2014 karibu nl 153 by KBA-FONCABA

januari, februari, maart 2014

Nr. 153

KBA

België/Belgique P.B./P.P. 9099 GENT X BC 10999

Kadervorming voor Afrikanen

Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 Brussel (België) - Tel. 02 201 03 83 • Fax: 02 205 17 39 E-mail: info@kba-foncaba.be - www.kba-foncaba.be

Karibu BURUNDI : DE AKKOORDEN VAN ARUSHA, EEN BIJBEL congo: MANNEN EN VROUWEN, GELIJKE KANSEN Afgiftekantoor Gent X - P602401 1ste kwartaal 2014

inhoud 4 BURUNDI: “RAAK NIET AAN MIJN AKKOORD” Het Akkoord van Arusha, getekend in augustus 2000, was voor Burundi het voorspel van een duurzame vrede. Van toen af kreeg de democratie een kans zich te ontwikkelen, met onder andere een vrij grote vrijheid van meningsuiting. Het huidige bewind zou willen veranderingen in de Grondwet invoeren, maar dit voorstel stoot op veel tegenwind. 10 CONGO: DE LOKALE VERKIEZINGEN…VOOR MORGEN? De Nationale Onafhankelijke Verkiezingscommissie (CENI) heeft haar verkiezingskalender klaar. Dit keer zouden eerst de lokale verkiezingen plaatshebben. Maar het parlement, de senaat en de civiele maatschappij verwerpen de kalender. 16 EEN LEGAAT VOOR KBA Uw engagement voor Afrika wordt eeuwigdurend 18 CONGO: MANNEN EN VROUWEN, GELIJKE KANSEN In de provincie Bandundu wordt het principe van de gendergelijkheid gezien als een opportuniteit om voldoende verantwoordelijkheid te geven aan de vrouwen. Enkele getuigenissen zijn bemoedigend. 28 RECHT OP VOEDSEL: NAAR HET DECENNIUM VAN DE “IGNAMES”? Vóór de komst van de Bantoes, de Soedanezen en de Nijlbewoners, at men in de kampen van de Pygmeeën van de huidige D.R. Congo “ignames”, alsook verschillende andere niet-houtachtige producten uit het bos. Het promoten van de productie van de “ignames”zou het rantsoen voedsel van tientallen miljoenen Congolezen verbeteren.

voorwoord « De toekomst van Afrika ligt in handen van de vrouw », een uitspraak die vaak geuit wordt. Nochtans zijn de rechten van de vrouw in Afrika het onderwerp van debatten, geschriften, eisen. De gendergelijkheid is zonder twijfel ingeschreven in de Grondwet van de landen in Afrika, maar de toepassing in het concrete leven is verre van gerealiseerd. Zou het een bewustwording of een toeëigening zijn die tijd vraagt? Zelfs in België of in Europa zijn er nog stappen te zetten in het zoeken naar pariteit. Denken we maar aan de verdeling van de verantwoordelijkheidsposten, zowel op politiek als economisch vlak, vernoemen we de gelijkschakeling van de lonen, bekijken we ook de gelijke participatie in de huishoudelijke taken. Hoe zit het in Afrika? Zou de gendergelijkheid een fenomeen zijn in de mode in Europa en die overgevlogen is naar Afrika? In dit KARIBU-nummer spreken een koppel en enkele vrouwen van Kikwit (Bandundu – Congo) positief over de gelijkheid tussen mannen en vrouwen. Voor KBA, in haar werking en projecten met haar partners in Afrika, is de factor “gender” een prioriteit: de eerbied voor de rechten van de vrouw, de noodzaak van haar versterking, de vraag naar het nemen van verantwoordelijkheid in de samenleving. Beste vrienden van KBA, wij bedanken u voor het luisteren naar die vrouwen in Afrika en voor de steun aan KBA voor haar projecten waar de vrouw geëerbiedigd wordt in haar waardigheid, waar zij rechtop staat door het nemen van haar verantwoordelijkheid.

Luc Bonte, Voorzitter

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

BURUNDI “BLIJF VAN MIJN AKKOORD” Burundi, dat klein land van Centraal Afrika met meer dan 8 miljoen inwoners met een landbouwroeping en een zwakke economie met de export van koffie, kent sedert een tiental jaar, na lange jaren van conflicten en oorlog, eindelijk de vrede. Het Akkoord van Arusha, getekend in augustus 2000, was de voorbode van een duurzame vrede. De politieke keuze voor de democratie is voor dit land een immense stap vooruit. Waar staan we vandaag? Aloys de Gonzague Niyoyita, Free Lance journalist ter plaatse, geeft ons een kleine analyse.

De Vredesakkoorden van Arusha gaven de bevolking veel hoop behouden. Ze zijn dan ook in opstand gekomen en daaruit is een burgeroorlog voortgevloeid. Deze opstand maakte volgens de ramingen van de UNHCR (Het Hoog Commissariaat van de Verenigde Naties voor de Vluchtelingen) meer dan 300 000 doden, 300 000 vluchtelingen en 300 000 binnenlandse vluchtelingen.

DE AKKOORDEN VAN ARUSHA: EEN BIJBEL

Sinds de onafhankelijkheid in 1962 heeft Burundi nooit vrede en duurzame veiligheid gekend. Terugkerende oorlogen hebben de twee volksgroepen tegenover elkaar gesteld. De Hutu-meerderheid en de Tutsi-minderheid die strijden voor de machtscontrole. Gedurende de 30 jaren na de moord van Prins Rwagasore, zijn de Bahutu verwijderd van de macht. Het leger, overheerst door de Batutsi (14 % van 4

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

de bevolking), is aan de macht gebleven, want de verschillende staatsgrepen waren slechts onbeduidende paleistwisten. Maar de moord van de eerste Hutu-president, Melchior Ndadaye democratisch verkozen in 1993, slechts drie maanden nadat hij de functie had opgenomen, heeft de Bahutu (85 % van de bevolking) ervan overtuigd dat er wapens nodig waren om aan de macht te komen en deze te

In augustus 2000 sloeg de grote meerderheid van de Burundezen een grote zucht van opluchting. Dit gebeurt wanneer de groep van politieke partijen van de Tutsi-obediëntie, gekend onder de naam van G10, en de groep van de partijen van Hutu-obediëntie, gekend onder de naam van G7, een Vredesakkoord, genaamd “Vredesakkoord van Arusha voor Burundi” hadden ondertekend. “Het is een kind dat met veel pijn ter wereld werd gebracht”, zei wijlen Nelson Mandela, de vroegere president van Zuid-Afrika,. Hij was bemiddelaar in het Burundese conflict tijdens de ceremonies van de ondertekening in Arusha, een stad in het noorden van Tanzania.

Bij het sluiten van een vredesakkoord hebben de Burundezen meer hoop gekregen toen zij zagen dat de vroegere gewapende Hutu groepen zich ontwapenden en zich integreerden in het nieuwe leger en de politie, samengesteld uit 50 % Bahutu en 50 % Batutsi. De Akkoorden van Arusha voorzien eveneens dat de Batutsi 40 % en de Bahutu 60 % verkrijgen in de schoot van de instellingen, hierbij inbegrepen het parlement en de regering. De Grondwet, die voortkomt uit de Vredesakkoorden, zegt dat geen enkele president, gekozen met algemeen stemrecht, meer dan twee presidentiële mandaten mag uitoefenen. Na 10 jaar vrede, verwijzen vele Burundezen naar de Akkoorden van Arusha als naar “een Burundese Bijbel”.

DE GRONDWET AANPASSEN? Twee opeenvolgende stembeurten in 2005 en 2010, die gewonnen werden door de CNDD-FDD partij (Nationale Raad voor de Verdediging van de Democratie – Verdedigingsmachten van de Democratie), hebben hoop gegeven op een duurzame vrede en een democratie met wederzijdse toestemming en gebaseerd KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

VALSE NOTEN VERMINDEREN

op een permanente dialoog. Het is waar dat, omdat de oppositiepartijen de parlementaire en presidentiële verkiezingen van 2010 geboycot hebben, de parlementaire oppositie zeer zwak staat. Met als gevolg dat het niet verbaast dat de oppositie niet voldoende recht van inspraak heeft in het Parlement. Nu ziet de oppositie in dat de strategie van de lege stoel, die uitgeoefend werd door die politieke partijen van de oppositie bij de verkiezingen van 2010, in hun nadeel heeft gewerkt. De enige druk die zij kunnen uitoefenen op de regering bestaat alleen maar in waarschuwingen en stellingnamen. Sommigen zeggen dat de huidige President aanspraak kan maken op een nieuw mandaat, want voor het eerste mandaat werd hij niet verkozen via algemeen stemrecht. Anderen verwerpen dit argument

“

Het is waar dat de parlementaire oppositie zeer zwak staat

door te bevestigen dat in 2015, president Nkurunziza twee mandaten zal gedaan hebben en dat hij geen aanspraak kan maken op een derde mandaat. Vandaag zijn er veel waarnemers die denken dat het project om de Grondwet te hervormen, dat de regering zal voorstellen aan het Parlement, de bedoeling heeft deze tegenstrijdigheid weg te werken om zo aan de actuele President toe te laten zich voor te dragen voor de volgende verkiezingen.

De partijen van de oppositie willen niet horen van veranderingen in de Grondwet. Ook de civiele maatschappij vindt dat het te vroeg is om te raken aan de Akkoorden van Arusha. Uit vrees dat er beslag 6

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Door de boycot van de verkiezingen van 2010 door de oppositie, kreeg de CNDDFDD partij veel macht in het parlement

wordt gelegd op de macht en er een etnische onevenwichtigheid zou komen in het verdelen van die macht. Sommige waarnemers vinden dat er organisaties van de civiele maatschappij zijn die de plaats willen innemen van de politieke oppositiepartijen, wat hun rol niet is. De civiele maatschappij zou als brug moeten dienen van verstandhouding tussen de meerderheid en de oppositiepartijen. Met een objectieve en constructieve analyse, zowel van de beslissingen en de acties van machthebbers als van de acties van de oppositie, zou zij beide kampen moeten aanzetten geen egoïstische belangen na te streven. Maar zich rond de tafel te zetten voor een dialoog en tegen elke prijs de vrede te bewaren. Deze dialoog zou het vertrouwen herstellen tussen de politieke partners. Eén jaar vóór de afspraak van 2015 voor een nieuwe democratische verkiezingsbeurt zijn er wel verontrustende signalen.

In vergelijking met de dertig jaar na de onafhankelijkheid van Burundi, waar een dictatoriaal bewind door een militaire en burgerlijke oligarchie geleid werd en met de jaren van burgeroorlog in navolging op de moord op president Melchior Ndadaye, is de vrije meningsuiting nooit zo groot geweest. Nochtans de nieuwe wet op de pers en de vrijheid, die het toelaat om een openbare manifestatie te organiseren zonder de voorafgaande toestemming van de regering, lijkt in strijd te zijn met de vrijheid van meningsuiting. Men spreekt ook van het creëren van criminele dossiers tegen sommige leiders van de oppositie, gevolgd door hun gevangenneming. De oppositie komt op tegen de misplaatste en her-

“

De vrije meningsuiting is nooit zo groot geweest

Alle kinderen naar school

haaldelijke inmenging van de Minister van Binnenlandse Zaken in de inwendige aangelegenheden van de politieke partijen met als doel deze te verzwakken. Zo is de actuele crisis in de schoot van de eenheidspartij UPRONA (de Partij voor de Nationale Vooruitgang) groter geworden, maar lijkt deze vooral de vrees van de publieke opinie te rechtvaardigen over de

Het Observatorium van de Gouvernementele Actie (OAG), volgt met bezorgdheid het opnieuw verschijnen van een klimaat van politieke onverdraagzaamheid in het land. Het stelt een tendens vast van aanhoudend verbaal geweld tussen de politieke formaties, maar ook fysiek geweld waarbij de actoren sommige jongeren van politieke partijen zouden zijn… Het drama is nog opnieuw gebeurd deze zaterdag 8 maart 2014… tegenover vrouwen van de Unie van Burundese vrouwen (UFB) die terugkwamen van een manifestatie naar aanleiding van de Internationale Vrouwendag en van de verjaardag van hun vereniging. … Aangaande de gewelddadige behandeling tegenover weerloze vrouwen , vindt OAG deze vernederend en berispelijk. Niets kon het gebruik van slagen en traangas rechtvaardigen terwijl ze geen enkele wanorde veroorzaakten. … De situatie toont een overdreven en buitensporig gebruik van vuurwapens en traangas door de politie om de manifestanten uiteen te drijven, dit in schending van het internationale recht, namelijk de principes van de Verenigde Naties over het gebruik van geweld en vuurwapens door agenten voor de vredeshandhaving…

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Er is het opmerkelijk werk van de CNTB (Nationale Commissie van de Gronden en andere Goederen), benoemd door de regering, die de slachtoffers van de tragische gebeurtenissen van Burundi die van hun goederen beroofd werden rehabiliteert. Deze veroveringen gebeurden vooral na de massale moordpartijen op Bahutu in 1972. De gerepatrieerden of andere slachtoffers van het herhaaldelijk geweld dat het land gekend heeft, zijn tevreden. Ze zien hun eigendommen immers teruggeschonken. Maar de politieke partijen geven elkaar geen geschenken. Zo bekritiseren de UPRONA en sommige politici in alle hevigheid op de actie van de CNTB, terwijl deze alleen maar als doel heeft dat gerechtigheid geschiedt.

De lagere school in Mushasha-Gitega intenties van de partij die momenteel aan de macht is. Van daaruit weerhoudt de oppositie zich niet de partij aan de macht aan te klagen al de mogelijke politieke actoren die eventueel haar concurrenten zouden kunnen zijn bij de komende verkiezingen in 2015 af te zwakken, om zo geen gevaarlijke concurrent te hebben. Voor sommige oppositiepartijen, bestaat de vrees dat het land weer zal hervallen in de autoritaire afwijking van de vroegere militaire machthebbers, die aan de macht waren na de onafhankelijkheid van het land.

VEELBETEKENENDE VERDIENSTEN De effectieve hervorming van de ordemachten die het etnisch evenwicht vestigen, zowel in het leger als bij de politie, zorgt ervoor dat de bevolking vandaag niet meer bevreesd is voor de ordehandhavers. Anderzijds, lijkt de invloed van de veiligheidskrachten op de politiek verminderd te zijn. Zo lanceren zij zich met succes in vredeszendingen in Afrika (Somalië, Mali, 8

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Centraal Afrika). Door de opbouw van districtshospitalen en van nieuwe gezondheidscentra, evenals door de gratis zorgverlening aan kinderen onder de vijf jaar en aan de zwangere vrouwen, is de situatie op het niveau van de gezondheid duidelijk verbeterd. Wat

“

De actie van de CNTB heeft alleen maar als doel dat gerechtigheid geschiedt het onderwijs betreft, hebben alle kinderen vandaag de mogelijkheid om het lager onderwijs te volgen. Er werd een grote inspanning geleverd om nieuwe scholen te bouwen. In slechts vijf jaar, heeft men driemaal meer scholen gebouwd in vergelijking met de vier decennia ervoor. Toch worden deze inspanningen in verband met de gezondheid en de educatie onvoldoende vergezeld door accommodatie en middelen.

NIET RAKEN AAN DE AKKOORDEN VAN ARUSHA “Als Burundi een relatieve vrede kent, moet de huidige regering, die aan het bewind kwam door datzelfde akkoord, weten dat het in de wind slaan van het akkoord erin bestaat het land terug te brengen naar het vertrekpunt. Dit wil zeggen naar de periode van de onveiligheid en van de militaire staatsgrepen waaraan dit akkoord verholpen heeft.” Zo heeft Mr. Léonce Ngendakumana verklaard, onderhandelaar van het Vredesakkoord van Arusha voor Burundi en een oud-voorzitter van het parlement, actueel voorzitter van een coalitie van de oppositiepartijen. Iedereen stemt ermee in dat het Vredesakkoord van Arusha voor Burundi toeliet de rivaliteit tussen de twee belangrijkste volksgroepen van het land te stoppen en te geloven in een duurzame vrede en een relance van de economie van dit arm land van Centraal Afrika. De in vraagstelling ervan door de actuele regering, zo bevestigen de protagonisten, is een ontkenning van de gebundelde inspanningen door vele

Zalig op hun eigen velden te kunnen werken

zowel nationale als internationale actoren, maar vooral een weigering, zoniet een onverbloemd misprijzen, voor de bereikte resultaten van de vrede en de stabiliteit in de instellingen waarvan de Burundezen sinds de ondertekening ervan genieten. Vandaar de kreet “Raak niet aan mijn Akkoord!” die aan de regering gelanceerd wordt door de Burundezen en de vrienden van Burundi.

Aloys de Gonzague Niyoyita, Bujumbura,24 februari 2014

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

CONGO DE LOKALE VERKIEZINGEN… VOOR MORGEN? Sinds enkele maanden is de Onafhankelijke Electorale Commissie (CENI) begonnen met het hervormingsproces, met de abbé Apollinaire Malumalu, de nieuwe voorzitter. Maar de publicatie van de verkiezingskalender laat nog altijd op zich wachten. Wat houdt dit tegen? Half februari heeft KBA pater Rigobert Minani ontvangen, de voorzitter van RODHECIC (Netwerk van de Organisaties voor de mensenrechten en voor burgerlijke vorming met een Christelijke inspiratie), een partner van KBA die op doorreis is in Brussel. Er werd hem naar enkele ophelderingen gevraagd.

KBA: Het verkiezingsproces lijkt niet op gang te komen? R. Minani: Op de eerste plaats wil ik mijn voldoening tonen over het feit dat de civiele maatschappij met drie vertegen-

Rigobert Minani : De situatie in het Oosten evolueert positief sinds de M23 werd geneutraliseerd. De onderhandelingen zijn uitgelopen in akkoorden waarbij een amnestiemaatregel voorzien werd voor de strijders van de M23. Zeker is dat deze maatregel niet van toepassing is voor verantwoordelijken en daders van zware schendingen tegen de Rechten van de Mens of van wandaden tegen de mensheid. Het gaat er dus niet om de straffeloosheid in te stellen, zoals som10

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

woordigers aanwezig is in de schoot van de CENI. Daarnaast ben ik fier dat Jean Baptiste Ndundu, die uitvoerend Secretaris van RODHECIC was, gekozen werd. Dit bewijst dat in de schoot van de civiele maatschappij RODHECIC gewaardeerd wordt voor zijn burgerlijk vormingswerk van de bevolking, voor de vorming van waarnemers van de verkiezingen en voor zijn lobbywerk. KBA: Waarom werd de verkiezingskalender nog niet gepubliceerd? R. Minani: De CENI heeft de kalender voorbereid voor de verkiezingen die plaats moeten vinden op verschillende niveaus, te beginnen met de lokale verkiezingen. Abbé Malumalu heeft er overigens over gesproken met de Belgische politieke gezagsdragers. Maar in Congo, is er in de

De verkiezingen beginnen aan de basis Pater Rigobert Minani, sj

KBA: U was waarnemer bij de onderhandelingen tussen de Regering en de rebellenbeweging M23. Hoe evolueert de situatie in het Oosten van Congo ?

klasse, maar één die men ook in andere landen terugvindt, zelfs in Europa. Heel wat politiekers zijn niet bekommerd om de belangen van de bevolking, maar wel om hun eigenbelang. Ze doen er alles aan om “hun post” met de bijhorende voordelen te behouden. De regering veranderen betekent dat bepaalde ministers bedankt zullen worden en dat anderen hun plaats zullen innemen. Maar wie van de anderen? Er moet gevochten worden om de ene of de andere post te verkrijgen. Het zijn die politieke manipulaties die ongetwijfeld een rol spelen.

mige waarnemers of media in binnen- en buitenland beweren. Deze amnestiemaatregel was noodzakelijk om een nieuwe oorlog te vermijden. De amnestiewet werd zopas gestemd in het parlement, wat een nieuw conflict zal voorkomen en voor de re-integratie van de vroegere strijders van M23 in de samenleving zorgen. KBA: Tijdens de slotzitting van de nationaal Overleg van 2013, heeft president Kabila beloofd een regering van nationale eenheid in te stellen. Tot vandaag is dat nog altijd niet gebeurd. Waarom? R. Minani: Ik denk dat dit één van de kwalen is van de Congolese politieke

Men kan zich verheugen dat de verkiezingskultuur zich stilaan gaat wortelen in de Démocratische Republiek van Congo (DRC). Toch kan de smaak van het niet afgewerkte bij elke verkiezingsafspraak in dit land niet verzwegen worden. Sedert de verkiezingen van 2006, heeft het verkiezingsproces in DRC de wettige cyclus niet gerespecteerd. De hierarchie werd omgekeerd. De twee keren dat de Congolezen naar de stembus gegaan zijn in de geest van de Grondwet van 18 februari 2006, werden er alleen maar presidentiële, parlementaire en senatoriale verkiezingen gehouden, zogezegd omwille van financiële redenen. Maar iedereen weet dat het gaat om politieke redenen. Op de vooravond van elke electorale afspraak wordt dezelfde vraag gesteld: begint men aan de top of aan de basis? Telkens was het een moeilijke keuze tussen de politieke noodzakelijkheid en de democratische vereisten. We staan aan de vooravond van een derde verkiezingservaring in DRC. We kennen het electoraal verleden van het land, we weten ook naar wat de bevolking hunkert. Ten aanzien van elke handeling die gedaan wordt in het kader van het verkiezingsproces, is het dus goed dat iedere Congolees zich een mening kan vormen en een standpunt kan innemen. Het beste standpunt is dat van de vrede. Fabien Mbayo Kumwimba, Uitvoerend secretaris van CAEDH (Comité Africain des Educateurs aux Droits Humains), partner van KBA KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Het Kaderakkoord van Addis Abeba Exact een jaar geleden, op 24 februari 2013, ondertekenden elf Afrikaanse landen in Addis Abeba het Kaderakkoord voor vrede, veiligheid en samenwerking voor de Democratische Republiek Congo en de regio.

Foto Ingeta Journal

Pater Minani ontmoet Bernadette Zubatse, directrice van KBA

Senaat en in het Parlement een weerstand tegen die kalender. Er zijn senatoren die “tabula rasa” zouden willen maken en beginnen met de volkstelling om pas daarna de verkiezingen voorbereiden. Te beginnen met de lokale verkiezingen. Dit zou een grote vertraging betekenen op het vlak van de organisatie van de verkiezingen. In het Parlement is het anders. Heel wat parlementariërs verzetten zich tegen de gedachte om provinciale verkiezingen te houden door onrechtstreekse verkiezing, dit wil zeggen door de gekozenen van de lokale verkiezingen. KBA: Wil dat zeggen dat alles geblokkeerd is? R. Minani: Ik denk het niet. Daar het een onafhankelijke instelling is, zou de CENI, naar het schijnt, de beslissingen die zich opdringen kunnen nemen zonder noodzakelijk de instemming van het Parlement. In de volgende dagen zullen we zien of de CENI de verkiezingskalender voor de verkiezingen zal handhaven, al dan niet 12

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

“

In de schoot van de civiele maatschappij wordt RODHECIC gewaardeerd met aanpassingen. We hopen inderdaad dat deze blokkering zal verdwijnen.

Ondertekening van het Kaderakkoord op 24 februari 2013

KBA: En het vormingsproject van permanente waarnemers dat RODHECIC wil realiseren samen met KBA? R. Minani: Abbé Malumalu hecht veel belang aan de burgerlijke vorming van de bevolking en aan de vorming van waarnemers van de civiele maatschappij voor het goed verloop van de verkiezingen. Ik denk dat, eens de verkiezingskalender gepubliceerd is, het gemakkelijker zal zijn de financiering voor dit project te bekomen.

Het akkoord moest bijdragen tot de terugkeer van vrede in Oost-Congo. Congo verbond zich ertoe interne hervormingen door te voeren, terwijl de andere ondertekenende landen, waaronder Rwanda en Oeganda, beloofden de soevereiniteit van Congo te respecteren, onder meer door te stoppen met het steunen van rebellengroepen. De internationale gemeenschap engageerde zich van haar kant onder meer om de VN-vredesmissie (Monusco) te versterken.

KBA: Wel bedankt voor dit onderhoud, pater Minani

Een jaar later, waar staan we?

rebellengroep M23 is dan wel officieel op de knieën gedwongen, mede dankzij positieve evoluties binnen het Congolese leger en de interventiebrigade van Monusco, maar verschillende andere Congolese en buitenlandse rebellengroepen blijven zich roeren in Oost-Congo. De betrokkenheid van de buurlanden is dan wel sterk verminderd, maar van een positieve bijdrage aan vrede in DR Congo is nog geen sprake. Volgens een recent rapport van de VN expertengroep zouden M23-rebellen vrij rondlopen in Oeganda en blijven rekruteren in Rwanda, hetgeen door die landen ontkend wordt.

Waar staan we nu een jaar later? De KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Minister van Defensie Pieter De Crem zet de opleiding van legerbataljons voor de Congolese interventiemacht verder.

François Muamba, nationaal coördinator van het opvolgingsmechanisme van het Accoord van Adis Abeba

Ook op vlak van interne hervormingen in Congo is de vooruitgang te beperkt. Een grondige hervorming van de veiligheidssector blijft achterwege, de staatsautoriteit blijft afwezig in belangrijke delen van het land en van effectieve decentralisatie is er nog geen sprake. De pogingen om de bewegingsvrijheid van oppositiefiguren en mensenrechtenactivisten te beperken toont ook dat ‘verzoening, tolerantie en democratisering’ nog niet gegarandeerd zijn. Sinds de militaire nederlaag van M23, hebben in Oost-Congo duizenden leden van uiteenlopende gewapende groepen de wapens neergelegd en te kennen gegeven zich in de maatschappij te willen re-integreren. Hoewel er eind 2013 eindelijk een nieuw nationaal plan voor demobilisatie, ontwapening en re-integratie (DDR) van voormalige strijdkrachten werd aangenomen, heeft dit tot op heden nog geen con14

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

crete resultaten opgeleverd. Een deel van de aangemelde rebellen zouden intussen opnieuw de wapens opgenomen hebben, omdat de faciliteiten ongepast zijn en er van re-integratiesteun vooralsnog geen sprake is. Vanuit het perspectief van de bescherming van de burgerbevolking is dit een gemiste kans.

Welke rol voor België? België is een van de partners vermeld in het Kaderakkoord. Minister van Buitenlandse Zaken Didier Reynders heeft meermaals zijn politieke steun uitgesproken aan het akkoord en aan de speciale gezant van de VN, Mary Robinson. Minister van ontwikkelingssamenwerking Jean-Pascal Labille toont ook zijn engagement voor de regio, door een reconstructieplan voor de Kivu-provincies te lanceren en een nieuw Indicatief Samenwerkingsprogramma (ISP) te onderhandelen met DR Congo.

Daarom is het voor de Vlaamse NoordZuidbeweging 11.11.11 cruciaal dat ons land ijvert voor de implementatie van de hervormingen die vervat liggen in het Kaderakkoord, en de snelle en effectieve implementatie van het nationaal DDRplan ondersteunt. 11.11.11 vraagt aan minister Labille om in het volgend ISP

Radio Okapi/ Ph.John Bompengo

Die inspanningen van de Belgische regering mogen echter niet losgekoppeld worden van de beperkte vooruitgang in de uitvoering van het kaderakkoord. België kan niet zomaar aan militaire en ontwikkelingssamenwerking doen in DR Congo zonder de institutionele en politieke beperkingen in het land te erkennen en hierop te werken. Er is geen ontwikkeling mogelijk zonder veiligheid of goed bestuur.

Mary Robinson, de speciale gezant voor de Grote Meren van secretaris-generaal van de VN (2014-2015) voldoende financiële steun voor programma’s inzake goed bestuur en interne hervormingen op te nemen en het Congolese middenveld te ondersteunen. Thijs Van Laer, Beleidsmedewerker Centraal – Afrika, 11.11.11, Brussel 25 februari 2014

Mary Robinson waardeert de vorderingen na een jaar Naar aanleiding van de eerste verjaardag van de ondertekening van het Kaderakkoord, heeft de speciale gezant voor de Grote Meren van secretaris-generaal van de VN, Mary Robinson, de gerealiseerde vorderingen gedurende een jaar begroet. Ze heeft ook de landen van de regio uitgenodigd in die richting verder te gaan. “Een aantal zaken hebben plaatsgevonden tijdens de laatste 12 maanden, die maken dat de hoop op een duurzame vrede niet alleen een naïeve droom van een idealist is, maar een realiteit die ons bijna toegankelijk is”, heeft Mevr. Marie Robinson bevestigd. Volgens haar zijn de geconstateerde vorderingen sinds de ondertekening van het akkoord “onbetwistbaar”. “Deze vooruitgang is gebaseerd op de specifieke en fundamentele engagementen voor de vrede in de regio: niet tussenkomen in de interne aangelegenheden van andere landen en geen steun aan gewapende groepen toe te laten of te bieden. Een gedetailleerd actieplan om die specifieke engagementen in praktijk te brengen werd aangenomen tijdens de laatste Top van de Afrikaanse Unie in Addis Abeba van januari 2014, wanneer ook Kenya en de Republiek van Soedan aanvaard hebben aan te sluiten bij het proces van het Kaderakkoord. KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

KBA in uw testament Uw engagement voor Afrika blijft ook na u bestaan!

Het duolegaat Zowel uw erfgenamen als KBA winnen erbij!

KBA is verheugd soms een schenking of legaat te ontvangen voor haar projecten in Afrika. De meeste mensen uiten hun laatste wil door die neer te schrijven in een testament. Het is een gelegenheid om hun gedachten neer te pennen voor hun familie, maar ook om een deel van hun vermogen via legaat of schenking aan te bieden voor projecten van een vzw die werkt in een ontwikkelingsland. KBA is een vzw die gemachtigd is legaten en schenkingen te ontvangen die gebruikt worden voor haar vormingsprojecten in Afrika. Het volstaat om in het document de volgende regel in te voegen: “ Ik legateer aan vzw KBA in 1030 Brussel, de som van …… euro of (roerende goederen en)……….(onroerende goederen) op het adres……..voor de vorming van Afrikaanse kaders.”

Wat is het duolegaat? Een duolegaat is een schenking per testament van roerende en/of onroerende goederen aan een of meerdere personen en tegelijkertijd aan een erkende vzw zoals KBA. Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in) of nichtje evenveel (of zelfs meer) krijgen, terwijl u toch een goed doel steunt. Deze techniek voorziet dat in dit geval KBA de erfenisrechten van de persoon die de schenking krijgt zal betalen. Indien deze bestemd is voor een verre verwant of een vriend, dan zal die normaal gezien veel successierechten moeten betalen (tot 65%). KBA als vzw betaalt slechts 8,8% (in Wallonië 7% en in het Brussels Gewest 12,5%). Gezien het erfrecht een ingewikkelde materie is, raden wij u aan een notaris te raadplegen die een kleine berekening zal maken en u een advies zal geven dat het best beantwoordt aan uw wensen. U kan ook altijd contact opnemen met KBA voor meer informatie! Contact: M-Bernadette Zubatse, Directrice. Tel.: 02/2010383 of info@ kba-foncaba.be

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

3 voorwaarden: • Er moet een testament opgesteld zijn • Er moet een legaat zijn ten voordele van één of meerdere personen • Er moet een tweede legaat zijn ten voordele van een erkende organisatie (zoals KBA) die verplicht is alle successierechten van de eerste persoon te betalen.

WIN - WIN Dankzij de techniek van het duolegaat zal uw vriend(in), neef of nichtje evenveel of zelfs meer krijgen, terwijl u ondertussen ook de projecten van KBA steunt! KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Congo MANNEN en VROUWEN, GELIJKE KANSEN Kikwit is een stad in de provincie Bandundu in de D.R. Congo. Ze bevindt zich op meer dan 500km van de hoofdstad Kinshasa. Ondanks deze grote afstand, verzekeren een asfaltbaan en andere communicatiemiddelen (radio, TV, internet…) permanente dagelijkse contacten tussen beiden. Elk veiligheidsbericht en elke politieke, sociale, economische, religieuze of andere gebeurtenis van één van deze steden krijgt een onmiddellijke weerslag in de andere. Jacques Kusambila, die vroeger een studiebeurs kreeg van KBA en animator was bij de basisgemeenschappen van Kikwit, deelt ons de evoluties betreffende de gelijkheid tussen man en vrouw (GENDER) in zijn omgeving mee. Hij geeft ons enkele interviews door die hij ter plaatse afnam.

vanuit hun ervaring dat wanneer het beheer toevertrouwd wordt aan de vrouw, de boekhouding transparant, klaar, juist en eerlijk is. Volgens onze onderzoeken in Kikwit, wordt “GENDER” tot in 75 % van de instellingen (administratie, NGO, politiek, gezondheid, onderwijs, enz.) beleefd. Op de eerste plaats stelt zich de vraag of het matrilineaire systeem, dat de families van Kikwit en van Bandundu praktiseren, nog altijd een invloed heeft. Dit hoge percentage zou kunnen uitgelegd worden door het feit dat dit traditioneel het gebied van Bandundu is, dat het matrilineaire systeem in praktijk brengt. In het landelijk midden van Kwilu en van Kwango, wordt het sterk nageleefd. Vooral in de leeftijdsgroep tussen 60 -70 en meer. De jongeren aanvaarden het, maar volgen het niet. Zij hechten meer belang aan de nucleaire cel (papa, mama en kinderen). Van tijd tot tijd gehoorzamen zij, uit vrees of wegens andere sociale verplichtingen. Bijvoorbeeld bij de neven, de nichten of de nonkels van moederszijde helpen, als ze een klein werkje hebben. In het stadsmidden, zoals in de steden Kikwit en Bandundu, heeft het matrilineaire systeem geen enkele invloed meer.

De manier waarop de gelijkheid tussen man en vrouw aanvaard wordt kunnen we volgens 3 leeftijdscategorieën verdelen

Jacques Kusambila (5de van links achteraan) met een basisgemeenschap Het “Gender” voor de goede publiciteit De instellingen, de verenigingen en de lokale NGO’s integreren vrouwen evenals mannen in hun entiteiten voor de goede publiciteit ervan. In de competitie voor de steun van buiten uit of van andere 18

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

geldschieters, wordt de mix van menselijke hulpmiddelen als criterium van goed functioneren weerhouden. Aangebrachte gegevens in verband met het materiële en financiële beheer bevestigen dat. Inderdaad, veel verantwoordelijken van lokale verenigingen en instellingen bevestigen

de velden en in de keuken. Het is nutteloos hen enige verandering voor te stellen en vooral al geen gelijkheid tussen man en vrouw. In Kikwit vormt deze groep een minderheid. Ze heeft hier niet de kracht haar “hoogheilig gebruik” op te leggen. 2. Van 40 tot 60 jaar De mannen en vrouwen van 40 tot 60 jaar vormen een “speerpunt” voor de gelijkheid tussen man en vrouw. Ze studeerden vroeger samen in de katholieke of protestantse missies. Zij hebben andere volksgroepen en andere culturen ontmoet en aanvaard. In hun jeugdverleden hebben de meisjes bewezen dat zij in staat waren tot even sterke prestaties als de jongens. Het is die leeftijdsgroep die de promotoren, opvoeders en verantwoordelijken oplevert in het “GENDER” in Kikwit. 3. Van 25 tot 40 jaar De jongeren tussen 25 en 40 jaar zijn de “dragers en de vaandelwaaiers” van de gelijkheid tussen man en vrouw. Ze bevinden zich op alle terreinen en komen overal op voor het “GENDER”. Wanneer deze jeugd gekanaliseerd, georiënteerd en omkaderd wordt, vormt zij een onmiskenbare kracht op het vlak van de gelijkheid tussen man en vrouw. Meer en meer, voelt men een keerpunt van de gelijkwaardige betrekkingen tussen man en vrouw.

1. Van 60 tot 70 jaar De personen geboren in het dorp en die werk gevonden hebben in de stad, dragen het cultureel overblijfsel van hun oorsprong mee. Voor hen is het “GENDER” een probleem. De mannen hebben schrik hun “gezag” te verliezen, hun macht over hun vrouw. De vrouwen van hun kant berusten in hun traditionele rol van werk op KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Getuigenis 1

Getuigenis van het koppel Jean Ginzazi en Caroline Sona te Mulopo (247 km. ten Zuid-Westen van Kikwit Gebied van Gungu Provincie Bandundu)

Jean Ginzazi, 64 jaar, is al 21 jaar onderwijzer in de lagere school van Mulopo. Hij is gehuwd met Caroline Sona, 53 jaar, die de school van het huishouden heeft gedaan. Ze hebben 7 kinderen waarvan 5 jongens en 2 meisjes.

Jacques: Het is interessant wat je daar zegt, maar wat doe je zelf om Caroline te helpen in dit kader van het GENDER? Jean: Caroline is mijn getuige: ik ga het water aan de bron halen. Gedurende het verlof, gaan we samen naar het veld met Caroline en de kinderen. Dat samenwerken levert veel voedsel en geld op voor ons gezin. Dat laat ons toe de schoolkosten van onze kinderen te betalen.

Jacques: Jean, hoe beleef jij deze manvrouw gelijkheid? Jean: Het “Gender” helpt ons gezin gelukkig te leven. Mijn vrouw wordt niet naar het tweede plan verschoven. Zonder haar bijdrage stort alles in het gezin in elkaar. Jacques: Kan je me concrete voorbeelden geven? Jean: Ja, wanneer ik mijn kleine wedde van onderwijzer ontvang, breng ik die naar mijn vrouw en samen beslissen we wat we ermee zullen doen. Als we bezoekers ontvangen van haar of mijn stam, dan luisteren we er samen naar. We overleggen samen over de steun die we hen geven. We maken ook samen een akkoord over de opvoeding van onze kinderen. Jacques: Gebeurt het soms dat je je opdringt bij het nemen van beslissingen? Jean: Soms hebben we verschillende inzichten. Dat kan altijd gebeuren, maar we komen altijd overeen… (hij lacht).

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

wordt. Vandaag, in het kader van de gelijkheid, moet zij zich meer uitdrukken. Men moet haar ook aanmoedigen, haar initiatieven aanmoedigen, aanvaarden en feliciteren. Als je kijkt naar het leven in het dorp, dan zal je opmerken dat heel het gewicht ervan op de vrouw berust: water gaan putten aan de bron, het eten van het gezin voorbereiden, de werken op de velden, enz. Maar probeer hierover maar eens in dialoog te treden met de dorpsbewoners… het is de man die daar het woord monopoliseert. Dat is toch niet normaal !

Het koppel Jean en Caroline

Het opdringen van de een schept dikwijls een blokkering bij de andere. Een herhaalde blokkering brengt altijd het stukspringen van de relatie mee met de gevolgen ervan binnen de familie. Jacques: Hoe kan je je vrouw helpen om haar rol in het gezin en in het dorp te spelen? Jean: Ons land kent een achterstand in zijn ontwikkeling omdat de vrouw al tientallen jaren aan de zijkant geschoven

Jacques: Gaat iedereen ermee akkoord om ideeën uit te wisselen over het gelijkheidsprobleem tussen man en vrouw? Jean: Niet iedereen, zoveel is duidelijk. De meerderheid aanvaardt het wel en beleeft het ook zo. Maar er is een minderheid van de generatie van grootvaders en grootmoeders die er zelfs niet over wil horen. Deze categorie van personen wenst slecht één ding : “Dat elk geslacht zijn eigen rol heeft. De man beveelt en de vrouw voert uit”.

Jacques Kusambila heeft ook een onderhoud met de vrouw van Jean Ginzazi, mevrouw Caroline Sona. Jacques: Heb je al horen spreken van het GENDER, de gelijkheid tussen man en vrouw? Caroline: Ja, een ploeg samengesteld uit twee mannen en een vrouw is hier in ons dorp voorbijgekomen voor de vorming. Jacques: Hoe is dat verlopen? Caroline: Het was zeer interessant. Ik heb begrepen dat ik iets kon doen voor ons gezin en voor ons dorp. Jacques: Wat bijvoorbeeld? Caroline: De week daarop hebben we een vereniging van vrouwen opgericht, waarvan ik de secretaresse ben. We bewerken gemeenschappelijke velden. De producten worden verdeeld in drie delen. Het eerste gedeelte wordt verdeeld onder de leden, het tweede deel wordt verkocht (het geld gaat naar een gemeenschappelijke kas) en het derde deel wordt bewaard voor volgend seizoen. Jacques: Verhinderen de mannen je niet te doen wat je in uw organisatie wil? Caroline: De mannen hebben begrepen dat we dat ook voor hun eigen belang doen. Zij zijn er rechtsreeks of onrechtstreeks de begunstigden van. Jacques: Van wie zijn de gemeenschappelijke velden? Caroline: Deze zijn van de leden van de groep. De mensen creëren hun velden in de brousse dicht bij het dorp. De

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Getuigenis 2

Getuigenis van Mevrouw Mamie Georgette Batwa Muzela, beheerster van MUCREFEKI

gronden worden niet gekocht, maar zijn onder de verantwoordelijkheid van het dorpshoofd of van het hoofd van de gronden. Hij wordt verplicht ruimte te laten voor de velden van de dorpelingen. Als hij het anders doet, dan zal hij verlaten en geïsoleerd worden. Jacques: Is het mogelijk dat elke vrouw die lid is op een zekere dag eigenaar wordt van de gronden? Caroline: De vrouwen die hier werken, zullen nooit eigenaar worden van deze gronden. Maar ze hebben de garantie dat ze heel de tijd toegang zullen hebben tot grond. Ze mogen erop werken zolang ze willen, maar zonder definitief het eigendomsrecht ervan te bezitten. Slechts in twee gevallen, kan de vrouw eigenaar worden. Enerzijds als haar dat nagelaten werd door haar voorouders en er in de familie (clan) geen man is die in staat is het bezit van de grond op zich te nemen. In dat geval, verzekert en heeft de vrouw de macht over de gronden. Anderzijds, in het geval van de aankoop van een stuk grond of een stuk brousse voor de noden van pachtgeld of andere activiteiten naar haar keuze. Jacques: Hoe helpt je echtgenoot Jean je bij je rol als vrouw, van echtgenote, van moeder en van secretaresse van een basisorganisatie? Caroline: Ik moet hem van harte danken. Ik ben geboren uit een polygame familie. Mijn vader deed zich gehoorzamen met vingerknip en oogopslag. Dat heeft in mij de schrik voor de man en mijn timiditeit gecreëerd. Dankzij de raadgevingen en de hulp van mijn man, heb ik begrepen dat niet alle mannen

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

De vereniging van Caroline bewerkt een gemeenschappelijk veld

het kwaad bedoelen. Er zijn er die goed zijn zoals Jean. Ik heb die schrik en die timiditeit overwonnen. We vermijden dat onze kinderen zouden beleven wat mij in mijn kinderjaren met mijn papa overkomen is. Elke avond praten we samen in ons gezin. Elk lid (papa, mama en kinderen: jongen-meisje) vertelt zijn of haar dag. Dat deblokkeert heel wat situaties en gedragingen die voortkomen uit het gezin, de familie, de clan of uit het dorp. Jacques: Zijn er ook mannen in jou vereniging? Hou je rekening met het GENDER? Caroline: Ja, zeker en vast. In het comité is er de chef van het dorp, de directeur van de school en nog 3 andere mannen. Zij helpen ons enorm.

Jacques: Mevrouw Mamie, sinds wanneer bestaat MUCREFEKI (Mutualiteit van Kredieten en Sparen van de Vrouwen van Kikwit) en welke doel heeft het? Mamie Georgette Batwa Muzela: MUCREFEKI bestaat reeds meer dan 10 jaar. Het belangrijskte doel ervan bestaat erin de vrouw te helpen om haar mogelijkheden om haar gezin te ondersteunen te verhogen. Vandaag zijn er vele mannen die niet meer werken of die een onbeduidend salaris verdienen. MUCREFEKI sensibiliseert de vrouwen om zich te verenigen in basisorganisaties (O.B.). De mutualiteit is gevormd door 17 O.B. in de stad Kikwit, 3 O.B. te Masi-Manimba (op 200km ten westen op de baan naar Kinshasa) en 4 O.B. te Idiofa (op 150km ten oosten van Kikwit). Na de vorming, werken zij samen (velden, verwerking van de lokale producten: het fabriceren van zeep, wijn, gezouten vis,…) en, in de mate van het mogelijke, biedt de mutualiteit hun ook kleine kredieten aan. Dat geeft een gewaardeerde bijdrage aan de families. Jacques: Waaruit haalt MUCREFEKI fondsen? Mamie: De O.B. aan wie een krediet wordt verleend stort deze som terug met een redelijk interestpercentage (10% bijvoorbeeld). Jacques: Mevrouw Mamie, je spreekt alleen maar over de vrouw…? Mamie: (ze lacht…) Excuseer me, Mr. Jacques. Ik neem u het woord af omdat

De vereniging MUCREFEKI organiseert de vrouwen in basisorganisaties ik zie waartoe je wilt komen. We houden wel degelijk rekening met de gelijkheid, met de gelijkheid tussen man en vrouw. Kijk eens goed naar ons bureel. U ziet goed dat er mannen en vrouwen zijn. In onze basisorganisaties bestaat dit evenwicht eveneens. Elke post wordt ingenomen door een competente persoon ongeacht zijn of haar geslacht. Jacques: Wat moet er gedaan worden om de vrouw meer een zeg en een plaats te geven opdat zij ook zou deelnemen aan het beheer van het openbare land? Mamie: Men moet op de eerste plaats de vrouw, haar noden, haar verzuchtingen en haar capaciteiten kennen. Vervolgens moet men haar de tijd geven om zich uit te drukken, om haar eigen keuze te maken. Het is niet goed aan de vrouw iets op te dringen waar ze niets van wil weten. KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

Getuigenis 3

Getuigenis van Juffrouw Judith Kambondo Judith Kabondo is 28 jaar. Zij is van een gezin van 6 kinderen, 3 jongens en 3 meisjes. Ze heeft onlangs haar studies van verpleegster beëindigd aan het ISTM (Hoger Instituut voort Geneeskundige Technieken). Op dit moment gaat ze haar vervolmakingstage beginnen in een hospitaal van Kikwit, waaraan ze haar dossier heeft toevertrouwd. Ze wacht nu op het antwoord. Jacques: Wil je me je standpunt geven over het GENDER, is er een gelijkheid tussen de man en de vrouw? Judith: Ik zal trachten u mijn mening te geven volgens wat ikzelf beleef en wat ik in dit verband zie. In de school, werkt iedereen zoals het moet. Het resultaat hangt af van de manier waarop elke persoon zich inzet, jongen of meisje. Er is daar geen verschil tussen man en vrouw. Elkeen heeft de punten die hij of zij verdient. Maar in de samenleving, buiten de school, begint het verschil of de discriminatie. De man heeft meer kansen dan de vrouw om ergens aangenomen te worden. Jacques: Vanwaar komt dat verschil of deze discriminatie? Judith: Het is moeilijk om daar een antwoord op te geven, des te meer omdat de man zich aan het hoofd bevindt van bijna alle “instellingen”. Kijk bijvoorbeeld naar de openbare of private administratie, in het onderwijs, in de gezondheidssector in Kikwit. Zelfs in de landbouw, het domein dat voorbehouden is voor de 24

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

als de mannen om de wijk te beheren en de problemen die zich voordoen te regelen. De Congolese Staat moet een percentage van mannen en vrouwen vastleggen bij het toekennen van verantwoordelijkheidsposten. Zelfs op de markt van het werk, op het moment van het engagement. Er zijn vele jongeren die gediplomeerd zijn, maar die werkeloos blijven. Maar het aantal werkeloze meisjes is het hoogste. Indien de vrouw meer en meer betrokken wordt bij het beheer van dit land, dan gaan er heel wat dingen snel veranderen, zelfs hier in Kikwit. Ik feliciteer de stad Kikwit die dit probleem van het “GENDER”, of de gelijkheid tussen de man en de vrouw, begrepen heeft. Kijk, er zijn 4 gemeenten in de stad. We hebben twee mannelijke en twee vrouwelijke burgemeesters. Alles gaat zeer goed, de stad is rustig. Het is een voorbeeld om navolging te krijgen.

tussen mannen en vrouwen in Kikwit en verder nog in de provincie verder te zetten. Ik ben ervan overtuigd dat deze soort van organisaties, die ook studiebeurzen toekenden aan onze ouderen, welkom is in ons land en meer bepaald in Kikwit. Jacques: Wel bedankt voor uw getuigenis. Je geeft inderdaad concrete gestalte aan het competent, sociaal geëngageerd leiderschap dat aan de basis ligt, zoals in de visie van KBA. Ik hoop dat deze het zal weten te waarderen en het zal meedelen aan haar vrienden en lezers. Je bent de belichaming van de jeugd die gelooft in haar kracht van gemeenschappelijke transformatie. Laten we er samen voor gaan.

Judith Kabondo, verpleegster

vrouw, zijn de verantwoordelijken mannen. Dat is helemaal niet rechtvaardig! We vernemen dat in het Parlement in Kinshasa, er 30 % van de Kamerleden vrouwen zijn, en dat terwijl het procentueel aantal vrouwen lichtjes hoger is dan dat van de mannen. Is dat dan gelijkheid tussen mannen en vrouwen ? Jacques: Wat stel je dan voor? Judith: Het moet beginnen in de families. De gelijkheid tussen papa en mama, jongens en meisjes werkelijk beleven. En dat men in onze wijken in Kikwit ook vrouwen kan kiezen als “chefs van die wijken”. Zij zijn even bekwaam

Jacques: Zeg me eens, juffrouw Judith, als ik naar je luister ben ik benieuwd te weten vanwaar je die diepe overtuiging hebt meegekregen? Judith: Luister, papa Jacques, ik ben opgegroeid in een gezinsleven waar mijn ouders verdedigers van het eerste uur zijn als het gaat over de rechten van de mens. Toen ik opgroeide heb ik horen spreken van een organisatie in België die de vorming van animatrices en animatoren steunde door hen te helpen om ontwikkelingsacties te ontwikkelen in de gemeenschappen. Ze heeft methoden meegegeven die de animatoren en hun vrouwen ertoe aangezet hebben om acties voor de verdediging van de mensenrechten en van de gelijkheid KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

OP WEG … 26

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

RECHT OP VOEDSEL

Congo NAAR HET DECENNIUM VAN “IGNAMES”? Voor de komst van de Bantoes, de Soedanezen et de Nijlbewoners, at men in de kampen van de Pÿgmeeën van de huidige D.R. Congo “ignames”, alsook verschillende andere niet houtachtige producten uit het bos. Pater Jacques J. Paulus, sj, professor van de “Unité d’Ecodéveloppement et d’Ethnobiologie” aan de Universiteit van Kinshasa (Unikin) en directeur van de NGO JEEP (Jardins et Elevage de parcelles) brengt de productie van de Ignames terug onder de aandacht.

De Ignames van de tuin van de parochie Sint-Maria van Kimwenza-Kinshasa in 2012

Een landbouwproduct doorgegeven door onze voorvaderen Vóór de komst van de Portugezen in Congo, gepaard met de komst van enkele variëteiten van maniok, at men in de keizerrijken, de koninkrijken, de plaatselijke 28

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

groepen, de dorpen en de kampen van de huidige D.R. Congo, ignames, bananen, coleüs, lathyrus en niet-houtachtige producten uit het bos. Volgens het Congolese Ministerie van Landbouw staat de maniok in voor 73% van de productie van de levensmiddelen.

Bananen (8%), maïs (4%), rijst (2%) en zoete aardappelen (2%) vervolledigen de top vijf. De ignames zouden ongeveer 1% van de totale productie van levensmiddelen omvatten. Vóór 2021, na een “nationaal decennium van de ignames”, zou de productie van eetbare ignames 8% van de productie moeten omvatten. Evenveel als de bananen. Dit zou kwantitatief, maar vooral ook kwalitatief, het rantsoen voedsel van tientallen miljoenen Congolezen verbeteren.

Een teelt met vele mogelijkheden Men kan stellen dat gedurende meer dan twintig jaar de maniok zich herhaaldelijk in een crisis bevindt door virale ziekten en andere boosdoeners. Daar maniok 73% van de productie van de voedingsmiddelen vertegenwoordigt in de D.R. Congo, is het logisch dat er veel moeite wordt gestoken om deze crisissen te bestrijden. Vandaar de talrijke nationale en internationale projecten zoals de selectie van de lokale resistente variëteiten, de invoering en acclimatisering van buitenlandse variëteiten,… Het zou hoog tijd zijn deze curatieve tussenkomsten aan te vullen met een breed programma van diversificatie van voedingsknolgewassen en door het aandeel van ignames ten minste op te voeren tot hetzelfde aandeel als dat van de banaan (8 %). De klimaatveranderingen leveren eveneens gelijkaardige argumenten, zoals deze van de bevordering van agro-biodiversiteit. Herinneren we er ons eveneens aan dat, naargelang de soort en de variëteit, de ignames tot 8 maal meer proteïnes bevatten dan maniok. Voor de voedingsdeskundigen geldt dat hoe meer de voeding gevarieerd is, hoe beter ze is. Bovendien zijn er andere, niet-gouvernementele actoren die ook graag zouden zien dat de Staat aangepaste middelen ter

Voedingsinbreng van 100 gr igname:

Energiewaarde: 101.9 Cal

Sodium: 10 mg

Water: 68.9 g

Vitamine A: 2 µg

Proteïnen: 2 g

ß-Carotine: 10 µg

Lipiden: 0.1 g

Vitamine D: 0 µg

Glucides: 22.4 g

Vitamine E: 0.1 mg

Voedingsvezels: 1.7 g

Vitamine C: 10 mg

Calcium: 25 mg

Vitamine B1: 0.09 mg

Ijzer: 0.9 mg

Vitamine B2: 0.03 mg

Magnesium: 65 mg

Vitamine B6: 0.19 mg

Fosfor: 44 mg

Vitamine B9: 13 µg

Potassium: 393 mg Volgens de experten, bevat de igname 8 keer meer proteïnes dan de maniok. De Igname kan de kwashiorkor doen verdwijnen zonder ziektes of andere vormen van vergiftiging te veroorzaken. Bron: www.i-dietetique.com

beschikking zou stellen om de productielijn van de ignames te bevorderen. Zoals het creëren van een netwerk van ignames, een fonds voor de ontwikkeling van de productielijn van ignames, de incorporatie van ignames als prioritaire voedingsteelt in de D.R. Congo, het oprichten van verkoopspunten voor ignames, de informatie en de vorming over de teelt van ignames en de vulgarisatie ervan, enz. De ignames behoren allemaal tot het Dioscorea geslacht dat ongeveer 600 gekende soorten telt. Daar ze sinds lange tijd steeds in de D.R. Congo en in Afrika aanwezig zijn geweest, bevatten de ignames een grote rijkdom en een zeer brede KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

genetische diversiteit (dit wil zeggen veel soorten en ontelbare gekweekte en wilde variëteiten die verzameld worden). Dit is niet het geval voor maniok, die slechts vijf eeuwen geleden in kleine hoeveelheid via de boten van slavenhandelaars uit Zuid-Amerika overgekomen is.

soorten worden ook traditioneel verbruikt in de D.R. Congo en elders in Afrika. Wanneer is het de dag, het jaar en zelfs het decennium van de ignames?

De ignames kunnen meer dan 20 ton per hectare in minder dan één jaar tijd opbrengen en bewaren gemakkelijk verschillende maanden. De handelswaarde ervan is in de D.R. Congo momenteel hoger dan die van maniok. Over het algemeen moeten de ignames geen detoxificatie ondergaan zoals maniok. Ze groeien in de savanne (de gekweekte soorten), alsook in het bos (vooral de wilde soorten, van protocultuur en van plukken). Men telt zo’n 8 tot 10 soorten die in de D.R. Congo gekweekt worden. De Pygmeeën doen in het bos met verschillende soorten van deze plant aan protocultuur. De jonge scheuten en bladeren van sommige 30

KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

ACTIES in het Zuiden

Jacques J. Paulus, december 2013

KBA investeert in de vorming van lokale partners rond vijf thema’s: familiale landbouw en voedselzekerheid, democratie en mensenrechten, conflictpreventie en vredesopbouw, opvoeding van jongeren en empowerment van vrouwen. KBA staat voor een eerlijke, open en diepgaande partnerrelatie, vanuit gelijkwaardigheid en dialoog. KBA staat ook voor een integrale benadering van de mens en van de gemeenschap: economische, so-ciale, politieke, culturele en spirituele aspecten krijgen een plaats.

PARTNERwerking

KBA is een door de overheid erkende NGO van internationale solidariteit gespecialiseerd in het versterken van de Afrikaanse civiele maatschappij. Lokale partners en hun basisgroepen krijgen de mogelijkheid om via opleidingen hun competenties te verhogen en hun kennis doeltreffend aan anderen door te geven. KBA werkt rechtstreeks en op basis van wederkerigheid samen met lokale Afrikaanse organisaties.

ACTIES in het Noorden

De maniok staat voor 73% van de productie van de levensmiddelen

KBA

Alles over K BA op www.kba-fon caba.be

De projecten: • zijn aangepast aan de culturele eigenheid van de lokale bevolking • stimuleren een democratische cultuur • creëren zelfredzaamheid • versterken de empowerment van de vrouw • dragen zorg voor het ecologisch systeem • worden niet opgelegd maar ontstaan vanuit de lokale bevolking

KBA neemt deel aan de ontwikkelingseducatie rond de Noord - Zuid problematiek en sensibiliseert geïnteresseerden, sociale organisaties en sympathisanten rond het belang van het duurzaam versterken van mensen en groepen in het Zuiden op basis van een eerlijke dialoog. KBA neemt actief deel aan campagnes van de Noord-Zuid beweging, 11.11.11 en CNCD zoals de actie rond de milleniumdoelstellingen, geeft advies (vooral over Centraal – Afrika) en brengt de thema’s onder de aandacht in het magazine KARIBU en via de website.

En u? KBA steunt voor een deel van het vormingswerk met Afrikaanse partnerorganisaties op giften. KBA dankt u 1000 x daarvoor! FINTRO: BE 94 1430 6786 22 14 (Voor giften van 40 euro of meer ontvangt u een fiscaal attest). KBA I KARIBU 153 I JANUARI, FEBRUARI, MAART

KARIBU is het tijdschrift van de vzw KBA en verschijnt vier maal per jaar. Abonnement: Wordt gratis verstuurd naar alle geïnteresseerden

KBA is een door de overheid erkende NGO gespecialiseerd in het versterken van de capaciteiten van het maatschappelijk middenveld in Afrika. KBA kiest voor vormingsprojecten en directe samenwerking met lokale partners. Zo bereiken de projecten duurzame resultaten KBA reikt instrumenten aan zodat mensen zelfstandig hun ontwikkelingsproces in handen kunnen nemen.

Redactie: M-Bernadette Zubatse Luc Bonte Erick-Bayard Rwantango Dries Fransen Jean Lefèbvre Hendrik Demuynck Adres: Vooruitgangstraat 333/03 B-1030 - Brussel tel.: 02 201 03 83 fax: 02 205 17 39 e-mail: info@kba-foncaba.be website: www.kba-foncaba.be Verantwoordelijke uitgever: M-Bernadette Zubatse (Vooruitgangstraat 333/03 - 1030 Brussel) Foto’s: KBA, J. Kusambila, J.Paulus, website Radio Okapi Opmaak en druk: De Riemaecker Printing bvba www.deriemaecker.be

De inhoud van de gepubliceerde artikels geeft niet noodzakelijk de opinie weer van het KBA. Dit tijdschrift wordt gedrukt op gerecycleerd papier. Cette revue paraît aussi en français.