2014_4QFull

DekeÌ l et y ej-ef o meb y ej 2014 (1979 mes ÒekeÀeefMele) ÒeOeeve mebHeeokeÀ [e@. ceeOeJe mekeÌmesvee ’DejefJebo“ mebHeeefokeÀe cebpegÞeer mebHeeove men³eesie pe³e ÒekeÀeMe ef$eHeeþerr Deeféeveer kegÀceej efceÞe DeMeeskeÀ JeefMeÿ ncceeo Denceo ]Keeve mebHeeove-meb®eeueve HetCe&le: DeJewleefvekeÀ leLee DeJ³eJemeeef³ekeÀ lmeom³elee MegukeÀl DeepeerJeve : 500 ©., $ewJeeef<e&keÀ : 125 ©., Jeeef<e&keÀ : 50 ©., (Jeeef<e&keÀ MegukeÀ 5 ©. kesÀ [ekeÀ efìkeÀìeW kesÀ ªHe ceW Yeer mJeerkeÀe³e& nw) ke=ÀHe³ee meom³elee MegukeÀ ceveerDee@[&j, ef[ceeb[ [^eHeÌì Üeje kesÀJeue ’keÀLeeefyebye“ kesÀ veece ner YespeW.

lj®eveeSb Je MegukeÀ Yespeves keÀe Heleel S-10 yemesje, Dee@HeÀ efove-keÌJeejer jes[, osJeveej, cegbyeF&-400 088.

HeÀesve : 2551 5541, 9819162648

e-mail : kathabimb@yahoo.com www.kathabimb.com

l v³et³ee@ke&À mebHeke&À l Naresh Mittal (M) 845-304-2414 Namit Saksena (M) 347-514-4222

l efMekeÀeiees mebHeke&À l Tulika Saksena (M) 224-875-0738

SkeÀ Òeefle keÀe cetu³e : 15 ©. ke=ÀHe³ee vecetves keÀer Òeefle cebieeves nsleg 15 ©. kesÀ [ekeÀ efìkeÀì DeJeM³e YespeW. (meeceev³e DebkeÀ : 40-44 He=ÿ)

keÀLeeefyebye keÀneefve³eeb DeHenjCe - ceeueleer peesMeer meJe&efMe#ee - [e@. osJeWê eEmen kegÀmegceceeuee - [e@. efve©Hecee je³e keÀce]peesj Heeìea - ieesefEJeo GHeeO³ee³e ketÀuej - efJeJeskeÀ efÜJesoer

7 11 17 23 27

ueIegkeÀLeeSb vejWê keÀewj íeyeæ[e 34 mepee /vejW veece ceW ke̳ee jKee nw ? / ef®eÊe jbpeve ieesHe 37 ðeer keÀer peerle / Gefce& ke=À<Ce 47

]ie]peueW / keÀefJeleeSb Meeo ]ie]peue / pecegj&o yesiece ’Meeo Meeo“ 10 ceQ DeHejeefpelee (keÀefJelee) / ceeOeJeer keÀHetj 16 HeÀuekeÀ cej peeefCe³eeb (keÀefJelee) / pemeÒeerle keÀewj ’HeÀuekeÀ HeÀuekeÀ“ 19 keÀefJelee / [e@. efovesMe kegÀceej ÞeerJeemleJe 22 ]ie]peue / [e@. oerHe efyeueemeHegjer 33 Heeb®eesueer“ 34 oes ]ie]peueW / veJeerve ceeLegj ’Heeb

mlebYe

’kegÀí keÀner, kegÀí DevekeÀner“ uesìj yee@keÌme ’Deeceves-meeceves“ / efJeJeskeÀ efÜJesoer ’meeiej-meerHeer“ / [e@. Meebefle megceve yeeFmkeÀesHee“ (meefJelee yepeepe) /megOee efMeJeHegjer ’yeeFmkeÀes Jeelee³eve ’Jeelee³eve Jeelee³eve“ / lemueervee vemejerve HegmlekeÀ-meceer#ee

2 4 35 39 44 48 50

l’keÀLeeef ’keÀLeeefyebye“ Deye HesÀmeyegkeÀ Hej Yeer l facebook.com/kathabimb DeeJejCe Hej veeefcele j®eveekeÀejeW mes efveJesove nw efkeÀ Jes ke=ÀHe³ee DeHeves veece keÀes ’ìwie“ keÀjW.

DeeJejCe ef®e$e : letefuekeÀe mekeÌmesvee ’HeÀe@ue“ $eÝleg keÀe SkeÀ ceveesnejer ef®e$e, vewHejefJeue (efMekeÀeiees) ’keÀLeeefyebye“ cegbyeF& keÀer ’mebmke=Àefle mebj#eCe mebmLee“ kesÀ meewpev³e mes ÒekeÀeefMele nesleer nw.

123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345 123456789012345678901234567890121234567890123456789012345

kegÀí keÀner, kegÀí DevekeÀner

³en 2014 keÀe Debeflece DebkeÀ (128Jeeb) nw. Fme DebkeÀ kesÀ meeLe’keÀLeeefyebye“ kesÀ ÒekeÀeMeve keÀe SkeÀ Deewj Je<e& Hetje ngDee. yengle keÀesefMeMeeW kesÀ yeeo Yeer DebkeÀ kesÀ ÒekeÀeMeve ceW Leesæ[e efJeuebye ngDee nw. FmekeÀe cegK³e keÀejCe mece³e Hej He³ee&Hle efJe%eeHeveeW keÀe ve efceue Heevee nw. Deepe kesÀ meb®eej-³egie ceW nj efkeÀmeer kesÀ Heeme ceesyeeFue ]HeÀesve nw. Fme yeeyele DeveskeÀ ]HeÀesve Dee³es efkeÀ DebkeÀ keÀye Dee jne nw. ’keÀLeeefyebye“ kesÀ ’keÀneveer-efJeMes<eebkeÀ“ keÀer meJe&$e mejenvee ngF&, HeÀuemJeªHe [ekeÀ mes Je F&-cesue mes ÒekeÀeMeveeLe& Deeves Jeeueer j®eveeDeeW keÀer DeeJekeÀ yeæ{ ie³eer nw. Fme meboYe& ceW uesKekeÀeW mes efveJesove nw efkeÀ j®eveeSb DeeHe F&-cesue mes DeJeM³e YespeW. Henuee lees ³en efkeÀ j®eveeSb oesveeW ner Heer[erSHeÀ Je [e@keÀ HeÀeFue ceW neW. keÀneveer kesÀ efveCe&³e kesÀ efueS keÀce mes keÀce ke=ÀHe³ee SkeÀ ceen keÀe mece³e nceW oW. ’keÀLeeefyebye“ kesÀ efueS Keeme leewj Hej, Deueie mes keÀneveer YespeW, SkeÀ meeLe keÀF& Heef$ekeÀeDeeW kesÀ efueS j®evee Yespeves Hej efJe®eej keÀjvee mebYeJe veneR nesiee. ’keÀLeeefyebye“ kesÀ HeeþkeÀeW keÀer mebK³ee ceW Yeer DeefYeJe=ef× ngF& nw, DeepeerJeve meom³eeW keÀer mebK³ee 300 mes THej nes ie³eer nw. ’keÀLeeefyebye“ kesÀ ceeO³ece mes meoe mes, nceeje Òe³eeme jne nw efkeÀ keÀce cetu³e Hej De®íe meeefnl³e HeeþkeÀeW keÀes GHeueyOe nes. Fmeer keÀejCe efHeíues 15-20 meeueeW mes Heef$ekeÀe kesÀ cetu³e ceW keÀesF& Je=ef× veneR keÀer ie³eer nw. Je<e& 2014 kesÀ meYeer DebkeÀeW ceW, kegÀue efceueekeÀj 42 keÀneefve³eeb ÒekeÀeefMele ngF& nQ. Fme yeej’keÀceueséej-mce=efle keÀLeeeEyeye keÀLee HegjmkeÀej2014“ kesÀ efueS DeefYecele Yespeves nsleg’cele-He$e“ veneR íeHee pee jne nw. HeeþkeÀeW mes DevegjesOe nw efkeÀ Jes ’He®®eermeJeW ceeues keÀe ]HeÌuewì“ Deewj ’GmekeÀe me®e“ íesæ[keÀj Mes<e 40 keÀneefve³eeW Hej, He$e ³ee cesue Üeje, DeefYecele keÀe DeHevee ¬eÀce YespeW. Fme yeej efveCee&³ekeÀeW keÀe SkeÀ Hewveue Deewj HeeþkeÀ efceue keÀj keÀneefve³eeW kesÀ HegjmkeÀejeW keÀe ®e³eve keÀjWies. oes meJe&Þesÿ (1000 ©.), ®eej Þesÿ (750 ©.) Je ome keÀes GÊece (500 ©.) HegjmkeÀej efo³es pee³eWies. HeeþkeÀeW mes DevegjesOe nw efkeÀ Jes MeerIe´ DeHeves DeefYecele nceW YespeW. Je<e& kesÀ meYeer DebkeÀ DeeHe ’keÀLeeefyebye“ keÀer JesyemeeFì Hej Heæ{ mekeÀles nQ. JesyemeeFì kesÀ DeueeJee ’keÀLeeefyebye“ keÀes ]HesÀmeyegkeÀ Hej Yeer osKee pee mekeÀlee nw. DeeJejCe Hej veeefcele uesKekeÀeW mes efveJesove nw efkeÀ Jes ke=ÀHe³ee DeHeves veece keÀes’ìwie“ keÀjW. Fmemes FvekeÀer j®eveeDeeW keÀer’Hengb®e“ keÀe oe³eje Deewj J³eeHekeÀ nesiee.

l

Deye Fme DebkeÀ keÀer keÀneefve³eeW Hej efìHHeCeer ö- Heeb®eeW keÀneefve³eeW kesÀ j®eveekeÀej ’keÀLeeefyebye“ kesÀ HeeþkeÀeW kesÀ efueS peevesHen®eeves nQ. DeHeveer meoeMe³elee kesÀ ®eueles meYeer ves DeHeveer yesnlej Je mlejer³e keÀneveer oer nw. ceeueleer peesMeer keÀer keÀneveer ’DeHenjCe“ ceW ì^sve ³ee$ee kesÀ oewjeve De®eevekeÀ ner jeTuekesÀuee keÀe veece megvekeÀj veeef³ekeÀe ]HeÌuewMe yewkeÀ ceW ®eueer peeleer nw. peerJeve ceW yengle Deeies efvekeÀue peeves kesÀ yeeo Yeer GmekesÀ ceve ceW keÀneR ve keÀneR SkeÀ keÀmekeÀ jn ner ie³eer nw, efpemekeÀer ìerme Mes<e nw. Deieueer keÀneveer ’meJe&efMe#ee“ kesÀ ceeO³ece mes [e@. osJeWê eEmen ves nceejs osMe kesÀ leLeekeÀefLele meJe&efMe#ee DeefYe³eeve keÀer mener efmLeefle Gpeeiej keÀer nw. efMe#ee keÀe DeefOekeÀej lees mejkeÀej ves os efo³ee Hej mketÀueeW keÀer efmLeefle kewÀmeer nw ? ve ye®®es nQ Deewj ve ner efMe#ekeÀ. {nleer oerJeejW. oesHenj kesÀ Keeves (efce[-[s ceerue) kesÀ ceesn ceW ye®®es mketÀue Deeles nQ Deewj pewmee-lewmee Kee keÀj DeHeveer YetKe efceìeles nQ. MeskeÌmeHeer³ej keÀe keÀnvee Lee ö ’Jeeì F]pe os³ej Fve S vesce ?“ uesefkeÀve FmekesÀ efJeHejerle me®®eeF& ³ener nw efkeÀ veece ceW ner Deepe meye kegÀí nw. efJeMes<ekeÀj peye efkeÀmeer kesÀ veece mes GmekesÀ ®eefj$e keÀes peesæ[ves keÀer keÀesefMeMe keÀer peeleer nw. [e@. efve©Hecee keÀer keÀneveer ’kegÀmegceceeuee“ keÀer veeef³ekeÀe keÀe, Deble mece³e lekeÀ Yeer keÀesF& veece veneR peevevee ®eenlee. uesefkeÀve ³eneb Hengb®e keÀj keÀneveer SkeÀ Deueie ceesæ[ uesleer nw. Deieueer keÀneveer ’keÀce]peesj Heeìea “ (ieeseEJeo GHeeO³ee³e) ceW SkeÀ Heefle-Helveer keÀer MeejerefjkeÀ keÀefce³eeW kesÀ keÀejCe GvekesÀ ye®®es veneR nes mekeÀles. Helveer ye®®ee ieeso uesves keÀes lew³eej veneR nw. peerJeve ceW Fme DeYeeJe kesÀ ®eueles Deeoceer keÀes Mejeye Heerves keÀer uele ueie peeleer nw Deewj Jen Deble lekeÀ Fmemes ígìkeÀeje veneR Hee mekeÀe. Deece Yeejleer³e veeieefjkeÀeW keÀer mecem³ee nw efkeÀ meerefcele Dee³e ceW IejHeefjJeej keÀer ]peªjleeW keÀes kewÀmes Hetje efkeÀ³ee pee³es ? efJeJeskeÀ efÜJesoer keÀer keÀneveer ’ketÀuej“ keÀer ceeb Heæ{er-efueKeer veneR nw, uesefkeÀve Gmeves ]peceevee osKee nw. Jen yeæ[er yent Hej ncesMee ]iegmmee keÀjleer jnleer nw. Hej ³en meye THej-THej nw. ojDemeue GmekeÀe Ëo³e SkeÀ ketÀuej keÀer lejn nw pees meyekeÀes þb[keÀ Hengb®eelee jnlee nw. l

Je<e& 2014 ®egveeJeeW keÀe meeue jne nw. Henues ueeskeÀmeYee ®egveeJe efHeÀj kegÀí GHe-®egveeJe Deewj yeeo ceW cenejeä^, nefj³eeCee, PeejKeb[ Deewj peccet-keÀMceerj ceW efJeOeeve meYee ®egveeJe mebHeVe ngS. GHe-®egveeJeeW ceW Yeues ner YeepeHee keÀes De®íe Òeeflemeeo ve efceue mekeÀe eEkeÀleg meYeer efJeOeevemeYee ®egveeJeeW ceW YeepeHee ves yeæ{le neefmeue keÀer. nefj³eeCee Deewj PeejKeb[ ceW Gmes mHeä yengcele efceuee, cenejeä^ ceW Yeer Debleleë efMeJemesvee kesÀ meeLe efceue keÀj SkeÀ mLee³eer mejkeÀej yeve mekeÀer. peccet-keÀMceerj ceW efkeÀmeer Yeer oue keÀes yengcele ve efceueves kesÀ keÀejCe efHeÀueneue ieJeve&j ªue ueiee nw, uesefkeÀve Ssmes mHeä mebkesÀle efceue jns nQ efkeÀ MeerIe´ ner Heer. [er. Heer. Deewj YeepeHee efceuekeÀj mejkeÀej yevee³eWies. Fve jep³eeW ceW keÀe@vûesme leermejs ³ee ®eewLes mLeeve Hej jner nw. HeÀjJejer 2015 kesÀ ÒeLece meHleen

keÀLeeefyebye / DekeÌletyej-efomebyej 2014 ~~ 2 ~~

ceW efouueer ceW Yeer ®egveeJe nesves nQ. ³eneb Yeer keÀe@vûesme keÀe keÀneR Helee veneR nw. meerOeer ueæ[eF& DeeHe Deewj YeepeHee ceW nw. Deye osKevee ³en nw efkeÀ Tbì efkeÀme keÀjJeì yewþlee nw. 127 Je<e& Hegjeveer keÀe@vûesme keÀe ³en neue ke̳eeW ngDee Fme Hej Heeìea kesÀ vesleeDeeW keÀes iebYeerjlee mes mees®evee ®eeefnS eEkeÀleg efyeuueer kesÀ ieues ceW Iebìer keÀewve yeebOes? p³eeW ner keÀesF& Òe³eeme keÀjlee nw Gmes yeeieer keÀjej keÀj efo³ee peelee nw.

Yeejle kesÀ ieCejep³e yeveves kesÀ yeeo Megª ceW efJeOeeve meYee Deewj ueeskeÀmeYee kesÀ ®egveeJe meeLe-meeLe ngDee keÀjles Les. efkeÀvneR keÀejCeeW mes, Deueie-Deueie mece³e Hej efJeOeeve meYeeSb Yebie nesves kesÀ keÀejCe ³en HejbHeje meceeHle nes ie³eer nw. Fmemes, efvejblej mece³e, Þece Deewj Oeve keÀe DeHeJ³e³e neslee nw. meYeer veslee Deewj jepeveereflekeÀ oue Hetjs meeue ®egveeJeer ieefCele ceW GuePes jnles nQ. meÊee kewÀmes neLe ceW jns FmekesÀ efueS ve³es-ve³es peeleer³e meceerkeÀjCe Deewj nLekebÀ[s {tbæ{s peeles nQ. Deepe osMe ceW YeepeHee SkeÀ yeæ[s oue kesÀ ªHe ceW GYejer nw. Dev³e oueeW keÀer menceefle mes SkeÀ meb³egkeÌle DeefOeJesMeve yegueekeÀj Hegveë Fme ueeskeÀleebef$ekeÀ HejbHeje keÀer mLeeHevee keÀer pee mekeÀleer nw. efHeíues 7-8 cenerveeW ceW ve³eer mejkeÀej ves Ssmes yengle meejs efveCe&³e efue³es nQ efpevekesÀ otjieeceer ÒeYeeJe DeJeM³e neWies. ’mJe®ílee DeefYe³eeve,“ ’peve-Oeve ³eespevee,“ ’meebmeo ûeece ³eespevee,“ ’yesìer ye®eeDees, osMe ye®eeDees“ pewmeer yengle meejer mkeÀerceW Megª keÀer ie³eer nQ. ®eens Meew®eeue³eeW keÀer DeeJeM³ekeÀlee keÀer yeele nes ³ee ³egJeeDeeW ceW veMes keÀer ÒeJe=efÊe, íesìer-íesìer eEkeÀleg cenlJeHetCe& yeeleeW kesÀ Òeefle ÒeOeeveceb$eer vejWê ceesoer ueesieeW keÀes peeieªkeÀ keÀj jns nQ. ’ceve keÀer yeele“ keÀe³e&¬eÀce kesÀ ceeO³ece mes ÒeOeeveceb$eer pevelee mes mebJeeo keÀjles nQ. ³en meye yengle De®íe nw. uesefkeÀve Deece Deeoceer cenbieeF& Deewj Ye´äe®eej mes efvepeele ®eenlee nw. Jen ®eenlee nw efkeÀ jes]peceje& kesÀ peerJeve-³eeHeve ceW Deeves Jeeueer lekeÀueer]HeÀeW Deewj keÀefþveeF³eeW mes Gmes peuoer ígìkeÀeje efceues. ®egveeJe Òe®eej kesÀ oewjeve efJeosMeer keÀeueeOeve SkeÀ yeæ[e cegÎe Lee. efHeíues leerve-®eej meeueeW ceW peve-ueeskeÀHeeue Deeboesueve ves Yeer Deece Deeoceer kesÀ ceve ceW DeeMee peiee³eer. Fmeer Deeboesueve mes ’DeeHe“ keÀe pevce ngDee eEkeÀleg meejs osMe ceW cegbn keÀer Keeves kesÀ yeeo ’DeeHe“ efmeceìkeÀj cee$e efouueer keÀer Heeìea yevekeÀj jn ie³eer nw Deewj Deye Òe³eeme ceW nw efkeÀ efkeÀme ÒekeÀej íesæ[er ngF& ieÎer neLe ceW Dee pee³es. keÀesF& lees kesÀpejerJeeue peer mes Hetís efkeÀ YetleHetJe& cegK³eceb$eer peer peve-ueeskeÀHeeue efyeue keÀe ke̳ee ngDee? efJeosMeer keÀeueeOeve Deeves ceW keÀF& lekeÀveerkeÀer mecem³eeSb yelee³eer pee jner nQ. ³eefo YeefJe<³e ceW keÀYeer ³en keÀeueeOeve Leesæ[e kegÀí Dee³ee Yeer lees meerOes efkeÀmeer kesÀ Keeles ceW veneR peeves Jeeuee. ³es meye ceve keÀes yenueeves-HegÀmeueeves Jeeueer yeeleW nQ. uesefkeÀve efJeosMeer keÀeuesOeve mes keÀneR ]p³eeoe osMe ceW ner ueesieeW keÀer efle]peesefj³eeW ceW ]pecee keÀeuesOeve keÀes yeenj ueeves kesÀ efueS lees legjle-HegÀjle keÀejiej GHee³e efkeÀ³es pee mekeÀles nQ. meyemes DeefOekeÀ keÀeueeOeve ueesieeW kesÀ jnves kesÀ efueS cekeÀeve yeveeves Jeeues íesìs-yeæ[s YeJeve efvecee&lee Hewoe keÀjles nQ. ³en meJe&efJeefole nw efkeÀ cekeÀeve kesÀ ]Kejeroves kesÀ efueS 60 ë 40 ³ee 50 ë 50 kesÀ DevegHeele ceW Hewmes keÀer ceebie keÀer peeleer nw. Fmemes mìQHe [îetìer keÀer ®eesjer lees nesleer ner nw. meeLe ner oes vebyej kesÀ Hewmes keÀe Deeies ]ieuele-meuele keÀeceeW ceW og©He³eesie neslee nw.

YeJeve efvecee&Ce GÐeesie DeketÀle keÀeueeOeve GlHeeefole keÀjlee nw, FmekeÀer ieCevee veneR keÀer pee mekeÀleer. Fmeer lejn ef]HeÀuce GÐeesie keÀer meejer veeRJe ner keÀeuesOeve Hej Keæ[er ngF& nw, ³en yeele Yeer efkeÀmeer mes efíHeer veneR nw. veeceer ef]HeÀuce keÀueekeÀejeW keÀes keÀjesæ[eW ceW Hewmee efo³ee peelee nw. ³en Hewmee keÀneb mes Deelee nw Deewj keÀneb peelee nw efkeÀmeer keÀes veneR ceeuetce. nj íesìs-yeæ[s OebOes Jeeuee efyeue Deewj efyevee efyeue keÀer efye¬eÀer keÀjlee nw. mesume ìwkeÌme keÀer ®eesjer keÀjlee nw. mejkeÀej ®eens lees SkeÀ mece³e meercee oskeÀj Heeb®e meew Deewj n]peej ©He³eeW kesÀ ve³es veesì ]peejer keÀjkesÀ meeje keÀeueeOeve yeenj uee mekeÀleer nw. cenbieeF& keÀes keÀce keÀjves kesÀ efueS Yeer keÀF& ]keÀoce Gþe³es pee mekeÀles nQ. meyemes Henues lees ]peceeKeesjer keÀes DeHejeOe keÀer Ssmeer Oeeje kesÀ Debleie&le uee³ee pee³es efkeÀ ]peceeKeesjeW keÀes peceevele ner ve efceue mekesÀ. Deepe yee]peejeW ceW meeceeve Yeje Heæ[e nw. uesefkeÀve iegCeJeÊee ³ee cetu³e Hej mejkeÀej keÀe keÀesF& efve³eb$eCe veneR nw. mejkeÀej DeefOekeÀlece keÀercele le³e keÀj osleer nw, FmekeÀe DeeOeej mHeä veneR nw. ueeiele Deewj cetu³e ceW ke̳ee mebyebOe nw ? oes ©He³es ueeiele keÀer ®eer]pe keÀer keÀercele yeerme ©He³es ke̳eeW nesleer nw ? DeHes#ee ³en keÀer peeleer nw efkeÀ ûeenkeÀ ceesueYeeJe keÀjkesÀ mJe³eb keÀercele keÀce keÀje³es, ³en DemebYeJe nw. ìer. Jeer. kesÀ efJe%eeHeve cenbieeF& keÀe meyemes yeæ[e keÀejCe nQ. nj efJe%eeHeve ceW ef]HeÀuce keÀueekeÀej ke̳eeW nesles nQ? DeefceleeYe ye®®eve veJejlve lesue ³ee kewÀ[Jejer ®ee@keÀuesì yes®eWies lees Jen cenbieer lees nesieer ner. Meen©Ke Keeve, De#e³e kegÀceej, nscee ceeefueveer, keÀjervee keÀHetj, efÒe³ebkeÀe ®eesHeæ[e ³ee Ssmeer ner ef]HeÀuceer nefmle³eeb efJe%eeHeve keÀjWieer lees meeceeve lees cenbiee nesiee ner. DeÒel³e#e ªHe ceW efJe%eeHeveeW ceW FvekeÀer ceewpetoieer keÀe ]Ke®ee& nce Deewj DeeHe Gþeles nQ. ìer. Jeer. Deye cen]pe ’yeg×t [yyee“ veneR jn ie³ee nw, ³en Hetjer lejn ’Petþ keÀe [yyee“ nes ie³ee nw. ®eewyeermeeW Iebìs ³en nceejs THej oesnjer ceej keÀj jne nw. Henues efyevee efmej-Hewj kesÀ meerefj³eue efoKeekeÀj ³en DeeHekeÀes Hetjer lejn DemebJesoer yeveelee nw, meeLe ceW yeej-yeej efJe%eeHeve efoKee keÀj Guìs-meerOes meeceeve keÀer efye¬eÀer yeæ{elee nw. Jew%eeefvekeÀ DeeOeej Jeeues efJe%eeHeveeW keÀe keÀesF& DeeOeej veneR neslee. ìtLeHesmì kesÀ ÒeYeeJe keÀes peeb®eves kesÀ efueS ’peceex-ceerìj“ (!) yevee ner veneR. efmeiejsì kesÀ efJe%eeHeveeW Hej Heeyeboer nw Hej iegìkeÀe kesÀ efJe%eeHeveeW Hej keÀesF& jeskeÀ veneR. Mejeye kesÀ efJe%eeHeve Yeer Oeæ[uues mes ®eesjer-ígHes efoKee³es ner pee jns nQ. SkeÀ Iebìs ceW efkeÀleves mece³e efJe%eeHeve efoKeevee ®eeefnS, Fme Hej efve³eb$eCe nesvee ®eeefnS. efJe%eeHeve kesÀ meeLe efoKee³eer ®esleeJeveer Fleves íesìs De#ejeW ceW nesleer nw Deewj Fleves keÀce mece³e kesÀ efueS efoKee³eer peeleer nw efkeÀ keÀesF& Heæ{ veneR mekeÀlee.

DeeFS, nce Gcceero keÀjW efkeÀ ’De®ís efove“ otj veneR nQ.

keÀLeeefyebye / DekeÌletyej-efomebyej 2014 ~~ 3 ~~

uesšj-yee@keäme ‘keâLeeefyebye’ keâe Debkeâ 127 efceuee. nj Debkeâ yentcetuÙe neslee nw. DeeJejCe efÛe$e mes ueskeâj Debeflece hes]pe lekeâ, Skeâ-Skeâ Meyo Devet"e, efocee]ie keâes meketâve oslee nw. Deye ceQ (24 ceF& 2014) keâer yeele keâjleer ntb. Jen Meece MeeÙeo ceQ peerJeve Yej ve Yetue meketbâieer. Flevee Deeoj, Flevee melkeâej cegPe pewmeer Skeâ Úesšer meer uesefKekeâe Deewj DeefYeves$eer keâes efceuee. meYeeie=n ceW cesjs veece kesâ yeÌ[s-yeÌ[s heesmšj ueieeÙes ieÙes. mšs]pe hej, yeÌ[er nefmleÙeeW kesâ meeLe cegPes yew"eÙee. cegPemes oerhe ØepJeefuele Yeer keâjJeeÙee. ‘keâLeeefyebye’ ves 35 Je<e& hetjs efkeâÙes. yengle-yengle yeOeeFÙeeb. cegPes Øees«eece ceW yegueeÙee ceQ Denmeevecebo ntb. uesefkeâve hueer]pe cegPes Skeâ Deece uesefKekeâe ner jnves oerefpeS. efØeÙe hee"keâeW, Deehemes efveJeosve nw veÙee meeue Dee jne nw. efkeâmeer Yeer uesKekeâ Ùee uesefKekeâe keâes keâesF& Ssmes Meyo ve keânW efpevemes efkeâ Yeerlej ceve ceW ogKe nes. nj JÙeefòeâ ceneve uesKekeâ veneR yeve mekeâlee. meyekeâer Deheveer-Deheveer Mewueer nesleer nw. pees JÙeefòeâ kesâ mJeYeeJe, Gmekeâe peerJeve, jnve-menve mes yeveleer nw. FmeefueS ]pÙeeoe $egefšÙeeb efvekeâeuevee Yeer "erkeâ veneR. Skeâ Mesj nw — cebefoj leesÌ[es, Ùen lees yegleKeeves nQ, uesefkeâve efkeâmeer keâe efoue cele leesÌ[es, Ùen Iej nw ]Keeme Kegoe keâe. ceQ Deehe meyemes yengle mvesn keâjleer ntb. Deehekeâer Jepen mes ner lees cesjer keâuee keâer hejKe nes jner nw. Deehe Deewj mebheeokeâ peer peye lekeâ ÛeenWies ceQ efueKeleer jnbtbieer. peye lekeâ cesjer meebme keâer [esj cesjer ]keâuece mes yebOeer nw. veÙes meeue keâer {sjeW MegYekeâeceveeSb Deewj {sj meeje hÙeej, mvesn.

– meefJelee yepeepe hees. yee@keäme-19743, peÙejepe veiej, yeesefjJeueer (he.), cegbyeF&-400092. ‘keâLeeefyebye’ keâe 127 Jeeb Debkeâ (pegueeF&-efmelebyej 2014) Øeehle ngDee. Fme Debkeâ keâer heebÛe keâneefveÙeeb. keâceue keâhetj keâer ‘ve Yetlees, ve YeefJe<Ùeefle’ Skeâ vejkeâJeeefmeveer iegueeye osF& keâer keâneveer nw, pees otmejeW kesâ veke&â keâes mJeie& ceW leyoerue keâj osleer nw. leejeÛebo cekeâmeeves keâer ‘LeQkeäÙet Jesjer ceÛe’ Skeâ mesJee efveJe=òe DevegMeemeveefØeÙe yeQkeâ cewves]pej jefJekegâceej keâer keâLee nw, efpemekeâer mesJee efveJe=efòe keâer efoveÛeÙee& Gmes efve"uuee, efvekeâccee Deewj veekeâeje yevee osleer nw. Skeâ DeveeLe Deeßece ‘DeeMee š^mš’ mes pegÌ[ves kesâ yeeo jefJe ceW Dee§eÙe&pevekeâ heefjJele&ve Deelee nw Deewj Jes hegve: mesJeekeâeueerve Dehe–št-[sš jefJe kegâceej ceW ¤heebleefjle nes peeles nQ. efjÙee Mecee& keâer ‘mehe& obMe’ Skeâ Œeer keâer meveeleve keâLee nw. Jen efkeâleveer ner heÌ{er efueKeer nes Gmes Iej kesâ keâecekeâepe ceW PeeWkeâ efoÙee peelee nw Deewj heg®<e hegjeleve meJe&leb$e mJeleb$e peerJeve Ùeeheve keâjlee nw. Œeer kesâ ie=n keâeÙe& ceW mebefuehlelee keâer ØeMebmee kesâ Meyo Gmekesâ efueS mehe&obMe nQ, Œeer peerJeve heÙeËle mehe&obefMele jnleer nw. efve®hece keâer ‘Dele=hle cees#e’ Skeâ keâneveer mes ]pÙeeoe oeMe&efvekeâ mebJeeo nw, mebJeeo Yeer leye meeLe&keâ neslee nw peye oesveeW meceleue neW, Ùeneb lees mebJeeo kesâ veece hej 4

Skeâ meeOJeer keâe Deveble GJeeÛe nw. OeceXõ kegâmegce keâer ‘OeesKee’ ceW Œeer lees Skeâ ceoejer kesâ OeesKes keâe efMekeâej nesleer nw Deewj efceLÙee peÌ[er–yetefšÙeeb ]Kejero ueeleer nw peyeefkeâ heg®<e keâes Skeâ MeeÕele jepeveslee mes OeesKee efceuelee nw pees pevelee keâes mey]pe yeeie efoKee keâj heebÛe meeueeW kesâ efueS DeesPeue nes peelee nw. keâLeekeâej ves jepeveweflekeâ OeesKes keâes yeÌ[e OeesKee efmeæ efkeâÙee nw, Ùener Gmekeâe DeYeer° nw.

– efnlesMe JÙeeme yeer-406, jefJe heeke&â, neb[sJee[er jes[, n[hemej, hegCes-411028. ‘keâLeeefyebye’ keâe DeepeerJeve meomÙe yeveves mes efveÙeefcele Debkeâ efceue jns nQ. ceQ jÛeveeDeeW keâes heÌ{keâj Deevebefole Deewj Glmeeefnle neslee jnlee ntb. heef$ekeâe ves 35 Je<eeX keâer meeefneflÙekeâ Ùee$ee ceW efnboer meeefnlÙe ceW Deheveer Deueie henÛeeve Deewj mLeeve yevee efueÙee nw. jÛeveeDeeW keâe mecevJeÙe ceve-YeeJeve neslee nw. peveJejer-petve 2014 Debkeâ (keâneveer efJeMes<eebkeâ) heÌ{e FmeceW 32 keâneefveÙeeb, 9 ueIegkeâLeeSb, 12 ]ie]peueW, keâefJeleeSb Je cegkeälekeâ nQ. Fme keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

efJeMes<eebkeâ ceW mlejerÙe jÛeveeSb nQ. ‘kegâÚ keâner, kegâÚ Devekeâner’ ceW lees Deehe efoue keâer ienjeF& ceW Glejles nQ. Fme lejn Ùen Debkeâ meb«enCeerÙe nw. [e@. ¤heefmebn Ûebosue DeefleefLe mebheeokeâ keâes vecemkeâej efpevneWves ‘keâLeeefyebye’ keâes DeeOegefvekeâ efnboer keâneveer kesâ Fefleneme ceW meb«enCeerÙe yevee efoÙee nw. ceQ heef$ekeâe mes pegÌ[keâj Deheves keâes OevÙe cenmetme keâj jne ntb.

- jepeWõ Øemeeo ceOegyeveer øesâb[me keâe@ueesveer, Jee[& veb. 14, ceOegyeveer, efyenej-847211 ‘keâLeeefyebye’ kesâ pegueeF&-efmelebyej 2014 Debkeâ ceW mebheeokeâerÙe ceW ceesoer mejkeâej kesâ Deeieceve kesâ lelkeâeue yeeo Gvekeâer ef›eâÙeeMeeruelee SJeb YeeJeer Ùeespevee keâe meÛÛee efÛe$e KeeRÛee ieÙee nw. ceesoer peeveles nQ efkeâ Ùeneb mebYeeJeveeSb Deveble nQ, yeme GvnW Gpeeiej keâjves keâer ]pe¤jle nw. og<Ùeble kegâceej Ùeeo Dee peeles nQ : ‘Skeâ efÛebieejer keâneR mes {tbÌ{ ueeDees oesmlees, Fme efoS ceW lesue mes YeeRieer ngF& yeeleer lees nw.’ keâyeerj ves HeâjceeÙee Lee — ‘ogF& peieoerMe keâneb les DeeÙes, keângb keâewves YejceeÙee/Deuuee, jece, keâefjce, kesâMeJe, nefj, npejle veece OejeÙee.’

Deewj Ùeneb osJeer veeiejeveer keânleer nQ — ‘Ùes efnbot nQ, Ùes cegefmuece nQ, Ùes efmeKe F&meeF& nQ osJeer/ueÌ[eves keâes nceW keäÙeeW ueesie Fvekeâe veece uesles nQ.’’ veejer ceW efÚheer ceeb keâer cecelee, Jelmeuelee keâe efkeâlevee YeJÙe efÛe$e Gkesâje ieÙee nw — ‘ceeb, kesâJeue ceeb nesleer nw.’ (ue#ceer ¤heue).

DeMeeskeâ YeeefšÙee keâer ‘pevce’ keâefJelee ceW ueÌ[keâer kesâ pevce nesves kesâ ØeYeeJe keâer JÙebiÙeelcekeâ Øeefleef›eâÙee nw. Fbmeeve jnyej keâer Keespe ceW JÙemle nw hej efvejeMee heelee nw. ‘oewj, peguce Je efmelece keâe peejer nw / keâesF& jnyej keâneb ve]pej DeeÙee.’ meejer jÛeveeDeeW hej efšhheCeer efueKevee nes lees he$e yengle uebyee nes peeÙesiee.

- Øees. ce=lÙegbpeÙe GheeOÙeeÙe Je=boeJeve, jepeWõ heLe, Oeveyeeo-826001 ‘keâLeeefyebye’ keâe pegueeF&-efmelebyej 2014 Debkeâ keâe mebheeokeâerÙe ve kesâJeue meeefneflÙekeâ keâce& kesâ efueS yeefukeâ YeejleerÙe jepeveerefle keâe Skeâ efJenbiece ÂMÙe Øemlegle keâjves kesâ efueS peevee peeÙesiee. jÛeveeDeeW keâe ÛeÙeve Gvekeâer mlejerÙelee 5

keâes OÙeeve ceW jKekeâj meeJeOeeveer kesâ meeLe efkeâÙee ieÙee nw. keâceue keâhetj keâer keâneveer ‘ve Yetlees, ve YeefJe<Ùeefle’ ceOÙeceJeieeaÙe Deejeceleueyeer Je celeueyehejmleer leLee efvece> Jeie& kesâ cesnvelekeâMe FbmeeveeW keâer keâMecekeâMe Deewj ]Kegöejer keâer oemleeve nw. leejeÛebo cekeâmeeves keâer keâneveer ‘LeQkeäÙet Jesjer ceÛe’ Fme n]keâerkeâle keâes jsKeebefkeâle keâjleer nw efkeâ DeewjeW kesâ efueS kegâÚ keâjvee ner ceve kesâ jerlesheve Deewj Deemeheeme kesâ yes]ieevesheve keâes Yeieeves keâe lejerÌ]keâe nw.

OeceXõ kegâmegce Deheveer keâneveer ‘OeesKee’ ceW Deecepeve kesâ meeLe ngS Úue keâer yeele keâjles nQ. ojDemeue jepeveerefle OeesKee Deewj yeejbyeej Úuekeâjves keâer keâuee ceW yee]keâer meye keâes keâe]Heâer heerÚs ÚesÌ[ Ûegkeâer nw. keâneveer kesâ hee$e jeceueeue kesâ ceve keâer yeele keâe ceve ceW ner jn peevee Fme meÛÛeeF& keâes oMee&lee nw. meefJelee yepeepe keâe DeelcekeâLÙe Je [e@. Ûebõ ØekeâeMe efÉJesoer mes mee#eelkeâej he"veerÙe nQ. keâceuesMe YeejleerÙe keâer ueIegkeâLee ‘[j’ Jele&ceeve DeeefLe&keâ ØeCeeueer ceW efpemeceW nj Fbmeeve Skeâ GheYeesòeâe kesâ efmeJee kegâÚ veneR ceevee peelee nw, Skeâ Deece efnbogmleeveer keâer nwefmeÙele ØeoefMe&le keâjlee nw. Fmemes hetJe& peveJejer-petve 2014 kesâ mebÙegkeäleebkeâ ceW efnboer keâneveer kesâ mecekeâeueerve heefjÂMÙe keâe keâe]Heâer no lekeâ efÛe$eebkeâve ngDee. ‘keâLeeefyebye’ keâer Ùen Ùee$ee peejer jnsieer Fmekeâe hetCe& efJeÕeeme nw.

- ceveer<e kegâceej efmebn keâceje veb. 148-yeer, heefjJenve YeJeve, mebmeo ceeie&, veÙeer efouueer-110001. ‘keâLeeefyebye’ pegueeF&-efmelebyej 2014 keâe Debkeâ Øeehle ngDee. keâneveer efJeMes<eebkeâ hej kegâÚ ØeJeemeer keâLeekeâejeW keâes Deheveer Øeefleef›eâÙee Decesefjkeâe, he$eeW kesâ ceeOÙece mes Yespeer Leer, Deeheves Fme yeej kesâ Debkeâ ceW Deheves mebheeokeâerÙe ‘kegâÚ keâner, kegâÚ Devekeâner’ ceW Fmekeâe ef]pe›eâ Yeer efkeâÙee nw.

Jele&ceeve meceÙe ceW he$euesKeve efJeOee mebÛeej ›eâebefle kesâ Fme Ùegie ceW oce leesÌ[ jner nw. ceQves Fme efJeOee keâes yeveeÙes jKeves kesâ efueS jÛeveekeâejeW kesâ meeLe he$eeÛeej keâer hejbheje yeveeÙes jKeer nw. Ùener he$e DeevesJeeues keâue keâer Oejesnj neWies. Deepe Yeer ceQ peye efnboer kesâ Øeefleef‰le jÛeveekeâejeW kesâ he$eeW keâes heÌ{lee ntb lees cesjs meeceves Gvekeâe JÙeefòeâlJe SJeb keâeueKeb[ meeceves Dee KeÌ[e neslee nw. Ùes he$e nceejs efueS DecetuÙe efveefOe nQ. keâneveer Debkeâ meb«enCeerÙe Debkeâ nw, meYeer keâneefveÙeeb he"veerÙe Je ùoÙe«eener nQ.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Fme yeej kesâ Debkeâ ceW Yeer keâneefveÙeeW ves cesjs ceevemehešue hej ienje ØeYeeJe ÚesÌ[e nw ]Keemekeâj henueer keâneveer ‘ve Yetlees, ve YeefJe<Ùeefle’ heÌ{les-heÌ{les YeeJe efJeYeesj nes G"e Deewj Deheveer Øeefleef›eâÙee mes uesefKekeâe keâceue keâhetj keâes Yespeves kesâ efueS ]keâuece G"eveer heÌ[er. [e@. ¤heefmebn Ûebosue keâer keâneveer efheÚues efJeMes<eebkeâ ceW heÌ{er Leer. ueIegkeâLeeSb ‘[j’, ‘DeeF&vee’, ‘ceeb kesâJeue ceeb nesleer nw’, ‘ieebJe keâe Skeâ efove’ Yeer DeÛÚer ueieer nQ. ‘kegâÚ keâner, kegâÚ DevekeâneR’ ceW Deehekeâer mebheeokeâerÙe efšhheefCeÙeeb mecemeeceefÙekeâ LeeR. ‘Deeceves-meeceves’ ceW meefJelee yepeepe kesâ Deelce keâLÙe ves Gvekesâ meeefneflÙekeâ SJeb efLeSšj, ef]Heâuce peiele kesâ efJeefJeOe he#eeW mes ¤ye¤ keâjJeeÙee. ceQ ‘keâLeeefyebye’ kesâ hegjeves Debkeâ ]Kejerovee Ûeenlee ntb. keäÙee Ùes meYeer Debkeâ cegPes Deehekesâ Ùeneb mes Øeehle nes mekeâles nQ. ke=âheÙee ueewšleer [ekeâ mes DeJeiele keâjJee keâj ke=âleeLe& keâjW. (Ùen mebYeJe DeJeMÙe nw hej keâe]Heâer cesnvele keâjveer heÌ[sieer. Deueie mes meceÙe efvekeâeuevee heÌ[siee- meb.) menÙeesie kesâ efueS DeeYeejer jntbiee. ‘keâLeeefyebye’ keâer Ùen Ùee$ee DeveJejle Deeies yeÌ{leer jns. Ùener cesjer neefo&keâ keâecevee nw.

– jlve Ûebo efvePe&j ieebJe Je [e. jepeieÌ{, efpeuee efmejceewj-173101(efn. Øe.) heefjJeej ceveg<Ùe kesâ peerJeve keâe keWâõ nw. Gmekesâ DeefOekeâebMe megKe-ogKe Deewj meheves Fmeer mes peg[Ì s nQ. peerJeve Yej Jen Fmeer mebmLee ceW peerlee cejlee nw. Fmekesâ Gpeues Deewj DebOesjs he#eeW mes peg[Ì er keâneefveÙeeW keâer Øemlegelf e ‘keâLeeefyebye’ keâer efJeMes<elee nw. pegueeF&-efmelebyej Debkeâ ceW keâceue keâhetj peer keâer keâneveer ‘ve Yetlees, ve YeefJe<Ùeefle’ ceW MegYeüe ÛeewOejer keâe Ùen keâLeve efkeâ... ‘ceQ celeueyeer, Deejecehejmle Deewj Deke=âle%e MegYeüe ÛeewOejer Leer. meceefhe&le Deewj efve:mJeeLe& iegueeye veneR Deewj ceQ keâYeer iegueeye yeve Yeer veneR mekeâleer Leer. ceQ keäÙee cesjs meeceeefpekeâ oeÙejs ceW otj-otj lekeâ ve keâYeer keâesF& iegueeye pewmee ngDee Deewj ve keâYeer nesiee.’ ... Fme keâneveer keâes DeelceueesÛevee kesâ meeLe mebosMe hejkeâ yeveelee ngDee efJejece hej ueelee nw. leejeÛebo cekeâmeeves ves Yeer he"veerÙe Deewj ceeefce&keâ keâneveer oer nw, ‘LeQkeäÙet Jesjer ceÛe’, efjÙee Mecee& keâer keâneveer ‘mehe&obMe’ — meye DeewjleW heeefjJeeefjkeâ #eesYe Deewj Keerpe kesâ yeeJepeto heefjJeej ceW ner Dehevee DeefmlelJe heeleer nQ. Ùen Yeer Skeâ DeÛÚer keâneveer nw. efve®hece peer keâer keâneveer ‘Dele=hle cees#e’ Skeâ nukeâer-meer Hebâleemeer efueÙes peerJeve-ce=lÙeg, YeesiesÛÚe-JewjeiÙe, Keespe Deewj Øeeefhle-DeØeeefhle keâer yeefÌ{Ùee

6

keâneveer nw. Fmekesâ mebJeeo cenlJehetCe& nQ efpeveceW DeeOÙeeeflcekeâlee Deewj meebmeeefjkeâlee keâer ÉbÉelcekeâ efmLeefle GYejleer nw. Fme keâneveer keâe Deble meebkesâeflekeâ nesves mes FmeceW Skeâ peeve Dee ieÙeer nw. OeceWõ kegâmegce keâer keâneveer ‘OeesKee’ Yeer GuuesKeveerÙe nw efpemeceW "ieer Deewj Yeesuesheve keâer oesnjer keâLeeÙegefòeâ nw. Skeâ Deesj peeotiej Deewj Yeesueer Œeer lees otmejer Deesj veslee Deewj efve<keâheš meceepemesJeer. FmeceW peneb heg®<e keâe meenme oyee nw, Œeer keâe meenme GYejkeâj DeeÙee nw. Debkeâ keâer ueIegkeâLeeSb Yeer DeÛÚer nQ. osJeer veeiejeveer keâer ]ie]peueW Deewj DeeJejCe he=‰ yeefÌ{Ùee nw.

– kesâMeJe MejCe Sme 2/564 efmekeâjewue, JeejeCemeer-221002. ‘keâLeeefyebye’ keâe pegueeF&-efmelebyej ’14 Debkeâ yengle DeÛÚe ueiee. yeOeeF&. ‘meeiej-meerheer’ ceW [e@. Ûebõ ØekeâeMe efÉJesoer peer kesâ yeejs ceW heÌ{keâj yengle DeÛÚe ueiee.

Gvekesâ efJeKÙeele OeejeJeeefnkeâ ‘ÛeeCekeäÙe’ SJeb ‘Gheefve<eo iebiee’ keâer ØeMebefmekeâe Yeer ntb. ‘Deeceves-meeceves’ ceW meefJelee peer keâer mejuelee SJeb mee]HeâieesF& mes yesno ØeYeeefJele ngF&. cegKÙehe=‰ kesâ efÛe$e lees keâceeue kesâ jnles ner nQ. mebheeokeâerÙe ceW Deehekeâe Ùen keâLeve yesno meejieefYe&le SJeb mešerkeâ nw efkeâ osMe kesâ efJekeâeme ceW nj efkeâmeer keâes Deheveer Yetefcekeâe efveYeeveer nesieer. peveJejer-petve 2014 keâe mebÙegòeâebkeâ Yeer yengle ØeYeeJeer Lee. DeÛÚer keâneefveÙeeb heÌ{ves keâes efceueeR. efJeMes<ekeâj ‘heÛÛeermeJeW ceeues keâe ]Heäuewš’, ‘GòejeefOekeâejer’, ‘efOevee...efOeve...efOeveeefOeve..., ‘DeveÛeens ceesÌ[’ FlÙeeefo. Deehekeâe SJeb ¤heefmebn peer keâe ßece cegKej nes G"e nw... yeOeeF&. pegueeF&-efmelebyej Debkeâ keâer keâneefveÙeeb Yeer he"veerÙe nQ. keâceue keâhetj keâer ... ‘ve Yetlees, ve YeefJe<Ùeefle...’ Jele&ceeve kesâ melÙe keâes ØeoefMe&le keâjleer ceeefce&keâ keâneveer nw. ‘mehe&obMe’ ceW OJeefvele efJeJeMelee keâe obMe ÛegYelee nw... Debeflece JeekeäÙe — Œeer heerÌ[e keâer ØeefleOJeefve nw hej Deepe keâer Œeer keâes Gmemes GYejves keâe ÙeLeeMeefòeâ ØeÙeeme ]pe¤j keâjvee nesiee. leYeer ‘Ùee osJeer meJe&Yetles<eg Meefòeâ¤hesCe mebefmLelee’ keâer heefjkeâuhevee meeLe&keâ nesieer. DevÙe oesveeW keâneefveÙeeW keâe keâLÙe Yeer efJeefYeVe efJe<eÙeJemleg keâes mecesšlee ÙeLeeLe& efÛebleve keâe DeeFvee nw. Fleves DeÛÚs Debkeâ nsleg neefo&keâ yeOeeF& SJeb Demeerce MegYekeâeceveeSb mJeerkeâejW. – [e@. efve®hecee jeÙe Gme&ueeFve keâevJeWš jes[,jbieYetefce nelee, hetefCe&Ùee-854301 (efyenej).

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789

keâneveer

" ceeueleer peesMeer [er yeÌ[er osj mes Skeâ ner mLeeve hej ®keâer ngF& Leer. ceQves iee ÌÛeeoj mes yeenj cegbn efvekeâeue keâj osKee. meecevesJeeueer yeLe& hej ßeerceeve G"bies mes yew"keâj efKeÌ[keâer kesâ heej osKe jns nQ. neueebefkeâ S. meer. kebâheeš&ceWš keâer efKeÌ[efkeâÙeeW mes yeenj keâe ]pÙeeoe kegâÚ ve]pej veneR Deelee. ‘‘keâewve-mee mšsMeve nw?’’ ceQves GveeRoer DeeJee]pe mes hetÚe. ‘‘MeeÙeo jeTjkesâuee nw.’’ ‘‘keäÙee...’’ ‘‘efkeâleveer ]peesj mes Ûeer]Ke jner nes. megveeF& veneR efoÙee keäÙee?’’ ‘‘megveeF& veneR efoÙee leYeer lees...’’ ‘‘YeieJeeve! keäÙee legce Yeer Deheveer yegDeepeer keâer lejn TbÛee megveves ueieer nes. oÙee keâjvee osJeer peer. Jees Ûeej efove kesâ efueS DeeÙeer LeeR lees cesje ieuee metKe ieÙee Lee. legcnejs meeLe lees ceQ heeieue nes peeTbiee.’’ ‘‘Deehe nQ ve cegPes Skeâ DeÛÚe mee nerÙeefjbie S[ ueekeâj osvee? efHeâj keâesF& hejsMeeveer veneR nesieer.’’ ‘‘Heâeuelet Meew]keâ cele heeuees. keânes lees ceQ legcnejs efueS nerjs kesâ Skeâ peesÌ[er še@hme Deewj yeveJee otbiee. hej Deheves keâeve meueecele jkeäKees.’’ nce ueesieeW keâer Ûegnue Meg¤ nes ieÙeer Leer. Ùeeo ner veneR jne efkeâ nce ueesie Iej ceW veneR nQ, š^sve ceW nQ Deewj Fme meceÙe jele kesâ leerve yepe jns nQ. Deheveer Yetue keâe Denmeeme leye ngDee peye Thej uesšer ceefnuee ves kebâyeue mes cegbn efvekeâeue keâj veerÛes keâer Deesj Peebkeâe. Gme veerce DebOesjs ceW ceQ Gmekesâ Ûesnjs kesâ YeeJe lees heÌ{ veneR heeÙeer, hej veeRo ceW Keueue heÌ[ves hej Gmes pees keâes]Heäle ngF& nesieer Gmekeâe Deboe]pee cegPes Lee. ueesie Flevee {sj meeje efkeâjeÙee Deheves Deejece kesâ efueS ner lees osles nQ. cesjer Gceü keâe efuene]pe keâjkesâ Gmeves kegâÚ keâne veneR hej Gmekeâe Fme lejn veerÛes Peebkeâvee ner keâe]Heâer Lee. ceQ ÛegheÛeehe keâjJeš yeoue 7

keâj uesš ieÙeer Deewj Ûeeoj efmej lekeâ KeeRÛe ueer. FvneWves Skeâ oes yeej kegâÚ keânvee Ûeene hej cesjer Deesj mes peJeeye ve heekeâj Ûeghe nes ieÙes.

Skeâ Dejmes yeeo š^sve ceW yew"er ntb. Fme yeerÛe š^sve kesâ ]keâeÙeos ]keâevetve ueieYeie Yetue ner Ûegkeâer ntb. Deepekeâue Ssmee nes ieÙee nw efkeâ heeme ceW peevee nes lees keâej mes Ûeues peeles nQ. uebyee me]Heâj nes lees nJeeF& penepe keâes ner lejpeern osles nQ. cegbyeF& mes keâuekeâòee Flevee uebyee me]Heâj lees ceQ š^sve mes njefiepe ve keâjleer. hej yeeuen" kesâ Deeies Pegkeâvee heÌ[e. ngDee Ùen efkeâ efMeefMej keâer efyeefšÙee ves kewâueer]Heâesefve&Ùee ceW ner Skeâ efnbogmleeveer otune {btÌ{ efueÙee Lee. hej oesveeW keâer ef]peo Leer Meeoer Yeejle ceW ner keâjWies Deewj heejbheefjkeâ lejer]kesâ mes keâjWies. efnbogmleeveer Meeoer keâe iuewcej ner kegâÚ ]Keeme nw. leYeer lees keâF& yeej efJeosMeer ueesie Yeer Ùeneb Deekeâj Meeoer jÛeeles nQ. Meeoer lees ieesJee kesâ Skeâ efjmeesš& ceW nesveer nw. hej Jejhe#e keâe Fmejej Lee efkeâ meieeF& keâer jmce keâuekeâòes ceW nes leeefkeâ heefjpeve Yeer nesves Jeeueer yent keâes osKe ueW. meyekeâe lees ieesJee peevee mebYeJe veneR nw. Fme keâeÙe&›eâce kesâ efueS Dece=lee Yeer kewâves[e mes meheefjJeej DeeÙeer ngF& nw. lees veeleer heesleeW ves ef]peo keâer efkeâ š^sve mes ÛeueWies leeefkeâ ‘kebâš^er’ keâes "erkeâ mes osKe mekeWâ. Jewmes ceQ peeveleer ntb efkeâ YeejleerÙe jsue ceW Skeâ yeej me]Heâj keâjves kesâ yeeo ner Jes ncesMee kesâ efueS leewyee keâj ueWies. hej Skeâ yeej lees Yegielevee ner nw. DelÙeble ke=âheeJele neskeâj nceejs efueS S. meer.-št keâer efšefkeâšW Kejeroer ieÙeeR. yee]keâer pevelee S. meer.-LeÇer ceW me]Heâj keâj jner nw. yeÛÛeeW keâe lees mueerhej ceW peeves keâe ceve Lee. hej ceeb-yeehe ves [heš efoÙee FmeefueS Ûeghe nes ieÙes. ceQves efmej lekeâ Ûeeoj lees DeesÌ{ ueer Leer, hej veeRo lees keâesmeeW otj pee Ûegkeâer Leer. ‘jeTjkesâuee’ cesjs keâeveeW ceW nLeewÌ[s keâer lejn yepe jne Lee. Fme veece kesâ meeLe cesje henuee heefjÛeÙe leye ngDee peye

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

pevce : 4 petve 1934, Deewjbieeyeeo (hetJe& nwojeyeeo jepÙe), ceneje°^erÙeve heefjJeej ceW. Sce. S. efnboer, Deeieje efJe. efJe. (1956) ØekeâeMeve : efnboer keâer ueieYeie meYeer ueyOe Øeefleef‰le he$e-heef$ekeâeDeeW ceW keâneefveÙeeb SJeb ueIeg GhevÙeeme ØekeâeefMele. 40 mes Yeer DeefOekeâ hegmlekeWâ ØekeâeefMele. GhevÙeeme SJeb efJeefJeOe keâLee meb«eneW kesâ DeueeJee 11 ceje"er keâLee meb«en, Skeâ ieerle meb«en Yeer FmeceW Meeefceue nQ. DevegYeJe : efnboer keâer Yeebefle ceeueleer peer keâe ceje"er Yee<ee hej Yeer DeefOekeâej nw Deewj Jes mJeÙeb Deheveer keâneefveÙeeW keâe ceje"er ceW ¤heeblejCe keâjleer nQ. Gvekeâer keâneefveÙeeW keâe DevegJeeo keâVeÌ[, ceueÙeeuece, leeefceue, iegpejeleer, Got& Deeefo YeejleerÙe Yee<eeDeeW kesâ DeueeJee Deb«es]peer, ¤meer Deewj peeheeveer Yee<eeDeeW ceW Yeer ngDee nw.

DevÙe : oes ope&ve mes Yeer DeefOekeâ veeškeâeW keâe jsef[Ùees veešŸe ¤heeblej. keâF& keâneefveÙeeW keâe JeeÛeve. otjoMe&ve hej Yeer keâF& keâneefveÙeeW kesâ veešŸe ¤heeblej Øemlegle efkeâÙes. ßeerceleer peÙee yeÛÛeve Éeje ceeueleerpeer keâer meele keâneefveÙeeW hej DeeOeeefjle ‘meele Hesâjs’ OeejeJeeefnkeâ (meerejf Ùeue) efveefce&le. iegue]peej Éeje efveoxeMf ele ‘efkeâjoej’ ceW Yeer ceeueleer peer keâer oes keâneefveÙeeW keâe meceeJesMe, Fmeer Øekeâej ‘YeeJevee’ OeejeJeeefnkeâ ceW Yeer leerve keâneefveÙeeb Deewj ‘Skeâ keâneveer’ ceW Skeâ keâLee keâes Meeefceue efkeâÙee ieÙee. ceeueleer peer keâer efueKeer kegâÚ keâneefveÙeeW keâe jbiecebÛeerÙe ¤heeblejCe keâj GvnW Øemlegle efkeâÙee ieÙee, efpeveceW ‘ceeb legPes meueece’ GuuesKeveerÙe nw.

DeuebkeâjCe : jÛevee hegjmkeâej (1983 keâuekeâòee), ceje"er hegmlekeâ ‘hee<eeCe’ kesâ efueS ceneje°^ Meemeve keâe hegjmkeâej (1984); ce. Øe. kesâ jepÙeheeue Éeje ‘Deefnboer Yee<eer’ uesefKekeâe kesâ ¤he ceW mecceeve (1985); ce. Øe. efnboer meeefnlÙe meccesueve keâe ‘YeJeYetefle’ DeuebkeâjCe (1998); ce. Øe. Meemeve keâe ‘meeefnlÙe efMeKej mecceeve’ (2000); DeespeefmJeveer mecceeve, G<ee efceßee DeuebkeâjCe, og<Ùeble kegâceej meeOevee mecceeve (2011), Fvekesâ DeueeJee De#ej DeeefolÙe mecceeve. keâuee cebefoj mecceeve, ieg®Jebovee mecceeve, ceefnuee Je<e& mecceeve FlÙeeefo Meeefceue nQ. eqJeMes<e : ßeerceleer ceeueleer peesMeer kesâ meeefnlÙe me=peve hej hegCes, kegâ®#es$e, keâesunehegj, nwojeyeeo, Deewjbieeyeeo, meeiej, Fboewj,Yeesheeue Deeefo efJeÕe efJeÅeeueÙeeW ceW Sce. ef]Heâue. SJeb heerSÛe. [er. kesâ efueS MeesOe keâeÙe& mebheVe.

Sce. S. keâjves kesâ yeeo cesjs efueS Jej-mebMeesOeve keâer Meg®Deele ngF&. jeTjkesâuee efmLele efkeâmeer Øeespeskeäš hej keâece keâjvesJeeuee Ùen Fb]peerefveÙej ueÌ[keâe efuemš ceW meyemes Thej Lee. Gve efoveeW Fb]peerefveÙeme& škesâ kesâ yeerme veneR efceueles Les Deewj Fme veece kesâ meeLe DeÛÚer ]Keemeer ieefjcee pegÌ[er ngF& Leer. ßeerceeve peer Gve efoveeW efkeâmeer š^sefvebie kesâ efueS efJeosMe ieÙes ngS Les. yejsueer mes Gvekesâ ceelee-efhelee Deheves Skeâ mLeeveerÙe efjMlesoej kesâ meeLe cegPes osKe ieÙes Les Deewj Deheveer hemebo Yeer peeefnj keâj ieÙes Les. GvneWves keâne efkeâ yesše efJeosMe mes pewmes ner ueewšsiee Heâe@ce&ueer pJeeFve keâjves mes henues Deehekesâ Ùeneb DeeÙesiee!

Gmekeâer mJeerke=âefle kesâ yeeo ner efjMles hej Deeef]Kejer cegnj ueieveer Leer. hej GvnW Deheves Dee%eekeâejer yesšs hej hetje efJeÕeeme Lee. Jes yeesues efkeâ Deehe lees Meeoer leÙeMegoe ner meceefPeS. yee]keâer lees meye Heâe@cexefuešer nw.

Gvekesâ Fmeer efJeÕeeme ves cegPes yeue efoÙee Lee Deewj ceQves meheves yegvevee ØeejbYe keâj efoÙee Lee. leerve cenerveeW lekeâ cesjer ner veneR, Iej Yej keâer DeebKeW keâueQ[j hej ueieer ngF& LeeR. efveÙele efleefLe hej nceW Gvekesâ Deeieceve keâer metÛevee efceueer Deewj Iej Gvekesâ Meener mJeeiele keâer lewÙeejer ceW [tye ieÙee. Ùen

8

keâesF& ueÌ[keâer osKeves keâe ceecetueer keâeÙe&›eâce veneR Lee. YeeJeer oeceeo keâer DeieJeeveer Leer. efveÙele meceÙe hej Jes ceeceepeer kesâ meeLe heOeejs. ceeb Deewj YeeYeer jmeesF& ceW JÙemle LeeR. YewÙee Deewj heehee yeenj keâe Fble]peece osKe jns Les. ceQ Deheves ëe=bieej ceW ceme¤]Heâ Leer Deewj yeej yeej DeeF&ves ceW Deheves keâes efvenej jner Leer. nce ueesieeW keâes helee ner veneR Lee efkeâ yeenj efveÙeefle kegâÚ Deewj Kesue jÛe jner nw.

Meeveoej DeYÙeLe&vee kesâ meeLe GvnW Yeerlej ueeÙee ieÙee.

DeemevemLe nesves kesâ yeeo ceeceepeer ves yeleeÙee efkeâ Skeâ yeej Deeves kesâ yeeJepeto Jes LeesÌ[e Yeškeâ ieÙes Les. efpememes jemlee hetÚe mebÙeesie mes Jen Deehekeâer efkeâjeÙesoej ner efvekeâueer. Jener nceW iesš lekeâ ÚesÌ[ ieÙeer. veeMles keâe Meener mejbpeece hetje nesves kesâ yeeo ner YeeYeer cegPes [^eFbie ¤ce ceW efueJee ues ieÙeeR. ceQves osKee, Fme DeYetlehetJe& mJeeiele mes Goemeerve Jen Me]Kme Devecevee-mee yew"e Lee. cegPes ueiee, MeeÙeo GvnW cesjer Øeleer#ee nesieer. ceQves yeenj Deeves ceW peeveyetPekeâj osj keâj oer Leer leeefkeâ Øeleer#ee keâer IeefÌ[ÙeeW keâes uebyee KeeRÛee pee mekesâ. hej cesjs Deeves kesâ yeeo GvneWves yeme Skeâ yeej ve]pej G"ekeâj cesjer Deesj osKee,

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

efHeâj ces]pe hej heÌ[er heeff$ekeâeSb heuešles jns. ceeceepeer Ûetbefkeâ Skeâ yeej Dee Ûegkesâ Les. LeesÌ[e heefjÛeÙe Lee. FmeefueS FOejGOej keâer yeeleW keâjles jns. hej ßeerceeve peer cegbn ceW oner peceeÙes yew"s jns.

YewÙee keâes ueiee efkeâ ueÌ[keâe ]Heâe@jsve efjšv[& nw. Ssmes yeesefPeue JeeleeJejCe ceW Gmes Iegšve cenmetme nes jner nesieer.

GvneWves keâne efkeâ Deehe oesveeW LeesÌ[e šwjsme hej yew" uees. Ùee Ûeenes lees keâej ceW Menj keâe Skeâ Ûekeäkeâj ueiee uees. heehee keâer Devegceefle efueÙes efyevee ner YewÙee ves Ùen ogmmeenme keâj [euee Lee. hej Gvekeâe Ùen Jeej Yeer Keeueer ieÙee. otuns jepee ves Dehevee ceewve ›ele veneR leesÌ[e lees veneR ner leesÌ[e.

LeesÌ[er efvejeMee lees ngF&. ueiee cesje meeje ëe=bieej JÙeLe& nes ieÙee. yebos ves DeebKe G"e keâj osKee Yeer veneR. hej ceeb-heehee yeÌ[s ]KegMe Les. keân jns Les — mebmkeâejJeeve ueÌ[keâe nw. Gmes DeYeer veÙes ]peceeves keâer nJee veneR ueieer nw. nceW lees ueielee nw ceeb-yeehe ves "sue keâj Yespee nesiee keäÙeeWefkeâ GvnW henues mes ner efJeÕeeme Lee efkeâ Gvekeâer hemebo ner Gmekeâer hemebo nesieer.

Gmekesâ yeeo Meg¤ ngF& uebyeer Øeleer#ee. uebyeer FmeefueS efkeâ Gve ueesieeW ves peJeeye osves ceW yengle osj ueiee oer. meÛe lees Ùen nw efkeâ peJeeye GvneWves Deheveer Deesj mes efoÙee ner veneR. Gvekeâer uebyeer Ûeghheer mes hejsMeeve neskeâj heehee ves ner mLeeveerÙe ØeefleefveefOe mes ceeceepeer keâes ]Heâesve ueieeÙee Lee. ceeceepeer ves henues lees Ì{sj meejer #eceeÙeeÛevee keâer. efHeâj efØeÙe Yeevepes keâes pecekeâj ieeefueÙeeb oeR. yeleeÙee efkeâ veeueeÙekeâ Gmeer ueÌ[keâer hej jerPe ieÙee nw pees iesš lekeâ ÚesÌ[ves DeeÙeer Leer. Gmeer kesâ meeLe Meeoer keâer ef]peo efkeâÙes ngS nw peyeefkeâ nce ueesie lees Ùen Yeer veneR peeveles efkeâ Jes ueesie keâewve nQ, efkeâme peeefle kesâ nQ, ueÌ[keâer kesâ efhelee keäÙee keâjles nQ.... nce ueesie lees pewmes Deemeceeve mes efiejs. ceOegje Fleveer megboj nw Fme Âef° mes lees Gmes keâYeer osKee ner veneR Lee. Flevee Yej peeveles Les efkeâ heerÚs DeeGš ne@Gme ceW jnvesJeeues Mecee& peer keâer heebÛe yesefšÙeeW ceW Jen leermejs vebyej keâer nw. oesveeW yeÌ[er yesefšÙeeW keâer Meeoer nes Ûegkeâer nw Deewj yekeâewue ceeb kesâ Gve oesveeW keâer Meeoer kesâ yeeo Mecee&peer Skeâoce PegvePegvee (KeesKeues) nes ieÙes nQ. Deheves keâe@uespe keâer ]Heâerme pegševes kesâ efueS ceOegje keâes šŸetMeve uesveer heÌ[ jner nw. Gme Meece Yeer Jen yeÛÛeeW keâes heÌ{eves ner pee jner Leer.

Fme Je»eheele kesâ yeeo ceeb ves keânveer Devekeânveer meye keân [eueer. YewÙee ves jeTjkesâuee Jeeues keâes Ûegve-Ûeve keâj 9

ieeefueÙeeb oeR. hej heehee meble Deeoceer Les. GvneWves ceeb keâes [ebše Deewj keâne efkeâ Gve ueesieeW keâes keäÙeeW keâesmeleer nes. Jes lees Gve ueesieeW kesâ ojJee]pes ieÙes veneR Les. Mecee& peer keâer Fleveer Deew]keâele ner veneR nw. Deewj ueÌ[keâer Yeer yesÛeejer Deheves jemles pee jner Leer. Ùen lees mebÙeesie ner Lee efkeâ Gvekeâer ve]pejeW ceW ÛeÌ{ ieÙeer. heehee Flevee keânkeâj ner veneR ®kesâ. GvneWves Mecee&peer keâes yegueJee Yespee Deewj meejer yeele yeleeÙeer. Mecee&peer yesÛeejs heehee kesâ ÛejCeeW ceW efiej heÌ[s Deewj yeej-yeej cee]Heâer ceebieves ueies. heehee yeesues — ‘‘hebef[lepeer! Deehe keâens keâer cee]Heâer ceebie jns nQ? Deeheves efkeâÙee keäÙee nw? Deewj nce ueesieeW kesâ efkeâÙes neslee Yeer keäÙee nw? Ùen lees meye efJeefOeefueefKele nes jne nw. nce ueesie veenkeâ ner yesefšÙeeW keâes keâesmeles nQ. nj yesšer Dehevee YeeiÙe efueKee keâj ueeleer nw. Deehekeâer yesšer Ùener Iej-Jej efueKee keâj ueeÙeer Leer. Jeneb lekeâ lees Deehe keâYeer veneR pee heeles. FmeefueS F&Õej ves nceW ceeOÙece yeveeÙee nw. Deye jesvee-Oeesvee ÚesefÌ[S Deewj yesšer kesâ yÙeen keâer lewÙeejer keâerefpeS. Ssmes efjMles jes]pejes]pe veneR efceueles. ‘‘ceQ megveeruee efyeefšÙee keâe Ieesj DehejeOeer ntb. Fme heehe mes kewâmes Gyej heeTbiee.’’ ‘‘Deeheves keâesF& DehejeOe veneR efkeâÙee nw. jner megveeruee keâer yeele lees Gmekesâ YeeiÙe ceW Fmemes Yeer TbÛee Iej–Jej nesiee. leYeer Ùeneb yeele veneR yeveer.’’ heehee kesâ ueeKe meewpevÙe kesâ yeeJepeto Jes ueesie DehejeOe yeesOe mes cegòeâ veneR nes mekesâ Deewj kegâÚ ner efoveeW ceW Iej ÚesÌ[ keâj otmejer peien Ûeues ieÙes. Gme Iešvee kesâ yeeo ceOegje lees nceejs meeceves heÌ[er ner veneR. peeles meceÙe Gmekesâ ceelee-efhelee efJeoe uesves DeeÙes Les hej Jen keâneR ve]pej veneR DeeÙeer. ÙeLee meceÙe Jen efJeJeen Yeer nes ieÙee. megvee efkeâ Jejhe#e ves ner meeje ]KeÛe& G"eÙee Lee. efveceb$eCe nce ueesieeW kesâ heeme Yeer DeeÙee Lee. hej efkeâmeer kesâ peeves keâe meJeeue ner veneR Lee. neb, ceeb keâes mebosn ner veneR hetje efJeÕeeme Lee efkeâ heehee ]pe¤j Jeneb ieÙes neWies Deewj {sj meeje ®heÙee oskeâj DeeÙes neWies.

Gmekesâ yeeo keâF&–keâF& efove lekeâ cesje nbmevee-yeesuevee, Ietcevee-efHeâjvee meye yebo nes ieÙee Lee. ceQ IebšeW keâcejs ceW yew"er MetvÙe ceW leekeâleer jnleer. ceeb-heehee keâes cesjer efÛeblee nesves ueieer Leer. YeeYeer peye leye cesjs yeeueeW ceW neLe Hesâj keâj cegPes efve:Meyo meeblJevee osleer jnleeR. Deeef]Kej Skeâ efove YewÙee kesâ meyeÇ keâe yeebOe štš ieÙee. Ûeer]Ke keâj yeesues — ‘‘legce Fme lejn efyensJe keäÙeeW

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

keâj jner nes? Ùen keâesF& legcnejer ueJe cewjspe lees Leer veneR. ÛeerDej Dehe! Ssmes o]pe&ve Yej ueÌ[kesâ ueekeâj ceQ legcnejs meeceves KeÌ[e keâj otbiee. uesefkeâve Fmemes henues Deheves Deehekeâes mebYeeuees. legcnejer Mekeäue hej Ssmes yeejn yepe jns nQ ceevees yeÌ[e Yeejer Øesce Yebie nes ieÙee nes.’’ Øesce Yebie ve mener, hej cesje yeÌ[e Yeejer ceeve Yebie lees ngDee ner Lee. Jen Yeer Skeâ ceecetueer nmleer Éeje. Skeâ veeÛeer]pe–meer ueÌ[keâer, cesjs ¤he, iegCe, efJeÅee, JewYeJe meyekeâes Oelee yeleekeâj cesjs efveÙeesefpele Jej keâes njCe keâj ues ieÙeer Leer Deewj ceQ kegâÚ veneR keâj heeÙeer Leer. Deheceeve keâer Deeie mes megueie G"er Leer ceQ Deewj ueie jne Lee efkeâ ceQ Yeerlej ner Yeerlej Skeâ efove #ejCe nes peeTbieer. Ùen pJeeueecegKeer Meeoer kesâ yeeo heefle kesâ Ûebove mheMe& mes ner Meeble nes heeÙee Lee. heehee keâe JeÛeve melÙe meeefyele ngDee Lee. cesjs YeeiÙe ceW Gmemes keâF& iegvee DeÛÚe Iej-Jej efceuee Lee. megboj, mebheVe, megMeerue, megmebmke=âle, megefMeef#ele. efJeMes<eCeeW keâer keâleej ueieeÙeer pee mekeâleer Leer. Gmekesâ yeeo ef]peboieer ves keâYeer efMekeâeÙele keâe ceew]keâe veneR efoÙee. mebleefle, mebheefòe, ceeve, mecceeve, Meesnjle meye kegâÚ efceue ieÙee Lee. heefle kesâ meeLe DeeOeer ogefveÙee Ietce ueer Leer ceQves. Deye Yeer meeue kesâ DeeOes efove efJeosMe ceW ner keâšles nQ. yesše ÙetSmeS ceW nw. yesšer keâvee[e ceW. cegbyeF& ceW Ûeej yes[¤ce Jeeuee ]Heäuewš nw, veeefmekeâ kesâ heeme Dehevee ]Heâe@ce& ne@Gme nw. megKe Deewj efkeâmes keânles nQ? efHeâj Gme Menj keâe veece megveles ner ceve ceW cejesÌ[-meer keäÙeeW G"er nw? efpeme Me]Kme keâer Me]keäue lekeâ cegPes Ùeeo veneR nw Gmekeâer Ùeeo ceW Fleveer leÌ[he keäÙeeW nw? efpeme DeOÙeeÙe keâes ceQves peerJeve keâer ef]keâleeye mes HeâeÌ[keâj HeWâkeâ efoÙee Lee Jen Deheves mecetÛes efJeõthe kesâ meeLe cesjs meeceves efHeâj mes keäÙeeW KeÌ[e nes ieÙee nw? yegPes ngS MeesueeW ceW efHeâj mes Ùen onkeâ kewâmeer? veneR, Ùen efkeâmeer keâer Ùeeo veneR nw. Ùen lees Deheceeve keâer DeebÛe nw pees keâYeer yegPeer ner veneR Leer. yeme jeKe kesâ veerÛes oyeer heÌ[er Leer. ceOegje, letves cesjer Deefmcelee keâes "eskeâj ceejer Leer. ceQ legcnW keâYeer cee]Heâ veneR keâj mekeâleer. ‘mvesnyebOe’ 50, oerhekeâ meesmeeÙešer,

Ûetvee Yeóer, keâesueej jesÌ[, Yeesheeue-462016 cees. : 9993068007

10

]ie]peue

jemlee yeoue [euees " pecegj&o yesiece ‘Meeo’

heeWÚ keâj DeMkeâ Deheveer DeebKeeW mes, cegmkeâjeves keâer ner Deeole [euees ~ mej Pegkeâevee keâesF& keâceeue veneR, mej G"eves keâer Yeer Deeole [euees ~~ štškeâj efpevekeâes hÙeej letves efkeâÙee, Jes ner ve]Heâjle efmeKee jns legPes ~ kewâmeer ve]Heâjle nw keäÙee cegnyyele nw, meejs pepyeele Deye kegâÛeue [euees ~~ ]Kego mebYeuevee keâesF& keâceeue veneR, efoue ve mebYeues lees kegâÚ ceueeue veneR ~ kewâmes jeskesâies efoue oerJeeves keâes KJeeyeeW ceW peerves keâer Deeole [euees ~~ Ùes peneB iece keâe Skeâ meceboj nw, oo& osvee ner Fmekeâer efHeâlejle nw ~ nj ]KegMeer yekeäMeer legPekeâes ceewuee ves Meeo jnves keâer ner Deeole [euees ~~ pees nQ Deheves Jener hejeÙes nQ, kewâmes mecePeesies mej hes meeÙes nQ ~ ef]peboieer keâer GpeeÌ[ jeneW ceW Oethe menves keâer Deeole [euees ~~ ]Kego keâes keäÙee Meeo jKe efoÙee efiejJeer ueesie keâjles nQ Deheveer ceveceeveer ~ Gvekeâer meòee GvneR keâes ueewše oes Dehevee legce jemlee yeoue [euees ~~ 6yeer/531 DeeJeeme efJekeâeme keâe@ueesveer, ueesefnÙeehegjce, ]Heâ®&Keeyeeo-209625.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789

keâneveer

" [e@. osJeWõ efmebn ceemšj jeceveejeÙeCe ceb[ue šW HeesGmemesÛeewkeâGlejsHej. ®keâe.

Pekeâ me]Hesâo Oeesleer-kegâòee&. neLe ceW keâeues jbie keâe Hetâuee ngDee ]HeâesefueÙees yewie. ceemšj meenye šWHees Jeeues keâes Hewmee oskeâj Ûeues. Deeies Skeâ ÛeeÙe keâer ogkeâeve Leer. ‘‘Ss Hebef[le,’’ ceemšj meenye ves ogkeâeve kesâ cegbn Hej KeÌ[s nes ÛeeÙe Jeeues mes keâne, ‘‘Skeâ efieueeme Heeveer efHeueJeeDeesies ÛeebHeekeâue keâe?’’ ‘‘keâneb ieÙee js!’’ ÛeeÙe Jeeues ves veewkeâj keâes DeeJee]pe oer, ‘‘ceemšj meenye keâes keâue Ûeueekeâj Heeveer efHeueeJe?’’ efHeâj ceemšj meenye mes, ‘‘yewef"S ve ceemšj meenye, KeÌ[sKeÌ[s HeerefpeSiee Heeveer, yespeeÙe keâjsiee.’’ ‘‘Dejs ncekeâes osj nes jner nw mketâue ceW.’’ ‘‘Jeneb peekeâj Yeer lees yew"yes ve keâerefpeSiee! megmlee ueerefpeS oes efceveš.’’ ceemšj meenye cegbn mes Peuueenš leLee HeÚleeJes keâe efceefßele mJej efvekeâeueles Yeerlej Iegmes Deewj oerJeej mes mešer Skeâ yeWÛe Hej yew" ieÙes. ogkeâeve Úesšer-meer Leer. leerve oerJeejeW mes ueieer Heleueer-Heleueer yeWÛeW. Skeâ lej]Heâ keâF& FËšeW Hej Oejer Ûeewkeâer efpeme Hej ÛeeÙeJeeuee yew"lee Lee. Ûeewkeâer kesâ Deeies, yeenj keâer lej]Heâ Yeªer Leer. ueÌ[kesâ ves Heeveer efHeueeÙee. Heeveer Heerkeâj ceemšj meenye G"ves ueies. ‘‘ÛeeÙe Heer ueerefpeS ceemšj meenye!’’ ÛeeÙe Úeveles ngS ÛeeÙe Jeeuee yeesuee. ‘‘legce ncekeâes osj keâjeDeesies Deewj kegâÚ veneR !’’ ceemšj meenye ves HeÇes cf eue i] egmmes mes keâne Deewj JeeHeme yew" ieÙes. ÛeeÙeJeeues ves keâebÛe keâer Ûeej Úesšer-Úesšer efieueefmeÙeeW ceW ÛeeÙe Úeveer. Skeâ ceemšj meenye keâes LeceeÙeer. oes otmejer yeWÛe Hej ieHhe keâjles «eenkeâeW keâes. ÛeewLeer Gme ÙegJee keâes oer pees mewueeveer keâer lejn Heer" Hej efHeªÒ ueeos DeeÙee Lee Deewj ogkeâeveoej mes kegâÚ HetÚleeÚ keâjlee ÛeeÙe kesâ Fble]peej ceW yew"e

11

Lee. ÛeeÙe yeebškeâj Jen efHeâj Ûeewkeâer Hej yew" ieÙee. ‘‘DeeHekeâes keäÙee ueielee nw ceemšj meenye,’’ ÛeeÙeJeeues ves HetÚe, ‘‘Fme yeej keäÙee ceesoer keâe Ûeebme nw HeÇOeeveceb$eer yeveves keâe?’’ ‘‘yeve Yeer ieÙee lees legcekeâes keäÙee efceue peeÙesiee?’’ ‘‘veneR, ncekeâes keäÙee efceuesiee!’’ ‘‘legce lees Ùener ÛeeÙe ner ve yesÛeesies Ùee ceesoer legcekeâes jsmšesjWš KeesueJee osiee?’’ ‘‘nce lees ÛeeÙe ner yesÛeWies ceemšj meenye!’’ ‘‘Jener meesÛees! legcnejs yeeHe-oeoe Hebef[le Les. meyemes Hewj Hegpeeles Les. Jeso HeÌ{les Les. Hetpee-Hee" keâjles Les Deewj legce pet"e efieueeme Oeesles nes, Oeesles nes ve peer?’’ ‘‘Oeesles ner nQ!’’ ‘‘keäÙeeW?’’ Hebef[le kesâ Heeme Gme HeÇMve keâe peJeeye ve Lee. Jen ceemšj meenye keâes osKelee ÛegHe yew"e jne. ‘‘DeeHe keäÙee efMe#ekeâ nQ?’’ leYeer ye]ieue ceW efHeªÒ efškeâekeâj leermejer yeWÛe Hej yew"s ÙegJee ves ceemšj meenye mes HetÚ efoÙee. ceemšj meenye keâe leej štš ieÙee. GvneWves ÙegJekeâ keâes Úsoleer DeebKeeW mes osKee. ‘‘neb nQ lees!’’ ceemšj meenye yeesues. ‘‘DeeHekeâe efJeÅeeueÙe efkeâleves yepes ueielee nw?’’ ÙegJekeâ ves otmeje HeÇMve oeiee. ‘‘keäÙeeW, legce mketâue FbmHeskeäšj nes pees efnmeeye-ef]keâleeye ues jns nes?’’ ‘‘veneR mej, ceQ lees Keeueer HetÚ jne ntb.’’ ÙegJekeâ kesâ Ûesnjs Hej ceemetefceÙele Leer Deewj DeeJee]pe ceW efJeveÙe, ‘‘ceQ yeenj mes DeeÙee ntb. nce ueesie mejkeâejer HeÇeLeefcekeâ efJeÅeeueÙeeW keâe meJes&#eCe keâj jns nQ.’’ ‘‘efkeâmekesâ efueS keâj jns nQ DeeHe ueesie meJes&#eCe?’’ ceemšj meenye ves vejce HeÌ[les ngS HetÚe. ‘‘nce ueesieeW keâer Skeâ mebmLee nw.’’

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

‘‘Ùen HeÇeLeefcekeâ Meeuee nw?’’ meboerHe ves nwjeveer mes HetÚe.

ØekeâeMeve : ‘eflejngefleÙee,’ ‘Yeespe,’ ‘ueeskeâkeâLee keâer õewheoer,’ ‘keâe" keâer šebieW’ (keâneveer-meb«en), ‘DeecegKe keâLee’ (GhevÙeeme), ‘Deòee-heòee’ (GhevÙeeme/ efMeuheeÙeve mes ØekeâeMeveeOeerve), ‘ÚeÙee Ùegæ’ (hetCe&keâeefuekeâ veeškeâ).

mebheeove : ‘keâefJelee Yeeieuehegj’ kesâ Ûeej meePee mebkeâueve, efnboer leLee Debefiekeâe keâer heef$ekeâeSb.

mecceeve : yeveejmeer Øemeeo Yeespehegjer mecceeve.

mebØeefle : mJeleb$e uesKeve.

‘‘Sve. peer. Dees.?’’ ‘‘peer!’’ ‘‘ceemšj meenye!’’ leYeer ÛeeÙe Jeeues ves nmle#esHe-mee keâjkesâ keâne, ‘‘Ùen ueÌ[keâe DeYeer ncemes HetÚ jne Lee efkeâ Ùeneb DeemeHeeme ceW keâesF& HeÇeLeefcekeâ Meeuee nw?’’ ‘‘keäÙee veece nw legcneje?’’ ceemšj meenye ves ueÌ[kesâ mes HetÚe. ‘‘meboerHe!’’ ‘‘"erkeâ nw, Ûeuees nceejs meeLe!’’ keânkeâj ceemšj meenye KeÌ[s nes ieÙes. pesye mes veesš efvekeâeuekeâj ÛeeÙe Jeeues keâer Deesj yeÌ{eles yeesues, ‘‘Fmekeâe Yeer keâeš uees?’’ Gvekeâe mebkesâle meboerHe keâer Deesj Lee. ‘‘ceQ Hewmes os jne ntb ve!’’ meboerHe nÌ[yeÌ[ekeâj yeesuee. ‘‘keâesF& yeele veneR.’’ oesveeW efJeÅeeueÙe keâer efoMee ceW Ûeues. efJeÅeeueÙe Ûeewkeâ mes meše ner Lee. kegâÚ efceveš Ûeueves kesâ yeeo ner Jes Skeâ efJeMeeue Deneles kesâ Deboj Iegmes. yeÌ[e-mee cewoeve. cewoeve kesâ efkeâveejs-efkeâveejs njs-Yejs Hes[Ì eW keâer keâleej. Skeâ lej]Heâ DeeueerMeeve YeJeve.

12

‘‘veneR, Ùen lees neÙej meskesâb[jer mketâue nw. HeÇeLeefcekeâ efJeÅeeueÙe Fmekesâ HeerÚs nw.’’

Jes Hetje cewoeve Deewj YeJeve Heejkeâj HeerÚs keâer Deesj DeeÙes.

Jeneb keâesves ceW yeÌ[er yeÇwkesâš (keâes‰keâ) kesâ Deekeâej keâe Skeâ Úesše-mee Hekeäkeâe cekeâeve Lee. GmeceW HeebÛe Jeie& Deewj keâeÙee&ueÙe keâ#e Lee. cekeâeve kesâ Deeies ome-yeejn yeÛÛes Deewj Gvekesâ yeerÛe veekeâ Hej Heuuet oyeeÙes Skeâ ‘osJeerpeer’ KeÌ[er LeeR. Gve meyekeâer efve]ieenW GOej ner ueieer LeeR efpeOej mes Jes oesveeW Dee jns Les. ceemšj meenye keâes DeeYeeme ngDee efkeâ efHeâj kegâÚ Ieše nw Deewj Úe$e leLee osJeerpeer GvneR keâer HeÇleer#ee keâj jns nQ. Gvekesâ efvekeâš HengbÛeles ner yeÛÛes ceemšj meenye keâer Deesj ueHekesâ Deewj OeebÙe-OeebÙe Gvekesâ Hewj Útves ueies. ‘‘HeÇCeece mej!’’ osJeerpeer ves Yeer DeefYeJeeove efkeâÙee. ‘‘DeeHe ueesie yeenj keäÙeeW KeÌ[s nQ?’’ ceemšj meenye ves osJeerpeer mes cegKeeefleye nes HetÚe. ‘‘osefKeS ve peekeâj!’’ osJeerpeer Flevee ner yeesuekeâj jn ieÙeeR. ‘‘keäÙee yeele nw js?’’ ceemšj meenye ves yeÛÛeeW keâer Deesj cegbn keâjkesâ HetÚe. ‘‘HebÛece Jeie& ceW efkeâmeer ves HeKeevee keâj efoÙee nw mej!’’ yeÛÛes meceJesle mJej ceW yeesues. ‘‘Dees!’’ ceemšj meenye kesâ Ûesnjs Hej les]peer mes keâF& YeeJe DeeÙes ieÙes, efHeâj Jes meboerHe keâer Deesj cegÌ[s, ‘‘legcnejs Heeme kewâceje Yeer nw?’’ ‘‘peer mej nw!’’ ‘‘lees efvekeâeuees Gmekeâes Deewj uees lemJeerj. legcneje meJes&#eCe Meg¤ nes ieÙee. DeeDees!’’ keânkeâj Jes Deeies yeÌ{s.

HeerÚs-HeerÚs meboerHe Ûeuee. yeÛÛes ceemšj meenye mes Yeer Deeies Yeeies Deewj HebÛece Jeie& kesâ cegneves Hej HengbÛe Heueškeâj Gve ueesieeW keâes osKeves ueies. osJeerpeer Ûeej-Ú: [ie HeerÚs ner jneR. GvneWves veekeâ Hej Heuuet Deewj keâmekeâj oyee efueÙee Lee. ceemšj meenye ves osKee. meboerHe ves Yeer osKee. yuewkeâyees[& Deewj [smkeâ-yeWÛe kesâ yeerÛeesyeerÛe ceeveJe ceue keâe yeoyet ceejlee yeÌ[e-mee ueeWoe (Ûeesle)! ceemšj meenye oes Heue KeÌ[s jns, efHeâj Heuešs. ceiej yeÛÛes [šs jns. meboerHe ves efHeªÒ mes kewâceje efvekeâeuee Deewj efkeäuekeâ efkeâÙee. efHeâj Jen Yeer Heueše. HeerÚsHeerÚs yeÛÛes.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

‘‘osKe efueÙes ve!’’ ceemšj meenye ves meboerHe mes keâne, Gvekesâ Ûesnjs Hej efJeoÇtHe Lee, ‘‘Ùener nw jepÙe keâer HeÇeLeefcekeâ Hee"Meeuee keâe mej]peceerveer meÛe.’’ yeerÛe yejeceos Hej Deekeâj Jes KeÌ[s nes ieÙes. Gvekeâer DeebKeeW ceW ]iegmmee Yeje Lee. Ûesnje leceleceeÙee ngDee. Jes kegâÚ Heue KeÌ[s jns, efHeâj menpe nesves keâer Ûes<še keâjles osJeerpeer keâer Deesj cegÌ[s. ‘‘Henues lees Fmekeâes mee]Heâ keâjvee HeÌ[siee ve, kewâmes nesiee?’’ ‘‘cesnlej ner ve keâjsiee, Deewj kewâmes nesiee!’’ osJeerpeer yeesueeR. ‘‘cesnlej DeYeer keâneb efceuesiee? megyen Yeues efyeueefyeue keâjlee Ûeuelee nw, ceiej Deye lees...!’’

Jes kegâÚ osj ‘keäÙee efkeâÙee peeÙe’ Jeeueer cegoÇe ceW jns, efHeâj pewmes GHeeÙe metPe ieÙee nes, Peškesâ mes yeesues, ‘‘Dejs!’’

Jes Deye Úe$eeW mes cegKeeefleye Les, ‘‘legce ueesieeW kesâ Iej ceW jeKe lees nesieer. peeDees lees, ueeDees hueeefmškeâ keâer Lewueer ceW Yejkeâj.

Ietje-Tje Hej mes Yeer G"e uesvee, peeDees peuoer?’ keâF& yeÛÛes oewÌ[ HeÌ[s. ceemšj meenye osJeerpeer keâer Deesj cegÌ[keâj yeesues, ‘‘ieebJe-Iej ceW osKeles nQ, keâYeer-keâYeer kegâòeeGòee Deebieve ceW HeKeevee keâj oslee nw lees Gme Hej Henues jeKe [eue osles nQ. yeeo ceW veneves mes Henues keâesF& Deewjle Gmekeâes G"ekeâj HeWâkeâ Deeleer nw.’’ osJeerpeer ceewve ner jneR, ceiej Gvekeâe Ûesnje yeesue jne Lee efkeâ Deiej ceemšj meenye keâe FMeeje Gvekeâer Deesj nes efkeâ Jes ‘G"ekeâj HeWâkeâ DeeÙeWieer’ lees Jes peeve ueW, Gvemes Ùen keâece ve nesves keâe. peeÙeW, DeHevee KeespeW peekeâj cesnlej Ùee pees keâjW... yeÛÛes oes-leerve HeefvveÙeeW ceW jeKe Yejkeâj ues DeeÙes~ ‘‘peeDees, Gmekesâ THej meye [eue oes,’’ ceemšj meenye ves yeÛÛeeW keâes DeeosMe efoÙee, ‘‘Hetje PeebHe osvee!’’ yeÛÛes Heâewjve ceue Hej jeKe [eue DeeÙes. ‘‘Deye peeDees legce ueesie DeHeves-DeHeves Jeie& ceW peekeâj yew"es?’’ ceemšj meenye ves yeÛÛeeW mes keâne, ‘‘Jeie& HeebÛe keâe Yeer nw keâesF& js?... ‘‘oes nQ!’’ ...legce oesveeW Yeer Jeie& Ûeej ceW ner yew" peeDees?’’ efHeâj osJeerpeer mes, ‘‘peeFS, meyekeâes kegâÚkegâÚ keâece os oerefpeS!’’ yeÛÛes JeieesË ceW Ûeues ieÙes. osJeerpeer keâeÙee&ueÙe keâ#e keâer Deesj cegÌ[eR. ‘‘DeeDees, Deye legcekeâes efJeÅeeueÙe keâer oMee efoKeeles 13

nQ.’’ ceemšj meenye ves meboerHe mes keâne pees JeneR KeÌ[e Lee. ‘‘Henues JeieesË keâe neue osKees!’’ Jes Skeâ-Skeâ Jeie& kesâ meeceves KeÌ[s nes efoKeeves ueies, ‘‘osKees, Skeâ Yeer efKeÌ[keâer meeyegle veneR nw. meyekesâ Heuues ]ieeÙeye nQ. Ùeneb lekeâ efkeâ ÚÌ[ Yeer yengle ues ieÙes GKeeÌ[-GKeeÌ[keâj. Deewj Ùes ojJee]pes osKees JeieesË kesâ. yeej-yeej Fvekesâ leeues leesÌ[ osles nQ. Heuues GKeeÌ[ osles nQ. Jeie& HeebÛe kesâ lees efkeâJeeÌ[ Yeer leesÌ[keâj ues ieÙes...’’ ‘‘keâewve keâjlee nw Ùen meye?’’ meboerHe ves yeerÛe ceW ner HetÚ efoÙee. ‘‘meceepe keâjlee nw!’’ ceemšj meenye kesâ mJej ceW efHeâj Jener efJeoÇtHe Lee. ‘‘meceepe keâjlee nw?’’ ‘‘leye keâewve keâjlee nw?...osKees, Deeme-Heeme kesâ ceesnuueeW kesâ uegnsÌ[s Ùeneb yew"keâj ieebpee-oe¤ Heerles nQ. Deewj Yeer pees ceve neslee nw keâjles nQ. JeieesË ceW keâYeer yeerÙej keâer Keeueer yeesleueW efceueleer nQ, keâYeer oe¤ keâer... keâb[esce efceuelee nw. keâYeer-keâYeer lees Úesšs yeÛÛes Gmekeâes Hegâkeâvee mecePekeâj G"e uesles nQ Deewj Hetâkeâves ueieles nQ... Meece keâes ueÌ[kesâ Ùeneb ef›eâkesâš Kesueles nQ...’’ ‘‘efJeÅeeueÙe ceW?’’ ‘‘neb, cewoeve Deewj efJeÅeeueÙe oesveeW ceW. Jeie& kesâ ojJee]peeW keâes ner efJekesâš yevee uesles nQ. legce osKees ve, Ûee@keâ mes efJekesâš yevee ngDee nw. efHeâj Fmeer Hej yee@efuebie nesleer nw... Jes ueÌ[kesâyeÛÛes keâewve nQ? Fmeer meceepe kesâ ve!...Deewj Ùen yejeceoe osKees peneb legce KeÌ[s nes. Fmekesâ THej Ûeojs HeÌ[s Les. meejs Ûeojs Je]iewjn ieeÙeye nes ieÙes. Deye Ùes ueesns kesâ efheuej Yej yeÛes nQ Deewj Fvekesâ THej HeÌ[er uekeâÌ[er keâer yeerce. Fmekeâe Yeer neue osKe uees. efnuee-efnueekeâj Ssmee neue keâj efoÙee nw. Oeerjs-Oeerjs Ùes Yeer ieeÙeye nes peeÙeWies... GOej efJeÅeeueÙe keâe HeKeevee yevee nw. GmeceW jesÌ[e-FËše Yej efoÙee nw...’’ ‘‘Hej Ssmee keâjles keäÙeeW nQ? Gvekeâes efJeÅeeueÙe mes keäÙee ogMceveer nw?’’ ‘‘Ùener lees Demeueer meJeeue nw... nceejs ÙegJee, nceejs yeÛÛes, nceejer Deieueer HeerefÌ{Ùeeb efJeOJebmekeâ nes jner nQ. Gvekeâes leesÌ[-HeâesÌ[ ceW, efJeOJebme ceW cepee Deelee nw. efnbmee, ceej-OeeÌ[ Jeeues o=MÙe Gvekeâes Deevebo osles nQ. Gvekeâer Ùen ceeveefmekeâlee keäÙeeW Deewj kewâmes yeveer, Ùen peekeâj HetÚes Gvemes pees keâCe&Oeej nQ. cesjs Úesšs efocee]ie ceW Fmekeâe peJeeye veneR nw...’’ ‘‘DeeHeves Fme meye keâer efMekeâeÙele veneR keâer?’’ ‘‘meye efkeâÙee. efJeYeeie, Hegefueme, efJeOeeÙekeâ-Hee<e&o meyemes

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

keâne. He$ekeâejeW ves ]Heâesšes kesâ meeLe meye neue ÚeHee. ceesnuueeW ceW Ietce-Ietcekeâj DeefYeYeeJekeâeW mes keâne Deewj Deble ceW Lekeânejkeâj yew" ieÙes... Ûeuees, Deye keâeÙee&ueÙe ceW yew"keâj yeele keâjles nQ.’’ keânkeâj ceemšj meenye keâeÙee&ueÙe keâer Deesj yeÌ{ ieÙes. ‘‘yew"es Deewj Deye HetÚes legcekeâes Deewj keäÙee-keäÙee HetÚvee nw?’’ ceemšj meenye Skeâ kegâmeea Hej yew"les ngS yeesues. meboerHe ves veesšyegkeâ Deewj keâuece efvekeâeueer. ‘‘DeeHekesâ efJeÅeeueÙe ceW efkeâleves Úe$e nQ?’’ ‘‘DeYeer lees kegâue yenòej ner Úe$e nQ, Jen Yeer jef]pemšj Hej. ceiej Deeles Fleves ner nQ. Ùes Ssmes yeÛÛes nQ pees HeÌ{vee Ûeenles nQ... neb, peye ceOÙeeÖ Yeespeve keâe meceÙe nesiee, leye {sj meejs Dee peeÙeWies Deewj Keekeâj efHeâj Iej Ûeues peeÙeWies.’’ ‘‘Gvekeâes jeskeâles veneR nQ?’’ ‘‘ceej Keevee nw ncekeâes! HeÌ{les veneR nes De]KeyeejeW ceW efMe#ekeâeW keâes Heeršs peeves keâer ]Keyej, jes]pe lees ÚHeleer nw. Deepe Fmekeâe Hewmee yeebšves ceW lees keâue Gmekeâe. Dejs Deye Fve efJeÅeeueÙeeW ceW keâesF& DevegMeemeve jne nw keäÙee! nce ueesie lees yeme efove KesHeles nQ. LeesÌ[e efove Deewj KesHevee nw. Deye lees Skeâ ner keâecevee nw efkeâ MegYe-MegYe keâjkesâ efvekeâue peeÙeW F]pp] ele yeÛeekeâj...’’ ‘‘Henues keäÙee Ùeneb DeefOekeâ yeÛÛes Les?’’ ‘‘yengle DeefOekeâ. leerve meew mes Yeer THej. leye DeOÙeeHekeâ Yeer Dee" Les. Gme meceÙe keâer yeele keäÙee HetÚles nes? Ùeneb yeÛÛeeW keâe veece efueKeeves kesâ efueS DeefYeYeeJekeâ HewjJeer keâjJeeles Les. osKeles-osKeles meye yeyee&o nes ieÙee.’’ ‘‘Ssmee keäÙeeW ngDee?’’ ‘‘Ssmee FmeefueS ngDee efkeâ efJeÅee keâes yee]peej ceW yesÛe efoÙee ieÙee!’’ ceemšj meenye SkeâeSkeâ lewMe ceW Dee ieÙes, ‘‘efMe#ee keâer ogkeâeveoejer nesves ueieer. ieueer-ieueer ceW ogkeâeveW Kegue ieÙeeR. meyeves DeHeveer ogkeâeveeW kesâ Deeies ‘keâbJeWš’, ‘Heefyuekeâ’ Deewj ‘FbieefueMe ceeref[Ùece’ keâe yees[& ueiee efueÙee. Deye ueesie Hesš keâeškeâj Yeer yeÛÛeeW keâes Deb«es]peer mketâueeW ceW HeÌ{eles nQ. pees Skeâoce DemeceLe& nQ, Gvekesâ yeÛÛes Fve mejkeâejer efJeÅeeueÙeeW ceWb Deeles nQ. Jes Yeer HeÌ{ves keâce, Keeves kesâ ueesYe ceW ]pÙeeoe...’’ ‘‘DeYeer Ùeneb efkeâleves DeOÙeeHekeâ nQ?’’ ‘‘Ùener oes. peyeefkeâ mJeerke=âle Heo Dee" nQ.’’ ‘‘DeeHe HeÇOeeveeÛeeÙe& nQ?’’ ‘‘neb, Deewj nce oesveeW Yeer Skeâ meeue kesâ Deboj mesJeeefveJe=le nes peeÙeWies.’’ ‘‘Gmekesâ yeeo keäÙee nesiee?’’

14

‘‘YeieJeeve peeves!’’ ‘‘DeeHe ueesieeW keâes Jesleve keâewve-mee efceuelee nw?’’ ‘‘Ú"s Jesleveceeve Jeeuee.’’ ‘‘Jesleve lees "erkeâ nw?’’ ‘‘yengle "erkeâ nw. ceiej nceeje GHeÙeesie veneR neslee nw.’’ ‘‘GHeÙeesie veneR neslee nw?’’ ‘‘HeÌ{eves kesâ efueS lees veneR neslee nw efpemekesâ efueS nceejer yeneueer ngF& nw Deewj Jesleve efceuelee nw. neb, DeeoceerIej-HeMeg Deeefo efieveves kesâ efueS, ÛegveeJe keâjeves kesâ efueS neslee nw.’’ ‘‘DeeHekesâ Ùeneb ceOÙeeÖ Yeespeve keâer keäÙee JÙeJemLee nw?’’ ‘‘DeYeer JÙeJemLee Ùen nw efkeâ {eF& yepes kesâ keâjerye yeveeyeveeÙee Yeespeve ner Dee peelee nw. Skeâ SpeWmeer keâes "skeâe os efoÙee ieÙee nw.’’ meboerHe ves IeÌ[er osKeer, yeesuee, ‘‘DeYeer lees GmeceW keâe]Heâer osj nw.’’ ‘‘ceOÙeeÖ Yeespeve Yeer osKevee nw?’’ ‘‘neb, Skeâ keâe@uece Gmekeâe Yeer nw.’’ ‘‘Deewj keäÙee-keäÙee nw?’’ ‘‘yeÛÛeeW mes Yeer kegâÚ yeeleW keâjveer nQ.’’ ‘‘lees peeDees, Jeneb osJeerpeer nQ ner, keâjes yeeleÛeerle. ceQ leye lekeâ efkeâmeer cesnlej keâes osKelee ntb. keâ#ee keâer me]HeâeF& lees keâjJeeveer HeÌ[sieer ve.’’ ‘‘keâneb osKeWies cesnlej?’’ ‘‘osKeles nQ, keâneR Ietceles efoKe ieÙee lees...veneR lees cesnlej šesueer lekeâ peevee HeÌ[siee...’’ keânles ngS ceemšj meenye G"s Deewj efvekeâue ieÙes. meboerHe keâ#ee keâer Deesj Ûeue HeÌ[e. keâesF& Iebše Yej yeeo ceemšj meenye ueewšs. Gvekesâ meeLe Skeâ ueÌ[keâe Lee. ueÌ[kesâ kesâ neLe ceW yengle uebyeer yeWš Jeeueer Heleueer kegâoeueer Leer. Gmeves Jeie& kesâ Deboj Iegmekeâj jeKe {bkeâe ceue osKee. ceemšj meenye cegbn Hej ner "cekeâ ieÙes. ueÌ[keâe kegâÚ osj jeKe keâes osKelee jne, efHeâj Heueše. ‘‘HeÛeeme škeâe ueiesiee ceemšj meenye!’’ ueÌ[keâe yeesuee. ‘‘Fmekeâes G"ekeâj HeWâkeâves keâe HeÛeeme škeâe ueesies?’’ ceemšj meenye efyeieÌ[ ieÙes, ‘‘legcneje efocee]ie-Gceeie ]Kejeye nw keäÙee peer! Flevee-mee mee]Heâ keâjves ceW keäÙee ueiesiee legcekeâes?...’’ ‘‘veneR ueiesiee lees keâj keâens veneR efueÙes DeHeves mes?’’

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

ueÌ[kesâ ves Yeer Gmeer leeJe ceW Heueš meJeeue efkeâÙee, ‘‘Ùee F& osJeerpeer keâj uesleeR. Iej ceW lees DeHeves yeÛÛeeW keâe HeKeevee mee]Heâ keâjleer ner neWieer.’’ Gmeves keâ#ee mes efvekeâue DeeÙeer osJeerpeer keâes efoKeekeâj keâne Deewj jemlee HekeâÌ[ efueÙee. ‘‘Dejs megvees ve!’’ ceemšj meenye iejpes. ueÌ[keâe JeeHeme Ietcekeâj KeÌ[e nes ieÙee. ‘‘Ûeuees yeerme škeâe os oWies, keâjes!’’ ‘‘veneR nesiee mej!’’ ‘‘leye Deye legcneR yeesuees efkeâ Deeef]Kej efkeâlevee ueesies?’’ ‘‘nce lees yeesue ner efoÙes!’’ ‘‘Dees!’’ ceemšj meenye keâe Heg®<eeLe& HeâveHeâvee G"e, ‘‘legcekeâes ueielee nw nce Ùen keâece veneR keâj mekesâbies Ùener ve!

FmeerefueS ve legce Flevee YeeJe yeÌ{e jns nes?...peeDees legce, Yeeiees, nce DeHeves keâj ueWies mee]Heâ.’’ keânkeâj Jes kegâles& keâe yešve Keesueves ueies, ‘Dejs!’ GvneWves Úe$eeW keâes DeeJee]pe oer, ‘‘osKees lees, oes "es KeHeše ueeDees lees Keespekeâj?...meeuee! nce efkeâ keâesF& yeÇeÿeCe-Hebef[le nQ js efkeâ Úglee peeÙeWies!...’’ Jes yeÌ[yeÌ[eles ngS kegâlee& Keesueves ueies. ‘‘Ûeeueerme škeâe oerefpeSiee, yeesefueS?’’ ueÌ[kesâ ves HetÚe. ‘‘legcekeâes Deye yeerme škeâe mes Skeâ Úoece yesmeer veneR oWies. keâjvee nw keâjes, veneR lees Yeeiees!’’

Fme yeerÛe yeÛÛes KeHešs Keespe ueeÙes Les. ceemšj meenye ves Yeer kegâlee& Gleejkeâj kegâmeer& keâer Heer" Hej [eue efoÙee Lee Deewj Deye Oeesleer keâes G"ekeâj keâcej ceW Keesme jns Les. ‘‘ueeFS!’’ ueÌ[keâe ueewškeâj DeeÙee, ‘‘"erkeâ nw, DeeHekeâe Ùener ceve nw efkeâ ]iejeryeceej ner keâjWies lees keâerefpeS! nce mee]Heâ keâj osles nQ, DeeHekeâe ceve nesiee lees oerefpeSiee, veneR nesiee lees...’’ ‘‘Deye Yee<eCe yebo keâjes Deewj ÛegHeÛeeHe DeHevee keâece keâjkesâ peeDees?’’ ceemšj meenye ves Gmekeâes [Heše, ‘‘legce ueesieeW keâer Ùener Deeole ]Kejeye nw. nuuee-ieguuee keâjkesâ Ûeenles nes efkeâlevee PeeÌ[ ueW...’’ ‘‘keâece Yeer lees Jewmee ner ve keâjles nQ mej!’’

Gmeves yeÛÛeeW mes KeHešs efueÙes. DeemeHeeme mes Keespekeâj Skeâ Hee@efueefLeve yewie ueeÙee Deewj ceue keâes GmeceW Yejkeâj veeues ceW Hesâbkeâves Ûeuee ieÙee. ‘‘Dejs!’’ ceemšj meenye efHeâj yeÛÛeeW keâer Deesj cegbn keâj iejpes, ‘‘oes "es Úewje DeeDees lees, yeeušer ues uees Deewj yeÌ[kesâ 15

mketâue mes Heeveer Yej ueeDees Yeeiekeâj.’’ ‘‘efJeÅeeueÙe ceW Heeveer keâer JÙeJemLee veneR nw?’’ meboerHe ves, pees JeneR KeÌ[e Lee, HetÚ efoÙee. ‘‘Dejs keäÙee yeleeJeW!’’ ceemšj meenye kegâmee&r Hej mes kegâlee& G"ekeâj Henveles ngS yeesues, ‘‘Skeâ ÛeebHeekeâue ceebie-Ûeebiekeâj ieÌ[yeeÙes Les, ceiej Gmekeâe Yeer nLeÌ[e-JeLeÌ[e Keesuekeâj ues Yeeielee nw. ueieeles-ueieeles Lekeâ ieÙes lees ÚesÌ[ efoÙee.’’ yeÛÛes Heeveer Yej ueeÙes. Jes ceie mes ceue-mLeue Hej peue [eueles ieÙes Deewj ueÌ[kesâ ves PeeÌ[t mes meye mee]Heâ keâj efoÙee. ‘‘legcneje meye keâe@uece Yej ieÙee?’’ ceemšj meenye ves meboerHe mes HetÚe. ‘‘Skeâ keâe@uece yeÛee nw, ceOÙeeÖ Yeespeve Jeeuee.’’ ‘‘Jen Yeer Yej peeÙesiee, LeesÌ[e-mee Deewj Fble]peej keâjes.’’ ‘‘DeÛÚe mej, Fme efjHeesš& ceW, DeeHemes pees yeeleÛeerle ngF&, GmeceW DeeHekeâe veece oWies?’’ ‘‘Deye efjšeÙejceWš kesâ meceÙe memHeW[ keâjJeeves keâe ceve nw keäÙee?’’ ceemšj meenye ves nbmekeâj HetÚe. ‘‘veneR mej, DeeHe cevee keâjWies lees DeeHekeâe veece ve oWies!’’ ‘‘Jewmes os Yeer oesies lees keâesF& yeele venerb. nce Fme meye mes veneR [jles nQ. [jlee nw Jen pees ]ieuele keâjlee nw. nceves lees pees meÛe nw Jener keâne nw. efHeâj meebÛe ceW DeebÛe keäÙee! Deewj meyemes yeÌ{keâj lees peye lekeâ legcneje Ùen meJes&#eCe Hetje nesiee Deewj efjHeesš& yevekeâj HeÇkeâeMe ceW DeeÙesieer, nce ‘yeesuees jece Úgj’ yeesue Ûegkesâ neWies!’’ keânkeâj Jes nbme HeÌ[s.

Yeespeve keâer ieeÌ[er DeeÙeer. efnb[wefueÙece kesâ [^ce ceW Yeele, osie ceW oeue. osJeerpeer leLee meye yeÛÛes keâ#ee mes efvekeâue DeeÙes. yeÛÛeeW keâer mebKÙee yengle yeÌ{ ieÙeer Leer. yejeceos ceW yeÛÛeeW keâer Hebiele yew"er. yeeo ceW DeeÙes yeÛÛes Leeueer Ùee keâšesje ueskeâj DeeÙes Les. megyen Jeeues yeÛÛeeW keâes pees yemlee ueskeâj DeeÙes Les, HeòeueW yeebšer ieÙeeR. meboerHe ves ceve-ner-ceve yeÛÛeeW keâer efieveleer ueer. Jes kegâue yeeme" Les. osJeerpeer leLee kegâÚ yeÌ[s yeÛÛeeW ves efceuekeâj Yeespeve Hejesmee. ceemšj meenye kegâmeer& KeeRÛekeâj Dee@ef]Heâme kesâ cegbn Hej Dee yew"s. meboerHe Gvekesâ Heeme ner KeÌ[e Lee. ‘‘DeeHe ueesie yeÛÛeeW keâes efKeueeves mes Henues Yeespeve ÛeKeles veneR nQ?’’ meboerHe ves ceemšj meenye mes HetÚe. ‘‘veneR!’’ ceemšj meenye ves mebef#eHle, ceiej ®#e-mee Gòej efoÙee. Gvekeâer cegoÇe osKekeâj ueie jne Lee, Gme HeÇMve ves Gvekeâes efÛeÌ[efÛeÌ[e keâj efoÙee Lee.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

‘‘Hej Ssmee efveÙece lees nw?’’ ‘‘efveÙece lees yengle meejs nQ, meyekeâe Heeueve neslee nw keäÙee?’’ ceemšj meenye ves HeÇMve kesâ Gòej ceW HeÇMve ner oeie efoÙee, efHeâj nbmekeâj HetÚe, ‘‘legce ÛeKevee Ûeenles nes keäÙee?’’ ‘‘neb! Yeespeve keâer iegCeJeòee keâe leYeer lees Helee Ûeuesiee.

Gmekesâ efyevee nceeje meJes&#eCe Yeer Hetje ve nesiee.’’ ‘‘osJeerpeer!’’ ceemšj meenye ves nebkeâ oer, ‘‘Skeâ Huesš ceW Fmekeâes Yeer LeesÌ[e-mee oerefpeS lees!’’ osJeerpeer keâeÙee&ueÙe ceW DeeÙeeR. Deeueceejer mes Skeâ Huesš efvekeâeueer. GmeceW LeesÌ[e-mee Yeele, Gmekesâ THej oeue [euekeâj meboerHe keâes HekeâÌ[e efoÙee. ‘‘ceOÙeeÖ Yeespeve ceW mey]peer keâe HeÇesefJe]peve veneR nw?’’ meboerHe ves HetÚe. ‘‘meye nw!’’ ceemšj meenye keâe Ûesnje #eesYe, Ie=Cee Deewj oo& mes efJeke=âle nes ieÙee, ‘‘ceiej Ùeneb Fve YetKes yeÛÛeeW mes Yeer DeefOekeâ YetKes ueesie nQ THej mes ueskeâj veerÛes lekeâ. Gvemes yeÛesiee leYeer lees Fvekeâes efceuesiee!...pees legcnejs Huesš ceW nw keäÙee Yeele Deewj oeue Gmeer keâes keânles nQ?...nce lees keânles nQ legce Yeer Fmekeâes cele KeeDees.’’ meboerHe ves osKee, Hebiele ceW yew"s yeÛÛes nHe-nHe Kee jns Les. Jen Huesš ceW HeÌ[s iebos ÛeeJeue Deewj Heeveer oeue keâes kegâÚ Heue Ietjlee jne. ‘‘pees meeceieÇer Ùes yeÛÛes Kee jns nQ mej,’’ menmee Jen JeÙeesefÛele DeeoMe& kesâ DeeJesie ceW yeesue HeÌ[e, ‘‘Gmekeâes nceW Yeer Keekeâj osKevee ÛeeefnS!’’ ‘‘KeeDees!’’ meboerHe ves Skeâ keâewj cegbn ceW efoÙee. cegbn keâes ÛeueeÙee.

Skeâ Depeerye lejn keâe, meÌ[ebOe pewmee mJeeo Yeerlej Yej ieÙee.

Gmekeâes ueiee, Ùeefo Jen keâewj efveieue ieÙee lees Hesš Gmekeâes Gieue osiee. ceemšj meenye keâveKeer mes Gmekeâes osKe jns Les. Jen les]peer mes yeenj keâer Deesj ueHekeâe. efkeâveejs peekeâj cegbn keâe keâewj Hesâbkeâe. Huesš ceW HeÌ[er meeceieÇer Yeer JeneR [eue oer. yejeceos Hej Deekeâj yeeušer mes ceie ceW Heeveer efueÙee. kegâuuee efkeâÙee, Huesš OeesÙeer Deewj JeeHeme Dee ieÙee. ‘‘Skeâ keâewj Yeer veneR efveieue mekesâ ve?’’ ceemšj meenye ves HetÚe. ‘‘yeÛÛes kewâmes Kee jns nQ!’’ meboerHe keâe mJej Lekeâe-mee Lee. ‘‘Ùes yeÛÛes YetKes nQ meboerHe. Fvekeâes Iej ceW meòet-iegb[e efceuelee nw Keeves keâes, Jen Yeer Yej Hesš veneR. Yeele-oeue Fvekesâ

16

ieerle

ceQ Dehejeefpelee " ceeOeJeer keâhetj efceóer ceW, heeveer ceW, meye ceW Deuebke=âlee ~ keâCe-keâCe mebpeesÙee nw, ogKeles ngS ceve ceW ~ Øeerefle-keâCe yeesÙee nw, efHeâj Yeer nj #eCe ceW ~ Oejleer–mee Oeerjpe Fmes, leesÌ[ veneR heeDeesies ~ ceesn keânes — ceeÙee keânes, ÚesÌ[ veneR heeDeesies ~ Øeke=âefle ves nj heue ceW efueKe efoÙee cesje helee ~ HetâueeW mes megjefYele, keâebšeW mes Iesjer ngF& ~ Deeefo mes Deble lekeâ, cesjer ner Hesâjer ngF& ~ meeje mebmeej cesjer, heieOJeefve hej veeÛee nw ~ ieerlee jeceeÙeCe meyeves, cegPes ner lees yeebOee nw ~ metjpe keâer efkeâjve ceQ, Ûeeboveer meer megef<celee ~ kesâ 604, jsue efJenej, meskeäšj-4, KeejIej, veJeer cegbyeF&–410210.

efueS meHevee nw. FmeerefueS pewmee Yeer efceuelee nw Kee uesles nQ.’’ ‘‘Hej Ùen Keevee Keekeâj Ùes yeerceej HeÌ[ peeÙeWies!’’ ‘‘yeerceej ner veneR HeÌ[les, cej Yeer peeles nQ. ceiej Fvekesâ cejves-peerves keâer HejJeen efkeâmekeâes nw?’’ meboerHe yekeâj-yekeâj ceemšj meenye keâe cegbn osKe jne Lee. osJeefieefj,DeeoceHegj Ieeš ceesÌ[, YeeieueHegj-812001. cees.: 8084432701.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789

keâneveer

" [e@. efve®hecee jeÙe oer ! ceeb veneR jneR... keâue jele oes yepes...’’ ‘‘ oerkeânles ngS ceervee keâe mJej Yeejer nes G"e Lee. kewâmes...? keâye...? keäÙeeW? pewmes ØeMve yesceeveer Les. cesjer Âef° ceW lees Jees Gmeer efove mes ce=lÙeg MewÙÙee hej LeeR, efpeme efove ‘efMeJepeer’ ves Iej ÚesÌ[e Lee. pÙes‰ heg$e keâe Fme lejn DeÛeevekeâ Iej lÙeeie keâj Ûeue osvee... Deewj he$e ceW efueKes Ûebo Meyo... ‘‘pee jne ntb... keäÙeeW? legcnW helee nw... keâneb? Ùen ceQ Yeer veneR peevelee... MeeÙeo Deye keâYeer vee ueewštb... Øeleer#ee cele keâjvee...’’ Deewj Skeâ ceeb kesâ peerJeve ceW efJeješ MetvÙe keâe GlheVe nes peevee, mee#eer jner ntb Fme melÙe keâer. Deepe lees yeÛÛeer yegDee keâe Mejerj ve° ngDee Lee... Deelcee lees keâye keâer cej Ûegkeâer Leer. yegDee cesjs efhelee mes yeejn Je<e& Úesšer LeeR. peye mes ceQves nesMe mebYeeuee GvnW keâYeer ]KegMe veneR osKee. Skeâ Devekeâner heerÌ[e... Skeâ Jesovee Gvekesâ Ûesnjs hej mhe° ØeefleYeeefmele nesleer Leer. yengle keâce yeesueleer LeeR yegDee. efceefLeuee ceW Skeâ keâneJele nw, ‘ceeÙe-efOeÙee ot peele... heermeer... Yeleerpeer Skeâ peele,' Ùeeveer yegDee Deewj Yeleerpeer keâe efjMlee ceeb-yesšer kesâ efjMles mes Yeer yeÌ{keâj neslee nw. hej cesjs meeLe Ssmee veneR Lee. yegDee ves keâYeer nbmekeâj oes yeesue veneR yeesues. ... keâYeer keâuespes ceW YeeRÛekeâj hÙeej veneR efkeâÙee. Gvekesâ Deeme-heeme pewmes ye]He&â keâer Ûeóeve peceer jnleer Leer. Øesce... DevegYetefle... Guueeme... keâ®Cee... mebJesovee... keâesF& Yeer T<cee Gme Ûeóeve keâes efheIeueeves ceW DemeceLe& Leer. yeeueheve ceW lees meye kegâÚ "erkeâ ueiee. hej pewmes-pewmes cesjer Gceü yeÌ{leer ieÙeer yegDee cesjs efueS Skeâ DeyetPe hensueer yeveleer ieÙeeR. ome Je<e& keâer Leer ceQ, peye yegDee yÙeenkeâj memegjeue Ûeueer ieÙeeR. cegPes Deepe Yeer Ùeeo nw peye cenerves Yej yeeo Jees memegjeue mes ueewšer LeeR. ... megboj yeveejmeer meeÌ[er Deewj ienveeW mes mepeer yegDee kesâ Ûesnjs hej Jener efÛejheefjefÛele meVeeše Lee... Gcebie keâer efkeâjCeW efkeâmeer keâesves mes veneR Peuekeâ jner LeeR. 17

Deewj ceQves ceeb mes keâns ieÙes HetâHeâepeer kesâ Meyo Yeer megves Les. ‘‘YeeYeer! efkeâme helLej mes yeebOe efoÙee cegPes... Fme hej lees efkeâmeer YeeJevee keâe keâesF& ØeYeeJe ner veneR heÌ[lee... meye kegâÚ ke=âef$ece mee ueielee nw... yeveeJešer... DevegYetefle efJenerve...’’ Gme meceÙe Fve Yeejer Yejkeâce MeyoeW keâes "erkeâ mes mecePe veneR heeÙeer Leer. ... hej cesjs ØeMveeW keâer ÚÌ[er ves ceeb Deewj oeoer kesâ Deblece&ve ceW ienjs lekeâ peceer Skeâ ‘keâLee’ keâes Oeerjs-Oeerjs kegâjsovee Meg¤ keâj efoÙee Lee Deewj šgkeâÌ[s-šgkeâÌ[s neskeâj Jees Pejves Yeer ueieer Leer... Je<eeX Pejleer jner Leer... meceÙe Deheveer ieefle mes Deeies yeÌ{lee pee jne Lee. yegDee keâer ce=lÙeg kesâ meceeÛeej mes Deenle cesje ceve DeveeÙeeme Gme hegjeleve keâLee keâer efkeâjÛeW mecesšves ueiee nw... keâF& efyebye GYej jns nQ.... keâF& Keb[eW ceW megveer ieÙeer keâLee keâes Skeâ met$e ceW efhejesves keâe ØeÙeeme keâjleer ceQ DeveeÙeeme yengle heerÚs Ûeueer ieÙeer ntb. ...

Jeneb, peneb Deebieve ceW jKes Deheves heefle kesâ MeJe hej efJeueehe keâjleer Skeâ Œeer ceceeËlekeâ heerÌ[e mes oesnjer ngF& Skeâ ner yeele jš jner nw... hetjs meceepe kesâ meeceves keâelej mJej ceW efieÌ[efieÌ[e jner nw — ‘meye OÙeeve mes megve ueerefpeS... keâue keâesF& cegPe hej ueeb#eve ve ueieeÙes. ... ceQ Ún cenerves keâer ieYe&Jeleer ntb ve peeves efkeâme heehe IeÌ[er ceW Ùen yeÛÛee ieYe& ceW DeeÙee efkeâ yeehe keâes ner ueerue ieÙee...’ cee$e heQleerme Je<e& keâer Gceü ceW JewOeJÙe Pesueves hej efJeJeMe Jees Œeer, meerlee efveÙeefle kesâ Fme keâMeeIeele hej nleØeYe Leer.

Deheveer Fme DeveÛeener mebleeve mes cegefòeâ heeves kesâ efueS Gmeves nj mebYeJe GheeÙe DeepeceeÙee... ]Ketye heheerlee KeeÙee... Deekeâ-Oeletjs kesâ yeerpe lekeâ heermekeâj heer ieÙeer... hesš hej cegkeäkesâ ceej-ceej keâj neLe og:Ke ieÙes.... hej, ‘peekeâes jeKes meeF&Ùeeb ceej mekesâ ve keâesÙe’ Ùen Gefkeäle ÛeefjleeLe& nesleer ieÙeer Deewj Dee"JeW cenerves ceW ner Skeâ keâvÙee og:Ke Pesueves Fme Oejleer hej Dee ieÙeer. ‘‘ns F&Õej! Ùes ueÌ[keâer lees Skeâoce mJemLe nw... meebme ues jner nw...’’ efveheš osneleer ieebJe keâer Skeâcee$e veme& keâccees oeF& ves oebleeW leues Debiegueer oyee ueer Leer.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

keâLeeefyebye keâer efnlew<eer SJeb efveÙeefcele uesefKekeâe. ‘‘De"cemegJee yeÛÛee keâneR yeÛe Úw...?’’ meerlee keâer pes"eveer veveoW Yeer nleØeYe jn ieÙeer LeeR. hej... Dee"JeW cenerves ceW pevce ueskeâj Yeer Jen yeÛe ieÙeer Leer... efveÙeefle ves Gmekesâ Keeles ceW keâF& oo& pees efueKe [eues Les. vevneR yeÛÛeer YetKe mes keâueheleer jnleer hej meerlee keâe ceve ner veneR keâjlee Gmes otOe-efheueeves keâe... Gmekeâe Skeâ ner Gòej neslee... ‘‘hesš ceW DeSles ner yeehe kesâ KeeÙe iesuewÙe.’’ yeÛÛeer YetKe mes jes-jeskeâj nuekeâeve nes peeleer lees Iej ceW keâece keâjvesJeeueer vejsMeyee keâer ceeF& ieeÙe keâe otOe keâšesjs ÛecceÛe mes efheueeleer ceeueefkeâve keâes lemeuueer osleer jnleer, ‘‘keâer keâjyew yengefjÙee ! ceeefuekeâ iesueefKeve Deheves keâjce meb.... F& efOeÙee DeSuew Deheve Yeeie meb... yeÛÛee kesâ Deene veÙe Úerveer... efueÙees Deheve otOe efheÙee efoÙees...’’ hej Úeleer mes yeÛÛeer keâes ueieeles ner meerlee keâes ueielee pewmes efJe<eoble ueie ieÙes neW. yeÛÛeer Ûeej cenerves keâer nes Ûeueer Leer... ieesue-ieesue DeebKeW ceškeâeleer... neW" šsÌ{e keâjleer cegmkeâeleer, lees ceeb keâe ùoÙe ]pe¤j [esue G"lee Lee. Oeerjs-Oeerjs meerlee yeÛÛeer kesâ Øeefle vejce nesves ueieer Leer. Gmekesâ leerveeW yesšs Yeer yenve keâes ]Ketye ogueejles... ieebJe mes heebÛe keâesme otj mketâue ceW peekeâj heÌ{ jns yesšeW keâes ner Dehevee YeefJe<Ùe ceeve keâj meerlee ùoÙe keâer heerÌ[e keâes heerves ueieer Leer. ‘‘Yeewpeer! Skeâj veece keâer jeKeyes?’’ vevneR yeÛÛeer keâes lesue ueieeleer Úesšer veveo ves Skeâ efove hetÚe lees meerlee meesÛe ceW heÌ[ ieÙeer, yeesueer... ‘‘efJeueemehegj Jeeueer keâekeâer mes hetefÚ kewâ veece Oejyew... megboj veece... YeieJeleer kesâ veece hej...’’ Ùeneb yeÛÛeer kesâ veecekeâjCe keâer yeele meesÛeer pee jner Leer Deewj FOej efveÙeefle Deheveer Je›eâ Ûeeue Ûeueves pee jner Leer. Jees Skeâ meeceevÙe meer oeshenjer Leer... peye mketâue mes ueewšs leerveeW ueÌ[kesâ DeÛeevekeâ Yeer<eCe pJej mes leheles-keâebheles efyemlej hej pee 18

efiejs Les... vejsMeyee ceeF& Yeeiekeâj veme& keâes yeguee ueeÙeer Leer... veme& yegKeej keâe ueeue ieeÌ{e efmejhe efheueekeâj leekeâero keâj ieÙeer Leer... ‘‘kewâ-omle nesiee lees ]Keyej YespeJeeF&Ùesiee... yeerefmeÙeeW ieebJe ceW nwpee Hewâue ieÙee nw...’’ ns YeieJeleer ! j#ee... oÙee...ke=âhee...! oÙee ßeerjece! ns hegjeveer kegâF&Ùeeb Jeeues heerj. ns yeÇÿeyeeyee! ns YeesuesveeLe! peÙe nes jeOee-ke=â<Ce.... hetjer jele osJelee-efhelejeW keâes iegnejles yeerleer Leer... jes-jeskeâj meerlee keâe yegje neue Lee Deewj Deebieve kesâ Skeâ keâesves ceW heÌ[er ÛešeF& hej uesšer vevneR yeÛÛeer ieuee HeâeÌ[keâj Ûeer]Ke jner Leer. MeeÙeo DeemeVe efJekeâš keâeue keâe Gmes DeeYeeme nes ieÙee Lee. oes jeleW yeerleles-yeerleles Úesšs ueÌ[kesâ keâe yegKeej lees Glej ieÙee hej oesveeW yeÌ[s ueÌ[kesâ kewâ-omle mes yesneue neskeâj leermejer jele nwpes keâer YeWš ÛeÌ{ ieÙes. ceeÙe ies! meerlee ves Úeleer heerš-heerškeâj ueeue keâj ueer Leer. oes peJeeve yeÛÛeeW keâer DemeceÙe ce=lÙeg hej hetje ieebJe meVe Lee... cetkeâ-yeefOej mes KeÌ[s Les ueesie... mecePeeves kesâ efueS Meyo Les ner keâneb...? DeÛeevekeâ meerlee Gvceeo keâer DeJemLee ceW les]peer mes Yeerlej oewÌ[er Deewj heebÛe cenerves keâer Gme keâvÙee keâes G"ekeâj Oejleer hej heškeâ efoÙee. ‘‘F& keâer keâjw efÚÙes yengefjÙee...?’’ meye ves jeskeâvee Ûeene hej #eCe cee$e ceW Oejleer hej HeWâkeâer ieÙeer yeÛÛeer keâe ¤ove Deewj meerlee keâer Ûeer]Ke Skeâ meeLe ietbpe G"er Leer, ‘‘efJehewle Úw... Yeejer efJehewle Úw F& efJe<ekeâvÙee... DeeÙe Ùee les F& jnlew Ùee n@ce...!’’ (efJeheefòe nQ... Yeejer efJeheefòe nw, Ùen ueÌ[keâer. Deepe Ùes jnsieer Ùee ceQ.) ueesieeW ves efkeâmeer lejn meerlee keâes mebYeeuee. Deewj efveÙeefle keâer ceeÙee! peesj mes Yetefce hej heškeâves hej Yeer yeÛÛeer keâes kegâÚ veneR ngDee Lee. kegâÚ ner osj ceW keâšesjs-ÛecceÛe mes, otOe heerleer Jees Oeerjs-Oeerjs efmemekeâleer, keâ®Ce Âef° mes vejsMeyee ceeF& keâes osKeleer Gmekesâ DeebÛeue keâes cegªer ceW YeeRÛes Pehekeâer uesves ueieer Leer. ‘F& meye ceW Skeâj keâer oes<e? ns efJeOeelee. efkeâÙee pevece osefueS...?’ (FmeceW Fmekeâe keäÙee oes<e? ns efJeOeelee! keäÙeeW pevce efoÙee) vejsMeyee ceeF& yeej-yeej DeebÛeue mes Deebmet heeWÚ jner Leer. keâuespee keâš jne Lee. efHeâj, meceÙe Ûe›eâ leer›elee mes Ietcee... DemeneÙe meerlee Deewj Gmekesâ oesveeW Mes<e yeÛÛeeW keâes meerlee kesâ YeeF& ]peceeRoej cebieue hee"keâ Deheves Iej ues DeeÙes. ‘‘cesjer yenve memegjeue ceW efkeâmeer keâer OeeQme keäÙeeW mens? nceejer ]peceeRoejer ceW n]peejeW ueesie heueles nQ, Ùes Yeer meheefjJeej jn uesieer.’’ Ùen YeeF& keâe yenve kesâ Øeefle mvesn veneR meceepe keâes efoKeeves keâe Denbkeâej Lee.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

DeveheÌ{ meerlee ves Gve meYeer cenòJehetCe& keâe]ie]peeW hej YeeF& kesâ keânves mes Debiet"e ueiee efoÙee pees Gmes Ùen keânkeâj efoÙes Les efkeâ Gmekesâ heefle kesâ ]peceerve-]peeÙeoeo kesâ keâe]ie]pe nQ Deewj Debiet"e ueieeles ner meerlee kesâ veece hej nes ieÙes nQ. Pet" keâe helee leye Ûeuee peye cewefš^keâ heeme keâj Ûegkesâ yesšs keâes Deeies keâer heÌ{eF& kesâ efueS Gmeves hešvee Yespevee Ûeene. ‘‘hešvee ceW heÌ{keâj keäÙee keâjsiee... ]keâmyes ceW Fbšj keâe@uespe nw Ùee veneR...? hewmes keäÙee hesÌ[ hej Gieles nQ?’’ YeeF& lecekeâkeâj yeesuee Lee. ‘‘uesefkeâve... Fmekesâ efhelee keâer ]peceerve]peeÙeoeo nw ve... Jener yesÛekeâj...’’ meerlee keâer yeele DeOetjer ner jn ieÙeer Leer. ]peceeRoej YeeF& ves yenve keâer DemeneÙe DeJemLee keâe ]HeâeÙeoe G"ekeâj meejer ]peeÙeoeo nÌ[he ueer Leer. Thej mes leke&â Ùen Lee efkeâ Jees yenve kesâ heefjJeej keâe YejCe-hees<eCe lees keâj jne nw. efkeâmeer lejn Deheves pesJej yesÛekeâj Gmeves yesšs keâes hešvee Yespe efoÙee Lee. keäÙee keâjleer, Gmes efoKelee veneR Lee keäÙee, efkeâme lejn yesše ceecee-ceeceer kesâ mewkeâÌ[eW keâece efveyešelee mesJekeâ yevee efHeâjlee Lee. Ssmes ceW Gmekeâer Âef° yesšer hej peekeâj efškeâ peeleer Deewj ceve efJele=<Cee mes Yej G"lee... Fmeer kesâ keâejCe...! Ssmeer ner ceveefmLeefle ceW yew"er Jees Skeâ Meece yeefÌ[Ùeeb Deewj heeheÌ[ Úle mes Gleej jner Leer efkeâ heÌ[esme keâer efJeceuee Yeewpeer Dee ieÙeer. ‘‘meerlee oeÙe! F& yesšer kesâ veece keâer jeKeefueÙes?’’ meerlee kesâ ceve ceW Deheveer keâner Skeâ yeele ietbpeer... YeieJeleer kesâ veece hej Fmekeâe veece... veneR... Deiej osJeer ceeb kesâ veece hej veece jKee, lees hetpee-Depe&vee kesâ meceÙe Yeer Meebefle veneR heeTbieer... Deeles ner efhelee keâes... oes-oes peJeeve YeeFÙeeW keâes ... Gmekeâe ceve ceLeves ueiee... ve Ûeenles ngS Yeer cegbn mes efvekeâue ieÙee, ‘‘Skeâj veece efJeheoe (efJeheefòe) Úw... efJeheoe!’’ ‘‘efJeheoe!’’ ‘neb!’’ ‘‘uesefkeâve...? Snve veece...?’’ ‘‘ncej yesšer Úw... nce pes veece OeefjS... ueesiekeâ keâer...!’’ (cesjer yesšer nw pees veece jKetb ueesieeW keâes keäÙee?) meerlee lecelecee G"er Leer. efJeceuee ÛegheÛeehe Ûeueer ieÙeer Leer... vevneR yeÛÛeer efKeueefKeuee G"er Leer. meerlee peye Yeer Gmes hegkeâejleer ‘efJeheoe’ ner keânleer. Gmekeâer osKee-osKeer meYeer efJeheoe ner keânves ueies. S efJeheoe! yeÛÛes hegkeâejles Jees legjble heueškeâj osKeleer. Gme #eCe Gme ceemetce keâes keäÙee helee Lee

19

keâefJelee

cej peeefCeÙeeb

" pemeØeerle keâewj ‘]Heâuekeâ’

meeje efove oeoer kesâ oeÙesb yeeÙeW IetceleeR ‘oeoe-oeoer’ hegkeâejleer ve LekeâleeR oeoer keâer ÛeejeW heesefleÙeeb oeoer efvenejleer, hegÛekeâejleer, ogueejleer Deewj efHeâj hÙeej mes keân osleer ‘‘cej peeefCeÙeeb.’’ yeÌ[er heesleer meowJe yeeueeW ceW lesue ueieeleer kebâIeer keâjleer, jeryeve keâe Hetâue yevee Ûeeboer jbies leejeW keâes Fkeâªe keâj mepee osleer Úesšer meer Ûeesšer, keâesF& oeoer keâer ÚÌ[er mebYeeueleer lees keâesF& oeoer kesâ keâheÌ[s Deewj efvekeâmegkeâ. keâYeer-keâYeer oeoer yengle Goeme nes peeleer, Iej keâešves keâes oewÌ[lee pewmes meeje efove Ûeghe-Ûeghe meer jnleer. oeoer megyen-Meece ieg®Éejs peeleer Úesšer heesleer Yeeieer-Yeeieer Gmekeâer Ûehheue G"e ueeleer Deewj efHeâj Gbieueer hekeâÌ[ Ûeue osleer, oeoer kesâ meeLe-meeLe ieg®Éejs, oeoer IebšeW neLe peesÌ[keâj yew"er jnleeR Deewj jye mes ceebieleer jnleer Skeâ heeslee efpemes Jees keân mekeâleeR — ‘pegie pegie peerDees.’ cekeâeve veb.11, mes-1S,

ieg®%eeve efJenej, [giejer, uegefOeÙeevee. cees. : 8872472838 efkeâ efpeme veece keâes megvekeâj Jees heueškeâj, heerÚs osKeleer efkeâuekeâejer ceejleer nw, Ùener veece Gmes Jesovee kesâ meueerye hej šebie osiee. ceeb keâer DeJensuevee Deewj ceeefceÙeeW keâer [ebš-Heâškeâej Deewj JÙebiÙeJeeCe Pesueles ngS yeÛÛeer yeÌ[er nesves ueieer. nesMe mebYeeueles ner Gmes meyemes henues pees Ûeer]pe ÛegYeer... Jees Lee Gmekeâe veece... ‘efJeheoe’. Deewj Jees Fme obMe mes keâYeer Gyej ner veneR heeÙeer... ceeefceÙeeb... ceecee... Deheveer ceeb hegjeleve ef]keâmmeeW keâes Gme lejn keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Fmlesceeue keâjleeR pewmes oeue ceW vecekeâ... efove ceW Skeâ yeej hegjeveer keâLee veneR oesnjeÙeer, lees pewmes peerJeve ner yesmJeeo nes peeÙesiee. meele Je<e& keâer yeÛÛeer ceeefceÙeeW keâer Ûeekeâjer ner keâjleer jn peeleer Deiej yeÌ[s YeeF& ves efkeâmeer lejn ceecee mes keân megvekeâj Gmes mejkeâejer mketâue ceW oeef]Keuee veneR efouee efoÙee neslee. ‘‘veece keäÙee nw?’’ yeÌ[s ceemšj meenye ves hetÚe lees ceeb Peškesâ mes yeesue heÌ[er Leer, ‘efJeheoe kegâceejer.’ Gmeves yeÌ[s YeeF& keâe neLe peesj mes hekeâÌ[keâj keâne Lee... ‘‘cesje veece Jees veneR nw... ceQ... Dehevee veece.... kegâmegceceeuee efueKeeGbieer.’’ ‘‘DeÛÚe... DeÛÚe. Ùener veece efueefKeS ceemšjpeer.’’

YeeF& lees nbme heÌ[e Lee... hej ceeb Ûeghe jn ieÙeer Leer. kegâ...meg...ce...cee...uee? ceeefceÙeeb ""ekeâj nbme heÌ[er LeeR... ceeb ves keâne, Deye pees Fmekeâer FÛÚe. Gme efove yeÛÛeer yengle ]KegMe Leer... hej Oeerjs-Oeerjs ]KegMeer ceeÙetmeer ceW yeoueves ueieer, Iej kesâ meejs ueesie, meeLe heÌ{vesJeeues yeÛÛes Deewj ieebJe kesâ ueesie Deye Yeer Gmes ‘efJeheoe’ keânkeâj ner yegueeles Les... kegâmegceceeuee veece jef]pemšj ceW ner jn ieÙee Lee. Jees yeÌ[er nes jner Leer... Ûesnjs hej ÙegJeeJemLee kesâ Deeieceve keâe mebkesâle osleer DeeYee Hetâšves ueieer Leer... Jees Yeer efÚhe-efÚhe keâj ohe&Ce ceW mJe¤he efvenejleer Skeâ megboj meheves keâes ceve ner ceve peerves ueieer Leer. hej leYeer lekeâ... peye lekeâ keâesF& veece ueskeâj hegkeâejlee veneR Lee.... pewmes ner Skeâ hegkeâej Deeleer, ‘efJeheoe! keâneb nes? keäÙee keâj jner nes?’ Jen Oejeleue hej Dee efiejleer. meceÙe yeerlelee jne Jen ceve ceW Skeâ veemetj efueÙes peerleer jner. YeeF& keâes TbÛeer veewkeâjer efceueer, YeeYeer DeeÙeer Deewj Skeâ efove heÌ{er-efueKeer YeeYeer ves mvesn mes Úesšer veveo mes keâne, ‘‘ceelee peer ves Deehekeâe veece ‘efJeheoe’ keäÙeeW jKe efoÙee? Ssmee keâesF& veece jKelee nw... ceQ lees Deehekeâes ‘yeÛÛeer’ keântbieer... "erkeâ nw?’’ Gmeves ceewve mJeerke=âefle os oer Leer... keâneb keân heeÙeer Leer, YeeYeer! cegPes yeÛÛeer veneR kegâmegceceeuee keâefnS. ceve keâe oo& meerceeSb ueebIe ieÙee Lee, peye veÙeer yent keâes Yeer ceeb yeej-yeej Gmekeâer pevceieeLee Deewj veecekeâjCe kesâ ef]keâmmes megveeves ueieer LeeR. ‘Jees’ heÌ{ves ceW DeÛÚer veneR Leer. efkeâmeer lejn cewefš^keâ heeme keâj heeÙeer Deewj efJeJeen leÙe nes ieÙee. hej Ùeneb Yeer efveÙeefle Skeâ ‘heòee’ HeWâkeâ Ûegkeâer Leer. yeÌ[s YeeF& ves Skeâ meYeüeble heefjJeej kesâ Fb]peerefveÙej ueÌ[kesâ mes efJeJeen leÙe keâjvee Ûeene Lee, hej ceecee ves Dehevee n]keâ peleeles ngS Skeâ ]peceeRoej heefjJeej keâer yent yevee [euee. ceeb ves Yeer YeeF& keâe meeLe efoÙee... ‘‘Fb]peerefveÙej ueskeâj keäÙee keâjvee nw ? Oeve-OeevÙe heefjhetCe& Iej nw... ieeÌ[er nw... pesJejeW mes ueoer jnsieer DeYeeieer... Dejs! keâYeer lees megKe

20

Yeesies... nce Yeer Ûewve mes jnWies. peye mes pevceer nw...’’ meye Ûeghe jn ieÙes Les Deewj keâe" nes ieÙeer Leer kegâmegceceeuee. ‘‘nceejer yeÛÛeer keâes yengle hÙeej oerefpeSiee DeesPeepeer!... Ùes mejue meùoÙe nw.’’ YeeYeer ves neLe peesÌ[ efueÙes Les. ‘‘yeÛÛeer Deye cesjer helveer nw Yeewpeer! efÛeblee cele keâefjS.’’ oeceeo ves Yeer menpe YeeJe mes keâne Lee. Gmes Fble]peej Lee MeeÙeo heefle ‘kegâmegceceeuee’ keânkeâj hegkeâejs hej... ‘‘nceejs Ùeneb veJeJeOeg keâe veece yeoue efoÙee peelee nw, legcns ‘ue#ceer’ veece efoÙee nw... kewâmee ueiee?’’ heefle ves Debkeâ ceW mecesšles ngS keâne leye Yeer Jees keâneb keân heeÙeer efkeâ Gmekeâe veece ‘kegâmegceceeuee’... Lee. Fme yeej Ùen veece Meeoer kesâ keâe[& ceW ner efÚhekeâj jn ieÙee.

Meeoer ‘kegâmegceceeuee’ keâer veneR ‘efJeheoe’ keâer ngF& Leer vee. nce yeÛÛeeW ves Yeer GvnW ‘yeÛÛeer oeroer’ ner keâne...

Gvekeâe efØeÙe veece keâYeer hegkeâeje ner veneR pee mekeâe. helee veneR efveÙeefle keâYeer-keâYeer Fleveer ›etâj keäÙeeW nes peeleer nw efkeâ meejer Jesovee Skeâ ner Œeer kesâ DeebÛeue ceW [euekeâj Deóneme keâjleer Gmekeâe ceewve ¤ove osKeleer jnleer nw. heefle kesâ meeLe Gvekeâe efjMlee yesno DeewheÛeeefjkeâ Lee... ‘‘Fmemes yeele keâjvee lees helLej mes mej HeâesÌ[vee nw,’’ hetHeâepeer keâes Dekeämej keânles megvee Lee. meceÙe yeerlelee jne. efJeheoe, ue#ceer yeveer, efHeâj cewkesâ kesâ veece hej jecehegjJeeueer Deewj efHeâj efMeJe keâer ceeb. yeÌ[s yesšs ‘efMeJepeer’ mes yegDee keâe Deebleefjkeâ ueieeJe mhe° Peuekeâlee Lee. leerveeW yesefšÙeeW kesâ Øeefle Jees efveefue&hle-meer LeeR. Dee" Je<e& keâe Lee efMeJe peye yeÇsve šŸetcej mes efhelee keâer ce=lÙeg nes ieÙeer. yegDee kesâ peerJeve keâe meeje mhebove ner peÌ[ nes ieÙee Deewj Jees hee<eeCe-Øeeflecee ceW yeoue ieÙeeR. Fme yeej Yeer oes<e GvneR kesâ mej ceÌ{e ieÙee... ‘‘ve peeves keâewve meer ef]keâmcele ueskeâj DeeÙeer nw... efJeheoe... efJeheoe ner jner ue#ceer veece Oej osves mes ngDee ner keäÙee? Hetâšer ef]keâmcele veece mes veneR yeoueleer nw.’’ Fme Iešvee kesâ leerve Je<e& kesâ Yeerlej yegDee ves Deheveer ceeb... YeeYeer Deewj mvesefnue YeeF& keâes Yeer Kees efoÙee. Gvekeâe DeefmlelJe Deheves Iej kesâ yejeceos ceW heÌ[er Deejece kegâmeea ceW ner efmeceš keâj jn ieÙee... Jees peerefJele LeeR, DeYeer Skeâ Deewj efJe[byevee mes mee#eelkeâej pees nesvee Lee. ‘efMeJe’ keâes yegDee efMeJepeer keâne keâjleer LeeR. Gmeer keâes osKekeâj keâYeer-keâYeer Gvekeâer DeebKeeW ceW Ûecekeâ meer keâeQOekeâj efJeueghle nes peeleer Leer. efMeJe yesno kegâMee«e yegefæ keâe efkeâMeesj Lee... Gceü yeÌ{ves kesâ meeLe-meeLe Gmekeâe ceOegj mJeYeeJe, megboj efJeÛeej DeeÛeej-JÙeJenej meye kegâÚ yengle megboj neslee pee jne Lee. ueesie keânves ueies Les, ‘‘Ùener yesše efJeheoe keâe YeeiÙe

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

yeoue os. YeeiÙeJeeveeW keâes ner Ssmee yesše efceuelee nw.’’ efMeJe keâer yeer. S. keâer hejer#ee ]Kelce ngF& lees Jees Iej Ûeuee DeeÙee Lee. ‘‘Deye DeeF&. S. Sme. keâer lewÙeejer keâ¤biee ceeb... osKevee ceQ yengle yeÌ[e De]Heâmej yevetbiee.’’ yegDee Deheves mJeYeeJe kesâ JeMeerYetle neskeâj yeesueer lees kegâÚ veneR Leer, hej mvesn mes yesšs keâe mej p] e¤j menuee efoÙee Lee. hej efveÙeefle lees kegâÚ Deewj ner meesÛe jner Leer. Skeâ jele efMeJe Gvekesâ heeme Deekeâj yeesuee, ‘‘keäÙee legce peeveleer nes ÛeeÛee cesjer Meeoer leÙe keâjves Jeeues nQ ?’’ ‘‘neb!’’ ‘‘ceeb, legce lees peeveleer nes ceQ Deeies heÌ{vee Ûeenlee ntb... kegâÚ yevevee Ûeenlee ntb... Ssmes ceW DeYeer...? cee$e yeerme meeue keâe ner lees ntb... keâewve-meer Gceü yeerle jner nw... ceeb! Fme Meeoer keâes jeskeâes...’’ efMeJe efJe£ue neskeâj yeesuee lees heerÚs KeÌ[s ÛeeÛee ves keâne, ‘‘megceve lesjer ÛeÛesjer yenve nw yesše, peje Gmekesâ yeejs ceW meesÛe. Gmekeâer memegjeueJeeues Deheveer yesšer mes lesje efJeJeen keâjvee Ûeenles nQ. Deiej let Fme Meeoer keâer menceefle veneR osiee lees Jees ueesie megceve keâes yent yeveekeâj veneR ues peeÙeWies. lesjer oes yenveeW keâe efJeJeen ceQves DeÛÚs heefjJeejeW ceW keâjJeeÙee... lesjs efhelee kesâ peeves kesâ yeeo legce ueesieeW keâer osKeYeeue keâer...’’ ‘‘lees Deehe cegDeeJe]pee ceebie jns nQ?’’ efMeJe ves ›eâesOe mes Yejkeâj hetÚe lees ÛeeÛee ves peesj mes keâne, ‘‘pees Yeer nes legPes Ùen efJeJeen keâjvee ner nesiee.’’ ÛeeÛee kesâ peeves kesâ yeeo efMeJe ves ceeb mes hetÚe, ‘‘keäÙee legce cesje Yeuee veneR Ûeenleer?’’ ‘‘ceQves keäÙee efkeâÙee nw?’’ ‘‘legce Ùen Meeoer jeskeâ lees mekeâleer nes vee... ceeb nes cesjer.’’ efMeJe efÛeÌ{ ieÙee Lee. ‘‘Deepe veneR lees keâue... Meeoer keâjveer ner nw vee, lees DeYeer keäÙee yegje nw?’’ yegDee ves hetÚe lees efMeJe ceewve jn ieÙee.

Iej ceW efJeJeen keâer lewÙeeefjÙeeb ]peesj-Meesj mes nesves ueieer LeeR. efJeJeen mes Skeâ efove henues efMeJe pees Iej mes ieÙee, Deepe lekeâ veneR ueewše. keâneb nw... efkeâmeer keâes helee veneR... Je<eeX yeerle ieÙes... yesšs keâe he$e Úeleer mes ueieeÙes yegDee ves ome meeue efyemlej hej keâešs, meb%eeMetvÙe ... peÌ[Jele... mebJesoveenerve... hee<eeCeer meer yegDee keâer osn Deepe veÕej ngF& nw, Deelcee lees yesšs kesâ meeLe ner Ûeueer ieÙeer Leer. ceve heerÌ[e mes Yeejer nes G"e Lee. Skeâ Œeer Leer pees peerJeveheÙeËle heerÌ[e kesâ meueerye hej šbieer jn ieÙeer Leer Gmes cegefòeâ efceue ieÙeer Leer.

21

meele Iebšs keâe me]Heâj leÙe keâj yegDee keâer memegjeue henbgÛeer. heeefLe&Je Mejerj Deebieve ceW jKee Lee. Ûesnjs hej Jener efÛejheefjefÛele meVeeše Lee... hej cegefòeâ keâer Ûecekeâ Yeer Leer... Dee peeleer nQ keâYeer-keâYeer DeefYeMehle DeelceeSb Oejleer hej heehe keâe ob[ Yeesieves. hebef[le peer meeceeve peceeves ceW JÙemle Les. yesefšÙeeb Gvekeâes venueekeâj JeŒe yeoue jner LeeR. hegjevee yueeG]pe Gleejkeâj veÙee henveeles Je]keäle cesjer Âef° Gvekeâer oeefnveer yeebn hej heÌ[er. ... peneb ieesovee iegoJeeÙee ieÙee Lee...kegâ meg ce cee uee... veerues De#ejeW ceW yegDee keâe efØeÙe veece... Deesn! Fmeer ieesoves keâes efÚheeves kesâ efueS Ùes ncesMee hetjer yeebn keâe yueeG]pe henvee keâjleer LeeR... ceQ meesÛe ceW Leer efkeâ leYeer ceb$eesÛÛeej keâjles hebef[le peer ves yegDee keâer yesšer ceervee mes hetÚe, ‘‘ce=lekeâe keâe iees$e?’’ ‘‘keâMÙehe.’’ ‘‘heefle keâe veece?’’ ‘‘ceove ceesnve Pee.’’ ‘‘ce=lekeâ keâe veece?’’ ‘‘ßeerceleer efJehe... veneR ue#ceer osJeer.’’ ceervee ves keâne lees ceQ yesÛewve neskeâj yeesue heÌ[er, ‘‘veneR, Fvekeâe veece kegâmegceceeuee osJeer nw. hebef[lepeer ke=âheÙee Fmeer veece mes ef›eâÙeekeâce& keâjW...’’ ‘‘veece ceW keäÙee jKee nw... efJeheoe keâefnS... ue#ceer Ùee kegâmegceceeuee keäÙee ]Heâke&â heÌ[lee nw ?’’ ueesieeW ceW HegâmeHegâmeenš Meg¤ nes ieÙeer Leer. hej ceQ peeveleer Leer ‘veece’ mes yengle ]Heâke&â heÌ[lee nw. MeeÙeo Fme veece mes ceb$e heÌ{s peeves hej yegDee keâer Deelcee keâes efÛejmLeeÙeer Meebefle efceue peeÙes. cesjer DeebKeW Yeerieleer Ûeueer pee jner LeeR... OebgOeueer DeebKeeW mes Debeflece yeej yegDee keâe Ûesnje osKeleer ceQ meesÛe jner Leer keâeMe! efMeJepeer Deheveer ceeb keâe Debeflece mebmkeâej keâj heelee, Debeflece meebme uesleer yegDee ves efvemmebosn F&Õej keâe veneR ‘efMeJe’ keâe mcejCe ner efkeâÙee nesiee. hebef[le peer ceb$e heÌ{ jns Les... ‘ve peeÙeles efceüÙeles Jee... ve nvÙeles nvÙeceeves Mejerjs. keâMÙeheiees$eerÙe... helveer mJe. ceove ceesnve Pee... ce=lekeâe ßeerceleer kegâmegceceeuee osJeer...’ ÛeÛejer hej yebOeer yegDee keâer ce=le osn mhebovenerve Leer hej ve peeves keäÙeeW cegPes Ssmee ueiee pewmes Ûesnjs hej peerJeveYej ueghle jner cegmkeâeve keâeQOekeâj efJeueghle nes ieÙeer nes.

Gme&ueeFve, keâe@vJeWš jes[,

jbieYetefce nelee, hetefCe&Ùee-854301 (efyenej). cees.: 9430927418,8409102179 F&-cesue : Nirupama Roy 25 @gmail.com

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

lee keâefJe " [e@. efovesMe kegâceej ßeerJeemleJe keâYeer–keâYeer Ùen keâuekeâòee Menj cegPes Deheveer yesšer mee ueielee nw, efpemekeâer MejejleeW keâes cesjer efnoeÙeleW efveieue ieÙeer nQ ~ pees peeveleer nw Deheveer #ecelee, Deewj Ùen Yeer peeveleer nw efkeâ Jen Deewjle peele nw, Skeâ efove yÙeen keâj otmejeW kesâ Iej peeÙesieer ~ peeves kewâmee Iej nesiee, peeves kewâmee Jej ? hÙeej ceebieWies ueesie, yeoues ceW ve]Heâjle oWies ~ Fme Menj kesâ hewmes JeeueeW keâer lejn ~~ -keâYeer cegPes Ùen Menj Deheves yesšs mee ueielee nw ~ YeeJegkeâ, Deelceueerve [ebš heÌ[les ner [ye[yeeF& DeebKeW efueÙes hejer keâLeeDeeW keâe veeÙekeâ yevee GÌ[ve leMlejer efueÙes Ûeuee peelee nw otj kesâ efmeleejeW kesâ heeme ~ Deheveer JÙeLee menves kesâ efueS Fme Menj kesâ heeme Deewj Ûeeje Yeer keäÙee nw?

-efHeâj keâYeer ueielee nw efkeâ Ùen Menj cesjer yenveeW mee nw ~ pees Fleveer otj mes nj meeue jeKeer Yespeleer nQ, yeÛÛeeW keâes ceecee keâer keâneveer megveeleer nQ, Deewj Ùen ceeve keâj ]KegMe nes uesleer nQ, efkeâ efJeheefòe Deeves hej YewÙee lees nQ ~ Deewj keâjs Yeer keäÙee Ùen Menj efmeJeeÙe ]KegMe]HeânefceÙeeb heeueves kesâ ~~ -keâYeer Ùen Menj cegPes Deheves YeeF&ÙeeW mee ueielee nw ~ DelÙeeÛeej osKeles ner HegâHeâkeâejlee, cesjer ye]ieue ceW meervee leeve keâj KeÌ[e nes peelee nw ~ efHeâj peue G"leer nQ efoMeeSb Deewj cesjs Dekesâues nesves keâe Denmeeme nukeâe nes peelee nw ~ ---

22

keâYeer cegPes Ùen Menj Deheveer yeeryeer mee ueielee nw ~ megbojlee ÛeerLeÌ[eW ceW uehesšs, lelhejlee Lekeâer DebiegefueÙeeW ceW Yejs, keâeue kesâ heefnÙes kesâ Ietceves kesâ Fble]peej ceW, megyen mes Meece ojJee]pes hej DeebKeW efškeâeÙes ~ Fble]peej keâjves kesâ DeueeJee Ùen Menj keâj ner keäÙee mekeâlee nw?

-cesje og:Ke megveles ner Fme Menj ceW meVeeše Úe peelee nw ~ ve yeÛÛes efKeueefKeueeles nQ ve efÛeefÌ[Ùee Ûenkeâleer nw ~ ceerueeW keâe OegbDee meÌ[keâeW hej Hewâue peelee nw ~ yeerÛe oghenefjÙee ceW metjpe [tye peelee nw ~ yemeeW ceW yew"s ueesie ÚsÌ[Keeveer veneR keâjles ~ HegâšheeLe hej efYeKeejer heerÚe veneR keâjles ~~ --cesjs og:Ke mes Skeâekeâj ngDee Ùen Menj ÛegheÛeehe ~ cesjer heerÌ[e keâer Ûeeoj DeesÌ{ cesjer JÙeLee yeebšves keâes lelhej nes G"lee nw ~~ --leYeer lees keânlee ntb efkeâ Ùen Menj cesjer ceeb pewmee nw ~ peye ceQ Gmes o]Heälej ceW efceues Deheceeve keâer yeeleW megveelee ntb lees Jen yeme Ûeghe nes peeleer nw Deewj ceQ Meeble ~~ Deheveer efveÙeefle mJeerkeâejves keâe {bie efmeKeueelee nw Ùen Menj ~~ Ùen Menj veneR cesje Iej nw ~~ meer-3/44 keWâõerÙe efJenej, Jeer. DeeF&. heer. jes[, keâesuekeâelee-700052. cees.: 9836176868

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789

keâneveer

" ieesefJebo GheeOÙeeÙe hej Fme meceÙe meVeeše Lee. oeefnveer lej]Heâ Ûeew jensDeMejHeâer Deb[s Jeeues keâer ogkeâeve hej Skeâ yetÌ{e efjkeäMes Jeeuee [yeue Deb[s kesâ Deeceuesš kesâ meeLe yeÇs[ mueeFme keâes efyeve oebleeW Jeeues cegbn ceW [euekeâj yengle les]peer mes cemetÌ{eW kesâ menejs Ûeyeeves keâe ØeÙeeme keâj jne Lee. DeMejHeâer Deye ogkeâeve yeÌ{eves kesâ cet[ ceW Lee. heeme keâer ÛeeÙe keâer ogkeâeve hej Yeer meVeeše hemeje ngDee Lee. efomebyej keâe peeÌ[e Deheves ÙeewJeve hej Lee. veneR lees iejceer kesâ ceewmece ceW lees Ùeneb iÙeejn yepes lekeâ ce]peces pewmee ÂMÙe neslee. DeYeer "erkeâ mes Dee" Yeer veneR yepes Les. keâesnjs ves Oeerjs-Oeerjs Deheves hebKe Hewâueeves Meg¤ keâj efoÙes Les. Ssmes ceW ßeerkeâeble peer Petceles ngS DeMejHeâer kesâ "sues hej DeÛeevekeâ efpeVe pewmes Øeieš nes ieÙes — ‘‘keäÙee neue nw yes lesje...’’

DeMejHeâer kesâ Ûesnjs keâe YeeJe GvnW osKeles ner yeoue ieÙee Lee, ‘‘yeme Deehekeâer oÙee nw ceeefuekeâ.... hej ceQ Fme meceÙe Deehekeâer keâesF& mesJee veneR keâj heeTbiee. Gyeuee ]Kelece nes Ûegkeâe nw Deewj øeâeF& kesâ efueS lesue efyeuekegâue veneR nw. meye Deehekesâ meeceves nw.... yeme "suee yeÌ{eves Jeeuee ner Lee...’’ Ùeefo ßeerkeâeble peer veMes ceW ve nesles lees GvnW DeMejHeâer keâer PegbPeueenš keâe helee Ûeue peelee. uesefkeâve Jen nesMe ceW keâye nesles nQ — ‘‘"erkeâ nw YeeF&.... let meeuee "nje keâce]peesj heešea... keâÛÛes Deb[s lees nQ ve... Ûeej hewkeâ keâj... Iej hej ner kegâÚ yeveJee uetbiee. meerOes Leeves mes Dee jne ntb. veÙee Sme. Dees. yengle keâÌ[keâ nw. ceiej let lees peevelee ner nw. cesjs meeceves...’’ ‘‘ceeefuekeâ... Deb[s... peeÌ[e yengle nw. nce Ûeueles nQ. keâue ]Hegâme&le ceW yeleeFÙesiee.’’ DeMejHeâer ves "suee yeÌ{eves keâe Ghe›eâce efkeâÙee. Gmes ceeuetce Lee, Ùeefo Gmeves ]peje Yeer ®efÛe efoKeeÙeer lees Gvekeâe ‘Leevee-hegjeCe’ Meg¤ nes peeÙesiee. ßeerkeâeble peer ves yesMeceea mes oeble efveheesjs Deewj efue]Heâe]Heâe ueskeâj Deeies yeÌ{ ieÙes. DeMejHeâer GvnW peeles ngS leye lekeâ osKelee jne, peye lekeâ Jen OegbOe ceW efoKeeÙeer osles jns. oesveeW šebies HewâueeÙes ngS...

23

ueÌ[KeÌ[eles ]keâoceeW hej Deheves ke=â<ekeâeÙe Mejerj keâe yeesPe mebYeeues ngS... DeMejHeâer ves Skeâ "b[er meebme KeeRÛeer Deewj heeme ceW heÌ[er cewueer-meer veesš yegkeâ ceW ßeerkeâeble peer kesâ Keeles ceW Ûeej Deb[s Deewj o]pe& keâj efueÙes. "suee Gmekesâ yeeo Yeer DeeOee Iebšs lekeâ KeÌ[e jne Lee. ßeerkeâeble peer DeMejHeâer kesâ efueS Mejeyeer mes ]pÙeeoe kegâÚ veneR Les. Jener keäÙeeW Fme ceesnuues kesâ DeefOekeâebMe ueesie GvnW Mejeyeer Deewj yeÌ[yeesuee ner mecePeles. ueesie Gvekeâe Gheneme GÌ[eles Deewj Gvekeâer Tue-]peuetue njkeâleeW keâe ce]pee uesles Les. uesefkeâve kegâÚ ueesie Deepe Yeer Gvekeâer yengle F]p]pele keâjles Les. ceQ Yeer GveceW mes Skeâ Lee. uesefkeâve keäÙeeW...? ÛeefueS Deepe ceQ Deehekeâes ßeerkeâeble peer keâe ef]keâmmee ner megveelee ntb. peer neb! ceQ ßeerkeâeble ßeerJeemleJe keâer yeele keâj jne ntb. ßeerkeâeble peer keâneefveÙeeb efueKee keâjles Les. leye Jen Mejeye keâYeerkeâYeej Meewef]keâÙee heer uesles Les. neb! efmeiejsš leye Yeer Jen ]Ketye heerles Les. Gvekeâer keâneefveÙeeb Gme meceÙe keâer DeÛÚer meeefneflÙekeâ heef$ekeâeDeeW ceW Úheleer LeeR. peye lekeâ meeefnlÙe ceW keâesF& henÛeeve yeve heeleer, GvneWves ueeFve yeoue oer. GvnW ueiee efkeâ uesKekeâ yevevee yesJeketâHeâer keâe keâece nw. heÌ{ves JeeueeW keâer mebKÙee efoveeWefove Iešleer pee jner nw. meeuee Deheves ceesnuues keâe Deeoceer Yeer veneR henÛeevelee. ]Kego ner yeleeles efHeâjes efkeâ ceQ uesKekeâ ntb keâneefveÙeeb efueKelee ntb.

Jen efueKe leye Yeer jns Les. yeme efJeOee yeoue oer. Deye Jen melÙekeâLee efueKeves ueies Les. efnboer ceW leye meÛÛeer IešveeDeeW Jeeueer keâF& heef$ekeâeSb LeeR, pees ]Ketye efyekeâleer LeeR Deewj hewmee Yeer DeÛÚe osleer LeeR. neueebefkeâ GvnW jesšer keâer keâesF& efÛeblee veneR Leer. mejkeâejer cenkeâces keâer "erkeâ-"ekeâ veewkeâjer Leer. yeehe-oeoe keâer mebheefòe kesâ Yeer Fkeâueewles Jeeefjme Les. hej Jen mJeÙeb Deheveer hegmlewveer ]peceerve kesâ efueS keâesF& Jeeefjme veneR os mekesâ. Meeoer kesâ heebÛe meeue yeeo Yeer peye yeÛÛes veneR ngS lees GvneWves Jes meye cesef[keâue peebÛeW

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

15 Deiemle 1960, keâevehegj (G. Øe.) : uesKeve : 1980 ceW henueer keâneveer ØekeâeefMele. meJee meew mes ]pÙeeoe keâneefveÙeeb osMe keâer efJeefYeVe he$e-heef$ekeâeDeeW ceW ØekeâeefMele. kegâÚ keâneefveÙeeW keâe yebiuee Deewj Got& ceW DevegJeeo.

: ØekeâeMeve : leerve keâneveer meb«en ØekeâeefMele : ‘hebKenerve’, ‘meceÙe, jsle, Deewj Hetâkeâve HetâHeâe’ Deewj ‘meesvehejer keâe leermeje DeOÙeeÙe.’

: mebØeefle : j#ee Øeefle‰eve ceW veewkeâjer.

keâje [eueeR, efpememes mebleeve megKe neefmeue efkeâÙee pee mekesâ. hej Ùen De]peerye Fefòe]Heâekeâ Lee efkeâ heefle-helveer oesveeW ceW ueeFueepe ]KeeefceÙeeb efvekeâueeR. mebleeve Øeehle keâjves keâe kegâojleer lejer]keâe meHeâue veneR ngDee lees ßeerkeâeble peer ves helveer keâes Skeâ yeÛÛee ieeso uesves keâe megPeeJe efoÙee. helveer ves Fme ØemleeJe keâes Skeâ efmejs mes Keeefj]pe keâj efoÙee, ‘‘peye YeeiÙe ceW mebleeve megKe veneR efueKee nw lees Fme yeele keâes Yetue peeFS. efkeâmeer otmejs keâer Deewueeo keâes heeueves mes DeÛÚe nw efkeâ Ssmes ner ef]peboieer keâeš ueer peeÙes.’’

Deewj meÛe nw efkeâ GvneWves ‘Ssmes ner’ ef]peboieer keâeš ueer. ßeerkeâeble peer veewkeâjer kesâ yeeo keâe meceÙe melÙekeâLee kesâ uesKeve ceW osves ueies Deewj helveer Gvekeâer mesJee ceW. mLeeveerÙe Leeves ceW ßeerkeâeble peer keâe peueJee Lee. Leevesoej mes efmeheener lekeâ meye Gvekeâe mecceeve keâjles Les. peye efkeâmeer Jeejoele hej mšesjer yeveleer lees nerjes lees hegefueme Jeeues ner nesles. Jener lees Gme kesâme mes heoe& G"eles. heef$ekeâe ceW Gvekeâer ]Heâesšes Úheleer. Yeuee Ùen meye efkeâmes DeÛÚe veneR ueielee. ßeerkeâeble peer keâes Yeer DeÛÚe ueielee. oes hewmes Yeer efceue jns nQ Deewj oyeoyee Yeer nw. keâesF& Yeer veÙee Leevesoej Deelee lees ßeerkeâeble peer keâes meueece keâjves Gvekesâ Iej ]pe¤j peelee Deewj pees 24

veneR peelee lees... lees kegâÚ efove Øeleer#ee keâjves kesâ yeeo Deheveer Úheer melÙekeâLeeDeeW keâer kegâÚ heef$ekeâeDeeW kesâ meeLe Jen ]Kego ner meueece "eskeâves Ûeues peeles. Deeef]Kej GvnW Yeer lees ogkeâeve Ûeueeveer Leer. ßeerkeâeble peer kesâ uesKeve ceW keâesF& jÛeveelcekeâlee lees Leer veneR. meye DehejeefOekeâ ef]keâmmes Les. efpevekeâer he=‰Yetefce ceW leerve ner keâejCe nesles Les — ]pej, ]peceerve Deewj ]pees¤... Jewmes Yeer Gvekeâe ceevevee Lee efkeâ Gvekesâ uesKeve ceW oce nes Ùee ve nes oyeoyee lees nw. uesefkeâve Jen meeefnlÙe kesâ Ûekeäkeâj ceW heÌ[s jnles lees GvnW keâesF& veneR hetÚlee Deewj Jen iegceveeceer kesâ DebOesjs ceW Skeâ efove Fme mebmeej mes efJeoe nes peeles. Ùen ßeerkeâeble peer keâe meesÛeves keâe Dehevee ve]peefjÙee Lee. n]keâerkeâle lees Ùen Leer efkeâ ueesie GvnW melÙekeâLee uesKekeâ kesâ ¤he ceW keâce hegefueme kesâ efyeÛeewefueS kesâ ¤he ceW ]pÙeeoe peeveves ueies Les. keâesF& JÙeefòeâ efkeâmeer Yeer ceeceues ceW Leeves kesâ Ûekeäkeâj ceW Hebâmee lees Jen ßeerkeâeble peer kesâ heeme henbgÛelee lees Jen Gmekeâe keâece ÛegšefkeâÙeeW ceW keâje osles. Fmekesâ yeoues ceW GvneWves keâYeer efkeâmeer mes Skeâ Oesuee veneR efueÙee. neb! Flevee ]pe¤j Lee efkeâ Jen Ùen Dehes#ee jKeles Les efkeâ ome ueesieeW kesâ yeerÛe ceW Gvekeâer leejer]Heâ keâjsiee. uesefkeâve keâye lekeâ? ueesie Dehevee keâece efvekeâueJeeles Deewj ‘heleueer ieueer’ mes efvekeâue uesles. Jen Ùen yeele Yeer peeveles Les. ßeerkeâeble peer efoue kesâ yengle DeÛÚs Deeoceer Les. yeMelex Jen veMes ceW vee neW. Mejeye Oeerjs-Oeerjs GvnW Deheves keây]pes ceW uesleer pee jner Leer. keâesF& Ûeer]pe ncesMee lees veneR yeveer jnleer. melÙekeâLeeDeeW keâer heef$ekeâeDeeW keâe yee]peej Yeer Oeerjs-Oeerjs ceboe heÌ[ves ueiee. henues Gvekeâe mekeg&âuesMeve keâce ngDee. efHeâj veeceer-efiejeceer heefyuekesâMeve Jeeueer melÙekeâLeeDeeW keâer Skeâ heef$ekeâe yebo nes ieÙeer. Gmekeâe cegKÙe keâejCe Lee otjoMe&ve kesâ meceeÛeej Ûewveue. pees IešveeDeeW keâe meefÛe$e JeCe&ve efove jele Deheves ÛewveueeW kesâ ceeOÙece mes Øemeeefjle keâjles jnles Les. Ssmes ceW Fve heef$ekeâeDeeW keâe cenlJe keâce neslee Ûeuee ieÙee. leye ßeerkeâeble peer Gceü kesâ heebÛe oMekeâ heej keâj Ûegkesâ Les. Deye Jen YetlehetJe& melÙekeâLee uesKekeâ nes Ûegkesâ Les. Leeves ceW Yeer henues pewmee oyeoyee veneR jn ieÙee Lee. Meewef]keâÙee leewj hej heervesJeeues ßeerkeâeble peer Deye hetjer leewj hej Mejeyeer yeve ieÙes Les. Meece Ú: yepes kesâ yeeo Jen efkeâMeesjer nueJeeF& keâer ogkeâeve keâer keâesvesJeeueer ces]pe hej yew"keâj DeojKe Jeeueer Skeâ ÛeeÙe heerles. oes efmeiejsš Hetbâkeâles. leye lekeâ keâesF& ve keâesF& ‘cegiee&’ nueeue

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

nesves kesâ efueS Dee ner peelee. efkeâmeer keâe yeÛÛee Leeves ceW Ûeesjer kesâ kesâme ceW yebo nw. efkeâmeer ves Deheves heÌ[esmeer mes ceej-heerš keâj ueer nw. efkeâmeer keâer yesšer keâes keâesF& DeeJeeje ueÌ[keâe ÚsÌ[ jne nw. meye ßeerkeâeble peer keâer MejCe ceW Deeles. kegâÚ ueesie Gvekeâer keâce]peesjer peeveles Les. Jen henues mes ner pegieeÌ[ mes Deeles. pegieeÌ[ ceW hetjer yeesleue mes ueskeâj keäJeeš&j lekeâ nes mekeâlee Lee. Gmeer efnmeeye mes Jen Gmekeâe keâece Yeer keâjves keâe ØeÙeeme keâjles. pees Keeueer neLe Deelee Lee, Jen Gvekesâ efueS ‘keâce]peesj heešea’ Leer. Ssmes ueesieeW keâe keâece Deye Jen šeueves ueies Les. hewmee Jen Deye Yeer efkeâmeer keâe veneR uesles Les. Jen keânles Yeer Les, ‘‘ceQ efkeâmeer meeues mes Skeâ keâewÌ[er veneR ueslee ntb. Ùen meesÛelee ntb efkeâ meceepe kesâ keâce]peesj ueesie nQ. Ùeefo ceQ ceoo veneR keâ¤biee lees keâewve keâjsiee?’’ peer neb, Ùen keânves ceW cegPes peje Yeer mebkeâesÛe veneR nes jne Lee Deye efueKevee hetjer lejn yebo keâj Ûegkesâ Les. Deye Gvekeâer henÛeeve Skeâ ‘ueeflenÌ[ Mejeyeer’ keâer Leer. Ùen Jener oewj Lee, peye ceQ ßeerkeâeble peer kesâ mebheke&â ceW DeeÙee Deewj Oeerjs-Oeerjs Gvekesâ ]keâjerye neslee Ûeuee ieÙee. Flevee efkeâ Jen cegPes Deheves Úesšs YeeF& pewmee ceeveves ueies. Gvekeâes Fme neueele ceW osKekeâj yengle og:Ke neslee Lee. uesefkeâve Jen Deheves Deehe ceW cemle Les. Jewmes ßeerkeâeble peer peuoer efkeâmeer keâes Deheves Deeme-heeme Heâškeâves veneR osles Les. cesjs ]keâjerye Deeves keâe ef]keâmmee Yeer keâce jesÛekeâ veneR nw. Úgóer keâe efove Lee. ceQ veeMles kesâ yeeo šer.Jeer. meerefjÙeue osKe jne Lee. leYeer efkeâmeer ves DeeJee]pe oer. yeenj efvekeâuee lees ßeerkeâeble peer Les. keâcejs ceW DeeÙes Deewj mees]Hesâ hej hemej ieÙes.

Jen yengle Lekesâ ngS ueie jns Les. GvneWves efkeâmeer Yeer lejn keâer DeewheÛeeefjkeâlee kesâ efueS cevee efkeâÙee Deewj efyevee efkeâmeer Yetefcekeâe kesâ yeesueves ueies, ‘‘Ùeej ieesheeue ceQ Skeâ Oece& mebkeâš ceW Hebâme ieÙee ntb. legce ner cesje Gæej keâj mekeâles nes. Skeâ Deeceea keâe efjšeÙe[& keâve&ue nw. Jen uekeâÌ[er keâer keâueeke=âefle yeveelee nw. keäÙee ]ie]peye keâer keâueeke=âefleÙeeb. osKeesies lees Deheves Deehe cegbn mes ‘Jeen’ efvekeâue peeÙesiee. Jen Ûeenlee nw efkeâ Gmekesâ yeejs ceW Menj kesâ De]KeyeejeW ceW efvekeâues. cegPes Jen yengle yeÌ[er leeshe mecePelee nw. legcnW lees ceeuetce nw efkeâ Deye ceQ kegâÚ Yeer veneR ntb. uesefkeâve ceQves Gmes neb keâj oer nw.’’ ‘‘lees GvnW Deehe meÛe yelee oerefpeS. Deehe Flevee hejsMeeve keäÙeeW nQ.’’ ceQves Gvemes efyevee efkeâmeer ueeie-uehesš kesâ keân efoÙee. Jewmes Yeer ceQ mecePe ieÙee Lee efkeâ Jees keäÙee Ûeenles 25

nQ? GvneWves cesjer lej]Heâ DeÛekeâÛee keâj osKee Deewj YeÌ[keâ ieÙes, ‘‘Ùeej legce lees yengle keâce]peesj heešea efvekeâues. ceQ lees legcnW Dehevee Úesše YeeF& mecePelee Lee. uesKekeâ nes... ueeskeâue ceeref[Ùee ceW legcnejer hekeâÌ[ nw. cesje keâece keâj oesies. keâve&ue yeefÌ{Ùee Deeoceer nw. cenerves ceW cegPes oes-Ûeej yeesleue Mejeye efceue peeleer nw.’’ cegPes ueiee efkeâ Jen DeYeer Yeer veMes ceW nQ. ceQ Gvekeâe mecceeve keâjlee Lee. yeele ve yeÌ{s, FmeefueS ceQves keân efoÙee efkeâ ceQ keâesefMeMe keâ¤biee efkeâ Deehekeâe keâece nes peeÙes. Gvekeâe keâece ngDee Yeer... keâve&ue meÛecegÛe DeÛÚe keâueekeâej Lee. Gmeves ‘[^erHeäš Jeg[’ keâer Ì{sj meejer keâueeke=âefleÙeeb yeveeÙeer LeeR. keâve&ue keâe keâece keâjvee DeÛÚe ueiee. ceQves ]Kego ner Gme hej efueKee Deewj De]Keyeej kesâ meYeer mebmkeâjCeeW ceW DeÛÚs mhesme kesâ meeLe Úhee. ÙeneR mes ßeerkeâeble peer cesjs efvekeâš Dee ieÙes. ceQ Gvekesâ Iej peeves ueiee. Gvekeâer helveer cegPes heg$eJele mvesn osleer LeeR. Deewj ßeerkeâeble peer.... yengle "b[ Leer Gme efove. meele yepes Les. ßeerkeâeble peer keâer veMes ceW LejLejeleer DeeJee]pe megveeÙeer oer, ‘‘keäÙee keâj jns nes...?

Dee...Dee peeDees...’’ ceQ Iej ceW yeesj ner nes jne Lee. hewoue ome efceveš keâe jemlee Lee. ceQ Gvekesâ Iej henbgÛe ieÙee. keâcejs ceW yueesJej Ûeue jne Lee. Jen yesÛewveer mes keâcejs ceW šnue jns Les. cegPes osKeles ner yeesues, ‘‘Ùeej efkeâleveer osj ueiee oer...? cesjs efueS yeesleue keâer JÙeJemLee keâjes. cesjs heeme hewmee veneR nw Deewj legcnejer YeeYeer Yeer kegâÚ osves keâes lewÙeej veneR nw. ceQ yeeo ceW hewmee ueewše otbiee.’’ cegPes yengle les]pe ]iegmmee DeeÙee. Ùen Deeoceer cegPes keäÙee mecePelee nw? Fleveer meoea ceW cegPes Mejeye cebieeves kesâ efueS yegueeÙee nw. ceQ mJeÙeb keâes mebÙele jKeles ngS yeesuee, ‘‘YeeF& meenye hewmes lees cesjs heeme Yeer veneR nQ...’’ ‘‘cegPes ceeuetce Lee legce keâce]peesj heešea nes hej efHeâj Yeer yeguee efueÙee. efkeâmeer mes GOeej ceebie uees. veneR ceebie mekeâles nes lees oes efceveš ceW o]Heâe nes peeDees.... meeues keâce]peesj...’’ GvneWves cesjer yeele keâes keâešles ngS efOekeäkeâeje. ceQ ]iegmmes ceW yeenj efvekeâuee lees YeeYeer yeenj KeÌ[er LeeR, ‘‘YeFÙee pee jns nes. Gvekeâer yeele keâe yegje ve ceevevee. veMes ceW nQ...’’ ceQves meesÛe efueÙee Lee. Fme yeskeâej kesâ Deeoceer mes efHeâj keâYeer veneR efceuetbiee. uesefkeâve Ssmee nes ve mekeâe. otmejs efove Gvekesâ keâF& ]Heâesve cesjs heeme DeeÙes. ceQves keâesF& keâeue veneR G"eÙee. Meece keâes Jen cesjs Iej hej Les. Gvekeâer DeebKe ceW Deebmet Les, ‘‘legce

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

veeje]pe nes ve. Mejeyeer keâer yeele hej keäÙee veeje]peieer. Deheveer YeeYeer keâes osKees kewâmes Pesueleer nQ cegPes? legce cesjs Úesšs YeeF& nes. legcnW efueKelee-heÌ{lee osKekeâj cegPes efkeâleveer ]KegMeer nesleer nw. Ûeuees ]iegmmee Letkeâes Deewj peekeâj YeeYeer mes efceuees Jen yengle hejsMeeve nQ.’’ Gmekesâ yeeo GvneWves efyevee cesjer Øeefleef›eâÙee peeves mketâšj mšeš& efkeâÙee Deewj Ûeue efoÙes. ceQ Deheves keâes yengle osj lekeâ veeje]pe ve jKe mekeâe. ßeerkeâeble peer kesâ efueS meYeer keâce]peesj heešea Les. ‘ce]peyetle heešea’ veecekeâ Meyo Gvekeâer [eÙejer ceW keâneR Lee ner veneR. Skeâ yeej Gvekeâer helveer nbmeles ngS yeesueer, ‘‘keäÙee yeleeÙeW YeFÙee, ceQ lees henueer jele mes ner Fvekeâer keâce]peesj heešea ntb. Deye lees Ùen neuele nw efkeâ pees FvnW efheuee os, Gmes ÚesÌ[keâj yee]keâer meye keâce]peesj heešea ner nQ. ÛeenW Jen šeše, efyejuee ner keäÙeeW ve nes...’’

MeeÙeo ceQ Gvekesâ peerJeve keâe Fkeâueewlee Deeoceer Lee, efpemeves GvnW Mejeye keâer Skeâ yetbo Yeer cegnwÙee veneR keâjeÙeer.

Gmekesâ yeeo Yeer Jen cegPes yengle Ûeenles Les. peye Jen veMes ceW ve nesles lees cesjer ]Ketye ØeMebmee keâjles. uesefkeâve Jen veMes ceW keâye veneR nesles Les ? šeše, efyejuee, Debyeeveer.... meye Gvekesâ efueS keâce]peesj heešea Les. Skeâ lejn mes Ùen Gvekeâe leefkeâÙee keâueece Lee. nj keâesF& keâYeer ve keâYeer Gvekesâ efueS keâce]peesj heešea Lee. ceQ cegbyeF& š^sefvebie hej pee jne Lee. oes n]Heäles keâe ØeJeeme Lee. ßeerkeâeble peer mes cegueekeâele ngF& lees GvnW Yeer yeleeÙee. megvekeâj ]KegMe nes ieÙes. ‘‘Deyes pee jns nes lees ieesJee Yeer Ietce uesvee. yengle cemle peien nw. Deewj Deeles meceÙe keâe]pet=-Hesâveer keâer oes yeesleueW uesles Deevee.’’ ceQ nbme efoÙee, ‘‘Ùeefo ieÙee lees Deehekesâ efueS ]pe¤j ueeTbiee. ceQ Fme yeej ce]peyetle heešea yevekeâj efoKeeTbiee.’’

Jen ]KegMe nes ieÙes, ‘‘let lees Jewmes ner yengle ce]peyetle heešea nw Ùeej... hej yeesleue ]pe¤j ueskeâj Deevee...’’ cegbyeF& ieÙee lees oes efove keâe ieesJee peeves keâe Øees«eece Yeer yeve ner ieÙee. Fme yeej ceQves ßeerkeâeble peer kesâ efueS keâe]pet-Hesâveer keâer yeesleue Yeer ]Kejero ueer. uesefkeâve Jeeheme Deeves hej helee Ûeuee efkeâ ceQ ce]peyetle heešea veneR yeve mekeâlee. Fme ef]Keleeye keâes osvesJeeuee ner veneR nw ogefveÙee ceW... yeesleue cesjer DešwÛeer ceW Leer. ceQves efove ceW leerve yeej Gvekeâes ]Heâesve efceueeÙee. hejbleg ]Heâesve veneR G"e. Meece keâes helee

26

Ûeuee efkeâ ßeerkeâeble peer keâes cejs ome efove nes ieÙes nQ. keâesF& yeerceejer veneR Leer. jele keâes Dee" yepes ]Heâesve keâer Iebšer yepeer. Jen G"eves kesâ efueS uehekesâ, uesefkeâve YejYeje keâj efiej ieÙes. legjble ner ef]keâmmee ]Kelce nes ieÙee. Mejeye ves GvnW KeesKeuee keâj efoÙee Lee. oes efove yeeo lesjner Leer. lesjner kesâ efove ceQves oesveeW yeesleueW yeeFkeâ keâer šeskeâjer ceW jKeeR Deewj Gvekesâ Iej keâer lej]Heâ Ûeue efoÙee. kegâÚ ueesie ojJee]pes hej yew"s Les. keâYeer Ùeneb Fleveer jewvekeâ nesleer Leer efkeâ hetefÚS cele... meYeer Ûesnjs heefjefÛele Les. DebOesje Hewâueves ueiee Lee. ceQves oesveeW yeesleueW šeskeâjer mes efvekeâeueeR Deewj Skeâ keâesves ceW peekeâj Gvekesâ {keäkeâve Keesues. ceQ yegoyegoeÙee, ‘‘yeÌ[s YeeF& MeeÙeo Deehe "erkeâ Les. ceQ keâce]peesj heešea ner ntb.’’

Mejeye keâÛÛeer ]peceerve hej Hewâue ieÙeer Leer. Gmekeâer les]pe iebOe Deeme-heeme Hewâue ieÙeer Leer. ceQ Jeeheme Gvekesâ ojJee]pes hej Lee. ueesie Keeves kesâ efueS hebefòeâ ceW yew" jns Les. Skeâ keâesves ceW ceQ Yeer yew" ieÙee.

SHeâšer-211, Dejceehegj Fmšsš,

keâevehegj-208009. cees. : 9651670106 F&cesue -

govindupadhyay78@gmail.com

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789 123456789

keâneveer

" eqJeJeskeâ efÉJesoer yemlej hej uesšs-uesšs Deheveer Lewueer {tbÌ{leer nw Deewj ceeb efkeâjJeš yeoue uesleer nw. Lewueer veneR efceueleer nw lees DeÛeevekeâ Ûeer]Ke G"leer nw — ‘efHeâj Gmeves cesjer Lewueer Úghee oer nw.’ yent lees kegâkegâjefveefoÙee meesleer nw. otmejs keâcejs mes G"keâj Deeleer nw lees heeleer nw ceeb Lewueer kesâ efueS neLe FOejGOej Iegcee jner nw. uesefkeâve Lewueer lees KeefšÙee kesâ veerÛes efiejer nesleer nw. keâcejs ceW ]peerjes Jee@š keâe yeuJe peue jne neslee nw. yent Yeer ]iegmmeeF& DeeJee]pe ceW keânleer nw — ‘ceeb, mees peeDees.

Lewueer efkeâmeer ves ÚgheeÙeer veneR nw. Jen lees veerÛes efiejer nw.’ efHeâj Lewueer G"ekeâj Gmekesâ neLe ceW Lecee osleer nw. ceeb keâes meesles-meesles Yeer Deheveer ]ieueleer mecePe ceW Dee peeleer nw.

FmeefueS kegâÚ yeesueleer veneR, yeefukeâ Ûeghe jnkeâj Lewueer meerves kesâ yeerÛe efÚheekeâj efHeâj keâjJeš yeoue uesleer nw. yent ner YegveYegveeves ueieleer nw — ‘meesles-meesles lebyeeketâ Keeves keâer leueye ueie Deeleer nw. peervee njece keâj efoÙee nw. ve efove ceW Ûewve Deewj ve jele ceW.’ uesefkeâve ceeb keâer DeebKeeW ceW veeRo veneR nw. ceF&-petve keâe cenervee. Jewmes Yeer DeeOeer jele lekeâ lehelee nw. meerefuebie ]Hewâve "b[keâ osves kesâ mLeeve hej iejce-iejce nJee HeWâkeâlee nw. Iej hej cee$e oes ketâuej nQ. Skeâ veÙeer veJesueer yent kesâ keâcejs ceW Deewj otmeje yesšs-yent kesâ keâcejs ceW. yesše Ûeenlee nw efkeâ Skeâ ketâuej ceeb kesâ keâcejs ceW ueiee os Deewj nce meYeer Gmeer keâcejs ceW ]peceerve hej efyeÚekeâj uesšW. uesefkeâve ceeb Deewj helveer kesâ yeerÛe efÚÌ[e ÉbÉ Ùegæ keâYeer Gmekeâer meesÛe keâes peerJeble veneR nesves oslee. ceeb keâe SW"vee Jener yeerme meeue hegjevee ieebJe Jeeuee Lee. yent keâe celeueye meerves lekeâ IetbIeš. yesše-yent peye efceueW lees Gpeeues keâes Yeer helee ve Ûeues. yent meeme keâe leye lekeâ heebJe oyeeleer jns peye lekeâ meeme mees ve peeÙes. uesefkeâve ceeb Yetue ieÙeer nw efkeâ Deye yent Yeer meeme yeve ieÙeer nw. Gmekeâe Yeer Dehevee Jepeto nw. uesefkeâve ceeb oeoer yeveves kesâ yeeo Yeer Jener meeme yeveer 27

ngF& nQ. efpemekesâ meeceves yent ]pegyeeve Keesueves keâer efnccele veneR pegše heeleer Leer. veeleer yengDeeW ves meejer meerceeSb ]Kelce keâj oer LeeR. veÙeer yengefjÙee lees Deeles ner oeoer ceeb keâer ye]ieue ceW Ssmes yew"leer pewmes Je<eeX mes peeve-henÛeeve nes. DeebKeeW ceW DeebKeW [euekeâj yeeleW keâjleer. keâYeer hÙeej mes ieeue Yeer efKeuee uesleer. keâYeer ef]Heâuceer ieeves megveekeâj oeoer keâe ceve Yeer yenuee osleer. ceeb keânleer — ‘Ùes yeÛÛes nQ. Fvekeâer ]ieueefleÙeeb cee]Heâ keâj osleer ntb.’ uesefkeâve yent keâe ceeceuee otmeje nw. Gme hej ceeb keâe vewmeefie&keâ DeefOekeâej nw. efHeâj yesše hegveerle lees Dehevee ]Ketve nw.

Gme hej lees keânvee ner keäÙee nw. yesše ceeb Yeòeâ nw. Ùen peeveles ngS Yeer efkeâ ceeb keâe ef]peöerheve, DeefÌ[Ùeue mJeYeeJe Deewj leeveeMeener efkeâmeer keâes hemebo veneR nw. uesefkeâve ceeb lees ceeb nesleer nw. FmeefueS helveer megjsKee keâes mecePeelee Ûeuelee. ‘ceeb nw. menleer Ûeuees. Deye yeÛee ner efkeâlevee nw. ]pÙeeoe mes ]pÙeeoe oes, leerve meeue. osKeleer veneR heebJe metpe DeeÙes nQ.’ ‘Deehe meefnS. cesjs efueS Deye DemenveerÙe nes jne nw. osKeles veneR efkeâ yent kesâ meeceves cesje Deheceeve keâj osleer nQ. ceQ yesMekeâ mesJee keâjleer jntbieer uesefkeâve yeesuetbieer veneR. Glevee ner yeesuetbieer efpeleves ceW keâece efvekeâue DeeÙes.’ uesefkeâve megjsKee efkeâlevee Yeer ]iegmmeeÙeer nes. OÙeeve Jener jKeleer nw ceeb keâe. ceeb kesâ Mejerj ceW IeceewefjÙeeW ves peeue efyeÚe jKee nw. megjsKee hetjs Mejerj ceW hee@G[j ueieeleer nw. ceeb keânleer nw — ‘hegveerle yent. Deheveer F]p]pele Deheves neLe ceW nw. letves Deheveer yent keâes mej hej ÛeÌ{e efueÙee nw. ceQ FmeefueS veneR yeesueleer efkeâ legPes yegje ueiesiee.’ megjsKee megve uesleer nw. uesefkeâve keâesF& peJeeye veneR osleer.

Jen meesÛeleer nw efkeâ ceeb legcnW keäÙee peJeeye otb. ceeb keâes lees Fme yeele keâe Deboe]pee ner veneR Lee efkeâ Gmekeâer yent keâYeer meeme mes YeÙeYeerle jner ner veneR. Gmes lees ceeÙekesâ mes Ssmes mebmkeâej efceues ner veneR efkeâ meeme keâes keâYeer peJeeye oes. Gmekesâ ceeÙekesâ JeeueeW

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

pevce : 2 DeØewue 1958, «eece yegÌ[ieJee, lenmeerue efmejceewj, efpeuee- jerJee (ce. Øe.) eqMe#ee : Sce. S. Sue-Sue. yeer., heer. SÛe[er.

: uesKeve : osMe kesâ cenlJehetCe& he$e-heef$ekeâeDeeW ceW keâneefveÙeeb DeeueesÛevee, ‘Meyo efMeuheer’, ‘Deeoceer Deewj peeveJej’ (keâneveer meb«en); ‘Skeâ Deewj meÛe’, ‘keâye mecePesiee Ùen osMe’ (GhevÙeeme), ‘Yeer<ce meenveer Deewj GhevÙeeme meeefnlÙe’ (DeeueesÛevee «ebLe), ‘kebâkeâjerš’ (GhevÙeeme OeejeJeeefnkeâ ØekeâeefMele).

: DevegYeJe : ef]Heâuceer ogefveÙee cegbyeF& ceW efveoxMeve SJeb heškeâLee uesKeve ceW keâece, veeškeâeW ceW DeefYeveÙe.

: hegjmkeâej : ce. Øe.efnboer meeefnlÙe meccesueve Yeesheeue Éeje keâneveer ‘Ûeslet keâe Dee<eeÌ{’ kesâ efueS ØeLece hegjmkeâej keâneveer- ‘Skeâ ner jemlee’ kesâ efueS keâceuesÕej keâLee mce=efle hegjmkeâej (2012).

: mebHeÇefle : MeemekeâerÙe veewkeâjer

ves lees meowJe Ùener efmeKeeÙee efkeâ meeme-memegj lees ceeb mes Yeer yeÌ{keâj nesles nQ. Ùeefo [ebšles nQ lees Yeer GmeceW Gmekeâer YeueeF& efÚheer nesleer nw. mebmkeâej ner mesJee ceW efceues Les. megjsKee ves lees Ùen Yeer veneR yeleeÙee ceeb keâes efkeâ yent ceeb peye Yeer yesšer mes efceueves Deeleer nw lees Skeâ ner yeele oesnjeleer nw. Jen Yeer cesjs meeceves. ‘legce meceÙe mes veeMlee keâj efueÙee keâjes. meemeW keâYeer meceÙe mes veeMlee veneR osleeR. efkeâmeer keâe YeeF& keâYeer meiee veneR neslee. Deheves heefle lekeâ meerefcele jnvee meerKees. Deewj yengle heoxJeox kesâ Ûekeäkeâj ceW cele jnes. efkeâmeer mes [jves keâer keâesF& ]pe¤jle veneR nw. meceÙe mes ]keâoce-leeue efceueekeâj Ûeuevee meerKees.’ Ùen keâneveer yeÌ[er yent kesâ ceelee-efhelee keâer Leer. Jen lees peye henueer yeej DeeÙeer lees Gmeer efove mes efmej keâe heuuet efvekeâeue keâj ØeoMe&ve efkeâÙee Lee. henues lees ceeb-yeehe ceeÙekesâ ceW 28

yesšer keâes pees mecePeevee neslee Lee mecePeeles Les. uesefkeâve Deye efmLeefle yeoue ieÙeer nw. Deye lees ceeb peer yesšer kesâ memegjeue ceW Deekeâj yeeLe¤ce mes ueskeâj yes[¤ce lekeâ peebÛeleer hejKeleer nQ. megjsKee keâer meeme lees Meg¤ mes Deeie Leer Deeie. megjsKee keâer ceeb ves keâne Lee — ‘osKe meceefOeve kewâmeer Yeer neW. uesefkeâve lesjs efyevee Skeâ heue veneR jn heeleeR. meyemes henues lesje OÙeeve jKeleer nQ efHeâj Dehevee Ùee otmejeW keâe. IetbIeš efvekeâueJeevee Ùeefo Jees Deheveer Meeve mecePeleer nQ lees yesše Iej keâer Ûeeyeer Yeer lees lesjs neLe ceW meeQheves ceW GvnW Deheveer Meeve ueieleer nw. legPes peeles ner ceeueefkeâve keâe o]pee& efceue ieÙee Ùen keäÙee keâce nw. megjsKee ef]peboieer Skeâ mecePeewlee nw. pees menlee nw Jener jnlee nw. Deewj Ùen yegjeF& nj heefjJeej ceW nesleer nw.

FmeefueS nceW mecePeewlee keâjkesâ Ûeuevee nw. FmeceW keâesF& yegjeF& veneR nesleer nw.’ megjsKee ves keâYeer meeme kesâ efoue keâes veneR ogKeeÙee. ceve ceW ]iegmmee nes ieÙeer nw uesefkeâve JÙeòeâ veneR efkeâÙee. ceeb ves peye Keevee KeeÙee megjsKee ves iejce ner Keevee hejesmee Lee. uesefkeâve meeme lees meowJe Deeie keâer ueheš ner jner. Gmekesâ mJeYeeJe keâer ]KeeefmeÙele Leer efkeâ keâye efkeâmemes Deewj efkeâme yeele mes veeje]pe nes peeÙes Gmes ner veneR helee neslee Lee. efHeâj hetje Iej ceeb keâes mecceeve mes ner osKelee. hegveerle leerve YeeF& nQ. uesefkeâve ceeb hegveerle kesâ heeme ner jnvee hemebo keâjleer nw. efme]He&â megjsKee ner Gmekeâer keâÌ[Jeer ]pegyeeve megve heeleer nw. Jener meceÙe mes ceeb keâe KÙeeue jKeleer nw. megheeÌ[er, lebyeeketâ Deewj DevÙe Ûeer]peeW keâer JÙeJemLee keâjleer nw. ceeb hegveerle mes keânleer nQ efkeâ — ‘lesjer Deewjle Iecebef[ve nes ieÙeer nw. oes-oes yengSb Dee ieÙeer nQ ve FmeefueS. cegPemes otj jnleer nw. let cegPes ieebJe hengbÛee os. ceQ JeneR jntbieer.’ efHeâj keâYeer-keâYeer megjsKee mes keânleer nQ, ‘megve, let cesje efpelevee Deheceeve keâjleer nw ve, osKevee Skeâ efove lesjer yengSb Yeer Ssmee ner Deheceeve keâjWieer.’

Gme efove megjsKee ]pe¤j veeje]pe nes peeleer nw. meeje ]iegmmee hegveerle hej Gleej osleer nw. ‘Ùee lees legcnejer ceeb Fme Iej ceW jnsieer Ùee efHeâj ceQ. cesjer hetjer peJeeveer Kee ieÙeeR Deewj Deye yeöÏDee osleer nQ.’ hegveerle peevelee nw efkeâ ceeb ves efHeâj keâesF& keâÌ[Jeer yeele yeesue oer nw. Gmes ueÌ[ves keâer pees Deeole nw. peye ieebJe ceW Leer lees Ûeej DeewjleW Deekeâj yew" peeleer LeeR. Ùeneb lees keâesF& Gmekeâe keâÛeje G"eves keâes lewÙeej ner veneR nw. efkeâmemes keâns. megjsKee lees

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

megveves Jeeueer veneR. Gmes cesnjÛeewje megnelee ner veneR. Gmes lees yeele-yeele ceW efMekeâeÙele o]pe& keâjeves keâer Deeole nw. veeleerheesleeW mes ueskeâj veÙeer yengefjÙee lekeâ keâer efMekeâeÙele jnleer nw. uesefkeâve ceeb keâYeer-keâYeer megjsKee keâer leejer]Heâ Yeer keâjleer Leer. ‘hegveerle yent peJeeye veneR osleer. ceQ Gmekesâ Thej pet"ve Yeer [eue otb lees Yeer Ûeghe ner jner nw. efHeâj Yeer ceQ Gmes šeFš keâjleer jnleer ntb. FmeefueS oesveeW yengDeeW keâes ceQves hejosme jJeevee keâj efoÙee. Deye lesjs yeÛÛes Yeer yeÌ[s nes jns nQ. FmeefueS hejosme Fmes Yeer ues peevee nesiee. yeÛÛeeW keâes heÌ{evee nw.’ ceeb ves ner Menj ceW hegveerle kesâ efueS ]peceerve keâe Skeâ šgkeâÌ[e Iej yeveJeeves kesâ efueS ]KeefjoJeeÙee Lee. heÌ[esefmeve ÛeewyeeFve ÛeeÛeer ves meeJe&peefvekeâ leewj hej keâne Lee — ‘efpeppeer legcneje yesše hegveerle lees nerje nw nerje. legcnejs oesveeW yesšs Yeer yeerefyeÙeeW kesâ iegueece veneR nQ. cesje Fkeâueewlee yesše lees Deheveer yeeryeer kesâ heuuet mes Ssmee yebOee jnlee nw pewmes Jener Gmekeâer hebKe nes.’ efHeâj Gmeves megjsKee keâer leejer]Heâ keâer Leer, ‘Úesšer yent lees Ssmeer ueeÙekeâ nw pewmes efyeóve keâekeâer keâer ieeÙe. efyevee veebF& kesâ keâesF& Yeer Gmes ogn ues.’ hegveerle peevelee nw efkeâ Fme Je]]keäle Ùeefo megjsKee kesâ ceve keâer yeele veneR keâjsiee lees efmLeefle YeÙeeJen nes peeÙesieer. Ùeefo ceeb keâer yeele veneR megvesiee lees ceeb efÛeuueekeâj efmej Deemeceeve hej G"e uesieer. hetje ceesnuuee peie peeÙesiee. Je<eeX keâer lehemÙee Yebie nes mekeâleer nw. keäÙeeWefkeâ ceeb keâe mJeYeeJe veneR yeouee pee mekeâlee nw. cew$eer YeeJe jKe veneR mekeâleer. Gmekesâ mJeYeeJe ceW Ùen nw ner veneR. uesefkeâve peye Yeer ceeb keâer yeele Ùeeo Deeleer nw leye Gmes ceeb kesâ mebIe<e& keâer yeele Ùeeo Dee peeleer nw. leerve yesefšÙeeb, leerve yesšeW keâes Gmeves kewâmes heeuee nw. efhelee kesâ heeme Skeâ cee$e meneje Kesleer Leer. Kesleer uebyeerÛeewÌ[er nesles ngS Yeer ceewmece kesâ Thej efveYe&j Leer. ]peceerve yesÛekeâj yesšeW keâes heÌ{eÙee Deewj yesešf ÙeeW keâer Meeoer keâer. efHeâj yesšeW keâer Meeoer ceW Meevees- Meewk] eâle kesâ efueS p] eceerve yesÛeveer heÌ[er. hegveerle peye iÙeejnJeeR keâer hejer#ee keâe Heâe@ce& Yej jne Lee leye Gmeves Menj mes Deheves oesveeW YeeFÙeeW kesâ efueS efÛeªer efueKeer Leer. oesveeW YeeFÙeeW ves mee]Heâ peJeeye os efoÙee Lee. neueele keâeyet ceW veneR Les. efhelee heeb[g jesie kesâ cejerp] e Les. Iej hej Hetâšer keâew[Ì er veneR Leer. ceeb Gcee keâekeâe kesâ heeme ieÙeer Leer. uesekf eâve Gcee keâekeâe ves Yejhetj Deheceeve efkeâÙee Lee. efHeâj keâne Lee — ‘oes-oes yesšs keâceeves ueies nQ. Skeâ Heâewpe ceW efmeheener nw Deewj otmeje efyepeueer o]Heälej ceW Ûehejemeer nes ieÙee nw. leye Yeer YeerKe ceebievee yebo veneR ngDee nw.

29

ceeb Deboj ner Deboj peue Yegve ieÙeer Leer. ogKeer ceve mes yeesueer Leer, ‘keâekeâe, ceQves keâYeer Yeer YeerKe veneR ceebieer. ceQves YeerKe oer nw Deewj legcnW Yeer oer nw. legcemes keâjpe ceebieves DeeÙeer nt.b hegveerle keâer H] eâerme Yejveer nw. keäÙee keâ¤b ueÌ[kesâ yeeryeer kesâ keânves hej Ûeueves ueies nQ. GvnW Deheves Iej keâer efÛeblee ner veneR nw. ceeb yeehe keâes ieueer ceesnuues ceW yeoveece keâjeves ceW ner GvnW ce]pee Deelee nw.’

Deewj GvnW peueer keâšer megveekeâj meerOes Iej Dee ieÙeer Leer. efHeâj hesšer Keesuekeâj meesves keâer Debiet"er efvekeâeueer Deewj ieebJe kesâ megveej kesâ Ùeneb yesÛe DeeÙeer. hegveerle kesâ oesveeW YeeF& Ûeenles Les efkeâ hegveerle ieebJe ceW Kesleer keâjs. leye ner Gmekeâe ]KeÛe& G"eÙeWies. uesefkeâve ceeb ves me]Kle uenpes ceW efJejesOe efkeâÙee Lee. ‘Deye Jen ]peceevee veneR jne. Deye peye ceeb-yeehe keâe ]KeÛe& G"eves ceW yesšeW keâes lekeâueer]Heâ nesves ueieer nw leye YeeF& keâe ]KeÛe& keâewve G"eÙesiee. hegveerle Yeues Ûehejemeer yeve peeÙes uesefkeâve heÌ{siee.’ henues efhelee Yeer Ûeenles Les efkeâ hegveerle Kesleer ner keâjs. keäÙeeWefkeâ Iej mebYeeueves Jeeuee Yeer lees keâesF& ÛeeefnS. uesefkeâve yeeo ceW ceeb kesâ leke&â mes mencele nes ieÙes. Ssmee neslee Yeer keäÙeeW veneR. oesveeW yesšeW kesâ ®Ke ves mee]Heâ keâj efoÙee Lee efkeâ GvnW Jener keâjvee pees Gvekesâ memegjeue Jeeues keânWies. Ùee efHeâj yeeryeer pees keâns Jener nesiee. efhelee ves keâF& yeej oesveeW yesšeW keâes yew"ekeâj Ùener keâne Lee. legce oesveeW leye lekeâ ceoo keâjes peye lekeâ hegveerle keâer heÌ{eF& hetjer nes peeÙes. Gmes Yeer veewkeâjer efceue peeÙes leye legce ueesie DeheveerDeheveer keâceeF& ceW jepe keâjvee. Ùeefo leerveeW yesšs Skeâ jnesies lees ogefveÙee legcnejs meeceves Pegkesâieer. Dekesâues-Dekesâues štš peeDeesies. uesefkeâve efhelee keâes efvejeMee neLe ueieer. Deeef]Kej meejer Gcceero hegveerle hej efškeâ ieÙeer. heggveerle keâes keâe@uespe ceW ‘uewye Dešsv[Wš’ keâer veewkeâjer efceue ieÙeer. efhelee ves ]peceerve yesÛekeâj hegveerle kesâ efueS Menj ceW Ûeej keâcejeW keâe cekeâeve yeveJee efoÙee.

Mes<e ]peceerve leerveeW yesšeW keâes yejeyej yeebš oer. efHeâj hegveerle kesâ yeÛÛeeW keâes Menj heÌ{ves Yespe efoÙee. ceeb ves ner efhelee mes keâne Lee — ‘megvees, DeYeer lees ceQ jesšer yevee uesleer ntb. hegveerle kesâ yeÛÛes jece Deewj MÙeece oesveeW heÌ{ves ceW nesefMeÙeej nQ. efHeâj efyeóer keâes Meeoer kesâ henues heÌ{evee ]pe¤jer nw. Jevee& Meeoer keâewve keâjsiee. Deepekeâue efyeefšÙee heÌ{erefueKeer ve nes lees ...FmeefueS hegveerle yent keâes Menj Yespevee ]pe¤jer nw.’ Ùen yeele hegveerle Deewj efhelee oesveeW Ûeenles Les. uesefkeâve ceeb kesâ meeceves efkeâmeer keâer Ûeueleer veneR Leer. hegveerle kesâ Øeefle ceeb keâe mecehe&Ce oesveeW YeeFÙeeW kesâ efueS DeKejves Jeeueer yeele Leer. oesveeW

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

YeeFÙeeW kesâ efJejesOe kesâ yeeJepeto ceeb ves hegveerle keâes Menj ceW jnves kesâ efueS IejeQoe yeveJeeÙee Lee. yeÌ[s yesšs ves lees ceeb keâes [eÙeve lekeâ keân efoÙee Lee. ‘let [eÙeve nw [eÙeve. letves meejer mebheefòe yesÛekeâj hegveerle hej ueiee oer.’ uesefkeâve hegveerle keâe yeÌ[e YeeF& meefÛeve, Ùen Yetue ieÙee Lee efkeâ Gmekeâer veewkeâjer kesâ efueS ceeb ves Deheves meesves kesâ yeepetyebo yesÛekeâj efjÕele oer Leer. yeeo ceW Yeues Jen yeeyet yeve ieÙee Lee. veewkeâjer kesâ efueS Yeškeâles meefÛeve kesâ Øeefle hegveerle ves ner ceeb mes keâne Lee, ‘ceeb, yeeryeer efceue mekeâleer nw, ceeb-yeehe Yeer efceue mekeâles nQ uesefkeâve veewkeâjer veneR efceue mekeâleer. YewÙee ves yengle heÌ{eF& keâer nw. let Skeâ yeej Deewj ceoo keâj os.’ leye Yeer efhelee ves efnmmee yeebš efoÙee Lee. keäÙeeWefkeâ Ùener Skeâ jemlee Lee Iej keâes yeÛeeves kesâ efueS. hegveerle Menj ceW veewkeâjer kesâ efueS heÌÌ{eF& keâjlee Deewj megyen Meece šŸetMeve heÌ{elee. leerme efkeâueesceeršj meeFefkeâue Ûeueekeâj ieebJe Deelee. ceeb-yeehe keâer osKejsKe keâjlee efHeâj otmejs efove Ûeuee peelee. Úgóer kesâ efove efJeOeeÙekeâ peer, meebmeo peer Deewj De]HeâmejeW kesâ Ùeneb Ûekeäkeâj ueieelee. yeerme meeue hetjs nesles ner Meeoer Yeer nes ieÙeer. Ûeej meeue ceW oes yeÛÛes Yeer nes ieÙes. efhelee jele Yej peiekeâj hegveerle kesâ yeejs ceW meesÛeles, ceeb GvnW mecePeeleer — ‘hegveerle kesâ yeeyet legce efÛeblee keäÙeeW keâjles nes. hegveerle keâer veewkeâjer ueiesieer. Gmes cesje DeeMeerJee&o nw.’ hetjs Dee" meeue kesâ mebIe<e& kesâ yeeo Gmes keâe@uespe ceW veewkeâjer efceueer. uesefkeâve oes yesšs Deewj Skeâ yesšer keâe efhelee Yeer yeve ieÙee. veewkeâjer kesâ meeLe otmejs mebIe<e& Yeer Meg¤ nes ieÙes. henues Jesleve ceW Gmeves ceeb Deewj efhelee keâes Oeesleer Deewj kegâlee& ]Kejeroe Lee. uesefkeâve Devepeeve yeÛÛeeW ves hetÚ efueÙee Lee, ‘heehee, nce ueesieeW kesâ efueS keâheÌ[s keäÙeeW veneR DeeÙes?’ ‘yesše, Menj ceW Yetue DeeÙee ntb. Deieueer yeej DeeTbiee lees ueskeâj DeeTbiee.’ hegveerle ves yeele yevee ueer Leer. uesefkeâve megjsKee keâer DeebKeeW ceW Deebmet Úuekeâ DeeÙes Les. Gmeves hegveerle keâes DeeÌ[s neLeeW efueÙee Lee — ‘yeÌ[eW keâes yeeo ceW ueeles. Deccee lees Jewmes ner efyevee veeefleÙeeW kesâ Keevee veneR KeeleeR.’ megjsKee ves keâne Lee. ‘ueeTbiee megjsKee. Deieues ceen ner ueeTbiee. uesefkeâve legcnW helee nw efkeâ oes Kesle DeYeer efiejJeer nQ. yeeyet peer keâer yeerceejer ceW Yeer YeeFÙeeW ves Skeâ hewmes keâer ceoo veneR keâer nw.’ efhelee ves hegveerle kesâ yeÛÛeeW keâes Menj lees Yespe efoÙee Lee. uesefkeâve Gvekeâer Ùeeo ceW leÌ[heles jnles. ceeb hej keâesF& Demej veneR neslee Lee. Gmeves lees Deheves yeÛÛeeW keâes otOe efheueeves kesâ DeueeJee

30

keâYeer ieeso ceW veneR efueÙee Lee. Gmekeâe Skeâ ner ]Heâe@cet&uee Lee. ]Ketye KeeDees...Ketye Kesuees Deewj heÌ{es. Meece {ueles ner ueeuešsve peueekeâj yeÛÛeeW kesâ meeLe Jewmes ner yew" peeleer Leer pewmes Deheves leerveeW yeÛÛeeW kesâ meeLe yew"e keâjleer Leer. Gmekesâ efueS lees meejs De#ej YeQme kesâ yejeyej Les. efHeâj efpeme lejn Gmekesâ yesšeW keâes Yeüce Lee Gmeer lejn veeleer Deewj veeefleve keâes Yeer Yeüce Lee. oeoer keâes meye Deelee nw. ceeb Gvekesâ Yeüce keâe hetje ]HeâeÙeoe G"eleer.

Deewj megjsKee keâes DeeosMe osleer — ‘megjsKee let Yeer osKe Gmeves Fyeejle "erkeâ efueKeer nw efkeâ veneR. cegPes lees kegâÚ ieÌ[yeÌ[ ueie jne nw.’ megjsKee leerveeW keâer heešer peebÛeleer. ceeb keânleer — ‘megvee lees hehhet ves keäÙee efueKee nw.’ megjsKee heešer yeebÛeleer — ‘jece DeeÙee Lee. meerlee ieÙeer Leer. nvegceeve ves uebkeâe peueeÙeer Leer.’ ceeb YeÌ[keâ G"leer — ‘Ùener efueKeeleer nw. jece DeeÙee Lee. Fmemes keäÙee nesiee? yeÛÛeeW keâe %eeve yeÌ{siee?’ ‘uesefkeâve efkeâleeye ceW lees Ùener efueKee nw.’ ‘cetjKe, letves Yeer keâesoew oskeâj heÌ{e nw. Ùeefo jece keâes ner heÌ{evee nw lees yeveJeemeer jece keâer keâLee efueKee. Ùen efueKee efkeâ efkeâme lejn jece kesâ Deboj Deheves YeeFÙeeW Deewj Øepee kesâ Øeefle Øesce Lee. Ùen Yeer heÌ{e, efkeâ efkeâme lejn jece ves jeJeCe keâes ceejkeâj hetjs mebmeej keâes je#emeeW mes cegòeâ efkeâÙee Lee. Gvekesâ DeeoMeeX keâes efueKee. yeÛÛes Dehevee Fefleneme peeveW. Deewj efueKeeleer nw, efkeâ jece DeeÙee Deewj ieÙee Lee.’ ‘ceeb jece YeieJeeve Les efkeâ jepee?’ megjsKee keâYeer–keâYeer ceeb keâes ÚsÌ[ osleer. ‘veneR Mewleeve Les.’ ceeb efyeieÌ[ peeleer. efHeâj yeesueleer, ‘jece YeieJeeve Les Ùee Deeoceer. ceQ veneR peeveleer. uesefkeâve Flevee peeveleer ntb, efkeâ Gve pewmee efhelee keâe Yeòeâ, Gve pewmee Deheveer ceeleeDeeW keâe ueeue, Gve pewmee Øepeeheeuekeâ Deewj Gve pewmee vÙeeÙe efØeÙe otmeje keâesF& veneR ngDee. Gve pewmee keâesF& YeeF& Yeer veneR ngDee. Gvemes Deiej meerKe mekeâles nQ megjsKee, lees Ùener iegCe meerKeves ueeÙekeâ nQ. helveer kesâ Øeefle Øesce Deewj mecehe&Ce GvneR mes meerKevee ÛeeefnS. Skeâ helveer›elee. FmeefueS ceQ GvnW YeieJeeve veneR Deeoceer kesâ ¤he ceW ner hetpeleer ntb.’

‘Deewj ceeb ke=â<Ce kesâ yeejs ceW Yeer yeleeFS ve.’ megjsKee peye ØemeVe nesleer lees ceeb keâes ceeb keânleer. DevÙeLee Deccee keânleer. peye ‘ceeb’ keânleer lees ceeb keâes mecePe ceW Dee peelee efkeâ Deepe yent ]KegMe nw.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

‘megjsKee, efkeâMeve lees ceeÙeeJeer Lee. Ùen lees mecePe ceW veneR Deelee, efkeâ Jen Deeoceer nw Ùee YeieJeeve. Ùee efHeâj keâesF& ÚefueÙee nw. keâye keäÙee keâj yew"s kegâÚ Yeer helee veneR Ûeuelee Lee. Ssmee cesjs ieg¤ peer keâne keâjles Les. uesefkeâve ieg¤ peer keâne keâjles Les, efkeâ jece Deewj efkeâMeve ceW keâesF& Deblej veneR nw. efkeâMeve keâe keâece keâjves keâe lejer]keâe efvejeuee Lee. ueesieeW keâes yeeo ceW helee Ûeuelee Lee, efkeâ efkeâMeve ves Ssmee keäÙeeW efkeâÙee Lee. ieg¤ peer keânles Les Jen melÙe kesâ efueS kegâÚ Yeer keâj mekeâlee Lee.’ ceeb keâe Ùen ¤he osKekeâj megjKs ee keâes Dee§eÙe& neslee Lee, efkeâ Jen ceeb pees i] egmmes ceW yeeyet peer keâes vebiee keâj osleer nw. efkeâmeer keâes Úes[Ì leer veneR nw. Gmekesâ Deboj Flevee %eeve Yeer efÚhee nw. efMe#ee kesâ ceeceues ceW Fleveer me]Kle nw efkeâ cegPes Yeer heÌ{ves keâes keânleer nw, efkeâ legce Yeer heÌ{e keâjes. heÌ{leer jnesieer lees yeÛÛeeW keâes DeÛÚer efMe#ee os heeDeesieer. %eeve keâYeer yeskeâej veneR peelee. henues keâer DeewjleW hee"Meeuee veneR peeleer LeeR uesekf eâve Iej ceW ner Flevee heÌ{e keâjleer LeeR, efkeâ Deheves yeÛÛeeW keâes... ceeb keâes keâYeer efkeâmeer ves cebefoj peeles veneR osKee. keâYeer Iej ceW keâesF& ›ele–GheJeeme veneR efkeâÙee. heefle keâes hejcesÕej veneR ceevee. efkeâmeer YeieJeeve keâes YeeJe veneR efoÙee. keâYeer iebiee mveeve veneR efkeâÙee. uesefkeâve Ùeefo keâesF& YetKee Iej Dee ieÙee nw, lees Gmes efyevee Yeespeve keâjeÙes peeves veneR efoÙee. Iej mes keâesF& efYeKeejer efyevee efYe#ee heeÙes Jeeheme veneR ieÙee nw. Iej hej hewle=keâ ieg¤ keâer hejbheje keâe keâesF& Yeer meomÙe DeeÙee nw, lees Gmes ieg¤ keâer lejn ner mecceeve efoÙee nw. uesefkeâve keâYeer DeeMeerJee&o veneR efueÙee. efhelee keâer ce=lÙeg kesâ yeeo hegveerle ceeb keâes Deheves heeme Menj ues DeeÙee Lee. Menj ceW megjsKee ner ceeb keâer mesJee keâjleer. uesefkeâve ceeb leejer]Heâ hegveerle keâer ner keâjleer. megjsKee kesâ cegbn hej yegje Yeuee keân osleer. megjsKee, hegveerle mes keânleer — ‘Deheveer ceeb keâes mecePeeDees. Fme yegefÌ{Ùee keâer Fmeer Deeole keâer Jepen mes ner oesveeW yengSb Fmemes yeeleW veneR keâjleeR. Fmekesâ heeme Deevee Yeer hemebo veneR keâjleeR.’ ‘Ssmee cele yeesuees megjsKee. Ùen meYÙelee veneR nw. Jen ceeb nw. Deye Gmekeâe mJeYeeJe veneR yeoueves Jeeuee. Gmekeâer Fmeer Deeole kesâ meeLe legcnW mecePeewlee keâjkesâ Ûeuevee heÌ[siee. ]Kewj keâYeer Gmekesâ heeme legce yew"e lees keâjes.’ ‘ceQ Gvemes yeÛeleer jnleer ntb. Gvekesâ heeme yew"es lees Gušer-meerOeer yeeleeW kesâ DeueeJee Deewj keâesF& yeele ner veneR nw. veeleer-yengDeeW keâes meerves mes ueiee uesleer nQ. cesjs yeejs ceW Jener 31

meew meeue henues Jeeueer meeme nes peeleer nQ.’ ‘kegâÚ Yeer nes legcnW Jen yengle Ûeenleer nQ. efpemes Deeoceer efpelevee Ûeenleer nw Gme hej Gmekeâe Glevee ner DeefOekeâej neslee nw.’ ‘ceQ legcemes keânleer ntb efkeâ GvnW mecePee oes. Ùeefo ceQ kegâÚ keân osleer ntb lees Iej ÚesÌ[ves kesâ efueS lewÙeej jnleer nQ. FmeefueS cesjs uee[ues heefle cenesoÙe GvnW mecePeeFS. Deye ceQ Yeer Gceüoje]pe nes ieÙeer ntb. menves keâer Meefòeâ keâce nesleer pee jner nw. keâue hehhet keâes ner keân G"er. let hetjs efove yeeryeer kesâ heeme keäÙeeW Iegmee jnlee nw. GvnW veneR helee nw, efkeâ Gmekeâer veewkeâjer ueie ieÙeer. cenerves oes cenerves ceW keâe]ie]pe pewmes DeeÙesiee Deheveer yeeryeer keâes uesiee Deewj Ûeuelee yevesiee.’ mecePelee lees hegveerle Yeer nw, efkeâ megjsKee mener keânleer nw. uesefkeâve ceeb efpeleveer ]iegmmewue nw Jen Gleveer ner ueeskeâefØeÙe Yeer nw. hetje ieebJe Gmes Gmekeâer Goejlee Deewj menÙeesieer mJeYeeJe keâer Jepen mes Ûeenlee nw. uesefkeâve keâšgJeeCeer keâer Jepen mes ner heefjJeej keâe keâesF& meomÙe Gmes veneR Ûeenlee. otj Yeeieles nQ ueesie. iegue]Heâece ÛeeÛee lees cejles oce lekeâ ceeb keâer leejer]Heâ keâjles jns nQ. ÛeeÛee [eefkeâÙee Les. iegue]Heâece ÛeeÛee peye [ekeâ ueskeâj Deeles lees GvnW keâesF& heeveer kesâ efueS veneR hetÚlee Lee. efyevee heeveer efheÙes Jeeheme nes peeles Les. Skeâ yeej Ùener keâesF& ceF&-petve keâe cenervee Lee. metjpe Deeie yejmee jne Lee. ÛeeÛee ceeb kesâ ceeÙekesâ kesâ heÌ[esmeer ieebJe kesâ Les. hÙeeme mes Gvekeâe ieuee metKe jne Lee. Éej hej KeÌ[s efÛeuuee jns Les. ‘efoöe.....’ ceeb keâes efoöe keânles Les. ceeb Gvekeâer DeeJee]pe henÛeeveleer Leer. ceeb keâes ueiee efkeâ YewÙee keâer efÛeªer DeeÙeer nesieer. oewÌ[leer ngF& ceeb yeenj efvekeâueer. ojJee]pee Keesuekeâj Deboj mes ner yeesueer, YeeF& yew"es. leye lekeâ iegue]Heâece ÛeeÛee yeesue G"s. ‘efoöe, legcnejer efÛeªer veneR nw. ceQ hÙeeme mes cej jne ntb. efkeâmeer ves Skeâ ueesše heeveer lekeâ veneR hetÚe.’ ojDemeue ieceea keâe meceÙe Lee. meYeer Keevee Kee heerkeâj mees jns Les. keâekeâe efÛeuueeles jns Deewj ueesieeW ves ojJee]pee ner veneR Keesuee. efvenesjs keâekeâe keâe ceveerDee@[&j Lee. hewmee heeves kesâ yeeo pees Deboj ieÙes efHeâj yeenj DeeÙes ner veneR. uesefkeâve ceeb ves lelkeâeue iegÌ[ Deewj heeveer ueekeâj lees os ner efoÙee. meeLe ner Ùen Yeer leekeâero keâj oer efkeâ peye lekeâ Keevee veneR Kee uesles leye lekeâ peeDeesies veneR. Gmeves ÛeeÛee keâes Deesmeejer ceW yew"ekeâj Yejhesš Keevee Yeer efKeueeÙee. ÛeeÛee Keevee Keekeâj pewmes ner Leeueer ueskeâj Oeesves Ûeues ceeb ves GvnW jeskeâ efoÙee. yenve kesâ Iej hej YeeF& Leeueer veneR OeesÙee

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

keâjles. legce jKe oes. cenjeefpeve Meece keâes DeeÙesieer. ÛeeÛee veneR ceeves. GvneWves Deheveer Leeueer Oees ner [eueer. efHeâj ÛeeÛee yeeyet peer kesâ meeceves heÌ[s le]Kele hej ner peekeâj uesš ieÙes Les. Meece heebÛe yepes lekeâ meesles jns. Ûeueles Je]keäle yeeyet peer ves GvnW heeve, megheeÌ[er Deewj lebyeeketâ keâe mesJeve keâjekeâj efJeoe efkeâÙee. iegue]Heâece ÛeeÛee keâes nce ueesie ceecee keânles Les. Gmeer efove Meece keâes yeeyet peer ves efvenesjs keâekeâe keâes yegueekeâj efyevee meeyegve lesue kesâ OeesÙee Lee. yengle ner Deheceeefvele MeyoeW keâe Fmlesceeue efkeâÙee Lee. efvenesjs keâekeâe ves otmejs efove [ekeâIej peekeâj ÛeeÛee mes cee]Heâer ceebieer Leer. Ùen mebmkeâej Lee nceejs ieebJe ceW. Skeâ i] eueleer keâjlee Lee Deewj ome ueesie Gmemes cee]Heâer ceebieles Les. ceeb Gmeer mebmkeâej mes yeveer Leer. hÙeej lees Gmekesâ efoue ceW ueyeeueye Yeje Lee. uesekf eâve Thej mes veeefjÙeue keâer lejn me]Kle Leer. uesefkeâve ceeb Fve efoveeW yengle hejsMeeve nw. hehhet kesâ memegjeue mes pees ketâuej DeeÙee nw Jen Gmeer kesâ keâcejs ceW nw. yesšer keâer Meeoer ceW hegveerle Flevee keâ]pe&oej nes ieÙee nw efkeâ Skeâ ®heÙee Yeer ]KeÛe& keâjvee neslee nw lees ome yeej meesÛelee nw. henues meeFefkeâue mes Ûeuee keâjlee Lee. yeeo ceW Skeâ hegjevee mketâšj ]Kejero efueÙee Lee. Gmekesâ yeeo efHeâj mketâšj KeÌ[e keâj efoÙee Lee Deewj meeFefkeâue mes Ûeueves ueiee Lee. Skeâ ketâuej Deewj nw pees megjsKee kesâ keâcejs ceW nw. megjsKee yeerme efove mes yegKeej mes heerefÌ[le nw. hegveerle Ûeenlee nw efkeâ ketâuej yeerÛe Jeeues keâcejs ceW jKe efoÙee peeÙes Deewj jele ceW meYeer ueesie ]peceerve hej efyeÚekeâj Skeâ meeLe uesšW. keäÙeeWefkeâ veÙee ketâuej uesves keâer efmLeefle DeYeer veneR nw. nj ceen Úesšs yesšs kesâ efueS Yeesheeue hewmee Yespevee heÌ[lee nw. yesše Yeesheeue ceW Fb]peerefveÙeefjbie keâer heÌ{eF& keâjlee nw. nj ceen yesšer keâer Meeoer keâe keâ]pe& ceÙe yÙeepe kesâ Gmes Ûegkeâevee heÌ[lee nw. ceeb kesâ keâcejs ceW Úle mes ueškeâ jne hebKee efove Deewj jele oesveeW meceÙe Deeie Gieuelee nw. ceeb keâe hetje Mejerj IeceewefjÙeeW mes Yej ieÙee nw. hetjs efove efMekeâeÙele keâjleer jnleer nw. ieebJe peeves keâer ef]peo keâjleer jnleer nw. hegveerle Ûeenlee nw, efkeâ ceeb Deewj megjsKee jele ceW keâce mes keâce Skeâ keâcejs ceW mees peeÙee keâjW. uesefkeâve ve lees ceeb lewÙeej nw Deewj ve ner megjsKee. megjsKee keânleer nw efkeâ ketâuej ceeb kesâ keâcejs ceW jKe oes. uesefkeâve Fmekesâ efueS ceeb Yeer lewÙeej veneR nw. efove ceW megjKs ee keâes osKeves kesâ yeneves Gmekesâ keâcejs ceW peekeâj ketâuej keâer nJee ues Deeleer nw. uesekf eâve jele ceW Jen mees veneR heeleer. ketâuej Yeer hebõn meeue keâe hegjevee nes ieÙee nw. nJee Yeer "erkeâ mes veneR oslee. leye Yeer megjKs ee ves ketâuej ceeb kesâ keâcejs ceW jKeJee efoÙee nw, K] egMeer-K] egMeer mes. keäÙeeWekf eâ Jen Yeer ceeb

32

keâes Flevee hÙeej keâjleer nw, efkeâ Gmekeâe keâ° veneR osKe heeleer. ceeb Fmeer yeele hej iejce nes ieÙeer nw. ‘hegveerleJee, let cegPes keâmeeF& mecePelee nw. cesjer yent Deepe yeerme efove mes yegKeej mes lehe jner nw Deewj letves ketâuej Ùeneb jKe efoÙee nw. Fmeer Je]keäle G"e Deewj yent kesâ keâcejs ceW jKe keâj Dee. peye hewmee nesiee leye Skeâ Úesše mee ketâuej uee osvee.’ ceeb ves hetjs Iej keâes ÛeeQkeâe efoÙee Lee. megjsKee jes heÌ[er Leer. hegveerle ves Deheves Deebmet efÚhee efueÙes Les. hehhet keâes Ùen jnmÙe mecePe veneR DeeÙee Lee. leye ceeb keâes mecePeeles ngS keâne Lee. ceeb veewkeâjer ueieles ner ceQ ketâuej ]Kejerotbiee. uesefkeâve hegveerle Gme efove Úesše ketâuej ]Kejeroves kesâ efueS ogkeâeve oj ogkeâeve Yeškeâlee jne. leerve n]peej ceW Skeâ Úesše hueeefmškeâ keâe efceue jne Lee. uesefkeâve oes Ùee leerve efkeâMleeW ceW ner os jns Les. hegveerle Ûeenlee Lee efkeâ keâce mes keâce ÚŠ efkeâMleeW ceW efceue peeÙes. hegveerle efnccele veneR pegše hee jne Lee. Gmes leerve n]peej keâer j]keâce leerve ueeKe kesâ yejeyej ueie jner Leer. ceeb meesles-meesles jele ceW G" peeleer. efHeâj hebKee yebo keâjkesâ Deebieve ceW efvekeâue peeleer. LeesÌ[er jenle efceueleer leye Deboj Deeleer. efHeâj Deebieve ceW peeleer Deewj hegveerle kesâ keâcejs ceW ojJee]peeW keâer mebefOe mes Peebkeâleer. hegveerle Deewj megjsKee ]peceerve hej oes efoMeeDeeW ceW uesšs mees jns nesles. megjsKee keâYeer-keâYeer jele ceW keâjen G"leer Leer. ceeb G"keâj ojJee]pes kesâ heeme peeleer Deewj mebefOe mes osKekeâj jes heÌ[leer. Gmekeâe yegKeej efceÙeeoer nes ieÙee Lee. oes efove mes LeesÌ[er jenle Leer. Gmekeâes megketâve efceue peelee.

Gmes ueielee efkeâ Ùen lees ]iejerye keâe Iej nw FmeefueS ojJee]pes Yeer mebefOe mes Peebkeâves keâer F]peepele os osles nQ. Ùeefo hegveerle kesâ meenye keâe Iej neslee lees Deboj Yeer ve Peebkeâ heeles. jele ceW leerve yepes kesâ yeeo Gmes "b[keâ cenmetme nesleer. leye peekeâj Gmes veeRo Deeleer. hegveerle Yeer jes]pe jele ceW keâF& yeej G"lee. osKelee ceeb Kegues yeove efyemlej ceW keâjJeš yeoue jner nesleer. keâYeer-keâYeer lebyeeketâ ceue jner nesleer. hegveerle leÌ[he G"lee. keâF& yeej Gmeves ceeb mes keâne efkeâ legce ketâuej ceW mees peeDees ceeb. ceQ legcnejs keâcejs ceW mees peelee ntb. uesefkeâve ef]peöer ceeb keâYeer ve megveleer. hegveerle keâes meowJe Deleerle Ùeeo Dee peelee. Jen yeeyet peer mes keâne keâjleer, ‘Depeer megveles nes. legce kegâ"ueer keâe Ûevee yesÛekeâj hegveerle kesâ efueS Skeâ metšj ]Kejero oes. Skeâ Mejš henvekeâj keâe@uespe peelee nw. "b[ ueie ieÙeer lees...’ ‘šŸetMeve heÌ{elee nw. Skeâ metšj Deheves efueS ]Kejero ues. ceQ Ûevee veneR yesÛeves Jeeuee. DeYeer Kesle kesâ efueS Keeo

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

]Kejerovee nw.’ ‘legce efkeâleves efveo&Ùeer yeehe nes? hesš ceW yeÛÛeeW keâes heeueles lees helee Ûeuelee. Skeâ yetbo ÛegDeekeâj meejer ef]peccesoejer mes cegòeâ nes ieÙes. megyen hegveerle keâe metšj Dee peevee ÛeeefnS. Jejvee efHeâj peeveles nes...’ ‘"erkeâ nw yeeyee. Deye let mees pee. keâue uee otbiee. veneR [euetbiee KesleeW ceW Keeo.’ Ùen meye Ùeeo keâjkesâ hegveerle Deboj ner Deboj leÌ[he G"lee nw. kewâmes Jen ceeb keâe keâ]pe& Gleej heeÙesiee. hegveerle jele ceW oes Ûeej yeej G"keâj lees osKelee ner nw. Deepekeâue jele ceW Deheves keâcejs keâe ojJee]pee Keesue oslee nw. leeefkeâ ketâuej keâer nJee ceeb kesâ keâcejs lekeâ peeÙes. Deboj keâe hebKee ketâuej keâer nJee KeeRÛe uesiee. ÙeÅeefhe megjsKee Dekeämej yebo keâj osleer nw. Gmes ceeb keâe leevee megvevee hemebo veneR nw. keâF& yeej ceeb ves keâne Lee efkeâ Ùes oesveeW efkeâleves yesMejce nes ieÙes nQ efkeâ Deboj mes ojJee]pee Yeer veneR yebo jKeles. uesefkeâve efmLeefleÙeeb yeoue ieÙeer nQ. Deye megjsKee Yeer ojJee]pee veneR yebo keâjleer. Deye Gmes Yeer ceeb keâer yeele yegjer veneR ueieleer.

Skeâ efove megjsKee megyen-megyen G"er lees Gmekeâer DeebKeW Ûekeâje ieÙeeR. Gmeves hegveerle keâe hewj hekeâÌ[ keâj efnueeÙee lees hegveerle Yeer G" ieÙee. uesefkeâve hegveerle ves Yeer pees osKee Gmes Deheveer DeebKeeW hej efJeÕeeme ner veneR ngDee. ceeb, hegveerle Deewj megjsKee kesâ heebJe keâer Deesj ]HeâMe& hej mej kesâ veerÛes leefkeâÙee jKes Deejece mes mees jner nw. Ùen osKekeâj oesveeW keâer DeebKeW Yej Deeleer nQ. megjsKee meesÛeleer nw efkeâ jes]pe ceeb meesves Dee peeleer nQ. keâYeer-keâYeer ceeb keâe leefkeâÙee Fme keâcejs ceW Útš peelee nw. Fme jnmÙe keâes megjKs ee keâF& efoveeW mes meguePeevee Ûeenleer Leer. uesekf eâve meguePee ve mekeâer. Deepe ceeb keâer veeRo kegâÚ p] Ùeeoe ner ienje ieÙeer nw. hegveerle keâer [keâej Hetâš heÌ[leer nw. Jen Deheves Deehe keâes jeskeâ veneR heelee. ceeb keâer veeRo DeÛeevekeâ K] egue peeleer nw. ‘ceQ Ùeneb kewâmes DeeÙeer? Deewj legce ueesie jes keäÙeeW jns nes?’ ceeb keâer DeeJee]pe ceW Jener ®Deeye nw. oesveeW keâes kegâÚ ve yeesueles osKe ceeb efHeâj yeesue G"leer nw — ‘ceeb hewj keâer lej]Heâ meesÙes Ùee efmejneves keâer lej]Heâ, jnsieer lees ceeb ner ve. ceeb FmeerefueS ceeb keânueeleer nw, efkeâ Gmekesâ efueS yeÛÛes yeÛÛes ner nesles nQ. ceeb lees meowJe yeÛÛeeW kesâ šóerhesMeeye kesâ yeerÛe meesleer nw. Jen peye [ebšleer nw leye Yeer ceeb ner nesleer nw. yeÛÛes ner veneR mecePe heeles, efkeâ ceeb Ûeenleer keäÙee nw? Ùeefo yeÛÛes Yeer mecePe peeÙeW lees efjMlee keâYeer keâce]peesj nes ner veneR mekeâlee. Ûeuees G"es. yent keâes G"eDees peekeâj, ÛeeÙe

33

]ie]peue

" [e@. oerhe efyeueemehegjer

Fmemes cele Kesue Ùes efceóer ceW efceuee osleer nw ~ Deeie lees Deeie nw nj Mew keâes peuee osleer nw ~~ peye ye]ieeJele hes Glejleer nw efmelecekeâMe-pevelee ~ le]Kles-Meener keâes IeÌ[er-Yej ceW efieje osleer nw ~~ efKeMles-yegveÙeeo kesâ Thej ner cekeâeb efškeâlee nw ~ iej efnues lees Ùes Fceejle keâes efnuee osleer nw ~ Ùes Mejer]HeâeW keâer Meje]Heâle keâes efveieue peeleer nw ~ cegef]Heäuemeer Heâo& keâe F&ceeve ef[iee osleer nw ~~ Ùes Jees pevelee nw yengle ‘oerhe’ nw leekeâle FmeceW ~ Ùes efmeleceiej keâer ngketâcele keâes efceše osleer nw ~~ «eesJej keäueerefvekeâ, efyeueemehegj

(Ùecegveeveiej), nefjÙeeCee-135102 cees. : 90504489321 keâe Je]]keäle nes ieÙee nw. Deewj Fme Iej ceW Skeâ ner ketâuej keâe]Heâer nw. Deeef]Kej nJee ner lees ÛeeefnS. yebo keâjes Ùen jesvee-Oeesvee.’ ceeb ves me]Kleer mes keâne Deewj efHeâj me]Kle ceeb yeve peeleer nw.

Gme efove mes megjsKee kesâ efueS ceeb keâe DeLe& kegâÚ Deewj nes ieÙee nw. neueebefkeâ ceeb keâe DeLe& lees Skeâ ner neslee nw. Deewj Jen nw efme]He&â ceeb. }sefkeâve Jener ceeb pees hetjs Iej kesâ efueS Deeie keâer Yeªer pewmeer Leer Deepe Jener ceeb Gme hetjs Iej kesâ efueS ketâuej pewmeer nes ieÙeer nw. hegveerle kesâ meeceves Deye keâesF& mecemÙee veneR nw.

Gmekeâer meejer efÛeblee lees ceeb ves henues ner cekeâÌ[er kesâ peeue keâer lejn Deheves Deboj mecesš ueer nw. Gmeves megjsKee mes "erkeâ ner keâne nw — ‘megjsKee peye ceeb, ]iegmmee efoKeeÙee keâjs legce ÛeeÙe yeveekeâj uee efoÙee keâjes Deewj ceQ ceeb kesâ efueS lebyeeketâ ceueves ueiee keâ¤biee. peeveleer nes keäÙeeW?’ ‘keäÙeeW?’ ‘ceeb Flevee ner Ûeenleer nw. Gmekeâer ]pe¤jle ner Fleveer ner nw. Ùes Ûeer]peW Gmekesâ mecceeve mes pegÌ[er nQ.’ megjsKee ves Deheveer menceefle ceW mej efnuee efoÙee. jepeerJe ceeie&, efvejeuee veiej, jerJee (ce. Øe.)–486002 cees.-9424770266

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

ueIegkeâLee

mepee

heebÛeJeeR keäueeme ceW heÌ{ves Jeeueer meueesveer Deewj DeveesKeer jesp] e šŸetMeve kesâ efueS ceesnuues kesâ efheÚJeeÌ[s ceW yeveer veÙeer keâe@ueesveer ceW peeleer LeeR. oesveeW hewoue ner yeefleÙeeles ngS Ûeueer peeleeR. oes IebšeW keâer šŸetMeve kesâ he§eele Iej ueewšleer.

Skeâ efove DeveesKeer keâer leefyeÙele "erkeâ veneR Leer Dele: meueesveer Dekesâueer ner Ûeueer ieÙeer. šŸetMeve meceehle nesves hej peye Jen ueewš jner Leer lees Skeâ 40-45 Je<eeaÙe ØeewÌ{ heg®<e ves Gmes hegkeâeje — ‘‘yesšer p] eje cesjer yeele megvees Skeâ keâece keâj oesieer?’’ meueesveer YeÙeYeerle nes Gmes osKeves ueieer. ‘‘osKees legce GOej mes peeleer nes ve lees Jeneb keâesves hej ueeuejbie keâe uesšj yee@keäme nw cesjer Skeâ efÛeªer GmeceW [eue oesieer ?’’ meueesveer kegâÚ menpe neskeâj yeesueer — ‘‘"erkeâ nw Debkeâue.’’ ‘‘ceQ legcnW efÛeúer oslee ntb legce Deboj Dee peeDees.’’ meueesveer ves pewmes ner Deboj hewj jKee Øeew{Ì ves Yeerlej mes ojJeeÌp] ee yebo keâj efueÙee.

Gme keâe@ueesveer kesâ Skeâ Iej ceW neue ner ceW Meeoer ngF& Leer. leerve efkeâVej leeefueÙeeb yepeeles ngS Meiegve Jemetueer kesâ efueS pee jns Les. Fme Iej kesâ meeceves mes ieg]pejles ngS GvnW efkeâmeer yeÛÛeer kesâ jesves

" vejWõkeâewj ÚeyeÌ[e

keâer DeeJee]peW leLee efmemeefkeâÙeeW kesâ yeerÛe ‘Debkeâue cegPes Úes[Ì oes Iej peeves oes’ keâer Demhe° meer DeeJee]peW megveeF& oeR. Skeâ efkeâVej ves keâne — ‘‘ueielee nw Ùeneb kegâÚ ieÌ[yeÌ[ nw Ûeuees osKeles nQ.’’ leerveeW ves ojJee]pee KešKešeÙee, efHeâj Gmes peesj mes Oekeäkeâe ceeje ojJeepee Kegue ieÙee. GvneWves osKee Jen ØeewÌ{ Gme ceemetce yeÛÛeer keâes oyeesÛes ngS Deheveer Jeemevee keâe efMekeâej yevee jne Lee. leerveeW efkeâVejeW ves oew[Ì keâj yeÛÛeer keâes Gmekesâ Ûebiegue mes Úg[Ì eÙee efHeâj ueeleeW IetmeeW mes Gmekeâer pecekeâj efhešeF& keâer. Skeâ efkeâVej ves keâne — ‘nceejs DeOetjsheve keâe Ùes ueesie cepeekeâ GÌ[eles nQ Deewj Deheveer Jeemevee keâe efMekeâej yeefÛÛeÙeeW keâes yeveeles nQ Ûeuees Fmekeâer ceoe&veieer keâes Kelce keâjkesâ Fmes Deheveer peceele ceW Meeefceue keâj ueWles nQ Ùener Fmekeâer mepee nw.’

Deieues ner #eCe GvneWves pesye mes Gmleje efvekeâeuee, Gme ØeewÌ{ keâes oyeesÛekeâj Gmekeâe Debie Yebie efkeâÙee Deewj Gme yeÛÛeer keâe neLe hekeâÌ[ yeenj efvekeâue ieÙes. Deye keâcejs mes Gme Øeew{Ì heg®<e keâer efmemeefkeâÙeeb Deewj keâjenves keâer DeeJee]peW Dee jner Leer.

184 efmebOeer keâe@ueesveer, peeuevee jes[, Deewjbieeyeeo-431005 (ceneje°^), cees. 09325261079

oes ]ie]peueW

" veJeer v e ceeLeg j ‘heb e Ûees u eer ’ Meece meJesjs {uelee lees nw ~ uesefkeâve Ûeebo efvekeâuelee lees nw ~

Iej kesâ Deboj keâe pees Iej nw, GmeceW jnlee meeje [j nw ~

ueielee lees nw Jees keâeyet ceW, meyekeâes osKe ceÛeuelee lees nw ~

yeenj efpelevee efpemekeâe [j nw, pees efpelevee Deboj keâeÙej nw ~

keâesF& hetje Yeues veneR nes, mehevee ceve ceW heuelee lees nw ~

cegefMkeâue Fmekeâer len lekeâ peevee, ceve lees Fkeâ ienje meeiej nw ~

hejJeeveeW keâer peeveW ueskeâj Deeef]Kej ceesce efheIeuelee lees nw ~

kewâmes meyekeâer veerÙele Yeebhes, Mekeâ ]Kego keâer Yeer veerÙele hej nw ~

helLej pees heeveer ceW [tyee, keâleje-keâleje ieuelee lees nw ~

Jees ncemes Gkeâlee-Gkeâlee nw, pees ncemes efceuelee Dekeämej nw ~

ceve hejJeepees hej jnlee nw, leve Oejleer hej Ûeuelee lees nw ~

Gmekeâe iece mes efjMlee keäÙee nw, efpemekeâe lees meervee helLej nw ~

DecePesje, efpeuee Oeej (ce. Øe.)-454441. cees. : 9893119724

34

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Deeceves-meeceves

‘Ûeenle kesâ heebJe keâYeer Leces veneR!’

" [e@. efJeJeskeâ efÉJesoer

yengle yeej neslee nw efkeâ hee"keâeW mes uesKekeâ kesâJeue Deheveer jÛeveeDeeW kesâ ceeOÙece mes ner yeele veneR keâjvee Ûeenlee yeefukeâ meerOes hee"keâ kesâ meeceves Deheves ceve keâer ieeb" Keesuevee Ûeenlee nw, uesKekeâ Deewj hee"keâ kesâ yeerÛe keâer oerJeej ]Kelce keâjves keâe ØeÙeeme nw Ùen mlebYe, ‘Deecevesmeeceves‘. Deye lekeâ efceefLeuesÕej, yeuejece, (mJe.) Øees. ke=â<Ce keâceuesMe, ke=â<Ce kegâceej ÛebÛeue, mebpeerJe, (mJe.) megveerue keâeweMf eMe, [e@. yešjesner, jepesMe pewve, [e@. Deyogue efyeefmceuueen, kegâb ove efmebn heefjnej, DeJeOesMe ßeerJeemleJe, ßeerveeLe, jece megjMs e, efJepeÙe, efJekesâMe efvePeeJeve, vejWõ efveceexner, hegVeer efmebn, MÙeece ieesefJebo, ØeyeesOe kegâceej ieesefJeue, mJeÙeb ØekeâeMe, ceefCekeâe ceesefnveer, jepekegâceej ieewlece, [e@. jcesMe GheeOÙeeÙe, efmeæsMe, [e@. nefjceesnve, [e@. oeceesoj KeÌ[mes, jcesMe veeruekeâceue, Ûebõceesnve ØeOeeve, [e@. DejefJebo, (mJe.) megceve mejerve, [e@. HetâueÛebo ceeveJe, cew$esÙeer heg<hee, lespeWõ Mecee&, njerMe hee"keâ, efpelesve "ekegâj, DeMeeskeâ ‘Debpegce‘, jepeWõ Deengelf e, Deeueeskeâ YeóeÛeeÙe&, [e@. ¤heefmebn Ûebous e, efovesMe Ûebõ ogyes, [e@. ke=â<Cee Deefie>nes$eer, peÙevebove, melÙeØekeâeMe, meblees<e ßeerJeemleJe, G<ee Yešveeiej, Øeefceuee Jecee&, [e@. efiejerMe Ûebõ ßeerJeemleJe, Øees. ce=lÙegpb eÙe GheeOÙeeÙe, megOee Dejes[Ì e, heb. efkeâjCe efceße, [e@. lespe efmebn, [e@. osJeWõ efmebn, jekesâMe kegâceej efmebn, jcesMe keâhetj, [e@.

Gefce&uee efMejer<e, jeceveeLe efMeJeWõ, Deuekeâe De«eJeeue efmeieefleÙee, mebpeerJe efveiece, metjpe ØekeâeMe, jeceosJe efmebn, cebieuee jeceÛebõve, ØekeâeMe ßeerJeemleJe, meueece efyeve jpeekeâ, ceove ceesnve ‘GheWõ‘, Yeesuee hebef[le ‘ØeCeÙeer‘, ceneJeerj jJeebuše, ieesJeOe&ve ÙeeoJe, [e@. efJeÅeeYet<eCe, vetj cegncceo ‘vetj‘, [e@. leeefjkeâ Demeuece ‘lemveerce‘, megjWõ jIegJebMeer, jepeWõ Jecee&, [e@. mesjepe Keeve ‘yeeefleMe‘, [e@. efMeJe Deesce ‘Debyej‘, ke=â<Ce megkegâceej, megYee<e veerjJe, nmleerceue ‘nmleer‘, keâefheue kegâceej, vejWõ keâewj ÚeyeÌÌ[e, DeeÛeeÙe& Deesce ØekeâeMe efceße ‘kebâÛeve’, kegbâJej Øesefceue, [e@. efovesMe hee"keâ ‘MeefMe’, [e@. mJeeefle efleJeejer, [e@. efkeâMeesj keâeyeje, cegkesâMe Mecee&, [e@. efve®hecee jeÙe, mewueer yeuepeerle, heueeMe efJeÕeeme, [e@. jceekeâeble Mecee&, efnlesMe JÙeeme, [e@. JeemegoJs e, efoueerhe YeeefšÙee, ceeuee Jecee&, [e@. megjõW ieghle Deewj meefJelee yepeepe mes Deehekeâe Deecevee-meecevee nes Ûegkeâe nw. Fme Debkeâ ceW Øemlegle nw [e@. efJeJeskeâ efÉJesoer keâer DeelcejÛevee.

ceQ Skeâ yengle ner efheÚÌ[s ieebJe ceW hewoe ngDee. peneb Dee]peeoer kesâ Fleves Je<eeX yeeo Yeer Deepe lekeâ DeeJeeieceve keâer megefJeOee veneR nw. efhelee Dee]peeoer kesâ hetJe& efJeoYe& ceW hegefueme ceW veewkeâjer keâjles Les. yeeo ceW ce. Øe. kesâ ie"ve kesâ yeeo peyeuehegj ceW Dee ieÙes. efhelee ÛeewLeer heeme Les Deewj ceeb Debiet"e Úehe. efkebâleg cesje heefjJeej Keseflenj heefjJeej Lee. yeÛeheve yengle megKeo Lee. efhelee Fueeneyeeo kesâ Les. ceeb jerJee keâer LeeR. hetje heefjJeej jerJee kesâ Skeâ ieebJe yegÌ{ieJee ceW yeme ieÙee Lee. yeÛehevee ieebJe ceW yeerlee. uesefkeâve meeleJeeR heeme keâjles-keâjles Meeoer keâj oer ieÙeer. ceQ oes YeeF& Deewj Skeâ yenve kesâ yeerÛe meyemes Úesše Lee. YeeF& Deewj yenve lees peyeuehegj ceW heÌ{s. uesefkeâve cegPes veewJeeR mes jerJee ceW nesmšue ceW [eue efoÙee ieÙee. uesefkeâve cesjer efMe#ee jerJee, jepeveeboieebJe, jeÙehegj, heVee Deewj Yeesheeue ceW ngF&. peye ceQ keâ#ee leermejer ceW Lee leye ceeb kesâ meeLe peyeuehegj ceW Skeâ ef]Heâuce osKeves ieÙee Lee. Jen efove Deepe Yeer Ùeeo nw efkeâ efpeme efove cegPes ef]HeâuceeW ceW nerjes yeveves keâer Ûeenle hewoe ngF& Leer.

35

leyemes ueskeâj Deepe lekeâ Jen Ûeen Deheveer peien ÙeLeeJele yeveer jner.

Iej hej meeefnlÙe Deewj keâuee mes otj-otj lekeâ efjMlee veneR Lee. yeÌ[s YeeF& hegefueme ceW Leevesoej nes ieÙes Les. efhelee Ûeenles Les efkeâ ceQ Sme. heer. yevetb. 1975 ceW peye cegPes FbpeerefveÙeefjbie ceW oeef]Keuee uesvee Lee ceQ meye kegâÚ ÚesÌ[keâj cegbyeF& nerjes yeveves kesâ efueS Yeeie KeÌ[e ngDee. efveÙeefle keâes lees kegâÚ Deewj ner cebpetj Lee. yeerÛe jemles ceW hekeâÌ[s ieÙes. cegPes yeÌ[s YeeF& Sme. [er. Mecee& kesâ heeme jepeveeboieebJe (ÚòeermeieÌ{) Yespe efoÙee ieÙee. peye ceQ efoefiJepeÙe ceneefJeÅeeueÙe ceW yeer. Smemeer. keâe Úe$e Lee, leye henuee GhevÙeeme ‘oewuele’ efueKee. uesefkeâve YewÙee ves Gmes efceóer keâe lesue [euekeâj peueJee efoÙee. mketâue Deewj keâe@uespe oesveeW peien veeškeâeW ceW efvejblej Yeeie ueslee Lee. cegPes Deboj mes ueielee Lee efkeâ Skeâ efove ceQ yengle yeÌ[e keâueekeâej yevetbiee. 1997 ceW cesjer henueer keâefJelee ‘meJesje mebkesâle’ jepeveeboieebJe kesâ De]Keyeej ceW Úheer. efpemes ceQves YewÙee keâer ve]pej efÚheekeâj jKee Lee. Glke=â°

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Úe$e nesves kesâ yeeJepeto 1978 ceW efHeâj cegbyeF& heÌ{eF& ÚesÌ[keâj Yeeie ieÙee. Fme yeej hetje heefjJeej cesjs efKeuee]Heâ nes ieÙee. jepeveeboieebJe mes ueskeâj cegbyeF& lekeâ YewÙee ves Skeâ keâj efoÙee. efHeâj Jeeheme ueewšvee heÌ[e. cesjer ®efÛe efpeme j]Heäleej mes ef]HeâuceeW ceW les]pe nesleer peeleer heefjJeej Glevee ner me]Kle nes peelee. efHeâj hekeâÌ[e ieÙee. leye, YewÙee jeÙehegj Dee ieÙes Les Deewj yeer. Smemeer.

Debeflece Je<e& kesâ efueS ceQ jeÙehegj meeFbme keâe@uespe ceW Yeleea ngDee. 1979 ceW Yeesheeue Dee ieÙee Deewj 1980 ceW meeleJeeR yeej cegbyeF& henbgÛe ieÙee. pees meheves osKee Lee Gmes hetje keâjvee Lee. Fme yeej Skeâ efjMlesoej kesâ Ùeneb [sje peceeÙee. Deewj kegâÚ efoveeW yeeo oerJeeueer ceW Skeâ Keesueer ues ueer. hetjs efove keâece keâer leueeMe keâjlee. Gme oewj kesâ meYeer efvecee&lee, efveoxMekeâeW mes efceuee. leerve ®heÙes jes]pe keâer veewkeâjer keâer. JeeÛecewveer keâer. peesefieboj ef]Heâuce efvecee&lee keâer ]Hewâkeäš^er ceW cewves]pejer keâer. he=LJeer efLeÙesšj mes pegÌ[e. Gme oewj kesâ meYeer keâueekeâej pees cesjs pewmes yeQkeâ «eeGb[ kesâ Les Ùener keâjles jns. keâF&-keâF& efoveeW lekeâ YetKee jne. cegieea kesâ ÚesÌ[s iesntb keâes Oeeskeâj leJes ceW meWkeâkeâj vecekeâ kesâ meeLe Yegves iesntb KeeÙee. hetjs veew-ome ceen kesâ mebIe<e& kesâ yeeo ef]Heâuceer KeueveeÙekeâ osJe kegâceej mes pegÌ[e. ef]Heâuce ‘efveceexner’ yevee jns Les efpemeceW KewÙeece mebieerlekeâej Les. De®Ce ieesefJeue nerjes Les Deewj MeesYee Deevebo nerjesFve. ceQ Øees[keäMeve cewvespej Deewj efveoxMeve ceW Yeer meneÙekeâ Lee SJeb henues Yeer keâF& ef]HeâuceeW ceW efkeäueefhebie keâj Ûegkeâe Lee. ieeÌ[er hešjer hej Dee ieÙeer Leer. ØekeâeMe cesnje, yeer. Deej. ÛeesheÌ[e peer kesâ mebheke&â ceW DeeÙee. keâF& ueesieeW kesâ meeLe heškeâLee keâer yew"keâeW ceW peeves keâe DeJemej Yeer efceueves ueiee. efpememes DeefYeveÙe keâe keâece ceebielee Jener meueen oslee efkeâ legce uesKeve Deewj efveoxMeve ceW keâece keâjes. YeieJeeve oeoe (nemÙe keâueekeâej) ves cegPes ØekeâeMe cesnje mes efceueJeeÙee Lee. meer. kesâ. ogyes nemÙe DeefYeveslee ves Me$egIve efmevne mes. Skeâ S. kesâ. efveiece kewâceje cewve Les. GvneWves cegPes Dehevee DeefmemšWš jKe efueÙee Lee. Fme lejn cesjer jes]peer-jesšer Úesšs-Úesšs keâeceeW mes Ûeue efvekeâueer Leer. uesefkeâve ceQ keâneR Ùen Yetue ieÙee Lee efkeâ cesjer Meeoer nes Ûegkeâer nw. Iej hej Jen cesje Fble]peej keâj jner nw. {eF& meeue lekeâ ceQ Iej DeeÙee ner veneR. cesjs meceÙe ceW ner Deescehegjer, vemeer®öerve Meen Deewj jepe yeyyej pewmes ueesie he=LJeer efLeÙesšj mes pegÌ[s Les. Mecceer keâhetj, pesefveHeâj, Meyeevee Deepeceer Deewj ]kewâHeâer Deepeceer mes Ssmes ner efceuevee nes peelee. osJe kegâceej peer mes keâe]Heâer mebheke&â Lee. osJeevebo, jepeWõ kegâceej Deewj ceveespe kegâceej peer pewmeer nefmleÙeeW

36

mes GvneR kesâ meeLe efceuee. yenjneue leye cegbyeF& ceW šer. Jeer. keâe oewj veneR Lee. pees mš^ieuej Les ueieYeie meYeer heefjefÛele nes Ûeues Les. Skeâ lej]Heâ efveoxMeve keâe keâece meerKelee lees otmejer lej]Heâ heškeâLee ceW ienjer ®efÛe hewoe nes ieÙeer Leer. FmeefueS cesje hetje OÙeeve Fve oesveeW efJe<eÙeeW hej keWâefõle nes ieÙee Lee. Fme yeerÛe, ]Keemekeâj. Meg®Deeleer oewj ceW. Deheveer kegâÚ keâneefveÙeeb ueskeâj ceQ Oece&Jeerj Yeejleer peer kesâ heeme ieÙee. keâneveer kesâ yeneves ceQ veewkeâjer ceebieves peelee. GvneWves cegPes ceeOegjer kesâ mebheeokeâ efJeveeso efleJeejer kesâ heeme Yespe efoÙee. ÙeÅeefhe Oece&Jeerj Yeejleer peer Deewj efJeveeso efleJeejer peer ves cegPes uesKeve keâer Deesj Øesefjle efkeâÙee Deewj veJeveerle kesâ lelkeâeueerve mebheeokeâ efieefjpee Mebkeâj ef$eJesoer ves cesjer keâF& keâneefveÙeeb veJeveerle ceW ÚeheeR. henueer yeej veJeveerle mes cegPes heÛenòej ®heS heeefjßeefcekeâ efceuee Lee. Je<e& 1983 ceW peerJeve keâer efoMee ner yeoue ieÙeer. cegbyeF& ceW efpelevee mebIe<e& efkeâÙee Jen meye yeskeâej nes ieÙee. leÙe lees Ùen ngDee Lee efkeâ cegbyeF& mes Ùee lees meHeâue neskeâj ueewštbiee Ùee JeneR hej cej Kehe peeTbiee. uesefkeâve efhelee peer keâer yeerceejer, helveer kesâ Øeefle ef]peccesoejer Deewj heefjJeej kesâ Dee«en ves cegPes cegbyeF& mes yegueeÙee lees Deuhekeâeue kesâ efueS Lee, uesefkeâve cegbyeF& ves pewmes cegPes hetjer lejn mes efve<keâeefmele keâj efoÙee Lee—Skeâ Ùee$ee pees JeneR hej DeOetjer jn ieÙeer Leer.

Iej ueewškeâj DeJemeeo ceW [tyeves lekeâ keâe ceew]keâe veneR jne. efHeâj DeOetjer efMe#ee keâes hetjer keâjvee Deewj heefjJeej kesâ Øeefle ef]peccesoejer kesâ efveJee&n ceW pegš ieÙee. uesefkeâve peerves keâe Skeâ cekeâmeo Mes<e Lee, Jen Lee uesKeve. heVee ceW MeemekeâerÙe veewkeâjer ceW jnles ngS ce. Øe. uesKekeâ mebIe kesâ mebheke&â ceW DeeÙee. leeyeÌ[leesye keâneefveÙeeb efueKevee Meg¤ efkeâÙee. 1983 ceW ner henues yesšs megefceleeYe keâe efhelee yevee. heg$e keâe pevce cesjs peerJeve ceW megKeo jne. 1986 ceW ce. Øe. efnboer meeefnlÙe meccesueve Yeesheeue Éeje je°^erÙe keâneveer efMeefJej efÛe$eketâš ceW DeeÙeesefpele ngDee. efpemeceW osMe kesâ ueieYeie meYeer efoiiepe meeefnlÙekeâej DeeÙes. cegPes henueer yeej keâneveer ‘Ûewlet keâe Dee<eeÌ{’ kesâ efueS ØeLece hegjmkeâej efceuee. Ùen hegjmkeâej peyeuehegj ceW nefjMebkeâj hejmeeF& Deewj cegkegâš efyenejer heeb[sÙe keâes YeJeYetefle DeuebkeâjCe kesâ meeLe Yeer<ce meenveer peer kesâ neLeeW efoÙee ieÙee. Fmeer hegjmkeâej ves cegPes ÙegJee keâneveerkeâej kesâ ¤he ceW henÛeeve oer. Deeies Ûeuekeâj ceQves Yeer<ce meenveer kesâ GhevÙeeme meeefnlÙe ceW MeesOe Yeer efkeâÙee. efpemes JeeCeer ØekeâeMeve ves Úehee. ceQ osMe keâer kegâÚ Ûegefveboe heef$ekeâeDeeW ceW Úheves ueiee.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

âLee e k g e I e u

veece ceW keäÙee jKee nw ? " eqÛeòe jbpeve ieeshe

De]Keyeej ceW cesje veece Úheves kesâ keâejCe Deepe cesjs ceve ceW ]KegMeer keâer uenjW oewÌ[ jner LeeR. efocee]ie ceW efoJeemJehe> Ûeue jne Lee, veeceer nesves keâe. GOej peveieCevee keâe keâece Yeer keâjlee pee jne Lee. ceve keâYeer-keâYeer efKeVe nes G"lee Lee peye DeeefoJeemeer ueesie Deheves yeeue-yeÛÛeeW keâe veece veneR yelee heeles Les. yeesves ueeue cejeb[er keâe]Heâer GefÉie> Lee. Jen cesjs Fo&-efieo& Ietce jne Lee. Jen Ûeenlee Lee efkeâ peuo-mespeuo Gmekesâ Iej peekeâj Gmekesâ heefjJeej keâe veece efueKe uetb. mejkeâej peye veece efueKeJee jner nw lees kegâÚ-ve-kegâÚ ]pe¤j efceuesiee. yeesves ueeue kesâ henues Skeâ yegefÌ{Ùee keâe cekeâeve heÌ[lee nw. efJeOeJee meeme-hegleesnt meeLe jnleer nw. hegleesnt ce]peotjer keâjves ieÙeer Leer Deewj yegefÌ{Ùee YesÌ[ Ûejeves. ceQves cekeâeve keâe ngefueÙee osKee. yetÌ{e cekeâeve Deeieeceer peveMetvÙelee keâes Øeehle nesves kesâ henues ner Deheves keâes {en osvee Ûeenlee Lee. Dehevee veeceesefveMeeve efceše osvee Ûeenlee Lee. yeesves ueeue oewÌ[keâj yegefÌ{Ùee keâes yeguee ueeÙee. Skeâ neLe ceW uee"er Leeces Jen cesjs meeceves Deekeâj KeÌ[er nes ieÙeer. Gmekesâ yeove hej veece cee$e keâe keâheÌ[e Lee. ceQves hetÚe, ‘‘oeoerpeer, Deehekeâe veece keäÙee nw?’’ cesje ØeMve megveles ner Gmekesâ Ûesnjs keâer ceeÙetmeer ienjer nes ieÙeer. Jen kegâÚ osj lekeâ meesÛeves ueieer. efHeâj Deheves ceeLes hej neLe jKeles ngS yeesueer — ‘‘veece?.... veece lees Yetue ieÙeer ntb yesše.’’ ‘‘keäÙee keânleer nes oeoer, Dehevee veece Yetue ieÙeer?’’ yegefÌ{Ùee kesâ ‘neb’ Meyo kesâ meeLe nej keâjkesâ Gmekeâe cegbn Kegue ieÙee Lee. cegbn ceW efnueles ngS kesâJeue oes oeble yeÛes Les. yeesueer, ‘‘kegâÚ Yeer efueKe oes ve yesše, veece ceW keäÙee jKee nw?’’ yegefÌ{Ùee keâe Gòej megvekeâj ceQ mleyOe jn ieÙee. cegPes MeskeämeefheÙej keâer Jen Gefòeâ Ùeeo Dee ieÙeer — Jneš F]pe Fve o vesce? meWš^ue hegue keâe@ueesveer (yesueÛeÌ{er), hees Je Leevee-efvejmee,

efpeuee.: Oeveyeeo (PeejKeb[)-828205. cees. 9931544366 peye ceQ efJeefOe keâer ef[«eer uesves kesâ yeeo 1989 ceW Sce. S. efnboer keâe Úe$e Lee leye cesjer keâneefveÙeeW ceW ‘ÙegJee keâneveerkeâej efJeJeskeâ efÉJesoer : JÙeefòeâlJe Deewj ke=âeflelJe’ efJe<eÙe hej ueIegMeesOe Øemlegle efkeâÙee ieÙee. Skeâ lej]Heâ peneb cesje mebIe<e& õesheoer keâer Ûeerj keâer lejn yeÌ{ jne Lee JeneR cesje Glmeen otvee yeÌ{lee pee jne Lee. osMe kesâ keâF& meeefnlÙekeâejeW kesâ mebheke&â ceW Dee Ûegkeâe Lee. uesefkeâve Gve efoveeW %eevejbpeve peer Deewj keâceuee Øemeeo peer oes Ssmes mebj#ekeâ efceues efpevneWves keâFÙeeW keâer lejn cegPes Yeer ieÌ{ves ceW ceoo keâer. Fve oesveeW keâe Ùeesieoeve DeØeeflece Lee. ÙeÅeefhe Deeies Ûeuekeâj efyenej kesâ ceneve keâneveerkeâej efceefLeuesÕej

37

peer Skeâ yeÌ[s YeeF& keâer lejn peerJeve ceW DeeÙes. Gvekesâ Ùeesieoeve kesâ efueS efÛej ëe=Ceer jntbiee. yeÛeheve efpelevee ]KegMeneue Lee peJeeveer keâe mebIe<e& Ùeeo keâjlee ntb lees Deepe Yeer jeWiešs KeÌ[s nes peeles nQ. cegbyeF& ceW DeeÙee Gleej-ÛeÌ{eJe Deboj mes ce]peyetleer Øeoeve keâjlee Lee. Deheceeve keâes jÛeveelcekeâ yevee ueslee Lee. keâneefveÙeeb mebheeokeâ peer kesâ heeme Yespelee Deewj keâneveer ‘‘DeeMee nw Deehe DevÙeLee veneR ueWies’’ kesâ meeLe Jeeheme ueewš Deeleer. yeerÛe ceW DeeefLe&keâ ¤he mes efmLeefle yengle keâce]peesj nes ieÙeer Leer. Gme oewjeve meefjlee, cegòeâe Deewj Gvekeâer menÙeesieer heef$ekeâeDeeW ves cegPes Úehee Yeer Deewj DeeefLe&keâ ¤he

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

mes ceoo keâer. ÙeÅeefhe yeeo ceW, ceQves Fve heef$ekeâeDeeW ceW efueKevee mJeÙeb yebo keâj efoÙee. nefjMebkeâj hejmeeF& peer Deewj yeeboe kesâ keâefJe yeeyet kesâoejveeLe De«eJeeue peer ves cegPes Ssmee keâjves keâes keâne Lee. ef]Heâuceer ogefveÙee ceW Flevee KeesÙee Lee efkeâ meeefnlÙe keâer mecePe yengle osj yeeo efJekeâefmele nes heeÙeer. Fme yeerÛe ceQves keâF& yeÌ[s meeefneflÙekeâ DeeÙeespeveeW ceW Yeeie efueÙee. efveÙeefcele ¤he mes Úesšer-Úesšer ieesef‰ÙeeW ceW peekeâj Yeeie ueslee Lee. ueesieeW keâes megvelee, mecePelee Deewj efHeâj Gme hej efÛebleve keâjlee. Fmemes cegPes yengle ueeYe ngDee. DejefJebo peer peye Deehekeâe ]Heâesve ‘Deeceves-meeceves’ kesâ efueS DeeÙee lees Deehe Ùe]keâerve veneR keâjWies efkeâ Flevee Úheves kesâ yeeo Yeer Deheveer ØemeVelee JÙeòeâ veneR keâj hee jne ntb. ceQ lees Fmeer heMeeshesMe ceW heÌ[ ieÙee efkeâ yeele keâneb mes Meg¤ keâ¤b Deewj keâneb ]Kelce keâ¤b. cesje cegbyeF& Deevee-peevee yevee jne. 1995 ceW Skeâ yeej efHeâj ceew]keâe neLe DeeÙee. Fueeneyeeo kesâ Skeâ Øees[Ÿetmej pees S. kesâ. cetJeer]pe ceW kewâceje cewve Les GvneWves MeskeämeefheÙej kesâ veeškeâeW keâe 108 Sheermees[ [er. [er.-Jeve kesâ efueS cebpetj keâjeÙee. Gmekeâer Metefšbie ce. Øe. kesâ heVee kesâ pebieueeW ceW Meg¤ ngF&. henuee veeškeâ Lee ‘jesefceÙees petefueÙeš’. heškeâLee, DeefYeveÙe Deewj menÙeesieer efveoxMeve kesâ meeLe ceW Heâeoj keâe jesue Yeer keâj jne Lee. yebyeF& mes hetjer Ùetefveš ueskeâj DeeÙee Lee. oes cenerves Metefšbie Ûeueer. Øees[Ÿetmej ]Keeve keâe ]Heäuewš Yeer efyekeâ ieÙee. uesefkeâve Metefšbie oes cenerves yeeo yebo nes ieÙeer. pees HeâeÙevesvmej Les, GvneWves neLe G"e efoÙee Lee. Ssmeer IešveeSb keâF& nQ, efpevnW Ùeneb GuuesKe keâj heevee mebYeJe veneR nw. Gmekesâ yeeo mes pees ØemleeJe efceues Yeer lees ceQves cegbn ceesÌ[ efueÙee.

DejefJebo peer ves cesjer keâF& keâneefveÙeeW keâes Úehee. ‘keâLeeefyebye’ keâe ceQ DeeYeejer ntb. Fme heef$ekeâe ves cegPes oes-oes hegjmkeâej efoÙes.

Keemekeâj 2012 ceW ‘keâceuesÕej mce=efle keâLee hegjmkeâej’ heekeâj cegPes yesno ØemeVelee ngF& Leer. keâceuesÕej peer mes efouueer, cegbyeF& ceW cegueekeâele ngF& Leer. jerJee Yeer DeeÙes Les. GvneWves cegPes ‘iebiee’ ceW Yeer Úehee Lee. Deepe cesjs oes GhevÙeeme, oes keâneveer meb«en, Skeâ DeeueesÛevee «ebLe kesâ meeLe-meeLe 200 mes 250 lekeâ keâneefveÙeeb, uesKe, Deewj DeeueesÛeveeSb ØekeâeefMele nes Ûegkeâer nQ. Fme hetjs peerJeve keâes keâF&-keâF& yeej efvejeMee kesâ cesIeeW ves Iesje. uesefkeâve pees heefjJeej meowJe cesjs efKeuee]Heâ Lee efpemekeâer Gcceero ceW ceQ Keje veneR Glej heeÙee Gmeer heefjJeej ves ]Keemekeâj helveer Meebleer, heg$e meefceleeYe, meewjYe Deewj MegYece pees Deheveer efoMee ceW mener ]keâoce G"e jns nQ ves cegPes uesKekeâ yeveves ceW Yejhetj ceoo 38

keâer. cesjer ceeb lees meowJe cesjs meeLe KeÌ[er jneR. Gmeves cegPemes kegâÚ efueÙee veneR meowJe efoÙee nw. Deepe veyyes meeue mes Thej nes ieÙeer nQ. cesjs meeLe ner jnleer nw. Dekeämej cegPemes keânleer nQ — ‘‘cegVee let uesKekeâ yevesiee.’’ Deye lees yeÌ[s YeeF& Yeer ]KegMe nQ uesefkeâve meyemes ]pÙeeoe efvejeMee cesjs efhelee keâes Leer. GvnW yeerme meeue mes Thej nes ieÙes mJeie&Jeemeer ngS. Skeâ ef]keâleeye Gvekesâ neLe ceW jKeves keâer leceVee DeOetjer jn ieÙeer. efhelee cegPemes keâYeer ]KegMe veneR jns. uesefkeâve Gvekeâe hÙeej Deewj DeeMeerJee&o meowJe cesjs meeLe jne. ceQ Gvekeâer GcceeroeW ceW keâYeer Keje veneR Glej heeÙee. uesefkeâve Skeâ yeele Gvekeâer meowJe Ùeeo jKeves keâer nw, ‘‘pees keâjes, hetjs ceve mes keâjes, Deheves ue#Ùe keâes keâYeer Oetefceue cele nesves oes. meHeâuelee Skeâ efove legcnejs heeme Ûeuekeâj DeeÙesieer.’’ otmejer yeele efpemekeâe DeLe& Deye mecePe ceW Deelee nw. ‘‘peerJeve ceW Goej yevees. uesves ceW veneR osves ceW efJeÕeeme jKees.’’ efhelee keâe met$e cesjs hetjs heefjJeej kesâ meomÙeeW hej ueeiet neslee nw. meeefnlÙe me=peve ceW Deepe Yeer mesJeejle ntb. uesefkeâve De]Heâmeesme Ùen nw efkeâ Deepe lekeâ meceepe keâes Glke=â° kegâÚ veneR os heeÙee. nj keâueekeâej, meeefnlÙekeâej Dehevee yesnlej meceepe keâes osvee Ûeenlee nw. ceQ Yeer Ûeenlee ntb efkeâ cesje hetje uesKeve meesösMÙe nes. yesnlej mes yesnlej meeefnlÙe efueKe meketbâ. uesefkeâve jÛevee keâer ßes‰lee lees hee"keâ leÙe keâjlee nw. ØesceÛebo keâes ceneve yeveeves Jeeuee hee"keâ ner nw. ‘keâLeeefyebye’ ceW Skeâ keâneveer ‘cebLeve’ Úheer Leer. efpemeceW cegPes heÛeeme ]Heâesve Deewj veyyes kesâ Deemeheeme Sme. Sce. Sme. DeeÙes Les. Fmeer lejn ‘‘JeeieLe&’’ ceW Skeâ keâneveer ‘jeveer efyeefšÙee’ Úheer Leer. Fleves he$e DeeÙes Les, efpevneWves cesjs Goeme ceve keâes ØeHegâefuuele keâj efoÙee Lee. uesefkeâve Deepe lekeâ Skeâ Yeer yeÌ[s meeefnlÙekeâej ves cesjer keâneefveÙeeW keâe veesefšme veneR efueÙee. yenjneue kegâÚ MegYesÛÚgDeeW keâer Jepen mes ner cegPe pewmes Úesšs uesKekeâ Yeer cewjeLeve oewÌ[ mes yeenj veneR nes heeles. Deepe Yeer peye keâesF& keâneveer Úheleer nw, Gme ]KegMeer keâes yeÙeeve venber keâj heelee. leye keâeve Fble]peej keâjves ueie peeles nQ keâesF& keânves Jeeuee nw — efJeJeskeâ peer Deehekeâer keâneveer yengle DeÛÚer ueieer.

Skeâ uesKekeâ keâe Fmemes yeÌ[e hegjmkeâej Yeuee Deewj keäÙee nes mekeâlee nw. jepeerJe ceeie&, efvejeuee veiej, jerJee (ce. Øe.)- 486002 cees. : 9424770266

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

meeiej/meerheer

›eâebefle efJeÛeej mes Deeleer nw, ‘›eâeb MeyoeW mes veneR !’ " [e@. Meebefle megceve

( ‘‘[e@. Meebefle megceve efnboer ieerle keâeJÙe keâer efMeKejmLe henÛeeve mes pegÌ[er Skeâ Ssmeer efJeog<eer keâJeefÙe$eer nQ efpevneWves meÛÛes DeLeeX ceW ieerleeW keâes efpeÙee nw DeLeJee keân mekeâles nQ, peerJeve keâer efJeefJeOe DeeÙeeceer meesÛe kesâ meeLe ieerleeW ceW meceefvJele ngF& nQ, ieerleeW mes pegÌ[er nQ.’’ [e@. efJe<Ceg efJeješ kesâ Ghejesòeâ keâLeve keâes meceLe&ve osleer [e@. DeMeeskeâ efØeÙeoMeea keâer Ùes hebefkeäleÙeeb °JÙe nQ. ‘‘Meebefle megceve ieerle efueKeleer veneR, ieerle Gvekesâ ùoÙe mes efvekeâue keâj nes"eW mes Hetâš heÌ[les nQ.’’ ‘Dees Øeleeref#ele’, ‘hejÚeFË štšleer’, ‘ceewmece ngDee keâyeerj’, ‘hebKehebKe Deemeceeve’, ‘Skeâ metÙe& jesšer hej’ Deeefo ieerle meb«eneW SJeb GhevÙeeme, meceer#ee, DeeueesÛevee Deeefo keâer ØeKej jÛeefÙelee [e@. Meebefle megceve efnboer ieerleeW keâer ‘cene ceefuuekeâe’ ceeveer peeleer nQ. Gvekeâe efJeješ jÛevee mebmeej Deveble mebYeeJeveeDeeW keâe peerJeble DeekeâeMe nw. ceer"s, ceeOegÙe&hetCe&, ieerleeW keâer meceLe&, meMeòeâ mebJesoveMeerue keâJeefÙe$eer mes ‘keâLeeefyebye’ kesâ efueS ßeerceleer ceOeg Øemeeo keâer yeeleÛeerle Øemlegle nw. ) oeroer, Je<eeX mes Deehekesâ megboj ieerleeW keâer Jesieceleer Oeeje ceW meevebo yenleer jner ntb. keâYeer ‘veeie kesâmej keâer nJee’, Oehhee ceej keâj Yeeie peeleer nw, keâYeer ‘Dees Øeleeref#ele’ keâes hegkeâejlee ‘ceewmece keâyeerj’ ngDee peelee nw. keâYeer ‘hejÚeFË štšleer nw’, ‘keâYeer efjMles hemeerves’ ngS peeles nQ. Deehekesâ ‘Oethe jbies efoveeW’ keâer Skeâ uebyeer Ùee$ee nw pees efvejblej leve-ceve efYeieesleer ngF& peerJeve kesâ nj ¤he, nj jbie keâes GÌ[sueleer nw, Kebieeueleer nw, lejeMeleer nw Deewj efHeâj keânleer nw — meeLe meeLe Ûeuee efkeâÙes, meceÙe Deewj nce. meceÙe keâer Fme Ùee$ee keâe DeejbYe keâ¤b lees keâneb mes ? ÛeefueS henues Iej kesâ Deebieve ceW oewÌ[-hekeâÌ[ Kesueleer ngF&, Deccee kesâ neLe mes ieÌ{s Ûetuns keâer meeQOeer ]KegMeyet mes heies Deehekesâ yeÛeheve kesâ kegâÚ he=‰ KeesueW. ceOegpeer, Deeheves yeÛeheve kesâ kegâÚ he=‰ Keesueves keâer yeele keâer nw. Fme mebyebOe ceW keânvee Ûeenleer ntb efkeâ cesje yeÛeheve efkeâmeer efvece> ceOÙeJeieeaÙe ueÌ[keâer keâer lejn meeOeejCe ¤he mes, ner ØeejbYe ngDee, efkebâleg heefjefmLeefleÙeeW ves GmeceW kegâÚ efJeMes<e he=‰ peesÌ[ efoÙes. cesje pevce Skeâ mebÙegòeâ heefjJeej ceW ngDee efpemeceW leerve ÛeÛesjs YeeFÙeeW keâe heefjJeej Skeâ meeLe jnlee Lee. cesjs efhelee Dekesâues YeeF& Les Deewj Deb«e]speer jepe ceW cewefš^keâ heeme keâjles ner Gvekeâer ef[]Hesâvme ceW veewkeâjer nes ieÙeer Leer. cesje efkeâmeeve heefjJeej Lee. Deewj efkeâmeeveer ner cegKÙe hesMee Lee. cesjs

39

efhelee keâe keâce& efve‰ Deewj keâòe&JÙe efve‰ nesves keâe yeÌ[e keâ"esj mJeYeeJe Lee. Gve efoveeW kebâš^esue keâe ]peceevee Lee. yeeÌ{-Dekeâeue Deewj efkeâmeer Yeer Øekeâej Kesleer ve° nesves hej DeVe Deewj keâheÌ[s kebâš^esue ceW efceueles Les. cesjs efhelee Iej ceW meYeer yeÛÛeeW keâes keâheÌ[s osves kesâ yeeo ner nceejs efueS keâheÌ[s ueeles Les. leye lekeâ ceQ Iej kesâ meYeer yeÛÛeeW keâes veÙes keâheÌ[eW ceW osKeleer jnleer Leer. cesjer ceeb mJeYeeJe mes yeÌ[er meefn<Ceg Deewj Oece& hejeÙeCe LeeR. Gvekeâe keâYeer cesjs efhelee mes efJejesOe veneR ngDee. leYeer cesjs efhelee Deheves Gme yeÌ[s heefjJeej keâes Meeueerve ¤he mes Ûeuee mekesâ. ceOegpeer, ceQ yeÌ[s Ùelve mes heeueer-heesmeer ieÙeer. cesjs pevce mes henues cesjer ceeb ves Skeâ heg$e keâes pevce efoÙee Lee. ogYee&iÙeJeMe Jen efMeMeg Ú: efoveeW yeeo peerefJele veneR jne. Iej hej ogKe keâer hejle Úe ieÙeer Leer. leerve Je<eeX yeeo cesje pevce ngDee lees Iej ceW pewmes ]KegefMeÙeeW keâer yeeÌ{ Dee ieÙeer. cesje Deevee MegYe ceevee ieÙee. cesjs yeeo cesjer ceeb keâes Skeâ Skeâ keâj leerve yesšs ngS. FmeefueS Iej ceW cesje kegâÚ DeefOekeâ ner mvesn, mecceeve Lee. ceeb mes DeefOekeâ cegPekeâes oeoer keâe meeefVeOÙe, mvesn Deewj ueieeJe Øeehle Lee. cesjer oeoer peye cegPeceW mebueie> nesleer LeeR, lees Jes efkeâmeer DevÙe yeÛÛes kesâ jesves hej OÙeeve veneR osleer LeeR, cesjer ceeb ner Gmekeâes Ûeghe keâjeleer LeeR. oeoer keâer Ùen mebueie>lee cesjs efueS DehetJe& megKe keâer jÛevee keâjleer Leer. cesjer oeoer Oeeefce&keâ keâneefveÙeeb megveeleer LeeR — ßeJeCe kegâceej Ùee jepee nefj§ebõ. cesjer ceeb Deheves mebyebOe keâer efkeâmeer ueÌ[keâer keâe GoenjCe oskeâj keâneveer megveeleer LeeR, efpemeceW Iej-heefjJeej keâer

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Deehekeâer keâeJÙe Ùee$ee keâneb mes, keâye ØeejbYe ngF& Deewj ieerle Meeueervelee Deewj meeceeefpekeâ efMe°eÛeej keâer yeeleW nesleeR. Deehekesâ yeÛeheve kesâ ieefueÙeejs mes, Oethe Yejs efJeOee keâes ner Deeheves Deheves Deblej keâer keâesceue, jsMeceer ÙeewJeve keâer Ùee$ee Deheves Deehe ceW ÙeeoeW keâer Skeâ Ssmeer mebJesoveeDeeW keâer DeefYeJÙeefòeâ keâe ceeOÙece keäÙeeW Ûegvee? ie"efjÙee nw pees Kegues lees Kegueleer peeÙes keäÙeeWefkeâ ‘]KegMeyet ceOegpeer, kegâÚ mebmkeâej Deewj kegâÚ Iej-heefjJeej Deewj Ûeueer nJee kesâ Iej mes’ - efhelee mes heefle kesâ Iej mes ceWnoer, Deeme-heeme kesâ JeeleeJejCe kesâ keâejCe cesjs Deble&ceve ceW mebJesovee nuoer Jeeues efoveeW keâer kegâÚ yeeleW, pees yeebšvee ÛeenW — keâe efJekeâeme nes ieÙee Lee. megyen Meece efJeheVe IejeW keâer ÚleeW neF& mketâue lekeâ ceQves heÌ{eF&, megKehegj mes keâer. meeOeejCe mes Thej G"les OegSb, heMeg heef#eÙeeW mes Gvekesâ ueieeJe, Iej efkeâmeeve heefjJeej ceW pevce uesves kesâ keâejCe DemegefJeOeeSb lees LeeR heefjJeej keâer efÛeblee keâjles efkeâmeeve-cepeotj, ieebJe keâe njeheve, ner, ¤efÌ{ÙeeW kesâ yebOeve Yeer yengle keâÌ[s Les. ieebJe ceW Skeâ lees heeve, heesKej, cejJeeve ceW Ûecekeâleer ceÚefueÙeeb, ÛejJeens Deeefo ueÌ[efkeâÙeeW keâer efMe#ee keâe Ûeueve veneR Lee. otmejs, ieebJe mes Menj cegPekeâes yengle Deekeâef<e&le keâjles Les. Oeeve jesheveer keâjleer ngF& Yespekeâj ueÌ[efkeâÙeeW keâes heÌ{evee DemebYeJe keâuhevee Leer. FmeefueS efkeâmeeve keâer yent-yesefšÙeeb cegPekeâes mee#eele DeVehetCee& ueieleer heeefjJeeefjkeâ menceefle mes GÛÛe efMe#ee kesâ efueS cesje LeeR. FvneR heefjefmLeefleÙeeW ceW Dee"JeW-veJeW ceW efJeJeen 25 HeâjJejer 1959 keâes mebheVe ngDee. heÌ{leer ngF& ceQ keâefJelee efueKeves ueieer Leer.

Gme heefjJeej ceW GÛÛe efMe#ee kesâ Øeefle meodYeeJe Lee. leye Ùen peeve veneR heeleer Leer efkeâ keâefJelee nw Gmeer Je<e& ceg]peHeäHeâjhegj kesâ uebiejefmebn keâe@uespe ceW Ùee ieerle nw. efkeâleveer ner keâe@efheÙeeb Yej ieÙeer cesje veeceebkeâve nes ieÙee. efHeâj lees Øeer-ÙetefveJeefme&šer LeeR jÛeveeDeeW mes. ceQ cewefš^keâ ceW heÌ{les ngS mes ueskeâj Sce. S. lekeâ keâer heÌ{eF& ceW efJeßeece veneR henues keâer Dehes#ee DeefOekeâ cebpeer jÛevee efueÙee. cesjs heefle ceg]peHeäHeâjhegj Dee ieÙes. Deye Iej keâjves ueieer. cesje henuee ieerle ßeer leejevebove keâer ef]peccesoejer Deewj heÌ{eF& oesveeW keâe efveJee&n cegPekeâes ‘le®Ce’ Éeje mebheeefole heef$ekeâe ‘jefMce’ ceW mJeÙeb keâjvee heÌ[e. Ùen Jen efmLeefle Leer peye efhelee meve 1960 ceW Úhee Lee. kesâ Iej ceW ceQves Ûetune/mšesJe peueevee peevee ner ceOegpeer, Deehe mJeÙeb Skeâ meMeòeâ veneR Lee. leye Úesšs Menj ceW iewme Ûetune veneR neslee Deewj cebpeer ngF& ieerle Oeefce&lee mes meceefvJele [e@ .

Meeb e f l e meg c eve Lee. ceQ veneR peeveleer Leer efkeâ jesšer kewâmes yesueer peeleer ieerlekeâej nQ. yengle ner Deekeâ<e&keâ neslee nw nw, Yeele efkeâlevee Gyeueves hej hetje hekeâ peelee nw ? Jes yeÌ[s Ùen ØeMve, peye keâesF& ieerlekeâej mes hetÚs ceQves ieerle efJeOee keâes keâef"ve efove Les. ceQves ce]peyetle mebkeâuhe Deewj keâÌ[s mebIe<e& mes Gve ner Deheveer DeefYeJÙeefòeâ keâe ceeOÙece keäÙeeW Ûegvee. ieerle DeJeefjle efoveeW keâe meecevee efkeâÙee. efhelee ves cesjer oeoer keâes cesjs heeme ieefle mes nceejs peerJeve, ceveØeeCe Deewj meeceeefpekeâ mejeskeâejeW mes henbgÛeekeâj cegPe hej Demeerce mvesn keâer Je<ee& keâer. Øeer-ÙetefveJeefme&šer ØeJeeefnle nw. megKe-ogKe, jeie-efJejeie meyekeâes Ùen efJekeâmeveMeerue hejer#ee osves lekeâ ceQ Deheves heg$e DejefJebo keâer ceeb yeveer. ceQ Øeer mes efJeOee Deheveeleer Ûeueleer nw. peneb peerJeve nw, ieefle Øeieefle nw ueskeâj Sce. S. lekeâ ØeLece ßesCeer ceW GòeerCe& ngF&. efHeâj ceQves Jeneb ieerle nw. JeeefCepÙe keâer Fme meoer ceW Yeer ieerle nceejs heerSÛe. [er. keâer. mebIe<e& kesâ keâF& keâLeevekeâ yeves, yeoues. nuoer, DeefmlelJe keâes ieefle oslee nw. nceejer mebJesovee keâer veceer keâes cesnboer Jeeues efoveeW keâer Skeâ ner Heâue ßegefle Ùen nw efkeâ cesje yeÛeeÙes jKelee nw. ceveg<Ùelee keâes yeÛeeÙes jKeves kesâ efueS ieerle efJeJeen cesjer heÌ{eF& keâer Yetefcekeâe yevee Lee. heefle keâe menÙeesie keâes yeÛeeÙes jKevee ]pe¤jer nw. ieerle cesje henuee Deekeâ<e&Ce jne nw. ceQves DevÙe Deveskeâ ieerlekeâejeW keâer lejn ceeOegÙe&, meeQoÙe&, meeefVeOÙe Flevee DehetJe& Lee efkeâ Gmekesâ keâejCe ner ceQ heÌ{–efueKe ueeefuelÙe, meewcevemÙe Ûeens Jen DeelceerÙe nes Ùee meeceeefpekeâlee mekeâer. Gme peerJeve ceW ]KegMeyet keâce ceewmece keâe leehe DeefOekeâ Lee. oer o er , Deehekeâer ieer l e Ùee$ee ieer l eelcekeâ, mes Yejhetj ieerle efJeOee keâes ner Deheveer DeefYeJÙeefòeâ keâe ceeOÙece YeeJeelcekeâ, jeieelcekeâ SJeb mecemeeceefÙekeâ meboYeeX keâer Ûegvee. otmejer yeele Ùen nw efkeâ ieerle jÛevee Øeef›eâÙee mejue veneR Skeâ efJejue Ùee$ee nw pees Gme meceÙe mes jÛeveeMeerue SJeb nQ. keâefJelee keâer Deemeeve efJeOee keâes ÛegvevesJeeuee FmeerefueS ieerle megmLeeefhele nw peye ieerle SJeb veJeieerle kesâ Heâuekeâ hej mes yeÛelee nw. oer, Deehe Je<eeX mes ieerle SJeb veJeieerle keâer heg®<e keâefJeÙeeW keâe JeÛe&mJe Lee. meJe&ØeLece peevevee Ûeentbieer

40

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Meeueerve SJeb ieefjceeceÙe Deefceš Úehe ÚesÌ[vesJeeueer Skeâ meMeòeâ keâJeefÙe$eer kesâ ¤he ceW ØemLeeefhele nQ. Ssmes menpe, mejue keâefJeceve ceW ieebJe keâer cenkeâ, Øeke=âefle keâer Ûenkeâ SJeb Jele&ceeve meboYeeX mes pegÌ[s ieerleeW keâer ØesjCee efyebye MeyoeW keâe ueeefuelÙe meye kegâÚ kewâmes Deehekeâes {tbÌ{ uesles nQ Ùee Deehe {tbÌ{ uesleer nQ? Ùen ØeMve Flevee Øeemebefiekeâ nw efkeâ ceQ Yeerlej mes ØemeVe nes ieÙeer. cesje pevce ieebJe ceW ngDee. ieebJe keâer efceóer, ieesyej efuehes Iej, Deebieve ceW Kesue keâj ceQ yeÌ[er ngF&. ieebJe ceW ÚesšsÚesšs Hetâme kesâ Iej, Kesle KeefueneveeW ceW keâece keâjves Jeeues ueesieeW keâer efoveÛeÙee&, Deece keâer ieeÚer keâer nbmeer–]KegMeer, meoea-ieceea Pesueles ueesie, hesyebo šbkesâ ngS keâheÌ[s henves nbmeles yeÛÛes, KesleeW mes Iej lekeâ yemeer ngF& nefjÙeeueer, $e+legDeeW kesâ Deeves-peeves keâer menpelee, Úesšer-Úesšer ]KegMeer yeebšles ueesie, mebyebOeeW keâe Deblenerve efmeueefmeuee — Ùener meye nQ pees ieerle keâer ØesjCee yegveles nQ. efyebye, MeyoeW keâe ueeefuelÙe meye kegâÚ GvneR mes Úve keâj Deelee nw. ieebJe keâe Deveuebke=âle meeQoÙe& efkeâmekeâes veneR yeebOe ueslee nw. ceQ kegâÚ veneR {tbÌ{leer. ceve keâer YeeJeevegYetefleÙeeb peye MeyoeW keâe DeeJejCe henveleer nQ lees ceQ Øeke=âefle keâes ner Deeuebyeve Deewj Göerheve oesveeW yeveeleer ntb.

Deehekeâer ØesjCee kesâ œeesle keâesF& efJeiele Ùee mecekeâeueerve meeefnlÙekeâej Ùee keâesF& mcejCeerÙe Øemebie Ùee keâesF& hegmlekeâ? ceOegpeer, jÛevee ceW ØesjCee kesâ œeesle lees nesles nQ, hej cesjer Âef° ceW nce peerJeve peerles nQ, efpeme ¤he ceW peerles nQ, nceeje mebIe<e&, nceejs Deheves megKeeble-ogKeeble DevegYeJe Deewj peerJeve kesâ Øeefle nceejer Âef° ner ØesjCee œeesle nesles nQ. peerJeve kesâ DebleefJe&jesOe, meeceeefpekeâ heefjefmLeefleÙeeW mes Deueie keâesF& ØesjCee œeesle keäÙee nesiee ? Jemlegle: nceeje peerJeve ner Kegueer efk] eâleeye nes jne nw. JeneR mes nce ØesjCee «enCe keâjW lees yesnlej nw. ieen&efmLekeâ SJeb efJeÅeeueerÙe JÙemleleeSb DeJejesOe lees GlheVe keâjleer nQ efkebâleg jÛeveekeâej keâer ieefle keâes jeskeâ veneR heeleeR. kewâmes meye kegâÚ ieefleceeve jKee Deeheves ? ceOegpeer, Deeheves DevegYeJe efkeâÙee nesiee efkeâ mebIe<e& efpeleves les]pe nesles nQ, jÛeveeMeeruelee Gleveer ieefleMeerue nesleer nw. Jemlegle: peerJeve kesâ PebPeeJeele ner nceW heeueles nQ. mebIe<e& kesâ efyevee keâesF& jÛeveeMeerue nes ner veneR mekeâlee. ceQ keâe@uespe ceW ØeeOÙeeefhekeâe mes efJeYeeieeOÙe#e kesâ heo lekeâ ieÙeer. keâefJe 41

meccesueveeW ceW ceQ keâYeer-keâYeer cenerves ceW leerve–leerve keâeJÙe cebÛeeW hej peeleer Leer. meeceeefpekeâ, heeefjJeeefjkeâ DeewheÛeeefjkeâleeSb Yeer Deueie mes LeeR. cesjs heefle ves cesje yengle meeLe efoÙee. GvneR kesâ DeJeuebye mes ceQ Flevee kegâÚ keâj mekeâer. ieen&efmLekeâ SJeb efJeÅeeueerÙe JÙemleleeDeeW kesâ DeJejesOeeW ceW keâneR ve keâneR jÛeveelcekeâlee Yeer nesleer Leer. JÙemleleeSb SJeb DeJejesOe Deewj yeeOeeSb Deelceyeue Yeer osles nQ. heneÌ[ mes Glejleer Jesieceleer veoer keâe heLe helLej Deewj kegâMe-kebâškeâ veneR jeskeâ uesles.

Deepe SkeâeOe hegmlekeâ Ùee kegâÚ ieerleeW keâer jÛevee kesâ yeeo mes ner Skeâ oewÌ[-meer ueieer nw ieerleeW keâer ogefveÙee ceW, mJeÙeb keâes ßes‰ ceeve uesves Ùee mecePeves keâer. Fme leer›e ieefle (MeeÙeo Ùen vetleve heerÌ{er keâer Deveskeâ efJeMes<eleeDeeW ceW Skeâ nes) keâes Deehe keäÙee keânWieer — Ùeeveer FbmšQš hee@heguewefjšer? cenlJeekeâeb#ee yegjer veneR nw, Ùeefo meeceLÙe& nw. meheves osKevee Yeer yegje veneR nw, Ùeefo Gmekeâes yeÛeekeâj jKeves keâe newmeuee nes. meceepe kesâ nj #es$e ceW veJeerve heerÌ{er Skeâ GleeJeueeheve peer jner nw. ueielee nw Gmekesâ heeme meceÙe veneR nw. Jen keâce meceÙe ceW ner meHeâuelee keâer meerefÌ{Ùeeb ÛeÌ{ uesvee Ûeenleer nw. Jewmes DeekeâeMe keâes veehe uesvee keâef"ve veneR nw Ùeefo hebKe ceW Tpee& nes. veÙeer heerÌ{er ceW meYeer Fme MeerIeÇlee mes «emle veneR nQ. Jes peeveles nQ efkeâ mejuelee mes efceueer Dee]peeoer peye efmLej veneR jn mekeâleer lees DeeheeOeeheer ceW efceueer ueeskeâefØeÙelee kewâmes mLeeÙeer nes mekeâleer nw. ieerle-uesKeve me=peve meeOevee nw. Fmekeâe ßes‰ lees Deeies keâer jÛevee ceW ner JÙeòeâ neslee nw. FmeefueS Skeâ hegmlekeâ Ùee kegâÚ ieerleeW keâe efueKevee ßes‰lee keâe Øeefleceeve kewâmes nes mekeâlee nw ? nceejs uesKeve kesâ Glkeâ<e& hej ner nceeje ßes‰ JÙeòeâ nesiee. oeroer, ieerleeW ceW ienvelee, YeeJeelcekeâ, jeieelcekeâ Glkeâ<e& nes, efÛebleve, ceveve SJeb Skeâ peerJeve oMe&ve nes — ÙegJee heerÌ{er keâes DeefYeJÙeefòeâ keâer menpelee, mejuelee SJeb Meyo meeOevee nsleg keäÙee keâjvee ÛeeefnS ? megefveS ceOegpeer, ceQ Fme yeele ceW efJeÕeeme veneR keâjleer efkeâ ÙegJee heerÌ{er keâes efkeâmeer megPeeJe Ùee meueen keâer DeeJeMÙekeâlee nw. ÙegJee heerÌ{er DelÙeble mepeie Deewj meleke&â nw. Deepe he$ekeâeefjlee, ceeref[Ùee Deewj Fbšjvesš kesâ efpeleves ØeueesYeve Deewj Yetceb[ueerkeâjCe efpemeves hetjer ogefveÙee keâes Skeâ ceb[er ceW yeoue efoÙee nw kesâ Deveskeâeveskeâ oJeeyeeW keâes Pesueleer ngF& ÙegJee heerÌ{er mJeÙeb Dehevee jemlee yevee jner nw. kegâÚ ØeefleMele ÙegJee pees peerJeve keâes yee]peej keâer lejn peerles nQ Gvekeâer meesÛe, Keeve heeve, JeŒe–Yet<ee, Yee<ee,

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

yeesueÛeeue kesâ {bie, DeeÛeej-efJeÛeej meye efYeVe nQ. Gvekesâ peerJeve cetuÙe ceW keâesF& keâceer nw. Fme ØeefleMele mes Deueie Deewj Thej pees ÙegJee nQ Gvekeâer meesÛe mekeâejelcekeâ nw. Gvekeâer Âef° ceW Deeieeceer meceÙe keâer meejer mebYeeJeveeSb peg[Ì er nQ. ÙegJee heer{Ì er peve mebhe=eòf eâ ceW efJeÕeeme keâjs Fmemes ner Gmekesâ peerJeveevegYeJe yeÌ{iW es. Fmeer mes Gmekeâes DeefYeJÙeefòeâ keâer menpelee Deewj mejuelee Øeehle nesieer Deewj Gmekeâer Meyo meeOevee keâes meeceeefpekeâ heefjCeefle efceuesieer.

Deehe Je<eeX mes Meyo meeOevee keâj jner nQ. meeefnlÙe keâer DevÙe efJeOeeDeeW — GhevÙeeme Deeefo hej Yeer Deeheves uesKeveer ÛeueeÙeer nw. Deehekeâe meJee&efOekeâ efØeÙe GhevÙeeme Ùee keâneveer efpemeves Deehekesâ ceve hej ienje ØeYeeJe [euee nes! keäÙee keânvee ÛeenWieer Deheves ‘Oethe jbies efove’, ‘hebKe hebKe Deemeceeve’ hej GÌ[les efoveeW kesâ ‘Yeerlej Yeerlej Deeie’ meskeâles me=peveelcekeâ #eCeeW kesâ yeejs ceW ? cesjs me=peveelcekeâ #eCeeW keâe Oejeleue yeÌ[e nw. ceQves ieerle kesâ Deefleefjòeâ GhevÙeeme, meceer#ee Deewj DeeueesÛevee Yeer efueKeer lees Gmekesâ heerÚs ieerle keâe efJemleej ner nw. ceQves ieerle meb«eneW keâer ner meceer#eeSb efueKeer nQ. cesje GhevÙeeme ‘peue Pegkeâe efnjve’ efJeÕeefJeÅeeueerÙe jepeveerefle ceW meebme uesles leerve ÙegJeeDeeW keâer Deheefjefcele Deveble Øesce Ùee$eeDeeW kesâ kegâÚ DebMe nQ. keâF& meceer#ekeâeW Deewj DeeueesÛekeâeW ves cesjs GhevÙeeme keâes Yeer ieerleelcekeâ ceevee.

GhevÙeeme keâes ieerle keânvee DeÛÚer Øeefleef›eâÙee veneR nw, hej cegPekeâes DeÛÚe ueiee. efJeMes<ekeâj Fme GhevÙeeme keâer Yee<ee Gvekeâes ieerleelcekeâ ueieer. Ùen cesje GhevÙeeme cegPekeâes efØeÙe nw. ceQves ieerle keâes ner efpeÙee nw Deewj cesjs Deblece&ve ceW Gmekeâer GheefmLeefle meowJe jnleer nw. ‘Dees Øeleeref#ele’ mes ueskeâj ‘hejÚeFË štšleer’, ‘megueieles hemeerves’, ‘hemeerves kesâ efjMles’, ‘ceewmece ngDee keâyeerj’, ‘Yeerlej Yeerlej Deeie’, ‘Skeâ metÙe& jesšer hej’, ‘lehe jns keâÛeveej’, ‘Oethe jbies efove’, ‘hebKe hebKe Deemeceeve’, ‘cesIe Fbõveerue’ (cewefLeueer ieerle meb«en), ‘veeie kesâmej nJee’ Deewj ‘ueÙe njsheve keâer’ kesâJeue ieerle meb«en veneR nQ, cesjer YeeJeevegYetefleÙeeW, peerJeveevegYeJeeW, mebJesoveeDeeW, mebIe<eeX Deewj peerJeve jeie kesâ peerefJele ieerle Je<e& nQ. Ùes cesjs ieerleelcekeâ peerJeve kesâ heÌ[eJe nQ. Ùes cesjer Ùee$ee ceW DeeÙes megKe, ogKeeW kesâ efÛevn ueies he=‰ nQ. peye ceQ peerJeve mes DeelceerÙe yeveer jner lees veJeieerle keâer jÛevee keâer. peye meeceeefpekeâ mebIe<e&, peerJeve ÙeLeeLe& Deewj JÙeeKÙee kesâ oes heešeW ceW efhemeleer ngF& pevelee mes pegÌ[er lees peveJeeoer ieerle keâer jÛevee keâer. ›eâebefle efJeÛeej mes Deeleer nw MeyoeW mes veneR. ieerle ceW efJeÛeejeW keâes meeÙeeme peesÌ[ves ceW Yeer ceQ efJeÕeeme veneR keâjleer.

42

ieerle ceW efJeÛeej jnW, efJeÛeej ceW ieerle jnves ueies, Ssmee veneR nesvee ÛeeefnS. Deepe kesâ heefjØes#Ùe ceW efueKes pee jns ieerle, veJeieerle kesâ efJe<eÙe ceW Deehekesâ efJeÛeej peeveves keâes Glmegkeâ ntb. ieerle efÛejbleve nw. Ùen Skeâ efJekeâmeveMeerue efJeOee nw. Ùen Deeefo keâeue mes efueKee pee jne nw Deewj yeoueles meceÙe, yeoueleer heefjefmLeefleÙeeW kesâ meeLe Deheveer ØeJe=efòeÙeeW keâes efJekeâefmele keâjles ngS efvejblej Deeieeceer yevelee jne nw. keâesF& Yeer keâuee, mebmke=âefle meeceeefpekeâ JÙeJemLee kesâ HeâuemJe¤he pevce uesleer nw.

FmeefueS meeceeefpekeâ JÙeJemLee ceW heefjueef#ele nesves Jeeueer heefjefmLeefleÙeeW keâe Øeefleefyebye GmeceW neslee nw. efvejeuee keâer ‘Jen leesÌ[leer helLej’, ‘petner keâer keâueer’ pewmeer jÛeveeSb neW Ùee Gceekeâeble ceeueJeerÙe, jcesMe jbpekeâ, ceensÕej efleJeejer, vejsMe mekeämesvee, veefÛekesâlee Deeefo kesâ ieerleeW ceW mhe°le: osKee pee mekeâlee nw. ieerle Úboyeæ nesves kesâ keâejCe pevelee kesâ DeefOekeâ meceerhe neslee nw. Jen pevelee kesâ peerJeve keâes Deeboesefuele Deewj mebpeerefJele keâjlee nw. Úbo ceW jÛeves kesâ keâejCe Deepe Yeer keâyeerj, leguemeer Deeefo pevelee kesâ efØeÙe keâefJe, ieerlekeâej nQ. veJeieerle ceW efMeuhe kesâ mlej hej henues kesâ ieerleeW mes yeoueeJe osKee pee mekeâlee nw. ØeeÛeerve ÚboeW keâer peien ieerlekeâejeW ves veÙes–veÙes ÚboeW keâe me=peve efkeâÙee. 1960 kesâ yeeo mes ieerlekeâejeW ves veJeieerle ner efueKee. veJeieerle keâer ]peceerve hekeâ keâj lewÙeej nes ieÙeer Leer. peye lekeâ peerJeve nw, peerJeve ceW jeieelcekeâlee nw, ieerle keâer Øeemebefiekeâlee yeveer jnsieer. ieerle kesâ efJejesOeer Deye Ûeghe nes ieÙes nQ. Jemlegle: veJeieerle meb«en Dehes#eeke=âle DeefOekeâ Úhe keâj Dee jns nQ. meceÙe keâer mebJesovee keâes henÛeeveves keâer #ecelee veJeieerle ceW DehetJe& nw. meceÙe Deewj meeefnlÙe keâer Oeej keâes les]pe keâjves kesâ efueS Ssmes veJeieerlekeâejeW keâer Yetefvekeâe JejsCÙe nw. Fvekesâ veJeieerle meceÙe mes meeLe&keâ mebJeeo nQ. Deepe kesâ yeoueles ÂMÙe, meboYe&, efJe<eceleeSb, efJeõtheleeSb meye kegâÚ ieerle ceW meceeefnle nes jns nQ. efHeâj Yeer ieerle Jener pees Deblece&ve ceW osj lekeâ, otj lekeâ ietpb elee jns — mecekeâeueerve cee$e ve neskeâj meJe&keâeueerve nes. ‘ceQ veerj Yejer ogKe keâer yeoueer, GceÌ[er keâue Leer, efceš Deepe Ûeueer.’ keäÙee keânWieer Fme DeefYecele kesâ yeejs ceW ?

Fme ØeMve ceW Deehekeâer Âef° yengDeeÙeeceer nes ieÙeer nw. ceQ henues Fme ØeMve kesâ Gòej Yeeie keâes ner mhe° keâjvee Ûeentbieer. ceneosJeer peer mes ceQ DeelceerÙe ¤he mes pegÌ[er Leer.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

JÙeefòeâiele mebyeOe cesje Yeues meIeve Lee, hej Gvekeâer ieerle Âef° mes cesjer menceefle keâYeer veneR ngF&. Deheves peerJeve ceW Jes efpeleveer yeefnceg&Ke Deewj meeceeefpekeâ LeeR, Deheves ieerleeW ceW Gleveer ner JewÙeefòeâkeâ Deewj Debleceg&Keer jneR. Deheves peerJeve ceW Jes pesue ieÙeeR. mJeleb$elee meb«eece ceW ®efÛe ueer, Keeoer henveer. Gvekesâ meeceeefpekeâ mejeskeâej meIeve Les. hej Gvekesâ ieerle Deveece jnmÙe Deewj oMe&ve kesâ Fbõpeeue mes yeenj veneR efvekeâues. #eCeJeeo Deewj ogKeJeeo kesâ efpeme oMe&ve keâes Deehekesâ Éeje GodOe=le ceneosJeer peer keâer ieerle-hebefkeäleÙeeb oMee&leer nQ, Jes mecekeâeueerve peerJeveÙeLeeLe& Deewj meeceeefpekeâ ®Peeve mes cesue veneR KeeleeR. Deepe Ssmes ieerleeW keâes efueKeves keâe DeLe& meceepe-meehes#e veneR nesiee.

Deehe pewmee keân jner nQ ‘ieerle Jener pees Deblece&ve ceW osj lekeâ, otj lekeâ ietbpes’ lees Ssmes ieerle Yeer veJeieerle kesâ he=‰eW hej DeefOekeâeefOekeâ mebKÙee ceW efceueWies. veJeieerle ceW Øeke=âefle, Øesce Deewj meeQoÙe& kesâ efJeefYeVe jeie meboYeeX mes peesÌ[ keâj efueKee ieÙee nw. yeebmegjer keâer megjerueer Oegve keâer lejn Øesce Deewj meeQoÙe& Fve ieerleeW ceW yepeles nQ. Ssmes ieerleeW kesâ DevegYeeJeve kesâ efueS ‘jele DeebKe cetbokeâj peieer’ (jepeWõ Øemeeo efmebn), ‘ceWnoer Deewj ceneJej’ (Gceekeâeble ceeueJeerÙe), ‘keâesF& nj efmebieej lees nes’ (ceensÕej efleJeejer), ‘hejÚeFË štšleer (Meebefle megceve) Deeefo meb«eneW kesâ ieerle heÌ{ves ÛeeefnS peneb Ùes ieerle osj lekeâ otj lekeâ, Deblece&ve ceW ietbpeles jnles nQ. Deewj Yeer heÌ{W ‘meheves MewJeeue kesâ’ (ceOegmegove meene), ‘pewmes Oethe nbmeleer nw’ (ÙeMeesOeje je"ewj) Deeefo. Ûeueles–Ûeueles... efpevekesâ efyevee ieerle / veJeieerle keâer ÛeÛee& keâer keâuhevee DemebYeJe nw, Deveskeâ hegjmkeâejeW mes mecceeefvele, Yee<ee SJeb meeefnlÙe keâer Jeefj‰ SJeb efJeefMe° jÛeveekeâej Skeâ meHeâue ØeeOÙeeefhekeâe, ie=nCeer, veeveer, oeoer keâer menpelee, mejuelee kewâmes yeveer jner — Fme Meesj Mejeyes, Ûecekeâ–ocekeâ SJeb efceLÙee ceeve – DeefYeceeve kesâ Fme vekeâueer JeeleeJejCe ceW — Ùen iegCe JejsCÙe nw, mlegleerÙe SJeb DevegkeâjCeerÙe nw. keâneb mes efkeâlevee keântb ceOegpeer, kegâÚ lees JeeleeJejCe yevelee, yevee jnlee nw, kegâÚ keâes yeveeÙee Yeer peelee nw. ceQ efJeJeen kesâ yeeo mes GÛÛe efMe#ee keâer Deesj De«emej ngF&. Gve efoveeW keâeJÙe cebÛeeW kesâ Deveskeâ Deeceb$eCeeW ceW cegPekeâes efyenej mes ceõeme, Demece, yebieeue, hebpeeye, Gòej ØeosMe, ceOÙe ØeosMe, GòejebÛeue, GÌ[ermee Deewj efouueer kesâ DeieefCele mLeeveeW hej keâeÙe&›eâce ceW peevee neslee Lee. FmeceW cesjs heefle keâe DevevÙe 43

menÙeesie Øeehle Lee. cesjs heefle ves meowJe cegPekeâes heÌ{ves–efueKeves efJeMes<ekeâj ieerle efueKeves kesâ efueS Øesefjle Deewj Glmeeefnle efkeâÙee. peye oeoer-veeveer yeveves keâer cesjer Yetefcekeâe ngF& leye ceQ keâe@uespe ceW heÌ{e ner jner Leer. cesje meceÙe meeefnlÙe heÌ{ves Deewj ieerle keâer jÛevee ceW ner DeefOekeâeefOekeâ yeerlelee jne nw. FmeefueS DeÛÚe Yeespeve yeveeves Deewj Iej keâes veÙeer jerefle mes mepeeves kesâ keâece ceW ceQ efvehegCe veneR ntb. cesjs Iej heefjJeej ves cegPekeâes Yeerlej mes Yeje-hetje yeveeÙee nw. cegPekeâes heeefjJeeefjkeâ DeelceerÙelee mes yengle Tpee& efceueleer nw. cesjs yeejs ceW meYeer peeveles nQ efkeâ mJeYeeJe mes ceQ yengle Meeble Deewj meeOeejCe ntb. cebÛe hej efpelevee yeesue uesleer ntb Gmekeâe DeeOee Yeer Iej ceW veneR yeesue heeleer. Meg¤ mes ner menpe mejue jner ntb. Jewmes Yeer Úesšs Menj ceW heef§ece keâer nJee leye yengle veneR Deeleer Leer. efceLÙee ceeve-DeefYeceeve keâer ceQ Meg¤ mes efJejesOeer jner ntb. Meesj-Mejeyes, Ûecekeâ-ocekeâ keâe cegPe hej keâesF& Demej veneR heÌ[lee.

Jewmes lees ceQ Skeâ meeOeejCe Œeer Deewj meeOeejCe ieerlekeâej ntb hej peye Deehe pewmeer mebJesoveMeerue meeceeefpekeâ mejeskeâej mes Ùegòeâ ieerlekeâej cegPekeâes Deveskeâ hegjmkeâejeW SJeb mecceeveeW kesâ meeLe Yee<ee SJeb meeefnlÙe keâer Jeefj‰ SJeb efJeefMe° jÛeveekeâej ceeveleer nQ lees Skeâ meHeâue ØeeOÙeeefhekeâe, ie=nCeer, oeoer-veeveer keâer menpelee mejuelee osKeleer nQ lees cegPekeâes mJeÙeb keâes henÛeeveves keâe DeJemej efceuelee nw. ieerle jÛevee ›eâce ceW cegPekeâes henueer ]KegMeer leye efceueer Leer peye ceneve ieerlekeâej Gceekeâeble ceeueJeerÙe peer ves cegPekeâes ‘veJeieerle keâer Skeâ cee$e keâJeefÙe$eer’ keân keâj cesjer jÛeveelcekeâlee hej cegnj ueieeÙeer Leer. otmejer ]KegMeer Deepe efceue jner nw peye Deeheves cesjer ieerle Oeefce&lee keâes henÛeeve keâj cesjs meeOeejCe JÙeefòeâlJe ceW Fleves Deuebke=âle efJeMes<eCeeW keâes Yej efoÙee nw. ceQ Deehekesâ ner MeyoeW keâes ueskeâj Deehekesâ Fme ØeMve kesâ Gòej Yeeie keâes osKe jner ntb. ÙegJee heerÌ{er keâes Ùener efoMee efveoxMe os jner ntb efkeâ Ùes Meesj-Mejeyes, Ûecekeâ-ocekeâ yengle vekeâueer nQ. Ùes nceW efme]He&â Yeškeâeles nQ. ceQ keâesF& GheosMe veneR osleer. keânvee Ûeenleer ntb efkeâ nj yeÌ[er Ûeer]pe keâer lejn Jemeble keâer Meg®Deele Yeer yengle meeOeejCe Deewj mejue nesleer nw. yeeo ceW ner Gmekeâe Oejeleue, Gmekeâe ef#eeflepe JÙeehekeâ neslee nw. nce veneR peeveles efkeâ nce meyeceW mebYeeJeveeDeeW kesâ efkeâleves yeerpe meebme uesles nQ. Demeueer cesOee Yeerlej ceW nesleer nw. yeenj veneR Peebkeâleer. Deepe peerJeve kesâ nj #es$e ceW meeefnlÙe, mebieerle, ve=lÙe, DeefYeveÙe Ùeneb (Mess<e he=‰ 47 hej...)

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

yeeFmkeâeshe

: megOee efMeJehegjeer " meef J elee yepeepe

hee"keâ efce$eeW, ceQ peye mee" Deewj meòej kesâ oMekeâ

kesâ Deeme-heeme keâuee kesâ #es$e ceW DeeÙeer, Gve efoveeW DeÛÚs heefjJeej keâer ueÌ[efkeâÙeeW keâe keâueekeâej yevevee yegje mecePee peelee Lee. cesjs heefjJeej ceW meye TbÛeer-TbÛeer heÌ{eF& keâj jns Les — [e@keäšj, Jekeâerue, meer. S., Jew%eeefvekeâ, Fb]peerefveÙej Je]iewjn yeveves keâer. meefJelee yeeJejer keâe ceve heÌ{eF& ceW ]pÙeeoe ve ueielee. yeefukeâ, ieevee-yepeevee, ve=lÙe, heWefšbie, veeškeâ, uesKeve ceW ceve jcelee. nceejs heefjJeej ceW otj lekeâ keâesF& keâueekeâej ve Lee. Gve efoveeW ceQ ‘megOee efMeJehegjer’ veecekeâ jbiecebÛe keâer megefJeKÙeele Deoekeâeje keâer oerJeeveer Leer. ceQ peye jsef[Ùees Øees«eece keâjleer lees Jes Yeer Jeneb Deesce efMeJehegjer veecekeâ ceneve mšs]pe Skeäšj kesâ meeLe DeeleeR lees ceQ yeme Gme hÙeejs mes peesÌ[s keâes osKeleer jn peeleer. oesveeW ceW Deheej Øesce Lee. megOee peer lees Kejs, megvenjs meesves kesâ ienveeW mes ueoer nesleeR. oesveeW peÙehegj mes efouueer Sve. Sme. [er. ceW keâece keâjves DeeÙes Les. cesje vemeerye DeÛÚe Lee ceQ Sve. Sme. [er. ceW Ûegve ueer ieÙeer. efHeâj ceevees keâuee kesâ meejs ojJee]pes Deheves Deehe Kegueles ieÙes. megOee efMeJehegjer Skeâ yengle ner mecePeoej, DeÛÚer Deewj meMeòeâ DeefYeves$eer nQ. Gvekeâer Ú$eÚeÙee ceW cesje DeefYeveÙe ocekeâves ueiee. veeškeâeW kesâ Úesšs–Úesšs hee$e mepeerJe nesves ueies. meejs šerÛeme& cesjs keâece mes yengle ]KegMe Les. Jeneb kesâ [eÙejskeäšj ßeer DeyeÇence Deukeâe]peer cegPemes yengle cesnvele keâjJeeles uesefkeâve ceQ mecePe veneR heeleer Leer efkeâ cegPes cegKÙe hee$e keäÙeeW veneR efoÙes peeles Les? megOee peer kesâ efueS meye menpe Lee. Jes cesjer šerÛej LeeR. Deesce peer kesâ meeLe DeefYeveÙe Deewj Yee<ee, OJeefve keâer keäueeme uesleeR. megOee peer kesâ efueS Yee<ee Deewj JÙeekeâjCe keâer cetue OJeefve keâes hekeâÌ[vee Deewj efHeâj GvnW meeefneflÙekeâ veeškeâeW kesâ Megæ Deewj YeeJeevegmeej GÛÛeejCe keâjvee osKeves ueeÙekeâ Lee. GveceW DeefYeveÙe keâer efkeâjCeW Deheves Deehe Hetâšleer LeeR.

44

peye Deukeâe]peer peer ves ceesnve jekesâMe keâe veeškeâ ‘Dee<eeÌ{ keâe Skeâ efove’ cebefÛele efkeâÙee lees hesÌ[, heewOes (veešdÙe Yetefce) kesâ ceOÙe ceefuuekeâe keâe meÛÛee heefjJesMe efkeâÙee. megOee peer ves Gme hee$e ceW peeve [eue oer. Jen meÛecegÛe ceefuuekeâe kesâ hee$e keâes peer jner LeeR. veeškeâ ves keâuheveeMeerue nesles ngS Yeer ÙeLeeLe& keâe ¤he efueÙee. ceQves Jen veeškeâ osKee Lee. Deewj yengle efoveeW lekeâ peej-peej jesÙeer Leer. keâF& efoveeW lekeâ Keevee Yeer veneR KeeÙee ieÙee. GvneWves ceefuuekeâe kesâ štšs efoue keâer DeeJee]pe keâes yeebmegjer kesâ megj ceW ceeveeW efhejes efoÙee Lee. megOee peer ‘keâmeewšer’ veneR ‘heejme’ nQ. efpeme hee$e keâes Út efueÙee, Jener peuelejbie keâer lejn PevePevee G"e. YeejleerÙe jbiecebÛe keâer Ssmeer keâesF& meMeòeâ DeefYeves$eer veneR, leYeer lees ceQ megOee peer keâer oerJeeveer ntb. megOee peer, hee$e keâes mepeerJe yeveeves kesâ efueS yengle Yeškeâleer LeeR. cegPeceW Yeer Ùen iegCe megOee peer keâer Jepen mes DeeÙee. meÛÛes jbiekeâce& mes pegÌ[er megOeepeer nj hee$e keâer OJeefve keâes henÛeeveleer nQ uesefkeâve Skeâe«elee efkeâmeer ]keâercele hej Yebie ve nes Fme yeele kesâ efueS DevegMeemeve ceW jnleeR. keäÙeeWefkeâ efyevee Skeâe«elee osn, ceve, ØeeCe, Deelcee kesâ yebo Éej Keesue veneR mekeâleeR. Ùen ieg¤ ceb$e cegPes megOee peer ves ner efmeKeeÙee efpemekeâe GheÙeesie ceQ Deheveer nj keâuee ceW keâjleer ntb. veeškeâ ceW Ùeefo Skeâ hee$e Yeer DevegheefmLele neslee nw Ùee efkeâmeer lejn keâer Demebieefle yeleelee nw lees meejs veeškeâ keâe {ebÛee Ûejceje peelee nw. Ùen OeÌ[keâve kesâ ®keâves keâer lejn nw. yeme, cesjs peerJeve ceW Sve. Sme. [er. ceW jnles Ùen yeele Jejoeve meeefyele ngF&. Úesšs-Úesšs hee$eeW keâes mepeerJe yeveeles–yeveeles Keerpe nesleer Leer Deewj ceve cemeesme keâe jn peeleer. meesÛeleer keâYeer lees cesje meceÙe

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

megOee efMeJehegjer pevce : 14 pegueeF& 1937, Fboewj (ce. Øe.), jepemLeeve ceW heueer-yeÌ{eR, peye Dee"JeeR keâ#ee ceW LeeR leye ner mes kewâefjÙej keâer Meg®Deele keâjveer heÌ[er. efhelee keâer ce=lÙeg nes ieÙeer Leer Deewj ceeb yeerceej jnleer LeeR. heefjJeej keâe hetje Yeej Deehekesâ kebâOeeW hej Dee ieÙee.

1968 ceW Deehekeâe efJeJeen Deesce efMeJehegjer peer mes nes ieÙee. MeerIeÇ ner, oesveeW ves ‘efoMeeblej’ veece keâe Skeâ efLeÙesšj «eghe ieef"le efkeâÙee. keâF& ÛeefÛe&le veeškeâeW, ÙeLee — ‘DeeOes-DeOetjs’, ‘leg]ieuekeâ’, ‘KeeceesMe! Deoeuele ]peejer nw’ keâe cebÛeve efkeâÙee.

1974 ceW heefle kesâ meeLe, ef]HeâuceeW ceW keâece keâjves kesâ efueS cegbyeF& Dee ieÙeeR. kegâÚ ef]HeâuceeW kesâ veece nQ : ‘Fbmee]Heâ keâe lejepet’, ‘nceejer yent Deuekeâe’, ‘meeJeve keâes Deeves oes’, ‘megve cesjer uewuee’, ‘yeefveËie š^sve’ Deeefo. yeeo ceW šer. Jeer. meerefjÙeue keâjves ueieeR. ÙeLee — ‘efjMles’, ‘mejnoW’, ‘yebOeve’ Deeefo. meerefjÙeue ‘keäÙeeWefkeâ meeme Yeer keâYeer yent Leer’ (2000-2008) ceW ‘yee’ keâer Yetefcekeâe keâjves hej Deehekeâer henÛeeve Iej-Iej mLeeefhele nes ieÙeer.

Deveskeâ mecceeveeW Je hegjmkeâejeW mes Deuebke=âle.

Yeer DeeÙesiee. ‘uenjeW kesâ jepenbme’ mJe. ceesnve jekesâMe kesâ efueKes veeškeâ keâe cebÛeve nesvee Lee. ]Ketye efjnme&ue nes jns Les. Deukeâe]peer meenye efjnme&ue uesles. [^ecee kesâ efveoxMekeâ Deescepeer Les. ceQ hues ceW Úesše-mee hee$e efveYee jner Leer. Skeâ efove efjnme&ue ceW Deuekeâe kesâ hee$e keâes efveYeeves Jeeueer MeesYevee veecekeâ ueÌ[keâer veneR DeeÙeer lees oeoe Deesce efMeJehegjer Deewj megOee efMeJehegjer ves cegPemes Jen hee$e keâjves keâes keâne. cegPes Deuekeâe keâe hee$e leesles pewmee Ùeeo Lee. ceQves Jen hee$e Deheves {bie mes efkeâÙee. neue ceW ]KeeceesMeer Úe ieÙeer. meesÛee, MeeÙeo keâesF& ]ieueleer nes ieÙeer cegPemes. efjnme&ue ]Kelce nes ieÙee. jeleYej mees veneR mekeâer, veeRo veneR DeeÙeer. efmej ceW oo& nes ieÙee lees ceeb ves uebyes yeeueeW ceW {sj meeje lesue [eue efoÙee. otmejs efove [jles-[jles mketâue ieÙeer lees helee Ûeuee Meece keâes Øesme Mees meefJelee yepeepe keâjsieer. keâheÌ[eW keâer efHeâefšbie keâer ieÙeer. yeeueeW keâe lesue OeesÙee ieÙee Deewj GvnW Debpelee mšeFue ceW Skeâ veeceer nsÙej [^smej ves mebJeeje. cesjs efueS pewmes Jen efove Skeâ meheves kesâ meÛe nesves pewmee Lee. ceve ner ceve Deheves mebJeeo Ùeeo keâj jner Leer Deewj Mejerj ceevees efMeefLeue nes jne Lee. cesjer Skeâ menhee"er pees ceje"er Leer, cegPemes yengle F&<Ùee& keâjleer Leer. veeškeâ Meg¤ nesves kesâ DeeOee Iebše henues cegPes peueer-keâšer megvee ieÙeer. lees ceQ ]peesj-]peesj jes oer. cesjer DeebKeeW keâe ceskeâDehe Oeguekeâj ieeueeW hej pece ieÙee. efMeJehegjer oeoe keâes helee Ûeuee lees cegPes 45

hÙeej mes mecePeeÙee, Jen Yeer veeškeâ ceW cegKÙe hee$e efveYee jns Les. yesše Ùen Meg®Deele nw. Deeies-Deeies osKees, keäÙee neslee nw. cegPes menhee"er Éeje ®ueevee cesjs jesue ceW keâece DeeÙee. henueer Sbš^er ner Ssmeer Leer. keäÙeeWefkeâ Øesme Mees yengle ner mJeeYeeefJekeâ Deewj yeefÌ{Ùee ngDee. mej Deukeâe]peer kesâ ceQves heebJe ÚgÙes lees GvneWves yengle mvesn mes cegPes ieues ueieeÙee. Jen efove cesjer ef]peboieer keâe meyemes DecetuÙe, DeefJemcejCeerÙe efove Lee. Deieues efove efouueer kesâ meye De]KeyeejeW ceW cesjs keâece keâer ÛeÛee& Deewj ]Heâesšes Úhes Les. Gmekesâ yeeo ceQves keâYeer cegÌ[keâj veneR osKee. Ùen meeje ßesÙe efme]He&â Deewj efme]He&â megOee Deewj Deesce efMeJehegjer peer keâes peelee nw. efpemekeâer Jepen mes meefJelee yepeepe keâes veece Deewj KÙeeefle efceueer, efouueer kesâ jbiecebÛe hej. cesjer henueer Deeš& ef]Heâuce ‘Gmekeâer jesšer’ efpemes mJe. ceCeer keâewue ves efveoxefMele efkeâÙee. menveeefÙekeâe kesâ hee$e kesâ efueS Yeer oeoe Deewj megOee peer ves [eÙejskeäšj keâes cesje veece megPeeÙee. oeoe Gve efoveeW yebyeF& ceW keâe]Heâer ef]HeâuceW keâj jns Les. Gvekeâer iegue]peej meenye keâer ‘keâesefMeMe’ efpemeceW GvneWves DebOes keâer Yetefcekeâe keâer Leer, yengle ÛeefÛe&le ngF& Leer. megOee peer pewmeer DeefYeves$eer keâer efpeleveer leejer]Heâ keâ¤b keâce nw. ‘Dee<eeÌ{ keâe Skeâ efove’ ceW ceefuuekeâe kesâ hee$e keâes mepeerJe yeveeves kesâ efueS Deehe peer leesÌ[ cesnvele keâjleer LeeR. efouueer ceW efomebyej kesâ cenerveeW ceW yengle meoea nesleer nw. hetje mšs]pe heeveer-heeveer lees neslee ner Lee, keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Fvekesâ uebyes keâeues ]peceerve keâes Útles yeeueeW keâes efYeiees efoÙee peelee Lee. Dee<eeÌ{ keâer pewmeer Je<ee& keâer peeleer. ceQves YeejleerÙe jbiecebÛe kesâ Fefleneme ceW megOee efMeJehegjer pewmeer meÛÛeer, ßes‰ DeefYeves$eer keâes Deepe lekeâ ve heÌ{e, ve osKee. ceefuuekeâe ves cegPes cenerveeW ®ueeÙee. meÛe hetÚes lees ceQ Fvekesâ heerÚs-heerÚs Ûeueves keâer keâesefMeMe keâjleer Leer, DeefYeveÙe ceW Fvekeâer hejÚeFË yevevee Ûeenleer Leer.

Fme yengcegKeer ØeefleYee kesâ efueS kegâÚ Yeer lees cegefMkeâue ve Lee. yeesueleeR lees Ssmeer ceer"er JeeCeer ceevees keâneR yeebmegjer ceW mes Úvekeâj OJeefve efvekeâue jner nes. veÙes megj {tbÌ{ jner nes yeemegbjer. Fvekesâ heefle Deesce efMeJehegjer jbiecebÛe kesâ Demeueer MenbMeen Les. oesveeW peye DeefYeveÙe keâjles lees ueielee ceevees DeekeâeMe mes keâuee keâer heg<he Je<ee& nes jner nw. ‘uenjeW kesâ jepenbme’ ceW ceQ oesveeW keâe keâefjMcee osKe Ûegkeâer ntb. yebyeF& ceW megOee peer ves ve ]pÙeeoe ef]HeâuceW keâeR Deewj ve jsef[Ùees Deewj šerJeer hej DeeÙeeR. Iej yeej mebYeeueleer jneR. yesšer efjleg kegâÚ Skeâ ef]HeâuceeW ceW efoKeer uesefkeâve Gmeves Yeer peuo ner Iej mebmeej yemee efueÙee. yesše ef]Heâuce Fb[mš^er ceW ner kegâÚ šsefkeävekeâue keâece keâjlee jnlee nw. megOee peer Deheves peerJeve mes yengle ]KegMe LeeR, meye "erkeâ Lee uesefkeâve Skeâ efove Devenesveer ngF&. oeoe efMeJehegjer ceõeme ieÙes Les Metefšbie kesâ efueS, ef]peboe ueewšs veneR. megOee peer kesâ efueS peerJeve mebYeeuevee cegefMkeâue nes ieÙee. uesefkeâve efnccele veneR nejer. heeueer efnue Jeeuee Iej peneb oeoe kesâ meeLe keâer ÙeeoeW keâe Debyeej ueiee Lee, ÚesÌ[ efoÙee Deewj Oeerjs-Oeerjs meele yebieuee kesâ Skeâ Úesšs Iej ceW efMe]Heäš nes ieÙeeR. peerJeve keâes Ûeueeves keâer yeele Leer, efuenepee efnccele keâj Iej mes efvekeâueeR Deewj meerefjÙeueeW ceW keâece efceueves ueiee. yeeueepeer keâe meerefjÙeue ‘meeme Yeer keâYeer yent Leer’ ves keâeceÙeeyeer kesâ Peb[s ieeÌ[s, ‘yee’ kesâ ¤he ceW hetjs efJeÕe ceW efJeKÙeele nes ieÙeeR. oeoe peye lekeâ ef]peboe Les efkeâmeer ve efkeâmeer yeneves cesje efceuevee nes peelee Lee uesefkeâve Gvekesâ ieg]pej peeves kesâ yeeo Deblejeue ]pÙeeoe nes ieÙee. ‘efhebpej’ ef]Heâuce ceW cesjs meeLe megOee peer LeeR, ceeuetce ve Lee. meerve ]Kelce keâjkesâ megOee peer kesâ heerÚs kegâmeea hej yew" ieÙeer lees Deehe yeesueeR — Dejs, meefJe otj keäÙeeW yew"er nes, DeeDees ve cesjs ]keâjerye yew"es. heeme peekeâj Gvekesâ heebJe ÚgÙes lees jesvee Dee ieÙee — keäÙee ngDee, Jen yeesueeR. — kegâÚ veneR, oeoe keâer Ùeeo Dee ieÙeer. Dekeämej keânles Les meefJelee, yeeJejer nw, heeieue

46

Deej. heer. Mecee& ‘cenef<e&’ hegjmke=âle efnboer Deewj Got& ]ie]peue #es$e kesâ peeves-ceeves Jeefj‰ nmlee#ej, Deej. heer. Mecee& ‘cenef<e&’ keâes ‘ceneje°^ jepÙe efnboer meeefnlÙe Dekeâeoceer’ ves Je<e& 2013 kesâ efueS ‘meeves ieg®peer Skeâlee hegjmkeâej’ oskeâj mecceeefvele efkeâÙee. ‘cenef<e& Éeje Got& Úbo-MeeŒe (Fuces-De¤]pe) keâe meJe&ØeLece meved 1984 ceW efnboer ceW mejuelece ceewefuekeâ ¤heeblejCe efkeâÙee ieÙee. leeefkeâ efnboer Yee<eer ]ie]peuekeâj Yeer mener Úboesyeæ ]ie]peue keân mekeWâ. ]ie]peue efJeOee hej Deehekeâer keâF& hegmlekeWâ ØekeâeefMele ngF& nQ leLee mlejerÙe he$e-heef$ekeâeDeeW ceW OeejeJeeefnkeâ uesKe Yeer ØekeâeefMele nesles Dee jns nQ efpevekeâer GheeosÙelee keâes mJeerkeâeje Deewj mejene ieÙee nw. efhebieue hej Yeer GvneWves ‘JÙeeJeneefjkeâ Úbo-MeeŒe’ keâer jÛevee keâer nw.

- mebheeokeâ nw, keâuee keâer oerJeeveer nw. megOee peer ves cesjs efmej hej mvesn Yeje neLe jKe efoÙee yeesueeR — keäÙee keâ¤b, cegPes Yeer Deescepeer keâer yengle Ùeeo Deeleer nw. ceQ, peye legcnejs meeLe veeškeâ ‘š^es]peve Jeerceve’ keâj jner Leer ve leye Yejer ieceea ceW kebâyeue kesâ uebyes-uebyes ÛeeWies henveves heÌ[les Les. cesjs uebyes yeeueeW keâes me]Hesâo efkeâÙee peelee lees Deesce peer ]Ketye nbmeles Deewj keânles megOee let Ùen jesue keâjleskeâjles heeieue nes peeÙesieer. megOee peer ]peesj mes nbme oeR, efHeâj DeÛeevekeâ Ûeghe nes ieÙeeR. Deheves keâes mebYeeue efueÙee. Oeerjs-Oeerjs yeesueeR — Gvekesâ efyevee peerJeve-peerJeve keâer jewvekeâ... menmee Deehe Ûeghe nes ieÙeeR. megOee peer keâer DeebKeeW ceW Deebmet lewj jns Les Deewj ve]]pejW otj keâneR kegâÚ Keespe-meer jner LeeR.

hees. yee@keäme-19743, peÙejepe veiej, yeesefjJeueer (he.), cegbyeF&-400092 ]Heâesve : 9223206356

‘keâLeeefyebye’ keâe Ùen Debkeâ Deehekeâes kewâmee ueiee ke=âheÙee Deheveer Øeefleef›eâÙee nceW YespeW Deewj meeLe ner uesKekeâeW keâes Yeer. nceW Deehekesâ he$eeW keâe yesmeyeÇer mes Fble]peej jnlee nw.

- mebheeokeâ

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

âLee e k g e I e u " Gefce& ke=â<Ce

Jes Deheveer helveer mes lebie Deekeâj Iej ÚesÌ[ yew"s. peienpeien Yeškeâles jns. yeme YeieJee henvekeâj veneR yew"s. Œeer kesâ Øeefle Gvekesâ ceve ceW mecceeve ve jne nes Ùen yeele Yeer veneR Leer, efHeâj Yeer Jes Gmekeâer ÚeÙee mes otj ner jnvee Ûeenles Les. keâneR Yeer keâes"jer Ùee PeesheÌ[er ceW heÌ[s jnles. hej ie=nmLeer mes mecePeewlee veneR keâj mekesâ. keâYeer efkeâmeer meoie=nmLe efce$e kesâ Ùeneb kegâÚ osj efškeâ Yeer peeles lees ceve heÚleeves mes yeepe veneR Deelee. Jes efHeâj Deheves keâes mecePeeles keâneR Deewj Ûeue osles — keâeMe! cegPes Yeer keâesF& ceve ceeefHeâkeâ efceue peeleer? ØesjCee yeveleer Ùen lees ceQves keâYeer Ûeene Yeer veneR Lee. hej keâYeer nejer-yeerceejer ceW Skeâ keâhe ÛeeÙe keâer DeeMee lees jKelee Lee. ÚesÌ[es meye. ]Kego ÛeeÙe yeveeDees, yele&ve ceebpees. efmej Peškeâe, meeLe ner Œeer keâe ceesn Peškeâ efoÙee meoe kesâ efueS. hej Ùen Œeer lees yeÌ[er peeefuece nw. DeeOeer ogevf eÙee hej keâypee efkeâÙes yew"er nw. Yeškeâles, DeefveÙeefcele peerJeve efyeleeles yeerceej lees heÌ[vee ner Lee. Ssmes heÌ[s efkeâ efmejneves jKee heeveer Yeer veneR heer mekesâ. vegkeäkeâÌ[ hej ÛeeÙe keâe "suee ueieevesJeeueer uebieÌ[er jele "suee G"e keâj peeves ueieer lees Gvekesâ ojJee]pes hej ®keâ ieÙeer — ome hebõn efove mes yeeyet ÛeeÙe heerves veneR DeeÙee? cesjs lees yeerme ®heÙes Yeer GOeej nQ. Gmeves ojJee]pee OeefkeâÙeeÙee lees yeeyet keâes DeOeceje-mee heÌ[e heeÙee. Gme meceÙe lees oes Ietbš heeveer efheueeÙee. efHeâj yeÛes otOe keâes Iej ues pee jner Leer. Gmes "sues mes ueeÙeer, oesleerve Ietbš yeerceej kesâ cegbn ceW [euekeâj peje mee heeme jKe ieÙeer — Deewj heer uesvee yeeyet keân keâj Ûeueer ieÙeer. otmejs efove megyen keâesF& Deewj Œeer me]Hesâo keâheÌ[eW ceW efuehešer DeeÙeer. Gmeves heefjÛeÙe efoÙee — ceQ ÛeeÙe Jeeueer kesâ heeme jnleer ntb. Skeâ Demheleeue ceW keâece keâjleer ntb Deewj efyevee mebkeâesÛe kesâ Gmeves yeeyet keâer mesJee keâjvee Meg¤ keâj oer. DeMeòeâ DeOecejs heÌ[s Gme JÙeefòeâ keâe yeesue veneR Hetâše kesâJeue Skeâ yeej Gme Œeer keâes osKe Yej efueÙee. "erkeâ nesves hej Gmeves peevee efkeâ Jen Œeer

47

yejmeeW mes Dekesâueer Skeâ Demheleeue mes efceues keâcejs ceW jnleer nw. Fme jemles mes jes]pe efvekeâueleer nw. ÛeeÙeJeeueer mes ÛeeÙe heerleer nw Deewj megKe-og:Ke yeebšleer nw. Skeâ efove Gme Œeer ves menpe YeeJe mes keâne — eqcemšj ceQ Ùen Menj ÚesÌ[keâj keâue pee jner ntb. vecemles. veerjo ves Gmekesâ oesveeW pegÌ[s neLe hekeâÌ[ efueÙes — keâeMe! ceQ legcnW jeskeâ mekeâlee.

Deye Gmekeâer DeebKeW jes]pe Meece heebÛe yepes meÌ[keâ hej otj lekeâ osKeleer jnleer nQ. S-47, MeeŒeer keâe@ueesveer, Debyeeuee ÚeJeveer-133001 (nefjÙeeCee), cees. : 9896077317

‘meeiej-meerheer’...

(he=‰ 43 mes...)

lekeâ efkeâ DeepeerefJekeâe ceW Yeer DevegkeâjCe nes jne nw. ÙegJee heerÌ{er DeelceefveYe&j neskeâj Deheves JÙeefòeâlJe kesâ les]pe keâes yeÛee uesieer efpeme lejn Oejleer veceer yeÛeeleer Deewj DeekeâeMe peue. oeroer, Deehemes yeele keâjkesâ hejce Deevebo SJeb Deveble meblees<e keâer DevegYetefle nes jner nw efpemekeâer JÙeeKÙee keâef"ve nw. Deehekeâer ner Fve hebefòeâÙeeW kesâ meeLe Deehemes efJeoe ues jner ntb — kegâÚ osj ÙeeW ner Deeme-heeme nes ueW ceve nw, DeekeâeMe nes ueW ~ 2, kewâ]pej yebiuees, keâheeueer jes[,

keâocee, peceMesohegj-831005(PeejKeb[). cees. 9430917356.

ßeerceleer ceOeg Øemeeo 29, ieeskegâue Oeece meesmeeÙešer, keâueesue-cenmeeCee jepeheLe, ÛeeboKesÌ[e, Denceoeyeeo-382424 cees. : 9558424788.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

JeeleeÙeve

keâneb ues peeÙesieer Ùen keâójlee ?

yeebiueeosMe kesâ HetJe& [ekeâ Deewj otjmebÛeej ceb$eer

Deyogue ueleer]Heâ efmeöerkeâer ves efHeÚues efoveeW keâne efkeâ Jen n]pe Deewj leyeueerieer peceele kesâ efJejesOeer nQ. Fme lejn keâer efšHHeCeer kesâ yeeo mJeeYeeefJekeâ ner Gvekeâe ceb$eer Heo Ûeuee ieÙee nw. Gvekesâ efKeuee]Heâ yeebiueeosMe keâer meÌ[keâeW Hej keâójJeeefoÙeeW kesâ peguetme efvekeâues nQ. Gvekeâer Heâebmeer keâer ceebie keâer ieÙeer nw, Deewj Gvekeâe efmej ]keâuece keâjves keâer ]keâercele HeebÛe ueeKe škeâe jKeer ieÙeer nw. efmeöerkeâer keâer ueevele-ceueecele keâjves ceW yeebiueeosMe keâer jepeveereflekeâ Heeefš&Ùeeb Yeer HeerÚs veneR nQ. Jes keân jner nQ efkeâ ueleerH] eâ efmeöerkeâer keâes yeebiueeosMe ceW Iegmeves veneR efoÙee peeÙesiee. Jeneb keâe ceeref[Ùee Yeer GvnW efveMeevee yevee jne nw. yeebiueeosMe keâer veyyes ]Heâermeoer Deeyeeoer cegefmuece nw. FveceW mes ]pÙeeoelej keâe ceevevee nw efkeâ ueleer]Heâ efmeöerkeâer ves cegmeueceeveeW keâer Oeeefce&keâ YeeJevee keâes Ûeesš HengbÛeeÙeer nw. efkeâmeer JÙeefòeâ keâes Ssmeer efšHHeCeer veneR keâjveer ÛeeefnS Leer, efpememes efkeâmeer keâer YeeJeveeDeeW keâes Ûeesš HengbÛes. ceb$eer Heo Hej nesles ngS lees JÙeefòeâ mes Deewj Yeer mebJesoveMeeruelee keâer Gcceero keâer peeleer nw, Hej Gvekesâ efKeuee]Heâ meÌ[keâeW Hej DeÛeevekeâ pees YeerÌ[ GceÌ[ DeeÙeer, Gmekesâ yeejs ceW keäÙee keânW, Gmes efkeâme lejn ]peeÙepe "njeÙeW? cegefmuece keâójJeeoer HelLej ceejkeâj ceefnueeDeeW keâer nlÙee keâj os jns nQ. Skeâ Jeej ceW ueesieeW keâe efmej OeÌ[ mes Deueie keâj os jns nQ, Deewj Gmes ogefveÙee Yej ceW ueeFJe efoKee Yeer jns nQ. š^eG]pej Henveves kesâ pegce& ceW ueÌ[efkeâÙeeW Hej keâesÌ[s yejmeeÙes pee jns nQ. keâej Ûeueeves kesâ pegce& ceW ceefnueeDeesb keâes Heerše Deewj obef[le efkeâÙee pee jne nw. Hetjer ogefveÙee kesâ ueesie Fme yeye&jlee kesâ mee#eer nQ. Skeâ meceÙe Hetjs efJeMJe ceW Fme efkeâmce keâer yeye&jleeSb LeeR. Hej keâceesyesMe meYeer peienW FvnW iewj]keâevetveer Ieesef<ele efkeâÙee ieÙee nw. keâesF& ceeves Ùee ve ceeves, uesefkeâve meÛe Ùen nw efkeâ efHeÚues oes oMekeâeW ceW keâójJeeefoÙeeW Deewj DeelebkeâJeeoer mebie"veeW

48

" lemueer c ee vemejer v e keâer mebKÙee efÛebleepevekeâ ¤He mes yeÌ{ ieÙeer nw. leeefueyeeve, Deue ]keâeÙeoe, ueMkeâj-S-lewÙeyee kesâ yeeo yeeskeâes njece Deewj DeeF&Sme pewmes Deveskeâ Úesšs-yeÌ[s Deelebkeâer mebie"veeW ves DeHeveer peÌ[W peceeÙeer nQ. Ùes mebie"ve Hetjer ogefveÙee keâes oe¤ue Fmueece yeveeves keâe KJeeye Heeues ngS nQ. Fme oe¤ue Fmueece ceW efme]He&â cegmeueceeve jnWies, otmejs cepenyeeW keâes ceeveves JeeueeW kesâ efueS FmeceW peien veneR nesieer! HÙet efjmeÛe& keâer lee]pee efjHeesš& yelee jner nw efkeâ ogefveÙee kesâ DeefOekeâebMe cegmeueceeve MeefjÙee keâevetve Ûeen jns nQ. Deepe Hetjer ogefveÙee ceW cegefmueceeW kesâ HeÇefle Skeâ Depeerye efkeâmce keâer OeejCee yeve jner nw. cegmeueceeveeW kesâ meeLe oesmleer keâjves, GvnW veewkeâjer osves, GvnW keâejesyeej ceW Yeeieeroej yeveeves Ùee Gvekesâ meeLe meeceeefpekeâ efjMles jKeves kesâ ceeceues ceW Skeâ efkeâmce keâer efnÛekeâ osKeer pee jner nw. Hetjs efJeMJe ceW cegemf uece mecegoeÙe kesâ HeÇelf e DeefJeMJeeme pevce ues jne nw. Ûetbefkeâ Heef§eceer osMeeW ceW ceeveJeeefOekeâej ]keâevetve me]Kle nQ, FmeefueS cegmeueceeve Jeneb DeHeves jerelf e-efjJeepeeW keâe Heeueve keâjles ngS Yeer jn Hee jns nQ. ceeveJeeefOekeâej ]keâevetveeW keâe Ùen meneje veneR neslee, lees Heef§ece ceW cegefmuece meceepe keâe keäÙee nße neslee, Fmekeâer efme]He&â keâuHevee keâer pee mekeâleer nw. Ùeefo ceveg<Ùe keâes DeefYeJÙeefòeâ keâe DeefOekeâej ve efceues, lees ueeskeâleb$e keâe DeLe& veneR nw. Deewj meceepe keâes yeoueves kesâ efueS ueesieeW keâer meesÛe Deewj YeeJeveeDeeW keâes Yeer keâF& yeej efveMeevee yeveevee HeÌ[lee nw. je<š^ mes Oece& keâes Deueie keâjves Deewj ceefnueeefJejesOeer ]keâevetveeW keâes ]Kelce keâjves kesâ ›eâce ceW Yeer ueesieeW Deewj mebmLeeDeeW keâer meesÛe Hej Ûeesš keâjves keâer ]pe¤jle HeÌ[leer nw. yeefukeâ Fefleneme kesâ DeeF&ves ceW osKeW, lees meceepe kesâ efnle ceW G"eÙes ieÙes ]pÙeeoelej ]keâoce Oece& keâes efveMeevee yeveeves kesâ yeeo ner mebYeJe ngS. ÙetjesHe ceW Oece& keâe JeÛe&mJe ]Kelce keâjles meceÙe Yeer keâF& ueesieeW keâer Oeeefce&keâ YeeJeveeDeeW keâes DeeIeele ueiee Lee. iewueerefueÙees keâer mLeeHeveeDeeW Deewj [eefJe&ve kesâ efve<keâ<eesË ves Yeer Oeeefce&keâ YeeJeveeDeeW keâes Deenle efkeâÙee Lee. efJe%eeve ves lees

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

DebOeefJeMJeemeeW keâes ueieeleej DeeIeele HengbÛeeÙee nw. Hej Ùeefo nce meceepe kesâ Deenle nesves keâer efÛeblee keâj DeefYeJÙeefòeâ Hej jeskeâ ueiee oW, efJe%eeve kesâ DeeefJe<keâej Deewj Gmekesâ Fmlesceeue Hej HeÇefleyebOe ueieekeâj meYÙelee kesâ HeefnÙes keâes jeskeâ oW, lees nceeje meceepe yebo leeueeye pewmee nes peeÙesiee. cepenyeer keâójlee Deepe yeebiueeosMe ceW ]Ketye Heâue-Hetâue jner nw. keâójJeeefoÙeeW keâer FmeceW Heew yeejn nQ. peye-peye Jes meÌ[keâeW Hej Glejkeâj efkeâmeer keâer Heâebmeer keâer ceebie keâjles nQ, kegâÚ ueesieeW keâer mebHeefòe Deewj Iej ve<š keâjves keâer Meg®Deele keâjles nQ, leye-leye mejkeâej Gvekeâe He#e ueskeâj efYeVe Oecee&JeuebefyeÙeeW keâe GlHeerÌ[ve Meg¤ keâjleer nw. Ssmee keâjkesâ peneb keâójJeeefoÙeeW kesâ neLe ce]peyetle efkeâÙes peeles nQ, JeneR meceepe keâes oMekeâeW HeerÚs Oekesâue osves keâe keâece efkeâÙee peelee nw. cesjs ceeceues ceW Yeer mejkeâej ves leye Ùener efkeâÙee Lee. Deiej lelkeâeueerve Keeefueoe efpeÙee mejkeâej leye keâójJeeefoÙeeW keâe He#e veneR uesleer, lees Gvekeâe ogmmeenme Deepe Flevee veneR yeÌ{lee, Deewj ceQ Yeer DeHeves Jeleve ceW jn Heeleer. yeebiueeosMe keâer cepenyeer keâójlee kesâ efueS efme]He&â ceewueJeer veneR, mejkeâejW Yeer ef]peccesoej nQ. Deiej HeÇOeeveceb$eer MesKe nmeervee ves ueleer]Heâ efmeöerkeâer keâes yeKee&mle veneR efkeâÙee

neslee, lees Jen Jeleve ueewš mekeâles Les. ueesieeW keâe ]iegmmee Yeer Oeerjs-Oeerjs "b[e nes ner peelee. leye cepenyeer keâójJeeefoÙeeW keâes Yeer Ùen Snmeeme neslee efkeâ MesKe nmeervee kesâ oewj ceW GvnW DeHeveer cepeea kesâ cegleeefyekeâ Ûeueves keâer Útš veneR efceue mekeâleer.

Fmemes yeenj Yeer yesnlej mebosMe peelee. ueleer]Heâ efmeöerkeâer kesâ yeejs ceW cegPes efkeâmeer ves DeÛÚer yeele veneR yeleeÙeer. nes mekeâlee nw, Jen DeÛÚs Deeoceer veneR neW. Ùen Yeer nes mekeâlee nw efkeâ mejkeâej ceW jnles ngS GvneWves DeÛÚe keâece veneR efkeâÙee nes. neueebefkeâ meòee mes yeenj nesves Hej efkeâmeer keâer ÚefJe ]Kejeye keâjves ceW Yeuee efkeâlevee meceÙe ueielee nw!

Fmekesâ yeeJepeto ueeskeâleb$e ceW DeefYeJÙeefòeâ keâer mJeleb$elee keâe Fmlesceeue keâj GvneWves ]ieueleer veneR keâer Leer. Gvekeâer efšHHeCeer mes Demenceefle Leer, lees Gmes DeefYeJÙeòeâ keâjves keâe Yeer ueeskeâleebe$f ekeâ lejer]keâe nw. uesefkeâve Gmekeâe Fmlesceeue ve keâj Gvekeâer Heâebmeer keâer ceebie keâjves Ùee Gvekesâ efmej keâer yeesueer ueieeves keâe Fme DeeOegefvekeâ meYÙe Ùegie ceW keäÙee keâesF& DeewefÛelÙe nw?

– yebiueeosMe keâer uesefKekeâe (‘Decej Gpeeuee’ mes meeYeej.)

YeeYee hejCeeceg DevegmebOeeve keWâõ, cegbyeF& kesâ Yet. het. Jeefj‰ Jew%eeefvekeâ

[e@. yeõer Øemeeo jmleesieer Éeje jefÛele hegmlekeWâ :

1. jlvee (GhevÙeeme) 2. Oece&Meeruee (GhevÙeeme) 3. peerJeve-melÙe (GhevÙeeme) 4. cesvekeâe (veeškeâ) FvnW Deehe efve:Megukeâ Øeehle keâj mekeâles nQ. [ekeâ-JÙeÙe Yeer uesKekeâ Éeje Jenve efkeâÙee peeÙesiee. meerefcele ØeefleÙeeb : mebheke&â :

[e@. ye. Øe. jmleesieer S-8, yeeCeiebiee meesmeeÙešer, ieesJeb[er mšsMeve jes[, cegbyeF&-400088. ]Heâesve : (022)-25569415, 9821611074 E-mail : badrirastogi@gmail.com

49

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

hegmlekeâ meceer#ee

mlejerÙe oesneW keâe meb«en : ‘meheves ngS keâhetj’ " [e@. jeceke=â<Ce Mecee&

meheves ngS keâhetj (oesne meb«en) : ceOeg Øemeeo ØekeâeMekeâ : jengue ØekeâeMeve, Denceoeyeeo-382018 cet. 200/-

oesne, efnboer keâeJÙe keâer DelÙeble ueeskeâefØeÙe SJeb

ØeeÛeerve keâeJÙe efJeOee nw. FmeerefueS Fmekeâe DeeßeÙe ueskeâj Deveskeâ meble keâefJeÙeeW ves oesne Úbo keâes ÙeMeescebef[le keâjeÙee nw.

Kegmejes, jnerce, jwoeme, keâyeerj, leguemeer Deeefo meble keâefJeÙeeW ves Deheves DeeOÙeeeflcekeâ GheosMe SJeb Yeefòeâ ØeOeeve jÛeveeSb oesne Úbo kesâ ceeOÙece mes peve-peve lekeâ henbgÛeeÙeer nQ. IeeIeYe[d[jer pewmes ceewmece efJe%eeveer keâefJeÙeeW ves, Deece Deeoceer SJeb ke=â<ekeâeW kesâ efueS ceewmece keâer YeefJe<ÙeJeeCeer keâj Kesleer keâjves kesâ lejer]kesâ SJeb heMeg-heef#eÙeeW kesâ ue#eCe oesne Úbo ceW ner Øemlegle efkeâÙes nQ. JeerjieeLee keâeue ceW Ûebõ JejoeF& Éeje keâne ieÙee Ùen oesne Yeuee efkeâmes veneR ceeuetce ? ‘Ûeej yeebme, Ûeewyeerme iepe, Debiegue De° ØeceeCe ~ lee Thej meguleeve nw, cele Ûetkeâes Ûeewneve ~~ KeÌ[er yeesueer keâer lelmeceer Yee<eeÙeer Øeebpeuelee SJeb leLeekeâefLele ØeieefleMeerueeW keâer Ghes#ee kesâ keâejCe oesne Úbo meYÙelee keâer oewÌ[ ceW efheÚÌ[lee ieÙee. uesefkeâve efJeiele leerveÛeej oMekeâeW ceW Deveskeâ mecekeâeueerve oesnekeâejeW ves Fme Úbo keâes ieereflekeâeJÙe ceW hegve: Øeefleef‰le keâjves kesâ efueS ØeMebmeveerÙe me=peveelcekeâ Ghe›eâce efkeâÙee nw.

Jele&ceeve ceW efnboer keâer KeÌ[er yeesueer ceW DeÛÚs oesns efueKeves JeeueeW keâer mebKÙee efvejblej yeÌ{leer pee jner nw. FvneR ÙeMemJeer oesnekeâejeW ceW, meceer#Ùe ke=âefle oesne meb«en ‘meheves ngS keâhetj’ keâer jÛeefÙelee ceOeg Øemeeo keâe veece Yeer GYejkeâj meeceves DeeÙee nw. ‘meheves ngS keâhetj’ ceW kegâue 742 oesns nQ. oesne ceW hetJee& hej keâesF& Øemebie ve nesves kesâ keâejCe, Ùen hetCe& ¤hesCe cegòeâkeâ efJeOee kesâ Debleie&le Deelee nw. ØelÙeskeâ oesne mJeleb$e ¤he mes efÉheoer ceW ner Dehevee mebhetCe& YeeJeeLe& Øekeâš keâj hetCe&lee Øeehle keâjlee nw. FmeefueS ØelÙeskeâ oesne efJe<eÙeeblej

50

yebOeve mes cegkeäle neslee nw. ceOeg Øemeeo ves Yeer efJeefYeVe efJe<eÙeeW hej oesns efueKes nQ. YeejleerÙe hejbhejevegmeej henues ceeb mejmJeleer Je DevÙe osJeer-osJeleeDeeW kesâ meeLe ner leguemeer, metj, keâyeerj, ceerje kesâ Øeefle Deheveer Deeojebpeefue oesneW kesâ ceeOÙece mes Øemlegle keâer nw. ÙeLee ‘‘nbmeJeeefnveer ceeb legcnW, efvele-efvele keâ¤b ØeCeece, ke=âhee legcnejer peye ngF&, Meyo ngS DeefYejece ~’’ ‘‘leguemeer pewmee leve efceuee, ceve pÙeeW cemle keâyeerj metjoeme mes veÙeve nQ, ceerje pewmeer heerj ~~’’ jeOee SJeb ke=â<Ce kesâ heeJeve Øesce ØemebieeW keâe DeeßeÙe ueskeâj ner ëe=bieej jme heuueefJele, hegef<hele ngDee nw. Jener DevegYetefle nceW DeOeesefueefKele oesns mes Øeehle nesleer nw — ‘‘jeOee kesâ leve hej ÛeÌ{e, Ssmee ceesnve jbie, megOe yegOe meejer Kees ieÙeer, Gme jefmeÙee kesâ mebie ~~’’ YeejleerÙe DeOÙeelce oMe&ve ceeveJe Mejerj keâes hebÛe ceneYetleeW keâer mebÙegefle ceevelee nw, Fve hebÛelelJeeW keâe efJeKeb[ve nesles ner, ØeeCe heKes¤ GÌ[ peeles nQ. ceeveJe leve keâer Fmeer veÕejlee keâes keâefJeÙe$eer ves DeOeesefueefKele oesns ceW mecePeeves keâe ØeÙeeme efkeâÙee nw. ‘‘heebÛe lelJe keâer keâes"jer, GmeceW yeeleer Skeâ, efpeme #eCe yeeleer peue ieÙeer, Gme #eCe peiee efJeJeskeâ ~~’’ mebmeej ceW ceeb keâes ØeLece ieg¤ SJeb osJeleguÙe hetpÙe ceevee ieÙee nw, ceceleeueg ceeb kesâ mecceeve ceW ceOeg Øemeeo ves Deveskeâ DeÛÚs oesns efueKes nQ. vecetvee osefKeS — ‘‘ceeb nj Iej keâer Meeve nw, ceeb nj Iej keâe ceeve nw ~ metvee peie nw ceeb efyevee, ceeb kesâ efyeve efve<ØeeCe ~~’’ nceejs peerJeve ceW yeÛeheve keâer ÙeeoW meowJe jmeJeble yeveer jnleer nQ. Deheves yeÛeheve keâer megefOeÙeeW keâes keâefJeÙe$eer ves mce=efle efyebye SJeb ÂMÙe efyebye kesâ ceeOÙece mes DeefYeJÙeefòeâ oer nw — ‘‘yeÛeheve heerÚs jn ieÙee, ieÙes efKeueewves štš ~ Jen Petuee, Jes ueesefjÙeeb, ceeb keâe hÙeej Deštš ~~’’ Deepe peyeefkeâ keâvÙee YeütCe nlÙee pewmes ›etâj SJeb Ie=efCele og<keâce& keâer ]KeyejW Ùeoe-keâoe nceW efceueleer jnleer nQ leye Skeâ

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

mecePeoej SJeb ef]peccesoej keâefJeÙe$eer ves Deheves oeefÙelJe keâe efveJe&nve keâjles ngS meceepe keâes efnlekeâejer mebosMe efoÙee nw — ‘‘yesšer keâes ceejes veneR, yesšer keâjes kegâyetue ~ efpeme Iej yesšer pevce ues, Gme Iej efKeueles Hetâue ~~’’ meceepe kesâ nj #es$e ceW JÙeehle, Pet", keâheš, Úue, heeKeb[, Mees<eCe, DelÙeeÛeej, Yeü°eÛeej, JÙeefYeÛeej, ]iejeryeer, YegKecejer pewmeer eEÛeleveerÙe heefjefmLeefleÙeeW keâer heerÌ[e Yeer keâefJeÙe$eer ceOegØemeeo keâer jÛeveeDeeW ceW osKeer pee mekeâleer nw. ÙeLee — ‘‘ceeveJe ceve keâes osKe uees, Deepe nes jner nej ~ heue-heue peie ceW yeÌ{ jne, ueeueÛe DelÙeeÛeej ~~ Deepe osMe ceW nj lej]Heâ, DebefOeÙeejs keâer peerle ~ Deeves Jeeues efove Yeuee, kewâmes neWies ceerle ~~’’ ceOeg Øemeeo keâe keâeJÙe efvejeMeeJeeoer keâoeefhe veneR nw.

DeYeer Yeer Øeke=âefle keâer pees ceveesnejer ÚefJe-ÚšeSb yeÛeer nQ, Gvekeâe DeJeuebyeve ueskeâj keâefJeÙe$eer ves $e+legDeeW kesâ Deveskeâ ceesnkeâ efÛe$e KeeRÛes nQ. Skeâ DeÛÚe oesne osefKeS — ‘‘efvejKe heeb[gefueefhe efMeefMej keâer, ef""keâe jne Jemeble ~ hebKegjer-hebKegjer ceW yegveer, ceve keâer JÙeLee Deveble ~~’’ metÙeexoÙe keâer meg<ecee keâes, efkeâjCeeW keâer PeeÌ[Ò kesâ ¤hekeâ SJeb Oethe kesâ ceeveJeerkeâjCe kesâ ceeOÙece mes Ûecelke=âefle Øeoeve keâjves Jeeuee Ùen oesne osefKeS — ‘‘Deebieve ceW PeeÌ[Ò efueÙes, Oethe jner nw osKe ~ efkeâme keâesves ceW pee efÚheer, DebefOeÙeejs keâer jsKe ~~’’ jeieelcekeâlee lees ceeveJe peerJeve keâer mJeeYeeefJekeâ Øeke=âefle nw. keâeJÙe ceW ëe=bieej keâes jmejepe keâne ieÙee nw. Yeuee ëe=bieej keâer Ghes#ee kewâmes keâer pee mekeâleer nw. keâefJeÙe$eer ceOegØemeeo ves Yeer Øeke=âefle kesâ GheeoeveeW keâe DeeßeÙe ueskeâj ëe=bieej keâer, mebÙeesie SJeb efJeÙeesie keâer oesveeW oMeeDeeW keâe megboj efÛe$eCe efkeâÙee nw.

Deueie-Deueie DevegYetefleÙeeb osefKeS — ‘‘kegâÚ yeeleW cegKe mes keâneR, kegâÚ veÙeveeW keâer keâesj ~ leve keâer heerÌ[e yen Ûeueer, ceve nw YeeJe efJeYeesj ~~ Heâeiegve kesâ Iej ceW ueieer, peeves kewâmeer Deeie ~ peueve veneR efcešleer Yeues, Kesuees efpelevee Heâeie ~~ DeebKeeW keâes peyemes efceueer, Gve DeebKeeW mes ceele ~ efove Debietjer nes ieÙes, veMee nes ieÙeer jele ~~’’ Skeâ efceLekeâerÙe ØeÙeesie osefKeS — ‘‘ceve ceW nw keâeceeÙeveer, Yeücejieerle nw Øeerle ~ efØeÙe ØeJeeme pÙeeW ner ®keâe, Deebmet yeves Deleerle ~~’’ Ùetb lees Ùen ke=âefle ‘meheves ngS keâhetj’ oes<e jefnle nw 51

leLeeefhe DemeeJeOeeveer kesâ keâejCe keâneR-keâneR kegâÚ ceeef$ekeâ $egefšÙeeb jn ieÙeer nQ. cegPes hetje efJeÕeeme nw efkeâ meeefnlÙe peiele ceW Ùen oesne meb«en ‘meheves ngS keâhetj’ mejenvee Øeehle keâjsiee. keâefJeÙe$eer kesâ heeme me=peve keâer Deheej mebYeeJeveeSb nQ. neefo&keâ yeOeeF& SJeb DeeMeerJee&o. efhemevenejer, ceefÌ{Ùee kesâ heeme, peyeuehegj-482003. cees. : 9300613975

leepeer yeÙeej Ûeueer lees nw... " meblees<e ßeerJeemleJe ÛeeÙe keâer ÛegefmkeâÙeeW ceW legce (keâe. meb.): megceerlee kesâMeJee ØekeâeMekeâ : ceeveJe ØekeâeMeve, 131, efÛelejbpeve SJesvÙet, keâesuekeâelee-700073. cet. 200/-

GòejeKeb[ kesâ njs–Yejs heefjJesMe mes Deekeâj ceneveiej

keâer kebâ›eâerš Deewj Ùeebef$ekeâ ogefveÙee ceW ØeJesMe keâjves Jeeueer megceerlee kesâMeJee keâe henuee keâeJÙe meb«en ‘ÛeeÙe keâer ÛegefmkeâÙeeW ceW legce’ lee]peieer keâe Snmeeme keâjelee nw. nj Ùegie ceW keâefJelee kesâ ceeheob[ yeoue peeles nQ. veÙes-veÙes ØeleerkeâeW Deewj efyebyeeW keâes ueskeâj keâefJeleeDeeW keâe me=peve neslee nw uesefkeâve Deye keâefJelee ceW peesef]Kece Yeer yeÌ{ ieÙee nw. yeoueles heefjJesMe ceW keâefJelee kesâ Oece& keâes efveYee heevee peefšue ner veneR Ûegveewleer Yeje Yeer nw. Skeâ meew yeòeerme he=‰eW kesâ Fme keâeJÙe meb«en ceW keâefJeÙe$eer ves Ùen Ûegveewleer mJeerkeâej keâer nw. Jes Skeâ Ssmes hegue mes ieg]pejer nQ pees oesveeW efkeâveejeW keâes peesÌ[keâj veoer keâer ogie&celee ]Kelce keâjlee nw. Fve keâefJeleeDeeW keâe Skeâ Dehevee Deueie mebmeej nw. peneb efkeâmeer Yeer lejn kesâ nmle#eshe keâes Jes vekeâejleer nQ. Gvekesâ Fme mebmeej ceW ÙeLeeLe& kesâ "esme Oejeleue hej keâuhevee kesâ jbie Yeer efyeKejs nQ, Øesce keâe pJeej Yeer nw lees keâšIejs ceW Øesce nw pees ¤n keâer Deoeuele ceW KeÌ[e nw. Œeer keâer meÛÛeeFÙeeb Yeer nQ. ‘Skeâ veoer yenleer nw cegPeceW Yeer/ legce newues mes Út uesles nes / lees lejbefiele nes G"leer nw...’ Øesce keâer Fme hejekeâe‰e ceW peye YeieerjLe keâe Deeieceve neslee nw lees efkeâleves yeneves yeve peeles nQ, nj peien Øesce Göerheve kesâ. uesefkeâve Jes Deheves {bie mes peervee

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014

Ûeenleer nQ... ‘yenves oes Skeâ veoer / cegPeceW Yeer iebiee keâer ner lejn...’ Jes Deheves efnmmes keâer ]peceerve hes, Deheves efnmmes kesâ DeekeâeMe hes Deheveer lejn mes Ûeuevee, GÌ[vee Ûeenleer nQ uesefkeâve keâneR Øesce keâer hÙeeueer kesâ Úuekeâ peeves, Keeueer nes peeves keâe [j Yeer nw GveceW Deewj FmeefueS Jes Fme Øesce keâes mecetÛeer keâeÙeveele ceW efyeKesj osvee Ûeenleer nQ. Jes Deheveer ieg]pej Ûegkeâer Gceü keâes Yeer Øesce kesâ mheMe& ceW {tbÌ{leer nQ... ‘legcnejs mheMe& ves cesjer meesÙeer ngF&/ Gceü keâes peiee efoÙee pewmes/ ]Kego keâes {tbÌ{ves ueieer ceQ DeeF&veeW ceW keâneR...’ megceerlee peer keâer keâefJeleeSb meeefnlÙe kesâ Øeefle Deheveer Øeefleyeælee keâes JÙeehekeâ heefjØes#Ùe ceW jsKeebefkeâle keâjleer nQ. keâneR Jes efvepeerkeâjCe keâer YeWš ÛeÌ{ Ûegkesâ ØeieefleMeerue osMe kesâ ÙegJeeDeeW keâes ueskeâj efÛebelf ele nQ... Yetceb[ueerkeâjCe Deewj yee]peejJeeo keâer mebmke=âefle ceW ieues-ieues lekeâ efveceie> ÙegJeeDeeW keâe henuee n]keâ yevelee nw Deheves osMe hej... Jen osMe pees yee]peejJeeo keâer DeebOeer ceW Deye megjef#ele veneR nw. hetjer ogefveÙee ner yee]peej ceW {ue ieÙeer nw peneb meye kegâÚ efyekeâeT nw. ÙegJeeDeeW keâer meesÛe Yeer, Gvekesâ Yeerlej keâe les]pe Yeer, efocee]ie Yeer. keâneR keâefJeÙe$eer heneÌ[eW keâes ueskeâj efÛebeflele nw Deewj Ùen keânves hej ce]peyetj efkeâ ‘heneÌ[eW keâer peJeeveer keâer keâesF& keâneveer veneR nesleer / ]Kelce nes peeleer nw heneÌ[eW keâer peJeeveer/ oes jesefšÙeeW keâer leesÌ[ heeveer ceW.’ ‘heneÌ[ keâer Deewjle’ ceW Jes Ùes keânves mes veneR ÛetkeâleeR efkeâ heneÌ[ keâer Deewjle osn keâe efJeceMe& veneR peeveleer. ve ner Gmes keâesF& mejeskeâej nw. osn keâer Dee]peeoer mes Gmes lees ÛeeefnS efme]He&â YetKe mes Dee]peeoer. Deewj Fmeer YetKe mes efJeJeMe Skeâ ceeb Deheveer yesšer keâes ceeÙekesâ Deeves mes jeskeâleer nw keäÙeeWefkeâ Jes keânleer nQ... ‘heneÌ[ keâer efceóer helLej yeve Ûegkeâer nw / Deewj heeLejeW ceW keâneb Gieleer nw jesšer / cele Deevee Ûesueer / Deye let cewle cele Deevee...’

Skeâ Deesj Jes Œeer keâe pevce uesvee ]pe¤jer mecePeleer nQ peyeefkeâ Jes yesšer kesâ hewoe nesves mes meecebleer efhelee kesâ efJeõesner lesJejeW keâes Yeueer Yeebefle mecePe jner nQ... uesefkeâve efhelee keâer ceve:efmLeefle keâe meeje meceerkeâjCe "nj peelee nw peye Jes keânleer nQ... ‘megvees, efhelee kesâ efueyeeme ceW/efÚhes ngS obYeer ‘heg®<e’/Ùen DeÛÚer lejn peeve uees/Deewj ieeb" yeebOe uees/efkeâ legcnW pevce osves kesâ efueS cesje (Œeer keâe) pevcevee yesno ]pe¤jer nw.’ lees otmejer lej]Heâ Jes Oejleer keâer JÙeLee keâLee mes heerefÌ[le Yeer. pees õewheoer keâer ner lejn Deheves heebÛe heefleÙeeW DeekeâeMe,

52

JeeÙeg, metÙe&, peue Deewj Ûeebo kesâ yeerÛe yebšves keâes ce]peyetj lees nw uesefkeâve õewheoer keâer lejn efkeâmeer Depeg&ve mes ØeMve veneR keâj mekeâleer efkeâ ‘keäÙeeW Gmekeâe yebšJeeje efkeâÙee ieÙee/ye]iewj Gmekeâer cepeea kesâ/ heeb[JeeW kesâ yeerÛe...’ meb«en ceW Œeer efJeceMe& hej DeeOeeefjle kegâÚ keâefJeleeSb Yeer nQ. ‘yeÌ[er nes ieÙeer nes legce’ efpemeceW Jes efueKeleer nQ... ‘Deccee yeÌ[er nesvee lees efmeKeeÙee legceves/DevÙeeÙe kesâ efJe®æ ueÌ[vee/keäÙeeW veneR efmeKeeÙee legceves?/efmeKeeÙee neslee lees Deepe ceQ ef]peboe nesleer/Deepe ceQ ef]peboe nesleer Deccee...’ ‘ceeb let cegPemes’ keâefJelee ceW Jes keâvÙee YeütCe nlÙee kesâ lenle ceeb keâer keâes]Ke mes DeeJee]pe G"eleer nQ... ‘ceeb let keäÙeeW cegPemes Ke]Heâe nes ieÙeer/keâes]Ke lesjer cesjer keâyeÇieen nes ieÙeer.’ ‘helee veneR keäÙeeW’ keâefJelee ceW... ‘Œeer keâer mJeleb$elee keâe/]ieuele ]HeâeÙeoe G"eves ueieer ntb/Deewj ]Kego mes ner DeØemeVe jnves ueieer ntb ceQ? keânles ngS Jes {tbÌ{leer nQ Œeer mJeleb$elee keâe DeLe& Deewj ‘meÌ[keâ kesâ efkeâveejs’ Gme ce]peyetj Deewjle lekeâ henbgÛekeâj Jes ef""keâ keâj jn peeleer nQ, efpemekeâer metKeer ÚeefleÙeeW ceW otOe veneR nw efHeâj Yeer Jen efJeJeMe nw yeÛÛes hewoe keâjves kesâ efueS keäÙeeWefkeâ... ‘Dekesâues ce]peotj heefle keâer keâceeF& mes/ veneR yegPe heeleer nw meyekeâer YetKe/keâceeF& kesâ efueS Deewj Yeer/keâF& neLeeW keâer ]pe¤jle nw/FmeefueS Jen peeveleer nw/nj meeue keâceeF& kesâ efueS/neÌ[-ceebme kesâ meeOeve...’ Ùen keâefJelee efpemekeâe cegKÙe mejeskeâej ]iejeryeer jsKee kesâ veerÛes heue jns ceveg<ÙeeW kesâ efueS meòee keâer veweflekeâlee keâer OeefppeÙeeb GÌ[evee nw pees nceejs meecebleer leLee yegpeg&Dee meceepe keâer meYÙelee leLee mebmke=âefle kesâ Deleue leue ceW efJeÅeceeve nw. meb«en keâe veece ‘ÛeeÙe keâer ÛegefmkeâÙeeW ceW legce’ Fme ve]peefjS mes meeLe&keâ yeve heÌ[e nw efkeâ ÛeeÙe peneb mHetâefle& Deewj keâece keâjves keâer Tpee& osleer nw JeneR Gmekeâer keâceer keâer leueye eq[mšye& Yeer keâjleer nw. keâefJeÙe$eer efpeme ‘legce’ kesâ mebie leceece keâefJeleeDeeW keâer Meyo Ùee$ee keâjleer nQ... Gme ‘legce’ keâer leueye Gvekeâer keâefJeleeDeeW keâer Deelcee yeve ieÙeer nw. Fve keâefJeleeDeeW keâes efme]He&â keâefJelee nesves keâer Jepen mes veneR, GmeceW efveefnle ienjs Deewj JÙeehekeâ Øesce, meeceeefpekeâ DeeMeÙeeW kesâ efueS Yeer heÌ{e peevee ÛeeefnS. 204, kesâoejveeLe keâes. ne@. mees.,

meskeäšj 7, efvekeâš Ûeejkeâeshe yeme ef[hees, keâebefoJeueer (he.), cegbyeF&-400067. cees. : 9769023188.

keâLeeefyebye / Dekeäletyej- efomebyej 2014