125 x 141 cm 49 1/4 x 55 1/2 in Edition of 6 + 2 AP € 22,000.00 + VAT

 Wim Wenders Safeway, 1983, 2018 Signed verso upper middle on label »Wim Wenders«. C-Print 178 x 210 cm 70.1 x 82.7 in Edition of 6 + 2 AP € 28,000.00 + VAT



Wim Wenders Street Front in Butte, 2000, 2001 Signed on two labels verso upper left »Wim Wenders«. C-Print 178 x 447 cm 70.1 x 176 in Edition of 6 + 2 AP € 36,000.00 + VAT

 Wim Wenders AA Centre Paris, 2001, Printed before 2014

Signed »Wim Wenders« verso lower left on label. C-Print 160 x 125 cm 63 x 29.2 in Edition of 6 + 2 AP € 22,000.00 + VAT

 Wim Wenders The Rhine near Bonn I, 1974, 2018 Signed verso on label. C-Print

10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders The Rhine near Bonn II, 1974, 2018 Signed verso on label. C-Print 10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in

Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Self Portrait with Mickey Mouse T-shirt, 1973, 2018 Signed verso on label. C-Print 10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders View from NY window, 1975, 2018 Signed verso on label. C-Print 8.5 x 10.8 cm 3 3/8 x 4 1/4 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Self Portrait, 1975, 2018 Signed verso on label. C-Print 8.5 x 10.8 cm 3.3 x 4.3 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Liquor Store, 1973, 2018 Signed »Wim Wenders« on label verso lower left. C-Print 60 x 78 cm 23.6 x 30.7 in Edition of 12 + 2 AP (2063) € 9,000.00 + VAT

 Wim Wenders The River Elbe in the mist, 1975, 2018 Signed verso on label. C-Print 8.8 x 10.8 cm 3.5 x 4.2 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Cloud Nine, 1980, 2018 Signed verso on label. C-Print 10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Paris Brasserie, 1980, 2018 Signed verso on label. C-Print 10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Annie Leibovitz, 1973, 2018 C-Print 8.5 x 10.8 cm 3 3/8 x 4 1/4 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders NY breakfast 1973, 2018 Signed verso on label. C-Print 10.8 x 8.8 cm 4.2 x 3.5 in Edition of 12 + 2 AP € 2,500.00 + VAT

 Wim Wenders Dennis Hopper, 1976, 2018 C-Print 10.8 x 8.8 cm 4 1/4 x 3 1/2 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders Waterfall, 1973, 2018 C-Print 8.5 x 10.8 cm 3 3/8 x 4 1/4 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT

 Wim Wenders New England, 1972, 2018 Signed »Wim Wenders« verso lower left on label. C-Print 60 x 78 cm 23 x 30 in Edition of 12 (2057) € 9,000.00 + VAT

 Wim Wenders American Sky, 1973, 2018 Signed verso on label. C-Print 8.5 x 10.8 cm 3.3 x 4.3 in Edition of 12 + 2 AP € 2,000.00 + VAT Renowned as one of the most important film directors of our time, Wim Wenders (b.1945, Dusseldorf) developed, in parallel, an extensive photographic oeuvre. It is partly to escape the frenetic environment of the film industry that he first turned to photography. “Filming is a very social activity […] It's a long process and the story you want to tell passes through many hands. With photography, everything is different. Here, it's a huge privilege for me to be able to do everything by myself.” From the American West to his native Germany, Wim Wenders depicts solitary and secluded places: cities, deserts, highways, places through which humanity is constantly moving. The artist refers to the

narrative aspect of his pictures “As a filmmaker, I'm a storyteller. But as a photographer, I'm strictly a listener. I listen to stories told to me not by people, but by landscapes and places, by houses and streets. Those have usually gone through a lot and they have a lot to say about us and our civilization.” Wenders confessed to playing with cameras from an early age, but it was only during the preparation of his first films that his curiosity was piqued. His photographs are consequently very insightful in the process of all the movies he made in the prolific period of the 1970s-80s. In his photographs, Wim Wenders describes road trips with Annie Leibovitz, filming with Dennis Hopper, as well as the months driving by himself across the American West scouting for locations preparing for his major film: Paris, Texas. Like his films, his images possess a melancholic romanticism. They engage with themes such as time, loss and movement. In this exhibition, works like Abandoned Drive-in emanate a feeling of nostalgia for the frontier life of the past. The image depicts an infinite landscape bathed in light and colour that only retains a trace of civilisation. In Street Front in Butte, the shadows of an empty street hint at desertion. In his book Once, the artist wrote “Early morning, not a soul on the streets of Butte, Montana. It was as if I had walked into my favourite painting of Edward Hopper: Early Sunday Morning, painted in 1930. It was Sunday, indeed.” The morning sun imbues the image with energy, revealing a sublime luminosity and warmth, a world whereby human beings are perceived only by their absence. In addition to the large format photographs at BASTIAN the smaller Polaroids provide a singular insight in these times of creative isolation. The small format draws the viewer into these candid moments; and the immediacy of the technique makes it unmanipulable, giving the viewer a highly personal insight into the artist’s thought processes and inspirations.

https://www.doctv.gr/page.aspx?itemid=spg14275

Ένα βίντεο 360° μας συστήνει τον «πνεύμονα» του πλανήτη και τη σημασία του για το οικοσύστημα και την ανθρωπότητα ΜΑΡΙΑΝΙΝΑ ΠΑΤΣΑ 26 Μαΐου 2020 Το μεγαλύτερο τροπικό δάσος του κόσμου, είναι αυτό του Αμαζονίου. Ο Αμαζόνιος είναι ένας από τους μεγαλύτερους ποταμούς της Γης. Έχει συνολικό μήκος 6.992 χλμ. και είναι ο μακρύτερος ποταμός του πλανήτη. Διαρρέει τη Νότια Αμερική από τις Άνδεις ως τις εκβολές του, στον Ατλαντικό ωκεανό. Το δάσος του Αμαζονίου φιλοξενεί πάνω από 43.800 είδη φυτών και περισσότερα από 2,5 εκατομμύρια είδη εντόμων. Οι φυσικοί πόροι του Αμαζονίου είναι πολλοί και δυστυχώς λεηλατούνται διαρκώς. Οι πρώτοι εξερευνητές προσελκύστηκαν απ' τα διαμάντια και τον χρυσό, εξίσου σημαντικοί όμως είναι οι διάφοροι πολύτιμοι λόφοι που έχουν ανακαλυφθεί στην περιοχή καθώς και η ξυλεία του. Ο Μη Κερδοσκοπικός Οργανισμός Conservation International, μας δίνει τη δυνατότητα να περιηγηθούμε στο τροπικό δάσος του Αμαζονίου και να απολαύσουμε εικόνες και ήχους σαν να είμαστε εκεί, μέσα από ένα 360° βίντεο. Που μας συστήνει τον «πνεύμονα» του πλανήτη και τη σημασία του για το οικοσύστημα και την ανθρωπότητα. [Πηγή: www.doctv.gr]

https://www.youtube.com/watch? time_continue=6&v=5JvJCvdqvYs&feature=emb_title

Under The Canopy (360 video) | Conservation International (CI) https://www.youtube.com/watch?v=7HfeBP3vaEI 60

Rainforest: Beneath the Canopy Part 01

rye 61

Rye Tortillas · 1 ώρα, 15 λεπ. · Μερίδες: 10 tortillas Aren’t tortillas always made from corn or wheat? Actually, flatbreads made with all kinds of foraged ... Συστατικά 

1 3/4 cups (210g) King Arthur Unbleached All-Purpose Flour



2 cups (212g) medium rye flour



1 1/2 teaspoons salt



3 tablespoons (42g) butter or vegetable oil (37g)



1 cup (227g) water lukewarm

https://www.kingarthurbaking.com/recipes/rye-tortillas-recipe Instructions 1. Weigh your flours; or measure them by gently spooning into a cup, then sweeping off any excess.

2. In a medium-sized bowl, whisk together the flours and salt.

3. Add the butter and use your fingers or a pastry blender to work it into the flour until the mixture is sandy textured. Note: If you’re using vegetable oil, add it in step 4. 4. Add the water (plus the oil, if using) and mix until the dough becomes a shaggy mass. Transfer it to a clean surface and knead for 1 to 2 minutes to bring everything together. If the dough seems dry (e.g., it looks gnarly and won't hold together well) knead in more water, 1 tablespoon at a time, until it's bouncy and smooth. It won't be soft like regular wheat-based dough, but neither should it be super-stiff and dry. 5. Divide the dough into 10 pieces weighing 65g to 70g each. Round the pieces into balls, flatten slightly, and cover. Meanwhile, preheat an ungreased griddle or skillet (we like cast iron) over medium heat, about 350°F. 6. Working with one piece of dough at a time, roll it into a circle about 8” to 9” in diameter. Keep the remaining pieces of dough covered while you work. 7. Cook each tortilla in the griddle or skillet until bubbles appear and it's lightly browned and just starting to become charred in spots, about 2 to 3 minutes per side. Repeat with the remaining dough balls. 8. Keep the finished tortillas warm and pliable by stacking them on top of one another and wrapping the stack in a clean kitchen towel. Serve warm or at room temperature. 9. Allow any leftovers to cool completely, then wrap in plastic and store at room temperature for several days; freeze for longer storage. Reheat tortillas in an ungreased skillet, or for a few seconds in the microwave.

Organic Medium Rye - 3 lbs.

King Arthur Flour Bench Knife

Ingredients Dough 

4 1/2 to 5 cups (478g to 532g) King Arthur Italian-Style Flour*



1 1/4 teaspoons salt



2 teaspoons instant yeast



2 tablespoons (25g) olive oil



1 1/4 cups (283g) lukewarm water

*Use the lesser amount of flour in winter or when it's dry out; the greater amount in summer, or when it's humid Topping 

2 to 3 tablespoons (25g to 35g) olive oil, divided



2 teaspoons herbes de Provence or Pizza Seasoning



3/4 teaspoon sea salt

Instructions

1. Mix together all of the dough ingredients and knead for 5 to 6 minutes in a stand mixer. Start with the lesser amount of flour and add more, a tablespoon at a time, until you have a soft, slightly sticky dough; 2. Lightly coat a bowl with olive oil, and roll the dough around in it so that it has an even coating of oil on its surface. Place the dough in the bowl, cover, and let it rise for 60 to 90 minutes. 3. Drizzle a piece of parchment with 1 tablespoon olive oil. 4. Place the dough on the parchment, and pat it into a rough 9" x 12" rectangle. 5. Sprinkle the herbes de Provence and sea salt over the surface of the dough. Cover the focaccia, and let it rise for about 30 to 45 minutes, until puffy. 6. Place a baking stone in the middle of the oven, and preheat the oven to 425°F. 7. Just before baking the focaccia, use your fingers to gently dimple the dough every 2" or so. 8. Transfer the focaccia on the parchment to the hot stone. Bake for 18 to 22 minutes, until slightly golden brown on top. 9. Remove the focaccia from the oven, take it off the parchment, and place it on a rack. Brush the remaining olive oil onto the surface. Allow the focaccia to cool for 10 to 15 minutes before cutting into 2" x 3 ½" rectangles. Tips from our Bakers 

Substitute pastry or all-purpose flour for the Italian-style flour, if desired, though each will produce markedly different results; you may also need to increase the amount of water.



No baking stone? Spread the dough into a baking sheet that's been drizzled with olive oil. After the dough has risen in the pan for 30 minutes, bake it in the middle of a 425°F oven for 18 to 22 minutes, until light golden brown on top. Remove the focaccia from the oven and the pan, and

cool on a rack.

Youâ&#x20AC;&#x2122;ve Heard of Tennessee Whiskey? Meet New York State Rye By Clay Risen

Christopher Williams in the tasting room at Coppersea Distilling in New Paltz, N.Y.Credit...Tony Cenicola/The New York Times

https://feed-your-sole.com/borodinsky-bread-russian-rye-bread/

Borodinsky Bread (Russian Rye Bread) 

Borodinsky Bread (Russian Rye Bread)

Jump to Recipe·Print Recipe I was inspired to make this bread by one of my great friends back in the UK. Kristina is an amazing chef and baker and has been seemingly working on baking her way around Eastern Europe from the comfort of her home of late. (She herself is from Lithuania) The photos I keep getting are just amazing! When she shared this Borodinsky bread recipe with me I was intrigued – as I’ve never actually had it before. After a little research, I knew I had to give it a go!

What is borodinsky bread? Borodinsky bread is a Russian dark rye bread. It’s a very rich and unusual tasting bread and very dark in colour. The bread is made from rye flour and it seems sometimes wheat flour. This recipe however uses just dark rye flour. As with so many traditional recipes there seem to be various different takes on what is the right and wrong method or ingredients. There are several legends which explain where this bread was originally invented, several of which point to the battle of Borodino as the source. Not really knowing much about Russian history myself I won’t try and go into them!

You need to prepare in advance to make this as you’ll need to make a ‘starter’ at least 5 days before and maintain it in the run up. While it does need some planning it’s actually fairly straightforward to make (don’t let the long list of instructions fool you). The amount of ‘hands on’ time is actually quite minimal. Well, compared to some breads.

What does it taste like? Borodinsky bread has an unusual and very strong taste. It’s also quite a ‘heavy’ and ‘wet’ bread. The bread is flavoured with coriander and caraway seeds and molasses is combined into the dough. This gives it an almost ‘sweet and sour’ taste (although stronger on the sour).

What can you eat with borodinsky bread? This bread is perfect for a savoury snack – simply with some butter smeared over the top. As it’s quite strong you wouldn’t want to eat it as part of a sandwich or similar – as it would really overpower the taste. Borodinsky bread is often eaten with smoked fish or meats which is something that I’ll definitely be trying the next time I make it.

Rye, one of the original restaurants to open on East Market street shortly after the neighborhood was renamed Nulu, is closing for good.

Atelier Villa στη ζούγκλα της Κόστα Ρίκα https://ktirio.gr/el/%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE%B1/%CE %BE%CE%B5%CE%BD%CE%B1-%CE%BA%CF%84%CE%B9%CF%81%CE%B9%CE %B1/atelier-villa-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%B6%CE%BF%CF%8D%CE %B3%CE%BA%CE%BB%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%8C%CF %83%CF%84%CE%B1-%CF%81%CE%AF%CE%BA%CE%B1

Το Atelier Villa σχεδιάστηκε ως ιδιωτική κατοικία για τον επενδυτή και την οικογένειά του. Είναι μέρος ενός μικρού συγκροτήματος, που αποτελείται από τρεις βίλες και ένα περίπτερο πολλαπλών χρήσεων. Φωλιασμένο σε μια απότομη πλαγιά, ο πρισματικός όγκος μήκους 26 μέτρων αιωρείται εν μέρει πάνω από την πλούσια τροπική βλάστηση. Κοιτάζοντας έξω, υπάρχει μόνο ο μακρινός ωκεανός ή οι καταπράσινοι λόφοι. Ο πίσω τοίχος, που βλέπει στο δρόμο και τις γειτονικές βίλες, είναι σκόπιμα τυφλός για τη διατήρηση της ιδιωτικότητας. Η πρώτη και η κύρια προτεραιότητα δεν είναι μόνο η ιδέα της κατάργησης των ορίων μεταξύ του εσωτερικού και του εξωτερικού, αλλά και η ανάδειξη της κατασκευαστικής απλότητας και των καθαρών γραμμών. Ο σκελετός αποτελείται από ατσάλινα πλαίσια μεγέθους 4x4 m. Τα διακριτικά χρώματα των τοίχων σε συνδυασμό με την πράσινη οροφή επιτρέπουν στη βίλα να εναρμονίζεται πραγματικά με το περιβάλλον της. Οι προσόψεις με θέα προς τον ωκεανό και τη ζούγκλα αποτελούνται από διάτρητα τμήματα αλουμινίου μεγάλου μεγέθους, τα οποία δεν θερμαίνονται στον ήλιο και είναι ανθεκτικά στη σκουριά. Αν αναδιπλωθούν λειτουργούν ως στέγαστρα. Η κλίμακα και το μοτίβο της διάτρησης είναι διαφορετικό σε κάθε ένα από τα τμήματα, δημιουργώντας έτσι ένα συναρπαστικό παιχνίδι φωτός και σκιάς στο εσωτερικό. Ο πλήρης πίσω τοίχος διαθέτει επένδυση ξύλου Shou Sugi Ban, μιας παλιάς ιαπωνικής τεχνικής για την προστασία από τις καιρικές συνθήκες και την παλαίωση. 77

Πανανθρώπινο μήνυμα τέχνης Κάθε πολιτισμός έχει τα όρια και το στίγμα του στον ιστορικό χώρο και χρόνο. Μέσα ωστόσο στην ιστορία του κόσμου, το αρχαιοελληνικό αισθητικό επίτευγμα σημαδεύει την καταγωγή μιας τέχνης με πανανθρώπινο μήνυμα και με διαστάσεις παγκόσμιες, θα έλεγα σχεδόν εξωχρονικές. Πρώτη έκφραση της αποστασιοποίησης του ανθρώπου από την αναγκαιότητα της φύσης, χάρη στη μεταμόρφωση της ύλης σε πνεύμα, το ελληνικό πλαστικό κατόρθωμα δηλώνει την επίμονη και έλλογη προσπάθεια του καλλιτέχνη να δαμάσει το πάθος και τη μοίρα με τα έργα του νου και της καρδιάς, αυτά που φέρνουν τον άνθρωπο όλο και πιο κοντά στο Θεό, αυτά που τον οδηγούν δίπλα στο συνάνθρωπο. Αποκρυστάλλωμα μιας ορθής και όρθιας σκέψης, το αρχαίο άγαλμα (μεμονωμένο ή ως αναπόσπαστο μέρος αρχιτεκτονικού συμπλέγματος) καθαγιάζει και αγλαΐζει1 τους χώρους της πόλης. Σήμα ανάτασης ψυχικής και ορόσημο πανάρχαιας μνήμης, θυμίζει στους πολίτες την αμέριστη ευθύνη τους για τη συνοχή της κοινωνικής ομάδας και ορθώνεται εγγυητής της ιστορικής αλληλεγγύης του συνόλου. Διαγράφει ο τεχνίτης τα πλαίσια μιας πάντα ευνομούμενης και ισορροπημένης πολιτείας, έτσι όπως την ονειρευόταν η νεογέννητη δημοκρατία και έτσι όπως την ορίζει η πλατιά ειρηνευτική κίνηση του θεϊκού βραχίονα στο αέτωμα του ολυμπιακού ναού. Κίνηση που αναδεικνύει τον Απόλλωνα ρυθμιστή στη διαμάχη του ανθρώπου με το ζώο, με το μυθικό Κένταυρο, στην Ολυμπία, και οργανωτή της ζωής μέσα στο φως του λόγου. Το πέρασμα από το μύθο στο λόγο έγινε, χάρη στην τέχνη, άγαλμα, θέαμα και θεωρία. […] Το πέρασμα από το ζώο, την άγρια φύση και τους αγρούς, στο δομημένο άστυ και στην οργανωμένη πόλη, ας πούμε τη θεϊκή μετάβαση από την κυνηγέτιδα Άρτεμι στην πολιάδα Αθηνά, δηλώνει με κάθε της μορφή και σε κάθε της βήμα η αρχαία ελληνική τέχνη, πρώτη αυτή εγρήγορση του ανθρώπου στον κόσμο του ελεύθερου πνεύματος. Αυτό ίσως είναι το συνοπτικό μέγιστο μάθημα του αρχαιοελληνικού βιώματος, των ανθρώπων που πρώτοι σμίλευσαν στο ξύλο, στην πέτρα και στο μάρμαρο, τη μορφή της εσωτερικής ενατένισης, συνδυασμένη με την ιδεατή πληρότητα της φυσικής ομορφιάς. Μαρτυρεί για τα λεγόμενά μου το αινιγματώδες χαμόγελο του αρχαϊκού κούρου και η ανείπωτη έκπληξη στο βλέμμα της κόρης μέσα στην πολύπτυχη φορεσιά της. Ιδού η απαρχή της προσπάθειας για γνώση και για αυτογνωσία, ιδού το πρώτο ερωτηματικό, το για πάντα αναπάντητο, ιδού η αυγή του μυστηρίου που οδήγησε τον άνθρωπο να γίνει πλάστης αθάνατου έργου, δημιουργός δηλαδή θεών. Δάμασε η ελληνική τέχνη το ζώο πριν ανακαλύψει τον τέλειο άνθρωπο. Το συντροφικό συναπάντημα του ανθρώπου με τους θεούς διδάσκει η αρχαία αισθητική, στην προσπάθειά της να αιχμαλωτίσει την τέλεια μορφή την πάντα μετέωρη και πάντα τεταμένη προς μια ιδεατή πληρότητα, προς ένα αέναο γίγνεσθαι. Να γιατί η αρχαία τέχνη θα μένει πάντα πρωτοποριακά επίκαιρη και ζωντανή: είναι η τέχνη πυξίδα και σταθερός προσανατολισμός, αυτή που δεν γνώρισε αμηχανίες και αγνοεί τα αδιέξοδα, γι’ αυτό και εμπνέει κάθε αναγέννηση, γι’ αυτό και μένει η βάση κάθε πνευματικής παλιννόστησης προς το ουσιώδες, δηλαδή τη δημιουργία ελευθερίας. 1

αγλαΐζω=λαμπρύνω Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ Πολιτισμός και Ελληνισμός Προσεγγίσεις, Αθήνα 2007 (Διασκευή)

Προσέξτε στο κείμενο που ακολουθεί τη διάκριση που γίνεται από το συγγραφέα σε 1η, 2η και 3η γενιά δικαιωμάτων του ανθρώπου· εντοπίστε σε ποιους τομείς ανθρώπινων δικαιωμάτων αναφέρεται η κάθε "γενιά δικαιωμάτων". (ΣΤ) Η "Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη", προϊόν του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης (1789), έθεσε τα θεμέλια γι' αυτό που σήμερα ονομάζουμε 1η γενιά δικαιωμάτων: τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα. Είναι τα δικαιώματα που έχουν στόχο την προστασία του ανθρώπου από το φόβο και αντικείμενο τον περιορισμό της εξουσίας των ισχυρών και του κράτους. Οι αγώνες των θυμάτων της εκμετάλλευσης στις βιομηχανικές κοινωνίες του 19ου αιώνα, με αποκορύφωμα τη Ρωσική Επανάσταση (1917), έθεσαν τα θεμέλια γι' αυτό που ονομάζουμε 2η γενιά δικαιωμάτων: τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Είναι τα δικαιώματα που έχουν στόχο την προστασία του ανθρώπου από τη στέρηση και αντικείμενο την επιβολή αντίστοιχων θετικών υποχρεώσεων των ισχυρών και του κράτους απέναντι στους πολίτες.

Με νωπές τις μνήμες του Ολοκαυτώματος και των καταστροφών του Β' παγκοσμίου πολέμου, η Γενική Συνέλευση του νεοσύστατου τότε Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) ψήφισε πριν από πενήντα χρόνια, στις 10 Δεκεμβρίου 1948, την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, συνθέτοντας στα 30 άρθρα της τις δύο γενιές των δικαιωμάτων. Η πράξη αυτή αποτελεί τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας, επειδή για πρώτη φορά: 

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αναγορεύονται σε παγκόσμια αξία, αφού όλες οι χώρες - μέλη του ΟΗΕ έχουν προσυπογράψει την Οικουμενική Διακήρυξη.



Η προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανατίθεται στη διεθνή κοινότητα, στην οποία λογοδοτούν τα επιμέρους κράτη, εκχωρώντας έτσι μέρος της κρατικής εξουσίας τους. Τα ανθρώπινα δικαιώματα παύουν να είναι "εσωτερική υπόθεση" της κάθε χώρας και της κάθε κυβέρνησης.



Ο ΟΗΕ αναγορεύεται στο θεσμικό παγκόσμιο προστάτη των ανθρώπινων δικαιωμάτων.



Η Οικουμενική Διακήρυξη γίνεται η μήτρα για την κυοφορία ενός διεθνούς νομοθετικού πλέγματος ανθρώπινων δικαιωμάτων, το οποίο ενσωματώνεται στη νομοθεσία κάθε χώρας που το επικυρώνει. Το πλέγμα αυτό, που συνεχώς επεκτείνεται και εξειδικεύεται, αποτελεί τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα. Τα δικαιώματα αυτά αποτελούν τη βάση για περιφερειακές διεθνείς νομοθεσίες (ανάμεσά τους και η νομοθεσία ανθρωπίνων δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης, που ενδιαφέρει άμεσα τη χώρα μας), για εθνικά Συντάγματα και για τη δράση πολλών μη κυβερνητικών οργανώσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η ζωή, όμως, δεν σταμάτησε στην Οικουμενική Διακήρυξη. Ήδη ο ΟΗΕ υποχρεώθηκε να οργανώσει Παγκόσμια Συνδιάσκεψη για τη λεγόμενη 3η γενιά δικαιωμάτων: τα δικαιώματα στο ανθρώπινο περιβάλλον. Επίσης, η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογική εξέλιξη, η βιοϊατρική, οι νέοι θεσμοί δημιουργούν νέες πραγματικότητες και την ανάγκη για νέα δικαιώματα. Δ. Γουσέτης, από τον ημερήσιο Τύπο, 6/12/1988

▶Εργαστείτε σε ομάδες, για να οργανώσετε μια συζήτηση "στρογγυλής τραπέζης" με θέμα τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κάθε ομάδα, αφού μελετήσει προσεκτικά την Οικουμενική Διακήρυξη, θα συγκεντρώσει πληροφορίες, θα επεξεργαστεί και θα παρουσιάσει στη συζήτηση μια πτυχή του θέματος. Σας δίνονται παρακάτω ορισμένα ενδεικτικά υποθέματα, με τα οποία μπορείτε να ασχοληθείτε.

- Παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, π.χ. σε πολιτικούς πρόσφυγες, σε μετανάστες, σε παιδιά (π.χ. παράνομη παιδική εργασία, στρατολόγηση ανηλίκων κτλ.), σε γυναίκες (π.χ. εμφανείς παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών σε χώρες του Τρίτου Κόσμου, και συγκαλυμμένες παραβιάσεις σε χώρες της Δύσης).

- Οικουμενική Διακήρυξη και πολιτισμικές ιδιαιτερότητες. Υποστηρίζεται ότι η Οικουμενική Διακήρυξη είναι προϊόν της ευρωπαϊκής ιστορίας και έκφραση των δυτικών αξιών. Μήπως, λοιπόν, η Διακήρυξη εκφράζει μόνο τις δυτικές κοινωνίες και προωθεί τον πολιτισμικό επεκτατισμό της Δύσης στις αναπτυσσόμενες χώρες; - Οι παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων, π.χ. της γυναίκας σε χώρες της Ανατολής ή του Τρίτου Κόσμου, είναι γεγονός. Ορισμένοι ωστόσο υποστηρίζουν ότι οι παραβιάσεις αυτές νομιμοποιούνται από την πολιτισμική παράδοση των χωρών αυτών και ότι η Οικουμενική Διακήρυξη συνιστά απειλή κατά της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας αυτών των λαών. Άλλοι, αντίθετα, υποστηρίζουν ότι η Οικουμενική Διακήρυξη διασφαλίζει την ποικιλία πολυπολιτισμικής έκφρασης στο πλαίσιο της ενιαίας πολυπολιτισμικής ανθρωπότητας. Να συζητηθούν οι παραπάνω αντιτιθέμενες απόψεις. - Ο ΟΗΕ είναι ο μόνος παγκόσμιος θεσμικός προστάτης των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Πόσο καλά ανταποκρίνεται στο ρόλο αυτό; Ποια εμπόδια συναντάει στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; - Ο ρόλος των μη κυβερνητικών οργανώσεων για την προάσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, π.χ. της Διεθνούς Αμνηστίας, της οργάνωσης "Γιατροί χωρίς Σύνορα", της Green Peace κ.ά. ▶ Ένα από τα σημαντικότερα διεκδικούμενα δικαιώματα της τρίτης γενιάς δικαιωμάτων είναι το δικαίωμα για το περιβάλλον.

Συζητήστε τις παρακάτω απόψεις: Η πρώτη άποψη στηρίζεται σε μια ανθρωποκεντρική θεώρηση του περιβάλλοντος, ενώ η δεύτερη αναγνωρίζει, πέρα από το δικαίωμα του ανθρώπου στο περιβάλλον, αντίστοιχα δικαιώματα και στις άλλες μορφές ζωής ή στα "φυσικά αντικείμενα" του πλανήτη μας. - Σύμφωνα με τη Διακήρυξη του Ρίο (1992), όλοι οι άνθρωποι έχουν δικαίωμα σε μια υγιή και παραγωγική ζωή σε αρμονία με τη φύση. - «Μιλώ σοβαρά, όταν προτείνω να απονείμουμε δικαιώματα στα δάση, στους ωκεανούς, στα ποτάμια και στα άλλα "φυσικά αντικείμενα", στην πραγματικότητα στο φυσικό περιβάλλον ως σύνολο» (Christopher Stone).

Ανθρώπινα δικαιώματα Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι ίδια για όλους τους ανθρώπους.[1] Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν ηθικές αρχές που θέτουν συγκεκριμένα πρότυπα ανθρώπινης συμπεριφοράς και συνήθως προστατεύονται ως νόμιμα δικαιώματα κατά το εθνικό και διεθνές δίκαιο. Θεωρούνται ως «κοινώς αντιλαμβανόμενα αναπαλλοτρίωτα θεμελιώδη δικαιώματα που κάθε άτομο δικαιούται από τη στιγμή της γέννησής του, απλώς και μόνο επειδή είναι ανθρώπινο ον»[2]. Αυτά περιλαμβάνουν αστικά και πολιτικά δικαιώματα όπως το δικαίωμα στη ζωή και την ελευθερία, την ελευθερία σκέψης και έκφρασης, καθώς και την ισότητα ενώπιον του νόμου[3]. Στα ανθρώπινα δικαιώματα περιλαμβάνονται, επίσης, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην εργασία, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην τροφή, το δικαίωμα στην κατοικία, την ιατρική περίθαλψη, την εκπαίδευση και το δικαίωμα συμμετοχής στον πολιτισμό.

Τα ανθρώπινα δικαιώματα, λοιπόν, θεωρούνται διεθνή (εφαρμόζονται και ισχύουν παντού) και διαφυλάττουν την ισότητα (ισχύουν τα ίδια για όλους). Το δόγμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει επηρεάσει καταφανώς το διεθνές δίκαιο καθώς και τα εθνικά συντάγματα, τις πολιτικές των κρατών και τη δράση μη-κυβερνητικών οργανισμών κι αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο της δημόσιας τάξης ανά τον κόσμο. Κατά την ιδέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, «αν ο δημόσιος διάλογος εν καιρώ ειρήνης στην παγκόσμια κοινότητα διαθέτει κοινή ηθική γλώσσα, είναι αυτή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων» [4]. Οι έντονες αξιώσεις του δόγματος των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εξακολουθούν να προκαλούν μεγάλο σκεπτικισμό και διαφωνίες όσον αφορά στο περιεχόμενο, τη φύση και το σκεπτικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ακόμη και σήμερα. Πράγματι, το ερώτημα τι συνιστά «δικαίωμα» είναι από μόνο του αμφιλεγόμενο και αποτελεί αντικείμενο συνεχιζόμενης φιλοσοφικής διαμάχης. Πολλές από τις βασικές ιδέες που πυροδότησαν το κίνημα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, διαμορφώθηκαν ως επακόλουθο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και των θηριωδιών του Ολοκαυτώματος και κλιμακώθηκαν με την υιοθέτηση της Παγκόσμιας Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στο Παρίσι από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών, το 1948. Δυο χρόνια μετά θεσπίστηκε ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 10 Δεκεμβρίου. Ο αρχαίος κόσμος δεν συμπεριλάμβανε την έννοια των διεθνών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο πραγματικός προάγγελος της συζήτησης περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων ήταν η έννοια των φυσικών δικαιωμάτων, που συνιστούσε μέρος της μεσαιωνικής παράδοσης του Φυσικού Δικαίου που πρέσβευαν κατά τον Διαφωτισμό φιλόσοφοι όπως ο Τζον Λοκ, ο Φράνσις Χάτσεσον κι ο Ζαν-Ζακ Μπουρλαμακί, ενώ δέσποζε στο Αγγλικό Νομοσχέδιο περί Δικαιωμάτων και τα πολιτικά ιδεώδη της Αμερικανικής και της Γαλλικής Επανάστασης.

Τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών.[5] Αυτά ήταν τα θεμέλια από τα οποία εκπορεύθηκαν τα σύγχρονα επιχειρήματα περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα[6]. Επειδή η αναγνώριση της αξιοπρέπειας, που είναι σύμφυτη σε όλα τα μέλη της ανθρώπινης οικογένειας, καθώς και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων τους αποτελεί το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο. — 1η πρόταση του Προοιμίου της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ.[7][8]

Όλοι οι άνθρωποι γεννιούνται ελεύθεροι και ίσοι στην αξιοπρέπεια και τα δικαιώματα. Είναι προικισμένοι με λογική και συνείδηση, και οφείλουν να συμπεριφέρονται μεταξύ τους με πνεύμα αδελφοσύνης. — Άρθρο 1 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του ΟΗΕ.[8]

Πίνακας περιεχομένων 85



1 Ιστορία της έννοιας o 1.1 Αρχαιότητα o 1.2 Μεσαίωνας o 1.3 16ος-18ος αιώνας o 1.4 19ος αιώνας o 1.5 20ος αιώνας o 1.6 Στην Ελλάδα



2 Φιλοσοφία o 2.1 Κριτική



3 Ταξινόμηση o 3.1 Αδιαίρετο o 3.2 Κατηγοριοποίηση o 3.3 Τρεις γενιές o 3.4 Απαραβίαστα ανθρώπινα δικαιώματα



4 Υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων o 4.1 Διεθνής προστασία o 4.2 Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών o 4.3 Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα o 4.4 Διεθνείς Συνθήκες o 4.5 Εθιμικό διεθνές δίκαιο o 4.6 Διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο o 4.7 Σύστημα Ηνωμένων Εθνών 

4.7.1 Πολιτικά Όργανα 

4.7.1.1 Συμβούλιο Ασφαλείας



4.7.1.2 Γενική Συνέλευση

 

4.7.1.3 Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

4.7.2 Όργανα συνθηκών

o 4.8 Περιφερειακά καθεστώτα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα o 4.9 Μη κυβερνητικές οργανώσεις o 4.10 Ελλάδα 

5 Παραβιάσεις o 5.1 Πολυεθνικές εταιρείες o 5.2 Στο ελληνικό κράτος



6 Ουσιώδη δικαιώματα o 6.1 Δικαίωμα στη ζωή o 6.2 Ελευθερία από τη δουλεία o 6.3 Ελευθερία από βασανιστήρια o 6.4 Δικαίωμα σε δίκαιη δίκη o 6.5 Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή o 6.6 Δικαίωμα μετακίνησης o 6.7 Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας o 6.8 Ελευθερία του λόγου o 6.9 Δικαιώματα σε δημόσιο διάλογο 

6.9.1 Πρόσβαση σε νερό



6.9.2 Σεξουαλικός προσανατολισμός και προσδιορισμός φύλου



6.9.3 Αναπαραγωγικά δικαιώματα



6.9.4 Τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών



6.9.5 Εμπόριο



6.9.6 Δικαίωμα οπλοφορίας



6.9.7 Μελλοντικές γενιές



7 Σχέση με άλλα θέματα o 7.1 Το περιβάλλον o 7.2 Εθνική Ασφάλεια



8 Σχετικότητα και καθολικότητα



9 Παραπομπές



10 Βιβλιογραφία o 10.1 Ελληνόγλωσση 

10.1.1 Διακηρύξεις, Καταστατικά, Συμβάσεις

o 10.2 Ξενόγλωσση o 10.3 Πρόσθετη βιβλιογραφία 

10.3.1 Ελληνόγλωσση



10.3.2 Ξενόγλωσση



11 Δείτε επίσης



12 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Ιστορία της έννοιας Γιατί το Φως είναι ένα, αδιαίρετο, κι οπουδήποτε νικήσει ή νικηθεί, νικάει και νικιέται και μέσα σου. — Νίκος Καζαντζάκης, Αναφορά στον Γκρέκο[9] Μ' όλα αυτά απόκαμα, ζητάω ν' αναπαυτώ στο μνήμα: να βλέπω, λέω, την αρετή ζητιάνα γεννημένη, το κούφιο Τίποτα φαιδρό με κορδωμένο βήμα, την Πίστη την αγνότερη χυδαία απαρνημένη, την τιμημένη Υπεροχήν αισχρά παραρριγμένη, τη χάρη την παρθενικήν ωμά ξεπορνεμένη, την τέλειαν Ωραιότητα κακά εξευτελισμένη, την Αξίαν από ανάπηρην κυβέρνια αχρηστεμένη, την Τέχνη από την κρατική εξουσία γλωσσοδεμένη, τη Γνώση απ' τη σχολαστική Μωρία περιορισμένη, την πιο απλήν Αλήθεια ηλίθια παρανομασμένη, την Καλοσύνη στην κυρα-Κακία υποταγμένη. Με όλ' αυτά απόκαμα, δε θέλω πια να ζήσω, μόνο που την αγάπη μου πεθαίνοντας θ' αφήσω. Ουίλλιαμ Σαίξπηρ, Σονέτο 66[10]

Σύμφωνα με τον Κώστα Δουζίνα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι η τελευταία παγκόσμια ιδεολογία μετά «το τέλος όλων των ιδεολογιών»[11][12]. Παρόλο που οι ιδέες περί δικαιωμάτων και ελευθερίας έχουν υπάρξει με κάποια μορφή για ένα μεγάλο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, δεν μοιάζουν με τη

σύγχρονη αντίληψη περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τον Τζακ Ντόνελι, στην αρχαιότητα «οι παραδοσιακές κοινωνίες συνήθως είχαν επεξεργασμένα και λεπτομερή συστήματα κατανομής των καθηκόντων [...] αντιλήψεις περί δικαιοσύνης, πολιτικής νομιμότητας, ανθρώπινης ευημερίας που επεδίωκε να καταστήσει πραγματικότητα την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, καθώς και ευημερίας εντελώς ανεξάρτητης από τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αυτοί οι θεσμοί και οι πρακτικές είναι περισσότερο εναλλακτικές παρά διαφορετικές διατυπώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα» [13]. Η σύγχρονη έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να θεωρηθεί ότι γεννήθηκε στην Ευρώπη της Αναγέννησης και της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, παράλληλα με την εξαφάνιση του φεουδαρχικού απολυταρχισμού και του θρησκευτικού συντηρητισμού που κυριαρχούσε τον Μεσαίωνα. Μια θεωρία είναι ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα αναπτύχθηκαν ως θεωρία κατά την πρώιμη σύγχρονη περίοδο, παράλληλα με την ευρωπαϊκή εκκοσμίκευση της ιουδαίο-χριστιανικής ηθικής. Η πιο ευρέως πλέον διαδεδομένη άποψη είναι ότι η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων γεννήθηκε και αναπτύχθηκε στη Δύση και ότι, ενώ νωρίτερα οι διάφοροι πολιτισμοί είχαν σημαντικές ηθικές έννοιες, γενικά δεν υπήρχε η έννοια των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Για παράδειγμα, ο McIntyre υποστηρίζει ότι δεν υπάρχει καμία λέξη που να αποδίδει την έννοια «δικαίωμα» σε οποιαδήποτε γλώσσα πριν το 1400[14]. Όταν, στο δρόμο της Θήβας, ο Οιδίπους συνάντησε τη Σφίγγα, κι αυτή του έθεσε το αίνιγμά της, η απόκρισή του ήταν: ο άνθρωπος. Τούτη η απλή λέξη χάλασε το τέρας. Έχουμε πολλά τέρατα να καταστρέψουμε. Ας συλλογιστούμε την απόκριση του Οιδίποδα. — Γιώργος Σεφέρης, Ομιλία στη Στοκχόλμη[15]

Στήλη με τον Κώδικα του Χαμουραμπί.

Αρχαιότητα Ο Τσι Κογκ ρώτησε: Υπάρχει άραγε μία λέξη ικανή να καθοδηγεί τις πράξεις του ανθρώπου σε όλη του τη ζωή; Είπε ο Διδάσκαλος: Ναι, η λέξη επιείκεια: Ό,τι δεν επιθυμείς για τον εαυτό σου, μην το επιβάλλεις στους άλλους. — Κομφούκιος, Τα Ανάλεκτα 15.24[16]

Στην αρχαία Μεσοποταμία μαρτυρούνται από το 2350 Π.Κ.Χ. περίπου οι αρχαιότεροι νομικοί κώδικες οι οποίοι περιλάμβαναν σε κάποιο βαθμό την έννοια του δικαιώματος. Ο αρχαιότερος νομικός κώδικας

που σώζεται ως σήμερα είναι ο νεοσουμερικός Κώδικας του Ουρ-Ναμμού (περ. 2050 Π.Κ.Χ.). Στη γνωστότερη σειρά νόμων, τον Κώδικα του Χαμουραμπί (περ. 1780 Π.Κ.Χ.), περιέχονται κανόνες —και ποινές σε περίπτωση παραβίασης των κανόνων— που ρυθμίζουν μια σειρά από ζητήματα όπως τα δικαιώματα των γυναικών, των παιδιών και των δούλων[17]. Στους προλόγους αυτών των κωδίκων γίνεται επίκληση στους μεσοποτάμιους θεούς με σκοπό την θεϊκή επικύρωση. Η προέλευση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις κοινωνίες συχνά πήγαζε από θρησκευτικά ιερά κείμενα. Οι Βέδες, η Βίβλος, το Τάο Τε Τσινγκ του Λάο Τσε, τα Ανάλεκτα του Κομφούκιου, οι διδαχές του Βούδα[18] και το Κοράνι είναι μεταξύ των αρχαίων γραπτών πηγών που πραγματεύονται ζητήματα όπως τα καθήκοντα, τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις του ατόμου. Παρόμοια, ποικίλες φιλοσοφικές ιδέες περιλάμβαναν αντιλήψεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως ανθρώπινα δικαιώματα, με αποκορύφωμα την εγκαθίδρυση του δημοκρατικού πολιτεύματος στην αρχαία Αθήνα (βλ. Αθηναϊκή δημοκρατία)[19], το πολίτευμα που είναι γνωστό στην πολιτική ιστορία ως το πολίτευμα της ισότητας[20]. Τότε, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, έννοιες όπως η ισότητα, η ισονομία, η ισηγορία και η ελευθερία του λόγου εφαρμόστηκαν πρακτικά μεταξύ του συνόλου των (ελεύθερων) πολιτών [20]. Χρειάστηκε να περάσουν περισσότερο από δύο χιλιετίες για να προβληθούν και πάλι αυτές οι έννοιες, στο σύνολο όλων των ανθρώπων αυτή τη φορά, από την Αμερικανική και τη Γαλλική Επανάσταση [20] [21] . Αξιοσημείωτη θέση στο ιστορικό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχει ο Κύλινδρος του Κύρου του 539 Π.Κ.Χ., ο οποίος έχει περιγραφεί ως «η πρώτη διακήρυξη ανθρωπίνων δικαιωμάτων» της ιστορίας [22], ενώ αρχαιότατος νομικός κώδικας στον ευρωπαϊκό χώρο είναι και η Επιγραφή της Γόρτυνας. Τα Ήδικτα (Διατάγματα) του αυτοκράτορα Ασόκα της Ινδίας (272-231 Π.Κ.Χ.) αποτελούν κοινωνικές και ηθικές εφαρμογές αρχών του Βουδισμού. Το Σύνταγμα της Μεδίνας του 622 Κ.Χ., το οποίο συντάχθηκε από τον Μωάμεθ, αποτέλεσε επίσημη συμφωνία μεταξύ των φυλών που ζούσαν στη Μεδίνα και περιλάμβανε Μουσουλμάνους, Εβραίους και παγανιστές[23]. Ο Φαν Τσι ρώτησε τι είναι η τέλεια ανθρωπιά· είπε ο Διδάσκαλος: Αγαπάς τους ανθρώπους. — Κομφούκιος, Τα Ανάλεκτα 12.22[16]

Η Μάγκνα Κάρτα όριζε τον σεβασμό ορισμένων νομικών δικαιωμάτων του λαού από μέρους του μονάρχη.

Μεσαίωνας Η αγγλική Magna Carta του 1215[24], ένας μεσαιωνικός καταστατικός χάρτης της ελευθερίας, έπαιξε ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην ιστορία της αγγλικής νομοθεσίας, αλλά και στη σύγχρονη διεθνή και συνταγματική νομοθεσία. Η Magna Carta όμως δεν ήταν καταστατικός χάρτης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά μάλλον μόνο ένα θεμέλιό τους και αποτέλεσε μια μορφή περιορισμένης πολιτικά και νομικά δεσμευτικής συμφωνίας για την αντιμετώπιση ειδικών πολιτικών συνθηκών. Στην

περίπτωση της Magna Carta, αυτή αναγνωρίστηκε αργότερα κατά τη διάρκεια των πρώιμων σύγχρονων συζητήσεων σχετικά με τα δικαιώματα. Ένα από τα παλαιότερα ιστορικά αρχεία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι το Καταστατικό του Καλίς (Kalisz) το 1264, που παραχωρούσε προνόμια στην εβραϊκή μειονότητα στο Βασίλειο της Πολωνίας, όπως η προστασία από τις διακρίσεις και την ρητορική μίσους.

16ος-18ος αιώνας Πολλοί από τους σύγχρονους νόμους και οι περισσότερες από τις σύγχρονες ερμηνείες περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων προέρχονται από την σχετικά πρόσφατη ιστορία. Η πρώτη σύλληψη των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πιστώνεται στις ιδέες για τα φυσικά δικαιώματα που απορρέουν από το φυσικό νόμο. Ειδικότερα, το θέμα των οικουμενικών δικαιωμάτων εισήχθη από την εξέταση του ενδεχόμενου της επέκτασης των δικαιωμάτων των αυτοχθόνων λαών από τους Ισπανούς κληρικούς, όπως οι Φρανσίσκο ντε Βιτόρια και Βαρθολομαίος ντε λας Κάζας . Στη συζήτηση που διεξήχθη στο Βαγιαδολίδ, ο Χουάν Χινές ντε Σεπούλβεδα, ο οποίος υποστήριξε την αριστοτελική άποψη περί της ανθρωπότητας η οποία χωρίζεται σε διαφορετικές ταξικές κατηγορίες διαφορετικής αξίας, διαφώνησε με τον λας Κάζας, ο οποίος τάχθηκε υπέρ των ίσων δικαιωμάτων στην ελευθερία από την δουλεία για όλους τους ανθρώπους, ανεξάρτητα από τη φυλή ή τη θρησκεία τους.

Η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, η οποία κυρώθηκε από την Γαλλική Εθνοσυνέλευση στις 26 Αυγούστου 1789. Ο Άγγλος φιλόσοφος Τζον Λοκ τον 17ο αιώνα ανέφερε τα φυσικά δικαιώματα στο έργο του, προσδιορίζοντάς τα ως δικαιώματα «στη ζωή, την ελευθερία και την περιουσία (ακίνητη)», και υποστήριξε ότι τα εν λόγω θεμελιώδη δικαιώματα δεν μπορούν να παραλειφθούν από το κοινωνικό συμβόλαιο. Στη Βρετανία του 1689, η αγγλική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων (Bill of Rights)[25] και η αντίστοιχη Αξίωση Δικαιωμάτων της Σκωτίας κατέστησαν παράνομες μια σειρά από καταπιεστικές κυβερνητικές ενέργειες, ενώ η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων της Βιρτζίνια του 1776 κωδικοποίησε σε νόμο έναν αριθμό θεμελιωδών ατομικών δικαιωμάτων και πολιτικών ελευθεριών επηρεάζοντας τις μετέπειτα διακηρύξεις. Δύο μεγάλες επαναστάσεις κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, μία στις Ηνωμένες Πολιτείες (1776) και μία στη Γαλλία (1789), οδήγησαν στην υιοθέτηση της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής και της γαλλικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, αντίστοιχα, στη βάση των οποίων κατοχυρώθηκαν συγκεκριμένα νομικά δικαιώματα. Οι δύο αυτές διακηρύξεις αποτέλεσαν τη βασική πηγή των σύγχρονων ατομικών ελευθεριών[26][27].

Δεχόμαστε τις εξής αλήθειες ως αυταπόδεικτες, πως όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται ίσοι, και προικίζονται από τον Δημιουργό τους με συγκεκριμένα απαραβίαστα Δικαιώματα, μεταξύ των οποίων είναι το δικαίωμα στη Ζωή, το δικαίωμα στην Ελευθερία, και το δικαίωμα στην επιδίωξη της Ευτυχίας. — Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ, 4 Ιουλίου 1776[28]

Ο νόμος πρέπει να είναι ο ίδιος για όλους, ανεξάρτητα αν προστατεύει ή τιμωρεί. Εφόσον όλοι οι πολίτες είναι ίσοι απέναντι στο νόμο, μπορούν όλοι να μετέχουν το ίδιο και στα δημόσια αξιώματα, στις θέσεις και τις υπηρεσίες ανάλογα με τις ικανότητές τους και χωρίς καμία άλλη διάκριση παρά αυτή που πηγάζει από την αρετή τους και το ταλέντο τους. — Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Πολίτη, 26 Αυγούστου 1789 [29]

Ακολούθησε η πρόοδος στη φιλοσοφία περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων από φιλοσόφους όπως ο Αμερικανός Τόμας Πέιν, ο Άγγλος Τζον Στιούαρτ Μιλ και ο Γερμανός Γκέοργκ Χέγκελ κατά τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα. Ο όρος «ανθρώπινα δικαιώματα» ήρθε σε ύπαρξη πιθανώς στην περίοδο μεταξύ του έργου Δικαιώματα του Ανθρώπου του Πέιν και των κειμένων του Γουίλιαμ Λόιντ Γκάρισον στην εφημερίδα The Liberator ο οποίος έγραψε ότι προσπαθούσε να επιστρατεύσει τους αναγνώστες του «στο μεγάλο αγώνα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων»[30]. Ωστόσο, ο όρος είχε χρησιμοποιηθεί από τουλάχιστον ένα συγγραφέα ήδη το 1742[31].

19ος αιώνας

Mνημείο για τη δουλεία στη Ζανζιβάρη. Τον δέκατο ένατο αιώνα τα ανθρώπινα δικαιώματα έγιναν κεντρικό ζήτημα με αφορμή το ζήτημα της δουλείας. Ένας αριθμός μεταρρυθμιστών, ιδιαίτερα ο Ουίλιαμ Ουίλμπερφορς στην Βρετανία, εργάστηκαν με στόχο την κατάργηση της δουλείας. Αυτό έγινε εφικτό στην Βρετανική Αυτοκρατορία μέσω της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου για το Εμπόριο Δούλων του 1807 και της Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου για την Κατάργηση της Δουλείας του 1833. Στις ΗΠΑ, όλες οι βόρειες πολιτείες είχαν καταργήσει τον θεσμό της δουλείας μεταξύ του 1777 και του 1804, παρόλο που οι νότιες πολιτείες παρέμεναν σφιχτά προσκολλημένες στον «ιδιόρρυθμο θεσμό». Η σύγκρουση και οι αντιπαραθέσεις για την επέκταση της δουλείας σε νέες περιοχές ήταν μια από τις αιτίες για την απόσχιση των νοτίων πολιτειών και τον Αμερικανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Κατά την περίοδο της ανοικοδόμησης που ακολούθησε τον πόλεμο, πραγματοποιήθηκαν διάφορες τροπολογίες στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών. Σε αυτές περιλαμβάνονται η 13η τροπολογία που καταργεί την δουλεία, η 14η τροπολογία που διασφαλίζει πλήρη υπηκοότητα και πολιτικά δικαιώματα σε όλους όσους έχουν γεννηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες και η 15η τροπολογία, που διασφαλίζει στους αφρο-αμερικανούς το δικαίωμα ψήφου.

Πολλές ομάδες και κινήματα πέτυχαν βαθιές κοινωνικές αλλαγές κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα, στο όνομα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, στην Ευρώπη και την Βόρεια Αμερική, εργατικά συνδικάτα προκάλεσαν νόμους που διασφάλιζαν το δικαίωμα της απεργίας στους εργαζόμενους, θέσπιζαν ελάχιστες συνθήκες εργασίας και απαγόρευαν ή ρύθμιζαν νομοθετικά την παιδική εργασία. Το κίνημα για τα δικαιώματα των γυναικών πέτυχε να εξασφαλίσει το δικαίωμα ψήφου για πολλές γυναίκες. Τα κινήματα εθνικής ανεξαρτησίας σε πολλές χώρες, πέτυχαν να εκδιώξουν αποικιακές δυνάμεις. Ένα από τα πιο σημαίνοντα ήταν το κίνημα του Μαχάτμα Γκάντι να απελευθερώσει την πατρίδα του την Ινδία από την Βρετανική κατοχή. Κινήματα από επί μακρόν καταπιεσμένες φυλετικές και θρησκευτικές μειονότητες πέτυχαν σε πολλά μέρη του κόσμου, μεταξύ αυτών το Κίνημα για τα Πολιτικά Δικαιώματα των Αφρο-αμερικανών και πιο πρόσφατα ποικίλα κινήματα πολιτικών ταυτότητας, για λογαριασμό των γυναικών και διαφόρων μειονοτήτων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η θέσπιση της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού, ο Κώδικας του Lieber του 1864 και η πρώτη από τις Συμβάσεις της Γενεύης επίσης το 1864 έθεσαν τα θεμέλια του διεθνούς ανθρωπιστικού νόμου, ο οποίος αναπτύχθηκε περαιτέρω μετά τους δυο παγκόσμιους πολέμους.

«Δεν ξέρω με τι όπλα θα γίνει ο 3ος παγκόσμιος πόλεμος, αλλά ο 4ος θα γίνει με ξύλα και πέτρες.» — Άλμπερτ Αϊνστάιν. Οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι κόστισαν τον θάνατο περίπου 80.000.000 ανθρώπων.

20ος αιώνας Οι παγκόσμιοι πόλεμοι, η τεράστια απώλεια ανθρώπινων ζωών και οι κραυγαλέες καταπατήσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκειά τους, ήταν η κινητήρια δύναμη πίσω από την ανάπτυξη των σύγχρονων εργαλείων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η Κοινωνία των Εθνών ιδρύθηκε το 1919, κατά τις διαπραγματεύσεις για τη Συνθήκη των Βερσαλλιών που ακολούθησαν το τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου. Οι στόχοι της ΚτΕ περιλάμβαναν αφοπλισμό, παρεμπόδιση του πολέμου μέσω συλλογικής ασφάλειας, επίλυση των διαφορών μεταξύ χωρών με διαπραγματεύσεις και διπλωματία και βελτίωση της παγκόσμιας ευημερίας. Στον καταστατικό της χάρτη προβλεπόταν η εντολή να προωθηθούν πολλά από τα δικαιώματα που περιελήφθησαν αργότερα στην Παγκόσμια Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Τη δεκαετία του 1930 και του 1940 τα ανθρώπινα δικαιώματα επικαλούνταν στο λόγο τους κυρίως συντηρητικοί Καθολικοί και Προτεστάντες[32]. Στη Διάσκεψη της Γιάλτας του 1945, οι Συμμαχικές δυνάμεις συμφώνησαν να δημιουργήσουν ένα νέο σώμα για να αντικαταστήσει τον ρόλο της Κοινωνίας των Εθνών. Αυτό επρόκειτο να είναι ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών. Ο Ο.Η.Ε. έπαιξε έναν σημαντικό ρόλο στη διεθνή νομοθεσία για τα

ανθρώπινα δικαιώματα από την ίδρυσή του. Μετά τους παγκόσμιους πολέμους ο Ο.Η.Ε. και τα μέλη του ανέπτυξαν μεγάλο μέρος του διαλόγου και τα νομοθετικά σώματα που τώρα συνιστούν τον διεθνή ανθρωπιστικό νόμο και την διεθνή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Στην Ελλάδα Στην Ελλάδα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα σύμφωνα με το Σύνταγμα (άρθρα 4 έως 25),[33][34] αλλά και στο Αστικό Δίκαιο (άρθρα 281-286).

Φιλοσοφία Ο τρόπος σκέψης που εναρμονίζει την ευζωία με την αρετή στις σχέσεις μας με τους άλλους, είναι ο ανθρωπισμός. Εδώ δεν έχει σημασία ο βαθμός της ευζωίας –διότι άλλος είναι απαιτητικός και άλλος όχι, ανάλογα πως ορίζει ο καθένας τις ανάγκες του– αλλά το είδος της σχέσης σύμφωνα με την οποία η ροπή προς την ευζωία περιορίζεται από τον νόμο της αρετής. — Ιμμάνουελ Καντ, Ανθρωπολογία από πραγματολογική άποψη[35]

Η φιλοσοφία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προσπαθεί να εξετάσει την υποκείμενη βάση της έννοιας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και βλέπει με κριτική ματιά το περιεχόμενό της και την αιτιολόγησή της. Πολλαπλές θεωρητικές προσεγγίσεις έχουν αναπτυχθεί στην προσπάθεια εξήγησης του πώς και γιατί τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν γίνει μέρος των κοινωνικών προσδοκιών. Σύμφωνα με τον Στάθη Μπάλια τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν «τη μεγαλύτερη ηθική κατάκτηση της ανθρωπότητας και τον ανυπέρβλητο αξιακό ορίζοντα της σύγχρονης φιλελεύθερης δημοκρατίας»[36], ενώ μερικοί θεωρούν πως «η εκπαίδευση στα ανθρώπινα δικαιώματα είναι τόσο θεμελιώδης για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, ώστε σύντομα θα αποτελέσει τον τέταρτο βασικό άξονα της στοιχειώδους εκπαίδευσης στον πολιτισμό μας, ανάμεσα στην ανάγνωση, τη γραφή και την αρίθμηση»[37]. Μια από τις αρχαιότερες δυτικές φιλοσοφίες που σχετίζονται με τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι πως αποτελούν μέρος ενός φυσικού δικαίου και απορρέουν από διαφορετικές φιλοσοφικές ή θεολογικές βάσεις. Άλλες θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα κωδικοποιούν την ηθική συμπεριφορά, η οποία είναι προϊόν ενός ανθρώπινου κοινωνικού προϊόντος που αναπτύσσεται μέσω μιας διαδικασίας βιολογικής και κοινωνικής εξέλιξης (σχετίζεται με τον Χιουμ). Παράλληλα, τα ανθρώπινα δικαιώματα περιγράφονται και ως ένα κοινωνιολογικό μοντέλο ρύθμισης κανόνων (όπως φαίνεται στην κοινωνιολογική θεώρηση και στο έργο του Βέμπερ). Τέτοιου είδους προσεγγίσεις συμπεριλαμβάνουν την ιδέα ότι τα άτομα σε μια κοινωνία δέχονται κανόνες από μια νόμιμη αρχή με αντάλλαγμα πλεονεκτήματα σε ασφάλεια και οικονομία (όπως ισχυρίζεται ο Ρωλς), δηλαδή ένα κοινωνικό συμβόλαιο. Οι δυο θεωρίες που επικρατούν στις μοντέρνες συζητήσεις περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η θεωρία περί ενδιαφέροντος και η θεωρία περί βούλησης. Η θεωρία περί ενδιαφέροντος διατείνεται ότι η κύρια λειτουργία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι η προστασία και η προώθηση συγκεκριμένων βασικών ανθρώπινων ενδιαφερόντων, ενώ η θεωρία περί βούλησης προσπαθεί να τεκμηριώσει την εγκυρότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων βασισμένη στην μοναδική ανθρώπινη δυναμικότητα για ελευθερία[38].

«Δεν είναι η ικανοποίηση μα η δύναμη, δεν είναι η ειρήνη, βέβαια, αλλά ο πόλεμος, δεν είναι η αρετή μα η αξία. Αν αγαπούσαμε, πραγματικά τους ανθρώπους, θα βοηθούσαμε να εξαφανιστούν οι ανίσχυροι και οι εκφυλισμένοι.»[39] Ο Φρίντριχ Νίτσε συγκαταλέγεται στους φιλοσόφους που έχουν ασκήσει κριτική στην ιδέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Κριτική Διότι πάντοτε οι αδύνατοι επιδιώκουν την ισότητα και το δίκαιον, ενώ αντιθέτως οι ισχυροί ουδεμίαν φροντίδα καταβάλλουν περί αυτών. — Αριστοτέλης, Πολιτικά 6.1[40]

Οι ισχυρισμοί σχετικά με την καθολικότητα των ανθρώπινων δικαιωμάτων έχουν οδηγήσει σε κριτική. Στους φιλόσοφους που έχουν ασκήσει κριτική σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα συμπεριλαμβάνονται οι Τζέρεμι Μπένθαμ, Έντμουντ Μπερκ, Φρίντριχ Νίτσε και Καρλ Μαρξ. Ο καθηγητής πολιτικής φιλοσοφίας Charles Blattberg υποστηρίζει ότι η συζήτηση περί ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όντας αφηρημένη, αποτρέπει τα άτομα από το να τηρούν τις αξίες που τα δικαιώματα πρέπει να προασπίζουν[41]. Η Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια της Φιλοσοφίας (Internet Encyclopedia of Philosophy) δίνει ιδιαίτερη προσοχή σε δυο είδη κριτικής: σε μια που αμφισβητεί την καθολικότητα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και σε μια που τα απορρίπτει για λόγους αντικειμενικότητας [42]. Ο διεθνούς φήμης νομικός λόγιος Alain Pellet, κριτικάρει την προσέγγιση μέσω ανθρωπίνων δικαιωμάτων γιατί αρνείται την αρχή της κυριαρχίας και πως απαιτεί για τα ανθρώπινα δικαιώματα μια προνομιακή θέση ανάμεσα στους κλάδους του διεθνούς δικαίου[43], ενώ ο Alain de Benoist αμφισβητεί τις προϋποθέσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σχετικά με την ισότητα των ανθρώπων[44]. Ο νομικός David Kennedy έχει απαριθμήσει ρεαλιστικές ανησυχίες και δηκτικές κατηγορίες σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα το 2002 στο Harvard Human Rights Journal[45]. Σας λέω τελικά πως εγώ δε μισώ την ανθρωπότητα· εσείς οι άλλοι τη μισείτε, γιατί επιμένετε να θεωρείτε τους ανθρώπους όντα λογικά, και εξοργίζεσθε επειδή τα όντα αυτά σας διαψεύδουν. — Από γράμμα του Σουίφτ στον Αλεξάντερ Πόουπ, 26 Νοεμβρίου 1725[46]

Ταξινόμηση 95

Τα ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να ταξινομηθούν και να οργανωθούν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους. Στο διεθνές πεδίο, ο πιο συνηθισμένος τρόπος κατηγοριοποίησής τους είναι να διακρίνονται σε αστικά και πολιτικά δικαιώματα καθώς και σε οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα αναφέρονται στα άρθρα 3 έως 21 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα[7] (ΟΔΑΔ, Aγγλικά: UDHR) και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα[47] (ΔΣΑΠΔ, Αγγλικά: ICCPR). Τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα είναι κατοχυρωμένα στα άρθρα 22 έως 28 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα[48] (ΔΣΟΚΠΔ, Αγγλικά: ICESCR). Αυτά τα δύο Σύμφωνα, μαζί με την Οικουμενική Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αποτελούν το Διεθνές Σύμφωνο των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων[49] (ΔΣΑΔ, Αγγλικά: IBHR).

Αδιαίρετο Η ΟΔΑΔ περιέχει τόσο οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά, όσο και αστικά και πολιτικά δικαιώματα, καθώς βασίζεται στην αρχή ότι τα διάφορα δικαιώματα μόνο συνδυασμένα μπορούν να υπάρξουν επιτυχώς: Το ιδεώδες του ελεύθερου ανθρώπου, που απολαμβάνει αστική και πολιτική ελευθερία και είναι απελευθερωμένος από το φόβο και την αθλιότητα, μπορεί να επιτευχθεί μόνον εάν δημιουργηθούν συνθήκες κάτω από τις οποίες κάθε άνθρωπος θα μπορεί να απολαμβάνει τα αστικά και πολιτικά του δικαιώματα, καθώς και τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά του δικαιώματα. — Διεθνές Σύμφωνο για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα & Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα, 1966

Αυτό θεωρείται αληθές, επειδή χωρίς αστικά και πολιτικά δικαιώματα, είναι αδύνατο η κοινωνία να διεκδικήσει οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Παράλληλα, αν στερείται μέσων διαβίωσης και ενός λειτουργικού πλαισίου, το κοινό δεν μπορεί να διεκδικήσει ή να κάνει χρήση αστικών ή πολιτικών δικαιωμάτων (γνωστό ως θεωρία γεμάτης κοιλιάς). Το αδιαίρετο και η αλληλεξάρτηση όλων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επικυρωθεί από την Διακήρυξη της Βιέννης του 1993 και του Προγράμματος Δράσης: Όλα τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι παγκόσμια, αδιαίρετα, αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αντιμετωπίζει τα δικαιώματα του ανθρώπου σφαιρικά και με τρόπο ισότιμο και δίκαιο, με τον ίδιο τρόπο και με την ίδια έμφαση. — Διακήρυξη της Βιέννης και Πρόγραμμα Δράσης, Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, 14-25 Ιουνίου 1993, Βιέννη, Αυστρία[50]

(Η παραπάνω δήλωση υιοθετήθηκε και πάλι από την Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής του 2005 στη Νέα Υόρκη. Παράγραφος 121[51].) Μολονότι έγιναν αποδεκτά από τους υπογράφοντες την ΟΔΑΔ, πρακτικά η πλειονότητα δεν δίνει την ίδια βαρύτητα στα διάφορα είδη δικαιωμάτων. Ορισμένοι δυτικοί πολιτισμοί έχουν εστιάσει συχνότερα στα αστικά και πολιτικά δικαιώματα, μερικές φορές εις βάρος οικονομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην εργασία, την εκπαίδευση, την υγεία και τη στέγαση. Παρομοίως, οι ασιατικές και πρώην σοβιετικού μπλοκ χώρες έχουν την τάση να δίνουν προτεραιότητα στα

οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, αλλά σπανίως παρέχουν αστικά και πολιτικά δικαιώματα.

Κατηγοριοποίηση

«Η φτώχεια είναι η χειρότερη μορφή βίας.» —Μαχάτμα Γκάντι. Ποια είναι τα αδιαπραγμάτευτα δικαιώματα ενός ανθρώπου; Η ιεράρχηση και η ταξινόμηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων είναι κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση. Οι αντίπαλοι του αδιαίρετου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα διαφέρουν ριζικά από τα αστικά και τα πολιτικά και επομένως απαιτούν εντελώς διαφορετικές προσεγγίσεις. Υποστηρίζεται ότι τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα είναι: 

Φιλοδοξίες ή στόχοι, σε αντίθεση με πραγματικά «νομικά» δικαιώματα.



Ιδεολογικά διχαστικά/πολιτικά, δηλαδή δεν υπάρχει ομοφωνία ως προς το τι θα έπρεπε και τι δεν θα έπρεπε να παρέχεται ως δικαίωμα.



Μη αγώγιμα, δηλαδή η παροχή ή η παραβίασή τους δεν μπορεί να κριθεί από δικαστικές αρχές.



Θετικά, δηλαδή απαιτούν την ενεργό παροχή δικαιωμάτων από το κράτος (σε αντίθεση με την απαίτηση προς το κράτος να αποφεύγει απλώς παραβιάσεις δικαιωμάτων).



Προοδευτικά, που σημαίνει ότι αρκετός χρόνος απαιτείται για την εφαρμογή τους.



Έντασης πόρων, δηλαδή είναι ακριβά και δύσκολα στην παροχή.



Σοσιαλιστικά, σε αντίθεση με καπιταλιστικά.



Ακαθόριστα, δηλαδή δεν μπορούν να μετρηθούν ποσοτικά, και είναι δύσκολο να κριθεί το αν παρέχονται επαρκώς.

Παράλληλα, τα αστικά και πολιτικά δικαιώματα κατηγοριοποιούνται ως εξής: 

Πραγματικά «νομικά» δικαιώματα.



Μη ιδεολογικά/μη πολιτικά.



Αγώγιμα.



Αρνητικά, δηλαδή το κράτος μπορεί να τα προστατέψει απλώς χωρίς να αναλάβει δράση.



Άμεσα, δηλαδή μπορούν να παρέχονται, εάν το κράτος το αποφασίσει.



Χωρίς κόστος.



Καπιταλιστικά.



Συγκεκριμένα, δηλαδή η παροχή τους είναι εύκολο να μετρηθεί και να κριθεί.

Η Ολίβια Μπολ και ο Πολ Γκρίντι υποστηρίζουν ότι μπορεί να βρει κανείς εύκολα παραδείγματα αστικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, που δεν ταιριάζουν στην παραπάνω κατηγοριοποίηση. Μεταξύ πολλών άλλων τονίζουν το γεγονός ότι η διατήρηση ενός δικαστικού συστήματος, που αποτελεί θεμελιώδη επιταγή του αστικού δικαιώματος σε δίκαιη δίκη ενώπιον του νόμου και άλλα δικαιώματα σχετικά με τη δικαστική διαδικασία, είναι θετικά, έντασης πόρων, προοδευτικά, αόριστα, ενώ το κοινωνικό δικαίωμα στη στέγαση είναι συγκεκριμένο αγώγιμο και μπορεί να είναι ένα πραγματικό «νόμιμο» δικαίωμα[52].

Τρεις γενιές Ο Κάρελ Βασάκ προσφέρει μια άλλη άποψη, αυτή των τριών γενιών ανθρωπίνων δικαιωμάτων: αστικά και πολιτικά δικαιώματα πρώτης γενιάς (δικαίωμα στη ζωή και στην πολιτική συμμετοχή), οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα δεύτερης γενιάς (δικαίωμα συντήρησης) και δικαιώματα αλληλεγγύης τρίτης γενιάς (δικαίωμα στην ειρήνη, δικαίωμα σε καθαρό περιβάλλον). Από αυτές τις γενιές, η τρίτη είναι αυτή που συζητείται περισσότερο απ’ όλες και που στερείται νομικής και πολιτικής αναγνώρισης. Αυτή η κατηγοριοποίηση είναι αντίθετη με το αδιαίρετο των δικαιωμάτων, εφόσον δηλώνει εμμέσως πως ορισμένα δικαιώματα μπορούν να υπάρξουν δίχως άλλα. Η ιεράρχηση των δικαιωμάτων για πρακτικούς λόγους είναι, ωστόσο, μια ευρέως αποδεκτή ανάγκη. Ο ειδικός για τα ανθρώπινα δικαιώματα Φίλιπ Όλστον υποστηρίζει: Αν κάθε στοιχείο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κρίνεται ουσιώδες ή αναγκαίο, τότε τίποτα δεν πρόκειται να αντιμετωπιστεί ως πραγματικά σημαντικό[53]. Εφιστά, μαζί με άλλους, την προσοχή στην ιεράρχηση των δικαιωμάτων: Η έκκληση για προσοχή στην ιεράρχηση δεν σημαίνει ότι οποιαδήποτε προφανής παραβίαση δικαιωμάτων μπορεί να αγνοηθεί. — Φίλιπ Όλστον[53]

Όπου είναι αναγκαίο, οι προτεραιότητες θα πρέπει να ακολουθούν βασικές έννοιες (όπως εύλογες προσπάθειες προς σταδιακή υλοποίηση) και αρχές (όπως η κατάργηση των διακρίσεων, η ισότητα και η συμμετοχή). — Ολίβια Μπολ, Πολ Γκρίντι[54]

Απαραβίαστα ανθρώπινα δικαιώματα

Η δίκη και η καταδίκη του Γιόζεφ Κ. για ένα έγκλημα που δεν διέπραξε ή τουλάχιστον που δεν γνώριζε ότι διέπραξε, είναι μια ανοιχτή κριτική του Φραντς Κάφκα στη δύναμη της εξουσίας, αυτής που δίνει την αίσθηση στον κάθε πολίτη ότι όλα είναι πιο δυνατά απ' αυτόν και ότι κάθε αντίσταση είναι περιττή. Όπως ο Γιόζεφ Κ. έτσι κι ο κάθε άνθρωπος αφήνεται να παρασυρθεί από την εξουσία που τον απογυμνώνει από τα δικαιώματά του, του στερεί τη διάθεση για αντίσταση, αχρηστεύει κάθε νόμο και στο τέλος τον συνθλίβει. — Βικιπαίδεια, Η Δίκη[55]

Ορισμένα ανθρώπινα δικαιώματα περιγράφονται ως «αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα». Ο όρος αναπαλλοτρίωτα δικαιώματα (ή απαράγραπτα δικαιώματα) αναφέρεται σε «ένα σύνολο ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έχουν θεμελιώδη σημασία, δεν χορηγούνται από ανθρώπινη εξουσία, και δεν γίνεται να παραδοθούν». Διεθνή συνέδρια κατατάσσουν ως απαραβίαστα δικαιώματα το δικαίωμα της ζωής, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από δουλεία, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από βασανιστήρια και το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από αναδρομική εφαρμογή ποινικών νομοθεσιών[56].

Υπερασπιστές των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων Καλύτερα να με κάνουν χίλια κομμάτια παρά να πάρω μέρος σε ένα πόλεμο. — Άλμπερτ Αϊνστάιν[57]

Αγαπώ τον Θεό μου. Ευχαριστώ τον Αλλάχ. Του μιλάω όλη μέρα. Είναι μεγάλος. Δίνοντάς μου αυτό το ύψος, ώστε να φτάνω και ν' αγγίζω τον κόσμο, μου έδωσε και μεγάλες ευθύνες. Ειρήνη σε κάθε σπίτι, σε κάθε δρόμο, σε κάθε χωριό, σε κάθε χώρα – αυτό είναι τ' όνειρό μου. Μόρφωση για κάθε αγόρι και κάθε κορίτσι στον κόσμο. Το να κάθομαι σ' ένα θρανίο και να διαβάζω τα βιβλία μου με όλες τις φίλες μου απ' το σχολείο είναι δικαίωμά μου. Το να βλέπω κάθε μα κάθε ανθρώπινο πλάσμα μ' ένα χαμόγελο ευτυχίας είναι η ευχή μου. — Μαλάλα Γιουσαφζάι[58]

H αγγλική έκδοση του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών[59] και του Καταστατικού του Διεθνούς Δικαστηρίου[60]. Σαν Φρανσίσκο, 26 Ιουνίου 1945. Οι υπόλοιπες, εξίσου αυθεντικές, εκδόσεις είναι η αραβική, η γαλλική, η ισπανική, η κινεζική και η ρωσική[61][62].

Υπερασπιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι κάποιος που ατομικά ή μαζί με άλλους δρα για να προωθήσει ή να υπερασπιστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι εκείνοι οι άνδρες και οι γυναίκες που ενεργούν ειρηνικά για την προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Διεθνής προστασία Στον απόηχο των θηριωδιών του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, υπήρχε όλο και μεγαλύτερη ανησυχία για την κοινωνική και νομική προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων ως θεμελιώδεις ελευθερίες. Η ίδρυση των Ηνωμένων Εθνών και οι διατάξεις του Καταστατικού Χάρτη τους παρείχαν μια βάση για ένα ολοκληρωμένο σύστημα διεθνούς δικαίου και πρακτικής για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από τότε, το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα χαρακτηρίζεται από ένα συνδεδεμένο σύστημα συμβάσεων, συνθηκών, οργανώσεων και πολιτικών φορέων, και όχι από οποιαδήποτε ενιαία οντότητα ή σύνολο νόμων[63].

Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών Κύριο λήμμα: Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών Οι διατάξεις του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών[59] παρείχαν μια βάση για την ανάπτυξη της διεθνούς προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[63]. Το προοίμιο του Χάρτη ορίζει ότι τα μέλη της «επαναβεβαιώνουν την πίστη στα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, στην ισότητα δικαιωμάτων ανδρών και γυναικών» και το άρθρο 1.3 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών δηλώνει ότι ένας από τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών είναι: «να επιτύχει διεθνή συνεργασία στην επίλυση διεθνών προβλημάτων οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και ανθρωπιστικής φύσεως, και στην προώθηση και ενθάρρυνση του σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους, χωρίς διάκριση ως προς τη φυλή, το φύλο, τη γλώσσα, τη θρησκεία [64]». Το άρθρο 55 ορίζει ότι: Τα Ηνωμένα Έθνη θα προωθούν: α) βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, πλήρη απασχόληση και συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής προόδου και ανάπτυξης β) λύσεις των διεθνών οικονομικών, κοινωνικών, υγειονομικών, και συναφών προβλημάτων γ) τη διεθνή πολιτιστική και εκπαιδευτική συνεργασία δ) τον οικουμενικό σεβασμό και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους, χωρίς διάκριση ως προς τη φυλή, το φύλο, τη γλώσσα, ή τη θρησκεία. Ιδιαίτερης σημασίας είναι το άρθρο 56 του Χάρτη: «Όλα τα Μέλη δεσμεύονται να λάβουν από κοινού και ξεχωριστά, σε συνεργασία με τον Οργανισμό για την επίτευξη των σκοπών που ορίζονται στο άρθρο 55[65]». Αυτή είναι μια δεσμευτική διάταξη συνθήκης που ισχύει τόσο για τον Οργανισμό όσο και τα μέλη του και έχει θεωρηθεί ότι συνιστά νομική υποχρέωση για τα μέλη του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών[63]. Σε γενικές γραμμές, οι αναφορές στα ανθρώπινα δικαιώματα στο Χάρτη είναι γενικές και αόριστες. Ο Χάρτης δεν περιέχει συγκεκριμένα νομικά δικαιώματα, ούτε διατάσσει καμία διαδικασία επιβολής για την προστασία αυτών των δικαιωμάτων[66]. Παρά ταύτα, δεν πρέπει να υποτιμηθεί η σημασία της υιοθέτησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων εντός του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών. Η σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο διεθνές πεδίο μπορεί να αποδοθεί στη σημασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών και ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών μπορεί να θεωρηθεί ως το σημείο αφετηρίας για την ανάπτυξη ενός ευρέως φάσματος μηχανισμών, δηλώσεων, συνθηκών, μηχανισμών εφαρμογής και επιβολής, οργάνων των Ηνωμένων Εθνών, επιτροπών και εκθέσεων σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου[66]. Τα δικαιώματα που υιοθετήθηκαν στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών θα κωδικοποιούνταν και οριστικοποιούνταν στη συνέχεια στη Διεθνή Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, που αποτελείται από την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου[7], το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα[47] και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα[48].

100

«Δεν είναι μια σύμβαση... [Στο μέλλον μπορεί] να γίνει μια διεθνής Magna Carta.»[67] Η Ελεάνορ Ρούζβελτ με το ισπανικό κείμενο της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα το 1949.

Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Κύριο λήμμα: Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Η Οικουμενική Διακήρυξη για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ΟΔΑΔ) εγκρίθηκε από τη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών[8] το 1948, εν μέρει ως απάντηση στις φρικαλεότητες του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Παρά το γεγονός ότι η ΟΔΑΔ ήταν ένα μη δεσμευτικό ψήφισμα, θεωρείται πλέον από κάποιους ότι έχει αποκτήσει την ισχύ του διεθνούς εθιμικού δικαίου που μπορεί να επικληθεί υπό κατάλληλες συνθήκες από τις εθνικές και άλλες δικαστικές αρχές[68]. Η ΟΔΑΔ καλεί τα κράτη-μέλη να προωθήσουν μια σειρά από ανθρώπινα, αστικά, οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα, θεωρώντας τα δικαιώματα αυτά ως μέρος των «θεμελίων της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο». Η δήλωση ήταν η πρώτη διεθνής νομική προσπάθεια να περιοριστεί η συμπεριφορά των κρατών και να εισαχθούν σε αυτά υποχρεώσεις προς τους πολίτες τους σύμφωνα με το πρότυπο της δυαδικότητας δικαιωμάτων και καθηκόντων. ... η αναγνώριση της εγγενούς αξιοπρέπειας και των ίσων και αναπαλλοτρίωτων δικαιωμάτων όλων των μελών της ανθρώπινης οικογένειας, είναι το θεμέλιο της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της ειρήνης στον κόσμο...[69] Η ΟΔΑΔ ήταν πλαισιωμένη από μέλη της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με πρόεδρό της την πρώην πρώτη κυρία Ελεάνορ Ρούζβελτ, η οποία άρχισε να συζητά μια Διεθνή Διακήρυξη των Δικαιωμάτων το 1947. Τα μέλη της Επιτροπής δεν συμφώνησαν αμέσως στην μορφή μιας τέτοιας διακήρυξης δικαιωμάτων, και εάν, ή πώς, θα πρέπει να ενεργοποιηθεί. Η Επιτροπή προέβη στη διαμόρφωση της ΟΔΑΔ και των συνοδευτικών συμβάσεων, αλλά η ΟΔΑΔ σύντομα έγινε προτεραιότητα[70]. Ο Καναδός καθηγητής νομικής Τζον Χάμφρι και ο Γάλλος δικηγόρος Ρενέ Κασέν ήταν υπεύθυνοι για μεγάλο μέρος της διακρατικής έρευνας και της δομή του εγγράφου, αντίστοιχα, όπου τα άρθρα της δήλωσης ερμήνευαν τις γενικές αρχές του προοιμίου. Το έγγραφο δομήθηκε από τον Κασέν με τρόπο που να συμπεριλαμβάνει τις βασικές αρχές της αξιοπρέπειας, της ελευθερίας και της αδελφότητας στα δύο πρώτα άρθρα, ακολουθούμενα διαδοχικά από τα δικαιώματα που αφορούν τα άτομα: δικαιώματα των ατόμων στις μεταξύ τους σχέσεις, σε σχέση με ομάδες, πνευματικά, δημόσια και πολιτικά δικαιώματα, οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα. Τα τρία τελευταία άρθρα τοποθετούν, σύμφωνα με τον Κασέν, δικαιώματα στο πλαίσιο των ορίων, των υποχρεώσεων και της κοινωνικής και πολιτικής τάξης στην οποία προβλέπεται να υλοποιηθούν[70]. Οι Χάμφρι και Κασέν

101

είχαν σκοπό τα δικαιώματα στην ΟΔΑΔ να μπορούν να επιβληθούν με κάποιον τρόπο, όπως εκφράζεται στην τρίτη ρήτρα του προοιμίου[70]: Επειδή έχει ουσιαστική σημασία να προστατεύονται τα ανθρώπινα δικαιώματα από ένα καθεστώς δικαίου, ώστε ο άνθρωπος να μην αναγκάζεται να προσφεύγει, ως έσχατο καταφύγιο, στην εξέγερση κατά της τυραννίας και της καταπίεσης[69]. Μέρος της ΟΔΑΔ ερευνήθηκε και συντάχθηκε από μια επιτροπή διεθνών εμπειρογνωμόνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα, συμπεριλαμβανομένων εκπροσώπων από όλες τις ηπείρους και όλες τις μεγάλες θρησκείες, και με βάση τις διαβουλεύσεις με ηγέτες όπως ο Μαχάτμα Γκάντι[71][72]. Η προσθήκη των αστικών, πολιτικών, οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων[70][73] βασίσθηκε στην παραδοχή ότι όλα τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι αδιαίρετα και ότι οι διαφορετικοί τύποι δικαιωμάτων συνδέονται άρρηκτα. Κανένα κράτος μέλος δεν διαφώνησε με την αρχή αυτή (η διακήρυξη υιοθετήθηκε ομόφωνα). Ωστόσο, η αρχή αυτή υπέστη αργότερα σημαντικές προκλήσεις [73]. Η Οικουμενική Διακήρυξη διακλαδώθηκε σε συνθήκες, ένα διεθνές σύμφωνο για τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα και ένα άλλο για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα, λόγω ερωτήσεων σχετικά με την καταλληλότητα και την αρμοδιότητα οικονομικών και κοινωνικών διατάξεων στις συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και οι δύο ρήτρες ξεκινούν με το δικαίωμα των ανθρώπων στην αυτοδιάθεση και στην κυριαρχία επί των φυσικών τους πόρων[74]. Αυτή η συζήτηση για το κατά πόσον τα πολιτικά δικαιώματα είναι πιο θεμελιώδη από τα οικονομικά συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Οι συντάκτες των Συμφώνων αρχικά σχεδίαζαν μόνο ένα όργανο. Τα αρχικά σχέδια περιελάμβαναν μόνο πολιτικά και αστικά δικαιώματα, αλλά προτάθηκαν επίσης οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα. Η διαφωνία για το ποια δικαιώματα ήταν τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα οδήγησε στην ύπαρξη δύο συμφώνων. Η συζήτηση ήταν το αν οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα εκφράζουν προσδοκία, σε αντίθεση με τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, τα οποία όλοι οι άνθρωποι έχουν αποκλειστικώς βάσει της ανθρώπινης ύπαρξης, διότι δικαιώματα οικονομικά και κοινωνικά εξαρτώνται από τον πλούτο και τη διαθεσιμότητα των πόρων. Επιπλέον, σε αντίθεση με τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα τα οποία καθορίζονται αποκλειστικά από τη φύση (πνευματικές και σωματικές ικανότητες) των ανθρώπων, η αναγνώριση κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων εξαρτάται από ιδεολογία ή οικονομικές θεωρίες. Συζητήθηκε το κατά πόσον τα οικονομικά δικαιώματα ήταν κατάλληλα θέματα για δεσμευτικές υποχρεώσεις και αν η έλλειψη ομοφωνίας επί αυτών των δικαιωμάτων θα μείωνε την ισχύ των πολιτικών δικαιωμάτων. Υπήρξε ευρεία συμφωνία και σαφής αναγνώριση ότι τα μέσα που απαιτούνται για να επιβληθεί ή να παρακινηθεί η συμμόρφωση με τις κοινωνικο-οικονομικές επιχειρήσεις διέφεραν από τα μέσα που απαιτούνται για πολιτικά δικαιώματα[75]. Η συζήτηση αυτή και η επιθυμία για το μεγαλύτερο δυνατό αριθμό υπογραφόντων στο δίκαιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων οδήγησαν σε δύο σύμφωνα. Το σοβιετικό μπλοκ και μια σειρά από αναπτυσσόμενες χώρες υποστήριξαν την ένταξη όλων των δικαιωμάτων σε ένα λεγόμενο Ψήφισμα Ενότητας. Και τα δύο σύμφωνα επιτρέπουν στα κράτη να παρεκκλίνουν ορισμένων δικαιωμάτων. Αυτοί που τάσσονταν υπέρ μιας ενιαίας συνθήκης δεν μπόρεσαν να αποκτήσουν επαρκή συναίνεση [76] [77] .

Διεθνείς Συνθήκες

102

«Κανένα παιδί δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται άδικα για κανένα λόγο.»[78] Το 1966, το Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα[47] (ICCPR) και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα[48] (ICESCR) υιοθετήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη, μετατρέποντας τα δικαιώματα που εμπεριέχονται στην σύμβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε δεσμευτικά για όλα τα κράτη που έχουν υπογράψει την σύμβαση, δημιουργώντας το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Από τότε πολλές άλλες συμβάσεις (νομοθετήματα) έχουν προταθεί σε διεθνές επίπεδο. Είναι ευρέως γνωστές ως διακηρύξεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μερικές από τις πιο σημαντικές, γνωστές και ως (συμπεριλαμβανομένων και των ICCPR και ICESCR) «οι επτά θεμελιώδεις συνθήκες», είναι: 

Σύμβαση υπέρ της εξάλειψης όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών (CEDAW, υιοθετήθηκε το 1979, έναρξη ισχύος: 1981)[79].



Σύμβαση υπέρ της εξάλειψης όλων των μορφών φυλετικής διάκρισης (CERD, υιοθετήθηκε το 1965, έναρξη ισχύος: 1969)[80].



Σύμβαση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία (CRPD, υιοθετήθηκε το 2006, έναρξη ισχύος: 2008)[81].



Σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού (CRC, υιοθετήθηκε το 1989, έναρξη ισχύος: 1989). Είναι ο πρώτος παγκόσμιος, νομικά δεσμευτικός, κώδικας δικαιωμάτων των παιδιών στην ιστορία[82].



Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών ενάντια στα βασανιστήρια (CAT, υιοθετήθηκε το 1984, έναρξη ισχύος: 1987)[83].



Διεθνής σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων των Μεταναστών Εργατών και των Μελών των Οικογενειών τους (ICRMW ή πιο συχνά MWC, υιοθετήθηκε το 1990, έναρξη ισχύος: 2003)[84].

Εθιμικό διεθνές δίκαιο

103

Επιπλέον της προστασίας από τις διεθνείς συμβάσεις, το εθιμικό διεθνές δίκαιο ενδεχομένως προστατεύει μερικά ανθρώπινα δικαιώματα όπως η απαγόρευση των βασανιστηρίων, της γενοκτονίας και της δουλείας, καθώς και την αρχή της απαγορεύσεως των διακρίσεων[85].

Διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο Κύριο λήμμα: Συμβάσεις της Γενεύης Οι συμβάσεις της Γενεύης διαμορφώθηκαν μεταξύ 1864 και 1949 ως αποτέλεσμα των προσπαθειών του Ερρίκου Ντυνάν, ιδρυτή της Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού. Οι συμβάσεις προάσπιζαν τα δικαιώματα των ατόμων που εμπλέκονταν σε ένοπλη συμπλοκή, και βασιζόμενες στις συμβάσεις της Χάγης του 1899 και 1907, αποτελούν την πρώτη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας να επισημοποιήσει τους νόμους του πολέμου και των εγκλημάτων πολέμου μέσω ενός κοσμικού διεθνούς δικαίου. Οι συμβάσεις αναθεωρήθηκαν σαν αποτέλεσμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και επανεκδόθηκαν από την διεθνή κοινότητα το 1949.

Σχηματική δομή των Ηνωμένων Εθνών.[86][87]

Σύστημα Ηνωμένων Εθνών Κύριο λήμμα: Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών Ο Χάρτης των Ηνωμένων Εθνών και οι πολυμερείς συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα δίνουν στα Ηνωμένα Έθνη εντολή και διεθνή δικαιοδοσία να εφαρμόσει καθολικούς νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα[88]. Ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων αφορούν κυρίως το Συμβούλιο Ασφαλείας και το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τα οποία αποτελούν μέρη του μηχανισμού των Ηνωμένων Εθνών. Υπάρχουν επίσης πολλαπλές επιτροπές εντός των ΗΕ με σκοπό την προστασία διαφόρων συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Το Γραφείο του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα είναι ανώτατο όργανο στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ΗΕ έχουν διεθνή εντολή: Να επιτυγχάνουν διεθνή συνεργασία για την επίλυση διεθνών προβλημάτων οικονομικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και ανθρωπιστικής φύσεως, και για την ανάπτυξη και ενθάρρυνση του σεβασμού των ανθρώπινων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών για όλους, χωρίς διάκριση φυλής, φύλου, γλώσσας ή θρησκείας. — Άρθρο 1.3 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών

Πολιτικά Όργανα

104

Συμβούλιο Ασφαλείας

Κύριο λήμμα: Συμβούλιο Ασφαλείας Ηνωμένων Εθνών Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών ευθύνεται κυρίως για την διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και της ασφάλειας και είναι το μόνο εξουσιοδοτημένο όργανο των ΗΕ να ασκήσει βία. Του έχει ασκηθεί κριτική λόγω της ανικανότητάς του να προλάβει παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως την κρίση στο Νταρφούρ, τη σφαγή της Σρεμπρένιτσα και τη γενοκτονία της Ρουάντα[89]. Η παρουσία μη δημοκρατικών κρατών στο Συμβούλιο Ασφαλείας, για παράδειγμα, ήταν για τους κριτικούς η αιτία της αποτυχίας του όσον αφορά αυτές τις παραβιάσεις[90]. Στις 28 Απριλίου 2006, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε το ψήφισμα 1674 που επαναβεβαίωσε την ευθύνη για την προστασία πληθυσμών από γενοκτονία, εγκλήματα πολέμου, εθνοκάθαρση και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, ενώ παράλληλα δέσμευσε τα μέλη του να λάβουν δράση ώστε να προστατευτούν άμαχοι πληθυσμοί από ένοπλες συγκρούσεις[91][92][93].

Η αίθουσα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ. Γενική Συνέλευση

Κύριο λήμμα: Γενική Συνέλευση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών Η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών έχει, σύμφωνα με το Άρθρο 13 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, την εξουσία να κινεί μελέτες και να θέσει προτάσεις για ζητήματα που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα[94]. Η Γενική Συνέλευση προβλέπεται, επομένως, να ψηφίζει μια σειρά από εργαλεία για τα ανθρώπινα δικαιώματα, με πρώτο την Οικουμενική Διακήρυξη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου το 1948[94]. Πολλαπλά επικουρικά της όργανα επικεντρώνονται σε συγκεκριμένα θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Ειδική Επιτροπή για την Αποικιοποίηση και η Ειδική Επιτροπή κατά του απαρτχάιντ (πλέον μη ενεργή). Επιπλέον, έχει δημιουργήσει πολλά άλλα επικουρικά όργανα που ασχολούνται με ζητήματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε ορισμένα πλαίσια υψηλού προφίλ, όπως το Συμβούλιο των Ηνωμένων Εθνών για τη Ναμίμπια, την Ειδική Επιτροπή για τη Διερεύνηση των ισραηλινών πρακτικών στα κατεχόμενα εδάφη και την Επιτροπή σχετικά με την άσκηση των αναφαίρετων δικαιωμάτων του λαού της Παλαιστίνης[95]. Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων

Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών, το οποίο ιδρύθηκε στην Παγκόσμια Σύνοδο του 2005 ώστε να αντικαταστήσει την Επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, έχει εντολή να ερευνά παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων [96][97]. Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων είναι επικουρικό όργανο της Γενικής Συνέλευσης[98], στο οποίο και δίνει

105

άμεση αναφορά. Κατατάσσεται κάτω από το Συμβούλιο Ασφαλείας, που είναι εξουσιοδοτημένο να ερμηνεύει τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών[99]. 47 από τα 191 κράτη-μέλη μετέχουν στο συμβούλιο και εκλέγονται από απλή πλειοψηφία σε μυστική ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης. Η θητεία των μελών διαρκεί έως 6 χρόνια, αλλά μπορεί να ανασταλεί σε περίπτωση κατάφωρης παραβίασης ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το Συμβούλιο εδρεύει στη Γενεύη και συνεδριάζει τρεις φορές το χρόνο ή συχνότερα για να ανταποκριθεί σε επείγουσες καταστάσεις[100]. Το Συμβούλιο διατηρεί ανεξάρτητους πραγματογνώμονες (εισηγητές) που ερευνούν ισχυρισμούς παραβιάσεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραδίδουν αναφορές στο Συμβούλιο. Το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μπορεί να ζητήσει από το Συμβούλιο Ασφαλείας να δράσει όταν συμβαίνουν τέτοιες παραβιάσεις. Αυτό μπορεί να συνεπάγεται άμεσες δράσεις ή κυρώσεις και το Συμβούλιο Ασφαλείας μπορεί επίσης να παραπέμψει υποθέσεις στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΠ) [101] ακόμα και αν αυτές είναι εκτός της κανονικής δικαιοδοσίας του ΔΠΠ. Για παράδειγμα, το Συμβούλιο Ασφαλείας παρέπεμψε στο ΔΠΠ την παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Νταρφούρ του Σουδάν, παρά το γεγονός ότι το Σουδάν είχε λειτουργικό νομικό σύστημα. Όργανα συνθηκών Πέρα από τα πολιτικά όργανα, των οποίων η εντολή πηγάζει από τον Χάρτη των ΗΕ, τα ΗΕ έχουν δημιουργήσει ορισμένα όργανα βασισμένα σε συνθήκες που περιλαμβάνουν επιτροπές ανεξαρτήτων εμπειρογνωμόνων που παρακολουθούν την τήρηση των κανόνων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα που εκπορεύονται από βασικές συνθήκες για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Παρακολουθούν και στηρίζονται από την ίδια συνθήκη που τα δημιούργησε. Στην πραγματικότητα, με εξαίρεση το Κέντρο Οικονομικών και Κοινωνικών Δικαιωμάτων που συστάθηκε από το ψήφισμα του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου για την παρακολούθηση λειτουργιών που αρχικώς είχαν ανατεθεί σε αυτό το όργανο του Συμφώνου, είναι θεωρητικά αυτόνομα όργανα καθορισμένα από τις συνθήκες που επιβλέπουν και λογοδοτούν στα μέλη που συνέβαλαν στις συνθήκες αυτές και όχι στα ΗΕ. Στην πράξη όμως, είναι στενά συνυφασμένα με το σύστημα των Ηνωμένων Εθνών και στηρίζονται από τον Ύπατο Αρμοστή των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και το Κέντρο των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα[102]: 

Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων προωθεί την συμμετοχή στα πρότυπα του Διεθνούς Συμφώνου για τα Αστικά και Πολιτικά Δικαιώματα[47]. Τα 18 μέλη της επιτροπής εκφράζουν γνώμες και κρίσεις πάνω σε ατομικές καταγγελίες κατά κρατών που έχουν επικυρώσει ένα Προαιρετικό Πρωτόκολλο προς τη συνθήκη. Οι αποφάσεις, που ονομάζονται «απόψεις» δεν είναι νομικά δεσμευτικές.



Η Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα παρακολουθεί το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα[48] και σχολιάζει γενικώς πάνω στην επίδοση των κρατών που το έχουν επικυρώσει. Θα μπορεί να λαμβάνει καταγγελίες κατά των κρατών που συμμετείχαν στο Προαιρετικό Πρωτόκολλο μόλις τεθεί σε ισχύ. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αντίθεση με λοιπά όργανα συνθηκών, η οικονομική επιτροπή δεν είναι αυτόνομο όργανο υπεύθυνο για τα μέλη της συνθήκης, αλλά άμεσα υποκείμενη στην Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή κατ’ επέκταση στη Γενική Συνέλευση. Αυτό σημαίνει ότι η Οικονομική Επιτροπή αντιμετωπίζει συγκεκριμένες δυσκολίες καθώς διαθέτει σχετικά «αδύνατα» μέσα εκτέλεσης σε αντίθεση με άλλα όργανα συνθηκών[103]. Σχολιαστές σημειώνουν συγκεκριμένες δυσκολίες όπως: υποτιθέμενη αδράνεια των αρχών των συνθηκών, σχετική έλλειψη κειμένων και αποφάσεων, αμφιθυμία πολλών κρατών στην εξέταση οικονομικών, κοινωνικών και πολιτιστικών δικαιωμάτων, σχετικά λίγες μη κυβερνητικές οργανώσεις που επικεντρώνονται στην περιοχή και προβλήματα στην απόκτηση σχετικών πληροφοριών [103][104].

106

Ο ρατσισμός έχει κοστίσει στο παρελθόν τις ζωές αμέτρητων αθώων ανθρώπων. Τα Ηνωμένα Έθνη εργάζονται για την εξάλειψή του: «... χωρίς καμία απολύτως διάκριση, ειδικότερα ως προς τη φυλή, το χρώμα, το φύλο, τη γλώσσα, τις θρησκείες, τις πολιτικές ή οποιεσδήποτε άλλες πεποιθήσεις, την εθνική ή κοινωνική καταγωγή, την περιουσία, τη γέννηση ή οποιαδήποτε άλλη κατάσταση.»[105] 

Η Επιτροπή για την Εξάλειψη Φυλετικών Διακρίσεων παρακολουθεί την Σύμβαση για την Εξάλειψη των Φυλετικών Διακρίσεων[80] και διοργανώνει τακτικές επιθεωρήσεις στα κράτη για τις επιδόσεις τους. Μπορεί να εκδώσει αποφάσεις για καταγγελίες κατά χωρών που επιτρέπουν φυλετικές διακρίσεις, χωρίς όμως αυτές να είναι νομικά δεσμευτικές. Εκδίδει προειδοποιήσεις στην προσπάθειά της να αποτρέψει σοβαρές παραβάσεις της συνθήκης.



Η Επιτροπή για την Εξάλειψη Διακρίσεων κατά των Γυναικών παρακολουθεί τη Σύμβαση για την Εξάλειψη Κάθε Τύπου Διακρίσεων κατά των Γυναικών[79]. Λαμβάνει αναφορές των κρατών πάνω στις επιδόσεις τους σχολιάζοντάς τες και εκδίδει αποφάσεις στις καταγγελίες κατά των χωρών που συμμετέχουν στο Προαιρετικό Πρωτόκολλο του 1999.



Η Επιτροπή Κατά των Βασανιστηρίων παρακολουθεί την Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών κατά των Βασανιστηρίων[83] και κάθε τέσσερα χρόνια λαμβάνει αναφορές των κρατών πάνω στις επιδόσεις τους σχολιάζοντάς τες. Η υπο-επιτροπή της έχει τη δυνατότητα να επισκεφτεί και να επιθεωρήσει τις χώρες που συμμετέχουν στο Προαιρετικό Πρωτόκολλο.



Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Παιδιού παρακολουθεί τη Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού[82] και σχολιάζει σε αναφορές που της παραθέτουν κράτη κάθε πέντε χρόνια. Δεν έχει τη δυνατότητα να λάβει καταγγελίες.



Η Επιτροπή για τους Μετανάστες Εργάτες ιδρύθηκε το 2004 και παρακολουθεί τη Σύμβαση Ηνωμένων Εθνών για την Προστασία των Δικαιωμάτων Όλων των Μεταναστών Εργατών και των Συγγενών τους[84] και σχολιάζει πάνω σε αναφορές κρατών κάθε πέντε χρόνια. Αν δέκα κράτη μέλη το επιτρέψουν, μπορεί να λαμβάνει καταγγελίες.



Η Επιτροπή για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία ιδρύθηκε το 2008 για να παρακολουθεί την Σύμβαση για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες[81]. Μπορεί να λαμβάνει καταγγελίες κατά των κρατών που συμμετέχουν στο Προαιρετικό Πρωτόκολλο της Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.

Εκτός από τη Σύμβαση για την Εξάλειψη Κάθε Τύπου Διακρίσεων κατά των Γυναικών (ΣΕΔΓ) που υποστηρίζεται από το Τμήμα για την Προώθηση των Γυναικών, κάθε όργανο συνθήκης λαμβάνει γραμματειακή υποστήριξη από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καθώς επίσης και από το Τμήμα Συνθηκών του Γραφείου του Ύπατου Αρμοστή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα στη Γενεύη. Η ΣΕΔΓ κάποτε συνεδρίαζε στην έδρα του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη, τώρα όμως συνεδριάζει συχνότερα στη

107

Γενεύη, όπως όλα τα άλλα όργανα συνθηκών. Η Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συνήθως συνεδριάζει στη Νέα Υόρκη τον Μάρτιο.

Περιφερειακά καθεστώτα για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Τα διεθνή καθεστώτα για τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν, σε πολλές περιπτώσεις, «φωλιάσει» εντός πολλαπλών σύνθετων τοπικών συμφωνιών που υπερκαλύπτονται. Αυτά τα περιφερειακά καθεστώτα μπορούν να θεωρηθούν σχετικώς αυτόνομα συνεκτικά υπο-καθεστώτα ανθρωπίνων δικαιωμάτων [106]. Τρία κυρίως περιφερειακά εργαλεία ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι φανερά: ο Αφρικανικός Χάρτης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Λαών[107], η Αμερικανική Σύμβαση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα[108] (Βόρεια και Νότια Αμερική) και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου[109]. Η τελευταία έχει ορίσει και διασφαλίσει από το 1950 τα ανθρώπινα δικαιώματα και τις θεμελιώδεις ελευθερίες στην Ευρώπη[110]. Και τα 47 κράτη μέλη του Συμβουλίου της Ευρώπης έχουν υπογράψει τη Σύμβαση και επομένως υπάγονται στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εδρεύει στο Στρασβούργο[110].

Μη κυβερνητικές οργανώσεις

Επισκέπτες του Athens Pride συζητούν με μέλη μη κυβερνητικής οργάνωσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Κύριο λήμμα: μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνείς μη κυβερνητικές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα όπως η Διεθνής Αμνηστία, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η Διεθνής Υπηρεσία για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και η Διεθνής Ομοσπονδία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου παρακολουθούν ό,τι θεωρούν ως σημαντικό ζήτημα για τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τον κόσμο και προωθούν τη γνώμη τους επ’ αυτών. Οι οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα θεωρούνται ότι «μετατρέπουν σύνθετα διεθνή ζητήματα σε δραστηριότητες για να αναλάβουν ανήσυχοι πολίτες στις κοινότητές τους»[111]. Συχνά οι οργανώσεις αυτές ασχολούνται με την προώθηση συμφερόντων για λογαριασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τα οποία και υπερασπίζονται προσπαθώντας να πείσουν τα Ηνωμένα Έθνη, τα υπερεθνικά όργανα και τις εθνικές κυβερνήσεις να υιοθετήσουν τις πολιτικές τους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Πολλές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, μάλιστα, διαθέτουν και καθεστώς παρατηρητή στα διάφορα σχετικά όργανα των Ηνωμένων Εθνών. Μια πρόσφατη μη κυβερνητική σύσκεψη για τα ανθρώπινα δικαιώματα ήταν το Φόρουμ Ελευθερίας του Όσλο (2009) για το οποίο έγραψε το Economist πως είναι «καθοδόν για να γίνει το αντίστοιχο του οικονομικού φόρουμ του Νταβός για τα ανθρώπινα δικαιώματα» σημειώνοντας επίσης πως οι υποστηρικτές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων διχάζονται ολοένα και περισσότερο όσον αφορά τον ορισμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συγκεκριμένα όσον αφορά τη Μέση Ανατολή[112].

108

Κριτική ασκείται σε οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων που χρησιμοποιούν τη θέση τους, αλλά απομακρύνονται από τους δεδηλωμένους τους στόχους. Ο Τζέραλντ Στάινμπεργκ, για παράδειγμα, ακαδημαϊκός του Ισραήλ, υποστηρίζει ότι οι ΜΚΟ εκμεταλλεύονται το λεγόμενο φαινόμενο «επίδρασης φωτοστέφανου» και ότι «τους δίνεται το στάτους των αμερόληπτων ηθικών φυλάκων» από κυβερνήσεις και media[113]. Σύμφωνα με την παραπάνω κριτική, αυτό μπορεί να φανεί σε διάφορα κυβερνητικά επίπεδα, ακόμα και όταν ομάδες που υπερασπίζονται τα ανθρώπινα δικαιώματα καταθέτουν μαρτυρία ενώπιον ερευνητικών επιτροπών[114].

Ελλάδα Η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) είναι συμβουλευτικό όργανο της Ελληνικής Πολιτείας σε θέματα προστασίας και προώθησης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου[115], ενώ η Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και του Πολίτη (ΕΕΔΑΠ), με έτος ίδρυσης το 1936 και έτος επανίδρυσης το 1953, είναι η παλαιότερη μη κυβερνητική οργάνωση προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υπάρχει στην Ελλάδα[116].

«Σε παλιότερες εποχές, τα έθνη ζούσαν με αμοιβαία άγνοια και στην πραγματικότητα το ένα μισούσε ή φοβόταν το άλλο. Το πνεύμα της αδελφικής συνεννόησης μεταξύ τους ας κερδίζει όλο και περισσότερο έδαφος. Με αυτή την πίστη, εγώ, ένας γέρος άνθρωπος, χαιρετώ εσάς, Ιάπωνες μαθητές, από μακριά και ελπίζω πως η γενιά σας κάποτε θα τοποθετήσει τη δική μου στην ντροπή.» —Άλμπερτ Αϊνστάιν, Προς τους μαθητές των σχολείων της Ιαπωνίας.[117] H ρίψη των ατομικών βομβών στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι είχε ως αποτέλεσμα τον ακαριαίο θάνατο πάνω από 100.000 ανθρώπων. Τους επόμενους μήνες, εξαιτίας της ραδιενέργειας, ο αριθμός των θυμάτων διπλασιάστηκε. Στη φωτογραφία μία μαθήτρια χτυπά την Καμπάνα της Ειρήνης[118] στο Πάρκο Ειρήνης της Χιροσίμα.

Παραβιάσεις Όταν κάποτε του έδειξαν ένα μακρύ κατάλογο των νεκρών και των τραυματιών, ο Ναπολέοντας είπε: «Το Παρίσι, σε μία νύχτα, θα δώσει αρκετούς αντικαταστάτες τους». — Φίλιπ Τσιγάντες, Εξουσία και Απληστία[119]

109

Ο Μάο είπε κάποτε δημοσίως ότι δεν ανησυχούσε πραγματικά για τις συνέπειες ενός πυρηνικού πολέμου: «Μπορεί να πεθάνει ο μισός πληθυσμός της γης, αλλά θα μείνει ο άλλος μισός». — Φίλιπ Τσιγάντες, Εξουσία και Απληστία[119]

Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προκύπτουν όταν ενέργειες από κρατικούς (ή μηκρατικούς) παράγοντες καταχρώνται, αγνοούν ή αρνούνται τα βασικά ανθρώπινα δικαιώματα (συμπεριλαμβανομένων των αστικών, πολιτικών, πολιτιστικών, κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων). Επιπλέον, οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορούν να προκύψουν όταν κάποιος κρατικός ή μη κρατικός φορέας παραβιάζει οποιοδήποτε μέρος της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα ή άλλου διεθνούς δικαίου για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Όσον αφορά τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της νομοθεσίας των Ηνωμένων Εθνών, το άρθρο 39 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών ορίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών (ή άλλη εξουσιοδοτημένη Αρχή) ως το μόνο δικαστήριο που μπορεί να καθορίσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων του ΟΗΕ[99].

«Το νούμερό μου στο Μαουτχάουζεν ήταν 10.205. Δεν το ’βγαλα απ' τη θέση αυτή, ούτε θα το βγάλω. Μέχρι τις 5 του Μάη αυτά τα νούμερα ήταν σημάδια του φασισμού, του πολέμου, της σκλαβιάς, του θανάτου. Τώρα πρέπει να γίνουν η αντίστασή μας σ' όλα αυτά. Πρέπει να γίνουν σύμβολα Δημοκρατίας, Ειρήνης, Ελευθερίας, Ζωής.»[120] Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων παρακολουθούνται από επιτροπές των Ηνωμένων Εθνών, εθνικούς οργανισμούς και κυβερνήσεις και από πολλές ανεξάρτητες μη κυβερνητικές οργανώσεις, όπως η Διεθνής Αμνηστία[121], η Διεθνής Ομοσπονδία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου[122], το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων[123], η Παγκόσμια Οργάνωση κατά των Βασανιστηρίων[124], η οργάνωση Freedom House[125], η Διεθνής Οργάνωση Ανταλλαγής Πληροφοριών για την Ελευθερία της Έκφρασης[126] και η Διεθνής Οργάνωση κατά της Δουλείας[127]. Αυτές οι οργανώσεις συλλέγουν στοιχεία και αποδείξεις από καταγγελλόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ασκούν πίεση για την εφαρμογή των νόμων για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Επιθετικοί πόλεμοι, εγκλήματα πολέμου και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένης της γενοκτονίας, αποτελούν παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου και είναι από τις πιο σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. [128][129][101] Στο πλαίσιο των προσπαθειών για την εξάλειψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η οικοδόμηση της ευαισθητοποίησης και η διαμαρτυρία για την απάνθρωπη μεταχείριση έχουν συχνά οδηγήσει σε εκκλήσεις για δράση και μερικές φορές βελτίωσαν τις καταστάσεις. Το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών έχει μεσολαβήσει με ειρηνευτικές δυνάμεις, και άλλα κράτη και συνθήκες (όπως το ΝΑΤΟ) παρενέβησαν σε καταστάσεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

110

Πολυεθνικές εταιρείες Οι πολυεθνικές εταιρείες παίζουν έναν όλο και πιο αυξανόμενο ρόλο στον κόσμο και είναι υπεύθυνες για πολλές καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[130]. Παρότι το νομικό και ηθικό πλαίσιο που περιβάλει τις ενέργειες των κυβερνήσεων είναι σε λογικό βαθμό επαρκώς ανεπτυγμένο, εκείνο που περιβάλει την δραστηριότητα των πολυεθνικών εταιρειών θεωρείται πιο αμφιλεγόμενο και μη επαρκώς διασαφηνισμένο. Η πρωταρχική ευθύνη των πολυεθνικών εταιρειών είναι έναντι των μετόχων τους κι όχι έναντι εκείνων που επηρεάζονται από τις ενέργειές τους. Τέτοιες εταιρείες μπορεί να είναι μεγαλύτερες από τις οικονομίες κάποιων κρατών μέσα στα οποία λειτουργούν και μπορούν να αποκτήσουν αξιοσημείωτη οικονομική και πολιτική ισχύ. Δεν υπάρχουν διεθνείς συνθήκες που να καλύπτουν συγκεκριμένα τη συμπεριφορά των εταιρειών σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα και οι εθνικές νομοθεσίες ποικίλουν σημαντικά. O Jean Ziegler, Ειδικός Εισηγητής της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για το δικαίωμα στην τροφή, δήλωσε σε μια αναφορά του το 2003: Η αυξανόμενη ισχύς των διεθνικών εταιρειών και η επέκταση της εξουσίας τους μέσω των ιδιωτικοποιήσεων, της νομοθετικής απελευθέρωσης και της απόσυρσης του Κράτους, σημαίνει επίσης ότι είναι καιρός να αναπτύξουμε δεσμευτικούς νομικούς κανόνες που θα συγκρατούν τις εταιρείες στο πλαίσιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων και θα παρεμποδίζουν πιθανή κατάχρηση της θέσης ισχύος τους[131]. Τον Αύγουστο του 2003 η υποεπιτροπή της Επιτροπής Ανθρώπινων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών για την Προώθηση και Προστασία των Ανθρώπινων Δικαιωμάτων εξέδωσε το σχέδιο «Κανονισμοί σχετικά με τις ευθύνες των διεθνικών εταιρειών και άλλων επιχειρήσεων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα»[132]. Αυτοί ελήφθησαν υπόψη από την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων το 2004, αλλά δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα και δεν εποπτεύονται[133].

Στο ελληνικό κράτος Η Ελλάδα έχει κατηγορηθεί αρκετές φορές για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων [134][135][136][137] [138][139] .

Ουσιώδη δικαιώματα Δικαίωμα στη ζωή Το δικαίωμα στη ζωή είναι εγγενές στον άνθρωπο. Το δικαίωμα αυτό πρέπει να προστατεύεται από το νόμο. Από κανένα δεν μπορεί να αφαιρεθεί αυθαίρετα η ζωή[140]. Το δικαίωμα στη ζωή είναι το ουσιαστικό δικαίωμα του ανθρώπου να μην σκοτώνεται από άλλον άνθρωπο. Η έννοια του δικαιώματος στη ζωή είναι βασική στη συζήτηση ζητημάτων άμβλωσης, θανατικής ποινής, ευθανασίας, αυτοάμυνας και πολέμου. Σύμφωνα με τους ακτιβιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η θανατική ποινή αποτελεί παραβίαση αυτού του δικαιώματος [141]. Τα Ηνωμένα Έθνη έχουν καλέσει τα κράτη που διατηρούν τη θανατική ποινή να θέσουν δικαιοστάσιο με σκοπό την κατάργησή της[142]. Όποιο κράτος δεν συμμετέχει σε αυτήν την προσπάθεια υφίσταται σημαντικές ηθικές και πολιτικές πιέσεις.

Ελευθερία από τη δουλεία

111

Η ελευθερία από τη δουλεία είναι διεθνώς αναγνωρισμένη ως ανθρώπινο δικαίωμα. Το Άρθρο 4 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα υπαγορεύει το εξής: Κανείς δεν επιτρέπεται να ζει υπό καθεστώς δουλείας, ολικής ή μερικής. Η δουλεία και το δουλεμπόριο υπό οποιαδήποτε μορφή απαγορεύεται[143][144].

«Για όποιον θέλει να προχωρήσει ως το βάθος της σημασίας του να είσαι άνθρωπος, η μελέτη του Σαντ δεν συνιστάται απλώς, είναι αναγκαία.» –Ζωρζ Μπατάιγ.[145] Στο λογοτεχνικό έργο του Μαρκήσιου ντε Σαντ παρουσιάζεται μία μεγάλη ποικιλία βασανιστηρίων. Παρά ταύτα, ο αριθμός των δούλων σήμερα είναι υψηλότερος από ποτέ άλλοτε στην ιστορία[146] και εκτιμάται από 12[147] έως και 27 εκατομμύρια[148][149][150]. Οι περισσότεροι είναι δούλοι για χρέη που τους επιβάρυναν δανειστές, συχνά ακόμα και επί γενιές[151]. Η εμπορία ανθρώπων συμβαίνει κυρίως για την έκδοση γυναικόπαιδων στις βιομηχανίες του σεξ[152]. Ομάδες όπως οι αμερικανικές American Anti-Slavery Group, Free the Slaves και η βρετανική AntiSlavery International εξακολουθούν να εργάζονται για την απαλοιφή της δουλείας στον κόσμο.

Ελευθερία από βασανιστήρια Τα βασανιστήρια ιστορικά χρησιμοποιούνταν ως μέσο πολιτικής επανεκπαίδευσης, ανάκρισης, τιμωρίας και εξαναγκασμού. Πέρα από τα κρατικά βασανιστήρια, τα άτομα ή ομάδες μπορεί να ωθούνται στον βασανισμό άλλων για λόγους παρόμοιους με τους λόγους ενός κράτους. Όμως το κίνητρο για να βασανίσει κανείς μπορεί να προέρχεται από την ανάγκη για σαδιστική ικανοποίηση του βασανιστή, όπως στην περίπτωση των δολοφόνων τoυ Μουρ. Τα βασανιστήρια διώκονται από το διεθνές δίκαιο και το εσωτερικό δίκαιο στις περισσότερες χώρες στον 21ο αιώνα. Θεωρούνται παραβίαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και έχουν κηρυχθεί ως ανεπίτρεπτα από το Άρθρο 5 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα των Ηνωμένων Εθνών[153]. Οι υπογράφοντες των Συμβάσεων της Γενεύης του 1949 και των Πρόσθετων Πρωτοκόλλων Ι και ΙΙ της 8ης Ιουνίου 1977 επισήμως συμφώνησαν να μην βασανίζουν αιχμαλώτους σε πολεμικές συρράξεις, είτε αυτές είναι διεθνείς είτε εγχώριες. Τα βασανιστήρια επίσης απαγορεύονται από τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών Κατά των Βασανιστηρίων[83], που έχει επικυρωθεί από 155 χώρες[154]. Ομόφωνα τα κράτη απαγορεύουν τα βασανιστήρια, διεθνώς αλλά και στα εδάφη τους, καθώς είναι ανήθικα και μη πρακτικά[155]. Παρά τις διεθνείς αυτές συμβάσεις, οργανισμοί που παρακολουθούν την

112

κατάχρηση ανθρωπίνων δικαιωμάτων (λ.χ. Διεθνής Αμνηστία, Διεθνές Συμβούλιο Αποκατάστασης Θυμάτων Βασανιστηρίων) καταγγέλλουν την ευρεία χρήση βασανιστηρίων που παραβλέπονται από κράτη πολλών περιοχών του κόσμου[156]. Η Διεθνής Αμνηστία υπολογίζει ότι τουλάχιστον 81 κυβερνήσεις ασκούν βασανιστήρια, ορισμένες μάλιστα και ανοικτά[157].

Δικαίωμα σε δίκαιη δίκη Ο κάθε άνθρωπος έχει πλήρες δικαίωμα σε δίκαιη και δημόσια ακρόαση από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο, για τον προσδιορισμό των δικαιωμάτων και των υποχρεώσεών του καθώς και για κάθε κατηγορία εναντίον του[158]. Το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη έχει ορισθεί από πολυάριθμους τοπικούς και διεθνείς οργανισμούς αρμόδιους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Είναι ένα από τα πλέον διαδεδομένα ανθρώπινα δικαιώματα και όλοι οι οργανισμοί των ανθρωπίνων δικαιωμάτων το κατοχυρώνουν σε περισσότερα του ενός άρθρα[159]. Το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη είναι ένα από τα πλέον εκδικασμένα και υπάρχει σημαντική νομολογία επί της ερμηνείας του ανθρώπινου αυτού δικαιώματος[160]. Παρά τις διαφοροποιήσεις στις διατυπώσεις και στις τοποθετήσεις των διαφόρων δικαιωμάτων για δίκαιη δίκη, οι διεθνείς οργανισμοί για τα ανθρώπινα δικαιώματα ορίζουν το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη με τους ίδιους γενικώς όρους [161]. Στόχος του δικαιώματος είναι να διαφυλαχθεί η ορθή απονομή δικαιοσύνης. Ως ελάχιστες προϋποθέσεις, το δικαίωμα στη δίκαιη δίκη περιλαμβάνει τα ακόλουθα επί μέρους δικαιώματα κατά τις αστικές και ποινικές ακροαματικές διαδικασίες[162]: 

Το δικαίωμα δίκης από αρμόδιο, ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο.



Το δικαίωμα σε δημόσια ακροαματική διαδικασία.



Το δικαίωμα της εύλογης διάρκειας της ακροαματικής διαδικασίας.



Το δικαίωμα της υπερασπίσεως.



Το δικαίωμα της διερμηνείας[162].

Δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή Σύμφωνα με το άρθρο 12 της Οικουμενικής Διακήρυξης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα: «Κανείς δεν επιτρέπεται να υποστεί αυθαίρετες επεμβάσεις στην ιδιωτική του ζωή, την οικογένεια, την κατοικία ή την αλληλογραφία του, ούτε προσβολές της τιμής και της υπόληψής του. Καθένας έχει το δικαίωμα να τον προστατεύουν οι νόμοι από επεμβάσεις και προσβολές αυτού του είδους[163].» Σύμφωνα με το άρθρο 9 του ελληνικού Συντάγματος: «Η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του ατόμου είναι απαραβίαστη.» Το δικαίωμα στην ιδιωτική ζωή είναι ένα θεμελιώδες ανθρώπινο δικαίωμα, διότι σχετίζεται άμεσα με την ανθρώπινη αξιοπρέπεια[164], ενώ επιπλέον αποτελεί και αποφασιστικό παράγοντα για άλλα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας και το δικαίωμα στην ελευθερία του λόγου[165][166][167].

Δικαίωμα μετακίνησης Η ελευθερία μετακίνησης εγγυάται ότι ο πολίτης ενός κράτους στο οποίο βρίσκεται ο εν λόγω πολίτης, έχει την ελευθερία να ταξιδέψει, να διαμείνει, ή/και να εργαστεί σε οποιοδήποτε μέρος του κράτους

113

επιλέγει, εντός των ορίων του σεβασμού για την ελευθερία και τα δικαιώματα των άλλων, καθώς και να εγκαταλείψει αυτό το κράτος και να επανεισέλθει ανά πάσα στιγμή.

Σύμφωνα με τα ανθρώπινα δικαιώματα κάθε άνθρωπος είναι ελεύθερος να πιστεύει σε όποια θρησκεία θέλει, ή και να μην πιστεύει σε καμία.

Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας Κάθε πρόσωπο έχει δικαίωμα στην ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας. Αυτό το δικαίωμα περιλαμβάνει την ελευθερία να αλλάζει την θρησκεία του και τις πεποιθήσεις του και την ελευθερία να εκδηλώνει τη θρησκεία ή την πεποίθησή του, ατομικά ή από κοινού με άλλους, δημόσια ή ιδιωτικά μέσω της λατρείας, πράξεων ιεροτελεστίας, πρακτικής και διδασκαλίας. — Άρθρο 18 του Διεθνούς Συμφώνου για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα

Ελευθερία σκέψης, συνείδησης και θρησκείας είναι στενά συνδεδεμένα δικαιώματα που προστατεύουν την ελευθερία ενός ατόμου ή κοινότητας, δημόσια ή ιδιωτικά, να σκέφτεται και να κατέχει ελεύθερα τις ιδεολογικές πεποιθήσεις του καθώς και να εκδηλώνει τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις του, ατομικά ή από κοινού με άλλους, μέσω της λατρείας, πράξεων ιεροτελεστίας, πρακτικής και διδασκαλίας. Η έννοια είναι γενικώς αναγνωρισμένο ότι συμπεριλαμβάνει επίσης και την ελευθερία κάποιου να αλλαξοθρησκήσει ή να μην πιστεύει σε καμία θρησκεία[168]. Η ελευθερία κάποιου να αφήσει ή να σταματήσει την συμμετοχή σε μια θρησκεία ή θρησκευτική ομάδα –σε θρησκευτικούς όρους η επονομαζόμενη «αποστασία»– είναι επίσης ένα θεμελιώδες μέρος της θρησκευτικής ελευθερίας, όπως καλύπτεται από το άρθρο 18 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων[169]. Οργανώσεις προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως η Διεθνής Αμνηστία, διοργανώνουν εκστρατείες για την προστασία όσων έχουν συλληφθεί ή/και φυλακιστεί ως κρατούμενοι συνείδησης λόγω των ιδεολογικών πεποιθήσεών τους, ιδιαίτερα όσον αφορά την πνευματική, πολιτική και καλλιτεχνική ελευθερία της έκφρασης και του συνεταιρίζεσθαι[170]. Στην νομοθεσία, η ρήτρα συνείδησης είναι μια διάταξη νόμου που εξαιρεί έναν επαγγελματία υγείας από τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία (π.χ. την χειρουργική ή φαρμακευτική έκτρωση) αν είναι ασυμβίβαστη με τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές πεποιθήσεις του[171].

Ελευθερία του λόγου Κύριο λήμμα: Ελευθερία του λόγου Η ελευθερία του λόγου είναι το να μιλάει κανείς ελευθέρως χωρίς να λογοκρίνεται. Ο όρος ελευθερία της έκφρασης χρησιμοποιείται μερικές φορές ως συνώνυμο, αλλά περιλαμβάνει κάθε πράξη

114

αναζήτησης, λήψης και μετάδοσης πληροφοριών ή ιδεών, ανεξαρτήτως του χρησιμοποιούμενου μέσου. Στην πράξη, το δικαίωμα της ελευθερίας του λόγου δεν είναι απόλυτο σε καμία χώρα και διάφορες εκφάνσεις της υπόκεινται σε περιορισμούς, όπως οι λίβελοι, οι συκοφαντίες, οι αισχρολογίες, η παρακίνηση προς εγκληματικές πράξεις, κ.λπ. Η ελευθερία της έκφρασης αναγνωρίζεται ως ανθρώπινο δικαίωμα στο Άρθρο 19 της Οικουμενικής Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και αναγνωρίζεται στη διεθνή νομοθεσία των δικαιωμάτων του ανθρώπου και στο Διεθνές Σύμφωνο για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα (ICCPR). Το άρθρο 19 του Διεθνούς αυτού Συμφώνου ορίζει ότι «ο καθένας έχει το δικαίωμα να έχει άποψη ανεπηρέαστος» και «ο καθένας έχει το δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Το δικαίωμα αυτό περιλαμβάνει την ελευθερία της αναζήτησης, λήψης και μετάδοσης πληροφορίας και ιδεών όλων των ειδών, ανεξαρτήτως συνόρων, είτε προφορικώς, είτε γραπτώς ή εντύπως, υπό τη μορφή έργων τέχνης, ή μέσω οιουδήποτε άλλου μέσου της επιλογής του»[172].

Δικαιώματα σε δημόσιο διάλογο Γεγονότα και νέες δυνατότητες μπορούν να επηρεάσουν τα υφιστάμενα δικαιώματα ή να δημιουργήσουν την ανάγκη για νέα. Πρόοδοι στην τεχνολογία, ιατρική και φιλοσοφία συνεχώς προκαλούν το status quo της λογικής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων[173].

187 παιδιά πεθαίνουν κάθε ώρα γιατί δεν έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό. Πρόσβαση σε νερό Το δικαίωμα στο νερό[174][175][176] έχει αναγνωριστεί σε μια ευρεία γκάμα διεθνών εγγράφων, συμπεριλαμβανομένων συνθηκών, διακηρύξεων και άλλων προτύπων. Για παράδειγμα, η Σύμβαση για την εξάλειψη όλων των μορφών διακρίσεων κατά των γυναικών του 1979 (CEDAW) απαιτεί από τα κράτη μέλη να εξασφαλίζουν για τις γυναίκες το δικαίωμα «Να απολαμβάνουν κατάλληλες συνθήκες διαβιώσεως, ειδικότερα όσον αφορά [...] την παροχή [...] ύδατος»[177]. Η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού του 1989 (CRC) απαιτεί από τα συμβαλλόμενα κράτη να καταπολεμήσουν την αρρώστια και τον υποσιτισμό «και με την παροχή θρεπτικών τροφών και καθαρού πόσιμου νερού»[178]. Ο πιο ξεκάθαρος ορισμός του Ανθρώπινου Δικαιώματος για Νερό έχει δοθεί από την Επιτροπή για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Πολιτιστικά Δικαιώματα του ΟΗΕ. Αυτός ο φορέας ερμήνευσε τις νομικές υποχρεώσεις ενός Κράτους μέρους στο Διεθνές σύμφωνο για τα οικονομικά, κοινωνικά και πολιτιστικά δικαιώματα (ICESCR) με την έκδοση το 2002 μιας μη δεσμευτικής ερμηνείας που επιβεβαίωνε ότι η

115

πρόσβαση στο νερό ήταν προαπαιτούμενο για το δικαίωμα επαρκούς συνθήκης διαβίωσης και πως είναι αλληλένδετο με το δικαίωμα για την επίτευξη του μέγιστου δυνατού επίπεδου υγείας (βλέπε ΙCESCR Άρθρο 11 & 12[179]), και συνεπώς πρόκειται για ανθρώπινο δικαίωμα: Το ανθρώπινο δικαίωμα για νερό παρέχει στον καθένα το δικαίωμα για επαρκές, ασφαλές, αποδεκτό, φυσικά και οικονομικά προσβάσιμο νερό για προσωπική και οικιακή χρήση[180][181]. Στις 28 Ιουλίου 2010, η Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών ανακήρυξε το νερό και την υγιεινή ως ανθρώπινα δικαιώματα[182]. Σήμερα, όλα τα Κράτη έχουν επικυρώσει τουλάχιστον μια σύμβαση ανθρωπίνων δικαιωμάτων που έμμεσα ή άμεσα να αναγνωρίζει το δικαίωμα, και έχουν όλα υπογράψει τουλάχιστον μια πολιτική διακήρυξη που να αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτό. Η 22 Μαρτίου έχει οριστεί ως Παγκόσμια Ημέρα για το Νερό[183]. Σεξουαλικός προσανατολισμός και προσδιορισμός φύλου

π•σ•ε

Νόμοι σχετικά με τις ομοφυλοφιλικές σχέσεις και εκφράσεις ανά τον κόσμο Νόμιμη η επαφή του ίδιου φύλου

Παράνομη η επαφή του ίδιου φύλου

Γάμος ομόφυλων ζευγαριών1

Δεν εφαρμόζεται η ποινή

Ο γάμος αναγνωρίζεται αλλά δεν εκτελείται1

Φυλάκιση

Αστική ένωση ή σύμφωνο συμβίωσης1

Ισόβια φυλάκιση

Μη καταχωρισμένη συμβίωση1

Θανατική ποινή

Δεν αναγνωρίζονται ζευγάρια ίδιου φύλου Νόμοι περιορίζουν την έκφραση και τις σχέσεις Οι δακτύλιοι υποδεικνύουν περιοχές όπου τοπικοί δικαστές έχουν χορηγήσει ή αρνηθεί άδεια γάμου ή έχουν επιβάλει θανατική ποινή με δικαιοδοσία εκτός νόμου ή περιοχές που λειτουργούν ανά περίπτωση. 1

Ορισμένες δικαιοδοσίες σε αυτή την κατηγορία ίσως έχουν διαφορετικούς τύπους συντροφικής σχέσης.

Κύριο λήμμα: Δικαιώματα ΛΟΑΤ στον κόσμο Τα δικαιώματα στον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου σχετίζονται με την έκφραση του σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου με βάση το δικαίωμα σεβασμού της ιδιωτικής ζωής και το δικαίωμα να μην υφίσταται διακρίσεις λόγω της «άλλης κατάστασης», όπως ορίζεται σε διάφορες συμβάσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως το άρθρο 17 και 26 του Διεθνούς

116

Συμφώνου των Ηνωμένων Εθνών για τα Ατομικά και Πολιτικά Δικαιώματα[184] και το άρθρο 8 και 14 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα[185]. Με στοιχεία του 2011, η ομοφυλοφιλική συμπεριφορά είναι παράνομη σε 76 χώρες και τιμωρείται με εκτέλεση σε επτά χώρες[186]. Η ποινικοποίηση των ιδιωτικών, συναινετικών, ενηλίκων σεξουαλικών σχέσεων, ειδικά σε χώρες όπου υπάρχει σωματική ή θανατική ποινή, είναι ένα από τα κύρια προβλήματα των υπερασπιστών ανθρωπίνων δικαιωμάτων των ΛΟΑΤ[187]. Άλλα θέματα περιλαμβάνουν: κυβερνητική αναγνώριση των ομόφυλων σχέσεων, υιοθέτηση από ΛΟΑΤ, σεξουαλικό προσανατολισμό και στρατιωτική θητεία, ισότητα των μεταναστών, νόμους κατά των διακρίσεων, νομοθεσία για τα εγκλήματα μίσους σχετικά με τη βία κατά των ΛΟΑΤ, νόμους περί σοδομισμού, νόμους κατά των λεσβιών και ίση ηλικία συναίνεσης για σεξουαλική δραστηριότητα ιδίου φύλου[188][189][190][191][192][193]. Μια παγκόσμια χάρτα για το σεξουαλικό προσανατολισμό και τα δικαιώματα προσδιορισμού ταυτότητας φύλου έχει προταθεί με τη μορφή των «Αρχών της Yogyakarta», ένα σύνολο 29 αρχών των οποίων οι συγγραφείς λένε ότι εφαρμόζουν το καταστατικό του Διεθνούς Δίκαιου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σύμφωνα με τις προηγούμενες σχετικές εμπειρίες των ΛΟΑΤ ατόμων[194]. Οι αρχές της παγκόσμιας χάρτας παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη στις 7 Νοεμβρίου του 2007, η οποία συγχρηματοδοτήθηκε από την Αργεντινή, τη Βραζιλία και την Ουρουγουάη. Οι αρχές έχουν αναγνωριστεί και έχουν επηρεάσει την προτεινόμενη γαλλική διακήρυξη των Ηνωμένων Εθνών για τον σεξουαλικό προσανατολισμό και την ταυτότητα φύλου, η οποία επικεντρώνεται στον τερματισμό της βίας, την ποινικοποίηση και την θανατική ποινή και δεν περιλαμβάνει διάλογο για το γάμο ατόμων του ιδίου φύλου ή το δικαίωμα κάποιου ατόμου για να ξεκινήσει μια οικογένεια[195][196]. Η πρόταση αυτή υποστηρίχθηκε από 67 από τις 192 χώρες τότε μέλη των Ηνωμένων Εθνών, συμπεριλαμβανομένων όλων των κρατών μελών της ΕΕ και των Ηνωμένων Πολιτειών. Μια εναλλακτική δήλωση που αντιτίθενται στην πρόταση ξεκίνησε από τη Συρία και έχει υπογραφεί από 57 κράτη-μέλη, συμπεριλαμβανομένων όλων των 27 εθνών του Αραβικού Συνδέσμου, καθώς και του Ιράν και της Βόρειας Κορέας[197][198]. Αναπαραγωγικά δικαιώματα Τα αναπαραγωγικά δικαιώματα είναι τα δικαιώματα που σχετίζονται με την αναπαραγωγή και την αναπαραγωγική υγεία[199]. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ορίζει τα αναπαραγωγικά δικαιώματα ως ακολούθως: Τα αναπαραγωγικά δικαιώματα στηρίζονται στην αναγνώριση του θεμελιώδους δικαιώματος όλων των ζευγαριών και ατόμων να αποφασίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα για τον αριθμό, την απόσταση ανάμεσα και την χρονική στιγμή γέννησης των παιδιών τους και να διαθέτουν την πληροφόρηση και τα μέσα να το πράξουν, καθώς και το δικαίωμα να αποκτήσουν το υψηλότερο επίπεδο σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας. Περιλαμβάνουν, επίσης, το δικαίωμα όλων για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την αναπαραγωγή χωρίς διακρίσεις, εξαναγκασμό και βία. — Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας[200]

Τα αναπαραγωγικά δικαιώματα καθιερώθηκαν αρχικά ως υποσύνολο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Διεθνή Διάσκεψη του 1968 των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα[201]. Το δέκατο

117

έκτο άρθρο της προκύπτουσας Διακήρυξης της Τεχεράνης αναφέρει: «Οι γονείς έχουν ένα βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, να καθορίζουν ελεύθερα και υπεύθυνα τον αριθμό και την απόσταση ανάμεσα στη γέννηση των παιδιών τους[201][202]».

Όλο και περισσότεροι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αποκτούν πρόσβαση στο Διαδίκτυο.[203] Στη φωτογραφία ο Μαρκ Ζάκερμπεργκ, δημιουργός του Facebook. Τα αναπαραγωγικά δικαιώματα μπορεί να περιλαμβάνουν μερικά ή όλα από τα ακόλουθα δικαιώματα: το δικαίωμα σε νόμιμη ή ασφαλή άμβλωση, το δικαίωμα κάθε ατόμου να ελέγχει τις προσωπικές αναπαραγωγικές λειτουργίες του, το δικαίωμα σε ποιοτική αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη, και το δικαίωμα στην εκπαίδευση και στην πρόσβαση, προκειμένου (τα άτομα) να κάνουν αναπαραγωγικές επιλογές χωρίς εξαναγκασμό, διάκριση και βία[204]. Τα αναπαραγωγικά δικαιώματα μπορεί επίσης να εννοηθεί ότι περιλαμβάνουν την εκπαίδευση σχετικά με την αντισύλληψη και τις σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις, και την ελευθερία από την υποχρεωτική στείρωση και αντισύλληψη, την προστασία από τις πρακτικές με βάση το φύλο, όπως τον ακρωτηριασμό των γεννητικών οργάνων των γυναικών (κλειτοριδεκτομή) και ανδρών (περιτομή)[199][201] [204][205] . Τεχνολογίες πληροφορικής και τηλεπικοινωνιών Τον Οκτώβριο του 2009, το Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών της Φινλανδίας ανακοίνωσε ότι κάθε άτομο στη χώρα θα αποκτούσε το νόμιμο δικαίωμα στην πρόσβαση στο Διαδίκτυο[206]. Από τον Ιούλιο του 2010, η κυβέρνηση έχει υποχρεώσει με νόμο τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών να προσφέρουν ευρυζωνική πρόσβαση στο Διαδίκτυο σε κάθε μόνιμη κατοικία και γραφείο. Η σύνδεση πρέπει να έχει «λογική τιμή» και να έχει ταχύτητα κατεβάσματος τουλάχιστον 1 Mbit/s[207]. Τον Μάρτιο του 2010, το BBC, έχοντας παραγγείλει σχετική δημοσκόπηση, ανέφερε ότι «σχεδόν τέσσερις στους πέντε ανθρώπους σε όλο τον κόσμο πιστεύουν ότι η πρόσβαση στο Διαδίκτυο αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα[208]». Η δημοσκόπηση, που διενεργήθηκε από την εταιρεία δημοσκοπήσεων GlobeScan για την BBC World Service, συγκέντρωσε τις απαντήσεις 27.973 ενηλίκων πολιτών από 26 χώρες και κατέληξε ότι το 79% των ενηλίκων συμφώνησαν, είτε «έντονα» είτε «κάπως», με τη δήλωση: «η πρόσβαση στο διαδίκτυο θα πρέπει να αποτελεί θεμελιώδες δικαίωμα όλων των ανθρώπων[209]». Εμπόριο

118

Παρά το γεγονός ότι τόσο η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου όσο και το Διεθνές Σύμφωνο για τα Οικονομικά, Κοινωνικά και Μορφωτικά Δικαιώματα τονίζουν τη σημασία του δικαιώματος στην εργασία, κανένα από αυτά τα έγγραφα δεν αναφέρει ρητά το ελεύθερο εμπόριο ως μηχανισμό για την εξασφάλιση αυτού του θεμελιώδους δικαιώματος. Και όμως το εμπόριο διαδραματίζει καίριο ρόλο στην παροχή θέσεων εργασίας[210]. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το εμπόριο είναι σύμφυτο με την ανθρώπινη φύση και ότι όταν οι κυβερνήσεις παρεμποδίζουν το διεθνές εμπόριο εμποδίζουν άμεσα το δικαίωμα στην εργασία και τα άλλα έμμεσα οφέλη, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση, που βοηθιέται από την αυξημένη εργασία και τις επενδύσεις[211]. Άλλοι έχουν υποστηρίξει ότι η ικανότητα στο εμπόριο δεν επηρεάζει τους πάντες εξίσου, συχνά ομάδες όπως οι φτωχοί χωρικοί, ιθαγενείς και γυναίκες είναι λιγότερο πιθανό να έχουν πρόσβαση στα οφέλη από την αύξηση του εμπορίου[212]. Από την άλλη πλευρά, άλλοι πιστεύουν ότι δεν είναι πλέον κατά κύριο λόγο τα άτομα, αλλά οι εταιρείες που εμπορεύονται, και ως εκ τούτου δεν μπορεί να είναι εγγυημένο ως ανθρώπινο δικαίωμα[213][214]. Επιπλέον, προσπαθώντας να περιλάβει τόσες πολλές έννοιες κάτω από την ομπρέλα του τι μπορεί να θεωρηθεί ως ανθρώπινο δικαίωμα υπάρχει η πιθανότητα να ατονήσει τη σημασία του. Τέλος, είναι δύσκολο να καθοριστεί το δικαίωμα στο εμπόριο είτε ως «δίκαιο»[215] είτε «μόνο» το γεγονός ότι το σημερινό καθεστώς του εμπορίου δημιουργεί νικητές και ηττημένους, αλλά η μεταρρύθμισή του είναι πιθανό να παράγει (διαφορετικούς) νικητές και ηττημένους [216].

Ένα από τα ανθρώπινα δικαιώματα σε δημόσιο διάλογο είναι και το δικαίωμα της οπλοφορίας. Δικαίωμα οπλοφορίας Το δικαίωμα οπλοκατοχής και οπλοφορίας για άμυνα περιγράφεται στα φιλοσοφικά και πολιτικά γραπτά των Αριστοτέλη, Κικέρωνα, Μακιαβέλι, Τζων Λοκ, των Άγγλων Ουίγων και άλλων[217]. Στις χώρες με παράδοση αγγλικού κοινού δικαίου, το από πολλού ισχύον δικαίωμα κοινού δικαίου της οπλοκατοχής και οπλοφορίας έχει από καιρό αναγνωριστεί ως προϋπάρχον στο κοινό δίκαιο, πριν ακόμη και από την δημιουργία των εθνικών συνταγμάτων[218]. Μελλοντικές γενιές Το 1997 η UNESCO υιοθέτησε τη «Διακήρυξη για τις ευθύνες της παρούσας γενιάς προς την μελλοντική γενιά». Η Διακήρυξη αρχίζει με τις λέξεις: Λαμβάνοντας υπόψη τη βούληση των λαών, που ορίζεται επισήμως στο Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, για να «σώσουμε τις ερχόμενες γενεές από τη μάστιγα του πολέμου» και να προασπίσουμε τις αξίες και

119

τις αρχές που κατοχυρώνονται στην Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, καθώς και στις άλλες σχετικές πράξεις του διεθνούς δικαίου. — Διακήρυξη για τις ευθύνες της παρούσας γενιάς προς την μελλοντική γενιά

Το άρθρο 1 της διακήρυξης αναφέρει ότι «οι σημερινές γενιές έχουν την υποχρέωση να διασφαλίζουν ότι οι ανάγκες και τα συμφέροντα των σημερινών και των μελλοντικών γενεών είναι πλήρως εγγυημένα». Το προοίμιο της διακήρυξης αναφέρει ότι «σε αυτό το σημείο στην ιστορία, η ίδια η ύπαρξη της ανθρωπότητας και του περιβάλλοντός της απειλούνται» και η διακήρυξη καλύπτει μια ποικιλία θεμάτων, συμπεριλαμβάνοντας την προστασία του περιβάλλοντος, το ανθρώπινο γονιδίωμα, τη βιοποικιλότητα, την πολιτιστική κληρονομιά, την ειρήνη, την ανάπτυξη και την εκπαίδευση. Το προοίμιο υπενθυμίζει ότι οι υποχρεώσεις των σημερινών γενεών έναντι των μελλοντικών έχουν αναφερθεί σε διάφορες διεθνείς πράξεις, συμπεριλαμβανομένης της Συνθήκης για την Προστασία της Παγκόσμιας Πολιτιστικής και Φυσικής Κληρονομιάς (UNESCO 1972), της Συνθήκης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την αλλαγή του κλίματος και της Συνθήκης για τη Βιοποικιλότητα (Ρίο ντε Τζανέιρο, 1992), της Διακήρυξης του Ρίο για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη (Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη, 1992), της Διακήρυξη της Βιέννης και του Προγράμματος Δράσης (Παγκόσμια Διάσκεψη για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, 1993) και μιας σειράς από ψηφίσματα της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών σχετικά με την προστασία του παγκόσμιου κλίματος για την παρούσα και τις μελλοντικές γενιές που έχουν εκδοθεί από το 1990[219].

Σχέση με άλλα θέματα Το περιβάλλον Υπάρχουν δύο βασικές συλλήψεις των περιβαλλοντικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο ισχύον σύστημα ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η πρώτη είναι ότι το δικαίωμα σε ένα υγιές ή κατάλληλο περιβάλλον είναι από μόνο του ανθρώπινο δικαίωμα (όπως φαίνεται και στο άρθρο 24 του Αφρικανικού χάρτη περί δικαιωμάτων του ανθρώπου και των λαών, και στο άρθρο 11 του Πρωτοκόλλου του Σαν Σαλβαδόρ στην Αμερικανική Σύμβαση για τα ανθρώπινα δικαιώματα)[220][221]. Η δεύτερη σύλληψη είναι η ιδέα ότι τα περιβαλλοντικά ανθρώπινα δικαιώματα μπορούν να προέρχονται από άλλα ανθρώπινα δικαιώματα, συνήθως το δικαίωμα στη ζωή, το δικαίωμα στην υγεία, το δικαίωμα στην ιδιωτική και οικογενειακή ζωή και το δικαίωμα της ιδιοκτησίας (μεταξύ πολλών άλλων). Αυτή η δεύτερη θεωρία απολαμβάνει πιο εκτεταμένης χρήσης στα δικαστήρια ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε όλο τον κόσμο, καθώς τα δικαιώματα αυτά περιέχονται σε πολλά έγγραφα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η έναρξη διάφορων περιβαλλοντικών ζητημάτων, ιδιαίτερα η κλιματική αλλαγή, έχει δημιουργήσει δυνητικές συγκρούσεις μεταξύ διαφόρων ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα ανθρώπινα δικαιώματα κατά βάση απαιτούν ένα οικοσύστημα που να λειτουργεί και ένα υγιές περιβάλλον, αλλά η διασφάλιση κάποιων δικαιωμάτων στα άτομα μπορεί να τα βλάψει. Όπως η σύγκρουση μεταξύ του δικαιώματος να αποφασίζει κανείς τον αριθμό των απογόνων του και την κοινή ανάγκη για ένα υγιές περιβάλλον, όπως σημειώνεται στην «τραγωδία των κοινών»[222]. Στον τομέα των περιβαλλοντικών δικαιωμάτων, οι ευθύνες των πολυεθνικών οργανισμών, που σχετικά μέχρι στιγμής δεν έχουν αντιμετωπιστεί από τη νομοθεσία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, χρήζουν υψίστης μελέτης[223][224].

120

Τα περιβαλλοντικά δικαιώματα περιστρέφονται κατά κύριο λόγο γύρω από την ιδέα για το δικαίωμα σε ένα βιώσιμο περιβάλλον τόσο για τις σημερινές όσο και για τις μέλλουσες γενιές.

Διαμαρτυρία της Διεθνής Αμνηστίας για το Γκουαντάναμο, το οποίο έχει χαρακτηριστεί ως «Γκουλάγκ της εποχής μας».[225]

Εθνική Ασφάλεια Με εξαίρεση τα απαραβίαστα ανθρώπινα δικαιώματα (διεθνή συνέδρια κατατάσσουν ως απαραβίαστα δικαιώματα το δικαίωμα της ζωής, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από δουλεία, το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από βασανιστήρια και το δικαίωμα του να είσαι ελεύθερος από αναδρομική εφαρμογή ποινικών νομοθεσιών[56]), τα Ηνωμένα Έθνη αναγνωρίζουν ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα δύνανται να περιοριστούν ή ακόμα και να παραμεριστούν σε καιρούς εθνικής έκτακτης ανάγκης, αν και: ... η έκτακτη ανάγκη πρέπει να είναι πραγματική, να επηρεάζει ολόκληρο τον πληθυσμό και να απειλείται αυτή καθαυτή η ύπαρξη του έθνους. Η διακήρυξη της έκτακτης ανάγκης πρέπει επίσης να αποτελεί τελευταία λύση και προσωρινό μέτρο. — Ηνωμένα Έθνη[56]

Δικαιώματα που δεν μπορούν να αποστερηθούν σε καμία περίπτωση για λόγους εθνικής ασφάλειας είναι γνωστά ως επιτακτικοί κανόνες ή jus cogens. Οι υποχρεώσεις του χάρτη των Ηνωμένων Εθνών είναι δεσμευτικές για όλα τα κράτη μέλη και δεν μπορούν να τροποποιηθούν με Συνθήκη. Παραδείγματα επίκλησης εθνικής ασφάλειας που χρησιμοποιείται για να δικαιολογήσει τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιλαμβάνουν τη δίωξη Αμερικανών ιαπωνικής καταγωγής κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου[226], την Μεγάλη Εκκαθάριση του Στάλιν[227] και τις καταχρήσεις των δικαιωμάτων των υπόπτων για τρομοκρατία από ορισμένες χώρες, συχνά στο όνομα του Πολέμου κατά της Τρομοκρατίας[228][229].

121

Σχετικότητα και καθολικότητα

Κανείς άνθρωπος δεν είναι ανώτερός σου. Ή κατώτερός σου. Όλοι οι άνθρωποι είμαστε ίσοι. Αληθινή γνώση είναι η άγνοια. Το να πιστεύεις ότι ξέρεις, είναι αρρώστια. — Λάο Τσε, Τάο Τε Τσινγκ 71[230]

Τελικά, αυτό είμαστε όλοι: ερασιτέχνες. Ζούμε πολύ λίγο για να είμαστε οτιδήποτε άλλο. — Τσάρλι Τσάπλιν, Τα φώτα της ράμπας[231]

Η ΟΔΑΔ κατοχυρώνει καθολικά δικαιώματα που ισχύουν για όλους τους ανθρώπους εξίσου, σε οποιαδήποτε τοποθεσία, χώρα, φυλή ή κουλτούρα και να ανήκουν. Υπάρχει, ωστόσο, εντός των ακαδημαϊκών κύκλων, διαφωνία ως προς την ηθική σχετικότητα και την ηθική καθολικότητα [232]. Οι λόγιοι που υποστηρίζουν την σχετικότητα δεν είναι εναντίον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αλλά αναγνωρίζουν ότι είναι κοινωνικά κατασκευασμένα και ότι η μορφή τους εξαρτάται από πολιτισμικά και περιβαλλοντικά πλαίσια. Οι λόγιοι που υποστηρίζουν την καθολικότητα, από την άλλη, ισχυρίζονται πως τα ανθρώπινα δικαιώματα υπήρχαν πάντοτε και ότι ισχύουν για όλους ανεξαρτήτως φύλου, φυλής ή θρησκείας. Πιο συγκεκριμένα, όσοι είναι υπέρ της πολιτιστικής σχετικότητας υποστηρίζουν την αποδοχή διαφορετικών πολιτισμών, οι οποίοι μπορούν να έχουν συνήθειες αντίθετες προς τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι σχετικιστές προειδοποιούν ότι η καθολικότητα μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ένα είδος πολιτιστικού, οικονομικού και πολιτικού ιμπεριαλισμού. Ένα παράδειγμα ιμπεριαλισμού και καταστροφής τοπικών πολιτισμών που δικαιολογείται από την επιθυμία να εξαπλωθούν ευρω-κεντρικές αξίες είναι το «Φορτίο του Λευκού Ανθρώπου»[233]. Συγκεκριμένα, λέγεται συχνά ότι η ιδέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι βασισμένη στα θεμέλια του φιλελευθερισμού που, παρότι είναι γενικά

122

αποδεκτά στα κράτη της Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και στην Ιαπωνία, δεν αποτελεί απαραίτητα το πρότυπο και αλλού[234][235]. Οι αντίπαλοι της σχετικότητας ισχυρίζονται ότι υπάρχουν έθιμα που παραβιάζουν όλους τους κανόνες των ανθρώπινων πολιτισμών. Ο ακρωτηριασμός των γυναικείων γεννητικών οργάνων, που απαντάται σε διάφορους πολιτισμούς της Ασίας, της Αφρικής και της Νότιας Αμερικής[236] αποτελεί κοινό παράδειγμα στο οποίο αναφέρονται οι αντίπαλοι του σχετικισμού. Καμία θρησκεία δεν το επιβάλλει ρητά, αλλά έχει καταστεί παράδοση σε πολλές πολιτισμικές ομάδες. Θεωρείται από μεγάλο τμήμα της διεθνούς κοινότητας παραβίαση των δικαιωμάτων των γυναικών και κοριτσιών, ενώ έχει τεθεί εκτός νόμου σε κάποιες χώρες. Ο πρώην πρωθυπουργός της Σιγκαπούρης, Λι Κουάν Γιου και ο μαλαισιανός ομόλογός του Μαχαδίρ μπιν Μοχάμαντ ισχυρίστηκαν τη δεκαετία του '90 ότι οι ασιατικές αξίες διαφέρουν σημαντικά από τις δυτικές και περιλαμβάνουν μια αίσθηση της πίστης και υποχώρηση των ατομικών ελευθεριών για χάρη της κοινωνικής σταθερότητας και της ευημερίας, και ως εκ τούτου αυταρχικές κυβερνήσεις είναι καταλληλότερες για την Ασία από τη δημοκρατία. Ο Λι Κουάν Γιου υποστήριξε ότι: Αυτό που εκτιμούν οι Ασιάτες, δεν είναι απαραίτητα αυτό που εκτιμούν οι Ευρωπαίοι ή οι Αμερικανοί. Οι Δυτικοί εκτιμούν τις ατομικές ελευθερίες. Ως Ασιάτης με κινεζική καταγωγή, οι δικές μου αξίες υποστηρίζουν μια κυβέρνηση με ειλικρίνεια, αποτελεσματικότητα και αποδοτικότητα. — Λι Κουάν Γιου, Δημοκρατία: ανθρώπινα δικαιώματα και πραγματικότητα, Τόκιο, 10 Νοεμβρίου 1992 [237]

Προς απάντηση σε αυτό, ορισμένοι κριτικοί έχουν αναδείξει την δυνατότητα που έχει η πολιτιστική σχετικότητα να δικαιολογήσει τον αυταρχισμό. Ο ιρανός αντιπρόσωπος στα Ηνωμένα Έθνη Σαΐντ Ρατζαϊέ-Χορασανί, για παράδειγμα, το 1981 εξέφρασε τη θέση της χώρας του σχετικά με την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, λέγοντας ότι η ΟΔΑΔ είναι μια «κοσμική αντίληψη της ιουδαιο-χριστιανικής παράδοσης», που δεν μπορεί να εφαρμοστεί σε μουσουλμάνους χωρίς να παραβαίνει τον ισλαμικό νόμο[238]. Το επιχείρημα των ασιατικών αξιών επικρίθηκε από τον πρώην αναπληρωτή του Μαχαδίρ και νυν αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης της Μαλαισίας Ανουάρ Ιμπραχίμ: Το να λέμε ότι η ελευθερία είναι δυτική ή μη ασιατική είναι προσβολή στις παραδόσεις μας καθώς και στους προγόνους μας, που θυσιάστηκαν στον αγώνα κατά της τυραννίας και της αδικίας. — Ανουάρ Ιμπραχίμ, κατά την ομιλία του στο Φόρουμ ασιατικού Τύπου με τίτλο Μέσα και Κοινωνία στην Ασία, 2 Δεκεμβρίου 1994

καθώς και από τον αρχηγό του Δημοκρατικού Κόμματος της Σιγκαπούρης, Τσι Σουν Τσουάν, που δηλώνει πως είναι ρατσιστικό να υποστηρίζει κανείς ότι οι Ασιάτες δεν επιθυμούν ανθρώπινα δικαιώματα[239]. Υποστηρικτές της ηθικής καθολικότητας ισχυρίζονται ότι τα επιχειρήματα των σχετικιστών αγνοούν το γεγονός ότι τα σύγχρονα ανθρώπινα δικαιώματα είναι νέα σε όλους τους πολιτισμούς, και δεν απαντώνται πριν την ΟΔΑΔ του 1948. Δηλώνουν ότι η ΟΔΑΔ σχεδιάστηκε από πολιτισμικά πολύ διαφορετικούς ανθρώπους εκ των οποίων, μεταξύ άλλων, ένας αμερικανός ρωμαιοκαθολικός, ένας κινέζος κομφουκιανός φιλόσοφος, ένας γάλλος σιωνιστής και ένας αντιπρόσωπος του Αραβικού Συνδέσμου, και βασίστηκε σε στοχαστές όπως ο Γκάντι[73]. Ο Μάικλ Ιγκνάτιεφ έχει αναφερθεί στην πολιτιστική σχετικότητα ως επιχείρημα που χρησιμοποιείται αποκλειστικά από όσους ασκούν εξουσία στους πολιτισμούς που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα[240]. Αυτό αντανακλά το γεγονός ότι η δυσκολία στο να κριθεί η καθολικότητα έναντι της σχετικότητας έγκειται στο ποιος ισχυρίζεται ότι εκπροσωπεί έναν ιδιαίτερο πολιτισμό. Παρότι η συζήτηση περί καθολικότητας ή σχετικότητας μακράν

123

απέχει από το τέλος της, είναι μια ακαδημαϊκή συζήτηση που εστιάζει στο ότι τα διεθνή όργανα ανθρωπίνων δικαιωμάτων τηρούν την αρχή ότι τα ανθρώπινα δικαιώματα έχουν καθολική ισχύ. Το 2005 στην Παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής, η αρχή αυτή επαναβεβαιώθηκε από τη διεθνή κοινότητα: Ο οικουμενικός χαρακτήρας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών είναι πέρα από κάθε αμφισβήτηση. — Παγκόσμια Σύνοδος Κορυφής του 2005, παράγραφος 120 [51]

Μπορούμε τώρα να τελειώσουμε εκεί από όπου ξεκινήσαμε, δηλαδή με την έννοια μιας απόλυτα καλής θέλησης. [...] Από όλα όσα μπορούν να νοηθούν μέσα στον κόσμο ή και έξω απ' αυτόν δεν υπάρχει τίποτε άλλο, που να μπορεί να θεωρηθεί ως καλό χωρίς περιορισμό, εκτός από μια καλή θέληση. — Ιμμάνουελ Καντ, Τα θεμέλια της μεταφυσικής των ηθών[241]

124

Απολυταρχία Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. Μπορείτε να βοηθήσετε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Υλικό που είναι ατεκμηρίωτο μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 24/03/2015.

125

Με τον όρο απολυταρχία εννοείται το πολίτευμα, στο οποίο ένας κυρίαρχος - κυρίως ένας βασιλιάς, ένας δικτάτορας ή ένας αυτοκράτορας - κατέχει απεριόριστη δύναμη και μπορεί και την ασκεί στην χώρα του. Σε αυτό το πολίτευμα δεν υπάρχει χωρισμός των εξουσιών. Ο μονάρχης του κράτους ελέγχει και τις τρεις εξουσίες: τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική. Σε αντίθεση με την δικτατορία, ο μονάρχης κατέχει την εξουσία νόμιμα μέσω διαδοχής, κυρίως από πατέρα σε γιο.

Πίνακας περιεχομένων 

1 Γέννηση της Απολυταρχίας



2 Πυλώνες δύναμης o 2.1 Στρατός o 2.2 Νομοθεσία, δικαστικό σύστημα, διοίκηση o 2.3 Η βασιλική αυλή o 2.4 Η καθολική εκκλησία o 2.5 Μερκαντιλισμός



3 Εξάπλωση



4 Δείτε επίσης



5 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Γέννηση της Απολυταρχίας Η απολυταρχία δημιουργήθηκε στο πρώτο μισό του 17ου αιώνα και έφτασε υπό τον Λουδοβικο ΙΔ' στο ζενίθ του. Ο Λουδοβίκος ΙΔ' κατόρθωσε να περιορίσει πολύ όλες τις άλλες εξουσίες στο γαλλικό κράτος. Επίσης ο κλήρος και οι ευγενείς έφθασαν στο σημείο να εξαρτώνται από τον βασιλιά, καθώς χρειάζονταν την οικονομική υποστήριξη του για να πάρουν μέρος στην δαπανηρή ζωή της βασιλικής αυλής. Σε όλα σχεδόν τα κράτη που είχαν απολυταρχία, αυτή συνοδεύτηκε από πολλές μεταρρυθμίσεις στην οικονομία, την διοίκηση και την δικαιοσύνη. Ο στόχος ήταν να δυναμώσει το κράτος και να γίνει πολύ ισχυρό. Ο Ζαν Μπατίστ Κολμπέρ, υπουργός οικονομικών υπό τον Λουδοβίκο ΙΔ', ίδρυσε την οικονομική μορφή του μερκαντιλισμού, που συγγενεύει με την έννοια του μονοπωλίου.

Πυλώνες δύναμης Ο μονάρχης στηρίζεται σε πέντε πυλώνες δύναμης:

Στρατός

126

Ο στρατός είναι απαραίτητος σε έναν μονάρχη, καθώς αυξάνει την δύναμη και την επιρροή του, όχι μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά και στο εξωτερικό. Η Γαλλία είχε το 1664 περίπου 45.000 στρατιώτες ενώ μέχρι το 1703 είχε φτάσει να έχει περίπου 400.000. Έτσι είχε γίνει η ισχυρότερη στρατιωτικά χώρα της Ευρώπης. Ο Λουδοβίκος ΙΔ' χρειαζόταν αυτό τον πολυάριθμο στρατό για να προλάβει τις επαναστάσεις στο εσωτερικό της χώρας του και έτσι να διατηρήσει την απόλυτη εξουσία. Η ανώτερη εντολή στον στρατό ανήκε σε αυτόν. Επιθυμούσε κυρίως να κάνει την Γαλλία ηγέτιδα δύναμη στην Ευρώπη, πράγμα που το κατόρθωσε, αν και για σύντομο χρονικό διάστημα. Τα τεράστια ποσά χρημάτων που χρειάζονταν για τη διατήρηση ενός τόσο μεγάλου στρατού ήταν πολύ επιβαρυντικά για την οικονομία του κράτους.

Νομοθεσία, δικαστικό σύστημα, διοίκηση Ο απόλυτος μονάρχης συγκέντρωσε όλες τις δυνάμεις στα χέρια του. Αυτός δημιουργούσε τους νόμους και ήταν ταυτόχρονα ανώτατος δικαστής. Την διακυβέρνηση του κράτους μπορούσε να την αφήσει σε έναν ανώτατο υπουργό, αυτός όμως επέλεξε να είναι ο ένας και μοναδικός κυβερνήτης.

Η βασιλική αυλή Ο μονάρχης και η αυλή του είναι το επίκεντρο της κοινωνικής και της πολιτιστικής ζωής ολόκληρης της χώρας. Οι ευγενείς και ο κλήρος συμμετέχουν σε φαντασμαγορικές γιορτές, σε χορούς, σε πολυτελή γεύματα, σε κυνήγια, χτίζουν λαμπρά κάστρα κτλ. Στην εποχή της απολυταρχίας κέντρο ήταν το τεράστιο και υπέρλαμπρο ανάκτορο των Βερσαλλιών. Εξαιτίας της συνεχούς οικονομικής εξάρτησης από τον βασιλιά, ο κλήρος και οι ευγενείς χάνουν την ανεξαρτησία τους.

Η καθολική εκκλησία Ο μονάρχης είναι ταυτόχρονα αρχηγός και ρυθμιστής της πνευματικής ζωής. Τότε πιστευόταν ότι κυβερνούσε με την χάρη του Θεού. Δηλαδή πάνω από αυτόν δεν βρισκόταν κανένας, εκτός από τον Θεό, ενώ ήταν και ο εκπρόσωπος του Θεού στην γη. Τότε, επειδή υπήρχαν και αρκετοί προτεστάντες, ο βασιλιάς Λουδοβίκος ΙΔ' έκανε έναν ολόκληρο αγώνα για να τους διώξει από την Γαλλία.

Μερκαντιλισμός Ο μερκαντιλισμός χαρακτηριζόταν από μια κεντρική, συστηματική και ενωτική οικονομική πολιτική. Έτσι τα κρατικά έσοδα είναι απαραίτητα για την συντήρηση του στρατού, για την συντήρηση της πολυέξοδης βασιλικής αυλής, καθώς και για την επεκτατική πολιτική. Για αυτό ακολουθήθηκαν τα εξής μέτρα: α) αύξηση της εξαγωγής προϊόντων, μείωση των εισαγωγών, β) δημιουργία ισχυρού στόλου για την μεταφορά των πρώτων υλών και την αποφυγή τυχόν πολεμικών συγκρούσεων, γ) δημιουργία οδικού δικτύου: δρόμοι, κανάλια, γέφυρες, και δ) ίδρυση αποικιών σε συνεργασία με εταιρείες εμπορίου, όπου οι αποικίες θα έπρεπε να μείνουν σε απόλυτη εξάρτηση από την μητρόπολη.

Εξάπλωση 127

Στα πρώτα χρόνια της νεώτερης ευρωπαϊκής ιστορίας η απολυταρχία ήταν πολύ διαδεδομένη στην Ευρώπη και έφτασε σε μεγάλη άνθηση κατά την εποχή του Μπαρόκ. Το κύριο παράδειγμα για μια απολυταρχική εξουσία είναι ο Λουδοβίκος ΙΔ' ο οποίος απαγόρευσε τον προτεσταντισμό, ανακαλώντας το Διάταγμα της Νάντης.

Δείτε επίσης 

Πολιτική πυξίδα

Εξωτερικοί σύνδεσμοι [απόκρυψη]π • σ • ε Πολιτική πυξίδα

Οικονομικός άξονας

Κοινωνικός άξονας

    



Ακροαριστερά



Αριστερά



Κεντροαριστερά



Κέντρο



Κεντροδεξιά



Δεξιά



Ακροδεξιά

Αναρχισμός Ελευθερισμός Κέντρο Παρεμβατισμός Ολοκληρωτισμός

128

συγκεντρωτισμός/κοινων. έλεγχος Σταλινισμός

Απολυταρχισμός

Συντηρητισμός

Αυταρχική Αυταρχική αριστερά κοινοκτημοσύνη/οικ ον. έλεγχος

Κομμουνισμός

Ελευθεριακ Ελευθεριακ ή ή αριστερά

Αναρχοκομμουνισμ ός

δεξιά

Ελευθερισμός

αποκεντρωτισμός/κοινων. ελευθερία [εμφάνιση]π • σ • ε Πολιτικές

ιδεολογίες

129

Καπιταλισμός

Αναρχοκαπιταλισμ ός

ατομική ιδιοκτησία/οικο ν. ελευθερία

Η διακήρυξη σαφώς και δεν μπορεί να θεωρηθεί επιστημονική καθώς αυτή συν-υπογράφηκε από άτομα των οποίων οι ειδικότητες δεν συνάδουν με τον τομέα της φυσικής, της χημείας και των μαθηματικών (δειγματοληπτικά: μουσειολόγοι, οικονομολόγοι, δικηγόροι, οδοντίατροι, παθολόγοι, γλωσσολόγοι, νοσοκόμοι, κοινωνιολόγοι, ψυχολόγοι, ψυχίατροι, μουσικολόγοι, πολιτικοί επιστήμονες κ.λπ). Τι ακριβώς εννοούν; Επειδή στο όχι και πολύ μακρινό παρελθόν, είχαν κατατεθεί περίεργες προτάσεις για δημιουργία πράσινου κυβερνητικού καθεστώτος (regime), μέχρι και κανιβαλισμού, προκειμένου να αποφευχθεί η παντελώς αμφισβητούμενη ανθρωπογενής κλιματική αλλαγή, τα άτομα τα οποία συνυπέγραψαν τη συγκεκριμένη διακήρυξη οφείλουν να εξηγήσουν τί ακριβώς εννοούν. Ειδικότερα οι Ελληνίδες και οι Έλληνες που τη συνυπέγραψαν.

"Ο παγκόσμιος πληθυσμός πρέπει να σταθεροποιηθεί και ιδανικά σταδιακά να μειωθεί μέσα σε ένα πλαίσιο που διασφαλίζει την κοινωνική ακεραιότητα. Υπάρχουν αποδεδειγμένα αποτελεσματικές πολιτικές που ενισχύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα ενώ μειώνουν τα επίπεδα γονιμότητας και περιορίζουν τις συνέπειες της πληθυσμιακής ανάπτυξης..."

130

Σενάρια επιστημονικής φαντασίας Αυτές οι προτάσεις ούτε ως τρελή επιστημονική φαντασία τύπου Matrix δεν θα μπορούσαν να νοηθούν. Ας επαναληφθεί ακόμη μία φορά: δεν πρόκειται ούτε για fake news, ούτε για συνωμοσιολογία. Αποτελεί ξεκάθαρη επίσημη πολιτική διακήρυξη κατατεθειμένη δημοσίως στην παγκόσμια κοινότητα. Ήδη, έχουν ξεκινήσει αντιδράσεις από επιστήμονες προερχόμενους από αναπτυσσόμενες χώρες οι οποίες μάλιστα παρουσιάσθηκαν όχι από τυχαία ιστοσελίδα, αλλά από την επίσημη ιστοσελίδα του κορυφαίου παγκοσμίως ακαδημαϊκού ιδρύματος: του ΜΙΤ. Ο λόγος; Στη Δύση, η μείωση του πληθυσμού παρατηρείται ήδη, συνεπώς, ποιες χώρες αφορά η συγκεκριμένη πρόταση περί τεχνητής μείωσης του πληθυσμού, τεχνητής μείωσης της ανθρώπινης γονιμότητας και οικογενειακού σχεδιασμού; Προφανώς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Δικαιολογημένα ίσως, ορισμένα από τα πιο σπουδαία ονόματα στον τομέα της κλιματολογίας, δεν συνυπέγραψαν τη διακήρυξη αυτή. Ποιό είναι το ανησυχητικό φαινόμενο;

Τι λένε τα κόμματα; Δεδομένου του γεγονότος ότι τη συγκεκριμένη διακήρυξη τη συνυπέγραψε ο σύμβουλος του πρωθυπουργού σε θέματα κλιματικής αλλαγής του κ. Χρήστος Ζερεφός, διερωτάται κανείς, συμφωνεί με αυτές τις προτάσεις ο κ. πρωθυπουργός; Τα γνωρίζει αυτά; Αυτές τις απόψεις προωθεί η ΝΔ στο κυβερνητικό της πρόγραμμα περί κλιματικής αλλαγής; Το παρόν άρθρο δεν κρίνει ανθρώπους και επιστήμονες των οποίων το επιστημονικό έργο σέβεται απόλυτα. Το παρόν άρθρο ασκεί κριτική σε απόψεις. Ας σημειωθεί, ότι την πράσινη ιδεολογία έχει υιοθετήσει το ΜΕΡΑ25, το ΚΙΝΑΛ και ο ΣΥΡΙΖΑ. Όμως όλα αυτά αφορούν τα παιδιά μας. Όταν πρόκειται για τα παιδιά μας δεν χωρεί καμία κομματικοποίηση, καμία αριστερο-δεξιά ιδεολογία και ουδεμία υποχώρηση. Τα παιδιά μας δεν θα ζήσουν σε ένα κόσμο τύπου Matrix, χάριν ορισμένων ξεπερασμένων πολιτικών σχηματισμών.

131

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CF%81%CE%B1%CE%BD%CF%84%CF %82_%CE%9A%CE%AC%CF%86%CE%BA%CE%B1

Φραντς Κάφκα Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Φραντς Κάφκα

Γέννηση Θάνατος

3 Ιουλίου 1883 Πράγα 3 Ιουνίου 1924 Klosterneuburg (Αυστρία)

Συνθήκες θανάτου φυσικά αίτια Τόπος ταφής

Νέο Εβραϊκό Κοιμητήριο[1] και Grave of Franz Kafka

132

Εθνικότητα

Γερμανόφωνος Εβραίος της Πράγας

Χώρα

Αυστροουγγαρία (1883–1918)[2]

πολιτογράφησης

Τσεχοσλοβακία (1918–1924)

Σπουδές

Karl-Ferdinands-Universität της Πράγας

Ιδιότητα

μυθιστοριογράφος και διηγηματογράφος

Σύντροφος

Dora Diamant Elli Kafka[3] Valli Kafka[3]

Αδέλφια

Ottla Kafka[3] Μοντερνισμός, belletristic literature, Είδος τέχνης

διήγημα, d:Q21322403, μυθιστόρημα και flash fiction

Καλλιτεχνικά ρεύματα Σημαντικά έργα

Μοντερνισμός Η Δίκη, Ο Πύργος, Αμερική, Η Μεταμόρφωση Υπογραφή

Πολυμέσα σχετικά με τον καλλιτέχνη δεδομένα (π • σ • ε )

O Φραντς Κάφκα (Franz Kafka, 3 Ιουλίου 1883 – 3 Ιουνίου 1924) ήταν ένας από τους πιο σημαντικούς λογοτέχνες του 20ού αιώνα. Γερμανόφωνος και εβραϊκής καταγωγής, έζησε στη σημερινή Τσεχία και έγραψε όλα τα βιβλία του στη γερμανική γλώσσα. Τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, εδραιώθηκε η θέση του στην παγκόσμια λογοτεχνία, χαρακτηρίστηκε ως ο σπουδαιότερος μοντερνιστής γερμανόφωνος πεζογράφος[4] και το έργο του έχει αναλυθεί εκτενώς. Ανάμεσα στα σημαντικότερα έργα του περιλαμβάνονται η νουβέλα Η Μεταμόρφωση (1915) και τα μυθιστορήματα Η Δίκη (1925), Ο Πύργος (1926) και Αμερική (1927).

Πίνακας περιεχομένων 

1 Βιογραφία o 1.1 Οικογένεια o 1.2 Νεανικά χρόνια και σπουδές o 1.3 Υπάλληλος o 1.4 Φελίτσε Μπάουερ

133

o 1.5 Τελευταία χρόνια 

2 Συγγραφικό έργο



3 Πολιτικές απόψεις



4 Εργογραφία (& ελληνικές εκδόσεις)



5 Σημειώσεις



6 Βιβλιογραφία



7 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Βιογραφία Οικογένεια Ο Κάφκα γεννήθηκε το 1883 στην Πράγα, που τότε αποτελούσε μία από τις σημαντικότερες πόλεις της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας και πρωτεύουσα της Βοημίας. Οι πρόγονοί του, υπήρξαν Εβραίοι της υπαίθρου (Dorfjuden), από την αγροτική ενδοχώρα της Βοημίας. Ο παππούς του, Γιάκομπ Κάφκα (1814-1889), ήταν κρεοπώλης και ο πατέρας του, Χέρμαν Κάφκα (1852-1931), τέταρτο παιδί του Γιάκομπ, εξελίχθηκε σε έναν αυτοδημιούργητο, εύπορο έμπορο υφασμάτων. Το οικογενειακό όνομα Κάφκα θα πρέπει να επιλέχθηκε από τους μακρινούς προγόνους τους, κατά τα τέλη του 18ου αιώνα, όταν αναγκάστηκαν από τη νομοθεσία να εγκαταλείψουν τα εβραϊκά πατρώνυμά τους. Στα τσέχικα, το όνομα Κάφκα (kavka) σημαίνει την κάργια, που αποτέλεσε και το έμβλημα που χρησιμοποιούσε ο Χέρμαν Κάφκα στις επαγγελματικές του επιστολές. Ο ίδιος ο Φραντς Κάφκα, συνέταξε σε ηλικία τριάντα έξι ετών, μία επιστολή προς τον πατέρα του, όπου τον περιγράφει ως «ένα πραγματικό Κάφκα σε δυναμικότητα, υγεία, όρεξη, ένταση της φωνής, ομιλητικότητα, αυτοϊκανοποίηση, υπεροχή έναντι του κόσμου, επιμονή, ευστροφία, ανθρωπογνωσία, σε μια κάποια συγκεκριμένη γενναιοδωρία, με όλα επίσης φυσικά τα συνοδευτικά τούτων των προτερημάτων σφάλματα και αδυναμίες» [5]. Στην ίδια επιστολή, αναφέρεται επίσης στην αδιαφορία του πατέρα του και την ευθύνη του για την διαμόρφωση του χαρακτήρα του.

134

Ο Φραντς Κάφκα σε ηλικία περίπου πέντε ετών Η μητέρα του, Γιούλιε Λαίβυ (Julie Löwy), προερχόταν από αστική οικογένεια, η οποία σύμφωνα με τον στενό φίλο και πρώτο βιογράφο του Κάφκα, Μαξ Μπροντ, χαρακτηριζόταν από «ονειροπόλα διάθεση και ροπή στην εκκεντρικότητα»[6], στοιχεία που έρχονταν σε αντίθεση με την τραχύτητα και την αυστηρότητα του πατέρα του. Είχε επίσης τρεις αδελφές, Γκαμπριέλε, Βαλερί και Όττλα, οι οποίες δολοφονήθηκαν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, καθώς και δύο νεότερους αδελφούς, Γκέοργκ και Χάινριχ, οι οποίοι όμως πέθαναν σε ηλικία δεκαπέντε και έξι μηνών αντίστοιχα. Οι σχέσεις του Κάφκα με το οικογενειακό του περιβάλλον δεν υπήρξαν απόλυτα αρμονικές, εν μέρει λόγω και της ιδιαίτερης ιδιοσυγκρασίας του ίδιου: «Εγώ δεν μπορώ να ζω με ανθρώπους. Μισώ απεριόριστα όλους τους συγγενείς μου, όχι επειδή είναι συγγενείς μου, [..] αλλά απλώς επειδή είναι οι άνθρωποι που ζουν πλάι μου».[7]

Νεανικά χρόνια και σπουδές Μητρική γλώσσα του Κάφκα ήταν τα Γερμανικά, επίσημη γλώσσα της Αυστροουγγρικής Αυτοκρατορίας, τα οποία μιλούσαν και οι δύο γονείς του. Διέθετε παράλληλα ευχέρεια και στην τσεχική γλώσσα, αλλά προτιμούσε να γράφει στα Γερμανικά λόγω του ενδιαφέροντος που έδειχνε στη γερμανική κουλτούρα. Από το 1889 έως το 1893, φοίτησε στο γερμανικό δημοτικό σχολείο αρρένων (Deutsche Knabenschule), όπου υπήρξε επιμελής και υποδειγματικός μαθητής. Αργότερα, συνέχισε τις γυμνασιακές του σπουδές, στο Γερμανικό Γυμνάσιο (Altstädter Deutsches Gymnasium), το οποίο είχε παράδοση στην εκπαίδευση μελλοντικών κρατικών λειτουργών ή δικηγόρων και όπου ο Κάφκα διακρίθηκε και πάλι για την επιμέλειά του, πραγματοποιώντας παράλληλα λιγοστές φιλίες, όπως με τον φιλόσοφο Ούγκο Μπέργκμαν και τον ιστορικό της τέχνης Όσκαρ Πόλλακ. Τα προσωπικά ενδιαφέροντά του, ήταν κυρίως λογοτεχνικά, ενώ αντιμετώπιζε σημαντικές δυσκολίες στα μαθηματικά. Μετά το τρίτο έτος του γυμνασίου, το πρόγραμμα σπουδών του, ήταν αφιερωμένο στα αρχαία ελληνικά και στα λατινικά, αλλά παράλληλα, ήρθε σε επαφή και με το έργο Γερμανών κλασικών της λογοτεχνίας, όπως του Γκαίτε. Το Νοέμβριο του 1901, ξεκίνησε τις σπουδές του στο γερμανικό Πανεπιστήμιο του Καρόλου της Πράγας, ένα από τα αρχαιότερα πανεπιστήμια της Ευρώπης. Αρχικά παρακολούθησε τις διαλέξεις στο Ινστιτούτο Χημείας, μαζί με τον Ούγκο Μπέργκμαν, ωστόσο μέσα σε διάστημα δύο εβδομάδων, συνειδητοποίησε πως δεν είχε τις ικανότητες για να ακολουθήσει τον κλάδο της χημείας και μετεγγράφηκε στη Νομική. Παράλληλα, παρακολουθούσε τις παραδόσεις γερμανικής λογοτεχνίας ενώ

135

προσχώρησε και στην Αίθουσα Αναγνώσεων και Ομιλιών Γερμανών Φοιτητών (Lese und Redehalle der Deutschen Studenten), μία λέσχη φοιτητών που διοργάνωνε λογοτεχνικές εκδηλώσεις, αναγνώσεις και άλλες δραστηριότητες. Στο τέλος του πρώτου έτους σπουδών του, γνώρισε τον Μαξ Μπροντ, φοιτητή στο πανεπιστήμιο, ο οποίος έμελλε να γίνει ένας από τους στενότερους φίλους του Κάφκα μέχρι το τέλος της ζωής του. Την ίδια περίπου περίοδο, άρχισε να καλλιεργεί την ιδέα να ολοκληρώσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, εγκαταλείποντας την Πράγα, σκέψη που ωστόσο δεν υλοποίησε. Στο χρονικό διάστημα 1902-1904, τοποθετείται και το πρώτο πεζογράφημα του Κάφκα, το οποίο έχει διασωθεί, η Περιγραφή ενός Αγώνα. Τον Ιούλιο του 1904 διέμεινε στο σανατόριο που διηύθυνε ο Δρ. Σβάινμπουργκ, στην πόλη Τσουκμάντελ (Zuckmantel). Η υγεία του Κάφκα υπήρξε από τα παιδικά του χρόνια εύθραυστη και σε ολόκληρη τη διάρκεια της ζωής του πραγματοποιούσε κατά διαστήματα θεραπείες σε σανατόρια. Αμέσως μετά την επιστροφή του στην Πράγα, διαγωνίστηκε σε τρεις τελικές προφορικές εξετάσεις, στη Νομική, με αντικείμενα το αυστριακό αστικό και ποινικό δίκαιο, το συνταγματικό, το ρωμαϊκό, το γερμανικό, το κανονικό καθώς και το διεθνές Δίκαιο. Κατάφερε να επιτύχει στις εξετάσεις, με την επίδοσή του να κρίνεται επαρκής από τους τρεις εκ των πέντε εξεταστών του, γεγονός που του επέτρεψε να αναγορευτεί διδάκτωρ της Νομικής. Τον Αύγουστο του 1906, επισκέφτηκε για δεύτερη φορά το σανατόριο και στη συνέχεια εργάστηκε ως ασκούμενος δικηγόρος στην Πράγα, για ένα χρόνο.

Υπάλληλος Την 1η Οκτωβρίου του 1907, ο Κάφκα ξεκίνησε να εργάζεται στην ιταλική ασφαλιστική εταιρεία Assicurazioni Generali. Η αλληλογραφία του, την επoχή εκείνη, μαρτυρά πως δεν ήταν ικανοποιημένος από το εργασιακό του περιβάλλον, καθώς το ωράριό του - από τις 8 π.μ έως τις 6 μ.μ - έκανε δύσκολη την αφοσίωσή του στο συγγραφικό έργο, περιορίζοντας παράλληλα την προσωπική του ζωή. Σύντομα ξεκίνησε προσπάθειες εύρεσης άλλης εργασίας και στις 15 Ιουλίου του 1908 εγκατέλειψε την εταιρεία, ενώ δύο εβδομάδες αργότερα προσελήφθη στην ημικρατική ασφαλιστική Arbeiter Unfall Versicherungs Anstalt (Ασφαλιστική Εταιρεία Εργατικών Ατυχημάτων), όπου θα παρέμενε μέχρι το 1922. Η εργασία του αφορούσε την πρόληψη βιομηχανικών ατυχημάτων και μεταξύ άλλων συνέτασσε έγγραφα σχετικά με την πολιτική της εταιρείας ή τη δημόσια εκπροσώπησή της, επιθεωρούσε εργοστάσια και αντιπροσώπευε την εταιρεία σε δικαστήρια[8]. Αν και ο ίδιος ο Κάφκα ισχυριζόταν συχνά πως δεν ήταν καλός στη δουλειά του, οι αρκετές προαγωγές του αποδεικνύουν πως υπήρξε μάλλον ευσυνείδητος και εργατικός υπάλληλος στη διάρκεια της σταδιοδρομίας του. Οι λιγότερες ώρες εργασίας - από τις 8 π.μ έως τις 2 μ.μ - του επέτρεπαν να ασχολείται περισσότερο με το λογοτεχνικό του έργο, ενώ στα τέλη του 1909 άρχισε να διατηρεί και προσωπικό ημερολόγιο, όπου κατέγραφε αποσπάσματα έργων του, αφορισμούς, σκέψεις του ή γεγονότα της ζωής του. Το 1911, ο γαμπρός του, Καρλ Χέρμαν, σύζυγος της αδελφής του Έλλι, πρότεινε στον Κάφκα να γίνει συνέταιρός του, στη λειτουργία ενός εργοστασίου αμιάντου, γνωστό με την επωνυμία Prager Asbestwerke Hermann & Co.. Ο Κάφκα έδειξε αρχικά θετική στάση, έχοντας πιθανόν την επιθυμία να αποδείξει στον πατέρα του πως θα μπορούσε να αντεπεξέλθει στις υποχρεώσεις ενός τόσο σημαντικού εγχειρήματος και αφιερώνοντας πολύτιμο χρόνο σε αυτό, παράλληλα με την εργασία του στην ασφαλιστική εταιρεία. Την περίοδο αυτή, σημαντική αναψυχή στη ζωή του υπήρξε η ενασχόλησή του με το θέατρο. Η παρακολούθηση παραστάσεων ενός θιάσου από το Λέμπεργκ της Γαλικίας στα Γίντις (Jargontheater) στάθηκε η αφορμή για την ευαισθητοποίηση του Κάφκα γύρω από την εβραϊκή του καταγωγή και τον ιουδαϊσμό.

Φελίτσε Μπάουερ

136

Μνημείο για τον Κάφκα (Πράγα) Στις 14 Αυγούστου του 1912, καλεσμένος στο σπίτι του Μαξ Μπροντ, ο Κάφκα γνώρισε τη Φελίτσε Μπάουερ (Felice Bauer), η οποία εκείνη την εποχή εργαζόταν ως ιδιωτική υπάλληλος στο Βερολίνο. Σύμφωνα με τον Μπροντ, η Μπάουερ αποτελούσε μία ιδανική μορφή[6] [Idealgestalt] για εκείνον, γεγονός που αναδεικνύεται και μέσα από την ογκώδη αλληλογραφία του μαζί της. Μετά από επτά μήνες επικοινωνίας μέσω επιστολών, ο Κάφκα συνάντησε για δεύτερη φορά την Μπάουερ στο Βερολίνο, ενώ στις 16 Ιουνίου του 1913, μέ ένα μακροσκελές γράμμα, της έκανε πρόταση γάμου, αν και η μέχρι τότε αλληλογραφία τους φανερώνει την μεγάλη διστακτικότητά του για ένα μελλοντικό γάμο. Ο Κάφκα ανακοίνωσε τον ανεπίσημο αραβώνα του με τη Φελίτσε στη μητέρα του, στις 3 Ιουλίου, την ημέρα των τριακοστών γενεθλίων του. Το επόμενο διάστημα, η σχέση τους χαρακτηρίστηκε από διακυμάνσεις και αμοιβαία δυσπιστία απέναντι στο ενδεχόμενο του γάμου τους. Στις αρχές του 1914, η δυσπιστία αυτή υπήρξε εντονότερη από την πλευρά της Μπάουερ. Τελικά, τον Απρίλιο του 1914 έγινε η επίσημη αναγγελία των αρραβώνων τους, που ορίστηκαν για την 1η Ιουνίου, στο Βερολίνο. Νωρίτερα, ο Κάφκα είχε αρχίσει να αλληλογραφεί με τη φίλη της Φελίτσε, Γκρέτε Μπλοκ, στην οποία εκμυστηρευόταν αρκετές από τις σκέψεις του γύρω από τη σχέση του με τη Φελίτσε και τον επικείμενο γάμο. Η αλληλογραφία αυτή, αποτέλεσε λίγο αργότερα την αιτία μίας σύγκρουσής του με τη Φελίτσε και της προσωρινής διάλυσης του αρραβώνα τους. Η περίοδος που ακολούθησε, υπήρξε αρκετά παραγωγική για τον Κάφκα. Το καλοκαίρι του 1914, σημείωσε σημαντική πρόοδο στη συγγραφή της Δίκης ενώ μέσα στους επόμενους μήνες ολοκλήρωσε και τα διηγήματα Σωφρονιστική Αποικία (In der Strafkolonie) και Προ του Νόμου[9] (Vor dem Gesetz). Εκτιμάται πως οι τελευταίοι πέντε μήνες του έτους υπήρξαν η δεύτερη σημαντικότερη συγγραφική του περίοδος [7]. Ο επόμενος χρόνος και οι αρχές του 1916, συνοδεύτηκαν από αρκετά προβλήματα στην υγεία του, με ισχυρούς πονοκεφάλους και αϋπνίες, που τον οδήγησαν και στην αίτηση παρατεταμένης άδειας από την ασφαλιστική εταιρεία για λόγους υγείας. Ειδικός νευρολόγος που επισκέφτηκε, έκανε διάγνωση για καρδιακή νεύρωση και του πρότεινε να ακολουθήσει ηλεκτροθεραπεία. Ο ίδιος ο Κάφκα μάλλον αγνόησε την ιατρική γνωμάτευση, έχοντας μία γενική αποστροφή στη συμβατική ιατρική και προτίμηση σε ολιστικές θεραπείες. Περίπου από τις αρχές του 1916, η σχέση του με τη Φελίτσε Μπάουερ είχε αρχίσει να αναθερμαίνεται, ενώ το χειμώνα ξεκίνησε να επεξεργάζεται μία σειρά από σημειωματάρια, τα οποία σήμερα είναι γνωστά ως Τα μπλε τετράδια. Μέρος των έργων που ολοκλήρωσε δημοσιεύτηκαν από τον Κουρτ Βολφ, ο οποίος εγκωμίασε το καινούριο λογοτεχνικό του έργο, στο σύνολό του. Τον Ιούλιο του 1917 επισημοποιήθηκε για δεύτερη φορά ο αρραβώνας του με τη Φελίτσε, ωστόσο τη νύχτα της 9ης

137

Αυγούστου, ο Κάφκα παρουσίασε νέες επιπλοκές στην υγεία του, που οδήγησαν τελικά στην οριστική διάλυση της σχέσης τους. Τόσο ο γιατρός Δρ. Μύλστάιν, όσο και ο καθηγητής του Λαρυγγολογικού Ινστιτούτου του Πανεπιστημίου της Πράγας, Φρίντελ Πικ, διέγνωσαν κατάρρουν στις κορυφές των πνευμόνων του και συνέστησαν την παραμονή του στην εξοχή. Ο ίδιος ο Κάφκα ήταν – ορθώς – πεπεισμένος πως έπασχε από φυματίωση. Η απογοήτευση του Κάφκα για την κατάσταση της υγείας του – έκδηλη ήδη από τα νεανικά του χρόνια – αποτυπώνεται στα ημερολόγια του και την αλληλογραφία του με τη Φελίτσε. Έκανε προσπάθειες να συνταξιοδοτηθεί πρόωρα αλλά η ασφαλιστική εταιρεία δεν το δέχτηκε.

Τελευταία χρόνια Την 1η Ιανουαρίου του 1920, ο Κάφκα προήχθη σε γραμματέα της ασφαλιστικής εταιρείας (επισήμως Anstaltsekretär), ωστόσο η κακή πορεία της υγείας του, τον οδήγησε στην απόφαση να πάρει μία αναρρωτική άδεια στα τέλη του επόμενου μήνα. Η άδειά του διήρκεσε περίπου δύο μήνες, διάστημα κατά το οποίο επισκέφτηκε το Μεράνο της Ιταλίας, όπου γνώρισε την Μίλενα Γέσενκα[10]. Η αλληλογραφία του μαζί της, προσφέρεται για συγκρίσεις με εκείνη που είχε αναπτύξει με τη Φελίτσε, αν και είναι σημαντικά συντομότερη. Το γεγονός πως η Μίλενα ήταν παντρεμένη και δίσταζε να εγκαταλείψει το σύζυγό της για ένα νέο γάμο με τον Κάφκα, συντέλεσαν στη διάλυση της σχέσης τους, η οποία συντηρούνταν κυρίως μέ την αλληλογραφία. Το Δεκέμβριο του 1920, εξασφάλισε εκ νέου τρίμηνη άδεια για λόγους υγείας, την οποία αξιοποίησε επισκεπτόμενος ένα σανατόριο στη Σλοβακία. Εκεί γνωρίστηκε και με τον Γκούσταβ Γιάνους, γιο ενός συναδέλφου του στην ασφαλιστική εταιρεία, ο οποίος είχε ενδιαφέρον για τη λογοτεχνία και κατέγραψε τις συζητήσεις του με τον Κάφκα, εκδίδοντας πολύ αργότερα ένα βιβλίο με αυτές τις σημειώσεις [11]. Κατόπιν παροτρύνσεων των γιατρών του, ο Κάφκα ζήτησε παράταση της άδειάς του, την οποία και εξασφάλισε παραμένοντας στο σανατόριο, συνολικά για οκτώ μήνες. Επέστρεψε στην Πράγα στα τέλη Αυγούστου του 1921, φιλοδοξώντας να συνεχίσει το συγγραφικό του έργο, το οποίο είχε εγκαταλείψει το προηγούμενο διάστημα. Τον Οκτώβριο, εγκρίθηκε μία νέα άδεια, τρίμηνης διάρκειας, ενώ την ίδια περίοδο είναι πιθανό πως ολοκλήρωσε το διήγημα Πρώτος πόνος, που θα δημοσιευόταν στην τελευταία του συλλογή Ένας καλλιτέχνης της Πείνας (Ein Hungerkünstler). Μέρος της άδειάς του, το πέρασε στο Σπίντελμύλε, στις αρχές του 1922, διάστημα στο οποίο τοποθετείται χρονικά και η έναρξη της συγγραφής του τελευταίου μυθιστορήματός του Ο Πύργος, έργο που τελικά εγκατέλειψε στα τέλη Αυγούστου του ίδιου έτους. Ο Κάφκα παρέτεινε εκ νέου την άδεια του, ωστόσο εξαιτίας της σταθερά κακής κατάστασης της υγείας του, αποφάσισε να υποβάλει τελικά αίτηση συνταξιοδότησης και να εγκατασταθεί στο σπίτι της αδελφής του Όττλα, στο χωριό Πλανά, 11 χιλιόμετρα νότια της Πράγας. Εκεί, έγραψε τους επόμενους τέσσερις μήνες, τα τελευταία κεφάλαια του ανολοκλήρωτου Πύργου. Στο μεγαλύτερο διάστημα του χειμώνα του 1922 και μέχρι την Άνοιξη του επόμενου έτους, ήταν άρρωστος και κλινήρης, χωρίς να είναι σε θέση να γράψει. Το καλοκαίρι του 1923, επισκέφτηκε το παραθαλάσσιο θέρετρο της Βαλτικής, Μύριτς (Mϋritz), όπου γνώρισε την Ντόρα Ντιάμαντ, σύντροφό του μέχρι το τέλος της ζωής του. Από το φθινόπωρο του 1923, έζησαν μαζί στο Βερολίνο, και τότε ολοκλήρωσε το διήγημα Το Κτίσμα[12].

138

Ο τάφος του Κάφκα στο Νέο Εβραϊκό Κοιμητήριο της Πράγας. Η επιδείνωση της υγείας του, κατά την Άνοιξη του 1924, καθώς και οικονομικές δυσχέρειες, κατέστησαν αναγκαία την επιστροφή του στην Πράγα. Κατά τη διάρκεια του Πάσχα, ολοκλήρωσε το διήγημα Ζοζεφίνα η τραγουδίστρια ή Ο λαός των ποντικιών, που δημοσιεύτηκε στην Prager Presse, και εξασφάλισε έτσι ένα χρηματικό ποσό για την νοσηλεία του σε σανατόριο. Στις 10 Απριλίου, μεταφέρθηκε στην Πανεπιστημιακή Κλινική της Βιέννης και μία εβδομάδα αργότερα, σε σανατόριο του Κήρλινγκ (πόλη κοντά στη Βιέννη), όπου πέθανε στις 3 Ιουνίου. Η σορός του μεταφέρθηκε στην Πράγα, όπου ενταφιάστηκε στις 11 Ιουνίου, στο Νέο Εβραϊκό Νεκροταφείο, με παρουσία περίπου εκατό ατόμων.

Συγγραφικό έργο Το πρώτο πεζογράφημα του Κάφκα, το οποίο διασώζεται, είναι η Περιγραφή ενός αγώνα (Beschreibung eines Kampfes) που ξεκίνησε να γράφει μετά το 1902 – και ίσως συνέχισε μέχρι το 1904 – ένα πρώιμο έργο που δεν δημοσιεύτηκε όσο ζούσε[13], διακρίνεται όμως για την ακρίβεια της γραφής του. Το καλοκαίρι του 1912, κατά τη διάρκεια διακοπών μαζί με τον Μαξ Μπροντ στη Γερμανία, ο Κάφκα ήρθε σε επαφή με τον εκδότη Καρλ Βολφ (Karl Wolff), o οποίος εκδήλωσε το ενδιαφέρον του να αναλάβει την έκδοση ενός βιβλίου του. Ο Βολφ υπήρξε εκείνος που τελικά εξέδωσε για πρώτη φορά βιβλίο του Κάφκα το 1913. Επρόκειτο για τη συλλογή Παρατήρηση (Betrachtung). Ακολούθησε η έκδοση του Θερμαστή (Der Heizer) σε μία σειρά νέων συγγραφέων με τον τίτλο Der jüngste Tag (Η Ημέρα της Κρίσεως), της Μεταμόρφωσης (1915), της Κρίσης (Das Urteil), της Σωφρονιστικής Αποικίας (1919) και τέλος της συλλογής Ένας αγροτικός γιατρός (1920). Η συλλογή διηγημάτων Ένας καλλιτέχνης της πείνας (Ein Hungerkünstler), είχε προετοιμαστεί από τον Κάφκα για δημοσίευση, αλλά τελικά εκδόθηκε λίγο μετά το θάνατό του. Το φθινόπωρο του 1921, μετά την επιστροφή του στην Πράγα από το σανατόριο της Σλοβακίας, ο Κάφκα έγραψε την πρώτη του διαθήκη, ένα σημείωμα με αποδέκτη τον Μαξ Μπροντ, καταγράφοντας την επιθυμία του να καταστρέψει ό,τι υπήρχε «σε ημερολόγια, χειρόγραφα, επιστολές άλλων και δικές μου, σχεδιάσματα και τα λοιπά, να καούν ανελλιπώς και χωρίς να διαβαστούν, καθώς επίσης και όλα όσα έχω γράψει ή σχεδιάσει [...] ». Ο Μπροντ αγνόησε το αίτημα του, χρησιμοποιώντας ως βασικό επιχείρημα το ότι όταν ο Κάφκα ζητούσε κάτι τέτοιο, γνώριζε κατά βάθος ότι δεν θα μπορούσε να ικανοποιηθεί μία τέτοια απαίτηση. Μετά το θάνατο του Κάφκα, ετοίμασε την έκδοση των μυθιστορημάτων Ο Πύργος (1925), Η Δίκη (1925) και Αμερική (1927), έργα που θεωρούνται ουσιαστικά ημιτελή. Ο Μπροντ προέβη σε ορισμένες τροποποιήσεις των χειρογράφων του Κάφκα (μεταφορά κεφαλαίων, προσθήκη σημείων στίξης κ.λπ.), χωρίς να λείψουν κριτικές με στόχο τις εκδοτικές του πρακτικές. Αν και ο Κάφκα έχαιρε κάποιας φήμης ως συγγραφέας στην εποχή του,

139

θεωρείται πως ήταν οι πρώτες μετά θάνατον εκδόσεις των μυθιστορημάτων του που είχαν σημαντική [14] συνεισφορά στην εδραίωση της θέσης του στην παγκόσμια λογοτεχνία. Από το 1982, κυκλοφορούν επανεκδόσεις των έργων του Κάφκα, οι αποκαλούμενες και κριτικές εκδόσεις[15], βασισμένες στα χειρόγραφα του, όπως αυτά συγκεντρώθηκαν από τον Malcolm Pasley και μεταφέρθηκαν στην Bodleian Library της Οξφόρδης. Ο Pasley, μαζί με μία ομάδα φιλολόγων, επανεξέτασαν τα χειρόγραφα, αναιρώντας την προγενέστερη επιμέλεια του Μαξ Μπροντ και δίνοντας έμφαση στην πρωτότυπη μορφή των κειμένων. Τα έργα του Κάφκα αποτέλεσαν ένα είδος συμβόλου της αγωνίας του σύγχρονου ανθρώπου, μέσω της επαναλαμβανόμενης περιγραφής ενός ασφυκτικού, γραφειοκρατικού και συχνά παράλογου περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο δρουν οι ήρωες του. Ο όρος καφκικό, που έχει καθιερωθεί ως ορολογία, συμπυκνώνει την ατμόσφαιρα που αποπνέει το σύνολο του έργου του και χρησιμοποιείται σήμερα για τον χαρακτηρισμό κάθε έργου τέχνης που εμφανίζει κοινά χαρακτηριστικά. Η Δίκη και Ο Πύργος εξιστορούν την εφιαλτική εμπλοκή του ήρωα στα γρανάζια μιας απρόσωπης, αδυσώπητης δύναμης που τον τιμωρεί για κάτι μη συγκεκριμένο, για ένα έγκλημά του που ο ίδιος αγνοεί ή που υπάρχει ενδεχομένως στο υποσυνείδητό του.Τα χρόνια που ακολούθησαν το θάνατό του, αρκετοί διακεκριμένοι λογοτέχνες προέβαλαν θετικά το έργο του, μεταξύ αυτών ο Άλντους Χάξλεϋ[16] και ο Αλμπέρ Καμύ, ενώ ενδιαφέρον για τον Κάφκα έδειξαν και οι Γάλλοι υπαρξιστές. Μέχρι σήμερα το έργο του έχει γίνει αντικείμενο εκτενούς ανάλυσης και κριτικής.

Πολιτικές απόψεις Πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο Κάφκα παρέστη σε αρκετές συνεδριάσεις του Κλουμπ Μλαντύτς, μιας τσεχικής αναρχικής, αντιμιλιταριστικής και αντι-κληρικής οργάνωσης. Ο Χούγκο Μπέργκμαν, ο οποίος πήγε στα ίδια δημοτικά και τα γυμνάσια με τον Κάφκα, αποβλήθηκε με τον Κάφκα κατά το τελευταίο ακαδημαϊκό έτος (1900-1901), διότι «ο Σοσιαλισμός [του Κάφκα] και ο Σιωνισμός μου ήταν πάρα πολύ έντονοι». «Ο Φραντς έγινε σοσιαλιστής, εγώ έγινα σιωνιστής το 1898. Η σύνθεση σιωνισμού και σοσιαλισμού δεν υπήρχε ακόμη». Ο Μπέργκαμ ισχυρίζεται ότι ο Κάφκα φορούσε ένα κόκκινο γαρύφαλλο στο σχολείο για να δείξει την υποστήριξή του στο σοσιαλισμό. Σε μια καταχώριση ημερολογίου, ο Κάφκα ανέφερε τον επιδραστικό αναρχικό φιλόσοφο πρίγκιπα Πιοτρ Κροπότκιν: «μην ξεχνάτε τον Κροπότκιν!» Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής εποχής, η κληρονομιά του έργου του Κάφκα για το σοσιαλισμό του Ανατολικού μπλοκ ήταν πολυσυζητημένη. Οι γνώμες κυμαινόταν από την αντίληψη ότι σατίρισε τη γραφειοκρατική κακοτεχνία μιας καταρρέουσας Αυστρο-Ουγγρικής Αυτοκρατορίας, με την πεποίθηση ότι ενσάρκωνε την άνοδο του σοσιαλισμού. Ένα άλλο βασικό σημείο ήταν η θεωρία του Μαρξ για την αλλοτρίωση. Ενώ η ορθόδοξη θέση ήταν ότι η απεικόνιση της αποξένωσης από τον Κάφκα δεν ήταν πλέον σχετικές για μια κοινωνία όπου δήθεν είχε εξαλειφθεί η αποξένωση, ένα συνέδριο το 1963 που πραγματοποιήθηκε στο Λίμπλιτς, στην Τσεχοσλοβακία, την ογδοηκοστή επέτειο από τη γέννησή του, επανεκτίμησε τη σημασία της απεικόνισης της γραφειοκρατίας από τον Κάφκα. Το αν ο Κάφκα ήταν ένας πολιτικός συγγραφέας ή όχι, εξακολουθεί να είναι ένα θέμα συζήτησης.

Εργογραφία (& ελληνικές εκδόσεις)

140

Εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης του «Θερμαστή», 1913

Η πρώτη έκδοση της «Ετυμηγορίας» ή «Η Κρίση», 1916

Η πρώτη έκδοση του έργου «Αμερική», 1927

141

Διασκευή της «Μεταμόρφωσης» σε κόμικ από το περιοδικό "Famous fantastic mysteries", 1953 Η πρώτη χρονολογία είναι του έτους συγγραφής των έργων, η δεύτερη του έτους έκδοσης. 

1902: Der Unredliche in seinem Herzen, διήγημα (1958)



1904 - 1912: Betrachtung, συλλογή διηγημάτων (1912)



1904: Beschreibung eines Kampfes (Περιγραφή ενός αγώνα) (1909), διήγημα που πρωτοδημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Hyperion" το ίδιο έτος o μτφ. Μαρία Μέντζου (εκδ. "Νεφέλη", 1990)



1907: Hochzeitsvorbereitungen auf dem Lande, διήγημα (1958)



1909: Die Aeroplane in Brescia, από τις πρώτες περιγραφές αεροπλάνων, πρωτοδημοσιεύτηκε το ίδιο έτος στο περιοδικό "Bohemia"



1912: Amerika oder Der Verschollene (Αμερική ή Ο αγνοούμενος) (1927) o μτφ. Τέα Ανεμογιάννη ("Νέα Εστία" τεύχος 864 / 1 Ιουλίου 1963 έως τεύχος 897 / 15 Νοεμβρίου 1964 και εκδ. "Θεμέλιο", 1987) o μτφ. Νίκος Ματσούκας (εκδ."Γράμματα", 1983) o μτφ. Βασίλης Πατέρας (εκδ. "Ροές", 2004) o μτφ. Βασίλης Τομανάς (εκδ. "Νησίδες", 2016) 

Ο νεαρός ήρωας του μυθιστορήματος στέλνεται στην Αμερική από τους γονείς του για να διακοπεί η ερωτική του σχέση με την υπηρέτρια του σπιτιού. Ο Καρλ Ρόσμαν, στη «χώρα των ευκαιριών», θα προσπαθήσει να δημιουργήσει τη ζωή του. Το πρώτο και το πιο αισιόδοξο βιβλίο του, ημιτελές πάντως.

142



1912: Die Verwandlung (Η Μεταμόρφωση) (1915) o μτφ. Δημ. Στ. Δήμου, περιοδικό "Μορφές", τεύχος 40 (Ιανουάριος 1950) έως τεύχος 48 (Σεπτέμβριος 1950) o μτφ. Κώστας Προκοπίου (στον τόμο «Η μεταμόρφωση», εκδ. "Γράμματα", 1982) o μτφ. Βασίλης Τομανάς (εκδ. "Πασχάλη", 1986) o μτφ. Χρυσάνθη Μιχαλοπούλου (εκδ. "Οξύ", 2010) 



Ο Γκρέγκορ Σάμσα, περιοδεύων πωλητής υφασμάτων, ανακαλύπτει έντρομος ένα πρωινό ότι είχε μεταμορφωθεί σε ένα γιγαντιαίο αποκρουστικό έντομο. Ένα σωρό προβλήματα ανακύπτουν από την καινούρια εμφάνισή του που τον οδηγούν σιγά - σιγά στην απάθεια και στην εκμηδένιση. [17]

1912: Das Urteil (Η κρίση), νουβέλα (1913) o μτφ. Κώστας Προκοπίου (στον τόμο «Η μεταμόρφωση», εκδ. "Γράμματα", 1982) o μτφ. Κώστας Κουτσουρέλης, με τον τίτλο «Η ετυμηγορία» (εκδ. "Μελάνι", 2014)



1913: Der Heizer (Ο θερμαστής), διήγημα που αποτελεί και το πρώτο κεφάλαιο του μυθιστορήματος «Αμερική», (1927)



1914: Der Prozeß (Η Δίκη) (1925) o μτφ. Δημ. Στ. Δήμου, περιοδικό "Μορφές", τεύχος 70 - 71 (Ιούλιος - Αύγουστος 1952) έως τεύχος 87 - 89 (Δεκέμβριος 1953 - Φεβρουάριος 1954) o μτφ. Αλέξανδρος Κοτζιάς (εκδ. "Γαλαξίας", 1961) o μτφ. Γιώργος Βαμβαλής (εκδ. "Μπουκουμάνης", 1969) o μτφ. Βασίλης Τομανάς (εκδ. "Νησίδες", 2017) 



Το μυθιστόρημα - από τα αριστουργήματα της παγκόσμιας λογοτεχνίας παρακολουθεί την πορεία της ζωής του Γιόζεφ Κ. από το πρωινό που συλλαμβάνεται από δυο άντρες χωρίς λόγο και αιτία, μέχρι τη μέρα της εκτέλεσής του από άλλους δυο άγνωστους άντρες.

1914: In der Strafkolonie (Στη σωφρονιστική αποικία), νουβέλα (1919) o μτφ. Κώστας Προκοπίου (στον τόμο «Η μεταμόρφωση», εκδ. "Γράμματα", 1982) o μτφ. Βασίλης Τσαλής (εκδ. "Κίχλη", 2017)



1915: Blumfeld, ein älterer Junggeselle (Ο Μπλουμφελντ, ένας μεσήλικας εργένης) 1958, διήγημα

143

o μτφ. Αλεξάνδρα Ρασιδάκη. Το διήγημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Διηγήματα και μικρά πεζά» (εκδ. "Ροές", 2007) 

1916 - 1917: Der Gruftwächter, θεατρικό έργο (1958)



1916: Auf der Galerie (Στο υπερώο) (1919), διήγημα o μτφ. Δημήτρης Δήμου (περιοδικό "Μακεδονικές Ημέρες", τεύχος 5 / Ιούνιος 1936 και εκδ. "Νεφέλη", 1982) [18] o μτφ. Κώστας Προκοπίου (με τίτλο «Στη γαλαρία») (στον τόμο «Η μεταμόρφωση», εκδ. "Γράμματα", 1982)



1917: Der Schlag ans Hoftor (Το χτύπημα στην πύλη της έπαυλης) 1931, διήγημα o μτφ. Κυριάκος Χαλκόπουλος. Περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Ο νηστευτής και άλλα διηγήματα» (εκδ. "Αρχέτυπο", 2017)



1917: Das Schweigen der Sirenen (Η σιωπή των σειρήνων) (1931), διήγημα o μτφ. Γιώργος Κώνστας (εκδ. "Ζαχαρόπουλος Σ.Ι.", 1989)



1917-1918: Die Zürauer Aphorismen (Αφορισμοί) (1931), συλλογή μικρών κειμένων με σκέψεις του συγγραφέα o μτφ. Γιώργος Βαμβαλής (εκδ. "Επίκουρος", 1970) o μτφ. Σπύρος Δοντάς (εκδ. "Στιγμή", 2012)



1917: Die Brücke (Η γέφυρα), διήγημα (1931) (μτφ. Ιωάννης Κωνσταντάκης (εκδ. "Υψιλον", 1992)



1917: Beim Bau der Chinesischen Mauer (Το Σινικό τείχος) (1931), διήγημα o μτφ. Μαρία Νεοφωτίστου ("Νέα Εστία", 1975 Β') o μτφ. Γιώργος Βαμβαλής (εκδ. "Επίκουρος", 1981)



1917: Ein Landarzt (Ένας αγροτικός γιατρός), διήγημα που έδωσε και τον τίτλο στην ομώνυμη συλλογή (1919) o μτφ. Κώστας Προκοπίου (στον τόμο «Η μεταμόρφωση», εκδ. "Γράμματα", 1982) o μτφ. Αλεξάνδρα Ρασιδάκη. Το διήγημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Έρευνες ενός σκύλου και άλλα διηγήματα» (εκδ. "Πατάκης", 2016)



1917: Der Jäger Gracchus (Ο κυνηγός Γράκχος), διήγημα o μτφ. Σ.Ε. Χατζηδάκη ("Νέα Εστία", 1975 Β')

144



1920: Die Abweisung (Η απόρριψη) (1970), διήγημα o μτφ. Γιώργος Βαμβαλής (εκδ. "Επίκουρος", 1971)



1922: Forschungen eines Hundes (Έρευνες ενός σκύλου), διήγημα (1931) o μτφ. Αλεξάνδρα Ρασιδάκη (εκδ. "Πατάκης", 2016)



1922: Ein Hungerkünstler (Ένας καλλιτέχνης της πείνας), συλλογή διηγημάτων (1924) o μτφ. Κώστας Προκοπίου. Το διήγημα περιλαμβάνεται στον τόμο «Η μεταμόρφωση» (εκδ. "Γράμματα", 1982) και στο «Ο καλλιτέχνης της πείνας και άλλα διηγήματα» (εκδ. "Γράμματα", χ.χ.)



1922: Das Schloß (Ο πύργος), μυθιστόρημα (1926) o μτφ. Αγλαΐα Μητροπούλου, περιοδικό "Νέα Εστία", τεύχος 469 (15/1/1947) έως τεύχος 490 (1/12/1947) o μτφ. Αλέξανδρος Κοτζιάς (εκδ. "Γαλαξίας", 1964) o μτφ. Κώστας Προκοπίου (εκδ. "Γράμματα", 1983) o μτφ. Αγγελική Δέσπου (εκδ. "De Agostini", 2000) o μτφ. Βασίλης Πατέρας (εκδ. "Ροές", 2005) o μτφ. Βασίλης Τομανάς (εκδ. "Νησίδες", 2016) 



Η ζωή σε μια κοινωνία που βασιλεύει η γραφειοκρατία. Η ιστορία της άφιξης του Κ. στο χωριό που βρίσκεται κάτω από την κυριαρχία του Πύργου, θεωρείται το αριστούργημα του Κάφκα. Η απομόνωση του Κ. και η αμηχανία του, η έντονη επιθυμία του να έχει την αποδοχή απατηλών και ανώνυμων δυνάμεων, συνοψίζουν την άποψη του Κάφκα για την αποξένωση και το άγχος που κυριαρχούν στον εικοστό αιώνα. [19]

1923: Josefine, die Sängerin, oder Das Volk der Mäuse (Ζοζεφίνα, η τραγουδίστρια, ή Ο λαός των ποντικιών) 1924, διήγημα o μτφ. Δημήτρης Κωστελένος. Το διήγημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η σωφρονιστική αποικία και άλλα διηγήματα» (εκδ. "Ελεύθερος Τύπος", 1995)



1924: Eine kleine Frau (Μια κοντούλα γυναίκα) 1924, διήγημα o μτφ. Δημήτρης Κωστελένος. Το διήγημα περιλαμβάνεται στο βιβλίο «Η σωφρονιστική αποικία και άλλα διηγήματα» (εκδ. "Ελεύθερος Τύπος", 1995)



1924: Der Bau (Το κτίσμα), διήγημα

145

o μτφ. Αλεξάνδρα Ρασιδάκη (εκδ. "Άγρα, Εργαστήριο Σχεδίων και Εικόνων σε Κρίση", 2001) ημερολόγια, επιστολές και άλλα έργα 

1912-1917: Briefe an Felice (Γράμματα στη Φελίτσε) (1967), 717 επιστολές o μτφ. Στέλλα Κουνδουράκη (εκδ. "Γαβριηλίδης", 2007)



1909 - 1924: Briefe an Ottla und die Familie (Γράμματα στην Ότλα και στην οικογένεια) (1974) o μτφ. Τέα Ανεμογιάννη (εκδ. "Κέδρος", 1988)



1919: Brief an den Vater (Γράμμα στον Πατέρα) (1966) o μτφ. Αλέξανδρος Κυπριώτης- πρώτη ελληνική μετάφραση από το πρωτότυπο χειρόγραφο - (εκδ. "Ίνδικτος", 2003)



1920 - 1923: Briefe an Milena (Γράμματα στη Μίλενα), (1952) o μτφ. Τέα Ανεμογιάννη (εκδ. "Κέδρος", 1987)



1910 - 1923: Tagebücher 1910–1923 (Ημερολόγια 1910–1923) (1948) - μτφ. Αγγέλα Βερυκοκάκη (εκδ. "Εξάντας", 1978)



Die acht Oktavhefte (Τα οκτώ μπλε τετράδια). Περιλαμβάνει αφορισμούς του Κάφκα καθώς και σκέψεις, σημειώσεις, ημερολογιακές καταχωρήσεις και συλλογισμούς, πρώτη έκδοση 1948 o μτφ. Γιώργος Βαμβαλής («Κομμάτια από τετράδια και σκόρπια φύλλα», εκδ. "Επίκουρος, 1982") o μτφ. Ερατώ Τριανταφυλλίδη, εκδ. "Αρχέτυπο", 2013) ,[20]



Parabeln und Paradoxe (Παραβολές και παράδοξα), συλλογή μικρών αφηγημάτων, μύθων και παραβολών, από τα έργα του, τα ημερολόγιά του και τις επιστολές του, που πρωτοεκδόθηκε το 1961 o μτφ. Άλκηστις Κελεσίδη (εκδ. "Αρχέτυπο", 2016)



Franz Kafka: The Office Writings, οι αναφορές και οι μελέτες που έγραψε ο Κάφκα στην εργασία του



Η πληγή και η λέξη, ποιήματα o ανθολόγηση, μετάφραση και επιμέλεια Νίκος Βουτυρόπουλος (εκδ. "Σαιξπηρικόν", 2012)

146

147

Πριν τη λευκή σελίδα Η "Μεταμόρφωση" του Φραντς Κάφκα

148

Αλέξανδρος Στεργιόπουλος | 27/04/2015 AddThis Sharing Buttons Share to Google Bookmark Share to FacebookShare to ΕκτύπωσηShare to ΑγαπημέναShare to Περισσότερα... 36

Τι υπάρχει στο «πριν» κάθε συγγραφέα, κάθε ποιητή; Σαν αναγνώστες βρισκόμαστε πάντα στο «μετά», στη στιγμή που «περπατάει» το έργο τού κάθε λογοτέχνη. Τη στιγμή που κατεβάζουμε το βιβλίο από το ράφι και το ξεσκονίζουμε, ο δημιουργός «ξεσκονίζει» τις σκέψεις του, τις προσλαμβάνουσες και τα ερεθίσματα που θα οδηγήσουν το χέρι του στο χαρτί για να γράψει κάτι καινούριο. Η διαδικασία ίσως είναι επίπονη και κοπιαστική πνευματικά για τον ίδιο, όμως θέλουμε να συμμετάσχουμε. Το διάβασμα είναι απόλαυση, αλλά τι ήταν αυτό που άναψε τη σπίθα για να πάρει φωτιά η πένα και να «ζωντανέψει» η λευκή σελίδα; Ποια ήταν η αφορμή για να «γεννηθούν» τα μεγάλα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας; Ψάχνουμε, βρίσκουμε και απαντάμε. …………………………………………………………………………………………………………… …………………………………… Πώς γεννήθηκε “Η Μεταμόρφωση” του Φραντς Κάφκα Η πιο διάσημη νουβέλα του Κάφκα έχει έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο. Το καταλαβαίνεις από το περιεχόμενό της. Οι συνθήκες της ζωής του, ιδιαίτερα της οικογενειακής, λειτουργούν ως πρότυπο για τις αλληλεπιδράσεις της οικογένειας του βιβλίου. Ο συγγραφέας μεγαλώνει σε ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο τον απορρίπτουν ως κάτι διαφορετικό. Κι εκεί μέσα γεννιούνται οι σκέψεις του για τις καταπιεστικές κοινωνικές σχέσεις και την δυσοίωνη πραγματικότητα. Η οπτική του συγγραφέα για την ανθρωπότητα, εδράζεται και στις ιδιότυπες θρησκευτικές του απόψεις. Μάλλον εκτός της επικρατούσας -τότε- τάσης του Ιουδαϊσμού. Μιλώντας με τον φίλο του Μαξ

149

Μπροντ, εξέφρασε την άποψη ότι τα ανθρώπινα όντα είναι οι μηδενιστικές σκέψεις του Θεού. Ο φίλος του τον ρώτησε αν υπήρχε ελπίδα κάπου αλλού στο σύμπαν. Ο Κάφκα απάντησε: “Άφθονη για τον Θεό. Όχι για μας”. Η θέαση αυτή, του εγκλωβισμού των ανθρώπων σε έναν δίχως ελπίδα κόσμο, δεν αφήνει τον Κάφκα ούτε και στη συγγραφική του δραστηριότητα. Φυσικά τη διακρίνουμε και στη “Μεταμόρφωση” όταν το σκηνικό που στήνει μοιάζει από την πρώτη στιγμή ασφυκτικό και η μόνη επιλογή του Γκρέγκορ στο τέλος είναι να πεθάνει. Η ιδέα να γράψει για ένα σκαθάρι εμφανίζεται στις αρχές του 1907. Πιστός στον ιδεαλισμό του σχετικά με τη συγγραφική διαδικασία, φαντάστηκε το κορμί του να μετακινείται στον κόσμο, ενώ ο συγγραφέας-εαυτός του έμενε πίσω με την μορφή ενός όμορφο σκαθαριού. Η εικόνα αυτή άλλαξε το 1912. Τον Σεπτέμβριο έγραψε απνευστί τη “Δίκη”. Στο ημερολόγιό του αναφέρει ότι η γραφή αναπτύχθηκε απρόσκοπτα και πως αυτός είναι ο μοναδικός τρόπος για να γράψεις. Χαρακτηριστικά ανέφερε “απόλυτη ελευθερία από σώμα και ψυχή”. Διαβάζοντας, όμως, αργότερα τα δοκίμια της ιστορίας, απογοητεύτηκε από τις ατέλειές της. Ήταν σα να είχε βγάλει την ιστορία στην τέλεια φόρμα, όμως τώρα συνειδητοποιούσε ότι ήταν καλυμμένη με “βρωμιά και λάσπη”. Η γραφή, όταν πηγάζει από μέσα σου είναι σαν να γεννάς και το παιδί είναι σκεπασμένο με βλέννα. Πλέον το σκαθάρι που είχε στο νου δεν ήταν κάτι ωραίο, αλλά κάτι αποκρουστικό. Αυτήν ακριβώς η εικόνα του γεννήθηκε και μας έδωσε στη “Μεταμόρφωση”, η οποία τον ταλαιπώρησε αρκετά για να τελειώσει. Σε όλα αυτά ας λάβουμε υπόψη ότι ο Κάφκα, στις 17 Νοεμβρίου 1912, έγραψε στη μνηστή του Φελίς Μπάουερ σχετικά με το έργο. Συγκεκριμένα ότι δούλευε μια ιστορία που “μου ήρθε στη μιζέρια μου ξαπλωμένος στο κρεβάτι” και τον στοίχειωνε. Η θυσία του Γκρέγκορ Ο Κάφκα έγραψε τη “Μεταμόρφωση” σε μια χρονιά που ένιωθε ότι η δημιουργικότητα του έπαιρνε την οριστική της μορφή. Ήταν από τα λίγα έργα που εξέδωσε εν ζωή. Βγήκε τον Οκτώβριο του 1915. Η παραγωγική διαδικασία ήταν επίπονη και διήρκησε τρεις εβδομάδες στο διάστημα ΝοεμβρίουΔεκεμβρίου. Το βιβλίο φέρει το άφθαρτο αποτύπωμα της γραφής του. Ήταν εύκολο γι’ αυτόν να παρουσιάζει μια αδύνατη (;) κατάσταση, όπως η μεταμόρφωση ενός ανθρώπου σε σκαθάρι, και να αναπτύσσει την ιστορία από κει με απόλυτο ρεαλισμό και έντονη προσοχή στη λεπτομέρεια. Από την αρχή της νουβέλας η υπόθεση “καρφώνεται” στην πραγματικότητα. Παρά το γεγονός ότι η γενεσιουργός αιτία της είναι ένα απίστευτο περιστατικό. Η επιλογή του Κάφκα να μεταμορφώσει τον ήρωά του σε σκαθάρι είναι προκλητική. Η μορφή του εντόμου αντανακλά την αμφισβήτηση των σταθερών της κοινωνίας, της οικογένειας, των εργασιακών σχέσεων. Η μικροπρέπεια, ο κυνισμός, ο εγωϊσμός, επικρατούν της ευαισθησίας, της φιλίας, της θαλπωρής και της φροντίδας. Ο Κάφκα θυσιάζει τον Γκρέγκορ για να εκθέσει άπαντες. Και κυρίως την οικογένειά του. Ταυτόχρονα, δείχνει κατανόηση για την αδύναμη φύση των άλλων. Ίσως γιατί στον Γκρέγκορ βλέπουν κάτι από τον ειδεχθή εαυτό τους. Αυτό δεν μπορούν να το αντιμετωπίσουν και καταλήγουν στην παραίτηση και τη φυγή για να σωθούν. Δια της μεταμόρφωσης του ενός, ο Κάφκα επιδιώκει τη μεταμόρφωση των υπολοίπων για να δείξει ότι κινδυνεύουμε από το άσχημο είδωλό μας. Αναδύει την αποστροφή που καλύπτεται από τον πολιτικό, κοινωνικό, θρησκευτικό καθωσπρεπισμό.

150

Πηγές -http://www.gradesaver.com/the-metamorphosis -http://www.newyorker.com/books/page-turner/on-translating-kafkas-the-metamorphosis

151

Κάφκας: Θραύσματα από τον Κάφκα January 11, 2018Freeminds Η Ομάδα Σημείο Μηδέν, συνεχίζοντας την έρευνά της στο έργο του Φραντς Kάφκα, παρουσιάζει το έργο του Ούγγρου μουσικοσυνθέτη Γκεόργκι Κούρταγκ «Θραύσματα από τον Κάφκα». Ποιός ήταν όμως ο Φραντς Κάφκα; Ήταν ένας από τους σπουδαιότερους συγγραφείς φαντασίας του 20ου αιώνα που αποτέλεσε κύριος εκφραστής του Μοντερνισμού στη γερμανόφωνη Ευρώπη. Ο Μοντερνισμός είναι ένα από τα καλλιτεχνικά ρεύματα της πρωτοπορίας που εμφανίζονται τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Είναι η αντίδραση στην έως τότε επικράτηση του ρεαλισμού και του νατουραλισμού. Στοιχεία του Μοντερνισμού θεωρούνται τόσο η απόρριψη των κανόνων της αστικής κοινωνίας και της ρεαλιστικής τέχνης όσο και η πλήρης καταξίωση του καλλιτέχνη. Ο Μοντερνισμός εκφράζει λοιπόν, την αίσθηση της πολύπλοκης και ανεξιχνίαστης πραγματικότητας, την οποία και προσπαθεί να ερμηνεύσει μετατοπίζοντας το ενδιαφέρον του στον ίδιο τον καλλιτέχνη και στην υποκειμενική σύλληψη της πραγματικότητας. Συνεπώς, στα έργα του Κάφκα, το άτομο βρίσκεται σε κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης, στη φάση που το συνειδητό παλεύει ενάντια στις δυνάμεις του ασυνείδητου και η λογική του αντικρούεται από τον παραλογισμό του εξωτερικού κόσμου.

Το συγγραφικό έργο του Κάφκα δημοσιεύθηκε μετά τον θάνατό του, με τη μοναδική γραφή του να τον κατατάσσει στις πλέον σημαίνουσες προσωπικότητες της δυτικής λογοτεχνίας. Κατά τη διάρκεια της ζωής του, δημοσίευσε μόνο μερικές σύντομες ιστορίες και δεν τελείωσε ποτέ οποιοδήποτε από τα μυθιστορήματά του, εκτός από τη «Μεταμόρφωση» . Το 1921, μετά την επιστροφή του στην Πράγα από το σανατόριο της Σλοβακίας, ο Κάφκα έγραψε την πρώτη του διαθήκη, ένα σημείωμα με αποδέκτη

152

τον Μαξ Μπροντ, καταγράφοντας την επιθυμία του να καταστρέψει ό,τι υπήρχε «σε ημερολόγια, χειρόγραφα, επιστολές άλλων και δικές μου, σχεδιάσματα και τα λοιπά, να καούν χωρίς να διαβαστούν». Ο Μπροντ αγνόησε το αίτημα του και έτσι ετοίμασε την έκδοση των μυθιστορημάτων Ο Πύργος, Η Δίκη και Αμερική, έργα που θεωρούνται ουσιαστικά ημιτελή. Ο Φραντς Κάφκα πέθανε στις 3 Ιουνίου του 1924.

Η Ομάδα Σημείο Μηδέν, συνεχίζοντας την έρευνά της στο έργο του Φραντς Kάφκα, παρουσιάζει το έργο του Ούγγρου μουσικοσυνθέτη Γκεόργκι Κούρταγκ «Θραύσματα από τον Κάφκα», στο Θέατρο Άττις – Νέος Χώρος, από την Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου και για 11 παραστάσεις. Λίγα λόγια για το έργο: Το έργο «Θραύσματα από τον Κάφκα» (Kafka-Fragmente) —σε σαράντα μέρη για σοπράνο και βιολί— επισφραγίζει την ταραχώδη συνάντηση του Ούγγρου συνθέτη με τον Φραντς Κάφκα. Ο Κούρταγκ ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τον Εβραίο συγγραφέα της Πράγας μέσω του στενού του φίλου, Γκιόργκι Λιγκέτι. Ο ίδιος αφηγείται: Παρέλαβα τα γραπτά του Κάφκα πρώτη φορά από τον Λιγκέτι. Δεν μπορούσα αρχικά να κάνω πολλά πράγματα με αυτά. Η Δίκη παρέμενε ξένη σε μένα, αλλά ήταν στο Παρίσι (το 1957-58) που βρήκα πρόσβαση στο έργο του, μέσω της Μεταμόρφωσης. Σταδιακά ο Κάφκα έγινε όλο και σημαντικότερος για μένα. Για ένα μεγάλο διάστημα απλώς κρατούσα σημειώσεις και συγκέντρωνα αποσπάσματα από ημερολόγια και γράμματα, τα οποία μου φαίνονταν κατάλληλα για σύνθεση εξαιτίας της ποιητικής τους ποιότητας ή του πολυσύνθετου περιεχομένου. [Πηγή: William Kinderman, The creative process in music: from Mozart to Kurtág, Τhe Board of Trustees of the University of Illinois, United States of America, 2012, σελ. 166. Μετάφραση: Μαρία Σικιτάνο] Λίγα λόγια για τον Γκιόργκι Κούρταγκ: Ο Ούγγρος συνθέτης Γκιόργκι Κούρταγκ γεννήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 1926 στο Λούγκο της περιοχής Μπανάτ της ανατολικής Ευρώπης, στη σημερινή Ρουμανία. To 1940 ξεκίνησε μαθήματα πιάνου με τη Μάγδα Κάρντος και σύνθεσης με τον Μαξ Εϊσικόβιτς στο Τεμεσβάρ της Ρουμανίας. Το 1946 μετακόμισε στη Ουγγαρία και γράφτηκε στην Ακαδημία μουσικής Ferenc Liszt. Εκεί σπούδασε μουσική δίπλα στους Σάντορ Βερές, Φέρενκ Φαρκάς, πιάνο με τον Παλ Καντόσα και μουσική δωματίου με τον ΛεόΒίνερ. Όπως πολλοί συσπουδαστές του, επηρεάστηκε

153

βαθύτατα από τη μουσική του Μπέλα Μπάρτοκ. Μάλιστα το Κονσέρτο για Βιόλα , η πρώτη του σημαντική σύνθεση, αποτελεί φόρο τιμής στον καλλιτέχνη. Σε αντίθεση με τον Λιγκέτι, που εγκατέλειψε τη χώρα το 1956 κατά τη διάρκεια της Ουγγρικής επανάστασης, ο Κούρταγκ επέλεξε να παραμείνει και να συμμετάσχει ενεργά. Μετά την αποτυχία της εξέγερσης αυτοεξορίστηκε για ένα χρόνο στο Παρίσι (1957-1958). Εκεί συνάντησε την ψυχολόγο Μαριάννα Στάιν η οποία εφάρμοζε θεραπεία μέσω της τέχνης (arttherapy). Με το έργο της, όχι μόνο τον βοήθησε να ξεπεράσει την κατάθλιψη και τα τραύματα που είχαν παραλύσει τη δημιουργική του δραστηριότητα, αλλά άνοιξε και ένα καινούργιο κεφάλαιο στην πορεία του. Του έμαθε να προσεγγίζει τη σύνθεση ως διαδικασία που ξεκινάει από την απλούστερη χειρονομία, για να καταλήξει σταδιακά στα υψηλότερα επίπεδα πολυπλοκότητας. Δεν είναι τυχαίο ότι σε εκείνη αφιέρωσε τα Θραύσματα από τον Κάφκα (KafkaFragmente). Συντελεστές της παράστασης: Μετάφραση: Λένια Ζαφειροπούλου Σκηνοθεσία: Σάββας Στρούμπος Σκηνική εγκατάσταση | Κοστούμια: Ηλίας Παπανικολάου Φωτισμοί: Κώστας Μπεθάνης Χειριστής φωτός: Απόστολος Ζερδεβάς Photo credits: Αντωνία Κάντα Δημιουργία προγράμματος: Soul Design Επικοινωνία: Μαριάννα Παπάκη, Νώντας Δουζίνας Περισσότερες πληροφορίες για την Ομάδα Σημείο Μηδέν, τους συντελεστές και τις παραστάσεις που έχει παρουσιάσει, μπορείτε να βρείτε στο www.simeiomiden.gr

154

Where are the servers of Google located?

155

156

https://www.dailymail.co.uk/sciencetech/article-2219188/Inside-Googlepictures-gives-look-8-vast-data-centres.html

https://www.google.com/about/datacenters/ 157

158

How Netflix works: the (hugely simplified) complex stuff that happens every time you hit Play

https://medium.com/refraction-tech-everything/how-netflix-works-the-hugelysimplified-complex-stuff-that-happens-every-time-you-hit-play-3a40c9be254b

Dave Hahn, a senior engineer from Netflixâ&#x20AC;&#x2122;s Performance and Reliability Department, shows off the entire architecture of Netflix in one flow diagram. (Amazon Web Services/YouTube)

159

Hundreds of microservices, one giant service Let us just try to understand how Netflix is structured on the technological side with a simple example. Let’s just assume that the Maps app on your phone tracks your location all the time and saves complex information about everywhere you go in a file, locations.txt. And you end up creating an app called LocoList, that, provided there’s a Maps app on your phone, looks for this locations.txt file and shows all the places recorded in that file in a simple list. It works flawlessly. Now, let’s just say that developers of the Maps app realise it’s a better idea to store all your location information somewhere else than in that locations.txt file, and updates the app so that it no longer creates or stores that file on your phone. And now LocoList can’t seem to find that locations.txt file it depended on for all its data, and there’s no other way it can extract that information from the Maps app either. LocoList no longer works now. You’re screwed. All your work on LocoList has gone into the trash because a change was made to Maps that broke your app. And while it might not seem a big deal here, on a huge service like Netflix the entire application going down because a change was made to one part of it can not only ruin the experience for users, it also means that all other parts of the application have to be rewritten to accommodate that one tiny change you made to one part of the app. Such a structure is what we call a monolithic architecture. Netflix literally ushered in a revolution around ten years ago by rewriting the applications that run the entire service to fit into a microservices architecture — which means that each application, or microservice’s code and resources are its very own. It will not share any of it with any other app by nature. And when two applications do need to talk to each other, they use an application programming interface (API) — a tightly-controlled set of rules that both programs can handle. Developers can now make many changes, small or huge, to each application as long as they ensure that it plays well with the API. And since the one program knows the other’s API properly, no change will break the exchange of information. Netflix estimates that it uses around 700 microservices to control each of the many parts of what makes up the entire Netflix service: one microservice stores what all shows you watched, one deducts the monthly fee from your credit card, one provides your device with the correct video files that it can play, one takes a look at your watching history and uses algorithms to guess a list of movies that you will like, and one will provide the names and images of these movies to be shown in a list on the main menu. And that’s the tip of the iceberg. Netflix engineers can make changes to any part of the application and can introduce new changes rapidly while ensuring that nothing else in the entire service breaks down. To conclude, why does a microservices architecture matter so much to Netflix? Well, this is what they achieved with just choosing that:

160

A typical data center, this one in particular being located in Frankfurt, Germany. (Nils Juenemann/nilsjuenemann.de)

Where do they run all of these microservices, though? To run all of this you need to have a massive network of computer servers, which Netflix once owned on their own, but they realised that the breakneck pace that they grew at — and needed to continue doing so — was difficult if they spent their time building computer systems that can support their software and keep fixing and modifying them to fit their needs. They made a courageous decision to get rid of maintaining their own servers and move all of their stuff to the cloud — i.e. run everything on the servers of someone else who dealt with maintaining the hardware while Netflix engineers wrote hundreds of programs and deployed it on the servers rapidly. The someone else they chose for their cloud-based infrastructure is Amazon Web Services (AWS). Wait. Amazon? The folks who also happen to run that Prime Video thingy? How can Netflix trust everything they have to an arch-rival? Well, a lot of businesses follow a gentleman’s agreement of sorts where they work for each other despite competing in the same categories — a good example being how Samsung competes with Apple in phones and at the same time the iPhone’s major parts are all manufactured by the Korean giant. Netflix was an AWS customer before Prime Video turned up, but this does not mean they will be hostile towards each other. Turns out that Netflix and Amazon’s partnership turned out to be a huge win-win situation for both companies. Netflix turned out to be AWS’s most advanced customers, pushing all of their capabilities to the maximum and constantly innovating upon how they can use the different servers AWS provided for various purposes — to run microservices, to store movies, to handle internet traffic — to their own

161

leverage. AWS in turn improved their systems to allow Netflix to take massive loads on their servers, as well as make their use of different AWS products more flexible, and used the expertise gained to serve the needs of thousands of other corporate customers. AWS proudly touts Netflix as itâ&#x20AC;&#x2122;s top customer, and Netflix can rapidly improve their services and yet keep it stable because of AWS. Even if Netflix takes away Prime Videoâ&#x20AC;&#x2122;s popularity, or vice versa.

How This Massive Structure in the Oregon Desert Keeps Facebook Running In the Oregon desert, Facebook has 2,000 iOS and Android phones running tests 24 hours a day.

By Tom Brant

162

July 13, 2016 PRINEVILLE, Ore.â&#x20AC;&#x201D;There are a lot of ways to make sure you have fast Internet. You could move to a Google Fiber city. You could select one of our Fastest ISPs. Or, you could build your house next to a Facebook data center. Take the first Facebook data center, for instance. Opened in Prineville, Ore., in 2011, it has served as the model for every data center the social media giant has built since then, from Sweden to Iowa. It consumes so much bandwidth that it requires multiple ISPs serving the area to fortify their networks, bringing local residents along for the ride. Advertisement You might think of the Prineville data center, together with Facebook's other facilities, as the collective heart of the world's largest social network: they receive a deluge of requests for photos, status updates, and news feed refreshes from the site's 1.65 billion active users and respond as fast as possible, similar to a heart pumping oxygen into the bloodstream.

The Prineville facility is approaching its fifth anniversary, and handling data requests for things that Mark Zuckerberg likely had no idea Facebook would be doing when he dreamed up the idea for the company in his Harvard dorm room. This week, PCMag stopped by for a tour. Prineville still stores photos and status updates, of course, but it also now has thousands of Nvidia GPUs supporting Facebook's artificial intelligence research, as well as 2,000 iOS and Android phones running tests 24 hours a day. This helps the company's engineers increase the power efficiency of its apps, which include Instagram, Messenger, and WhatsApp, in addition to Facebook. Facebook Data Is 'Resilient, Not Redundant' The first thing you notice about the Prineville facility is its sheer size. Rising out of the tree-studded high desert of central Oregon a three-hour drive from Portland is not a single building but four (and that

163

doesn't include another huge data center Apple recently built across the street, aptly named Connect Way). One of the Facebook buildings can fit two Walmarts inside, and is roughly 100 feet longer than a Nimitz-class aircraft carrier.

Inside are servers that hold several petabytes of storage, and which Facebook engineers constantly upgrade by replacing components. Out of the 165 people who work full-time at the data center, 30 per building are assigned just to service or replace power supplies, processors, memory, and other components.

164

The hallmark of almost any company that operates on the Internet, from Amazon to Charles Schwab, is redundancy: multiple servers storing multiple copies of data. That's less the case in Prineville, where Ken Patchett, Facebook's director of Western data operations, is instead focused on resiliencyâ&#x20AC;&#x201D;roughly defined as the ability to be ready whenever and wherever in the world someone logs on to Facebook. Focusing on "resilience, not redundancy," as Patchett puts it, is possible because Facebook has the luxury of storing multiple copies of data in its other locations around the world, from Lulea, Sweden, to Altoona, Iowa. So instead of having two or more of everything, it can focus on strategic equipment purchases at each location, like having one backup power generator for every six main generators.

"You have to be fiscally responsible if you're going to be resilient," Patchett explained. He's one of the founding fathers of high-tech data centers in Oregon's high desert. Before he arrived at Facebook, he helped start a data center in The Dalles, Ore., for Google, one of the first Internet companies to capitalize on the cheap hydroelectric power and cool, dry weather that characterize the vast Eastern portion of America's ninth largest state. Advertisement Plentiful power, of course, is crucial to Facebook's operation. Server temperature is regulated by a combination of water coolant and huge fans pulling in dry desert air (below) instead of power- and money-gobbling air conditioning units. The target temperature range is between 60 and 82 degrees Fahrenheit. Patchett's team has become so good at achieving that target that Prineville now boasts a power efficiency ratio of 1.07, which means that the cooling equipment, lights, and heatersâ&#x20AC;&#x201D;anything that's not a computing deviceâ&#x20AC;&#x201D;consume just 7 percent of the facility's total energy usage.

165

32 iPhones in a Box Most of the cooling and power goes towards meeting the demands of servers, but some is diverted to a comparatively small app-testing room with implications for reducing power use not just in Prineville, but on every phone with a Facebook app. Advertisement It's no secret that the Facebook app has struggled with power management. The Guardian claimed earlier this year that the app was decreasing battery life on iPhones by 15 percent. To streamline the app and decrease its battery consumption, the company brought approximately 2,000 iOS and Android phones to Prineville, where they are installed inside boxes in groups of 32.

166

Each box has its own Wi-Fi network, hemmed in by insulated walls and copper tape, that engineers back at headquarters in Silicon Valley use to deliver a battery of tests. They're looking for "regressions" in battery use and performance caused by updates to the Facebook, Instagram, Messenger, and WhatsApp apps. If they find one in Facebook's own code, they fix it. If the inefficiency was introduced by a developer, their system automatically notifies the offender via email. The boxes don't just contain the latest iPhone 6s or Galaxy S7. On the iOS side, they include many models from iPhone 4s and later. On the Android side, who knows? Suffice it to say there's one guy whose job it is to find obscure Android devices and bring them to Prineville. "We have to source phones from everywhere," said Antoine Reversat, an engineer who helped develop the testing infrastructure and software. His ultimate goal is to double the racks' capacity to hold up to 62 phones each, and figure out a way to reduce the 20-step manual procedure required to configure the phone for testing to one step. That should comfort anyone who's ever had their phone die while refreshing their news feed.

Related ď&#x201A;ˇ

15 Years Later, Google Remembers Its First Data Center

Big Sur: Facebook's AI brain Next up on our tour were the Big Sur artificial intelligence servers, which, like the California coastline for which they are named, arguably make up the most scenic part of the data center. We're not talking sweeping Pacific vistas, of course, but instead a computer screen that displayed what appeared to be a group of paintings, manned by Ian Buck, Nvidia's vice president of accelerated computing.

167



January 24, 2019



Big Tech



Client Intelligence



Cloud Computing



Core Intelligence



Energy



Enterprise IT



Internet of Things

With over 175 zettabytes of data expected by 2025, data centers will continue to play a vital role in the ingestion, computation, storage, and management of information.

The Future Of Data Centers Where is this data coming from? Often hidden in plain sight, data centers are the backbone of our internet. They store, communicate, and transport the information we produce every single day. The more data we create, the more vital our data centers become. But many of today’s data centers are clunky, inefficient, and outdated. To keep them running, data center operators, from FAMGA to colocation providers, are working on upgrading them to fit our everchanging world. Get the 29-page Future of Data security report Download the free report to see how technologies, such as AI and blockchain, are tackling the one of the biggest challenges corporations face today. In this report, we take a deep dive into the many aspects of the future of data centers and how they’re evolving, from where and how they’re built, to the energy they’re using, to the hardware that operates inside them.

168

Table of Contents

1. Location 2. Structures 3. Energy & Efficiency 4. Storage 5.

Looking Forward

Conclusion

169

Location Access to fiber networks, the price of energy sources, and the surrounding environment all play a role in choosing where to build data centers. By some estimates, the global data center construction market might be worth up to $57B by 2025. It’s a big enough challenge that commercial real estate giant CBRE has launched a whole division specifically focused on data centers.

Source: Data Center Map Building near cheap power sources Placing energy-hungry data centers next to cheap power sources can make them more affordable to run. This can also be a cleaner option. As emissions rise and big tech companies increasingly get flack for using dirty energy to power data centers, clean sources are an important consideration. Both Apple and Facebook have built data centers near hydropower resources. In central Oregon, Apple bought a hydroelectric project to supply its Prineville data center with clean power. Apple has pointed to Oregon’s deregulated electricity markets as a prime reason that it’s created several data centers in the area. The deregulation gives Apple the option to buy power directly from third-party renewable providers instead of being forced to buy from local utilities. In Luleå, Sweden, Facebook has built a mega-data center next to a hydroelectric plant. Including Sweden, data centers have started cropping up across the Nordic region, where the climate is cool, the geography is stable and not prone to earthquakes, and renewable resources like hydropower and wind are plentiful.

170

Facebook’s Luleå, Sweden data center in construction in 2012. Source: Facebook Several big data centers have moved into or are eyeing the Nordic region. In December 2018, Amazon Web Services announced the opening of its AWS Europe Region data center, about an hour away from Stockholm. In the same month, Microsoft acquired 130 hectares of land in two neighboring parts of Sweden, Gävle and Sandviken, with the intention of developing data centers there. In October 2017, Google bought 109 hectares of land in rural Sweden, announcing that the land may be used as a location for a data center. In addition to proximity to cheap, clean energy sources, companies building data centers may also look for cooler climates. Places near the Arctic Circle, like Northern Sweden, can allow data centers to save energy on cooling. Telecom company Altice Portugal reports that its Covilhã data center uses outside air to cool its servers 99% of the time. And an older Google data center in Hamina, Finland uses seawater from the Bay of Finland to cool the facility and reduce energy use. Data center company Verne Global has opened a campus in Iceland that taps into local geothermal and hydroelectric sources. It’s on a former NATO base and located midway between Europe and North America — the world’s two largest data markets. Building in emerging markets Placing a data center in a hotspot of emerging internet traffic can ease congestion and speed up service to a region.

171

For example, in 2018, China’s Tencent, which owns Fortnite and WeChat, placed data centers in Mumbai. The move was a sign that the region was booming in internet usage and Tencent’s gaming platforms were growing more popular. Building data centers in areas where internet use is booming can also be a strategic business move. If local businesses are growing, they might consider moving their operations to a nearby data center. Data centers that rent out their services to other customers are known as colocation facilities. These centers provide a data center building with cooling, power, bandwidth, and physical security, then lease out this space to customers, who add servers and storage. Colocation facilities providers generally focus on companies with smaller data center needs and help companies save money on infrastructure. Tax incentives & local laws Data centers represent a significant new source of revenue for electricity producers — and governments are offering incentives to attract development. Beginning in January 2017, the Swedish government placed a 97% tax cut on any electricity used by data centers. Sweden’s electricity is relatively expensive, and the tax cut placed Sweden on par with other Nordic countries. In December 2018, Google negotiated a 100%, 15-year data center sales tax exemption in New Albany, Ohio for a $600M data center. The exemption came with the possibility of renewing through 2058. And in September 2018, France, post-Brexit and hoping to attract economic talent and global capital, announced that it has plans to cut taxes on electricity consumption for data centers. In some cases, building a data center is a way for companies to continue to operate in countries with strict walls. In February 2018, Apple started storing data in a center based in Guizhou, China in order to comply with local laws. While Chinese authorities previously had to go through the US legal system to gain access to Chinese citizens’ information stored in a US-based based data center, a local data center grants authorities easier and quicker access to Chinese citizens’ information stored in Apple’s cloud. Connection to fiber & security Two more important considerations when it comes to data center locations are connectivity to fiber networks and tight security. For many years, fiber networks have been a key factor in choosing where to build data centers. While data is often delivered to mobile devices via wireless networks or local Wi-Fi, that’s usually just the last part of the journey. Most of the time, data travels to and from data storage facilities through fiber-optic cables — making fiber the nervous system of the internet. Fiber connects data centers to cellular antennas, in-home routers, and other data storage facilities.

172

Source: Submarine Cable Map Ashburn, Virginia and its neighboring regions have emerged as a large market for data centers, largely due to the area’s large network of fiber infrastructure, which was put in place by internet company AOL when it built its headquarters there. When other companies like Equinix moved into the region and built their own data centers, the area’s fiber networks continued to grow — and attract even more new data centers. Facebook has invested nearly $2B into a data center in Henrico, Virginia, and in January 2019 Microsoft received approval on a $1.5M grant to expand its Southside Virginia data center for the sixth time. And dependence on fiber-optic cable grows, in both developed and emerging markets, capital expenditures on the infrastructure are expected to reach nearly $150B by 2019. But new alternatives to fiber networks are emerging, as big tech is builds out its own connectivity infrastructure. In May 2016, Facebook and Microsoft announced that they were working together to build an underwater cable between Virginia Beach, Virginia and Bilbao, Spain. In 2017, Facebook announced further plans to build its own 200-mile long fiber network in the ground in Las Lunas, New Mexico to connect its planned New Mexico data center to other server farms. The underground fiber system will create three unique network paths for information to travel to Las Lunas. In addition to connectivity, security is another important consideration. This is especially important for data centers that house sensitive information. For example, Norwegian financial giant DNB partnered with Green Mountain Data Centre to establish its data center. Green Mountain placed DNB’s data center in its high security facility, a converted bunker inside a mountain. Green Mountain claims that the mountain is entirely impenetrable “against all kinds of dangers, including intruders, terrorist attacks, volcanoes, storms, earthquakes, and crime.” The “Swiss Fort Knox” data center is located underneath the Swiss Alps, with a door camouflaged to look like a rock. Its complex internal setup includes many tunnels that are only accessible with proper

173

clearance. The data center is protected with emergency diesel engines and an air-pressure system that prevents any poisonous gases from entering the premises.

The â&#x20AC;&#x2DC;Fort Knox of Swedenâ&#x20AC;&#x2122; is both physically and digitally hyper-secure. Source: Mount10

Due to the high-security nature of the servers at certain data centers, there are plenty of data centers whose locations have never been revealed. For these centers, location information can be wielded as a weapon. In October 2018, WikiLeaks published an internal list of AWS facilities. Among the information revealed was the fact that Amazon was a contender to build a private cloud worth nearly $10B for the Department of Defense.

174

WikiLeaks itself has had difficulty finding the right data center to host its information. AWS stopped hosting WikiLeaks because the company had violated the company’s terms of service — namely, releasing documents that it did not own the rights to and putting lives at risk. WikiLeaks has subsequently moved to many different data centers. At one point, it was even rumored that WikiLeaks was considering placing its data center in the ocean, at self-appointed state Sealand in the North Sea.

Structure While location is arguably the best way to mitigate the risk of data center outages, data centers’ structures also play an important role in ensuring reliability and longevity. The construction of a data center can make it resistant to seismic activity, flooding, and other types of natural disasters. In addition, certain designs can accommodate expansion, reduce energy costs, or allow new types of uses. Across industries — from healthcare to finance to manufacturing — companies rely on data centers to support the growing creation and consumption of data. In some cases, these data centers may be proprietary and located on-premise, while others may be shared and located remotely. Either way, data centers are at the heart of the world’s growing technological focus and continue to experience physical transformations of their own. According to the CB Insights Market Sizing tool, the global data center services market is estimated to reach $228B by 2020. One of the more recent transformations in data center construction is size. Some data centers have become smaller and more distributed (these are referred to as edge data centers). At the same time, other data centers have also become larger and more centralized than ever before (mega data centers). In this section, we explore both edge and mega data centers in addition to a number of other forwardthinking data center designs. Edge Data Centers Small, distributed data centers, called edge data centers, are being deployed to provide hyper-local storage and processing capacity at the edge of the network. While cloud computing has traditionally served as a reliable and cost-effective means for connecting many devices to the internet, the continuous rise of IoT and mobile computing has put a strain on data center networking bandwidth. Edge computing technology is now emerging to offer an alternative solution. This involves placing computing resources closer to where data originates (i.e. motors, pumps, generators, or other sensors) — or the “edge.” Doing so reduces the need to transfer data back and forth between centralized computing locations such as the cloud. While still nascent, the technology already provides a more efficient method of data processing for numerous use cases, including autonomous vehicles. Tesla cars, for example, have powerful onboard computers which allow for low-latency data processing (in near real-time) for data collected by the

175

vehicleâ&#x20AC;&#x2122;s dozens of peripheral sensors. This provides the vehicle with the ability to make timely, autonomous driving decisions.

However, other edge technologies, such as wireless medical devices and sensors, lack the necessary compute capacity to process large streams of complex data directly. As a result, smaller, modular data centers are being deployed to provide hyper-local storage and processing capacity at the edge. According to CB Insights Market Sizing tool, the global edge computing market is estimated to reach $34B by 2023. These data centers, which are typically the size of a shipping container, are placed at the base of cell towers or as close to the origination of data as possible. In addition to transportation and healthcare, these modular edge data centers are being used in industries such as manufacturing, agriculture, and energy & utilities. They are also helping mobile network operators (MNOs) deliver content faster to mobile subscribers, while many tech companies leverage these systems to store (or cache) content closer to their end users. Vapor IO is one company offering colocation services at the edge by placing small data centers at the base of cell towers. The company has a strategic partnership with Crown Castle, the largest provider of wireless infrastructure in the US.

176

Source: Data Center Knowledge Other edge data center businesses, such as EdgeMicro, deliver micro data centers that connect Mobile Network Operators (MNOs) with Content Providers (CPs) at the edge. EdgeMicroâ&#x20AC;&#x2122;s founders bring executive experience from organizations like Schneider Electric, one of Europeâ&#x20AC;&#x2122;s largest energy management companies, and CyrusOne, one of the largest and most successful data center service providers in the US. The company recently unveiled its first production unit and plans to sell its colocation services to content providers like Netflix and Amazon, which will benefit from greater content delivery speeds and reliability. These colocation services are ideal for businesses that seek to own, but not manage, their data infrastructure.

Source: Edge Micro And startups arenâ&#x20AC;&#x2122;t the only ones getting involved in the edge data center market. Larger companies like Schneider Electric are not only partnering with startups but also developing edge data center products of their own. Schneider offers a number of different prefabricated modular data centers, which are ideal for a variety of industries that need hyper-local compute and storage capacity. Huawei offers a similar prefabricated all-in-one modular unit that can be deployed in a variety of different environments for a variety of use cases.

177

Source: Huawei These types of solutions integrate power, cooling, firefighting, lighting, and management systems into a single enclosure. They are designed for fast deployment, reliable operation, and remote monitoring. CB Insights expert intelligence customers can learn more about edge data centers in our brief, Beyond The Cloud: 5 Startups Bringing Data Centers To The Edge. Mega Data Centers On the other end of the spectrum are mega data centers â&#x20AC;&#x201D; data centers with at least 1M square feet of data center space. These facilities are large enough to serve the needs of tens of thousands of organizations at once and benefit greatly from economies of scale. While these mega data centers are expensive to build, the cost per square foot is far better than that of an average data center. One of the largest projects is a 17.4M square foot facility built by Switch Communications, which provides businesses with housing, cooling, power, bandwidth, and physical security for their servers.

Source: Switch

178

In addition to this enormous “Citadel” campus in Tahoe Reno, the company has a 3.5M square foot data center in Las Vegas, a 1.8M sq ft campus in Grand Rapids, and a 1M sq ft campus in Atlanta. The Citadel campus is the largest colocation data center in the world, according to the company’s website. Big tech has also been actively building mega data centers in the US, with Facebook, Microsoft, and Apple all building facilities to support their growing data storage needs. For example, Facebook is building a 2.5M square foot data center in Fort Worth, Texas to process and store its troves of personal user information. Originally, the data center was expected to be just 750K square feet, but the social networking company decided to triple its size.

Source: Facebook The new data center will cost approximately $1B and sit on a 150-acre plot of land, which will provide an opportunity for future expansion. In May 2017, 440K square feet of the server space became operational. One of Microsoft’s most recent investments is a data center cluster in West Des Moines, Iowa, which cost the company a combined $3.5B. Together, this cluster or data centers totals 3.2M square feet of space, with the largest data center accounting for 1.7M square feet. This specific data center, called Project Osmium, is located on 200-acres of land and is expected to be completed by 2022. Iowa has become a popular location for data centers in recent years due to its low energy costs (some of the lowest in the nation) and low risk of natural disaster. Apple is also building a facility in Iowa, albeit a smaller one: the facility will measure 400K square feet and will cost $1.3B to build.

179

Source: Apple Newsroom While some of Appleâ&#x20AC;&#x2122;s facilities are built from the ground up to manage all its content â&#x20AC;&#x201D; the app store, music streaming service, iCloud storage, user data â&#x20AC;&#x201D; other structures have been re-purposed to house servers. For example, Apple repurposed a 1.3M square foot solar panel manufacturing facility in Mesa, Arizona which opened in August 2018. The new data center runs on 100% clean energy thanks to a nearby solar farm. Outside of the US, specific regions that have attracted these mega data centers include northern Europe, which has been a popular place for tech giants to build due to its cool temperature and increasing tax cuts. Hohhot, China, located in Inner Mongolia, also offers a good location for mega data centers with access to cheap, local energy, cool temperatures, and nearby university talent (from Inner Mongolia University). While mega data centers have become a theme throughout China, the Inner Mongolia region has become the hub for these types of developments. China Telecom (10.7M SF), China Mobile (7.8M SF), and China Unicom (6.4M SF) have all established mega data centers in this region.

180

Source: World’s Top Data Centers CB Insights expert intelligence customers can learn more about mega data centers in our brief, Where Data Lives: 10 Companies Behind The World’s Largest Data Centers. data Center innovation In addition to data centers that are larger — and smaller — than ever before, new data center structures designed to benefit from their surrounding environments are another emerging trend. Today, many organizations are experimenting with data centers that operate in and on the ocean. These structures use their environment, and its resources, to naturally cool the servers at low cost. One of the most progressive examples of using the ocean for natural cooling is Microsoft’s Project Natick. As highlighted in a 2014 patent application titled Submerged Datacenter, Microsoft submerged a small cylindrical data center of the coast of Scotland.

The data center runs 100% of locally produced renewable electricity from on-shore wind and solar as well as off-shore tide and wave sources. It uses the ocean to dissipate infrastructure heat exhaust.

Source: Microsoft

181

While still in early stages, Microsoft has made significant strides with this project, and could be the first sign of widespread oceanic data centers in the future. Google has also experimented with oceanic data centers. In 2009, the company filed a patent for a Water-Based Data Center which envisions data centers atop floating barges.

Similar to Microsoftâ&#x20AC;&#x2122;s design, the structure would use the surrounding water to naturally cool the facility. In addition, the barge could also generate energy from oceanic currents. While itâ&#x20AC;&#x2122;s Google has not reported whether itâ&#x20AC;&#x2122;s tested these structures, the company was thought to be responsible for a floating barge in the San Francisco Bay back in 2013. Startup Nautilus Data Technologies has been executing on a very similar vision. The company has raised $58M in recent years to bring this floating data center vision to reality.

Source: Business Chief

182

The focus of the company is less on the vessel itself and more on the technology required to power and cool the data centers. Nautilus’ primary goals are to reduce the cost of computing, cut power usage, eliminate water consumption, decrease air pollution, and lower greenhouse gas emissions. Get the 29-page Future of Data security report Download the free report to see how technologies, such as AI and blockchain, are tackling the one of the biggest challenges corporations face today. Email

Energy & efficiency Currently, 3% of all electricity consumption globally comes from data centers — and that number is only set to grow. And this electricity isn’t always clean: according to the United Nations, the information & communications technology (ICT) sector, fueled largely part by data centers, contributes the same amount of greenhouse gases as the aviation sector does from fuel. While ICT has managed to curb electricity consumption growth in part by shutting down old, inefficient data centers, this strategy can only go so far as internet consumption and data production only increases. Going forward, there are two key ways for data centers to reduce emissions: make energy usage inside a data center more efficient, and make sure that the energy being used is clean. Reducing consumption & Boosting energy efficiency In 2016, DeepMind and Google worked on an AI recommendation system that would help make Google’s data centers more energy efficient. The focus was on minute improvements: even small changes were enough to help with significant energy savings and reduce emissions. However, once the recommendations came into place, implementing them required too much operator effort. Data center operators asked if these could be implemented autonomously. However, per Google, no AI system is yet ready to entirely control a data center’s cooling and heating processes. Google’s current AI control system works on specific actions but can only implement them under constraints that prioritize safety and reliability. According to the company, the new system delivers an average of 30% on energy savings.

A typical day of PUE (power usage effectiveness) with ML turned on and off. Source: DeepMind Google has also used an AI system to adjust efficiency in a Midwest data center during a tornado watch. While a human operator might have focused on preparing for the storm, the AI system took advantage of tornado conditions — like drops in atmospheric pressure and changes in temperature and humidity —

183

to tweak the data center’s cooling systems for prime efficiency during the tornado times. During winter, the AI control system adjusted to the weather to reduce the energy needed to cool the data center. However, there are issues with this approach. Gaps in AI technology make it difficult to allow a data center to make efficiency decisions easily, and AI can be very difficult to scale. Each of Google’s data centers is unique, and it’s difficult to roll an AI tool out across all of them at once. Another way to improve efficiency is to change how parts of a data center that overheat — like servers or certain types of chips — are cooled. One such method involves using liquid instead of air to cool parts. Google CEO Sundar Pichai has said that the company’s newly released chips are so powerful that the company has had to submerge them in liquid in order to cool them properly. Some data centers are experimenting with submerging data centers underwater to make cooling easier and more energy efficient. This allows data centers to have all-the-time access to naturally cool deep sea water, so heat is transferred from equipment into the surrounding ocean. Because a data center can be placed off any coast, it can elect to be connected to clean energy — like Microsoft’s 40-foot-long Project Natick, which is powered by wind from the Orkney Islands grid. An advantage that smaller underwater data centers add is that they can be modular, which makes them easier to deploy than new centers on land. However, despite these advantages, some experts have warned against sinking data centers underwater. Because the cooling process involves pulling in clean water and releasing hot water into the surrounding region, these data centers can make the sea warmer, affecting local sea life. And although underwater data centers like Project Natick are designed to operate without human supervision, they can be difficult to fix if something goes wrong. In the future, data centers might also contribute to clean energy and efficiency by recycling some of the electricity they produce. Some projects are already exploring the possibility of thermal reuse. Nordic data center company DigiPlex has partnered with heating and cooling provider Stockholm Exergi to create a heat reuse system. The solution will collect excess heat in the data center and send it to the local district heating system, to potentially heat up to 10,000 Stockholm residences. Buying cleaner energy The ICT industry has made some strides in clean energy, and currently closes nearly half of all corporate agreements to buy renewable electricity, according to the IEA. As of 2016, Google is the largest purchaser of corporate renewable energy on the planet.

Source: Google Sustainability

184

In December 2018, Facebook bought 200MW of energy from a member-owned solar cooperative. In Singapore, where land space is a limitation, Google has announced plans to buy 60MW worth of rooftop solar energy. But while big companies like Google and Facebook have the resources to buy large amounts of renewable energy, this can be difficult for smaller companies, which may not need massive amounts of energy. Another more expensive energy option is microgridding: installing an independent energy source inside a data center. One example of this strategy is fuel cells, like those sold by recently public Bloom Energy. The cells use hydrogen as fuel to create electricity. While these alternative sources are often used as backup energy, a data center could rely entirely on these microgrids to survive — though it would be an expensive option. Another way that data centers are exploring clean energy is through renewable energy credits (RECs), which represent a certain amount of clean energy and are typically used to balance out the “dirty energy” that a company has used. For any amount of dirty energy produced, RECs represent the production of an equivalent amount of clean energy in the world. These REC-backed amounts are then sold back into the renewable energy market. However, there are challenges with the REC model. For one thing, RECs only offset dirty energy — they don’t mean a data center is powered by clean energy. While the REC method is usually easier than finding accessible, affordable sources that can provide enough energy to meet the needs of a data center, it’s generally not accessible for smaller companies, who don’t always have the capital to bet on the fluctuations of a solar or wind farm. In the future, technology will make it easier for small producers and buyers to work closely together. Marketplace models and renewable energy portfolios (like those created by mutual funds) that assess and quantify the fluctuations of renewable energy are emerging.

Storage Solid State Drives Solid State Drives, or SSDs, are a form of mass storage device that supports the reading and writing of data. These devices can store data without power — this is known as persistent storage. This differs from temporary forms of data storage, such as Random Access Memory (RAM), which only retain information while a device is operating. The SSD has come to rival the Hard Drive Disk (HDD), another form of mass storage device. The primary difference between the SSD and HDD is that SSDs function without moving parts. This allows SSDs to be more responsive, more durable, and lighter, among other advantages.

185

However, SSDs remain more expensive than traditional HDDs â&#x20AC;&#x201D; a trend that is likely to continue without a breakthrough in the SSD manufacturing

process. Source: Silicon Power Blog

186

And while SSDs have become standard for laptops, smartphones, and other devices with slim profiles, SSDs are less practical, and therefore less common, in large data centers, due to their higher price point.

Source: Seagate & IDC By the end of 2025 over 80% of enterprise data storage capacity shipped will remain as HDDs, according to the IDC. But beyond 2025, SSDs may become the storage hardware of choice for enterprises and their data centers. As SSDs become widespread within consumer electronics and IoT devices, greater demand could induce greater supply, ultimately lowering costs. COLD Storage In contrast to the newer SSDs, cold storage leverages many older technologies, such as CD-Rs and magnetic tapes, to store data using as little energy as possible. With cold storage, accessing data takes much longer than with hot storage (such as SSDs). Only infrequently used data should be stored in these types of systems. That said, the worldâ&#x20AC;&#x2122;s biggest tech companies â&#x20AC;&#x201D; like Facebook, Google, and Amazon â&#x20AC;&#x201D; all use cold storage to store even the most granular user data points. Cloud providers like Amazon, Microsoft, and Google also offer these services to customers who wish to store data at low costs. According to the CB Insights Market Sizing tool, the cold storage market is expected to reach nearly $213B by 2025.

187

Source: IBM No business wants to find itself behind the curve in data collection. Most organizations would argue that itâ&#x20AC;&#x2122;s better to collect as much data as possible today, even if they have yet to determine how it will be used tomorrow. This type of unused data is referred to as dark data. This is data that is collected, processed, and stored, but not typically used for a specific purpose. According to estimates from IBM, approximately 90% of sensor data collected from the internet of things devices is never used.

Down the road, there may be better ways to reduce the overall quantity of dark data collected and stored. But currently, even with advances in artificial intelligence and machine learning, businesses are still incentivized to collect and store as much data as possible, to capitalize on future data-driven opportunities. So for the foreseeable future, the best way to store this information is at the lowest possible cost. With cold storage, businesses can do just that. This trend will continue as users produce more data, and organizations collect it.

188

Get the 29-page Future of Data security report Download the free report to see how technologies, such as AI and blockchain, are tackling the one of the biggest challenges corporations face today. Email Other Forms of Data Storage In addition to SSDs, HDDs, CDs, and magnetic tapes, there are a number of emerging storage technologies that promise greater storage capacity per unit. One technology that has seen significant promise is heat-assisted magnetic recording, or HAMR. HAMR greatly increases the amount of data that can be stored on devices, such as HDDs, by heating the surface of a disk with a high-precision laser during writing. This allows for more accurate and stable data writing, which increases storage capacity. This technology is expected to produce to 20TB of HDD storage on one 3.5-inch drive by 2020, and will increase capacity by 30% — 40% each year thereafter. Seagate has already created a 16TB 3.5-inch drive, which it announced in December 2018. Seagate has been active in patenting this HAMR technology over the last decade. In 2017, the company filed for a record number of patents related to the technology. (Note: There is a 12- to 18-month delay between when patents are filed and when they are published, so 2018 may see an even greater number of total HAMR patents.)

Significantly, the costs of this technology are reasonable compared to the standard HDDs offered today. This is due to the fact that much of the technology remains the same — the primary innovation is in the laser used to heat the magnetic disk surface. Storage companies such as Western Digital are developing similar technologies. However, Western Digital uses microwave-assisted magnetic recording (MAMR), which uses microwaves instead of lasers. (This is likely a result of Seagate’s moat of HAM -specific intellectual property.) Moving forward, we should expect to see the storage capacities of HDDs getting significantly larger thanks to heat-assisted recording technologies.

189

In addition, there are a number of other emerging data storage concepts that show promise. One is Liquid-State Storage, which stores data in a liquid called vanadium dioxide. According to estimates, nearly 1TB of data could be stored in a single tablespoon of liquid.

Looking forward In this section, we dive into the emerging trends and technologies that could shape the future of data centers.

Scientists discover evil people share a â&#x20AC;&#x2DC;dark triadâ&#x20AC;&#x2122; of traits By Ally Foster, News.com.au September 27, 2018 | 1:05pm Enlarge Image

iStockphoto Originally Published by:

190

Psychopathy, egoism, sadism and narcissism are among the traits considered to be a part of the dark side of humanity — and new research has found people who exhibit these traits all share a common characteristic. While characteristics like narcissism or spitefulness may not seem as extreme as psychopathic tendencies, scientists have found a behavioral link between people who exhibit these traits, and it’s not as uncommon as you might think. Research from the University of Copenhagen revealed that people categorized in this “dark core of personalities” tend to put their own interests ahead of anyone else’s. Another common characteristic researchers observed was the ability to take pleasure from causing other people pain. The most predominant of these tendencies are known as the “dark triad,” which includes psychopathy (a lack of empathy), narcissism (excessive self-absorption), and Machiavellianism (the belief that the ends justify the means). Some traits, like egoism or sadism, might appear to be more acceptable than those in the dark triad, but the study claims they are all derived from a common underlying disposition, dubbed the “D-factor.” This means that if you display one of these traits, then you are more likely to exhibit some of the others as well.

The “dark traits” of humanity.University of Copenhagen

191

The research defines the D-factor as: “The general tendency to maximize one’s individual utility — disregarding, accepting, or malevolently provoking disutility for others — accompanied by beliefs that serve as justifications.” Simply put, these people have a tendency to put themselves first, even at a detriment to others, and they often have an accompanying justification that removes any feelings of guilt or shame. Determining to what extent a person exhibits the D-factor can be done using a similar method applied by psychologist Charles Spearman about 100 years ago when testing a person’s level of intelligence. Spearman found that people who scored highly on a certain type of intelligence test were likely to do well in others due to a “general factor of intelligence.” “In the same way, the dark aspects of human personality also have a common denominator, which means that — similar to intelligence — one can say that they are all an expression of the same dispositional tendency,” Professor of Psychology at the University of Copenhagen, Ingo Zettler, said. “For example, in a given person, the D-factor can mostly manifest itself as narcissism, psychopathy or one of the other dark traits, or a combination of these.” “But with our mapping of the common denominator of the various dark personality traits, one can simply ascertain that the person has a high D-factor.” The higher the D-factor the more likely a person will show a particular dark behavior, like humiliating others, which will then lead to a higher likelihood of engaging in other malevolent activities like lying, cheating or stealing. It is still worth noting that there are key differences between dark personality traits, which is why they don’t always result in the same behavior. But even though on the surface they may seem vastly different, they have more in common than most would think. Zettler said understanding a person’s D-factor may be useful when assessing how likely a person is to engage in harmful behavior.

Technology's Impact on Our Memories While we can analyze many different angles in which technology will augment our human abilities, one of the more compelling things to augment will be our memory.

192

193

15 Google Earth Photos That Are Weird and Awesome At The Same Time December 4, 20190

Daily Overview was a project that shared pictures of our planet taken from the space, trying to show how a change of perspective can show our world in a whole different light. When seen from above, we see the true scale of our cities and landscapes, the remarkable symmetry and beauty of human creativity that always comes as a pleasant surprise for all of us. People behind this project wrote: The mesmerizing flatness seen from this vantage point, the surprising comfort of systematic organization on a massive scale, or the vibrant colors that we capture will hopefully turn your head. We share some of the most remarkable pictures that will show you the world like you have never seen before. #1. Bourtange, Vlagtwedde, Netherlands

194

A village of 430 people in Netherlands, Bourtange has a 500-year old star fort surrrounded by immaculate waterways. It was ordered by William I of Orange who wanted to take over the only road between Germany and the city of Groningen, Currently, it serves as an open air museum. #2. Central Park, NYC, New York

A panel of green surrounded by circuitry of concrete jungles, Central Park in New York is one of the top getaway spots for people who donâ&#x20AC;&#x2122;t want to go too far to escape the mad urban rush of the New York City. #3. Barcelona, Spain

195

Grid-patterned housing of Barcelona surely attracts attention, and most of the new Barcelona is designed exactly like that after the real estate companies took control of the land. Next time when someone tells you that Capitalism spurs creativity and innovation, show them this picture. #4. Port of Los Angeles, California

Looks like a large scale version of Georgopol, Erangel from PUBG, isnâ&#x20AC;&#x2122;t it? #5. Our Lady of Almudena Cemetery, Madrid, Spain

One of the largest cemeteries in the world, Our Lady of Almudena Cemetery in Madrid has about five million graves inside it. That is more than the currently living population of Madrid itself! #6. Mecca, Saudi Arabia

196

The pilgrimage place of Muslims from all over the world. Where Muslims visit to try and kiss the holy Black Stone which is most probably a random rock from outer space that fell to Earth and got collected into this site. #7. Central Pivot Irrigation Fields. Haâ&#x20AC;&#x2122;il, Saudi Arabia

197

While most of the world has rectangular crop fields, these fields in Saudi Arabia are made circular since they are irrigated not by open-to-air canals but underground pipes which then open through overhead motorized sprinklers. Since the water is spread in a circle, the only plausible shape of a crop field is a circle here. #8. Industrial buildings in Tokai, Japan

198

#9. 309th Aerospace Maintenance and Regeneration Group Tucson, Arizona, USA

This is more or less how the American Government wants you think that Area 51 actually looks like. Although, it is always blurred whenever you try to see it on Google Earth. Go figure! #10. BrĂ¸ndby Haveby, BrĂ¸nby Municipality, Denmark

199

Like horizontal merry-go-rounds, isnâ&#x20AC;&#x2122;t it? #11. Het Loo Palace in Apeldoorn, Netherlands

#12. The World Islands, Dubai, UAE

200

Just off the coast of Dubai, the World Islands are a pretty gesture. Most amazing thing about it? It has an island for Palestine, and not for Israel. Kudos to the creators for taking the right stand! Terrible thing? Like most maps, New Zealand is missing from this one as well, as someone pointed out on the subreddit r/MapsWithoutNewZealand #13. Jacksonville, Florida

A perfect knot of roads and overpasses.

201

#14. Betsiboka River, Madagascar

Murky green and red silt of the Betsiboka river as it slushes through the dry landscape of Madagascar looks like something out of an expressionist abstract painting. #15. Shin Nagoya Thermal Power Station, Nagoya City, Japan

Remember the old times with those giant televisions and bulky radios? If you were a curious cat, you probably peeked in and found circuit pieces that looked exactly like this. Think of it, there exists a large-scale version of that for real.

202

Columbia River

203

Columbia River From Wikipedia, the free encyclopedia Jump to navigation Jump to search For rivers in Colombia, see List of rivers of Colombia.

Columbia River

Bonneville Dam, in the Columbia River Gorge. Washington is on the left, Oregon the right.

Columbia River drainage basin Captain Robert Gray's ship, Etymology Columbia Rediviva Big River, the River of the West, Nickname(s) River Oregon[1] Location Country United States, Canada State Washington, Oregon Province British Columbia Cities Revelstoke, BC, Castlegar, BC, Wenatchee, WA, East Wenatchee,

204

WA, Tri-Cities, WA, The Dalles, OR, Hood River, OR, Portland, OR, Vancouver, WA, Longview, WA, Astoria, OR Physical characteristics Source Columbia Lake • location British Columbia, Canada • coordinates

50°13′35″N 115°51′05″W[2] • elevation 2,690 ft (820 m)[3] Pacific Ocean, at Clatsop County, Mouth Oregon / Pacific County, Washington 46°14′39″N • coordinates 124°3′29″WCoordinates: 46°14′39″N 124°3′29″W[4] • elevation 0 ft (0 m) Length 1,243 mi (2,000 km)[5] Basin size 258,000 sq mi (670,000 km2) Discharge mouth (average); max and min at The Dalles, Oregon, 188.9 miles • location (304.0 km) from the mouth[6][7][8] 265,000 cu ft/s (7,500 m3/s)[6][9][8] • average • minimum 12,100 cu ft/s (340 m3/s) • maximum 1,240,000 cu ft/s (35,000 m3/s) Basin features Tributaries Spillimacheen River, Beaver River, Illecillewaet River, Incomappleux River, Kootenay • left River, Pend Oreille River, Spokane River, Crab Creek, Snake River, John Day River, Deschutes River, Willamette River Kicking Horse River, Blaeberry River, Canoe River, Kettle River, Sanpoil River, Okanogan River, • right Entiat River, Wenatchee River, Yakima River, Lewis River, Cowlitz River The Columbia River (Upper Chinook: Wimahl or Wimal; Sahaptin: Nch’i-Wàna or Nchi wana; Sinixt dialect swah'netk'qhu) is the largest river in the Pacific Northwest region of North America.[10] The river rises in the Rocky Mountains of British Columbia, Canada. It flows northwest and then south into the US state of Washington, then turns west to form most of the border between Washington and the state of Oregon before emptying into the Pacific Ocean. The river is 1,243 miles (2,000 km) long, and its largest tributary is the Snake River. Its drainage basin is roughly the size of France and extends into seven US

205

states and a Canadian province. The fourth-largest river in the United States by volume, the Columbia has the greatest flow of any North American river entering the Pacific. The Columbia and its tributaries have been central to the region's culture and economy for thousands of years. They have been used for transportation since ancient times, linking the region's many cultural groups. The river system hosts many species of anadromous fish, which migrate between freshwater habitats and the saline waters of the Pacific Ocean. These fish—especially the salmon species— provided the core subsistence for native peoples. The first documented European discovery of the Columbia River was that of Bruno de Heceta, who in 1775 sighted the river's mouth. In the late 18th century, a private American ship became the first nonindigenous vessel to enter the river; it was followed by a British explorer, who navigated past the Oregon Coast Range into the Willamette Valley. In the following decades, fur trading companies used the Columbia as a key transportation route. Overland explorers entered the Willamette Valley through the scenic but treacherous Columbia River Gorge, and pioneers began to settle the valley in increasing numbers. Steamships along the river linked communities and facilitated trade; the arrival of railroads in the late 19th century, many running along the river, supplemented these links. Since the late 19th century, public and private sectors have heavily developed the river. To aid ship and barge navigation, locks have been built along the lower Columbia and its tributaries, and dredging has opened, maintained, and enlarged shipping channels. Since the early 20th century, dams have been built across the river for power generation, navigation, irrigation, and flood control. The 14 hydroelectric dams on the Columbia's main stem and many more on its tributaries produce more than 44 percent of total US hydroelectric generation. Production of nuclear power has taken place at two sites along the river. Plutonium for nuclear weapons was produced for decades at the Hanford Site, which is now the most contaminated nuclear site in the US. These developments have greatly altered river environments in the watershed, mainly through industrial pollution and barriers to fish migration.

Contents 

1 Course o 1.1 Discharge



2 Geology



3 Indigenous peoples



4 New waves of explorers



5 Navigation o 5.1 Opening the passage to Lewiston o 5.2 Deeper shipping channel



6 Dams

206

o 6.1 Irrigation o 6.2 Hydroelectricity 

7 Ecology and environment o 7.1 Fish migration o 7.2 Pollution o 7.3 Nutrient cycle



8 Watershed o 8.1 Major tributaries



9 See also



10 References o 10.1 Notes o 10.2 Sources



11 External links

Course The Columbia begins its 1,243-mile (2,000 km) journey in the southern Rocky Mountain Trench in British Columbia (BC). Columbia Lake – 2,690 feet (820 m) above sea level – and the adjoining Columbia Wetlands form the river's headwaters. The trench is a broad, deep, and long glacial valley between the Canadian Rockies and the Columbia Mountains in BC. For its first 200 miles (320 km), the Columbia flows northwest along the trench through Windermere Lake and the town of Invermere, a region known in British Columbia as the Columbia Valley, then northwest to Golden and into Kinbasket Lake. Rounding the northern end of the Selkirk Mountains, the river turns sharply south through a region known as the Big Bend Country, passing through Revelstoke Lake and the Arrow Lakes. Revelstoke, the Big Bend, and the Columbia Valley combined are referred to in BC parlance as the Columbia Country. Below the Arrow Lakes, the Columbia passes the cities of Castlegar, located at the Columbia's confluence with the Kootenay River, and Trail, two major population centers of the West Kootenay region. The Pend Oreille River joins the Columbia about 2 miles (3 km) north of the US– Canada border.[11]

207

Course of the Columbia River The Columbia enters eastern Washington flowing south and turning to the west at the Spokane River confluence. It marks the southern and eastern borders of the Colville Indian Reservation and the western border of the Spokane Indian Reservation.[12] The river turns south after the Okanogan River confluence, then southeasterly near the confluence with the Wenatchee River in central Washington. This C-shaped segment of the river is also known as the "Big Bend". During the Missoula Floods 10,000 to 15,000 years ago, much of the floodwater took a more direct route south, forming the ancient river bed known as the Grand Coulee. After the floods, the river found its present course, and the Grand Coulee was left dry. The construction of the Grand Coulee Dam in the mid-20th century impounded the river, forming Lake Roosevelt, from which water was pumped into the dry coulee, forming the reservoir of Banks Lake.[13] The river flows past The Gorge Amphitheatre, a prominent concert venue in the Northwest, then through Priest Rapids Dam, and then through the Hanford Nuclear Reservation. Entirely within the reservation is Hanford Reach, the only US stretch of the river that is completely free-flowing, unimpeded by dams and not a tidal estuary. The Snake River and Yakima River join the Columbia in the Tri-Cities population center. The Columbia makes a sharp bend to the west at the Washingtonâ&#x20AC;&#x201C;Oregon border. The river defines that border for the final 309 miles (497 km) of its journey.[14]

The Columbia River Gorge facing east toward Beacon Rock The Deschutes River joins the Columbia near The Dalles. Between The Dalles and Portland, the river cuts through the Cascade Range, forming the dramatic Columbia River Gorge. No other rivers except for the Klamath and Pit River completely breach the Cascadesâ&#x20AC;&#x201D;the other rivers that flow through the range also originate in or very near the mountains. The headwaters and upper course of the Pit River are on the Modoc Plateau; downstream the Pit cuts a canyon through the southern reaches of the Cascades. In contrast, the Columbia cuts through the range nearly a thousand miles from its source in the Rocky Mountains. The gorge is known for its strong and steady winds, scenic beauty, and its role as an important transportation link.[15] The river continues west, bending sharply to the north-northwest near Portland and Vancouver, Washington, at the Willamette River confluence. Here the river slows considerably, dropping sediment that might otherwise form a river delta. Near Longview, Washington and the Cowlitz River confluence, the river turns west again. The Columbia empties into the Pacific

208

Ocean just west of Astoria, Oregon, over the Columbia Bar, a shifting sandbar that makes the river's mouth one of the most hazardous stretches of water to navigate in the world.[16] Because of the danger and the many shipwrecks near the mouth, it acquired a reputation as the "Graveyard of Ships".[17] The Columbia drains an area of about 258,000 square miles (670,000 km2).[6] Its drainage basin covers nearly all of Idaho, large portions of British Columbia, Oregon, and Washington, ultimately all of Montana west of the Continental Divide, and small portions of Wyoming, Utah, and Nevada; the total area is similar to the size of France. Roughly 745 miles (1,200 km) of the river's length and 85 percent of its drainage basin are in the US.[18] The Columbia is the twelfth-longest river and has the sixth-largest drainage basin in the United States.[6] In Canada, where the Columbia flows for 498 miles (801 km) and drains 39,700 square miles (103,000 km2), the river ranks 23rd in length,[19] and the Canadian part of its basin ranks 13th in size among Canadian basins.[20] The Columbia shares its name with nearby places, such as British Columbia, as well as with landforms and bodies of water.

Discharge With an average flow at the mouth of about 265,000 cubic feet per second (7,500 m3/s),[6] the Columbia is the largest river by discharge flowing into the Pacific from the Americas[21] and is the fourth-largest by volume in the US.[6] The average flow where the river crosses the international border between Canada and the United States is 99,000 cubic feet per second (2,790 m3/s) from a drainage basin of 39,700 square miles (102,800 km2).[3] This amounts to about 15 percent of the entire Columbia watershed. The Columbia's highest recorded flow, measured at The Dalles, was 1,240,000 cubic feet per second (35,000 m3/s) in June 1894, before the river was dammed.[22] The lowest flow recorded at The Dalles was 12,100 cubic feet per second (340 m3/s) on April 16, 1968, and was caused by the initial closure of the John Day Dam, 28 miles (45 km) upstream.[22] The Dalles is about 190 miles (310 km) from the mouth; the river at this point drains about 237,000 square miles (610,000 km2) or about 91 percent of the total watershed.[22] Flow rates on the Columbia are affected by many large upstream reservoirs, many diversions for irrigation, and, on the lower stretches, reverse flow from the tides of the Pacific Ocean. The National Ocean Service observes water levels at six tide gauges and issues tide forecasts for twenty-two additional locations along the river between the entrance at the North Jetty and the base of Bonneville Dam, the head of tide.[23]

Geology

Drumheller Channels, part of the Channeled Scablands formed by the Missoula Floods See also: Geology of the Pacific Northwest and Missoula Floods When the rifting of Pangaea, due to the process of plate tectonics, pushed North America away from Europe and Africa and into the Panthalassic Ocean (ancestor to the modern Pacific Ocean), the Pacific Northwest was not part of the continent. As the North American continent moved westward, the Farallon Plate subducted under its western margin. As the plate subducted, it carried along island arcs which were accreted to the North American continent, resulting in the creation of the Pacific Northwest

209

between 150 and 90 million years ago.[24] The general outline of the Columbia Basin was not complete until between 60 and 40 million years ago, but it lay under a large inland sea later subject to uplift.[25] Between 50 and 20 million years ago, from the Eocene through the Miocene eras, tremendous volcanic eruptions frequently modified much of the landscape traversed by the Columbia.[26] The lower reaches of the ancestral river passed through a valley near where Mount Hood later arose. Carrying sediments from erosion and erupting volcanoes, it built a 2-mile (3.2 km) thick delta that underlies the foothills on the east side of the Coast Range near Vernonia in northwestern Oregon.[27] Between 17 million and 6 million years ago, huge outpourings of flood basalt lava covered the Columbia River Plateau and forced the lower Columbia into its present course.[28] The modern Cascade Range began to uplift 5 to 4 million years ago.[29] Cutting through the uplifting mountains, the Columbia River significantly deepened the Columbia River Gorge.[30] The river and its drainage basin experienced some of the world's greatest known catastrophic floods toward the end of the last ice age. The periodic rupturing of ice dams at Glacial Lake Missoula resulted in the Missoula Floods, with discharges exceeding the combined flow of all the other rivers in the world, dozens of times over thousands of years.[29] The exact number of floods is unknown, but geologists have documented at least 40; evidence suggests that they occurred between about 19,000 and 13,000 years ago.[31]

Panoramic view of Columbia River Gorge from Dog Mountain in Washington The floodwaters rushed across eastern Washington, creating the channeled scablands, which are a complex network of dry canyon-like channels, or coulees that are often braided and sharply gouged into the basalt rock underlying the region's deep topsoil. Numerous flat-topped buttes with rich soil stand high above the chaotic scablands.[32] Constrictions at several places caused the floodwaters to pool into large temporary lakes, such as Lake Lewis, in which sediments were deposited. Water depths have been estimated at 1,000 feet (300 m) at Wallula Gap[33] and 400 feet (120 m) over modern Portland, Oregon. [34] Sediments were also deposited when the floodwaters slowed in the broad flats of the Quincy, Othello, and Pasco Basins.[32] The floods' periodic inundation of the lower Columbia River Plateau deposited rich sediments; 21st-century farmers in the Willamette Valley "plow fields of fertile Montana soil and clays from Washington's Palouse".[33] Over the last several thousand years a series of large landslides have occurred on the north side of the Columbia River Gorge, sending massive amounts of debris south from Table Mountain and Greenleaf Peak into the gorge near the present site of Bonneville Dam. The most recent and significant is known as the Bonneville Slide, which formed a massive earthen dam, filling 3.5 miles (5.6 km) of the river's length.[35][36] Various studies have placed the date of the Bonneville Slide anywhere between 1060 and 1760 AD; the idea that the landslide debris present today was formed by more than one slide is relatively recent and may explain the large range of estimates.[36] It has been suggested that if the later dates are accurate there may be a link with the 1700 Cascadia earthquake.[36][37] The pile of debris resulting from the Bonneville Slide blocked the river until rising water finally washed away the sediment. It is not known how long it took the river to break through the barrier; estimates range from several months to several years.[38] Much of the landslide's debris remained, forcing the river about 1.5 miles (2.4 km) south of its previous channel and forming the Cascade Rapids.[39] In 1938, the

210

construction of Bonneville Dam inundated the rapids as well as the remaining trees that could be used to refine the estimated date of the landslide.[39][40] In 1980, the eruption of Mount St. Helens deposited large amounts of sediment in the lower Columbia, temporarily reducing the depth of the shipping channel by 26 feet (7.9 m).[41]

Indigenous peoples

Chief Joseph of the Nez Perce people Humans have inhabited the Columbia's watershed for more than 15,000 years, with a transition to a sedentary lifestyle based mainly on salmon starting about 3,500 years ago.[42] In 1962, archaeologists found evidence of human activity dating back 11,230 years at the Marmes Rockshelter, near the confluence of the Palouse and Snake rivers in eastern Washington. In 1996 the skeletal remains of a 9,000-year-old prehistoric man (dubbed Kennewick Man) were found near Kennewick, Washington. The discovery rekindled debate in the scientific community over the origins of human habitation in North America and sparked a protracted controversy over whether the scientific or Native American community was entitled to possess and/or study the remains.[43] Many different Native Americans and First Nations peoples have a historical and continuing presence on the Columbia. South of the Canada–US border, the Colville, Spokane, Coeur d'Alene, Yakama, Nez Perce, Cayuse, Palus, Umatilla, Cowlitz, and the Confederated Tribes of Warm Springs live along the US stretch. Along the upper Snake River and Salmon River, the Shoshone Bannock tribes are present. The Sinixt or Lakes people lived on the lower stretch of the Canadian portion,[44] while above that the Shuswap people (Secwepemc in their own language) reckon the whole of the upper Columbia east to the Rockies as part of their territory.[45] The Canadian portion of the Columbia Basin outlines the traditional homelands of the Canadian Kootenay–Ktunaxa. The Chinook tribe, which is not federally recognized, who live near the lower Columbia River, call it Wimahl or Wimal in the Upper Chinook (Kiksht) language,[46] and it is Nch’i-Wàna or Nchi wana to the Sahaptin (Ichishkíin Sɨnɨ wit)-speaking peoples of its middle course in present-day Washington.[47] The river is known as swah'netk'qhu by the Sinixt people, who live in the area of the Arrow Lakes in the river's upper reaches in Canada.[48] All three terms essentially mean "the big river".

211

Oral histories describe the formation and destruction of the Bridge of the Gods, a land bridge that connected the Oregon and Washington sides of the river in the Columbia River Gorge. The bridge, which aligns with geological records of the Bonneville Slide, was described in some stories as the result of a battle between gods, represented by Mount Adams and Mount Hood, in their competition for the affection of a goddess, represented by Mount St. Helens.[49] Native American stories about the bridge differ in their details but agree in general that the bridge permitted increased interaction between tribes on the north and south sides of the river.[50][51] Horses, originally acquired from Spanish New Mexico, spread widely via native trade networks, reaching the Shoshone of the Snake River Plain by 1700. The Nez Perce, Cayuse, and Flathead people acquired their first horses around 1730.[52][53] Along with horses came aspects of the emerging plains culture, such as equestrian and horse training skills, greatly increased mobility, hunting efficiency, trade over long distances, intensified warfare, the linking of wealth and prestige to horses and war, and the rise of large and powerful tribal confederacies. The Nez Perce and Cayuse kept large herds and made annual long-distance trips to the Great Plains for bison hunting, adopted the plains culture to a significant degree, and became the main conduit through which horses and the plains culture diffused into the Columbia River region. Other peoples acquired horses and aspects of the plains culture unevenly. The Yakama, Umatilla, Palus, Spokane, and Coeur d'Alene maintained sizable herds of horses and adopted some of the plains cultural characteristics, but fishing and fish-related economies remained important. Less affected groups included the Molala, Klickitat, Wenatchi, Okanagan, and SinkiuseColumbia peoples, who owned small numbers of horses and adopted few plains culture features. Some groups remained essentially unaffected, such as the Sanpoil and Nespelem people, whose culture remained centered on fishing.[52] Natives of the region encountered foreigners at several times and places during the 18th and 19th centuries. European and American vessels explored the coastal area around the mouth of the river in the late 18th century, trading with local natives. The contact would prove devastating to the Indian tribes; a large portion of their population was wiped out by a smallpox epidemic. Canadian explorer Alexander Mackenzie crossed what is now interior British Columbia in 1793.[53] From 1805 to 1807, the Lewis and Clark Expedition entered the Oregon Country along the Clearwater and Snake rivers, and encountered numerous small settlements of natives. Their records recount tales of hospitable traders who were not above stealing small items from the visitors. They also noted brass teakettles, a British musket, and other artifacts that had been obtained in trade with coastal tribes.[54] From the earliest contact with westerners, the natives of the mid- and lower Columbia were not tribal, but instead congregated in social units no larger than a village, and more often at a family level; these units would shift with the season as people moved about, following the salmon catch up and down the river's tributaries.[55] Sparked by the 1848 Whitman Massacre, a number of violent battles were fought between American settlers and the region's natives.[56] The subsequent Indian Wars, especially the Yakima War, decimated the native population and removed much land from native control.[57] As years progressed, the right of natives to fish along the Columbia became the central issue of contention with the states, commercial fishers, and private property owners. The US Supreme Court upheld fishing rights in landmark cases in 1905 and 1918,[58] as well as the 1974 case United States v. Washington, commonly called the Boldt Decision.

212

Dipnet fishing at Celilo Falls, 1941 Fish were central to the culture of the region's natives, both as sustenance and as part of their religious beliefs.[59] Natives drew fish from the Columbia at several major sites, which also served as trading posts. Celilo Falls, located east of the modern city of The Dalles, was a vital hub for trade and the interaction of different cultural groups,[55] being used for fishing and trading for 11,000 years. Prior to contact with westerners, villages along this 9-mile (14 km) stretch may have at times had a population as great as 10,000.[60] The site drew traders from as far away as the Great Plains.[61][62] The Cascades Rapids of the Columbia River Gorge, and Kettle Falls and Priest Rapids in eastern Washington, were also major fishing and trading sites.[63][64] In prehistoric times the Columbia's salmon and steelhead runs numbered an estimated annual average of 10 to 16 million fish. In comparison, the largest run since 1938 was in 1986, with 3.2 million fish entering the Columbia.[65] The annual catch by natives has been estimated at 42 million pounds (19,000 t).[66] The most important and productive native fishing site was located at Celilo Falls, which was perhaps the most productive inland fishing site in North America.[67] The falls were located at the border between Chinookan- and Sahaptian-speaking peoples and served as the center of an extensive trading network across the Pacific Plateau.[68] Celilo was the oldest continuously inhabited community on the North American continent.[69] Salmon canneries established by white settlers beginning in 1866 had a strong negative impact on the salmon population, and in 1908 US President Theodore Roosevelt observed that the salmon runs were but a fraction of what they had been 25 years prior.[70] As river development continued in the 20th century, each of these major fishing sites was flooded by a dam, beginning with Cascades Rapids in 1938. The development was accompanied by extensive negotiations between natives and US government agencies. The Confederated Tribes of Warm Springs, a coalition of various tribes, adopted a constitution and incorporated after the 1938 completion of the Bonneville Dam flooded Cascades Rapids;[71] Still, in the 1930s, there were natives who lived along the river and fished year round, moving along with the fish's migration patterns throughout the seasons.[72] The Yakama were slower to do so, organizing a formal government in 1944.[73] In the 21st century, the Yakama, Nez Perce, Umatilla, and Warm Springs tribes all have treaty fishing rights along the Columbia and its tributaries.[66] In 1957 Celilo Falls was submerged by the construction of The Dalles Dam, and the native fishing community was displaced.[69] The affected tribes received a $26.8 million settlement for the loss of Celilo and other fishing sites submerged by The Dalles Dam.[74] The Confederated Tribes of Warm Springs used part of its $4 million settlement to establish the Kah-Nee-Ta resort south of Mount Hood. [71]

New waves of explorers 213

Multnomah Falls, painted by James W. Alden, 1857 See also: History of Oregon, History of British Columbia, History of Washington (state), Oregon Country, and History of the west coast of North America Some historians believe that Japanese or Chinese vessels blown off course reached the Northwest Coast long before Europeansâ&#x20AC;&#x201D;possibly as early as 219 BCE. Historian Derek Hayes claims that "It is a near certainty that Japanese or Chinese people arrived on the northwest coast long before any European."[75] It is unknown whether they landed near the Columbia. Evidence exists that Spanish castaways reached the shore in 1679 and traded with the Clatsop; if these were the first Europeans to see the Columbia, they failed to send word home to Spain.[76] In the 18th century, there was strong interest in discovering a Northwest Passage that would permit navigation between the Atlantic (or inland North America) and the Pacific Ocean. Many ships in the area, especially those under Spanish and British command, searched the northwest coast for a large river that might connect to Hudson Bay or the Missouri River. The first documented European discovery of the Columbia River was that of Bruno de Heceta, who in 1775 sighted the river's mouth. On the advice of his officers, he did not explore it, as he was short-staffed and the current was strong. He considered it a bay, and called it Ensenada de AsunciĂłn. Later Spanish maps based on his discovery showed a river, labeled Rio de San Roque,[46] or an entrance, called Entrada de Hezeta.[76] Following Heceta's reports, British maritime fur trader Captain John Meares searched for the river in 1788 but concluded that it did not exist.[77] He named Cape Disappointment for the non-existent river, not realizing the cape marks the northern edge of the river's mouth.[78] What happened next would form the basis for decades of both cooperation and dispute between British and American exploration of, and ownership claim to, the region. Royal Navy commander George Vancouver sailed past the mouth in April 1792 and observed a change in the water's color, but he accepted Meares' report and continued on his journey northward.[46] Later that month, Vancouver encountered the American captain Robert Gray at the Strait of Juan de Fuca. Gray reported that he had seen the entrance to the Columbia and had spent nine days trying but failing to enter.[79]

214

Carver's map from 1778, showing the River of the West, New Albion, Lake Winnipeg, and the Mountains of Bright Stone On May 12, 1792, Gray returned south and crossed the Columbia Bar, becoming the first known explorer of European descent to enter the river. Gray's fur trading mission had been financed by Boston merchants, who outfitted him with a private vessel named Columbia Rediviva; he named the river after the ship on May 18.[76][80] Gray spent nine days trading near the mouth of the Columbia, then left without having gone beyond 13 miles (21 km) upstream. The farthest point reached was Grays Bay at the mouth of Grays River.[81] Gray's discovery of the Columbia River was later used by the United States to support its claim to the Oregon Country, which was also claimed by Russia, Great Britain, Spain and other nations.[82] In October 1792, Vancouver sent Lieutenant William Robert Broughton, his second-in-command, up the river. Broughton got as far as the Sandy River at the western end of the Columbia River Gorge, about 100 miles (160 km) upstream, sighting and naming Mount Hood. Broughton formally claimed the river, its drainage basin, and the nearby coast for Britain. In contrast, Gray had not made any formal claims on behalf of the United States.[83][84]

Columbia River, Cascade Mountains, Oregon, (1876) by Vincent Colyer (oil on canvas). Beacon Rock is visible on the left.

215

Detail from the Lewis and Clark expedition map. The Willamette River is shown as the "Multnomah", while the Snake River is "Lewis's River". (See complete map.) Because the Columbia was at the same latitude as the headwaters of the Missouri River, there was some speculation that Gray and Vancouver had discovered the long-sought Northwest Passage. A 1798 British map showed a dotted line connecting the Columbia with the Missouri.[76] When the American explorers Meriwether Lewis and William Clark charted the vast, unmapped lands of the American West in their overland expedition (1803â&#x20AC;&#x201C;05), they found no passage between the rivers. After crossing the Rocky Mountains, Lewis and Clark built dugout canoes and paddled down the Snake River, reaching the Columbia near the present-day Tri-Cities, Washington. They explored a few miles upriver, as far as Bateman Island, before heading down the Columbia, concluding their journey at the river's mouth and establishing Fort Clatsop, a short-lived establishment that was occupied for less than three months.[76] Canadian explorer David Thompson, of the North West Company, spent the winter of 1807â&#x20AC;&#x201C;08 at Kootanae House near the source of the Columbia at present-day Invermere, British Columbia. Over the next few years he explored much of the river and its northern tributaries. In 1811 he traveled down the Columbia to the Pacific Ocean, arriving at the mouth just after John Jacob Astor's Pacific Fur Company had founded Astoria. On his return to the north, Thompson explored the one remaining part of the river he had not yet seen, becoming the first Euro-descended person to travel the entire length of the river.[76] In 1825, the Hudson's Bay Company (HBC) established Fort Vancouver on the bank of the Columbia, in what is now Vancouver, Washington, as the headquarters of the company's Columbia District, which encompassed everything west of the Rocky Mountains. Chief Factor John McLoughlin, a physician who had been in the fur trade since 1804, was appointed superintendent of the Columbia District. The HBC reoriented its Columbia District operations toward the Pacific Ocean via the Columbia, which became the region's main trunk route.[85] In the early 1840s Americans began to colonize the Oregon country in large numbers via the Oregon Trail, despite the HBC's efforts to discourage American settlement in the region. For many the final leg of the journey involved travel down the lower Columbia River to Fort Vancouver.[86] This part of the Oregon Trail, the treacherous stretch from The Dalles to below the Cascades, could not be traversed by horses or wagons (only watercraft, at great risk). This prompted the 1846 construction of the Barlow Road.[87] In the Treaty of 1818 the United States and Britain agreed that both nations were to enjoy equal rights in Oregon Country for 10 years. By 1828, when the so-called "joint occupation" was renewed for an indefinite period, it seemed probable that the lower Columbia River would in time become the border between the two nations. For years the Hudson's Bay Company successfully maintained control of the Columbia River and American attempts to gain a foothold were fended off. In the 1830s, American religious missions were established at several locations in the lower Columbia River region. In the 1840s a mass migration of American settlers undermined British control. The Hudson's Bay Company tried to maintain dominance by shifting from the fur trade, which was in decline, to exporting other goods such as salmon and lumber. Colonization schemes were attempted, but failed to match the scale

216

of American settlement. Americans generally settled south of the Columbia, mainly in the Willamette Valley. The Hudson's Bay Company tried to establish settlements north of the river, but nearly all the British colonists moved south to the Willamette Valley. The hope that the British colonists might dilute the American presence in the valley failed in the face of the overwhelming number of American settlers. These developments rekindled the issue of "joint occupation" and the boundary dispute. While some British interests, especially the Hudson's Bay Company, fought for a boundary along the Columbia River, the Oregon Treaty of 1846 set the boundary at the 49th parallel. As part of the treaty, the British retained all areas north of the line while the U.S. acquired the south. The Columbia River became much of the border between the U.S. territories of Oregon and Washington.[88] Oregon became a U.S. state in 1859, while Washington later entered into the Union in 1889. By the turn of the 20th century, the difficulty of navigating the Columbia was seen as an impediment to the economic development of the Inland Empire region east of the Cascades.[89] The dredging and dam building that followed would permanently alter the river, disrupting its natural flow but also providing electricity, irrigation, navigability and other benefits to the region.

Navigation See also: Steamboats of the Columbia River; Steamboats of the Columbia River, Wenatchee Reach; and Shipwrecks of the inland Columbia River

The mouth of the Columbia is just past Astoria, Oregon; ships must navigate the treacherous Columbia Bar (near horizon, not visible in this picture) to enter or exit the river.

217

The sternwheeler Hassalo runs the Cascades Rapids, May 26, 1888. The rapids are now submerged under the pool of the Bonneville Dam.

A massive Benson log raft, containing an entire year's worth of logs from one timber camp, heads downriver in 1906. American captain Robert Gray and British captain George Vancouver, who explored the river in 1792, proved that it was possible to cross the Columbia Bar. Many of the challenges associated with that feat remain today; even with modern engineering alterations to the mouth of the river, the strong currents and shifting sandbar make it dangerous to pass between the river and the Pacific Ocean.[90]

218

The use of steamboats along the river, beginning with the British Beaver in 1836[91] and followed by American vessels in 1850,[92] contributed to the rapid settlement and economic development of the region.[93][94] Steamboats operated in several distinct stretches of the river: on its lower reaches, from the Pacific Ocean to Cascades Rapids; from the Cascades to Celilo Falls; from Celilo to the confluence with the Snake River; on the Wenatchee Reach of eastern Washington; on British Columbia's Arrow Lakes; and on tributaries like the Willamette, the Snake and Kootenay Lake. The boats, initially powered by burning wood, carried passengers and freight throughout the region for many years. Early railroads served to connect steamboat lines interrupted by waterfalls on the river's lower reaches.[95] In the 1880s, railroads maintained by companies such as the Oregon Railroad and Navigation Company began to supplement steamboat operations as the major transportation links along the river.[96]

Opening the passage to Lewiston As early as 1881, industrialists proposed altering the natural channel of the Columbia to improve navigation.[92] Changes to the river over the years have included the construction of jetties at the river's mouth, dredging, and the construction of canals and navigation locks. Today, ocean freighters can travel upriver as far as Portland and Vancouver, and barges can reach as far inland as Lewiston, Idaho.[18] The shifting Columbia Bar makes passage between the river and the Pacific Ocean difficult and dangerous, and numerous rapids along the river hinder navigation. Pacific Graveyard, a 1964 book by James A. Gibbs, describes the many shipwrecks near the mouth of the Columbia.[97] Jetties, first constructed in 1886,[92] extend the river's channel into the ocean. Strong currents and the shifting sandbar remain a threat to ships entering the river and necessitate continuous maintenance of the jetties. In 1891 the Columbia was dredged to enhance shipping. The channel between the ocean and Portland and Vancouver was deepened from 17 feet (5.2 m) to 25 feet (7.6 m). The Columbian called for the channel to be deepened to 40 feet (12 m) as early as 1905, but that depth was not attained until 1976.[98] Cascade Locks and Canal were first constructed in 1896 around the Cascades Rapids,[99] enabling boats to travel safely through the Columbia River Gorge.[100] The Celilo Canal, bypassing Celilo Falls, opened to river traffic in 1915.[101] In the mid-20th century, the construction of dams along the length of the river submerged the rapids beneath a series of reservoirs. An extensive system of locks allowed ships and barges to pass easily from one reservoir to the next. A navigation channel reaching to Lewiston, Idaho, along the Columbia and Snake rivers, was completed in 1975.[92] Among the main commodities are wheat and other grains, mainly for export. As of 2016, the Columbia ranked third, behind the Mississippi and Paranรก rivers, among the world's largest export corridors for grain.[102] The 1980 eruption of Mount St. Helens caused mudslides in the area, which reduced the Columbia's depth by 25 feet (7.6 m) for a 4-mile (6.4 km) stretch, disrupting Portland's economy.[103]

Deeper shipping channel

219

The Essayons, one of three Army Corps of Engineers dredgers tasked with ongoing maintenance of the Columbia's shipping channel, began service in 1983.[104] Efforts to maintain and improve the navigation channel have continued to the present day. In 1990 a new round of studies examined the possibility of further dredging on the lower Columbia. The plans were controversial from the start because of economic and environmental concerns.[105] In 1999, Congress authorized deepening the channel between Portland and Astoria from 40 to 43 feet (12â&#x20AC;&#x201C;13 m), which will make it possible for large container and grain ships to reach Portland and Vancouver.[106] The project has met opposition because of concerns about stirring up toxic sediment on the riverbed. Portland-based Northwest Environmental Advocates brought a lawsuit against the Army Corps of Engineers, but it was rejected by the Ninth U.S. Circuit Court of Appeals in August 2006.[107] The project includes measures to mitigate environmental damage; for instance, the US Army Corps of Engineers must restore 12 times the area of wetland damaged by the project.[106] In early 2006, the Corps spilled 50 US gallons (190 L) of hydraulic oil into the Columbia, drawing further criticism from environmental organizations.[108] Work on the project began in 2005 and concluded in 2010.[109] The project's cost is estimated at $150 million. The federal government is paying 65 percent, Oregon and Washington are paying $27 million each, and six local ports are also contributing to the cost.[106][110]

Dams

220

Fish ladder at John Day Dam. This dam, frequently referred to as the "fish killer", and its reservoir form the deadliest stretch of the river for young salmon.[111][112]

Dams on the Columbia have transformed the river into a series of slackwater pools, such as this one between Bonneville and The Dalles, as seen from Rowena Crest.

221

Kinbasket Lake, a reservoir on the Columbia River See also: Hydroelectric dams on the Columbia River and Columbia River Treaty In 1902, the United States Bureau of Reclamation was established to aid in the economic development of arid western states.[113] One of its major undertakings was building Grand Coulee Dam to provide irrigation for the 600 thousand acres (2,400 km2) of the Columbia Basin Project in central Washington. [114] With the onset of World War II, the focus of dam construction shifted to production of hydroelectricity. Irrigation efforts resumed after the war. River development occurred within the structure of the 1909 International Boundary Waters Treaty between the US and Canada. The United States Congress passed the Rivers and Harbors Act of 1925, which directed the Army Corps of Engineers and the Federal Power Commission to explore the development of the nation's rivers. This prompted agencies to conduct the first formal financial analysis of hydroelectric development; the reports produced by various agencies were presented in House Document 308. Those reports, and subsequent related reports, are referred to as 308 Reports.[115] In the late 1920s, political forces in the Northwestern United States generally favored private development of hydroelectric dams along the Columbia. But the overwhelming victories of gubernatorial candidate George W. Joseph in the 1930 Republican primary, and later his law partner Julius Meier, were understood to demonstrate strong public support for public ownership of dams.[116] In 1933, President Franklin D. Roosevelt signed a bill that enabled the construction of the Bonneville and Grand Coulee dams as public works projects. The legislation was attributed to the efforts of Oregon Senator Charles McNary, Washington Senator Clarence Dill, and Oregon Congressman Charles Martin, among others.[117] In 1948 floods swept through the Columbia watershed, destroying Vanport, then the second largest city in Oregon, and impacting cities as far north as Trail, British Columbia.[118] The flooding prompted the United States Congress to pass the Flood Control Act of 1950, authorizing the federal development of additional dams and other flood control mechanisms. By that time local communities had become wary of federal hydroelectric projects, and sought local control of new developments; a public utility district in Grant County, Washington, ultimately began construction of the dam at Priest Rapids.[119] In the 1960s, the United States and Canada signed the Columbia River Treaty, which focused on flood control and the maximization of downstream power generation.[115] Canada agreed to build dams and provide reservoir storage, and the United States agreed to deliver to Canada one-half of the increase in US downstream power benefits as estimated five years in advance.[120] Canada's obligation was met by building three dams (two on the Columbia, and one on the Duncan River), the last of which was completed in 1973.[121] Today the main stem of the Columbia River has 14 dams, of which three are in Canada and 11 in the US. Four mainstem dams and four lower Snake River dams contain navigation locks to allow ship and barge passage from the ocean as far as Lewiston, Idaho. The river system as a whole has more than 400 dams for hydroelectricity and irrigation.[18] The dams address a variety of demands, including flood control, navigation, stream flow regulation, storage and delivery of stored waters, reclamation of public lands and Indian reservations, and the generation of hydroelectric power.[122] This river may have been shaped by God, or glaciers, or the remnants of the inland sea, or gravity or a combination of all, but the Army Corps of Engineers controls it now. The Columbia rises and falls, not by the dictates of tide or rainfall, but by a computer-activated, legally arbitrated, federally allocated schedule that changes only when significant litigation is concluded, or a United States Senator nears election time. In that sense, it is reliable.

222

Timothy Egan, in The Good Rain[123] The larger US dams are owned and operated by the federal government (some by the Army Corps of Engineers and some by the Bureau of Reclamation), while the smaller dams are operated by public utility districts, and private power companies. The federally operated system is known as the Federal Columbia River Power System, which includes 31 dams on the Columbia and its tributaries. The system has altered the seasonal flow of the river in order to meet higher electricity demands during the winter. At the beginning of the 20th century, roughly 75 percent of the Columbia's flow occurred in the summer, between April and September. By 1980, the summer proportion had been lowered to about 50 percent, essentially eliminating the seasonal pattern.[124] The installation of dams dramatically altered the landscape and ecosystem of the river. At one time, the Columbia was one of the top salmon-producing river systems in the world.[125] Previously active fishing sites, such as Celilo Falls in the eastern Columbia River Gorge, have exhibited a sharp decline in fishing along the Columbia in the last century, and salmon populations have been dramatically reduced.[126] Fish ladders have been installed at some dam sites to help the fish journey to spawning waters. Chief Joseph Dam has no fish ladders and completely blocks fish migration to the upper half of the Columbia River system.[127]

Irrigation

Prominent dams of the Columbia River Basin. Color indicates dam ownership: US Federal government Public utilities State, provincial, or local government Private The Bureau of Reclamation's Columbia Basin Project focused on the generally dry region of central Washington known as the Columbia Basin, which features rich loess soil.[13] Several groups developed competing proposals, and in 1933, President Franklin D. Roosevelt authorized the Columbia Basin Project. The Grand Coulee Dam was the project's central component; upon completion, it pumped water up from the Columbia to fill the formerly dry Grand Coulee, forming Banks Lake. By 1935, the intended height of the dam was increased from a range between 200 and 300 feet (61 and 91 m) to 500 feet (150 m), a height that would extend the lake impounded by the dam all the way to the Canadaâ&#x20AC;&#x201C;US border; the project had grown from a local New Deal relief measure to a major national project.[122] The project's initial purpose was irrigation, but the onset of World War II created a high demand for electricity, mainly for aluminum production and for the development of nuclear weapons at the Hanford

223

Site. Irrigation began in 1951.[128] The project provides water to more than 670 thousand acres (2,700 km2) of fertile but arid land in central Washington,[13] transforming the region into a major agricultural center. Important crops include orchard fruit, potatoes, alfalfa, mint, beans, beets, and wine grapes.[18] Since 1750, the Columbia has experienced six multi-year droughts. The longest, lasting 12 years in the mid-19th century, reduced the river's flow to 20 percent below average. Scientists have expressed concern that a similar drought would have grave consequences in a region so dependent on the Columbia.[129] In 1992â&#x20AC;&#x201C;1993, a lesser drought affected farmers, hydroelectric power producers, shippers, and wildlife managers.[129] Many farmers in central Washington build dams on their property for irrigation and to control frost on their crops. The Washington Department of Ecology, using new techniques involving aerial photographs, estimated there may be as many as a hundred such dams in the area, most of which are illegal. Six such dams have failed in recent years, causing hundreds of thousands of dollars of damage to crops and public roads. Fourteen farms in the area have gone through the permitting process to build such dams legally.[130]

Hydroelectricity The Columbia's heavy flow and large elevation drop over a short distance, 2.16 feet per mile (40.9 cm/km), give it tremendous capacity for hydroelectricity generation. In comparison, the Mississippi drops less than 0.65 feet per mile (12.3 cm/km). The Columbia alone possesses one-third of the United States's hydroelectric potential.[131] In 2012, the river and its tributaries accounted for 29 GW of hydroelectric generating capacity, contributing 44 percent of the total hydroelectric generation in the nation.[132]

Roll on, Columbia, roll on, roll on, Columbia, roll on / Your power is turning our darkness to dawn / Roll on, Columbia, roll on. Lyrics from Woody Guthrie's Roll on Columbia, written for the Bonneville Power Administration. The largest of the 150 hydroelectric projects, the Grand Coulee Dam and the Chief Joseph Dam, are also the largest in the United States.[133][134] As of 2017, Grand Coulee is the fifth largest hydroelectric plant in the world.[135]

224

Inexpensive hydropower supported the location of a large aluminum industry in the region, because its reduction from bauxite requires large amounts of electricity. Until 2000, the Northwestern United States produced up to 17 percent of the world's aluminum and 40 percent of the aluminum produced in the United States.[136] The commoditization of power in the early 21st century, coupled with drought that reduced the generation capacity of the river, damaged the industry and by 2001, Columbia River aluminum producers had idled 80 percent of its production capacity.[136] By 2003, the entire United States produced only 15 percent of the world's aluminum, and many smelters along the Columbia had gone dormant or out of business.[137][138] Power remains relatively inexpensive along the Columbia, and since the mid-2000 several global enterprises have moved server farm operations into the area to avail themselves of cheap power.[139][140] [141] Downriver of Grand Coulee, each dam's reservoir is closely regulated by the Bonneville Power Administration (BPA), the U.S. Army Corps of Engineers, and various Washington public utility districts to ensure flow, flood control, and power generation objectives are met. Increasingly, hydropower operations are required to meet standards under the US Endangered Species Act and other agreements to manage operations to minimize impacts on salmon and other fish, and some conservation and fishing groups support removing four dams on the lower Snake River, the largest tributary of the Columbia.[142] In 1941, the BPA hired Oklahoma folksinger Woody Guthrie to write songs for a documentary film[143] promoting the benefits of hydropower. In the month he spent traveling the region Guthrie wrote 26 songs, which have become an important part of the cultural history of the region.[144][145]

Ecology and environment Fish migration See also: Environmental impact of reservoirs

225

Seining salmon on the Columbia River, 1914

In their natural life cycle, salmon die shortly after spawning. Eagle Creek in Oregon, November 2007. The Columbia supports several species of anadromous fish that migrate between the Pacific Ocean and fresh water tributaries of the river. Sockeye salmon, Coho and Chinook (also known as "king") salmon, and steelhead, all of the genus Oncorhynchus, are ocean fish that migrate up the rivers at the end of their life cycles to spawn.[146] White sturgeon, which take 15 to 25 years to mature, typically migrate between the ocean and the upstream habitat several times during their lives.[147] Salmon populations declined dramatically after the establishment of canneries in 1867. In 1879 it was reported that 545,450 salmon, with an average weight of 22 pounds (10.0 kg) were caught (in a recent season) and mainly canned for export to England. A can weighing 1 pound (0.45 kg) could be sold for 8d or 9d.[148] By 1908, there was widespread concern about the decline of salmon and sturgeon. In that year, the people of Oregon passed two laws under their newly instituted program of citizens' initiatives limiting fishing on the Columbia and other rivers.[149] Then in 1948, another initiative banned the use of seine nets (devices already used by Native Americans, and refined by later settlers) altogether.[150] Dams interrupt the migration of anadromous fish. Salmon and steelhead return to the streams in which they were born to spawn; where dams prevent their return, entire populations of salmon die. Some of the Columbia and Snake River dams employ fish ladders, which are effective to varying degrees at allowing these fish to travel upstream. Another problem exists for the juvenile salmon headed downstream to the ocean. Previously, this journey would have taken two to three weeks. With river currents slowed by the dams, and the Columbia converted from wild river to a series of slackwater pools, the journey can take several months, which increases the mortality rate.[151] In some cases, the Army Corps of Engineers transports juvenile fish downstream by truck or river barge. The Chief Joseph

226

Dam and several dams on the Columbia's tributaries entirely block migration, and there are no migrating fish on the river above these dams. Sturgeon have different migration habits and can survive without ever visiting the ocean. In many upstream areas cut off from the ocean by dams, sturgeon simply live upstream of the dam.[152] Not all fish have suffered from the modifications to the river; the northern pikeminnow (formerly known as the squawfish) thrives in the warmer, slower water created by the dams. Research in the mid1980s found that juvenile salmon were suffering substantially from the predatory pikeminnow,[153] and in 1990, in the interest of protecting salmon, a "bounty" program was established to reward anglers for catching pikeminnow.[154] In 1994, the salmon catch was smaller than usual in the rivers of Oregon, Washington, and British Columbia, causing concern among commercial fishermen, government agencies, and tribal leaders.[155] [156] US government intervention, to which the states of Alaska, Idaho, and Oregon objected, included an 11-day closure of an Alaska fishery.[157] In April 1994 the Pacific Fisheries Management Council unanimously approved the strictest regulations in 18 years, banning all commercial salmon fishing for that year from Cape Falcon north to the Canadaâ&#x20AC;&#x201C;US border.[71][158] In the winter of 1994, the return of coho salmon far exceeded expectations, which was attributed in part to the fishing ban.[159] Also in 1994, United States Secretary of the Interior Bruce Babbitt first proposed the removal of several Pacific Northwest dams because of their impact on salmon spawning.[160] The Northwest Power Planning Council approved a plan that provided more water for fish and less for electricity, irrigation, and transportation.[161] Environmental advocates have called for the removal of certain dams in the Columbia system in the years since. Of the 227 major dams in the Columbia River drainage basin, the four Washington dams on the lower Snake River are often identified for removal,[162] for example in an ongoing lawsuit concerning a Bush administration plan for salmon recovery.[142] These dams and reservoirs limit the recovery of upriver salmon runs to Idaho's Salmon and Clearwater rivers.[163] Historically, the Snake produced over 1.5 million spring and summer Chinook salmon, a number that has dwindled to several thousand in recent years.[164] Idaho Power Company's Hells Canyon dams have no fish ladders (and do not pass juvenile salmon downstream), and thus allow no steelhead or salmon to migrate above Hells Canyon. In 2007, the destruction of the Marmot Dam on the Sandy River was the first dam removal in the system.[165] Other Columbia Basin dams that have been removed include Condit Dam on Washington's White Salmon River, and the Milltown Dam on the Clark Fork in Montana.[166]

Pollution In southeastern Washington, a 50-mile (80 km) stretch of the river passes through the Hanford Site, established in 1943 as part of the Manhattan Project. The site served as a plutonium production complex, with nine nuclear reactors and related facilities along the banks of the river. From 1944 to 1971, pump systems drew cooling water from the river and, after treating this water for use by the reactors, returned it to the river. Before being released back into the river, the used water was held in large tanks known as retention basins for up to six hours. Longer-lived isotopes were not affected by this retention, and several terabecquerels entered the river every day. By 1957, the eight plutonium production reactors at Hanford dumped a daily average of 50,000 curies of radioactive material into the Columbia.[167] These releases were kept secret by the federal government until the release of declassified documents in the late 1980s.[168] Radiation was measured downstream as far west as the Washington and Oregon coasts.[169]

227

Nuclear reactors at the Hanford Site along the river The nuclear reactors were decommissioned at the end of the Cold War, and the Hanford site is the focus of one of the world's largest environmental cleanup, managed by the Department of Energy under the oversight of the Washington Department of Ecology and the Environmental Protection Agency.[170] Nearby aquifers contain an estimated 270 billion US gallons (1 billion m3) of groundwater contaminated by high-level nuclear waste that has leaked out of Hanford's underground storage tanks.[171] As of 2008, 1 million US gallons (3,785 m3) of highly radioactive waste is traveling through groundwater toward the Columbia River. This waste is expected to reach the river in 12 to 50 years if cleanup does not proceed on schedule.[172] In addition to concerns about nuclear waste, numerous other pollutants are found in the river. These include chemical pesticides, bacteria, arsenic, dioxins, and polychlorinated biphenyls (PCB).[173] Studies have also found significant levels of toxins in fish and the waters they inhabit within the basin. Accumulation of toxins in fish threatens the survival of fish species, and human consumption of these fish can lead to health problems. Water quality is also an important factor in the survival of other wildlife and plants that grow in the Columbia River drainage basin. The states, Indian tribes, and federal government are all engaged in efforts to restore and improve the water, land, and air quality of the Columbia River drainage basin and have committed to work together to enhance and accomplish critical ecosystem restoration efforts. A number of cleanup efforts are currently underway, including Superfund projects at Portland Harbor, Hanford, and Lake Roosevelt.[174] Timber industry activity further contaminates river water, for example in the increased sediment runoff that results from clearcuts. The Northwest Forest Plan, a piece of federal legislation from 1994, mandated that timber companies consider the environmental impacts of their practices on rivers like the Columbia.[175] On July 1, 2003, Christopher Swain of Portland, Oregon, became the first person to swim the Columbia River's entire length, in an effort to raise public awareness about the river's environmental health.[173][176] [177]

228

Nutrient cycle Main article: Nutrient cycling in the Columbia River Basin Both natural and anthropogenic processes are involved in the cycling of nutrients in the Columbia River basin. Natural processes in the system include estuarine mixing of fresh and ocean waters, and climate variability patterns such as the Pacific Decadal Oscillation and the El Nino Southern Oscillation (both climatic cycles that affect the amount of regional snowpack and river discharge).[178][179] Natural sources of nutrients in the Columbia River include weathering, leaf litter, salmon carcasses, runoff from its tributaries, and ocean estuary exchange. Major anthropogenic impacts to nutrients in the basin are due to fertilizers from agriculture, sewage systems, logging, and the construction of dams.[180][181] Nutrients dynamics vary in the river basin from the headwaters to the main river and dams, to finally reaching the Columbia River estuary and ocean. Upstream in the headwaters, salmon runs are the main source of nutrients.[182] Dams along the river impact nutrient cycling by increasing residence time of nutrients, and reducing the transport of silicate to the estuary, which directly impacts diatoms, a type of phytoplankton.[183] The dams are also a barrier to salmon migration, and can increase the amount of methane locally produced.[183] The Columbia River estuary exports high rates of nutrients into the Pacific Ocean;[184] with the exception of nitrogen, which is delivered into the estuary by ocean upwelling sources.[185]

Watershed Main article: Columbia River drainage basin

Near The Gorge Amphitheatre in George, Washington Most of the Columbia's drainage basin (which, at 258,000 square miles or 670,000 square kilometres, is about the size of France)[186] lies roughly between the Rocky Mountains on the east and the Cascade Mountains on the west. In the United States and Canada the term watershed is often used to mean drainage basin. The term Columbia Basin is used to refer not only to the entire drainage basin but also to subsets of the river's full watershed, such as the relatively flat and unforested area in eastern Washington bounded by the Cascades, the Rocky Mountains, and the Blue Mountains.[187] Within the watershed are diverse landforms including mountains, arid plateaus, river valleys, rolling uplands, and deep gorges. Grand Teton National Park lies in the watershed, as well as parts of Yellowstone National Park, Glacier National Park, Mount Rainier National Park, and North Cascades National Park. Canadian National Parks in the watershed include Kootenay National Park, Yoho National Park, Glacier National

229

Park, and Mount Revelstoke National Park. Hells Canyon, the deepest gorge in North America,[186] and the Columbia Gorge are in the watershed. Vegetation varies widely, ranging from western hemlock and western redcedar in the moist regions to sagebrush in the arid regions.[188] The watershed provides habitat for 609 known fish and wildlife species, including the bull trout, bald eagle, gray wolf, grizzly bear, and Canada lynx.[186] The World Wide Fund for Nature (WWF) divides the waters of the Columbia and its tributaries into three freshwater ecoregions, naming them Columbia Glaciated, Columbia Unglaciated, and Upper Snake. The Columbia Glaciated ecoregion, making up about a third of the total watershed, lies in the north and was covered with ice sheets during the Pleistocene. The ecoregion includes the mainstem Columbia north of the Snake River and tributaries such as the Yakima, Okanagan, Pend Oreille, Clark Fork, and Kootenay rivers. The effects of glaciation include a number of large lakes and a relatively low diversity of freshwater fish. The Upper Snake ecoregion is defined as the Snake River watershed above Shoshone Falls, which totally blocks fish migration. This region has 14 species of fish, many of which are endemic. The Columbia Unglaciated ecoregion makes up the rest of the watershed. It includes the mainstem Columbia below the Snake River and tributaries such as the Salmon, John Day, Deschutes, and lower Snake Rivers. Of the three ecoregions it is the richest in terms of freshwater species diversity. There are 35 species of fish, of which four are endemic. There are also high levels of mollusk endemism.[189][190] In 2016, over eight million people lived within the Columbia's drainage basin. Of this total about 3.5 million people lived in Oregon, 2.1 million in Washington, 1.7 million in Idaho, half a million in British Columbia, and 0.4 million in Montana. Population in the watershed has been rising for many decades and is projected to rise to about 10 million by 2030. The highest population densities are found west of the Cascade Mountains along the I-5 corridor, especially in the Portland-Vancouver urban area. High densities are also found around Spokane, Washington, and Boise, Idaho. Although much of the watershed is rural and sparsely populated, areas with recreational and scenic values are growing rapidly. The central Oregon county of Deschutes is the fastest-growing in the state. Populations have also been growing just east of the Cascades in central Washington around the city of Yakima and the Tri-Cities area. Projections for the coming decades assume growth throughout the watershed, including the interior. The Canadian part of the Okanagan subbasin is also growing rapidly.[188] Climate varies greatly from place to place within the watershed. Elevation ranges from sea level at the river mouth to more than 14,000 feet (4,300 m) in the mountains, and temperatures vary with elevation. The highest peak is Mount Rainier, at 14,411 feet (4,392 m). High elevations have cold winters and short cool summers; interior regions are subject to great temperature variability and severe droughts. Over some of the watershed, especially west of the Cascade Mountains, precipitation maximums occur in winter, when Pacific storms come ashore. Atmospheric conditions block the flow of moisture in summer, which is generally dry except for occasional thunderstorms in the interior.[188] In some of the eastern parts of the watershed, especially shrub-steppe regions with Continental climate patterns, precipitation maximums occur in early summer.[191] Annual precipitation varies from more than 100 inches (250 cm) a year in the Cascades to less than 8 inches (20 cm) in the interior. Much of the watershed gets less than 12 inches (30 cm) a year.[188] Several major North American drainage basins and many minor ones share a common border with the Columbia River's drainage basin. To the east, in northern Wyoming and Montana, the Continental Divide separates the Columbia watershed from the Mississippi-Missouri watershed, which empties into the Gulf of Mexico. To the northeast, mostly along the southern border between British Columbia and Alberta, the Continental Divide separates the Columbia watershed from the Nelson-Lake WinnipegSaskatchewan watershed, which empties into Hudson Bay. The Mississippi and Nelson watersheds are separated by the Laurentian Divide, which meets the Continental Divide at Triple Divide Peak near the headwaters of the Columbia's Flathead River tributary. This point marks the meeting of three of North

230

America's main drainage patterns, to the Pacific Ocean, to Hudson Bay, and to the Atlantic Ocean via the Gulf of Mexico.[192][193] Further north along the Continental Divide, a short portion of the combined Continental and Laurentian divides separate the Columbia watershed from the MacKenzie-Slave-Athabasca watershed, which empties into the Arctic Ocean. The Nelson and Mackenzie watersheds are separated by a divide between streams flowing to the Arctic Ocean and those of the Hudson Bay watershed.[194] This divide meets the Continental Divide at Snow Dome (also known as Dome), near the northernmost bend of the Columbia River.[195] To the southeast, in western Wyoming, another divide separates the Columbia watershed from the Coloradoâ&#x20AC;&#x201C;Green watershed, which empties into the Gulf of California. The Columbia, Colorado, and Mississippi watersheds meet at Three Waters Mountain in the Wind River Range of Wyoming.[196] To the south, in Oregon, Nevada, Utah, Idaho, and Wyoming, the Columbia watershed is divided from the Great Basin, whose several watersheds are endorheic, not emptying into any ocean but rather drying up or sinking into sumps.[192] Great Basin watersheds that share a border with the Columbia watershed include Harney Basin, Humboldt River, and Great Salt Lake.[192] The associated triple divide points are Commissary Ridge North, Wyoming,[197] and Sproats Meadow Northwest, Oregon.[198] To the north, mostly in British Columbia, the Columbia watershed borders the Fraser River watershed. To the west and southwest the Columbia watershed borders a number of smaller watersheds that drain to the Pacific Ocean, such as the Klamath River in Oregon and California and the Puget Sound Basin in Washington. [192]

Major tributaries See also: List of tributaries of the Columbia River

The Deschutes River at its confluence with the Columbia The Columbia receives more than 60 significant tributaries. The four largest that empty directly into the Columbia (measured either by discharge or by size of watershed) are the Snake River (mostly in Idaho), the Willamette River (in northwest Oregon), the Kootenay River (mostly in British Columbia), and the Pend Oreille River (mostly in northern Washington and Idaho, also known as the lower part of the Clark Fork). Each of these four averages more than 20,000 cubic feet per second (570 m3/s) and drains an area of more than 20,000 square miles (52,000 km2).

231

The Snake is by far the largest tributary. Its watershed of 108,000 square miles (280,000 km2) is larger than the state of Idaho. Its discharge is roughly a third of the Columbia's at the rivers' confluence but compared to the Columbia upstream of the confluence the Snake is longer (113%) and has a larger drainage basin (104%). The Pend Oreille River system (including its main tributaries, the Clark Fork and Flathead rivers) is also similar in size to the Columbia at their confluence. Compared to the Columbia River above the two rivers' confluence, the Pend Oreille-Clark-Flathead is nearly as long (about 86%), its basin about threefourths as large (76%), and its discharge over a third (37%).[199] Kp'itl'els (Brilliant, BC), Sinixt village site at the confluence of the Kootenay and Columbia Rivers.

Worlds largest data center being built in the Arctic

Data Center Knowledge Norway's Fjord-Cooled Data Center | Data Center Knowledge

232

Η εικόνα ενδέχεται να υπόκειται σε πνευματικά δικαιώματα. Μάθετε περισσότερα Σχετικές εικόνες Εμφάνιση περισσότερων

Green Mountain Data Center « Inhabitat – Green Design, Innovation, Architecture, Green Building inhabitat.com

Norway publishes data center strategy - DCD datacenterdynamics.com

Norway's Green Mountain data centre | Eolas Magazine eolasmagazine.ie

233

HPC Today | Green Mountain, the greenest data center in the world hpctoday.com

Schneider Electric helps build 'the greenest data center in the world' - DCD datacenterdynamics.com

Be part of the solution | european-business.com european-business.com

234

Green data centers: digging up the mountains | INFRARATI infrarati.wordpress.com

Lyse velger grĂ¸nn datalagring - Lyse Konsern lysekonsern.no

Green Mountain har blitt Microsoft Azure Expressroute partner | Computerworld cw.no

235

Green Mountain Data Center « Inhabitat – Green Design, Innovation, Architecture, Green Building inhabitat.com

Vurdering av naturmiljøet på Green Mountain anlegget på Hodne, Rennesøy Green Mountain AS sitt senter for datalagring på Re rennesoy.kommune.no

World's Most Secure Data Center | Victaulic Extreme Innovations extremeinnovation.com Εμφάνιση περισσότερων

236

ΝΟΑΜ ΤΣΟΜΣΚΙ Αυτός ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος, για να αποτύχει 02/10/2011 00:00 0

Από το Κάιρο μέχρι το Ουινσκόνσιν, από την πλατεία de Sol μέχρι τη Wall Street η ανεργία και το έλλειμμα δημοκρατίας, τα κοινωνικά αδιέξοδα -ακόμη κι αν δεν είναι ίδιας υφής- δημιουργούν μία υπόγεια δυναμική, που οδηγεί τον κόσμο σε δρόμους διεκδικήσεων. Φοιτητές, εργάτες, δημόσιοι υπάλληλοι και νοικοκυρές ενώνουν τις φωνές ζητώντας να πάρουν τη μοίρα στα χέρια τους. &nbsp;

Επιμέλεια: Μαρίνα Γ. Μεϊντάνη Αυτό αποτελεί και τη μόνη δυνατή προοπτική, καταλήγει ο αμερικανός διανοητής, φιλόσοφος και γλωσσολόγος Νόαμ Τσόμσκι σε ένα από τα τελευταία κείμενά του. Περιγράφοντας το πλέγμα ισχύος και εξουσίας, ισορροπίας και οικονομικών (βλ. ενεργειακών) συμφερόντων από την εποχή του Μοχάμεντ Άλι και του Αϊζενχάουερ μέχρι του Ρέιγκαν και του Μουμπάρακ, καθώς και τις προσδοκίες των ΗΠΑ μετά το Β&rsquo; Παγκόσμιο Πόλεμο και τη θεώρησή τους για τη Μέση Ανατολή μέχρι την ανάληψη της ουσιαστικής εξουσίας από το χρηματοπιστωτικό κεφάλαιο, τον Ομπάμα και την τελευταία παγκόσμια κρίση, καταλήγει πως το μέλλον που μας επιφυλάσσεται δεν είναι καθόλου ευοίωνο και ότι στο χέρι όλων μας είναι να αποδείξουμε πως &laquo;αυτός ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος, για να τον αφήσουμε να αποτύχει&raquo;. Ο ρόλος της Μέσης Ανατολής και η ενεργειακή παράμετρος Τις διαφορές μεταξύ των κινητοποιήσεων που ενεργοποιούν οι δυναμικές στις κοινωνίες της Μέσης Ανατολής και αυτών στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού σχολιάζει ο Τσόμσκι στο πρόσφατο άρθρο του, που αναρτήθηκε στην ιστοσελίδα του Al Jazeera και του οποίου αποσπάσματα είχαν προδημοσιευτεί στο TomDispatch.com. &laquo;Αν οι τροχιές των εξεγέρσεων σε Κάιρο και Μάντισον διασταυρώνονται, ωστόσο οι γενεσιουργοί λόγοι τους κινήθηκαν από αντίθετες κατευθύνσεις: Στο Κάιρο (είναι) η κατάκτηση των στοιχειωδών δικαιωμάτων, τα οποία αμφισβητήθηκαν από τη δικτατορία. Στο Μάντισον η υπεράσπιση των δικαιωμάτων που είχαν κερδηθεί μέσα από σκληρό αγώνα και σήμερα δέχονται άγρια επίθεση&raquo;. Ο έλεγχος των πλούσιων ενεργειακών αποθεμάτων της Μέσης Ανατολής από την εποχή Ρούσβελτ, και ακόμη νωρίτερα, είχε φέρει την ευρύτερη περιοχή στο επίκεντρο της αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων. &laquo;Η σημαντικότερη στρατηγική περιοχή του κόσμου&raquo;, όπως την είχε χαρακτηρίσει ο πρόεδρος Αϊζενχάουερ. &laquo;Μία εκπληκτική πηγή στρατηγικής δύναμης και ίσως το πλουσιότερο οικονομικό βραβείο στον κόσμο στον τομέα των ξένων επενδύσεων&raquo;, όπως σχολίασε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ στη δεκαετία του &rsquo;40. Ένα βραβείο που οι ΗΠΑ επρόκειτο να κρατήσουν για τον εαυτό τους και τους συμμάχους τους στην εξελισσόμενη νέα παγκόσμια τάξη της τότε εποχής, όπως επισημαίνει ο Τσόμσκι. Ηγέτες-μαριονέτες Παρά τις αλλαγές που έχουν συντελεστεί η περιοχή παραμένει, όπως σημείωνε τότε ο στενός σύμβουλος του Ρούσβελτ Ντελάνο Μπερλ, το κλειδί για &laquo;τον ουσιαστικό έλεγχο του

237

κόσμου&raquo;. Και αντίστοιχα η απώλεια του ελέγχου θα απειλούσε τα σχέδια της παγκόσμιας κυριαρχίας, τις βάσεις της οποίας η Ουάσιγκτον είχε ευκρινώς διατυπώσει κατά τη διάρκεια του Β&rsquo; Παγκοσμίου Πολέμου. Ήδη, όπως αναφέρεται από το 1939, οι ΗΠΑ εκτιμούσαν ότι το τέλος του πολέμου θα έβρισκε την Ουάσιγκτον όχι απλώς ενισχυμένη αλλά με συντριπτική ισχύ χώρα της Ευρασίας και της Μέσης Ανατολής ή άλλως &laquo;Μεγάλη Περιοχή&raquo;. Τα καταπιεστικά καθεστώτα και οι δικτατορίες ήταν το φυσικό επακόλουθο της ανάγκης ελέγχου και διασφάλισης των συμφερόντων των ΗΠΑ μέσα από πειθήνια όργανα-ηγέτες, &laquo;εξασφαλίζοντας παράλληλα τον περιορισμό οποιασδήποτε άσκησης της εθνικής κυριαρχίας&raquo; των κρατών που θα μπορούσαν να επηρεάσουν τα παγκόσμια σχέδια της Ουάσιγκτον&hellip; Μία αρχή της οποίας οι βάσεις είχαν τεθεί επί εποχής Φραγκλίνου Ρούσβελτ, στην αυγή του σύγχρονου παγκόσμιου συστήματος. Μπορεί οι λαϊκές εξεγέρσεις σε Αίγυπτο και Τυνησία να έχουν κερδίσει εντυπωσιακές νίκες, ωστόσο, όπως σημείωσε πρόσφατα σε έκθεσή του το Carnegie Endowment, &laquo;μία αλλαγή στις άρχουσες ελίτ και στον τρόπο διακυβέρνησης παραμένει ακόμη μακρινός στόχος&raquo;. Η έκθεση εξέταζε τα εσωτερικά εμπόδια για την πορεία προς τη δημοκρατία, αλλά αγνοούσε τις εξωτερικές παραμέτρους, που, όπως πάντα, είναι οι σημαντικότερες. Η ιδιωτικοποίηση του πλανήτη &laquo;Ενώ το δόγμα σχετικά με τη σπουδαιότητα για τη &lsquo;Μεγάλη Περιοχή&rsquo; συνεχίζει να ισχύει, η ικανότητα εφαρμογής του (από τις ΗΠΑ) έχει μειωθεί σημαντικά&raquo;, σημειώνει ο Τσόμσκι, και όπως τονίζει, αμέσως μετά το Β&rsquo; Παγκόσμιο Πόλεμο οι ΗΠΑ κατείχαν το ήμισυ του παγκόσμιου πλούτου, για να πέσουν 25% στις αρχές της δεκαετίας του &rsquo;70, αναδεικνύοντας έναν τριπολικό βιομηχανικό κόσμο -Βόρεια Αμερική, Ευρώπη και Ανατολική Ασία. Ήταν η εποχή που ορθοποδούσαν από τον όλεθρο του πολέμου και έβγαιναν στο προσκήνιο της οικονομικής ζωής και άλλες βιομηχανικές δυνάμεις, ενώ και το τέλος της αποικιοκρατίας έπαιξε αντίστοιχο ρόλο. Η ανάπτυξη του χρηματοπιστωτικού κεφαλαίου και η εξαγωγή της παραγωγής αποτελούν το άλλο ενδιαφέρον σημείο στο εσωτερικό των ΗΠΑ στη δεκαετία του &rsquo;70. Όπως αναφέρεται στην ανάλυση, σειρά παραγόντων συνέκλιναν στη δημιουργία ενός φαύλου κύκλου, όπου το 1% του πληθυσμού συγκέντρωνε στα χέρια του τον πλούτο -κυρίως διευθύνοντες σύμβουλοι, στελέχη των hedge funds, διαχειριστές κεφαλαίων κ.ά. Αυτό είχε άμεσες επιπτώσεις και στην πολιτική, καθώς και στη χειραγώγηση των πολιτικών στις επιταγές του εταιρικού-κορπορατικού κεφαλαίου, με συνέπειες στη διακυβέρνηση και τη δημοσιονομική πολιτική. Εν τω μεταξύ οι εκλογικές εκστρατείες τόσο των Ρεπουμπλικάνων όσο και των Δημοκρατικών κοστίζουν όλο και περισσότερο και αποκτούν μεγαλύτερη εξάρτηση από το κεφάλαιο. &laquo;Οι εκλογές έχουν γίνει μία κωμωδία που διευθύνεται από τον τομέα δημοσίων σχέσεων&raquo;, αναφέρει ο Τσόμσκι και υπολογίζει ότι η επόμενη προεδρική κούρσα στις ΗΠΑ θα ξεπεράσει τα 2 δισ. δολάρια. Υπενθυμίζει μάλιστα ότι μετά τη νικηφόρα πορεία του το 2008 ο Ομπάμα κέρδισε και το βραβείο καλύτερης εκστρατείας μάρκετιγκ. Μικρή έκπληξη προκάλεσε το γεγονός ότι στη συνέχεια ο Ομπάμα επέλεξε επικεφαλής επιχειρήσεων για κορυφαίες κυβερνητικές θέσεις. Μπορεί ο λαός να εξανίσταται, αλλά, εφόσον επικρατεί η αρχή του Μουασέρ, &laquo;όλα βρίσκονται υπό έλεγχο&raquo;. Την ίδια ώρα που ο πλούτος και η εξουσία συγκεντρώνονται σε έναν κλειστό κύκλο, τα εισοδήματα του μεγαλύτερου μέρους του πληθυσμού παραμένουν στάσιμα ή ελαττώνονται, ενώ οι εργαζόμενοι σηκώνουν στην πλάτη τους το χρέος και τον πληθωρισμό και καταστρέφονται συστηματικά από την οικονομική κρίση που ουσιαστικά άρχισε με τη διάλυση του ρυθμιστικού μηχανισμού στη δεκαετία του &rsquo;80. Τίποτα από αυτά δεν αγγίζει όμως τους πολύ πλούσιους και τις τράπεζες και τις επιχειρήσεις επενδύσεων, που χαρακτηρίζονται &laquo;πολύ μεγάλες, για να αποτύχουν&raquo;. Έτσι μπορούν να κάνουν ριψοκίνδυνες συναλλαγές, και όταν το σύστημα αναπόφευκτα καταρρεύσει, μπορούν να προστρέξουν για βοήθεια στο κράτος-νταντά, που θα ανακαλύψει ένα σχέδιο διάσωσης, για να τα πάρει από τους φορολογούμενους κατ&rsquo; εντολή των επιταγών Φρίντριχ Χάγιεκ και Μίλτον Φρίτμαν. Τακτική που ακολουθήθηκε από την εποχή της προεδρίας Ρέιγκαν και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Και

238

ενώ η ανεργία ανεβαίνει σε επίπεδα κατάθλιψης, η Goldman Sachs, εκ των βασικών αρχιτεκτόνων της παρούσας κρίσης, είναι πλουσιότερη από ποτέ. Στόχευση κατά δημοσίων υπαλλήλων και μεταναστών Την ίδια ώρα η προπαγάνδα κατά των δημοσίων υπαλλήλων και των μεταναστών προτάσσεται, ενώ αποκρύβονται οι υπέρογκες αμοιβές των στελεχών εταιρειών, για τη διάσωση των οποίων ζητείται από το λαό &laquo;να σφίξει το ζωνάρι&raquo;. Οι εκπαιδευτικοί είναι επίσης ένας καλός στόχος στο πλαίσιο της σκόπιμης προσπάθειας να ιδιωτικοποιηθεί το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα, από το νηπιαγωγείο μέχρι το πανεπιστήμιο, αποφέροντας πάλι κέρδη στους πλουσίους και καταστροφή και απόγνωση στον ευρύτερο πληθυσμό. Το ίδιο συμβαίνει και στους τομείς της υγείας και της οικονομίας. Όλα θυσία στο βωμό της αρχής της αγοράς. Ένας άλλος επίσης εύκολος στόχος είναι οι μετανάστες. Η γενοκτονία στα υψίπεδα της Γουατεμάλας και οι συνέπειες από τη συμφωνία NAFTA έχουν οδηγήσει κατοίκους της Λατινικής Αμερικής να μεταναστεύσουν μαζικά στα αστικά κέντρα των ΗΠΑ. Η πλημμύρα των απελπισμένων προσφύγων και η αύξηση της μαζικής υστερίας εναντίον τους είναι συνέπεια της κρατικής κορπορατικής πολιτικής που ακολουθήθηκε τα προηγούμενα χρόνια, σημειώνει ο Τσόμσκι. Το ίδιο φαινόμενο παρατηρείται και στην Ευρώπη, όπου το τελευταίο διάστημα επιτάθηκε με τα γεγονότα στον αραβικό κόσμο και τη μαζική προσέλευση προσφύγων από τη Λιβύη. Ο Σαρκοζί προειδοποιεί για την &laquo;πλημμύρα μεταναστών&raquo; και η Μαρί Λε Πεν τον κατηγορεί ότι δεν κάνει τίποτα, για να την αποτρέψει. &laquo;Όλα υπό έλεγχο&raquo; &laquo;Οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θα κάνουν ό,τι μπορούν, για να αποτρέψουν τη δημοκρατία στον αραβικό κόσμο&raquo;, σημειώνει ο Τσόμσκι και για του λόγου το αληθές παραθέτει στοιχεία που δείχνουν ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Αράβων -παραδείγματος χάριν σε ποσοστό ακόμη και 90% στην Αίγυπτο- θεωρεί τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ως τις μεγαλύτερες απειλές. Μάλιστα στηρίζουν κατά 80% την προοπτική απόκτησης πυρηνικών όπλων από το Ιράν στο όνομα της ισορροπίας δυνάμεων. &laquo;Σε περίπτωση που η κοινή γνώμη επηρέαζε την πολιτική, τότε οι ΗΠΑ όχι μόνο δεν θα έλεγχαν την περιοχή, αλλά θα είχαν αποβληθεί από εκεί μαζί με τους συμμάχους τους και έτσι θα υπονομευόταν η θεμελιώδης αρχή της παγκόσμιας κυριαρχίας τους&raquo;. Η υποστήριξη στη δημοκρατία αποτελεί προνομιακό πεδίο για ιδεολόγους και προπαγανδιστές, σημειώνει ο Τσόμσκι. &laquo;Στον πραγματικό κόσμο είναι κανόνας οι ελίτ να αντιπαθούν τη δημοκρατία και να τη στηρίζουν μόνο στο βαθμό που εξυπηρετεί τους κοινωνικούς και οικονομικούς στόχους τους&raquo;. Είναι ενδεικτική η αντίδραση από τα στοιχεία που αποκάλυψε το Wikileaks σχετικά με το ότι οι Άραβες βρίσκονται στο πλευρό των ΗΠΑ όσον αφορά το Ιράν -βεβαίως αναφερόταν στα καθεστώτα και όχι στο λαό. Στην έκθεση του Carnegie ο ειδικός σε θέματα Μέσης Ανατολής και πρώην υψηλόβαθμος αξιωματούχος της ιορδανικής κυβέρνησης Μαρουάν Μουασέρ σημείωνε: &laquo;Δεν υπάρχει τίποτα ανησυχητικό, όλα είναι υπό έλεγχο&raquo;. Με άλλα λόγια, αν οι δικτάτορες μάς στηρίζουν, ποιο είναι το ζήτημα; Η Ευρώπη θα μπορούσε να επιλέξει να ακολουθήσει μία ανεξάρτητη πορεία, ωστόσο το ΝΑΤΟ στη μετά &rsquo;89 εποχή εν μέρει ανέλαβε το ρόλο να περιορίσει μία τέτοια απειλή, σχολιάζει ο Τσόμσκι. Η επέκταση προς ανατολικά παρά τα συμφωνηθέντα με τον Γκορμπατσόφ και η τάση να μετατραπεί σε μία αμερικανική δύναμη επέμβασης απηχεί στα λόγια του γενικού γραμματέα του ΝΑΤΟ Γιαπ ντε Χουπ Σέφερ, ο οποίος στη σύνοδο του ΝΑΤΟ τόνισε πως &laquo;τα στρατεύματα του ΝΑΤΟ έχουν (την ευθύνη) για τη φύλαξη των αγωγών πετρελαίου και τη μεταφορά του φυσικού αερίου που κατευθύνεται στη Δύση&raquo;. Αν και ο Τσόμσκι στο παρόν άρθρο του δεν κάνει κάποια ιδιαίτερη αναφορά σε Κύπρο και Ελλάδα, είναι λογικό να υπάρξουν συνειρμοί και παραλληλισμοί με όσα τραγικά βιώνουμε σήμερα στους τομείς τόσο της οικονομίας όσο και της εθνικής κυριαρχίας. Είναι η μοίρα των περιοχών που διαθέτουν πλουτοπαραγωγικές πηγές: Οι λαοί τους εξαθλιώνονται, για να μην προβάλουν καμία αντίσταση, ιδιαίτερα όταν βρίσκονται στην πολιτική ηγεσία της χώρας ηγέτεςμαριονέτες. Προσπερνώντας το θέμα του Ιράν και της Κίνας και των πλασματικών απειλών τους απέναντι στην

239

παγκόσμια τάξη και κυρίως έναντι του Ισραήλ και των αμερικανικών συμφερόντων, όπως αποδεικνύεται μέσα από τη γραφίδα και τα επιχειρήματα που παραθέτει ο αμερικανός φιλόσοφος και αναλυτής, έχει ενδιαφέρον να σταθούμε στην αντιμετώπιση των οικονομικών ζητημάτων στο εσωτερικό των ΗΠΑ. Το φάντασμα του φασισμού ξυπνάει στην Ευρώπη Η άνοδος των νεοφασιστικών κομμάτων σε πολλές χώρες της Ευρώπης αποτελεί τη σύγχρονη τρομακτική τάση από την Ουγγαρία μέχρι τη Βρετανία, το Βέλγιο, τη Γαλλία, την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ολλανδία αλλά και τις σκανδιναβικές χώρες, όπου η ανεκτικότητα και η πολυπολιτισμικότητα αποτελούν ζητούμενο. Στην Ουγγαρία το νεοφασιστικό κόμμα Joddik κέρδισε στις περσινές εκλογές 17%, στην Αυστρία η άκρα δεξιά του Χάιντερ απέσπασε το 10% των ψήφων το 2008. Να υπενθυμίσουμε ότι η δύναμη του κόμματος των Ναζί στη Γερμανία το 1928 ήταν μικρότερη του 3%. Όμως, ακόμη κι αν ο συστημικός κίνδυνος του χρηματοπιστωτικού συστήματος &laquo;θεραπεύεται&raquo; από τα χρήματα των φορολογούμενων, δεν συμβαίνει το ίδιο με το περιβάλλον. Οι επικεφαλής των επιχειρήσεων, όπως επισημαίνει ο Τσόμσκι, έχουν επιδοθεί σε εκστρατείες προπαγάνδας, για να πείσουν ότι η ανθρωπογενής υπερθέρμανση του πλανήτη αποτελεί μία φιλελεύθερη φάρσα, και προτάσσουν το στόχο της μεγιστοποίησης του βραχυπρόθεσμου κέρδους και της αύξησης του μεριδίου στην αγορά. Αυτός ο φαύλος κύκλος θα μπορούσε κάλλιστα να αποδειχθεί θανατηφόρος, προειδοποιεί και καταγράφει το κλίμα που παρατηρείται για το θέμα στο νέο κογκρέσο, όπου η πλειοψηφία του -χρηματοδοτούμενη από επιχειρήσεις- είναι αρνητική ως προς τη λήψη μέτρων. Χαρακτηριστικά ο νέος επικεφαλής στην υποεπιτροπή για το περιβάλλον εξηγεί πως&hellip; η υπερθέρμανση δεν μπορεί να είναι πρόβλημα, καθώς ο Θεός υποσχέθηκε(!) στον Νώε πως δεν θα υπάρξει άλλος κατακλυσμός. Ο νόμος της αγοράς είναι θρησκεία, τόνισε και ο βραβευμένος με Νόμπελ Τζόζεφ Στίγκλιτς: Οι αγορές γνωρίζουν καλύτερα&hellip; και το δόγμα του Μουασάρ επίσης καλά κρατεί: Όσο οι πολιτικές ηγεσίες είναι δικές μας, &laquo;όλα βρίσκονται υπό έλεγχο&raquo;. Εφόσον ο λαός παραμένει παθητικός και απαθής, παρασυρόμενος στον καταναλωτισμό και στο μίσος κατά των ευάλωτων (κοινωνικών ομάδων), οι ισχυροί μπορούν να κάνουν ό,τι θέλουν, καταλήγει ο Τσόμσκι, τονίζοντας πως όσοι επιβιώσουμε θα εξετάσουμε τα αποτελέσματα αυτής της στρεβλής κατάστασης

https://www.dw.com/en/dw-akademie/displacement-and-dialogue/s-53566904

240

Κοινωνικός Δαρβινισμός Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο. Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 30/12/2012.

Ο Κοινωνικός Δαρβινισμός αναφέρεται στην τάση να θεωρούνται οι επιστημονικές θεωρίες του Καρόλου Δαρβίνου περί φυσικής επιλογής και επιβίωσης του καταλληλότερου εφαρμόσιμες στις ανθρώπινες κοινωνίες. Επηρεασμένοι από τα γραπτά του Δαρβίνου για τους μηχανισμούς και τις δυνάμεις που ωθούν την εξέλιξη και τη συνέχεια στη φύση και συγκεκριμένα στα έμβια όντα, οι θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού πιστεύουν ότι με παρόμοιο τρόπο συγκροτείται και εξελίσσεται η κοινωνική ζωή. Ο όρος Κοινωνικός Δαρβινισμός εισήχθη στο κοινωνικό και πολιτικό ευρωπαϊκό προσκήνιο το 1877 όπως προέκυψε από ιδέες του Τόμας Μάλθους, του Χέρμπερτ Σπένσερ και του Φράνσις Γκάλτον. Αν και δεν είναι όλοι μεταγενέστεροι του Δαρβίνου, πολλές από τις απόψεις τους παραπέμπουν προφανώς σε μια κοινωνική διάσταση και εφαρμογή δαρβινιστικών θεωριών περί της εξέλιξης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής η θεωρία διαδόθηκε το 1944 από τον ιστορικό Richard Hofstadter.

Πίνακας περιεχομένων 

1 Θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού



2 Κοινωνική Εφαρμογή



3 Κριτική του Κοινωνικού Δαρβινισμού



4 Βιβλιογραφία

Θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού Ο Χέρμπερτ Σπένσερ φαίνεται να είναι ένας από τους γνωστότερους πρεσβευτές του Κοινωνικού Δαρβινισμού, αν και με το έργο του δεν επιχείρησε σκόπιμα τη διάδοση όλων των δυσάρεστων συνεπειών που έφερε η συγκεκριμένη θεωρία. Ο Σπένσερ παρομοιάζει αρχικά την κοινωνία με έναν ζωντανό οργανισμό αποτελούμενο από όργανα-θεσμούς που εξασφαλίζουν την επιβίωση, κάνοντας γόνιμο το πεδίο για μετέπειτα συγκρίσεις των φυσικών δομών με τις κοινωνικές. Χαρακτηριστικό κομμάτι του έργου του είναι η ιδέα, ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να παρεμβαίνει στις φυσικές διεργασίες της εξέλιξης στην κοινωνία χρηματοδοτώντας και προστατεύοντας τους φτωχούς και αδυνάτους, καθώς έτσι διαστρεβλώνεται η ροή της επιβίωσης των ισχυρότερων και πλουσίων που θα δημιουργήσουν τελικά υγιέστερες κοινωνικές δομές. Επηρεασμένος από τις πολιτικές και οικονομικές θεωρίες του Τόμας Μάλθους που ήθελαν τον τερματισμό των φιλανθρωπιών, ώστε να επέλθει η διαιώνιση των περισσότερο προσαρμοσμένων, και από το ευρύτερο κλίμα του ακμάζοντα καπιταλισμού στην Αγγλία, ο Σπένσερ προώθησε σε μεγάλο βαθμό τις ιδέες του Κοινωνικού Δαρβινισμού που λειτούργησε, άλλωστε, σαν ένα ιδεολογικό πλαίσιο-άλλοθι για τα πολλαπλά αποικιοκρατικά ταξίδια των Δυτικών της εποχής.

241

Άλλος γνωστός εκπρόσωπος των πεποιθήσεων του Κοινωνικού Δαρβινισμού είναι ο συγγενής του Δαρβίνου, Φράνσις Γκάλτον, ο οποίος με τις θεωρητικές του πεποιθήσεις και τις ψυχομετρικές πρακτικές του θέλησε να προωθήσει την εξυγίανση της κοινωνίας. Ο Γκάλτον θεωρούσε, ότι καταλυτικό ρόλο στα χαρακτηριστικά και τις ικανότητες των ανθρώπων διαδραματίζει η κληρονομικότητα, και ως εκ τούτου θα πρέπει να ελέγχεται η αναπαραγωγή των αδυνάτων και ανίσχυρων, ώστε να μην επέλθει ο υπερπληθυσμός τους. Το 1883 εισήγαγε τον όρο ευγονική με τον οποίο εξέφρασε την υποστήριξή του για την επιλεκτική αναπαραγωγή μόνο των ικανών και επιφανών, έτσι ώστε να διαιωνιστεί η ομάδα των ανθρώπων που φαίνεται να είναι περισσότερο προσαρμοσμένη στις κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες και όχι άλλες.

Κοινωνική Εφαρμογή Λόγω της γενικότητας και της μη επιστημονικής του τεκμηρίωσης, ο Κοινωνικός Δαρβινισμός χρησιμοποιήθηκε ανά διαστήματα για διαφορετικούς λόγους εξυπηρετώντας διαφορετικές σκοπιμότητες. Συγκεκριμένα, οι απόψεις περί Κοινωνικού Δαρβινισμού αναπτύχθηκαν κατά την περίοδο ακμής του καπιταλισμού του laissez-faire και του περιορισμού της κρατικής παρέμβασης, θεμελιώνοντας τον άκρατο ατομικισμό και την ιδιωτικοποίηση του κεφαλαίου. Παράλληλα, εφόσον οι ιμπεριαλιστικές τακτικές είναι στενά συνδεδεμένες με την αντίληψη ότι ο ισχυρότερος επιβάλλεται με επεκτατικούς πολέμους και τη διάδοση του πολιτισμού του, είναι κατανοητό ότι ο Κοινωνικός Δαρβινισμός τροφοδότησε και υποστήριξε τις αποικιοκρατικές τάσεις των περασμένων αιώνων, αλλά και σύγχρονες ιμπεριαλιστικές επιχειρήσεις. Επίσης, η ευγονική και η σχέση του με τη συγκεκριμένη θεωρία αποτέλεσε πρόσφορο έδαφος, πάνω στο οποίο αναπτύχθηκαν οι ναζιστικές αντιλήψεις που στόχευαν στη διαιώνιση της άριας φυλής και στη γενοκτονία πολλών άλλων λιγότερο ισχυρών στο πολιτικό προσκήνιο.

Κριτική του Κοινωνικού Δαρβινισμού Το προφανές επιστημονικό σφάλμα της θεωρίας του Κοινωνικού Δαρβινισμού είναι ότι παραγνωρίζει το ρόλο της ανατροφής και της εκπαίδευσης όσον αφορά στις διαφορές και στις ανισότητες στις ανθρώπινες κοινωνίες. Σύμφωνα με τη θεωρία, οι λύσεις (βασισμένες στην ιδέα του κληρονομικού ντετερμινισμού) που δίδονται για αυτές τις ανισότητες δεν περιλαμβάνουν την αρωγή και την παιδεία, ώστε να επωφεληθούν οι κοινωνικά και οικονομικά υποδεέστεροι, αλλά βασίζονται σε μεθόδους σκληρές, όπως είναι η ευγονική (που περιλαμβάνει τη στείρωση) και ο επεκτατισμός. Επιπλέον, παρά αυτήν την κοινωνική επέκταση που έλαβε η θεωρία του Δαρβίνου, στο έργο του δε συναντάμε ποτέ την ιδέα της προόδου που θα αναπτύξουν οι θεωρητικοί του Κοινωνικού Δαρβινισμού, αλλά, αντίθετα, η εξέλιξη στο δικό του έργο θεωρείται κατά κάποιο τρόπο τυφλή, χωρίς στόχο. Ο Δαρβίνος δεν είχε την πρόθεση να δημιουργήσει μια θεωρία που θα αφορά τις κοινωνικές δομές, ή θα έχει μια δυνάμει επέκταση σε αυτές, αλλά στόχευε αποκλειστικά στη μελέτη της βιολογικής εξέλιξης. Ακόμη και αν αναγνωρίζεται η μεταβίβαση στοιχείων από γενιά σε γενιά, τα στοιχεία αυτά αφορούν ένα επίπεδο φυσικό και νευροφυσιολογικό και όχι νοητικό, όπως πίστευε ο Σπένσερ. Παράλληλα, αν και στη θεωρία του Δαρβίνου υπάρχει η αντίληψη του ανταγωνισμού λόγω της ανεπάρκειας των πόρων, αυτή η ανεπάρκεια ισχύει σε πολύ μικρό βαθμό στην κοινωνική ζωή, αφού ο άνθρωπος μπορεί σήμερα να παράγει τα αγαθά για να εξασφαλίσει την επιβίωσή του. Η σπανιότητα των πόρων σήμερα δε θεωρείται φυσική, αλλά, αντίθετα, θεσπισμένη και βασισμένη στην άνιση κατανομή των πηγών. Η άρνηση του Κοινωνικού Δαρβινισμού αποδείχθηκε εν τέλει ιδιαίτερα γόνιμη, καθώς με την αποδοχή ότι οι φυσικές διεργασίες δεν εφαρμόζονται στην κοινωνία, ανοίχτηκε το πεδίο για την ανάπτυξη επιστημών που επικεντρώνονται στο θεσπισμένο, ανθρώπινο νόμο, όπως η κοινωνιολογία, η ανθρωπολογία, η οικονομία και άλλες.

242

Βιβλιογραφία 

Diane B. Paul, Darwin, social Darwinism and eugenics in Jonathan Hodge and Gregory Radick, eds., The Cambridge Companion to Darwin (Cambridge, England: Cambridge University Press, 2003), 214-239



Hawkins, Mike (1997). Social Darwinism in European and American Thought 1860-1945: Nature and Model and Nature as Threat. London: Cambridge University Press



Michael Hughes, Carolyn J. Kroeler, Κοινωνιολογία Οι Βασικές Έννοιες, Εισαγωγή και Επιστημονική Επμέλεια Θεόδωρος Ιωσηφίδης, Εκδόσεις Κριτική



Kaye, Howard L. The Social Meaning of Modern Biology: From Social Darwinism to Sociobiology (1997)



Jonathan H. Turner, Herbert Spencer : a renewed appreciation, Beverly Hills, Calif. 1985



Ρόμπερτ Μέλλον, Κλινική Ψυχομετρία, Εκδόσεις Πεδίο, Αθήνα 2010

Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ

Γενικές πληροφορίες Όνομα στη μητρική γλώσσα

Alfred Rosenberg (Γερμανικά)

243

Προφορά

Μενου 0:00 12 Ιανουαρίου 1893[1][2][3][4][5][6][7][8][9]

Γέννηση

Τάλιν[10][11] 16 Οκτωβρίου 1946[1][2][11][3][4][5][6][7][8][9]

Θάνατος

Νυρεμβέργη[12][11]

Αιτία θανάτου

απαγχονισμός

Συνθήκες θανάτου θανατική ποινή[13] Ρωσική Αυτοκρατορία

Χώρα πολιτογράφησης

Δημοκρατία της Βαϊμάρης Ναζιστική Γερμανία αποστασία στον Καθολικισμό

Θρησκεία

Λουθηρανισμός Νεοπαγανισμός Εκπαίδευση και γλώσσες

Ομιλούμενες γλώσσες Εκπαίδευση

Γερμανικά[14] Doctor of Sciences Τεχνικό Πανεπιστήμιο Ρίγας

Σπουδές

Κρατικό τεχνικό Πανεπιστήμιο της Μόσχας - Μπάουμαν Πληροφορίες ασχολίας δημοσιογράφος αρχιτέκτονας πολιτικός

Ιδιότητα

συγγραφέας φιλόσοφος καθηγητής administrator Πολιτική τοποθέτηση

Πολιτικό κόμμα/Κίνημα

Γερμανικό Κόμμα Εργατών και Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα Ποινική κατάσταση

Κατηγορίες εγκλήματος

έγκλημα κατά της ανθρωπότητας Στρατιωτική σταδιοδρομία

244

Βαθμός/στρατός

Obergruppenführer

Αξιώματα και βραβεύσεις μέλος του Ράιχσταγκ της Δημοκρατίας Αξίωμα

της Βαϊμάρης Βουλευτής του Γερμανικού Ράιχ Σταυρός Πολεμικής Ανδραγαθίας Blood Order

Βραβεύσεις

Χρυσή καρφίτσα του Ναζιστικού Κόμματος honorary citizen of Lübeck (1937) Υπογραφή

Σχετικά πολυμέσα δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Δρ. Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ (Alfred Ernst Rosenberg, 12 Ιανουαρίου 1893 - 16 Οκτωβρίου 1946) ήταν εξέχον μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος της Γερμανίας και κατέλαβε σημαντικά κρατικά αξιώματα. Δικάστηκε στη Δίκη της Νυρεμβέργης και καταδικάστηκε σε θάνατο με απαγχονισμό.

Πίνακας περιεχομένων 

1 Τα πρώτα χρόνια



2 Ρατσιστική θεωρία



3 Δραστηριότητα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο



4 Τέλος του Πολέμου. Δίκη και καταδίκη



5 Προσωπική ζωή



6 Συγγραφικό έργο



7 Πηγές, Αναφορές

Τα πρώτα χρόνια Ο Ρόζενμπεργκ γεννήθηκε στο Ρέβαλ (σημερινό Τάλιν) της Εσθονίας - τότε τμήματος της Ρωσικής Αυτοκρατορίας στις 12 Ιανουαρίου του 1893[15]. Ο πατέρας του ήταν Λιθουανός ευκατάστατος έμπορος και η μητέρα του Εσθονή, και οι δύο γερμανικής καταγωγής. Ο νεαρός Ρόζενμπεργκ σπούδασε Αρχιτεκτονική στο Πολυτεχνείο της Ρίγας και συμπλήρωσε τις σπουδές του στο Πολυτεχνείο της

245

Μόσχας, απ' όπου έλαβε και το διδακτορικό του το 1917. Έχοντας εμπλακεί στις πολιτικές διαμάχες της εποχής, είχε ανοιχτά ταχθεί εναντίον της Οκτωβριανής Επανάστασης υποστηρίζοντας τους αντεπαναστάτες. Ύστερα από την επικράτησή της, ο Ρόζενμπεργκ έφυγε από την ΕΣΣΔ και, το 1918, εγκαταστάθηκε στο Μόναχο της Βαυαρίας. Εκεί έγινε μέλος της ακροδεξιάς εθνικιστικής οργάνωσης Εταιρεία της Θούλης (Thule Gesellschaft) όπου γνώρισε τον Ντίτριχ Έκαρτ. Οι πολιτικές του πεποιθήσεις ήταν ήδη διαμορφωμένες - ήταν φανατικός αντισημίτης, επηρεασμένος από το βιβλίο του Χιούστον Στιούαρτ Τσάμπερλεν (Houston Stewart Chamberlain) The Foundations of the Nineteenth Century (Τα θεμέλια του 19ου αιώνα) και φανατικά αντικομμουνιστής, επηρεασμένος από την εκτόπιση της οικογένειάς του. Ανακάλυψε πολύ σύντομα ότι πολιτικά τον εξέφραζε το νεοσύστατο τότε Κόμμα των Γερμανών Εργατών (Deutsche Arbeitpartei), πρόδρομος του Εθνικοσοσιαλιστικού Κόμματος, στο οποίο έγινε μέλος το 1920. Ο Έκαρτ κατάφερε να αποκτήσει τελικά την εφημερίδα "Völkischer Beobachter" (Λαϊκός Παρατηρητής) για λογαριασμό του Κόμματος, και έγινε ο εκδότης της. Τον Φεβρουάριο του ίδιου χρόνου το Κόμμα μετονομάστηκε σε Εθνικοσοσιαλιστικό Κόμμα των Γερμανών Εργατών (Nationalsozialistische Deutsche Arbeiterpartei, NSDAP), ο Παρατηρητής γίνεται επίσημο όργανο του Κόμματος και ο Έκαρτ προσέλαβε σε αυτήν τον Ρόζενμπεργκ. Η εφημερίδα μετατράπηκε σε ημερήσια το Φεβρουάριο του 1923 και ο Ρόζενμπεργκ ανέλαβε εκδότης, μετά την απομάκρυνση του Έκαρτ. Κατάφερε να εντυπωσιάσει τον Χίτλερ με την ευρυμάθειά του (που πάντα άπτεται του εθνικιστικού φανατισμού) και τη βίαιης αντίθεσής του κατά των μπολσεβίκων και των Εβραίων. Ήδη από το 1919 είχε εκδώσει δύο βιβλία: Die Spur der Juden im Wandel der Zeiten (Τα ίχνη των Εβραίων διαμέσου των εποχών), Unmoral im Talmud (Το ανήθικο στο Ταλμούδ) για να ακολουθήσει η έκδοση του Das Verbrechen der Freimaurerei (Το έγκλημα του Ελευθεροτεκτονισμού) το 1921. Σε αυτά ο Ρόζενμπεργκ εκφράζει τις πεποιθήσεις του για την «Εβραιομασονική συνωμοσία»).[16] Ο Χίτλερ τον ονόμασε σύμβουλό του επί εξωτερικών θεμάτων. Παρόλ' αυτά δεν έγινε ευρέως αποδεκτός στους κύκλους του Κόμματος λόγω της βαλτικής του καταγωγής αλλά και λόγω της υπεροψίας του και της γενικότερης συμπεριφοράς του - ήταν φανατικός, δυσκίνητος και στερείτο κάθε ίχνους χιούμορ. Αυτό δεν τον εμπόδισε να καθιερωθεί ως θεματοφύλακας της κοσμοθεωρίας (Weltanschauung) του Ναζισμού, η ηγετική φυσιογνωμία του θεωρητικού υποβάθρου του και η κορυφαία φυσιογνωμία της πολιτιστικής του προπαγάνδας. Τον Νοέμβριο του 1923 έγινε το Πραξικόπημα της μπιραρίας από τον Χίτλερ και τους οπαδούς του. Το πραξικόπημα απέτυχε και η έκδοση της εφημερίδας ανεστάλη. Ο Χίτλερ και οι συνεργάτες του φυλακίστηκαν, το Κόμμα του απαγορεύτηκε, αν και ο ίδιος όρισε ως αντικαταστάτη του - για όσο καιρό "απουσιάζει" φυλακισμένος - τον Ρόζενμπεργκ. Αργότερα ο Χίτλερ θα εξομολογηθεί ότι τον όρισε ως αντικαταστάτη επειδή διέβλεπε ότι ο Ρόζενμπεργκ δεν είχε ηγετικές βλέψεις. Ωστόσο, ο Χίτλερ και οι συνεργάτες του αφέθηκαν ελεύθεροι το 1924 και μια από τις πρώτες ενέργειες του Χίτλερ είναι να ανασυστήσει το σχεδόν διαλυμένο Κόμμα και να επιτύχει την άρση της απαγόρευσης κυκλοφορίας του Παρατηρητή. Το 1929 ο Ρόζενμπεργκ ίδρυσε την οργάνωση Kampfbund fur Deutsche Kulture (Αγωνιστική οργάνωση για τον Γερμανικό Πολιτισμό), η οποία πολεμούσε όποιο κίνημα ή μορφή τέχνης θεωρούσε εκφυλισμένο. Αργότερα οι αντιλήψεις αυτές έγιναν αφορμή να απαγορευτούν πολλά έργα σημαντικών καλλιτεχνών στη Γερμανία. Στις εκλογές του 1930 ο Ρόζενμπεργκ εξελέγη στο Ράιχσταγκ ως εκπρόσωπος του κρατιδίου της Έσσης και παράλληλα εξέδωσε το βιβλίο του Der Mythus des 20. Jahrhunderts (Ο μύθος του 20ού αιώνα). Στην ελληνική έχουν μεταφραστεί οι πρώτες 2 (και μεγαλύτερες) από τις 14 ενότητες του βιβλίου: "Φυλή και Φυλετική Ψυχή" από τον Στέφανο Γκέκα (εκδ. "Απολλώνειο Φως", 2003) και "Αγάπη και Τιμή" από τον Χρήστο Νίκα (εκδ. "Ρήσος", 2014). Το βιβλίο, σαφώς επηρεασμένο από αυτό του Τσάμπερλεν, αναδεικνύεται σε πολιτιστική βίβλο των Ναζιστών (πούλησε περισσότερα από 1 εκ. αντίτυπα έως το 1942), υστερώντας σε δημοφιλία μόνο απέναντι στο βιβλίο του ίδιου του Χίτλερ Ο

246

Αγών μου. Ωστόσο, η επίδρασή του στη ναζιστική ιδεολογία είναι αμφισβητήσιμη, καθώς μάλλον ελάχιστοι μπόρεσαν να προχωρήσουν πέρα από το πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, βρίσκοντάς το ελάχιστα κατανοητό, όπως και ο ίδιος ο Χίτλερ, ο οποίος αποδοκίμασε τον ψευδοθρησκευτικό του χαρακτήρα.[17] Οι ιδέες του, όμως, φαίνεται ότι ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του '20 είχαν επηρεάσει τον Χίτλερ, καθώς βασικός αντικειμενικός στόχος του Κόμματος έγινε η καταπολέμηση του «Εβραιο μπολσεβικισμού». Οι διαμάχες που προκάλεσε με την Καθολική Εκκλησία αύξησαν τις πωλήσεις του, αλλά έγιναν αιτία να αποκαλυφθεί η ψευδοεπιστημονικότητα του βιβλίου. Ο Χίτλερ, εν τούτοις, δεν επιδοκίμασε το βιβλίο, αντίθετα δήλωσε ότι "πρόκειται για κείμενο που κανείς δεν καταλαβαίνει".[18] Το 1933 ο Ρόζενμπεργκ τέθηκε επικεφαλής των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής στο Κόμμα. Ωστόσο πολύ μικρή ήταν η συμβολή του σε παρόμοια θέματα. Το 1934 ο Χίτλερ τον διόρισε επικεφαλής της πνευματικής και φιλοσοφικής καθοδήγησης του Κόμματος και όλων των συναφών οργανώσεων. Ωστόσο, ο Χίτλερ δεν τον υποστήριξε στις διαμάχες του με τους εκκλησιαστικούς κύκλους για λόγους τακτικής: Ήθελε να αποφύγει κάθε μορφής μετωπική σύγκρουση τόσο με την Καθολική εκκλησία όσο και με τους Προτεστάντες.

Ρατσιστική θεωρία Ο Ρόζενμπεργκ ήταν ο επίσημος διαμορφωτής και εκφραστής της εθνικοσοσιαλιστικής ιδεολογίας. Μέσω των δογμάτων που εξέφρασε (περί παγγερμανισμού και ενοποίησης της γερμανικής σκέψης) ισχυροποίησε τις προθέσεις της Ναζιστικής Γερμανίας για τη διεξαγωγή πολέμου. Εκτεταμένη ήταν η συμμετοχή του στην κατάρτιση του Προγράμματος του Κόμματος (πρωτοεμφανίστηκε στα 1922). Η θεωρητική του εργασία, όπως εκφράστηκε στο βιβλίο του, μπορεί να συνοψισθεί στα ακόλουθα σημεία: 

Η ουσία της σύγχρονης επανάστασης στον Κόσμο έγκειται στην αφύπνιση των φυλετικών τύπων, όχι μόνο στην Ευρώπη αλλά σε όλο τον Κόσμο.



Έχει αρχίσει η αφύπνιση του αντικινήματος κατά των τελευταίων απομειναριών του φιλελεύθερου οικονομικού ιμπεριαλισμού, ο οποίος έχει γίνει αντικείμενο αξιοποίησης από το δίχτυ του μπολσεβικικού Μαρξισμού, ώστε να συμπληρώσει ό,τι άρχισε η Δημοκρατία, τον εκμηδενισμό της φυλετικής και εθνικής συνείδησης.[19]

Η φυλετική θεωρία του Ρόζενμπεργκ προερχόταν, όπως και των περισσότερων εθνικοσοσιαλιστών, από τα γραπτά του Αρτύρ ντε Γκομπινώ και του Τσάμπερλεν. Ανέπτυσσε επιχειρήματα υπέρ της ανωτερότητας της Άριας φυλής, ενώ στη βάση της κλίμακας τοποθετούσε τους Εβραίους και τους Νέγρους. Η πολιτική αντίληψη του Ρόζενμπεργκ στο θέμα αυτό εξελίχθηκε συν τω χρόνω, ωστόσο πάντα παρέμενε σταθερή στην ανωτερότητα της λευκής φυλής, στα γερμανικά εθνικά ιδεώδη και στον άκρατο αντισημιτισμό. Περισσότερο αβέβαιος ήταν ως προς τους Σλάβους της Ευρώπης: Αρχικά πρότεινε ότι θα μπορούσαν να ενσωματωθούν στο Τρίτο Ράιχ, αλλά καθώς ο χρόνος περνούσε, η αντίληψή του άλλαζε, για να καταλήξει να θέσει τους Σλάβους περίπου στην ίδια μοίρα με τους Εβραίους. Ήταν, επίσης, σφοδρός πολέμιος της ομοφυλοφιλίας, άποψη που εξέφρασε στο φυλλάδιο που εξέδωσε με τον τίτλο Der Sumpf (Ο βούρκος): Κατ' αυτόν, η ομοφυλοφιλία, και ιδιαίτερα η γυναικεία, αποτελούσε σφοδρό εμπόδιο στην εξάπλωση της Άριας φυλής. Το 1939 ο Ρόζενμπεργκ ίδρυσε στη Φρανκφούρτη ένα "Ίδρυμα για τη μελέτη του Εβραϊκού ζητήματος", διακηρύσσοντας στο λόγο που εκφώνησε στα εγκαίνιά του ότι «...η Γερμανία θα θεωρήσει το Εβραϊκό Ζήτημα ως λυμένο μόνον όταν και ο τελευταίος Εβραίος θα έχει εγκαταλείψει το έδαφος του Μείζονος Ράιχ». Βασικός σκοπός του Ιδρύματος ήταν η διαρπαγή των βιβλιοθηκών, των αρχείων και των έργων τέχνης που ανήκαν σε Εβραίους, ώστε να προωθηθεί το μεγαλεπήβολο σχέδιο του δημιουργού του περί «επιστημονικής και πολιτιστικής έρευνας». Στα ίδια πλαίσια κινήθηκε, από τον

247

Οκτώβριο του 1940, και η ειδική μονάδα με την επωνυμία Einsatz Reichsleiter Rosenberg, η οποία προέβαινε σε διαρπαγές καλλιτεχνικών θησαυρών από τη Γαλλία και άλλες κατακτημένες χώρες και, με τη βοήθεια της Βέρμαχτ, τους προωθούσε στη Γερμανία.[20] Σχετικά με τις θρησκευτικές αντιλήψεις του, αυτές ήταν βασισμένες σε παλαιές θρησκευτικές στοιχεία σκανδιναβικού, γερμανικού, βαλτικού και ρωμαϊκού παγανισμού, παράλληλα με τον Ζωροαστρισμό και τον βεδικό Ινδουϊσμό. Διαφωνούσε με τον Χάινριχ Χίμλερ, του οποίου οι θρησκευτικές αντιλήψεις έκλιναν περισσότερο προς τον Βουδισμό. Όσο για τον Ιησού, πίστευε ότι ήταν Άριος εγκλωβισμένος στη Γαλιλαία και πρώτος πολέμιος του Ιουδαϊσμού (αντίληψη επίσης του Τσάμπερλεν). Για τις Χριστιανικές Εκκλησίες πίστευε ότι αντιπροσώπευαν έναν αρνητικό Χριστιανισμό, ο οποίος δεν συμβάδιζε με τη «Γερμανική μας ψυχή».[21]

Δραστηριότητα στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Από το 1942 το γραφείο του Υπουργού για τα Κατεχόμενα Εδάφη της Ανατολικής Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ Το 1940 ο Ρόζενμπεργκ διορίστηκε επικεφαλής του Hohe Schule, του Κέντρου Εθνικοσοσιαλιστικών Ιδεολογικών και Εκπαιδευτικών Ερευνών. Από το αξίωμα αυτό δημιούργησε μια ειδική ομάδα με την ονομασία Sonderstab Musik και τη διέταξε να συλλεγούν τα καλύτερα μουσικά όργανα και οι αρτιότερες παρτιτούρες, για να χρησιμοποιηθούν στο μουσικό πανεπιστήμιο που σχεδίαζε να δημιουργήσει στο Λιντς της Αυστρίας. Προφανώς, πρώτα θύματα διαρπαγής ήταν και πάλι οι Εβραίοι, ανεξαρτήτως χώρας στην οποία βρίσκονταν. Τα προϊόντα συλλογής έπρεπε να αποστέλλονται αμέσως στο Βερολίνο. Όταν η Γερμανία εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση, υπήρχε μια θεμελιώδης διαφορά από τις μέχρι τότε εκστρατείες στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες: Τα στρατεύματα της Βέρμαχτ ακολουθούσε μια στρατιά κομματικών οργάνων και αντίστοιχων μηχανισμών, προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος που είχε τεθεί από τον Ρόζενμπεργκ (σε συνεργασία με τον Χίτλερ): Η εκδίωξη των Σοβιετικών και η μετατόπισή τους πέρα από τα Ουράλια, με σκοπό την απόκτηση «ζωτικού χώρου» (Lebensraum) από τους Αρίους Γερμανούς. Για τον καλύτερο συντονισμό όλων αυτών των ενεργειών, ο Ρόζενμπεργκ ανέλαβε τη θέση του Υπουργού Ανατολικών Εδαφών (Reichsministerium für die besetzten Ostgebiete). Η τακτική αυτή του «μισότρελου θεωρητικού» - όπως τον αποκαλεί ο Ρεϊμόν Καρτιέ[22] είχε ως αποτέλεσμα να προκαλέσει την εχθρότητα των τοπικών πληθυσμών, ιδιαίτερα στην Ουκρανία, όπου το κλίμα ήταν σαφώς αντισταλινικό και οι Γερμανοί θα μπορούσαν ασφαλώς να το εκμεταλλευθούν. Αντίθετα, η αρχική φιλικότητα των Ουκρανών σύντομα μεταλλάχθηκε σε σφοδρό μίσος, από τις ενέργειες του υφισταμένου του Ρόζενμπεργκ, γκαουλάιτερ Έριχ Κοχ. Ο Ρόζενμπεργκ δήλωσε ότι «... οι Ρώσοι μας βλέπουν τώρα ως εχθρούς. Θα μας ευγνωμονούν, όμως, ύστερα από εκατό χρόνια, γιατί τους ξαναφέραμε στη φυσική τους κοιτίδα....»[22] Ο Ρόζενμπεργκ, με την ανάληψη των νέων του καθηκόντων, αδυνατεί να λάβει μέρος αυτοπροσώπως στη Διάσκεψη της Βάνζεε, στην οποία τον εκπροσωπεί ο Άλφρεντ Μέιερ (Alfred Meyer). Αργότερα, στη Δίκη της Νυρεμβέργης, αρνήθηκε την ανάμιξή του στην Τελική Λύση του εβραϊκού ζητήματος.

248

Ο υπουργός καθόρισε τέσσερις περιοχές, στις οποίες θα κατανέμονταν οι κατακτημένες ανατολικές περιοχές και παρουσίασε το σχέδιο στον Χίτλερ. Θα δημιουργούνταν τέσσερις διοικητικές περιφέρειες (Reichskommissariats): 

Περιφέρεια Όστλαντ (Βαλτικές χώρες και Λευκορωσία)



Περιφέρεια Ουκρανίας



Περιφέρεια Καυκάσου



Περιφέρεια Μόσχας (Μόσχα και όλη η υπόλοιπη περιοχή της ΕΣΣΔ)

Από αυτές τις περιφέρειες δημιουργήθηκαν μόνον οι δύο πρώτες, στις οποίες τοποθετήθηκαν από τον υπουργό ως επικεφαλής οι Χάινριχ Λόζε (Heinrich Lohse) και Έριχ Κοχ (Erich Koch). Ο Ρόζενμπεργκ, εν τέλει, ήρθε σε ρήξη με την SS σχετικά με τον τρόπο μεταχείρισης των υπόδουλων στους Γερμανούς Σλάβων: Δεν επιδοκίμαζε ούτε τις εκτοπίσεις, ούτε την ωμή υποδούλωση ούτε τις γενοκτονίες που διέπρατταν οι SS, τις οποίες υποστήριζε ότι έπρεπε να επιφυλάσσουν μόνο στους Εβραίους[εκκρεμεί παραπομπή]. Όπως προαναφέρθηκε, θεωρούσε τους Σλάβους "σχεδόν Αρίους", που μπορούσαν να ενσωματωθούν στο Ράιχ. Ως συνέπεια αυτών των αντιλήψεων, ο Ρόζενμπεργκ εξήγγειλε την κατάργηση των συλλογικών αγροκτημάτων (κολχόζ) και με νόμο του 1942 αποκατέστησε την καλλιέργεια σε «οικογενειακά αγροκτήματα», προσπαθώντας να πάρει τον πληθυσμό με το μέρος των Γερμανών. Η αποκολλεκτιβοποίηση αυτή, όμως, δεν συνεπαγόταν και απελευθέρωση των αγροτών, οι οποίοι θα έπρεπε να παραδίνουν στους Γερμανούς τις ίδιες ποσότητες αγαθών που παρέδιδαν και στα Σοβιέτ. Η παραγωγή υπό τις πολεμικές και νομικές συνθήκες προφανώς μειώθηκε, προκαλώντας τη μήνι του Χέρμαν Γκέρινγκ, που απαίτησε να παραμείνουν τα κολχόζ. Ο ίδιος ο Χίτλερ χαρακτήρισε «ηλίθια» την αναδιανομή της γης.

249

Δίκη της Νυρεμβέργης: Άλφρεντ Γιοντλ (αριστερά), Χανς Φρανκ (κέντρο), Άλφρεντ Ρόζενμπεργκ (δεξιά)

Τέλος του Πολέμου. Δίκη και καταδίκη

Η σορός του Ρόζενμπεργκ μετά την εκτέλεση. Με τη Σοβιετική προέλαση και ανακατάληψη των σοβιετικών εδαφών από τον Κόκκινο Στρατό, η θέση του Υπουργού Ανατολικών Εδαφών έπαυσε να υφίσταται. Ο Ρόζενμπεργκ επέστρεψε στη Γερμανία, αλλά συνελήφθη από τους Συμμάχους και παραπέμφθηκε να δικαστεί στη Δίκη της Νυρεμβέργης, με τις κατηγορίες της συνωμοσίας κατά της ειρήνης, του σχεδιασμού και εκτέλεσης επιθετικού πολέμου, των εγκλημάτων πολέμου και των εγκλημάτων κατά της Ανθρωπότητας.[23] Βρέθηκε ένοχος και για τις τέσσερις κατηγορίες και καταδικάστηκε σε θάνατο με απαγχονισμό. Η ποινή εκτελέστηκε στις 16 Οκτωβρίου 1946 στη Νυρεμβέργη, όπως και για όλους τους καταδικασμένους σε θάνατο σε αυτή τη δίκη. Ο άλλος εγκληματίας πολέμου, Έριχ Κοχ, κατάφερε να διαφύγει και τα ίχνη του χάθηκαν.

Προσωπική ζωή Ο Ρόζενμπεργκ παντρεύτηκε το 1915 με την Εσθονή Χίλντα Λεέσμαν, με την οποία διαζεύκτηκε το 1923. Δύο χρόνια αργότερα δηλαδή το 1925 γνώρισε την Έντγουιγκ Κράμερ, την οποία παντρεύτηκε κατόπιν δικής του επιλογής. Απ' την Κράμερ απέκτησε 2 παιδιά, ένα γιο ο οποίος πέθανε μικρός και μια κόρη την Ιρένε η οποία γεννήθηκε το 1930 και αρνήθηκε να δίνει σε οποιονδήποτε πληροφορίες για τον πατέρα της.

Συγγραφικό έργο 

Ανηθικότητα στο Ταλμούδ, (1920), Unmoral im Talmud, Ernst Boepple's Deutscher Volksverlag,

250



Το Έγκλημα του Τεκτονισμού: Ιουδαϊσμός, Ιησουϊτισμός, Γερμανικός Χριστιανισμός (1921), Das Verbrechen der Freimaurerei: Judentum, Jesuitismus, Deutsches Christentum,



Όντας, τις αρχές, τους στόχους του Κόμματος του Εθνικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος (1922), Wesen, Grundsätze und Ziele der Nationalsozialistischen Deutschen Arbeiterpartei



Η πανούκλα στη Ρωσία. Μπολσεβικισμός, οι επικεφαλής, οι μπράβοι, και τα θύματα του (1922), Pest in Russland. Der Bolschewismus, seine Häupter, Handlanger und Opfer, Ernst Boepple's Deutscher Volksverlag, Munich



Μπολσεβικισμός, η πείνα, ο θάνατος (1922), Bolschewismus, Hunger, Tod,



Τα Πρωτόκολλα των Σοφών της Σιών και την εβραϊκή Παγκόσμια Πολιτική (1923), Die Protokolle der Weisen von Zion und die jüdische Weltpolitik



Ο Εβραϊκός μπολσεβικισμός, μαζί με τον Ernst Boepple (1923), The Jewish Bolshevism, Britons Pub. Society,



Ο μύθος του 20ου αιώνα (1930), Der Mythus des 20. Jahrhunderts,



Ντίτριχ Έκαρτ: Μια κληρονομιά (1935), Dietrich Eckhart. Ein Vermächtnis



Οι σκοταδιστές της Εποχής μας: Μια απάντηση στις επιθέσεις εναντίον "Ο μύθος του 20ου αιώνα" (1937), An die Dunkelmänner unserer Zeit. Eine Antwort auf die Angriffe gegen den "Mythus des 20. Jahrhunderts"



Προτεσταντική Ρώμη Προσκυνητές: Η Προδοσία του Λούθηρου και ο μύθος του 20ου αιώνα (1937), Protestantische Rompilger. Der Verrat an Luther und der "Mythus des 20. Jahrhunderts"

Απαρτχάιντ Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

251

Χάρτης της Νοτίου Αφρικής κατά τα έτη 1981-1994, που απεικονίζει τις ανεξάρτητες και τις αυτόνομες περιοχές των Μπαντουστάν, έτσι όπως είχαν διαμορφωθεί λόγω του απαρτχάιντ Το απαρτχάιντ (apartheid, ορθή προφορά βάσει ΔΦΑ: [ɐˈpartɦɛit] απάρτχαϊντ ) είναι όρος που προέρχεται από τη γλώσσα Αφρικάανς και τα ολλανδικά και σημαίνει διαχωρισμός (apart = χωριστός) [1] . Το απαρτχάιντ ήταν μια πολιτική των Λευκών που καθόριζε και επέβαλλε τη διάκριση των ανθρώπινων ομάδων μέσα σε ένα κράτος βάσει φυλετικών κριτηρίων σε καθορισμένες γεωγραφικές περιοχές. Ο σκοπός του απαρτχάιντ ήταν να σταματήσουν οι γάμοι μεταξύ λευκών και μη λευκών. καθώς ένα σημαντικό ποσοστό της χώρας ήταν μιγάδες. Ως επίσημη κρατική πολιτική εφαρμόστηκε για πρώτη φορά στη Νότιο Αφρική από το Εθνικό Κόμμα το 1948 και καταργήθηκε στις 30 Ιουνίου 1991.[2] Ο όρος απαρτχάιντ χρησιμοποιείται πλέον για να υποδηλώσει κάθε πολιτική φυλετικού διαχωρισμού σε οποιοδήποτε σημείο του κόσμου. Ο φυλετικός διαχωρισμός στη Νότιο Αφρική ξεκίνησε κατά την αποικιοκρατία. Ως επίσημη πρακτική θεσμοθετήθηκε μετά τις γενικές εκλογές του 1948, οπότε και ο πληθυσμός της χώρας χωρίστηκε σε φυλετικές κατηγορίες και οριοθετήθηκαν συγκεκριμένες περιοχές διαβίωσης για την κάθε φυλή, κάτι που οδήγησε σε βίαιες μετοικήσεις. Το 1970 καταργήθηκε η πολιτική εκπροσώπηση όσων δεν ήταν λευκοί και έγινε περιορισμός τους σε απομονωμένες «νησίδες γης», τα λεγόμενα εθνικά κρατίδια μπαντουστάν. Διακρίσεις υπήρχαν στον τομέα της εκπαίδευσης, της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, της διασκέδασης και άλλων δημοσίων παροχών και υπηρεσιών. Εντός της επικράτειας που εφαρμοζόταν η πολιτική του απαρτχάιντ αναπτύχθηκε εσωτερική αντίσταση σε αυτήν και βία, ενώ και στο εξωτερικό υιοθετήθηκε μακροχρόνιο εμπάργκο κατά της Νοτίου Αφρικής. Κατά τη δεκαετία του '80, είχε ήδη διαμορφωθεί ισχυρό αντιπολιτευτικό ρεύμα, το οποίο δεν έχασε τη δυναμική του παρά την προσπάθεια μεταρρυθμίσεων στην πολιτική απαρτχάιντ. Το 1990, ο Πρόεδρος Φρεντερίκ ντε Κλερκ ξεκίνησε διαπραγματεύσεις για τη λήξη του απαρτχάιντ, με αποτέλεσμα τη διεξαγωγή δημοκρατικών εκλογών το 1994 με τη συμμετοχή όλων των εθνοτήτων, από τις οποίες εξελέγη το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο με ηγέτη τον Νέλσον Μαντέλα. Ίχνη του απαρτχάιντ εντοπίζονται ακόμα, στη δεκαετία του 2010, στην κοινωνία και την πολιτική σκηνή της Νοτίου Αφρικής.

252

Πίνακας περιεχομένων 

1 Πατρότητα του όρου



2 Γενικά στοιχεία και διαχωρισμός o 2.1 Λευκοί o 2.2 Ασιάτες o 2.3 Έγχρωμοι (ή μιγάδες) o 2.4 Μαύροι (ή Μπαντού)



3 Ρίζες και θέσπιση του Απαρτχάιντ o 3.1 Ιστορικό και χρονικό πλαίσιο στη Νότια Αφρική o 3.2 Η ανάπτυξη του εθνικισμού 

3.2.1 Πόλεμος των Μπόερς



3.2.2 Αδελφότητα των Αφρικάνερς

o 3.3 Διαχωρισμοί πριν το 1948





3.3.1 Φυλετικές απαγορεύσεις



3.3.2 Αντίσταση

4 Η εφαρμογή του απαρτχάιντ o 4.1 Νόμοι του απαρτχάιντ o 4.2 Ανάπτυξη και διεθνής καταδίκη του απαρτχάιντ 

4.2.1 Εμπάργκο και κυρώσεις από τον ΟΗΕ



4.2.2 Μέθοδοι κυβέρνησης και ανταρτών



4.2.3 Πίτερ Βίλεμ Μπότα



5 Κατάργηση του απαρτχάιντ



6 Το απαρτχάιντ σε άλλες χώρες



7 Καλλιτεχνική έμπνευση από τα γεγονότα του απαρτχάιντ

253

o 7.1 Βιβλία o 7.2 Κινηματογραφικές ταινίες o 7.3 Επιρροή στη σύγχρονη κουλτούρα 

8 Παραπομπές και υποσημειώσεις



9 Βιβλιογραφία



10 Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πατρότητα του όρου Η πατρότητα του όρου «απαρτχάιντ» αποδίδεται στον καθηγητή P. van Biljoen, ο οποίος το 1935 πρότεινε τον καθορισμό της νέας πολιτικής, η οποία θα βασιζόταν στον γεωγραφικό διαχωρισμό διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων ως επέκταση των φυλετικών διακρίσεων που υφίσταντο μέχρι εκείνη τη στιγμή.[3]

Γενικά στοιχεία και διαχωρισμός Σύμφωνα με το απαρτχάιντ, η γεωγραφική θέση, η εθνικότητα και το κοινωνικό στάτους ενός ατόμου εξαρτιόταν από τη φυλή του. Επεκτεινόταν επίσης στην πολιτική, κοινωνική, οικονομική και γεωγραφική διαίρεση του νοτιοαφρικανικού εδάφους.[4] Διαχωριζόταν σε δυο κατηγορίες[4]: 

το μικρό απαρτχάιντ, που προστάτευε την καθημερινή ζωή των Λευκών από τη συναναστροφή τους με "μη-Λευκούς"



το μεγάλο απαρτχάιντ, που αφορούσε τη διοικητική διαίρεση της χώρας σε διακριτές ζώνες, με βάση φυλετικά κριτήρια. Η πολιτική αυτή συνοδεύτηκε από μετατοπίσεις και ανασυντάξεις πληθυσμών "Μαύρων" σε εθνικούς θύλακες, οι οποίοι ονομάστηκαν μπαντουστάν.

και

O πληθυσμός χωριζόταν σε τέσσερις εθνικές κατηγορίες ιεραρχικά κατατμημένες [5]:

Μια οικογένεια "Μιγάδων", τρεις γενεές.

254

Λευκοί Πρόκειται κυρίως για τους απόγονους των Ευρωπαίων μεταναστών που έφτασαν στην περιοχή από το 1652, ανάμεσα στους οποίους διακρίνονται οι Μπόερς, από τους οποίους προήλθε και η γλώσσα αφρικάανς, και ο αγγλόφωνος πληθυσμός, κυρίως από το Ηνωμένο Βασίλειο. Αντιπροσώπευαν περίπου το 21% του πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής, όταν ξεκίνησε το απαρτχάιντ.

Ασιάτες Πρόκειται για τους απόγονους των φτωχών εργατών της Ινδοκίνας, οι οποίοι ήταν γνωστοί με τον υποτιμητικό όρο κούληδες. Εργάζονταν από το 1860 στις περιοχές του Μαδράς και της Καλκούτα της Ινδίας, κυρίως σε φυτείες ζαχαροκάλαμων στο Νατάλ. Αντιπροσώπευαν τη δεκαετία του '50 λιγότερο από το 3% του πληθυσμού της περιοχής.

Έγχρωμοι (ή μιγάδες) Διαχωρίζονταν αφενός στους πληθυσμούς που προήλθαν από επιμειξίες κατά τον 16ο και 17ο αιώνα μεταξύ Λευκών και Μαλάι, μουσουλμάνων σκλάβων ινδονησιακής καταγωγής,[6] και αφετέρου μεταξύ Λευκών και Κχοϊκχόι, γνωστών με την ονομασία Οτεντότοι από το ολλανδικό Huttentut, που σημαίνει τραυλός, επειδή έτσι ακουγόταν η γλώσσα τους στους αποικιοκράτες.[7][8] Αντιπροσώπευαν το 9% του πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής το 1950.

Μαύροι (ή Μπαντού) Αντιπροσώπευαν περισσότερο από το 67% του νοτιοαφρικανικού πληθυσμού, αλλά επρόκειτο για τη λιγότερο αστικοποιημένη "κατηγορία", ευρισκόμενοι κυρίως στην ύπαιθρο. Χωρίζονται σε πολλές επιμέρους εθνότητες, από τις οποίες οι πιο σημαντικές είναι οι Ζουλού και οι Ξόσα.

Ρίζες και θέσπιση του Απαρτχάιντ Αν και το απαρτχάιντ ως πολιτική θεσπίστηκε το 1948, οι φυλετικές διακρίσεις στη Νότια Αφρική υφίσταντο για τουλάχιστον 3 αιώνες και προκλήθηκαν από το σύνθετο ιστορικό πλαίσιο, τους μύθους και τη μοναδικότητα της ιδιόμορφης πραγματικότητας της Νοτίου Αφρικής.[εκκρεμεί παραπομπή] Οι παλαιοί αποικιοκράτες έφτασαν στην περιοχή αυτή από τον 17ο αιώνα, "αποκήρυξαν" νωρίς το ευρωπαϊκό παρελθόν πίσω τους, είτε είχαν ολλανδικές είτε γερμανικές είτε γαλλικές ρίζες, και διεκδίκησαν την "αφρικανικότητά" τους. Αυτή τους η διαφοροποίηση αντιτάχθηκε έναντι στην ολλανδική μητρόπολη, αλλά και σε σχέση με τους Βρετανούς αποικιοκράτες, οι οποίοι κατέφτασαν το 19ο αιώνα και διατηρούσαν στενούς δεσμούς με τη μητέρα πατρίδα. Τελικά, καθοδηγήθηκε σε ένα εθνικιστικό κίνημα των Αφρικάνερς, το οποίο επηρεάστηκε από τη θρησκεία, τις ταλαιπωρίες και τον πόλεμο ενάντια στη Βρετανική Αυτοκρατορία, εκδήλωση του οποίου αποτέλεσε και η πολιτική του απαρτχάιντ. Οι Αφρικάνερς δικαιολογούσαν το απαρτχάιντ ως θέλημα Θεού. Stanley Uys[9] Συνεπώς, το απαρτχάιντ δεν μπορεί να θεωρηθεί μονάχα ως μια μορφή πρώιμου καλβινισμού, ούτε ένα προπύργιο της αποικιοκρατίας, ούτε μια τοπική έκφανση του ευρωπαϊκού φασισμού ή ναζισμού.[10] Η ιδεολογία του έλκει τις ρίζες της από τη θεολογία και το δόγμα της "λύτρωσης μέσω πίστης"[11] των

255

αποικιοκρατών. Κέντρο της καλβινιστικής διδασκαλίας είναι η παντοδύναμη κυριαρχία του Θεού και η προκαθορισμένη από αυτόν πορεία των ανθρώπων: κάποιοι θα λυτρώνονταν και θα πήγαιναν στον παράδεισο, ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Οι δεύτεροι ήταν φυσικό να θεωρούνται "κατώτεροι" των πρώτων, τους οποίους θα έπρεπε να υπακούν. Η σωτηρία της ψυχής θα ήταν επιτεύξιμη μόνο με την πίστη. Οι Μπόερς αφομοιώθηκαν εξίσου εύκολα εντός των "εκλεκτών" και μεγάλος αριθμός τους μέχρι την κατάργηση του απαρτχάιντ πίστευαν ότι ο Θεός τους είχε δώσει τη Νότια Αφρική, όπως στη Βίβλο έδωσε τη Χαναάν στους Ισραηλίτες, εξομοιώνοντας τους Μαύρους με τους Χαναναίους. Η νίκη του Εθνικού Κόμματος της Νοτίου Αφρικής το 1948 εξέφρασε τη νίκη των Αφρικάνερς έναντι στην αγγλοσαξονική πολιτιστική αλλοτρίωση. Το ζήτημα δεν ήταν πλέον η προάσπιση της ταυτότητας των Αφρικάνερς, αλλά η προστασία των Λευκών της Νοτίου Αφρικής από την απειλή της δημογραφικής ισχύος των Αφρικανών, κάτι που έγινε γνωστό ως "Μαύρη Απειλή",[12] στα αφρικάανς Swaart Gevaar. Ως αντίμετρο στην απειλή αυτή, οι Αφρικάνερς ανέπτυξαν το σύστημα του απαρτχάιντ, το οποίο, σύμφωνα με τους ίδιους, ήταν ο μόνος τρόπος να επιβιώσουν ως εθνική ομάδα και να προφυλάξουν τα κοινωνικά τους συμφέροντα. Επίσης, παρουσιάστηκε ως ένα μέτρο δικαιοσύνης και ισότητας, το οποίο θα επέτρεπε στην κάθε φυλετική ομάδα που απάρτιζε τη νοτιοαφρικανική κοινωνία να ξεχωρίσει ως διακριτή εθνότητα. Πολλοί εθνικιστές Αφρικάνερς πρέσβευαν ότι το απαρτχάιντ θα έδινε ευκαιρίες στους Μαύρους, ευκαιρίες που δε θα είχαν διαφορετικά, αν υποχρεώνονταν σε έναν ίσοις όροις ανταγωνισμό με τους Λευκούς σε μια ενοποιημένη κοινωνία. [13] Ωστόσο, ουδέποτε ελήφθησαν υπόψη οι ανάλογες προσδοκίες του μαύρου πληθυσμού της Νοτίου Αφρικής. Το απαρτχάιντ επιβλήθηκε στις ομάδες αυτές μέσω της έννοιας Βaasskap: της κυριαρχίας του "λευκού αφέντη". Ο λευκός άνθρωπος θα πρέπει να είναι πάντοτε ο κυρίαρχος. Γιοχάνες Στράιντομ, Πρωθυπουργός της Νοτίου Αφρικής (1954-1958)[14] . Από τη δεκαετία του '70, οι Αφρικάνερς δεν έχουν πλέον το φόβο να χάσουν την εθνική τους ταυτότητα, καθώς βρίσκονται σε ένα κράτος πλέον στρατιωτικά και οικονομικά ισχυρό. Οι διακρίσεις και ο κοινωνικός διαχωρισμός δεν τεκμηριώνονται πλέον με ιδεολογικά, αλλά οικονομικά και πολιτικά κριτήρια, την κυριαρχία του καπιταλισμού και την πάταξη του κομμουνισμού.[15] Ανάλογος με τον όρο Μαύρη Απειλή, ήταν ο όρος Κόκκινη Απειλή (αφρικάανς Rooi Gevaar).

Ιστορικό και χρονικό πλαίσιο στη Νότια Αφρική Η Νότια Αφρική είναι μια περιοχή μεγάλης ποικιλομορφίας εθνικής και πολιτιστικής, η οποία έχει προκύψει από μια σύνθετη προϊστορία. Πριν την έλευση των Ευρωπαίων, οι αφρικανικοί λαοί που ζούσαν στο νότιο μέρος της Αφρικής διέφεραν λόγω των φυσικών τους χαρακτηριστικών, της γλώσσας και του τρόπου ζωής τους. Πιο διακριτές και μεγάλες ομάδες ήταν οι μπαντού, οι Κχοϊκχόι και οι Βουσμάνοι. Τον 17ο αιώνα, οι Ολλανδοί ίδρυσαν την Αποικία του Ακρωτηρίου (αργότερα Αποικία του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας), η οποία κατοικήθηκε σταδιακά από αποίκους των Κάτω Χωρών, της Γερμανίας και της Σκανδιναβίας.[16] Οι απόγονοι των πρώτων αυτών κατοίκων είναι οι Μπόερς, οι οποίοι εν συνεχεία αποκαλούνταν Αφρικάνερς, προκειμένου να υποδηλώσουν την εθνική τους ταυτότητα (Λευκοί) και τη θρησκεία τους (Καλβινισμός). Ασχολούνταν κυρίως με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

256

Κατά την ολλανδική περίοδο, στην αποικία μεταφέρονταν χιλιάδες σκλάβοι από τη Μαδαγασκάρη και την Ινδονησία.[17] Οι "μιγάδες", λοιπόν, προήλθαν από επιμειξίες διαφορετικών πληθυσμιακών ομάδων. Στα τέλη του 18ου αιώνα, οι Άγγλοι αρχίζουν να αποικίζουν τη Νότιο Αφρική. Το 1814, η Αποικία του Ακρωτηρίου περνάει υπό τον έλεγχο του Ηνωμένου Βασιλείου και τα αγγλικά γίνονται επίσημη γλώσσα το 1822, αντικαθιστώντας τα ολλανδικά.[18] H δουλεία καταργείται το 1833 κι έτσι είναι η απαρχή του Μεγάλου Ταξιδιού: της μετανάστευσης χιλιάδων Μπόερς στην ενδοχώρα, γνωστού στα αφρικάανς και στα ολλανδικά ως Groot Trek ή Grote Trek.[19] Μετά την ανακάλυψη χρυσού και διαμαντιών κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, αυξάνεται και η ευρωπαϊκή και η αφρικανική μετανάστευση. Δεκάδες χιλιάδες Ινδοί και Κινέζοι εργάτες καταφτάνουν στην περιοχή για να δουλέψουν στα ορυχεία ή σε γεωργικές δραστηριότητες.

Η ανάπτυξη του εθνικισμού Πόλεμος των Μπόερς

Λίζι Βαν Ζιλ, ένα παιδί των Μπόερς που κλείστηκε και πέθανε στο βρετανικό στρατόπεδο συγκέντρωσης του Μπλουμφοντέιν κατά τον Πόλεμο των Μπόερς Ο Πόλεμος των Μπόερς (1899-1902) είναι το δεύτερο ιστορικό γεγονός μετά το Μεγάλο Ταξίδι, που αποκρυσταλλώνει το εθνικιστικό φρόνημα των Αφρικάνερς. Η ενθύμηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης, όπου σκοτώθηκαν πάνω από 26.000 μπόερς, της τακτικής της καμένης γης από τους Βρετανούς και της προσάρτησης περιοχών που παλαιότερα ανήκαν σε αυτούς έτρεφε την επιθυμία για εκδίκηση έναντι των Άγγλων. H δημογραφική καταρράκωση του πληθυσμού από τους πολέμους, αλλά και η ακόλουθη συρροή χιλιάδων Αφρικανών και Ασιατών εργατών, συνιστούσαν μια απειλή για τους Αφρικάνερς, οι οποίοι φοβούνταν μεγάλες δημογραφικές και πολιτικές αλλαγές. Εξάλλου, η κυριαρχία των Άγγλων και η απαγόρευση να διδάσκονται τα αφρικάανς προκάλεσε την ίδρυση πολλών ιδιωτικών σχολείων από τους ίδιους τους Αφρικάνερς, κάτι το οποίο καλλιέργησε μια συλλογική ταυτότητα με κοινά στοιχεία τη γλώσσα αφρικάανς, την καλβινιστική πίστη και την ερμηνεία της ιστορίας με ημι-θρησκευτικό τρόπο. Αυτά τα παιδιά της φύσης (οι Αφρικανοί) δεν έχουν την εσωτερική σκληρότητα και επιμονή των Ευρωπαίων, ούτε τα κοινωνικά και ηθικά κίνητρα για πρόοδο, όπου βασίστηκε η ανάπτυξη του ευρωπαϊκού πολιτισμού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Γιαν Σματς[20] To 1910, δημιουργείται η Ένωση της Νότιας Αφρικής, η οποία και εισέρχεται στην Κοινοπολιτεία των Εθνών. Οι πρώτοι νόμοι υπέρ των διακρίσεων σε εθνικό επίπεδο εμφανίστηκαν το 1913 και το 1923 (Native Land Act, Native Urban Act), αλλά δεν εντάσσονταν σε ένα ενιαίο πρόγραμμα, παρά

257

αποτελούσαν απάντηση στην αλληλοδιείσδυση μεταξύ Λευκών και Μαύρων. Θεωρούνταν ένα προσωρινό μέτρο, χωρίς μακροχρόνιο ορίζοντα. Κατά τα έτη 1914-1915, υπήρξε μια αντίθεση από Μπόερς αξιωματούχους για τη συμμετοχή ή όχι της χώρας στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο θάνατος ενός από αυτούς προκάλεσε εξέγερση εναντίον της κυβέρνησης, η οποία πολιτικά προκάλεσε την ενδυνάμωση του νεοσύστατου Εθνικού Κόμματος, με ηγέτη τον πολιτικό Τζέιμς Χέρτζογκ. Αδελφότητα των Αφρικάνερς

Η πρώτη επίσημη σημαία της Νότιας Αφρικής Το 1918, ιδρύεται στο Γιοχάνεσμπουργκ η Αδερφότητα των Αφρικάνερς (Afrikaner Broederbond, αρχικά Jong Suid Afrika),[21] μια ελευθεροτεκτονικού τύπου αδελφότητα, με σκοπό την προστασία των μελών της κοινότητάς τους με την ανάκτηση των δικαιωμάτων που έχασαν το 1902, στο τέλος του Δεύτερου Πολέμου των Μπόερς. O σύνδεσμος αυτός αρχικά προσέλκυσε στις τάξεις του καλβινιστές ιερείς, εργάτες στους σιδηροδρόμους και αστυνομικούς και διατηρούσε χαρακτήρα σεκταριστικό. [22] 6 χρόνια αργότερα, είχε εξελιχθεί και επεκταθεί σε μια ελευθεροτεκτονική μυστική οργάνωση, η οποία είχε στρατολογήσει έναν αυξανόμενο αριθμό δασκάλων, καθηγητών, πανεπιστημιακών και πολιτικών. Η Αδελφότητα τίθεται υπέρμαχος της αφρικάανς και των συμφερόντων των Αφρικάνερς υπέρ όλων των υπολοίπων εθνοτήτων της Νότιας Αφρικής και η προάσπιση της εθνικής αυτής ταυτότητας γίνεται "ιερή αποστολή", η οποία θα θριαμβεύσει με τη μαζική κινητοποίηση όλων των Αφρικάνερς. Σταδιακά, πάνω σε αυτό το δόγμα θα στηριχθεί η ανάπτυξη της πολιτικής του απαρτχάιντ. Είναι γεγονός ότι από το 1948 και μετά όλοι οι πρόεδροι και οι πρωθυπουργοί της Νοτίου Αφρικής ανήκαν στην Αδελφότητα. [21]

Το 1925, υπό την κυβέρνηση του Εθνικού Κόμματος και του Τζέιμς Χέρτζογκ, τα αφρικάανς αντικαθιστούν τα ολλανδικά και αναγνωρίζονται ως επίσημη γλώσσα μαζί με τα αγγλικά. Το 1927, η χώρα αποκτά την πρώτη της επίσημη σημαία,[23] καρπό μιας συμφωνίας μεταξύ αγγλόφωνων και αφρικάνερς, και τον εθνικό ύμνο[24] Die Stem van Suid Afrika, Το Κάλεσμα της Νότιας Αφρικής. Την περίοδο πριν το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, αναδύονται κάποια εξτρεμιστικά εξωκοινοβουλευτικά κινήματα, κάποια από τα οποία είχαν επηρεαστεί από το ναζισμό και ήθελαν να εκμεταλλευτούν το διάχυτο εθνικισμό της εποχής εκείνης. Απ' την πλευρά του, το 1940 το Εθνικό Κόμμα σχίζεται στα δυο, καθώς η πλευρά που πρόσκειται στον Τζέιμς Χέρτζογκ αυτονομείται και δημιουργεί ανεξάρτητο κόμμα, το Κόμμα των Αφρικάνερς, εκφράζοντας μια πιο φιλελεύθερη άποψη και δεκτική σε μια προσέγγιση με τους αγγλόφωνους. Το 1948, η νίκη του Εθνικού Κόμματος θεωρείται ως νίκη της Αδερφότητας των Αφρικάνερς. Ο κίνδυνος της κυριαρχίας των Άγγλων έχει πλέον αποφευχθεί και έχει πραγματοποιηθεί η ενότητα όλων

258

των Αφρικάνερς. Ωστόσο, παραμένει η Μαύρη Απειλή (Swaartgevaar), όπως προαναφέρθηκε. Ο κίνδυνος πλέον δεν είναι η προστασία από τους Άγγλους, αλλά η προστασία όλων των Λευκών (αγγλόφωνοι, αφρικάνερς, πορτογαλόφωνοι) από την απειλή της μεγάλης αφρικανικής μάζας.

Διαχωρισμοί πριν το 1948 Οι φυλετικοί διαχωρισμοί υπήρχαν πριν καν τη δημιουργία της Ένωσης της Νότιας Αφρικής. Από το 17ο αιώνα, ο περιορισμός των μη-Λευκών στις αγροτικές ζώνες του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας ή της επαρχίας Νατάλ, όπως και στα βιομηχανικά κέντρα, πήγαζαν από την επιθυμία να μειωθεί η κοινωνική παραβατικότητα των Αφρικανών παρά να ελεγχθεί η διαθεσιμότητα εργατικών χεριών. [25] Το 1894, η νομοθετική συνέλευση της επαρχίας του Ακρωτηρίου ψηφίζει νόμο, που καθορίζει την υποχρεωτική γεωγραφική οριοθέτηση περιοχών για το μαύρο πληθυσμό της αποικίας του Ακρωτηρίου. [26]

Μετά το τέλος του Πολέμου των Μπόερς, οι θεωρίες του κοινωνικού δαρβινισμού και του επιστημονικού ρατσισμού υιοθετούνται από μεγάλο αριθμό διανοουμένων της εποχής και, με επιχείρημα την ανωτερότητα των Λευκών, μια από τις προτάσεις περιλάμβανε τη δημιουργία περιοχών όπου θα διέμεναν μόνο ιθαγενείς σε όλη τη Νότια Αφρική. Οι πρακτικές του απαρτχάιντ ίσως να χρονολογούνται και από την πρωταρχική μάλιστα εγκατάσταση των Ολλανδών στην περιοχή το 1652. Φυλετικές απαγορεύσεις Η πρώτη κυβέρνηση της Ένωσης της Νότιας Αφρικής, με πρωθυπουργό τον Αφρικάνερ Λουί Μπότα, εφάρμοσε τους λεγόμενους Pass-laws[27] και τους αποικιακούς βρετανικούς νόμους με βάση το χρώμα του δέρματος (Colour Bar), που καθόριζαν τις διαφυλετικές σχέσεις στις παλαιές νοτιοαφρικανικές αποικίες.[28] Από το 1911, ο Νόμος Περί Ρύθμισης της Εργασίας των γηγενών (Native Labour Regulation Act) καθορίζει τις συνθήκες εργασίας για τους γηγενείς σε εθνικό επίπεδο, ενώ ο Νόμος Περί Εργασίας και Ορυχείων (Mines and Work Act) εγκαθιδρύει τα πρώτα φυλετικά εμπόδια στο χώρο εργασίας.[26] Το 1913, ο Νόμος Περί Ιδιόκτητης Γης των γηγενών (Native Land Act) απαγορεύει στους Αφρικανούς να κατέχουν εκτάσεις γης εκτός των προκαθορισμένων εκτάσεων. Μόνο το 7% της συνολικής έκτασης της χώρας αποδίδεται στους Μαύρους.[29] Ο νόμος αυτός προκάλεσε τη δήμευση εκτάσεων πολυάριθμων ανεξάρτητων Μαύρων γεωργών και την εγκαθίδρυση ενός αγροτικού προλεταριάτου. Το 1923, ο Νόμος Περί Αστικών Περιοχών των γηγενών (Native Urban Areas Act) εισάγει τον αστικό (οικιστικό) διαχωρισμό.[30] Το 1936, τίθεται σε εφαρμογή ο Νόμος Περί Αντιπροσώπευσης των γηγενών (Representation of Natives Act), o οποίος θέτει υπό αμφισβήτηση το δικαίωμα ψήφου των Μαύρων στην Επαρχία του Ακρωτηρίου της Καλής Ελπίδας. Δημιουργείται ξεχωριστός εκλογικός κατάλογος για όλους τους Μιγάδες της Νότιας Αφρικής, οι οποίοι μπορούν να εκλέξουν τέσσερις γερουσιαστές, ενώ οι Μαύροι του Ακρωτηρίου τρεις βουλευτές, οι οποίοι πρέπει να είναι υποχρεωτικώς Λευκοί.[31] Εν τέλει, το 1942 απαγορεύονται και οι απεργίες από Μαύρους.[32]

259

Οι στρατηγοί Λουί Μπότα και Γιαν Σματς το 1917 Οι νόμοι αυτοί συνάδουν με το οικονομικό και πραγματιστικό πνεύμα των φυλετικών απαγορεύσεων. Η εφεξής ρατσιστική πολιτική των κυβερνήσεων δεν παρουσιάζεται ως πάγια, αλλά περισσότερο ως κάτι προσωρινό. Εξάλλου, ο πρωθυπουργός Γιαν Σματς δηλώνει ότι «πολιτικά δικαιώματα μπορούν να έχουν όλοι οι "πολιτισμένοι" άνθρωποι ανεξαρτήτως φυλής», κάτι που άνοιγε ως προοπτική την απόκτηση πολιτικών δικαιωμάτων για όλους τους κατοίκους της Νοτίου Αφρικής. Τα πάντα θεωρούνταν πιθανά, όπως το αποδεικνύει η έκθεση της Επιτροπής Φάγκαν, που παρουσιάστηκε την επαύριο του Β' Παγκοσμίου Πολέμου.[33] Έχοντας σχηματιστεί κατ' εντολή της κυβέρνησης Σματς, η αναφορά υποστήριζε τη χαλάρωση του φυλετικού διαχωρισμού, με την κατάργηση των περιοχών περιορισμού των εθνοτήτων και του αυστηρού ελέγχου των εργατών μεταναστών.[34] Ο πρωθυπουργός Σματς ενέκρινε τα αποτελέσματα της έρευνας της επιτροπής, ωστόσο αντιτάχθηκε το Εθνικό Κόμμα, το οποίο πρόβαλε τη δική του έκθεση (Επιτροπή Σάουερ),[35] η οποία πρόβαλε τα ακριβώς αντίθετα συμπεράσματα[34] και προωθούσε μέτρα φυλετικού διαχωρισμού παρόμοια με την πολιτική που ακολούθησαν αρχικά ΗΠΑ και Καναδάς για τους Ινδιάνους, καθώς και η Αυστραλία για τους Αβορίγινες και η Νέα Ζηλανδία για τους Μαορί. Το 1946, το Εργατικό Κόμμα της Νοτίου Αφρικής υιοθέτησε μια καινοτόμο μη-ρατσιστική πολιτική εντός του κλίματος της εποχής (Τέλος Β' Παγκοσμίου Πολέμου), απαιτώντας "την αναγνώριση θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το δικαίωμα στην εργασία, στην ελεύθερη εκπαίδευση, την κοινωνική ασφάλιση και την κατάργηση των προσωπικών συμβάσεων εργασίας" και συνηγορώντας στη χορήγηση περισσότερων εκτάσεων στους γηγενείς, καλύτερων συνθηκών διαβίωσης και κοινωνικής πρόνοιας, προτείνοντας παράλληλα την αντικατάσταση των μπαντουστάν των γηγενών με πόλεις ξεκάθαρα ρυμοτομημένες και δημοκρατική διοίκηση από τους κατοίκους τους. Το Εργατικό Κόμμα επίσης αντιτάχθηκε στο Νόμο Περί Εργασίας και Ορυχείων, ζητώντας την αναγνώριση των συνδικάτων των Μαύρων, ίσους μισθούς και ίση εργασία και τη δυνατότητα επαγγελματικής κατάρτισης. Λόγω του καινοτόμου αυτού προγράμματός τους, το Εργατικό Κόμμα καταποντίστηκε εντελώς στις Γενικές Εκλογές του 1948.[36]

260

Το 1948, η Αδελφότητα των Αφρικάνερς πήρε υπό τον έλεγχό της το Γραφείο Φυλετικών Ζητημάτων της Νοτίου Αφρικής (αγγλ. South African Bureau of Racial Affairs -SABRA)[37][38] κι έτσι ολοκληρώθηκε ο πλήρης φυλετικός διαχωρισμός βάσει του δόγματος του απαρτχάιντ. Αντίσταση

Πορεία διαμαρτυρίας το 1913, οργανωμένη από τον Γκάντι (Τρανσβάαλ) Οργανώνεται αντίσταση στους θεσμοθετημένους φυλετικούς διαχωρισμούς και στις καθημερινές διακρίσεις. Ο Γκάντι καθοδηγεί ειρηνικές κινήσεις διαμαρτυρίας από πλευράς της τάξης των Ινδών.[39] Ιδρύονται πολυάριθμοι σύνδεσμοι: η Οργάνωση του Αφρικανικού Λαού (African People’s Organisation, 1902), το Εθνικό Κογκρέσο Γηγενών Νοτιοαφρικανών (South African Native National Congress, 1912), το οποίο έγινε το 1923 το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, και ο Σύνδεσμος Νεολαίας (1944). Το συνδικάτο της Βιομηχανικής Εμπορικής Ένωσης, το οποίο ιδρύθηκε το 1919, οργανώνει απεργίες προς προάσπιση των δικαιωμάτων των Μαύρων εργατών, κινούμενο από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Νοτίου Αφρικής, που ιδρύθηκε το 1921.

Η εφαρμογή του απαρτχάιντ

261

Ταμπέλα σε παραλία του Ντέρμπαν που επέτρεπε την είσοδο μόνο σε Λευκούς, γραμμένη σε αγγλικά, αφρικάανς και ζουλού Τον Ιούνιο του 1948, το Εθνικό Κόμμα ανεβαίνει στην εξουσία και θέτει σε εφαρμογή επίσημα την πολιτική του απαρτχάιντ, μια πολιτική πολύ πιο ακριβή, συμπαγή, μόνιμη και αμετάβλητη από το παλαιότερο σκεπτικό των φυλετικών εμποδίων (Colour Bar). O στόχος της πολιτικής αυτής ήταν να διασφαλίσει επίσημα και θεσμικά τη διακριτή ανάπτυξη των φυλετικών κοινοτήτων, χωρίς η μια να εκμεταλλεύεται την άλλη, σύμφωνα με το θεωρητικό Χέντρικ Φέρβερντ, τον αποκαλούμενο πατέρα και αρχιτέκτονα του Απαρτχάιντ.[40][41] Σταδιακά, ο διαχωρισμός μεταξύ των Αφρικάνερς και των υπολοίπων Λευκών σταμάτησε να υφίσταται. Οι διαφυλετικοί γάμοι μεταξύ Μαύρων και Λευκών απαγορεύονταν. Πέρα από το διαχωρισμό των 4 εθνικών κατηγοριών που αναπτύχθηκε παραπάνω (Λευκοί, Κούληδες, Μιγάδες, Μπαντού), θεσπίστηκαν νομοθετικά κείμενα για την κατοικία, την εκπαίδευση, τη μετακίνηση των ατόμων, την εργασία και οτιδήποτε άλλο ενέπιπτε στην κοινωνική ζωή του πληθυσμού. Από το 1953, τέθηκε σε ισχύ και ο νόμος που αφορούσε την πρόσβαση σε υπηρεσίες και δημόσιους χώρους, με αποτέλεσμα ταμπέλες με την επιγραφή "Μόνο Λευκοί" να υπάρχουν σε όλη τη Νότια Αφρική. To 1956, o διάδοχος του Ντανιέλ Φρανσουά Μαλάν, Γιοχάνες Στράιντομ, κατάργησε το δικαίωμα ψήφου των "έγχρωμων" κατοίκων της Επαρχίας του Ακρωτηρίου, Μιγάδων και Μαύρων. Δημιουργήθηκαν εθνικά κρατίδια, τα λεγόμενα Μπαντουστάν, στη θέση των παλαιών περιοριστικών τομέων της παλαιάς νομοθεσίας. Οικονομικά ελάχιστα επιβιώσιμα και αποτελώντας μονάχα το 13% του συνολικού εδάφους της χώρας, τα Μπαντουστάν περιέκλειαν ολόκληρους πληθυσμούς σε απομονωμένες νησίδες γης, ως επί το πλείστον στερημένες από φυσικό πλούτο και βιομηχανία, χωρίς

262

πρόσβαση στο διεθνές εμπόριο. H επιφανειακή αυτή "ανεξαρτησία" κάποιες φορές βόλευε τους ντόπιους άρχοντες. Μόνο οι Λευκοί απολάμβαναν δημοκρατικό πολίτευμα και αργότερα, το 1984, ένα μικρό ποσοστό Ινδών και Μιγάδων.

Νόμοι του απαρτχάιντ Παρακάτω βρίσκονται κάποιοι από τους νόμους που θεσπίστηκαν κατά το απαρτχάιντ στη Νότιο Αφρική κυρίως μεταξύ των ετών 1945-1990:[42][43] 

Νόμος απαγόρευσης των μεικτών γάμων (1949)[44]



Νόμος ανηθικότητας(1950), που τιμωρούσε τη σεξουαλική επαφή μεταξύ Λευκών και μηΛευκών.



Νόμος κατηγοριοποίησης του πληθυσμού ανάλογα με τη φυλή τους (1950)



Νόμος καταστολής του κομμουνισμού (1950), που επέτρεπε στην κυβέρνηση να απαγορεύσει την ύπαρξη κομμουνιστικού πολιτικού κόμματος.[45]



Νόμος ξεχωριστών κατοικιών (27 Απριλίου 1950), που καθόριζε τις αστικές ζώνες κατοίκησης μες στην πόλη



Pass Laws (1952), οι οποίοι υποχρέωναν τους Μαύρους άνω των 16 ετών να έχουν πάντοτε μαζί τους ένα έγγραφο σαν πάσο/διαβατήριο, που όριζε αν είχαν κυβερνητική άδεια να βρίσκονται σε συγκεκριμένες συνοικίες.



Νόμος για ξεχωριστή χρήση των δημοσίων χώρων (1953), π.χ. δημόσιες τουαλέτες, πλατείες, σιντριβάνια κ.ά.



Νόμος για την εκπαίδευση Μπαντού (1953), που αφορούσε το σχολικό πρόγραμμα των Μαύρων.[46]



Απαγόρευση των απεργιών στους Μαύρους εργάτες και της παθητικής αντίστασης (1953).



Νόμος μετεγκατάστασης γηγενών πληθυσμών (1954), που επέτρεπε την εκδίωξη Μαύρων που ζούσαν σε περιοχές που είχαν αποδοθεί στους Λευκούς.



Νόμος περί Εργασίας και Ορυχείων (1956), που επισημοποιούσε τις φυλετικές διακρίσεις στο χώρο εργασίας.



Νόμος προώθησης αυτόνομων Μαύρων κυβερνήσεων, κατά τον οποίο δημιουργήθηκαν μπαντουστάν υπό διοίκηση μη-Λευκών.[47]



Νόμος περί ιθαγένειας των Μαύρων, που αφαιρούσε τη νοτιοαφρικανική ιθαγένεια από τους Μαύρους που ζούσαν στα μπαντουστάν.

263



Διάταγμα περί αφρικάανς (1974), το οποίο υποχρέωνε όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης να διδάσκουν στην αφρικάανς τα μαθηματικά, τις κοινωνικές επιστήμες, ιστορία και γεωγραφία.



Νόμος απαγόρευσης της επαγγελματικής κατάρτισης των Μαύρων (1976)

Ανάπτυξη και διεθνής καταδίκη του απαρτχάιντ

"Χρήση μόνο από Λευκούς". Δίγλωσση επιγραφή στα αγγλικά και αφρικάανς, στο πλαίσιο του φυλετικού διαχωρισμού του απαρτχάιντ Το απαρτχάιντ προκάλεσε οργή και απογοήτευση στους Μαύρους και άλλες μειονοτικές ομάδες, οι οποίοι βρήκαν βήμα έκφρασης μέσα από το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, αλλά και σε ορισμένους φιλελευθεριστές Λευκούς, οι οποίοι αντιπροσωπεύονταν από το Δημοκρατικό Κόμμα της χώρας.[48] Η κυβέρνηση αντιδρούσε με βίαιο συχνά τρόπο: οι διαμαρτυρόμενοι καταδικάζονταν και φυλακίζονταν. Οι πρώτες εκστρατείες αντίθεσης στην εφαρμογή του απαρτχάιντ χρονολογούνται το 1952. Το 1955, στο Κλιπτάουν, το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο, το κομμουνιστικό Κόμμα, οι Δημοκρατικοί και άλλα κινήματα διαμαρτυρίας υιοθέτησαν μια χάρτα δικαιωμάτων,[49] με την οποία θα καταργούνταν όλες οι φυλετικές διακρίσεις στη Νότια Αφρική, θα εγκαθίστατο δημοκρατικό καθεστώς και ένα πολιτικό πρόγραμμα αγροτικής και σοσιαλιστικής μεταρρύθμισης (κατώτατο όριο μισθών, 44ωρο εργασίας την εβδομάδα, κοινωνική ασφάλιση κλπ.). 156 άτομα (105 Μαύροι, 21 Ινδοί, 23 Λευκοί και 7 Μιγάδες) συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για εσχάτη προδοσία, ότι σχεδίαζαν την ανατροπή της κυβέρνησης με τη βία και την εγκαθίδρυση κομμουνιστικού καθεστώτος.[50] Η ποινή για εσχάτη προδοσία ήταν θάνατος. Στις 29 Μαρτίου 1961, η νοτιοαφρικανική δικαιοσύνη αποφαίνεται την αθώωση όλων των συλληφθέντων.[51] Το κίνημα εναντίον του απαρτχάιντ διαιρείται το 1959, όταν οι ριζοσπαστικοί εγκαταλείπουν το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και ιδρύουν το Παναφρικανικό Κογκρέσο, αργότερα γνωστό ως Παναφρικανικό Κογκρέσο της Αζανίας.[52]

264

Μετά τη σφαγή της Σάρπβιλ, όπου δεκάδες ειρηνικοί διαδηλωτές κατά του απαρτχάιντ σφαγιάστηκαν στις 21 Μαρτίου 1960,[53] χιλιάδες Μαύροι Νοτιοαφρικανοί κατέστρεψαν το "πάσο" τους, η κυβέρνηση κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση εκτάκτου ανάγκης στις 8 Απριλίου 1960 και απαγορεύτηκε η λειτουργία στο Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο και στο Παναφρικανικό Κογκρέσο, θέτοντας σε ισχύ το νόμο περί καταστολής του κομμουνισμού. Σε διεθνές επίπεδο, φθίνει το στάτους της Νοτίου Αφρικής για πρώτη φορά,[54] καθώς τίθεται εκτός από την Κοινοπολιτεία των Εθνών, Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας, την UNESCO και τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας.[55] To 1961, ιδρύθηκε το Δόρυ του Έθνους (Umkhonto we Sizwe), το στρατιωτικό παρακλάδι του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου,[56] και εισήγαγε εκστρατεία σαμποτάζ. Οι πρώτες επιθέσεις αφορούσαν κυβερνητικά κτίρια, αλλά γρήγορα οι αρχηγοί του κινήματος συνελήφθησαν τον Ιούνιο του 1963 στη Ριβονία, προάστιο του Γιοχάνεσμπουργκ, και καταδικάστηκαν σε ισόβια το 1964, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Νέλσον Μαντέλα.[57] Κάποιος εκσυγχρονισμός των βασικών εννοιών της πολιτικής του απαρτχάιντ πραγματοποιήθηκε μετά τη δολοφονία του Χένρικ Φέρβερντ το 1966 από τον Δημήτρη Τσαφέντα, Έλληνα από τη Μοζαμβίκη. [58] Η ιδεολογία του απαρτχάιντ συνεχώς από τότε εκμοντερνιζόταν. Έμφαση δε δινόταν στην προάσπιση μόνο των Αφρικάνερς, αλλά όλων των Λευκών της Νοτίου Αφρικής, σε μια προσπάθεια να ενσωματωθούν οι ευρωπαϊκές πληθυσμιακές ομάδες της χώρας, οι οποίες δεν πρέσβευαν "το ιστορικό δικαίωμα και καθήκον να διατηρήσουν την κυριαρχία τους στη Νότια Αφρική": γι' αυτούς οι Μαύροι δεν ήταν πλέον κατώτεροι, αλλά διαφορετικοί.[59] Ακολούθησε μια πολιτική στρατηγική προσέγγισης των Μιγάδων, των Ινδών και των Ασιατών της χώρας, με την ίδρυση κοινοβουλευτικών σωμάτων για καθεμιά από τις φυλετικές αυτές ομάδες, το 1984. Από την άλλη πλευρά, οι εκφραστές του απαρτχάιντ στο διπλωματικό τομέα, βασιζόμενοι στην προάσπιση των δυτικών αξιών στην Αφρική και στην πάταξη του αθεϊστικού κομμουνισμού, προχώρησαν σε μια αποσταθεροποίηση των γειτόνων τους, προκειμένου να αποσοβήσουν τον κίνδυνο επέκτασης μαρξιστικού καθεστώτος στην Αφρική, υποστηριζόμενο από την Κούβα, την Κίνα ή τη Σοβιετική Ένωση (Ανγκόλα και Μοζαμβίκη από το 1975). Εμπάργκο και κυρώσεις από τον ΟΗΕ Αν κατά τη δεκαετία του '70, οι Αφρικάνερς δεν είχαν πλέον το φόβο να χάσουν την εθνική τους ταυτότητα, ο φόβος αυτός επανήλθε κατά τη δεκαετία του '80 λόγω τριών παραγόντων: 

της αύξησης των εσωτερικών διαμαχών με τους Μαύρους από το 1976.



της αυξανόμενης αντίθεσης των Αφρικάνερς ιερέων, καθώς η τοπική ολλανδική μεταρρυθμιστική εκκλησία καταδίκασε το απαρτχάιντ το 1986.[60]



της διεθνούς καταδίκης της Νοτίου Αφρικής για την πολιτική του απαρτχάιντ. Το 1973, ένα ψήφισμα από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ αναγνώριζε το απαρτχάιντ ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας.[61]

265

Λεωφορείο στο Λονδίνο με το σύνθημα "Boycott Apartheid". Η νοτιοαφρικανική κυβέρνηση, σε εμπάργκο από τη δεκαετία του '70, ανέπτυξε ένα σύστημα παράκαμψης των οικονομικών και βιομηχανικών κυρώσεων, βασιζόμενη στη διεθνοποίηση μεγάλων οικονομικών και βιομηχανικών κεφαλαίων, μέσω των λεγόμενων offshore επενδύσεων και επαφών με πολιτικο-στρατιωτικούς συνεταίρους, όπως το Ισραήλ και η Ταϊβάν.[62] Από το 1976 και την εξέγερση του Σοβέτο, η χώρα αποτελεί θέατρο πολιτικής βίας και αστυνομικής καταστολής στα μπαντουστάν: έπειτα από πολύμηνες ταραχές, ο φόρος αίματος φτάνει τους 600 νεκρούς.[63][64] Το κίνημα βάσης της Μαύρης Συνείδησης μένει ακέφαλο με το θάνατο του αρχηγού του, Στίβεν Μπίκο, από εγκεφαλικές κακώσεις, μετά από ξυλοδαρμό από αστυνομικούς του καθεστώτος απαρτχάιντ (12 Σεπτεμβρίου 1977),[65] κάτι που οδήγησε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ να επιβάλει κυρώσεις για πρώτη φορά στη Νότια Αφρική, υιοθετώντας εμπάργκο στην αγορά πολεμικού εξοπλισμού. Το 1961, η Νότιος Αφρική είχε ήδη υποχρεωθεί να αποσυρθεί από τη Βρετανική Κοινοπολιτεία,[55] ενώ ακολούθησαν το 1984 και 1985 οικονομικές κυρώσεις από τις ΗΠΑ[66] και τη Μεγάλη Βρετανία.[67] Μέθοδοι κυβέρνησης και ανταρτών Οι μυστικές υπηρεσίες της χώρας είχαν προσλάβει επιστήμονες για ένα πρόγραμμα μείωσης της γονιμότητας των Μαύρων γυναικών, μέσω μιας ουσίας που διαχεόταν στο νερό ή κάποιου είδους ένεσης.[68] Εξάλλου, το καθεστώς του απαρτχάιντ ωθούσε τις μαύρες γυναίκες σε αντισύλληψη και έλεγχο των γεννήσεων,[69] με αποτέλεσμα στα τέλη της δεκαετίας του '80 ο μέσος όρος παιδιών ανά μαύρη οικογένεια στη Νότια Αφρική να έχει πέσει από 6 σε 4,6, το χαμηλότερο ποσοστό εκείνη την περίοδο στην υποσαχάρια Αφρική. Ωστόσο, βάσει δημογραφικών, ιστορικών και ανθρωπολογικών στοιχείων και πηγών, υποστηρίζεται ότι οι μαύρες της Νοτίου Αφρικής είχαν ανάγκη τον οικογενειακό προγραμματισμό, αμφισβητώντας την εφαρμογή της πρακτικής αυτής για ρατσιστικούς λόγους.[70] Από την πλευρά του, το στρατιωτικό τμήμα του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, το Δόρυ του Έθνους (Umkhonto we Sizwe), οργάνωνε τον ανταρτοπόλεμό του σε στρατόπεδα εκπαίδευσης στην Ανγκόλα, στην Τανζανία ή τη Ζάμπια, όπου λάμβαναν χώρα βασανιστήρια και εκτελέσεις στρατιωτικών που κατηγορούνταν για κατασκοπεία. Από το 1977, οργάνωνε σαμποτάζ και επιθέσεις ακόμα και εντός της Νότιας Αφρικής. Κάποιες φορές, οι ενέργειες ήταν συμβολικές, όπως επίθεση κατά των αστυνομικών τμημάτων στα μπαντουστάν, ωστόσο άλλες φορές, επρόκειτο για πραγματικές τρομοκρατικές ενέργειες: επίθεση στην Church Street στην Πραιτώρια το 1983, επίθεση στο Αμανζιμτότι το 1985, δολοφονίες Λευκών γεωργών στο βορρά και ανατολικά στο Τράνσβααλ ή τοπικής αστυνομίας ή Μαύρων που κατηγορούνταν για συνεργασία με τις Αρχές. Πίτερ Βίλεμ Μπότα

266

Έπειτα από πίεση και της διεθνούς κοινής γνώμης, το απαρτχάιντ έγινε πιο ελαστικό ως πολιτική κατά την περίοδο διακυβέρνησης του Πίτερ Βίλεμ Μπότα.[71] Έπειτα από την ίδρυση σωματείων μαύρων το 1979,[72] ο Μπότα το 1984 εισήγαγε τη σταδιακή μείωση των ανισοτήτων στους μισθούς μεταξύ Λευκών και Μαύρων στα ορυχεία και το 1985 επιτρέπει τη δημιουργία διαφυλετικών συνδικάτων[73] και καταργείται ο νόμος που απαγόρευε τους μικτούς γάμους. Ένα χρόνο αργότερα, καταργείται και ο νόμος του 1952, με τον οποίο οι Μαύροι έπρεπε να έχουν πάνω τους και να επιδεικνύουν "πάσο"/διαβατήριο για να έχουν πρόσβαση σε περιοχές της πόλης,[74] κι έτσι μπορούν να κινηθούν ελεύθερα σε όλη την πόλη, ακόμα και να εγκατασταθούν όπου επιθυμούν. Το 1987, καταργείται και ο νόμος που καθόριζε συγκεκριμένα επαγγέλματα για τους Λευκούς και τους Μαύρους.[75] Ωστόσο, παρά τα ευνοϊκά μέτρα υπέρ των Ασιατών και των Μιγάδων, η πλειονότητα του μαύρου πληθυσμού συνέχιζε να βρίσκεται στο περιθώριο και οι εν μέρει λύσεις που πρόσφερε στην προσαρμογή του απαρτχάιντ στη σύγχρονη κοινωνία περισσότερο εξόργισαν τους υποστηρικτές της κατάργησης των φυλετικών διακρίσεων.

Κατάργηση του απαρτχάιντ

Χειραψία του Φρεντερίκ ντε Κλερκ και του Νέλσον Μαντέλα τον Ιανουάριο του 1992, στην Ετήσια Σύνοδο του Διεθνούς Οικονομικού Φόρουμ στο Νταβός Το 1989, την εξουσία ανέλαβε ο Φρεντερίκ ντε Κλερκ, ο τελευταίος λευκός πρόεδρος της Νότιας Αφρικής. Κατά τη διάρκεια της κυβέρνησής του απελευθερώθηκε ο Νέλσον Μαντέλα στις 11 Φεβρουαρίου 1990, με τον οποίο μοιράστηκε το 1993 το Νόμπελ Ειρήνης, "για τη συνεισφορά τους στον ειρηνικό τερματισμό του απαρτχάιντ και για τη θεμελίωση μιας νέας δημοκρατικής Νότιας Αφρικής".[76] Επίσης, νομιμοποιήθηκαν τα άλλοτε απαγορευμένα πολιτικά κόμματα και από το Μάρτιο του 1990 άρχισαν επίσημες διαπραγματεύσεις με το Αφρικανικό Εθνικό Κογκρέσο. Η πλειονότητα των νόμων του απαρτχάιντ καταργήθηκαν μεταξύ του 1989 και του 1991, και τον Απρίλιο του 1992 πραγματοποιήθηκε συνταγματική συνέλευση. Αν και ορισμένοι συντηρητικοί Αφρικάνερς κατέφευγαν σε ουτοπιστικές πεποιθήσεις του παρελθόντος (Βόλκσταατ, λαϊκό κράτος), άλλοι, οι οποίοι θεωρούνται οι κύριοι εκπρόσωποι των Λευκών Νοτιοαφρικανών, υιοθέτησαν και πάλι το παλαιότερο σλόγκαν "Προσαρμογή ή αφανισμός", οδηγώντας σε μια πολιτική "ανοίγματος" προς τη μαύρη πλειοψηφία της χώρας. Μετά από τέσσερα χρόνια συνταγματικών διαπραγματεύσεων, οι πρώτες πολυφυλετικές εκλογές διεξήχθησαν τον Απρίλιο του 1994 και οδήγησαν στην εκλογή του Νέλσον Μαντέλα, πρώτου μαύρου προέδρου της Νοτίου Αφρικής.

267

Από το 1996 ως το 1998, η Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης διέσχισε όλη τη χώρα για να συλλέξει μαρτυρίες θυμάτων και καταπιεστών, οπαδών ή αντιπάλων του απαρτχάιντ, προκειμένου να καταγράψει όλες τις καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μεταξύ 1960 και 1993 και να διαλευκάνει τα εγκλήματα και τις πολιτικές που ακολουθήθηκαν είτε από την κυβέρνηση είτε από τα απελευθερωτικά κινήματα. Η τελική έκθεση της Επιτροπής υπογράμμιζε την έλλειψη μεταμέλειας ή επεξηγήσεων ορισμένων πρώην πολιτικών ηγετών του καθεστώτος του απαρτχάιντ όπως οι Πίτερ Βίλεμ Μπότα, Φρεντερίκ ντε Κλερκ, Μάγκνους Μάλαν, αλλά και την ανάλογη συμπεριφορά ορισμένων αρχηγών του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου, ιδίως στα στρατόπεδα εκπαίδευσης της Ανγκόλα και της Τανζανίας. Η πλειοψηφία όσων βρέθηκαν ενώπιον της δικαιοσύνης, αθωώθηκε λόγω ελλιπών αποδείξεων ή συμμόρφωσης με τους κανόνες. Η Νότια Αφρική αναφέρεται συχνά ως Έθνος Ουράνιο Τόξο, όρος που επινοήθηκε από τον αρχιεπίσκοπο Ντέσμοντ Τούτου και χρησιμοποιήθηκε από τον Νέλσον Μαντέλα ως μεταφορά για την περιγραφή της πολυπολιτισμικής απάντησης στον ρατσισμό και την ξενοφοβία της ιδεολογίας του απαρτχάιντ.[77] Τα κατάλοιπα του απαρτχάιντ πλήττουν ακόμα την πολιτική και την κοινωνία της Νοτίου Αφρικής. [78][79]

Το απαρτχάιντ σε άλλες χώρες Το απαρτχάιντ εφαρμόστηκε επίσης από το 1959 μέχρι το 1979 και στη Νοτιοδυτική Αφρική, σημερινή Ναμίμπια. Κατά τη δεκαετία του '80, υπήρξαν σταδιακές μεταρρυθμίσεις, με τη θέσπιση πολιτικών δικαιωμάτων στους "Ινδούς" και στους "Μιγάδες", μέχρι που καταργήθηκε ως καθεστώς το 1991.

Καλλιτεχνική έμπνευση από τα γεγονότα του απαρτχάιντ Βιβλία 

Μια Σκληρή Λευκή Εποχή (A Dry White Season), του Αντρέ Μπρινκ, μεταφέρθηκε στο ομώνυμο κινηματογραφικό έργο με πρωταγωνιστές τον Ντόναλντ Σάδερλαντ, τη Σούζαν Σάραντον, το Μάρλον Μπράντο κ.ά.



Ο Δρόμος για την Ελευθερία, του Νέλσον Μαντέλα

Κινηματογραφικές ταινίες 

Η Συνωμοσία του Ουίλμπι (The Wilby Conspiracy) (1973) με τους Μάικλ Κέιν, Σίντνεϊ Πουατιέ και Νικόλ Γουίλιαμσον



Κραυγή Ελευθερίας (Cry Freedom) (1988), με τον Ντένζελ Ουάσινγκτον υπό τη σκηνοθεσία του Ρίτσαρντ Ατένμπορω



Ρεπόρτερ Χωρίς Σύνορα (Country of My Skull) (2004), σκηνοθεσία Τζον Μπούρμαν, με τους Σάμιουελ Τζάκσον και Ζυλιέτ Μπινός



Αντίο Μπαφάνα (Goodbye Bafana) (2007), σκηνοθεσία Μπιλ Όγκαστ, με τους Τζόζεφ Φάινς, Ντένις Χέιζμπερτ, Ντιάνε Κρούγκερ

268



Τσότσι (Tsotsi), 2006



Ινβίκτους (Invictus), 2009



"The Bang Bang Club", 2010 , σκηνοθεσία Στίβεν Σίλβερ , με τους Ράιαν Φίλιπ, Μαλίν Άκερμαν και Τέιλορ Κιτς

Επιρροή στη σύγχρονη κουλτούρα 

O Άλφα Μπλόντι, τραγουδιστής ρέγκε, έχει βγάλει ένα τραγούδι κι έναν δίσκο με τον τίτλο Apartheid is nazism (1985).



O Πίτερ Γκάμπριελ έχει γράψει το τραγούδι Biko στη μνήμη του αγωνιστή κατά του απαρτχάιντ Στίβεν Μπίκο.

Προοδευτική Διεθνής  

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση Προοδευτική Διεθνής

Ίδρυση

30 Νοεμβρίου 2018 Κίνημα για τη Δημοκρατία στην Ευρώπη 2025

Ιδρυτής

και The Sanders Institute Διεθνής οργανισμός που ενώνει σοσιαλιστικά,

Σκοπός

προοδευτικά, σοσιαλδημοκρατικά κινήματα και οργανισμούς

Περιοχή

παγκόσμια

δράσης Ιστότοπος

progressive-international.org δεδομένα (π • σ • ε )



Η Προοδευτική Διεθνής είναι ένας διεθνής οργανισμός προοδευτικών, αριστερών ακτιβιστών και οργανώσεων.[1] Οι κύριοι υποστηρικτές της είναι ο Μπέρνι Σάντερς και ο Γιάνης Βαρουφάκης και συνιδρύθηκε από το The Sanders Institute και το DiEM25. Ο Βαρουφάκης, συνιδρυτής του DiEM25, δήλωσε σε μια έκθεσή του ότι η Προοδευτική Διεθνής δημιουργείται «για να κινητοποιήσει τους ανθρώπους σε όλο τον κόσμο ώστε να αλλάξουν την παγκόσμια τάξη και τα θεσμικά όργανα που την διαμορφώνουν».[2] Η Προοδευτική Διεθνής ξεκίνησε στις 30 Νοεμβρίου 2018 σε μια εκδήλωση του Ινστιτούτου Sanders, στην οποία συμμετείχαν πολλοί προοδευτικοί πολιτικοί, οικονομολόγοι και ακτιβιστές, μεταξύ των οποίων η Ναόμι Κλάιν, ο Κορνέλ Ουέστ, ο Φερνάντο Χαντάντ, ο Τζέφρεϊ Σακς, η Νίκι Άστον και η Άδα Κολάου.[3]

269

Δον Κιχώτης Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια Μετάβαση στην πλοήγηση Πήδηση στην αναζήτηση

Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσας

Το εξώφυλλο του πρωτότυπου του βιβλίου (1605) Συγγραφέας

Μιγκέλ ντε Θερβάντες

Επιμελητής

Juan de la Cuesta[1]

Τίτλος

El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha

Γλώσσα

Ισπανική

Ημερομηνία

1605[2]

δημοσίευσης

1615[2]

270

Είδος

Πικαρέσκο, Ψυχολογική νουβέλλα, Σάτιρα, Παρωδία Sancho Panza, Alonso Quijano, Rocinante, Dulcinea, Rucio, Pero Perez, Ginés de Pasamonte, Cardenio, Dorotea, Luscinda, Don Fernando, Ruy Pérez de Viedma,

Χαρακτήρες

Zoraida, Juan Pérez de Viedma, Lotario, Anselmo, Camila, Maritornes, Marcela, Clavileño, Sansón Carrasco, Maese Nicolás, Clara de Viedma, Cide Hamete Benengeli και Teresa Panza

Τόπος

Ισπανική Αποικιακή Αυτοκρατορία

LΤ ID

7730623 Σχετικά πολυμέσα δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Δον Κιχώτης (πρωτότυπος τίτλος: El ingenioso hidalgo Don Quixote de la Mancha, σύγχρονος τίτλος: El ingenioso hidalgo Don Quijote de la Mancha, κυριολεκτικά: Ο ευφάνταστος ευπατρίδης Δον Κιχώτης της Μάντσας)[3][4] είναι κλασικό έργο λογοτεχνίας του Ισπανού συγγραφέα Μιγκέλ ντε Θερβάντες Σααβέδρα (Miguel de Cervantes Saavedra). Είναι το πρώτο μυθιστόρημα που εκτυπώθηκε, το οποίο εκδόθηκε σε δυο μέρη, το 1605 και το 1615. Είναι ένα από τα μυθιστορήματα που επηρέασαν σημαντικά την ισπανική λογοτεχνία. Είναι ένα από τα πιο εμπνευσμένα έργα της νεότερης δυτικής λογοτεχνίας. Το έργο περιγράφει τις περιπέτειες του πρωταγωνιστή Αλόνσο Κιχάδα, ενός απλού αγρότη ο οποίος έχοντας διαβάσει πολλά βιβλία για τον ιπποτισμό, πιστεύει ότι είναι ιππότης και παίρνει το όνομα Δον Κιχώτης. Στα βιβλία δεν αναγράφεται επακριβώς η τοποθεσία της κατοικίας του, αλλά μας λέει πως ζει μαζί με την ανηψιά του και την οικονόμο του σπιτιού του. Ξεκινάει τα ταξίδια και τις περιπέτειες του μόνος, μαζί με το κοκαλιάρικο άλογο του που το ονομάζει Ροσινάντε φορώντας μια παλιά μεταλλική πολεμική στολή που βρήκε. Κατά την διάρκεια των περιπετειών του τραυματίζεται και τον μεταφέρουν πάλι πίσω στο σπίτι του όπου τον φροντίζουν η ανιψιά και η οικονόμος του. Του λένε πως η στολή εξαφανίστηκε από μαγείας. Λίγο καιρό αργότερα βρίσκει τον γείτονα του Σάντσο Πάντσα και τον πείθει να τον ακολουθήσει με το αντάλλαγμα πως θα του δώσει μερίδιο σε ένα νησί. Ο Δον Κιχώτης είναι ερωτευμένος με μια νεαρή γειτόνισσα του, που από μόνος του την ονομάζει Δουλτσινέα και προσπαθεί να την σώσει γιατί έχει πείσει τον εαυτό του ότι βρίσκεται κάτω από την επήρεια μαγικών. Βεβαίως η Δουλτσινέα δεν γνωρίζει τίποτα από όλα αυτά και δεν εμφανίζεται ποτέ σε κανένα από τα βιβλία. Τα ταξίδια του Δον μαζί με τον πιστό σύντροφο του ξεκινάνε και τις περισσότερες φορές δεν έχουν καλή κατάληξη. Συνήθως γίνονται αντικείμενα χλευασμού και γέλιου κυρίως ο σύντροφος Σάντσο Πάντσα. Προς το τέλος του δεύτερου βιβλίου βλέπουμε πως ο Δον Κιχώτης κατά κάποιο τρόπο βρίσκει τα λογικά του και επιστρέφει μαζί με τον φίλο και συνταξιδιώτη του πίσω στο σπίτι τους. Τα βιβλία είναι γραμμένα σε επεισόδια και η ιστορία του Δον Κιχώτη έχει γραφτεί πολλές φορές και σε παραμύθια για παιδιά. Στον πρόλογο του πρώτου μέρους, ο Θερβάντες σημειώνει πως συνέλαβε την ιδέα για το μυθιστόρημα στη φυλακή, πιθανώς αναφερόμενος στις περιόδους που πέρασε στη φυλακή του Κάστρο ντελ Ρίο

271

(1592) ή της Σεβίλλης (1597-8). Ένας τοπικός θρύλος υποστηρίζει πως γράφτηκε σε φυλακή της πόλης Μάντσεγκαν (Manchegan), την περίοδο 1601-3, ωστόσο η μελέτη της βιογραφίας του Θερβάντες δεν επιβεβαιώνει φύλάκισή του εκεί. Σύμφωνα με άλλη πιθανή εκδοχή, ο Θερβάντες εμπνεύστηκε κατά την περίοδο που ήταν αιχμάλωτος στο Αλγέρι (1575-80). Η υπόθεση αυτή στηρίζεται στο γεγονός πως ως φανταστικός συγγραφέας του έργου εμφανίζεται στο κείμενο ο μουσουλμάνος ιστορικός Cide Hamete Benengeli, το οποίο συνδέεται με πιθανή επαφή του Θερβάντες, στο Αλγέρι, με Άραβες και Τούρκους αφηγητές[5].

272

Χάλκινα αγάλματα του Δον Κιχώτη και του Σάντσο Πάντσα, στην πλατεία Plaza de España στη Μαδρίτη.

273

274