Karibu 145 nederlands by KBA-FONCABA

Januari, februari, maart 2012

Nr. 145

KBA

België/Belgique P.B./P.P. 9099 GENT X BC 10999

Kadervorming voor Afrikanen

Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 Brussel (België) - Tel. 02 201 03 83 • Fax: 02 205 17 39 E-mail: info@kba-foncaba.be - www.kba-foncaba.be

Karibu Congo na de verkiezingen Dialoog en conflictoplossing in Burundi en Bukavu Afgiftekantoor Gent X - P602401 1ste kwartaal 2012

KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

inhoud

3 Voorwoord

4 Congo De bevolking is klaar voor de democratie Na de ontgoocheling omtrent de verkiezingen van november 2011: hoe kan het beter voor de toekomstige lokale en provinciale verkiezingen

8 Congo Een beroerde tijd na de verkiezingen KBA-partner RODHECIC maakt een evaluatie en beoordeling van het verkiezingsproces 14 Congo De bemiddeling werkt In plaats van naar de rechtbank te stappen, komen families met een conflict tot een compromis 18 kba in uw testament 19 het duolegaat 20 Burundi Oproep tot een eerlijke dialoog Spanningen in het land die de bevolking niet geruststellen. De bisschoppen roepen op tot dialoog en respect voor de rechtstaat 25 Burundi Een jongerenproject van vredesopbouw

voorwoord Eind november 2011 is de Democratische Republiek Congo een nieuw verkiezingsproces ingegaan met presidentiële en wetgevende verkiezingen. De resultaten werden op grote schaal betwist door de oppositie, het maatschappelijk middenveld, de kerk en de internationale gemeenschap. De fraude en het gebrek aan transparantie hebben hevige reacties teweeggebracht. De bevolking, die rijp is voor de democratie, aanvaardt niet dat men « haar stemmen steelt ». Het is een attitude die onze partners en de andere actoren van de civiele maatschappij interpelleert. Enerzijds moeten conflicten en gebruik van geweld vermeden worden en anderzijds moeten de waarheid, gerechtigheid en eerbied voor de stem van het volk gepromoot worden. Ook in Burundi stellen KBA-partners een opflakkering van geweld vast, voor een stuk het gevolg van het feit dat de oppositie het democratisch gekozen bewind verwerpt. De kerk roept het bewind en de oppositiepartijen op tot dialoog. Tegelijkertijd investeert ze in de vrede door een specifiek project op te zetten voor jongeren van middelbare scholen. Dit project wil bijdragen tot het versterken van de vrede door opleidingen en sensibilisering rond de thema’s mensenrechten, conflictpreventie, actieve geweldloosheid en democratische participatie. KBA heeft de keuze gemaakt zich te engageren om projecten van conflictpreventie en vredesopbouw te ondersteunen, zowel in Zuid-Kivu als in Burundi. Wij zijn er zeker van dat ook u voor vrede bent. Daarom rekenen we op uw solidariteit en ondersteuning voor dit engagement van KBA voor vrede in deze twee landen. Wij danken u van harte.

Bernadette Zubatse Directrice

28 Burundi Drie jongeren stellen zich voor

KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

CONGO DE BEVOLKING IS KLAAR VOOR DE DEMOCRATIE Drie maanden na de omstreden verkiezingen van 28 november 2011 maakt KBA partner Bagenda Balagizi, Algemeen secretaris van CAB, een stand van zaken op. “De waarheid van de stembussen is niet meer te achterhalen” is een eerste vaststelling. Hoe kan het dan beter voor de toekomstige lokale en provinciale verkiezingen, is logischerwijze de volgende vraag. Enkele reflecties.

De waarheid van de stembussen is niet meer te achterhalen Alles werd zo vernield, verknoeid en vervalst dat het nooit meer mogelijk zal zijn om de ware resultaten terug te vinden. Er is ook geen belangstelling vanwege het gezag of de CENI (Onafhankelijke nationale verkiezingscommissie) om de waarheid überhaupt terug te vinden. Want de echte resultaten bekendmaken,… dat betekent erkennen dat alles vervalst werd. Dat is dus niet realistisch meer.

De bevolking is niet klaar voor lokale verkiezingen De ontgoocheling en afkeer zijn zo groot, dat de mensen niet langer het nut inzien van te stemmen, wetende dat mensen voor wie niet gestemd werd uitgeroepen

kunnen worden als de gekozenen. We zagen dit keer nochtans de volwassenheid van de bevolking, de grote mobilisatie en echt democratisch gedrag. In Bukavu is de bevolking ontgoocheld

Nieuwe criteria zijn nodig Vóór er provinciale en lokale verkiezingen georganiseerd kunnen worden zijn er criteria nodig. 1. Nieuwe samenstelling van de kiescommissie Op de eerste plaats is dat de hervorming van de verkiezingscommisssie CENI: een nieuwe voorzitter en een nieuw bureau. Daarnaast moeten provinciale vertegenwoordigers lokaal aangeduid worden door de politieke partijen, het gezag en de civiele maatschappij op een lijst van geloofwaardige en neutrale persoonlijkheden.

Wat denken de Congolezen na de verkiezingen? Naar aanleiding van de verkiezingen in RD Congo op 28 november 2011 legden enkele partnerorganisaties hun oor te luisteren bij een aantal Congolese burgers. Hoe dachten zij over het verkiezingsproces? Waar hoopten ze op? Welke veranderingen verwachtten ze? U las hun getuigenissen in de KARIBU van december 2011. Vandaag, ruim drie maanden na de verkiezingen, trok KBA-partner JCC (Juste Cause Congo) in Bukavu, nogmaals de straten op en luisterde naar wat de Congolezen denken dat er moet gebeuren opdat Congo uit de onzekere post electorale situatie geraakt. Op deze pagina’s leest u enkele getuigenissen. 4

Die herziene CENI moet onttrokken worden aan elke vorm van voogdij - zelfs financiële - van de kant van de regering. De kiescommissie moet ook samengesteld zijn uit buitenlandse deskundigen van de Europese Unie en van internationale gespecialiseerde instellingen. De hervorming van de CSAC (le Conseil supérieur de l’audiovisuel et de la communication) en van het Hoog Gerechtshof is niet nodig omdat deze slechts de klankborden zijn van een CENI in dienst van de macht en van de belangen van de meerderheid. Er moet daarentegen een specifiek arrest komen dat, bijvoor-

beeld, het Hoog Gerechtshof verhindert de resultaten te blokkeren die in volle transparantie bekend gemaakt zouden worden door de nieuwe CENI. 2. Optimaliseren van het kiesbestand Men zal de gegevens over de kiezers moeten actualiseren, door het kiesbestand te verbeteren. Op provinciaal vlak bestaan er betrouwbare gegevens, die door de lokale entiteiten ‘chefferies’ (gezagsgebieden van de stamhoofden) werden opgesteld en die als basis kunnen dienen voor het afleveren van een unieke kiezerskaart, beperkt tot de pro-

«We moeten de gezagsdragers verplichten de echte resultaten van de verkiezingen vrij te geven. De internationale gemeenschap zou druk moeten uitoefenen opdat de waarheid aan het licht zou komen, in plaats van de bedriegers te beschermen en enkel haar eigen belangen te zien. De vrouwen hadden een rol kunnen spelen om onze samenleving te veranderen maar zij hebben zich niet verenigd. Wat de diaspora betreft, zij had een bemiddelaarsrol kunnen spelen maar die mensen zijn in grote meerderheid onruststokers. Vandaag heb ik helemaal geen hoop dat er iets zal veranderen.» Jean, 43 jaar, werkeloos, Bukavu KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

den naar het compilatiecentrum. De mogelijkheid moet bestaan om de resultaten van de lokale telbureaus over te maken aan het compilatiecentrum én ter nazicht aan lokale organen van de civiele maatschappij.

Erkenning van een collectieve mislukking

Een grote mobilisatie van de bevolking

vinciale/lokale verkiezingen. Zij kennen beter het aantal en de omvang van het lokale electoraat. 3. Voldoende tijd voor het verspreiden van kiesmateriaal Er zal tijd moeten voorzien worden om het materiaal te verspreiden en na te gaan of alles op zijn plaats is, tenminste 15 dagen vóór de verkiezingen.

4. Controle op de resultaten per kiesbureau Bij het tellen van de stemmen, zal men verschillende kopieën moeten maken van de rapporten die ter plaatse blijven (één kopie voor de oppositiepartijen, één kopie voor de civiele maatschappij, één kopie voor de locale vertegenwoordiger van het gezag…) vooraleer de resultaten van een bureau doorgestuurd wor-

Het is wenselijk een regering van nationale eenheid samen te stellen die binnen een redelijke termijn verkiezingen organiseert. Vandaag heb ik niet veel hoop want de bestaande instellingen zijn corrupt. De vrouw, die moeder is van de natie, zou er alles moeten aan doen om de bevolking op te voeden. In het gezin moet de moeder een opmerkelijk rol spelen voor het bevorderen van de burgerzin. De internationale gemeenschap moet Congo helpen door te werken met instellingen die verkozen werden door de bevolking. De vrienden van de Congolese diaspora moeten lobbyen bij hun gastlanden voor hulp bij de opbouw van een natie en een rechtstaat. Paul, 48 jaar, leerkracht, Kashusha

Nu moet elke dialoog erop gericht zijn dat het gezag haar mislukking erkent. Meer nog, dat er een collectieve mislukking van de hele politieke klasse vastgesteld wordt en daaruit moeten vervolgens lessen getrokken worden. Een gevolg is ook dat de politici, vermits de presidentiële en wetgevende verkiezingen niet hernomen kunnen worden, zich volledig inzetten in een soort regering van nationale eenheid van beperkte duur (2 tot 3 jaren) gelast met het voorbereiden van nieuwe verkiezingen. Een dergelijke dialoog vereist internationale bemiddeling (geen Afrikaanse, ofwel de twee samen: een gemengde bemiddeling) met de meest geloofwaardige actoren van het maatschappelijk middenveld.

Rol van de internationale gemeenschap Uiteindelijk verwacht en vraagt de Congolese bevolking een grotere betrokkenheid van de internationale gemeenschap in heel het verloop, vóór, tijdens en na de provinciale / lokale verkiezingen en

“De waarheid van de stembussen is niet meer te achterhalen”

andere toekomstige verkiezingen. Het Congolese gezag heeft immers zowel haar onkunde bewezen als haar brutale wil om bedrog te gebruiken. Aansluitend bij deze rol van de internationale gemeenschap is er ook de financiële steun noodzakelijk om aan de nieuwe CENI een zekere onafhankelijkheid te verlenen ten overstaan van de regering. Er moet haar echter zeker een sterk mandaat verleend worden, met het recht deel uit te maken van de CENI, die kiescommissie te controleren en opvolging te verzekeren. Bagenda Balagizi, Algemeen Secretaris van het CAB (Comité Anti Bwaki)- Bukavu, januari 2012.

Vandaag hebben we dezelfde demagogen die opnieuw op de eerste rij staan. De civiele maatschappij moet haar rol spelen en het volk verdedigen. De internationale gemeenschap moet de gezagsdragers helpen zich als verantwoordelijken te gedragen door het naleven van de wet. De mensen van de diaspora zouden relaties moeten aanknopen en lobbyen ten voordele van alle Congolezen. Deze laatsten moeten proberen zichzelf ten laste te nemen en zorg te dragen voor de gemeenschap. Jean de Dieu, 38 jaar, landbouwer, Mushinga KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

CONGO EEN BEROERDE TIJD NA DE VERKIEZINGEN De D.R. Congo organiseerde op 28 november 2011 presidentiële en wetgevende verkiezingen. Organisaties van de civiele maatschappij hebben, binnen het CDCE (Kader van Overleg van de Civiele Maatschappij voor het toezicht op de verkiezingen), activiteiten ondernomen die het hen mogelijk maken het verkiezingsproces te evalueren en beoordelen. Jean Baptiste Ndundu, uitvoerend secretaris van KBA-partner RODHECIC, beschrijft de situatie in zijn land na de verkiezingen. De lidorganisaties van RODHECIC (Netwerk van de organisaties van de mensenrechten en van de burgerlijke vorming van christelijke inspiratie) hebben, in samenwerking met partnerorganisaties uit het maatschappelijk middenveld, van nabij het verkiezingsproces in de D.R. Congo gevolgd. Ze hielden

in het bijzonder toezicht op het gedrag van de kiezers, de politieke partijen, de kandidaten, de kiescommissie CENI, de keuze van de verkiezingsagenten en op de verschillende rechtbanken die betrokken waren bij het afhandelen van kiesgeschillen.

Ontgoochelende verkiezingen RODHECIC verspreidde zeventien ‘waarnemers op lange termijn’ en 1316 ‘waarnemers op korte termijn’ in de 24 gemeenten van Kinshasa, in Matadi, in Kasangulu (provincie Neder-Congo), in Mbuji Mayi (provincie West-Kasaï), in Lubumbashi, in Kisangani en in Noorden Zuid-Kivu. De organisatie ontwikkelde een mechanisme voor het doorgeven De verkozenen moeten hun verantwoordelijkheid opnemen op het hoogste niveau, nieuwe instellingen moeten ingesteld worden en de belangen van het volk moeten op de eerste plaats worden gezet. Vandaag lijkt het alsof de bevolking in haar lot berust. Organisaties van de civiele maatschappij kunnen verandering brengen, indien zij vermijden partij te kiezen en sentimenteel te zijn. Ik denk dat de vrouwen een grote rol te spelen hebben als raadgeefsters en actieve werksters voor de opbouw van een Congo dat werkelijk democratisch is en waar de familiale waarden, gebaseerd op liefde, broederlijkheid, gender en altruïsme beleefd worden. Joséphine, 49 jaar, advocate, Bagira 8

De afwezigheid van kiesmateriaal op sommige plaatsen heeft het wantrouwen tegenover de CENI aangewakkerd

van de waarnemingskaarten per SMS en stelde dat netwerk ter beschikking van de civiele maatschappij voor het toezicht op de verkiezingen. In het algemeen is de bevolking teleurgesteld over het verloop van de verkiezingen.

Het aantal waargenomen onregelmatigheden is relatief zwak Toch moet toegegeven worden dat het aantal vastgestelde onregelmatigheden, ook al waren ze belangrijk en soms erger dan in 2006, relatief zwak blijft in de bureaus waar onze waarnemers aanwezig waren. Het volstaat de resultaten van de waarnemingen van de toezichters die door RODHECIC werden

verspreid tijdens de verkiezing van nabij te bekijken. Er was telkens één waarnemer per verkiezingscentrum en per verkiezingsbureau. Elke waarnemer moest antwoorden op een reeks van twintig vragen, waardoor de verkiezingsoperaties en het tellen van de stemmen geëvalueerd kon worden. Het ging onder meer over de toegankelijkheid van het kiesbureau, de aanwezigheid van verkiezingsagenten en verkiezingsmateriaal, de onpartijdigheid van de agenten, het naleven van de procedures, het aantal ingeschreven kiezers die niet konden stemmen, de onrusten in de stembureaus, de veiligheid en de verstoringen tijdens het tellen van de stemmen. Wat de presidentsverkiezing betreft, werd één rekest, op de 10 verliezende

Wij Congolezen zullen waakzaam moeten blijven om bedrog af te wijzen. Er is hoop om de democratie te bevrijden, want de oppositie zegt neen aan de dictatuur. Ik heb een beetje het vertrouwen verloren in de civiele maatschappij. Sommige organisaties verstoppen zich achter die naam, tijdens de verkiezingen hebben sommigen van hun leden deelgenomen aan het bedrog in de hoedanigheid van verantwoordelijken van stembureaus. Ikzelf tracht in vrede te leven in mijn omgeving. Nicolas, 51 jaar, lasser, Mukama KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

kandidaten, ingediend door de kandidaat Vital KAMHERE. Voor de betwisting van de wetgevende verkiezing was er een groter aantal rekesten. Het onderzoek hiervan is nog aan de gang bij het Hooggerechtshof. We vernemen echter dat voor de eerste onderzochte rekesten, de dossiers vaak leeg lijken te zijn. Dit zou erop kunnen wijzen dat veel aangeklaagde onregelmatigheden niet gedocumenteerd werden.

Van geruchten naar psychosen Al de eerste dagen na de verkiezingsdag, werd begonnen met het scheppen van psychosen. Vele aanklachten van bedrog werden gerapporteerd. Nu eens zou er een vliegtuig met stembrieven geland zijn op de luchthaven van N’djili in Kinshasa en op de luchthaven van Loano in Lubumbashi, dan weer zou er een functionaris van de Europese Gemeenschap geweest zijn die druk zou hebben uitgeoefend op de agenten van de CENI om de resultaten van de presidentiële verkiezingen te veranderen, en dan waren er nog geruchten over bedreigingen van de veiligheid van de verkiezingswaarnemers. De afwezigheid van materiaal en kiesbrieven op sommige plaatsen en het feit dat agenten van de CENI zich met stembrieven verplaatsten, hebben het wantrouwen en de agressiviteit tegenover de CENI gevoed. Door dit alles

is de sfeer slechter geworden op het ogenblik dat het samenbrengen en het tellen van de resultaten in de compilatiecentra begon.

Ongeloofwaardige resultaten De psychose zal niet verminderen, ondanks de geleidelijke publicatie van de uitslagen van de presidentsverkiezingen provincie per provincie. De verkiezingswaarnemers en de politieke partijen hadden gevraagd dat de resultaten stembureel per stembureel gepubliceerd zouden worden, zodat de waarnemers een vergelijking zouden kunnen maken met de resultaten die ze zelf hadden. De publicatie gebeurde maar weinigen hebben de moeite gedaan om de vergelijking te maken. Zelfs niet de CENCO (de bisschoppenconferentie), die aangekondigd had dat zij 30.000 waarnemers verspreid had over de 63.865 stembureaus. Om de spanning nog te verhogen, heeft ook de aartsbisschop van Kinshasa, kardinaal Laurent Monsengwo, in een droge sluitrede aan de pers verklaard dat de resultaten van de verkiezingen niet geloofwaardig waren. In verschillende steden werd na de verkiezingen geweld vastgesteld.

Uitstel van de lokale verkiezingen

cyclus van 2006 (zonder lokale en gemeentelijke verkiezingen) en het uitstellen van de lokale en gemeentelijke verkiezingen in 2013, hebben het democratisch leven in Congo verstoord. Blijkbaar kunnen de politieke actoren moeilijk aanvaarden dat hun mandaat afhangt van de keuze van de bevolking. Het toepassen van de grondwet, die door een referendum aangenomen werd op 18 december 2005, heeft on-

voorziene problemen tevoorschijn doen komen. De herziening van de grondwet van 20 januari 2011, die daarvan het gevolg is, heeft de moeilijkheden aan het licht gebracht die men ondervond bij het toepassen van de decentralisatie alsook de beperkingen van het democratiseringsproces in de organisatie van verkiezingen. Het gemeentelijke - en lokale niveau werd nog niet op een democratische wijze georganiseerd.

De onderbreking van de verkiezings-

De politici (meerderheid en oppositie) moeten rond de tafel gaan zitten en samen nadenken over de uitwegen om uit deze crisis te geraken en over de ontwikkeling van het land. Veel mensen dachten dat er onrusten zouden zijn na de verkiezingen maar het Congolese volk heeft begrepen dat geweld niets oplost. Wat de rol van de vrouwen betreft, vermits zij meer dan 55 % van de bevolking uitmaken, zou hun inschakeling een opluchting betekenen. Wat de internationale gemeenschap betreft, haar inspanningen zijn zonder effect zolang de Congolezen zelf zich niet bewust zijn van de toestand van hun land. Persoonlijk bestrijd ik de antiwaarden in mijn omgeving en ik verhoog het bewustzijn van mijn naasten ten voordele van individuele inzet voor de ontwikkeling van het land. Lucien, 56 jaar, agronoom, Panzi 10

De opbouw van een democratische cultuur door een verantwoordelijke deelname van de burgers

De leiders die door verkiezingsbedrog ‘verkozen’ werden, moeten absoluut opzij geschoven worden en zij die zonder strafregister gekozen of gecoöpteerd werden, moeten behouden blijven. De onrechtvaardigheden die de Congolezen ten onrechte moeten ondergaan moeten aangeklaagd worden. Ik durf te hopen dat de oppositie zich vaderlandslievend zal opstellen, door opbouwende kritiek uit te brengen. Ik hoop ook dat de provinciale en gemeentelijke verkiezingen in volle transparantie zullen verlopen. Ik verwacht van de civiele maatschappij dat zij de vastgestelde misbruiken zal aanklagen en daarvoor moet zij over vrijheid van meningsuiting beschikken. Vrouwen moeten zich ervan bewust worden dat zij gelijkwaardige partners zijn van de Congolese mannen en dat zij moeten opkomen voor de belangen van het land. Amélie, 50 jaar, animatrice voor de ontwikkeling, Comuhini KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

Politicus is een goed betaalde job Ondertussen heeft de bevolking gezien hoe de nationale en provinciale verkozenen van 2006 zich gedragen. Ze hebben zichzelf belangrijke salarissen toegekend en er doen geruchten de ronde over het afkopen van stemmen in de vergaderingen. Tegelijkertijd werd er niet veel gedaan aan de verbetering van de levensomstandigheden of de koopkracht van de bevolking. Het grote aantal kandidaten (18.700 kandidaten voor 500 zetels) is bij deze verklaard. Sinds meer dan twintig jaar is de politieke sector de enige die voorziet in betaalde werkgelegenheid in de D.R. Congo. De zwakke kwaliteit van de prestaties van de afgevaardigden situeert zich bovendien in een klimaat van straffeloosheid, corruptie, onrechtvaardigheid, systematische verduistering van openbare fondsen en van veralgemeend incivisme. Dit doet de Congolezen geloven dat het nastreven van een politiek mandaat binnen het bereik ligt van iedereen. Door het ontbreken van een duidelijk politiek programma van de 427 politieke partijen die bij het ministerie van binnenlandse zaken ingeschreven waren, hebben de kiezers niet kunnen kiezen voor politieke programma’s maar voor individuen, zodat bijna 100 politieke partijen de 500

zetels van het parlement onder elkaar verdeeld hebben.

Het vertrouwen herstellen De belangrijkste uitdaging bij het regeren is de versterking van de democratische instellingen door een betere prestatie van de verkozenen van 2011, maar ook een betere betrokkenheid van de burgers. De organisatie van de lokale en de gemeentelijke verkiezingen is één van de belangrijkste doelstellingen voor de civiele maatschappij. De provinciale en de senaatverkiezingen zullen eerst georganiseerd moeten worden maar de verkiezingen van 28 november hebben een politieke spanning teweeggebracht die het vertrouwen in de CENI aangetast heeft. Een evaluatie en correctieve acties dringen zich op, om het vertrouwen van de bevolking in het verkiezingsproces te herstellen. RODHECIC wenst zich verder in te zetten bij de opbouw van een democratische cultuur op alle vlakken, door een verantwoordelijke deelname van burgers, met als doel een beter bestuur van het land en een correct toezicht op het verkiezingsproces. Jean Baptiste Ndundu, uitvoerend secretaris van RODHECIC, Kinshasa, maart 2012

« Het echte resultaat van de verkiezingen moet gekend zijn opdat er een regering zou samengesteld kunnen worden die het vertrouwen van de bevolking heeft. Er bestaat geen hoop dat dit zal gebeuren. Aan de ene kant zijn er arrogante en hoogmoedige politici die hoog oplopen met hun overwinning - die ze van de bevolking gestolen hebben - en aan de andere kant zijn er de verbitterden. De internationale gemeenschap is de beste scheidsrechter in het Congolese conflict. Zij is in staat de bedriegers te isoleren en te bestraffen en dat is mogelijk als zij zich aan de zijde van het volk schaart. De civiele maatschappij kan een belangrijke rol spelen in het sensibiliseren van de massa’s, als zij zich niet laat omkopen tenminste. De vrouwen van hun kant, moeten solidair zijn. Zij zijn een kracht die deel moet nemen aan het bestuur van het land. Zou het niet goed zijn dat de groten van deze wereld een vredesplan zouden opmaken voor Congo ? Dieudonné, 37 jaar, leerkracht, Kavumu 12

Met Ruth Lamers, KBA-medewerkster in communicatie, zit de website van KBA in een nieuw kleedje. Het is een werk in evolutie, de komende weken en maanden voegen we nog meer informatie, foto’s, beeldverslagen en... een echte Afrikaanse blog toe. www.kba-foncaba.be

Het digitale broertje van uw magazine KARIBU werd eveneens boven de doorvont gehouden: in maart ging de eerste e-Karibu de elektronische deur uit met een analyse uit Congo drie maanden na de omstreden verkiezingen , de voorstelling van een nieuw project waarmee vrouwen uit Kananga de voedselzekerheid willen verhogen voor hun families en een culturele tip. U kan zich inschrijven op dit tweemaandelijkse e-zine via www.kba-foncaba.be

Ga zeker af en toe eens kijken of volg KBA ondertussen ook op Facebook!

KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

CONGO De bemiddeling werkt In plaats van naar de rechtbank te stappen, komen families met een conflict overeen hun geschil aan een bemiddelaar voor te leggen om samen tot een compromis te komen dat wederzijds aanvaard wordt. KBA-partner APRODEPED zet het mechanisme van de verzoening in voor een vredevolle oplossing van conflicten. Donatien Mulume, advocaat bij APROPEDED, legt het belang uit en licht toe hoe het in zijn werk gaat. Onenigheden en geschillen zijn inherent aan elke samenleving. In een staat is het monopolie van het oplossen ervan, evenals het opleggen van beslissingen daaromtrent, voorbehouden aan de rechterlijke macht. Die heeft een wettelijke grondslag en de beslissers zijn rechters. In Zuid-Kivu is de bemiddeling georganiseerd door APRODEPED een alternatief dat vruchten afwerpt. De organisatie realiseert dit via haar ‘dienst voor vredevolle oplossingen van conflicten’, via haar basisgroepen ‘Netwerk van de Vrijwilligers voor de Rechten van de Mens (RVDH)’ en via haar juridische klinieken. De voornaamste troef van de bemiddeling, zoals die door APRODEPED gebruikt wordt, bestaat in het feit dat de

door de partijen in een vriendschappelijk kader gevonden en aanvaarde overeenkomst, aan elk van hen het gevoel van een overwinning en een grote morele voldoening biedt. Dit bevordert de sociale vrede want het laat aan de partijen toe bepaalde toegevingen te doen zonder dat de verzoenende personen ‘alles te verliezen’ hebben. De afwezigheid van kosten, deurwaarders en politie, de korte duur en de eenvoud van de procedure zijn enkele voordelen die de techniek van de bemiddeling biedt.

De opstart van bemiddelingssessies In de meeste gevallen is het één van de partijen die bereid is tot een minnelijke

Een voorzitter getuigt (RVDH Nyangezi, Walungu) Naar aanleiding van een bemiddeling in een conflict over grond tussen twee families in november 2011, getuigt de voorzitter van RVDH/Nyangezi: “In naam van het bureau van RVDH/Nyangezi in het territorium van Walungu, houden we eraan het werk van APRODEPED in het domein van de bemiddeling en van de verzoening te feliciteren en te waarderen. We signaleren graag dat de verschillende vormingslessen van APRODEPED die we volgden voor ons werktuigen zijn voor de bemiddeling. Laten we concreet vermelden dat de weg van de verzoening voor ons de meest gunstige is voor het oplossen van een conflict voor kwetsbare personen en voor de bevordering van de sociale vrede. Het is bevorderlijk voor individuen voor het herstel van hun respectievelijke rechten en voor een klimaat van vrede en samenwerking, terwijl tegelijkertijd de rechterlijke weg ontmoedigd wordt, een weg die kostelijker en veeleisender is”. 14

Het lokaal van de basisgroep RVDH in Kalehe (Zuid Kivu)

schikking die een aanvraag overmaakt aan APRODEPED of aan de basisstructuur in zijn gebied. Het gebeurt ook dat het aanhangig gemaakt wordt door de beide partijen die in conflict betrokken zijn. Dat is verkieselijker en gemakkelijker want beide partijen zijn dan zeker bereid tot bemiddeling. De leden van de RVDH die bemiddelen in de dorpen zijn para-juristen. Zij volgden verschillende vormingen georganiseerd door APRODEPED, met de financiële steun van KBA. De echt ingewikkelde gevallen worden overgedragen aan de zetel in Bukavu, opdat een advocaat ter plaatse zou komen.

De conflicten waarin bemiddeld wordt APRODEPED organiseert enkel zittingen voor conflicten met betrekking tot burgerlijke, sociale en administratieve zaken. Dit wordt gerechtvaardigd door het feit dat, vanuit het standpunt van de Congolese wet, strafrechtelijke materie uitsluitend voorbehouden is aan gerechtshoven en tribunalen. Alleen een rechter kan in deze beslissen d.m.v. een

vonnis. De aangelegenheden waarvoor men een beroep doet op de bemiddeling van APRODEPED hebben te maken met geschillen over gronden of percelen volgens het gewoonterecht, gezinsconflicten, erfenisconflicten of over schuldvorderingen.

Het verloop van een bemiddelingssessie • De partijen worden ontvangen en in de verzoeningszaal geïnstalleerd door de protocolafgevaardigde van APRODEPED. • Na een oecumenisch gebed, dat wordt ingeleid hetzij door de voorzitter, hetzij door een bereidwillig lid, spreekt de voorzitter een welkomstwoord aan de vergadering. • Elke persoon die aanwezig is in de zaal stelt zich individueel voor. Elkeen preciseert in welke hoedanigheid hij aanwezig is, wat hij in het leven doet en zijn relatie met de te verzoenen personen. • Er wordt door de voorzitter aan iedereen gevraagd het relaas te geven van de betwiste zaken alsook waarop hij of zij aanspraak maakt. KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

de rechtbank waren gestapt, zullen zij de akte van minnelijke schikking voorleggen aan de betrokken rechter die dan een passend oordeel zal uitspreken. Enerzijds moet de rechter vaststellen dat de partijen een einde hebben gesteld aan hun geschil en anderzijds moet hij hun akkoord kwalificeren als een ‘beoordeelde zaak’. In het geval dat één van de partijen zich hiertegen zou verzetten, zal de andere partij beroep doen op de rechtbank, die met een vonnis de minnelijke schikking zal beschouwen als een definitief en onherroepbaar akkoord dat tussen de partijen gesloten werd. De bemiddeling heeft dikwijls te maken met geschillen over gronden of percelen

• Een moraliserende tussenkomst van de voorzitter, die leidt tot onderhandelingen en toegevingsvoorstellen aan elk van de partijen. De voorzitter houdt rekening met de psychologie van de partijen en past in elk conflict een aangepaste benaderingsstrategie toe. • Indien nodig, stelt de voorzitter een terugtrekking van een paar minuten voor achter gesloten deuren met de personen die hij aanduidt. Soms haalt hij de twee betrokken personen of diegenen die volgens hem een invloed kunnen hebben op de ene of de andere partij even uit de vergadering. • Indien noodzakelijk of wanneer de partijen dat vragen, verricht de voorzitter een onderzoek ter plaatse met of zonder het aanhoren van personen die hem een onpartijdige oplossing van het conflict kunnen bieden. • De voorzitter deelt de gegevens mee die vastgesteld werden bij het onderzoek ter plaatse. • Hij heronderhandelt en stelt toegevingen voor die rekening houden met al de parameters en feiten die op het 16

terrein werden vastgesteld en/of verkregen werden door getuigen. • Er wordt een akte van minnelijke schikking opgesteld en ondertekend voor de punten waarvoor de twee partijen het eens zijn. Deze akte wordt eerst ondertekend door de twee partijen in conflict, vervolgens door de getuigen en tenslotte door de vertegenwoordiger van APRODEPED. Dat is geen vonnis in de juridische betekenis van het woord maar eerder een ‘transactie’ in de betekenis van de artikelen 583 en volgende van het Congolese Burgerlijk Wetboek, boek III. • De partijen gaan uit elkaar met een morele en materiële voldoening omdat ieder meer gewonnen heeft dan verloren. Zij omhelzen elkaar, bedanken APRODEPED en in de meeste gevallen gaan ze samen een glas bier drinken om de broederlijke en/of vriendschappelijke banden nauwer aan te halen.

Rol van de rechtbank In het geval dat de partijen beroep zouden hebben gedaan op de bemiddeling van APRODEPED, terwijl ze ook al naar

en de complexiteit van het conflict zijn. De onderzoeken ter plaatse worden door APRODEPED ten laste genomen. Er zijn gevallen waar de bemiddeling niet eindigt met het verhoopte resultaat. Vaak antwoorden mannen die in een gezinsconflict verwikkeld zijn met hun echtgenote, niet op de uitnodigingen tot verzoening. Soms ook zijn er partijen die vasthouden aan hun stelling en onverbiddelijk blijven, nog anderen zijn tegen de voorgestelde oplossing en wensen beroep te doen op de rechterlijke weg. In dat geval vermijden wij, tenzij op uitdrukkelijke vraag en eis van de partijen, een akte van niet-verzoening af te leveren.

Struikelblokken Het spreekt voor zich dat de oplossingen niet aan de partijen worden opgedrongen. Zij zijn niet onderworpen aan de betaling van kosten, welke ook de omvang

Donatien Mulume, advocaat bij APRODEPED – (Actie voor de Promotie en de Verdediging van minder begunstigde Personen) - Bukavu - februari 2012

Een familie die verdeeld was door een erfenisconflict getuigt “Ik ben werkelijk van harte tevreden van de rechterlijke bijstand van APRODEPED in het geschil dat me tegenover mijn broers stelde. Bij haar dood, had onze moeder ons een huis nagelaten en elke erfgenaam bewoonde zijn deel van het huis na de verdeling. Als vrouw, voelde ik me gediscrimineerd toen één van mijn grotere broers het initiatief nam om het huis te gebruiken voor handelsactiviteiten. Hij had met dat doel het huis veranderd en sommige kamers afgebroken, ook mijn deel, om het te veranderen in een drankgelegenheid. We waren met vier kinderen voor de erfenis. Mijn twee broers hadden elk een som geld gekregen voor hun delen die deze transformatie hebben ondergaan. Als ongehuwde moeder, hadden mijn broers me gevraagd het huis vrij te maken en te gaan wonen bij degene die het huis in bezit genomen had. Er werd me een perceel beloofd en een eventuele woonst in de nabije toekomst. Ongelukkig genoeg, is mijn grote broer omgekomen bij een ongeval en zo is mijn probleem lange tijd zonder oplossing gebleven. Na verschillende dagen van woordentwist en zonder onderkomen, heeft iemand ‘door de hemel gezonden’ me doorverwezen naar de mensenrechtenorganisatie APRODEPED. Hij verzekerde me dat zij mij zou kunnen helpen om een oplossing te vinden en mijn erfenisrechten te herstellen. Bij de eerste verzoeningszitting hebben mijn broers aanvaard me een huis te betalen, vermits ons huis reeds diende voor commerciële doelen. Vandaag, dankzij APRODEPED, ben ik eigenares van een perceel en van een huis. Leve APRODEPED !”. (Mevrouw Josephine)

KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

KBA in uw testament Uw engagement voor Afrika blijft ook na u bestaan!

Het duolegaat Zowel uw erfgenamen als KBA winnen erbij!

KBA is verheugd soms een schenking of legaat te ontvangen voor haar projecten in Afrika. De meeste mensen uiten hun laatste wil door die neer te schrijven in een testament. Het is een gelegenheid om hun gedachten neer te pennen voor hun familie, maar ook om een deel van hun vermogen via legaat of schenking aan te bieden voor projecten van een vzw die werkt in een ontwikkelingsland. KBA is een vzw die gemachtigd is legaten en schenkingen te ontvangen die gebruikt worden voor haar vormingsprojecten in Afrika. Het volstaat om in het document de volgende regel in te voegen: “ Ik legateer aan vzw KBA in 1030 Brussel, de som van …… euro of (roerende goederen en)……….(onroerende goederen) op het adres……..voor de vorming van Afrikaanse kaders.”

Wat is het duolegaat? Een duolegaat is een schenking per testament van roerende en/of onroerende goederen aan een of meerdere personen en tegelijkertijd aan een erkende vzw zoals KBA. Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in) of nichtje evenveel (of zelfs meer) krijgen, terwijl u toch een goed doel steunt. Deze techniek voorziet dat in dit geval KBA de erfenisrechten van de persoon die de schenking krijgt zal betalen. Indien deze bestemd is voor een verre verwant of een vriend, dan zal die normaal gezien veel successierechten moeten betalen (tot 65%). KBA als vzw betaalt slechts 8,8% (in Wallonië 7% en in het Brussels Gewest 12,5%). Gezien het erfrecht een ingewikkelde materie is, raden wij u aan een notaris te raadplegen die een kleine berekening zal maken en u een advies zal geven dat het best beantwoordt aan uw wensen. U kan ook altijd contact opnemen met KBA voor meer informatie! Contact: M-Bernadette Zubatse, Directrice. Tel.: 02/2010383 of info@ kba-foncaba.be

3 voorwaarden: • Er moet een testament opgesteld zijn • Er moet een legaat zijn ten voordele van één of meerdere personen • Er moet een tweede legaat zijn ten voordele van een erkende organisatie (zoals KBA) die verplicht is alle successierechten van de eerste persoon te betalen.

WIN - WIN Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in), neef of nichtje evenveel of zelfs meer krijgen, terwijl u ondertussen ook de projecten van KBA steunt! KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

BURUNDI OPROEP TOT EEN EERLIJKE DIALOOG In 2010 waren er verkiezingen in Burundi. Sommige partijen wezen de uitslag van de gemeenteraadsverkiezingen – gewonnen door de partij aan de macht CNDDFDD – af. Ze trokken zich uit de wedloop terug met het argument dat er massale vervalsingen hadden plaatsgevonden. Frédéric Njebarikanuye (adjunct coördinator bij KBA-partner CEAL) merkt op dat de sociaal-politieke situatie verslechtert en dat het risico bestaat dat het geweld weer zal toenemen. De actuele sociaal-politieke toestand in Burundi is kritiek, ondanks de inspanningen van de regering om het land te stabiliseren. Gewapende mannen voerden aanvallen uit op politieposten en op burgers in Cibitoke, ruraal Bujumbura, Cankuzo en Ruyigi. Dankzij de gezamenlijke inspanningen van de regering en van de bevolking, lijkt de rust er geleidelijk weer terug te keren. De meningen lopen uiteen over wat die aanvallen en slachtpartijen betekenen. Sommige spreken van nieuwe opstanden tegen de regering. Een recent verslag van de Verenigde Naties over de sub-regio van de Grote Meren benadrukt de rol van bepaalde politieke leiders van de oppositie in deze destabilisering van de veiligheid in Burundi en in het oosten van de DR Congo. Anderen, waaronder de regering, spreken van groepen gewapende bandieten of criminele terroristen zonder politiek oogmerk die plunderen en vredelievende burgers vermoorden.

Geen onderhandelingen In dit gedraal blijven sommige politici uitspraken doen die de angst voeden en de 20

Frédéric Njebarikanuye

bevolking niet geruststellen. Sommige leden van de oppositie - die een coalitie gevormd hebben die zij de ADC-IKIBIRI (Alliantie van de Democraten voor de Verandering) noemen - eisen na hun nederlaag in de verkiezingen van 2010 onderhandelingen met de regering. Tussen haakjes laten zij verstaan dat zij alle middelen zullen gebruiken om gehoord te worden. Als antwoord dreigt de regering hen tot in hun laatste verschansing te bestrijden in het geval zij de wapens zouden opnemen. Anderzijds zegt de regering wel bereid te zijn om met hen in gesprek te gaan, op voorwaarde dat zij de wil van het volk bij de verkiezingen van 2010 niet opnieuw in vraag stellen. Immers, zowel nationale als internationale waarnemers hebben de verkiezingen immers als correct en transparant beoordeeld. De regering roept de oppositie op tot een dialoog binnen het Permanent Forum van de Politieke Partijen. Maar de verenigde oppositie erkent de wettelijkheid van dat kader niet en vraagt onderhandelingen onder toezicht van een bemiddelaar.

Sommige journalisten lijken soms olie op het vuur te gieten

De rol van de civiele maatschappij De organisaties van de civiele maatschappij, de media inbegrepen, zouden moeten fungeren als brug tussen de twee kampen maar zijn jammer genoeg ook vermomd en worden aan de ene of de andere kant gerangschikt. In plaats van bij te dragen om de situatie te deblokkeren, lijken sommige van hen olie op het vuur te gieten. In de huidige situatie lijkt het alsof zij de rol van de oppositiepartijen willen overnemen, wat verwarring sticht over de rol van de oppositiepartijen én die van de civiele maatschappij in Burundi. Hun houding is misschien te verklaren door

het feit dat er in onze jonge democratie geen cultuur van politieke oppositie in de ware zin van het woord bestaat. Je zou kunnen zeggen dat de huidige oppositiepartijen de indruk geven zich te willen verbergen achter de organisaties van het maatschappelijk middenveld. Anderzijds zijn er net zo goed organisaties van de civiele maatschappij die de heersende macht het hof maken. Dit alles toont aan dat ook de Burundese civiele maatschappij steun nodig heeft voor de versterking van haar capaciteiten. Om beter haar rol te kennen in de samenleving en op een gepaste manier haar opdracht te vervullen. In dat alles zijn de arme Burundezen op het platteland het spoor kwijt en weten zij niet waar zij aan toe zijn. De armoede blijft woeden bij de bevolking. Prijzen van voedingswaren stijgen dag na dag, ondanks de inspanningen die deze bevolking van 90 % landbouwers voortdurend levert om de productie op te voeren.

Bisschoppen roepen op tot dialoog en respect voor de rechtstaat In deze sociaal-politieke context, heeft de KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

De bevolking varwacht van de overheid dat de sociale cohesie verstevigd wordt en er gewerkt wordt het welzijn van de hele natie.

Conferentie van de Katholieke Bisschoppen van Burundi (CECAB) onlangs een persbericht (zie kaderstuk) verspreid dat het gezag en de politieke partijen van de oppositie oproept de Burundezen een oorlog te besparen en geen zelfzuchtige belangen na te streven die het leven van de bevolking in gevaar brengen. De bisschoppen sporen hen aan om samen rond de gesprekstafel te gaan zitten om oplossingen te vinden voor hun meningsverschillen en zo de vrede te handhaven en de democratie en de rechtstaat te verstevigen. De bisschoppen herinneren eraan dat deze dialoog de wil van het volk, zoals uitgedrukt bij de verkiezingen van 2010, niet in vraag mag stellen. Deze dialoog moet het vertrouwen herstellen tussen de politieke partners en aan de politici die in ballingschap leven, toelaten terug te keren naar het land. Zodat ze zich kunnen verenigen voor de heropbouw van het land, dat pas onlangs uit een meer dan 14 jaren durende oorlog is geraakt. Concrete maatregelen moeten genomen worden om de corruptie, de economische fraude, het verduisteren van openbare goederen, 22

de onbestrafte klantendiensten en het bevoorrechten van sommigen, te bestrijden. Dit tast immers de structuren van de staat én die van private nationale organisaties aan. De regering moet zich daadwerkelijk inzetten om de strijd tegen de straffeloosheid aan te gaan omdat die het voetstuk is van de wandaden. De criminelen, de herrieschoppers, de verspillers, de corrupten en de verduisteraars van openbare goederen moeten voor het gerecht gebracht worden en verwijderd uit het bestuur van de belangen van de natie.

wijzen om vervolgens onderhandelingen op te eisen die eigenlijk hun eigen lucratieve belangen bevoorrechten. Dit dreigt immers een gewoonte te worden in de meeste van onze Afrikaanse landen. De overwonnenen moeten de morele verplichting naleven om op een verantwoorde manier hun nederlaag te aanvaarden en zich op een efficiënte manier voor te bereiden om een toekomstig mandaat na te streven, in plaats van het land te destabiliseren. Dit is een schande voor een land dat beweert de democratie te willen nastreven. Voor de overwinnaars, zij moeten weten dat het volk hun een verantwoordelijkheid toevertrouwt waarover zij verantwoording zullen moeten afleggen. Het volk biedt hen niet de gelegenheid om zich op een onwettelijke wijze te verrijken door openbare goederen te verduisteren. Zij dragen de verantwoordelijkheid om de sociale cohesie te verstevigen en te werken aan de ontwikkeling en

het welzijn van de hele natie. Zij moeten goed beseffen dat zij niet gekozen zijn om eeuwig aan de macht te blijven. Indien het soevereine volk zich van hen afkeert, moeten zij geen maffiose redenen of strategieën zoeken om aan de macht te blijven, wat vaak gebeurt in de meeste Afrikaanse landen, wat op zijn beurt volksopstanden teweegbrengt die dan samengaan met geweld, materiële verliezen en mensenlevens.

Uit de vicieuze cirkel van het geweld stappen Als het niet te laat is, dan is het toch hoog tijd dat de Burundese politieke klasse, de organisaties van het maatschappelijk middenveld evenals de media zich herpakken. Men moet de vrede beschermen en hand in hand werken voor de integrale en duurzame ontwikkeling van dit land dat elk jaar bij de drie armste landen van de wereld is. Dat zou een waardevol geschenk zijn dat zij aan het Burundese volk zouden aanbieden

De eisen van de democratie De Burundese politieke klasse en de Burundezen moeten goed begrijpen dat een ware democratie gebaseerd is op concurrentie van maatschappelijke projecten binnen een meerpartijenstelsel. Er zijn telkens weer winnaars en verliezers. Dus moet er ook een cultuur van respect zijn voor het verdict van het volk. Verkiezingen moeten rechtvaardig, transparant en vredig zijn en verliezers moeten geen voorwendsels zoeken om de resultaten van de verkiezingen af te

De bevolking zegt “neen” aan het geweld KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

op de vooravond van de 50ste verjaardag van de onafhankelijkheid van hun land. De jongeren van hun kant zouden zich moeten bewust worden van hun verantwoordelijkheid in de voorbereiding van een betere toekomst. Zij moeten ten alle prijze vermijden dat zij gemanipuleerd worden en meegesleurd worden in het geweld en de oorlogslogica. Nooit meer oorlog in Burundi. De stap die ge-

zet werd bij de Akkoorden van Arusha is een verworvenheid. Zij moet de Burundezen helpen definitief uit de vicieuze cirkel van het geweld te geraken. Frédéric Njebarikanuye, adjunct Coördinator en projectverantwoordelijke bij de CEAL (Bisschoppelijke commissie voor het Apostolaat van de Leken), Bujumbura, februari 2012

Uit de boodschap van de katholieke Bisschoppenconferentie van Burundi, gericht aan de Burundezen en de vrienden van Burundi (Bujumbura, 8 december 2011) (…) Laat ons toe onze stem te verheffen om u uit te nodigen met kracht de oorlog af te wijzen en alles wat ons ernaartoe zou kunnen meesleuren in ons land. Ja, bij het zien van wat er in ons land aan het gebeuren is, als wij ons niet inzetten om alles te doen wat in onze macht ligt, bestaat het risico dat ons land neerstort in de afgrond van een nieuwe oorlog en dat terwijl de gevolgen van de voorgaande nog levendig zijn. Profiteren van de verworvenheden van de vrede om duurzame vrede na te streven (…) De hoop om er weer bovenop te komen in ons land werd teruggevonden door het feit dat de protagonisten van de conflicten aanvaard hebben samen te zitten om na te gaan hoe het bestuur en de goederen van het land verdeeld kunnen worden. Laten we deze hoop verstevigen opdat ze ons zou toelaten tot een duurzame vrede te komen, in plaats van terug te keren naar de slechte reflexbewegingen van egocentrisme, uitsluiting en het gebruik van geweld. We moeten de tekenen erkennen die deze teruggevonden hoop tonen, zodat ze als springplank kunnen dienen om vooruitgang te boeken. Deze tekenen zijn bijvoorbeeld het feit dat de conflicten van etnische aard aan het verdwijnen waren; velen van hen die het land ontvlucht waren, zijn naar hun vaderland teruggekeerd en zelfs sommigen die zich in het binnenland verplaatsten, zijn naar hun eigendommen teruggekeerd; de bestuursorganen en de veiligheidsdiensten waren opnieuw de organen aan het worden van alle burgers zonder uitsluiting; een democratie gebaseerd op het multipartijenstelsel was bezig wortel te schieten; al de politieke partijen werden erkend en gerespecteerd; de vrijheid van meningsuiting was een werkelijkheid aan het worden in zover niemand nog vervolgd werd voor zijn ideeën; men was het land aan het heropbouwen als men kijkt naar de vele bouwwerven die hier en daar te zien zijn. 24

En nog andere ontwikkelingsactiviteiten die iedereen kan vaststellen waar hij zich bevindt en die aantonen dat we op goede weg waren. Dat alles is de vrucht van het overleg dat ons geleid heeft naar de weg naar de democratie. Is het dan mogelijk dat we, als we al die weldaden zien, nog zin zouden hebben om weer aan te knopen bij de logica van het wantrouwen, van de uitsluiting, van de conflicten en van de oorlog ? Neen, nogmaals neen! (…) Er is één ding waarvan we ons bewust moeten zijn, ook al wordt er niet veel over gesproken, dat is de angst die het land riskeert te verlammen… Zoals gezegd wordt: ‘angst is een slechte raadgever’, wie angst heeft, handelt dikwijls op een onbeholpen manier. Dat heeft ongelukkige gevolgen: er ontstaat wantrouwen tussen de mensen in het land en mensen van diverse strekkingen beginnen elkaar te verdenken en elkaar de waarheid niet meer te zeggen. Zo wordt de stem van de vrede in gevaar gebracht en maakt zij in elk geval geen vooruitgang. Bovendien beschikt men niet meer over de nodige tijd om zich te buigen over de kwesties waarover het land en de burgers zich zorgen maken, zoals de armoede, de strijd tegen de corruptie, het verduisteren van de goederen van het land, goed bestuur en nog zoveel andere.

Een jongerenproject voor de vrede De context De situatie in Burundi is vandaag zorgwekkend en uitdagend tegelijk. De politieke akkoorden rond vrede en machtsdeling en de democratische verkiezingsprocessen worden gedwarsboomd door een slechte politieke cohabitatie tussen de bewindspartijen en de partijen die samen een coalitie-oppositie gevormd hebben. Er is een heropflakkering van geweld, criminaliteit, gewapende overvallen, confrontaties tussen de ordediensten en gewapende ongeïdentificeerde groepen, verkrachtingen en interne conflicten tussen allerhande groepen. Ondertussen stort de economie van het land in elkaar. Armoede teistert de gezinnen en sociale en burgerlijke waarden gaan verloren bij de jeugd. Welnu, een volk zonder waarden is een volk dat met uitsterven bedreigd wordt.

Studenten komen op voor dialoog en rechtvaardigheid

Het ontstaan van het project De kerkleiders hebben veel jongeren ontmoet. Zij deden aanbevelingen voor de kerk, de politici en de nationale media, om het land uit de impasse te halen en geweld en oorlog te vermijden. KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

« Naar mijn mening zijn de spanningen in de regio’s Cibitoke en landelijk Bujumbura te wijten aan het feit dat er geen dialoog is tussen de politici, dat bij de jeugd de waarden aan het vervallen zijn en ook aan bepaalde media die informatie manipuleren. » « Ik stel voor dat er een dialoog komt tussen de politieke partners. Dat de jeugd gevormd wordt rond morele en menselijke waarden, in het bijzonder actief non-geweld, respect voor de mensenrechten en het vreedzaam oplossen van conflicten. Tenslotte ook nog dat de media geen angst en haat zaaien onder de bevolking. » Marie-Louise (25), Kinama (Bujumbura)

Drie Burundese jongeren over vrede in hun land

Jongeren stappen voor vrede

Gevolggevend aan de oproep van de jongeren, heeft de katholieke Bisschoppenconferentie van Burundi (CECAB) via de Bisschoppelijke Commissie voor de leken (CEAL) en met de steun van KBA een vormings-en sensibiliseringsproject opgestart voor jongeren uit 43 middelbare scholen verspreid over het hele land met een schoolbevolking van 34.498 leerlingen. Met dit project wil de kerk bijdragen tot de versterking van de vrede.

Werkwijze In eerste instantie worden 38 vormingskrachten opgeleid rond de thema’s conflictpreventie, eerbied voor mensenrechten, actieve geweldloosheid, democratische participatie en vredesopbouw. De vormingsmedewerkers zullen op hun beurt 172 studenten animato-

ren en animatrices opleiden, gekozen uit de 43 scholen die betrokken zijn bij het project. Deze animatoren en animatrices zullen de vorming doorgeven aan 40 studenten van elke school, die dan een Vredesclub binnen hun school zullen oprichten. Deze groep van 1720 jonge promotoren voor gerechtigheid zullen de andere leerlingen sensibiliseren rond de verschillende thema’s, onder meer door culturele activiteiten te stimuleren zoals muziek, liederen, sketches, gedichten, tekeningen of schilderijen die de thema’s op creatieve manier uitbeelden. Het project zal eindigen met een vredesdag die een cultureel interscolair festival zal worden. Dit project is voorzien om twee en half jaar te duren en zal bijna 400.000 euro kosten.

« De oorzaken van de spanningen in de regio’s Cibitoke en landelijk Bujumbura zijn mijns inziens: uiteenlopende politieke ideeën, die meningsverschillen binnen de verschillende politieke partijen uitlokken, foute ideeën die door de media verspreid worden en de verkeerde gewoonte om haatdragend te zijn, wat tot wraak leidt. Er zijn ook nog conflicten over grond, hoofdzakelijk te wijten aan de bevolkingsgroei. » « Om rond deze problemen tot een oplossing te komen, moet eerst en vooral een dialoog mogelijk gemaakt worden. Men moet zich ervan vergewissen dat de informatie die de media verspreiden geen wanorde teweegbrengt. Er moet tegen de onwetendheid van de mensen ingegaan worden door sensibiliseringssessies te organiseren. Onwetendheid brengt aan de ene kant een grote bevolkingsgroei met zich mee (bron van grondconflicten) en aan de andere kant verschillende andere conflicten.» Alain Médard Muhikaze (18), Buyenzi (Bujumbura)

« Volgens mij zijn de spanningen en de onveiligheid in de regio’s Cibitoke en landelijk Bujumbura te wijten aan een gebrek aan communicatie en wederzijds begrip en aan onrechtvaardigheid, leugens, haat, onderdrukking, wraak en egocentrisme: iedereen streeft zijn eigenbelang na en houdt geen rekening met de ander… » « Er moet een dialoog komen tussen de politieke protagonisten. Mensen moeten aangespoord worden om oprechtheid en rechtvaardigheid in de praktijk te brengen, om elkaar graag te zien, elkaar te vergeven en zaken uit het verleden los te laten zodat er geen wraak op volgt. Bovenal moeten jongeren gevormd worden rond mensenrechten en actieve geweldloosheid. » Médissa Ingabire (16), Gihosha (Bujumbura)

KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

De bisschoppenconferentie van Burundi start een project op rond vredesopbouw. Dat is niet overbodig want de vrede is er nog steeds bijzonder kwetsbaar. Voor KARIBU interviewde Frédéric Njebarikanuye in februari 2012 enkele Burundese jongeren. Wie zijn ze? Hoe gaan ze om met conflicten in hun dagelijks leven en naar wie kijken ze? We stellen hier drie jongeren aan u voor. Hun kijk op de conflicten en voorstellen voor vrede kan u op vorige pagina lezen.

Marie-Louise (25), Kinama (Bujumbura) Gezinssituatie : Marie-Louise is het vierde kind in een gezin met acht kinderen, ze heeft drie broers en vier zussen. School : het 4e Middelbaar van het lyceum van KINAMA. Buitenschoolse activiteiten : ze neemt deel aan activiteiten van de jeugdbeweging waar ze lid van is en aan activiteiten voor gemeenschapsontwikkeling Beroepsperspectief : ze wil graag geneeskunde studeren Hoe verloopt een dag thuis voor jou? « In de schoolvakanties sta ik op rond 5.45u. Ik werk op het veld, maak het huis schoon, bereid de maaltijden en doe de was… » Hoe denk je dat de dag van een jongere van jouw leeftijd in België verloopt? « Ik denk dat diens dag goed verloopt. Hij werkt voor zijn studies en surft op het internet,…» Als er spanningen zijn binnen je familie, wat is dan de oorzaak? Wat doe jij dan? « Spanningen met mijn ouders kunnen er komen wanneer ik activiteiten doe waarvoor ik vooraf geen toestemming gevraagd heb. Soms gebeurt het ook dat zij mij onjuist bejegenen. De oplossing voor deze kleine conflicten is een dialoog waarbij iedereen zijn standpunt uitlegt en er raad gegeven wordt.» Zijn er soms spanningen onder vrienden? Wat doe jij dan? « Wanneer we elkaar onder vrienden 28

goed verstaan, voel ik me goed en blij maar het is niet altijd het geval. Een voorbeeld van hoe een spanning kan ontstaan: we vragen een boek mee om thuis onze oefeningen te kunnen maken en de leerling die het boek mee naar huis neemt houdt het voor zich, terwijl het boek voor ons allemaal is. Dat maakt mij boos. Jongeren waar ik op school minder goed mee opschiet, zijn jongeren die een andere godsdienst hebben en zich agressief en denigrerend naar ons opstellen. Om het op te lossen, probeer ik met hen in dialoog te treden en hen te doen begrijpen dat we allemaal kinderen zijn van één en dezelfde God en we bijgevolg allemaal broers en zussen zijn en van elkaar moeten houden. Je moet de ideeën met elkaar confronteren, in plaats van naar geweld te grijpen. »

Alain Médard Muhikaze (18), Buyenzi (Bujumbura) Gezinssituatie : Alain Médard is het vierde kind in een gezin met vijf kinderen, hij heeft vier zussen School : het tweede jaar Wetenschappen B van het Scheppers Lyceum in Nyakabiga Buitenschoolse activiteiten : de Engelse Club, het koor en vrijwillig gemeenschapswerk Beroepsperspectief : hij wil geneesheer – specialist worden Hoe verloopt een dag thuis voor jou? « Tijdens de schoolvakanties sta ik op om 7u. Dan verfris ik me, ontbijt en doe verschillende klusjes zoals het wassen van de kleren of soms zelfs koken,…» Hoe denk je dat de dag van een jongere van jouw leeftijd in België verloopt? « Ik denk dat voor een leeftijdsgenoot in België een dag goed of slecht kan verlopen. Tijdens de dag denk ik dat hij zich goed amuseert door op het internet te surfen, boeken te lezen, rond te wandelen en andere leuke dingen te doen.» Als er spanningen zijn binnen je familie, wat is dan de oorzaak? Wat doe jij dan? « Het is nog nooit gebeurd dat ik spanningen had met mijn ouders maar ik herinner me wel een keer dat ik een kleine ruzie had met mijn jonger zusje. Ze had iets gedaan wat ik haar verboden had. Om het op te lossen heb ik bij mezelf geen gevoelens van boosheid

toegelaten en, God zij dank, heeft het zich snel opgelost. » Zijn er soms spanningen onder vrienden? Wat doe jij dan? « In het algemeen schiet ik goed op met al mijn vrienden en vriendinnen en ik voel me goed als ik bij hen ben. Mijn wens is om met iedereen in vrede te leven. Als er misverstanden zijn tussen jongeren, moet je eerst op zoek gaan naar de oorsprong van het conflict, dan moet je naar hen luisteren om ze te kunnen verzoenen. Als je het probleem kent, zal het gemakkelijk zijn hen te verzoenen. » Wie is voor jou een inspiratiebron? « Nelson Mandela is mijn inspiratiebron. Het was een leider die op zoek ging naar vrede tussen de zwarten en de blanken in de Zuid-Afrikaanse republiek. Zelfs nadat de blanken hem 27 jaar lang gevangen hebben gezet, heeft hij geen wraak willen nemen want zijn vredewens was sterker. »

Wie is voor jou een inspiratiebron? « Wie voor mij een voorbeeld, een inspiratiebron is, is de Heer Jezus, hij die altijd geweldloosheid, vergeving en verzoening preekte. » 29

Médissa Ingabire (16), Gihosha (Bujumbura)

Als er spanningen zijn binnen je familie, wat is dan de oorzaak ? Wat doe jij dan ? « In de meeste gevallen komen we heel goed overeen en voor mijn familie voel ik vooral goedheid en liefde. Een conflict met mijn ouders kan het gevolg zijn

Zijn er soms spanningen onder vrienden ? Wat doe jij dan ? « Ik heb veel vrienden, op school en buiten de school. Het grootste deel van de tijd ervaar ik tegenover hen een vriendschappelijk gevoel. Spanningen… soms zijn die er. Bijvoorbeeld wanneer we andere meningen of reacties hebben. Als er spanningen zijn tussen jongeren moet je ze samen zetten, hen in alle oprechtheid met elkaar laten spreken om de gedachten van elkeen te horen en hun afwijkende opinies te detecteren. Er moet dus een wijze bij zijn om hen te helpen zich te verzoenen. » Wie is voor jou een inspiratiebron? « Mijn moeder is mijn voorbeeld. »

KBA is een door de overheid erkende NGO van internationale solidariteit gespecialiseerd in het versterken van de Afrikaanse civiele maatschappij. Lokale partners en hun basisgroepen krijgen de mogelijkheid om via opleidingen hun competenties te verhogen en hun kennis doeltreffend aan anderen door te geven. KBA werkt rechtstreeks en op basis van wederkerigheid samen met lokale Afrikaanse organisaties.

KBA investeert in de vorming van lokale partners rond vijf thema’s: familiale landbouw en voedselzekerheid, democratie en mensenrechten, conflictpreventie en vredesopbouw, opvoeding van jongeren en empowerment van vrouwen. KBA staat voor een eerlijke, open en diepgaande partnerrelatie, vanuit gelijkwaardigheid en dialoog. KBA staat ook voor een integrale benadering van de mens en van de gemeenschap: economische, sociale, politieke, culturele en spirituele aspecten krijgen een plaats.

ACTIES in het Noorden

Hoe denk je dat de dag van een jongere van jouw leeftijd in België verloopt ? « Ik beeld me in dat een leeftijdsgenoot in België tijdens de vakanties rond 6.30u opstaat, ontbijt, gaat sporten, naar de televisie kijkt, gaat shoppen,… Nadien gaat hij informatie opzoeken op het internet en zijn vrienden opzoeken en ’s avonds babbelt hij met zijn ouders. »

van werk dat ik vergeten ben te doen of slecht uitgevoerd heb, of van een misverstand of misdraging van mijn kant. Met mijn broers en zussen kunnen meningsverschillen ontstaan door de televisie of wanneer de kleinste te laat thuis komt en ik hem straf. Om zo’n conflict op te lossen wacht ik tot de ander zich gekalmeerd heeft en we spreken erover om elkaar te vergeven. »

ACTIES in het Zuiden

Hoe verloopt een dag thuis voor jou ? « Tijdens de schoolvakanties ontbijt ik eerst. Dan doe ik huishoudelijk werk of boodschappen. Als er niets anders in de weg staat, rust ik na het middageten. Nadien ga ik ofwel naar de bibliotheek, ofwel doe ik aan sport of, ga ik met mijn familie vrienden bezoeken. ’s Avonds kijk ik televisie of babbel ik met mijn ouders.»

KBO

Gezinssituatie : Médissa is de oudste in een gezin met zes kinderen, ze heeft drie broers en twee zussen. School : het derde middelbaar Moderne Talen van het Lycée Clarté Notre Dame in Vugizo Buitenschoolse activiteiten : ze zet zich in voor de milieuclub Beroepsperspectief : ze wil graag arts worden, “mijn toekomst zal schitterend zijn”

PARTNERwerking

Alles over K BA op www.kba-fon caba.be

De projecten: • zijn aangepast aan de culturele eigenheid van de lokale bevolking • stimuleren een democratische cultuur • creëren zelfredzaamheid • versterken de empowerment van de vrouw • dragen zorg voor het ecologisch systeem • worden niet opgelegd maar ontstaan vanuit de lokale bevolking

KBA neemt deel aan de ontwikkelingseducatie rond de Noord - Zuid problematiek en sensibiliseert geïnteresseerden, sociale organisaties en sympathisanten rond het belang van het duurzaam versterken van mensen en groepen in het Zuiden op basis van een eerlijke dialoog. KBA neemt actief deel aan campagnes van de Noord-Zuid beweging, 11.11.11 en CNCD zoals de actie rond de milleniumdoelstellingen, geeft advies (vooral over Centraal – Afrika) en brengt de thema’s onder de aandacht in het magazine KARIBU en via de website.

En u? KBA steunt voor een deel van het vormingswerk met Afrikaanse partnerorganisaties op giften. KBA dankt u 1000 x daarvoor! FINTRO: BE 94 1430 6786 22 14 (Voor giften van 40 euro of meer ontvangt u een fiscaal attest). KARIBU 145 I JAN. FEB. MAART 2012

KARIBU is het tijdschrift van de vzw KBA en verschijnt vier maal per jaar. Abonnement: Wordt gratis verstuurd naar alle geïnteresseerden

KBA is een door de overheid erkende NGO gespecialiseerd in het versterken van de capaciteiten van het maatschappelijk middenveld in Afrika. KBA kiest voor vormingsprojecten en directe samenwerking met lokale partners. Zo bereiken de projecten duurzame resultaten KBA reikt instrumenten aan zodat mensen zelfstandig hun ontwikkelingsproces in handen kunnen nemen.

Redactie: M-Bernadette Zubatse Luc Bonte Ruth Lamers Dries Fransen Jean Lefèbvre Marc Verschoore Adres: Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 - Brussel tel.: 02 201 03 83 fax: 02 205 17 39 e-mail: info@kba-foncaba.be website: www.kba-foncaba.be Verantwoordelijke uitgever: M-Bernadette Zubatse (Vooruitgangstraat 333/03 - 1030 Brussel) Foto’s: KBA, APRODEPED, RODHECIC, CEAL Opmaak en druk: De Riemaecker Printing bvba www.deriemaecker.be

De inhoud van de gepubliceerde artikels geeft niet noodzakelijk de opinie weer van het KBA. Dit tijdschrift wordt gedrukt op gerecycleerd papier. Cette revue paraît aussi en français.