Buez ar pevar Mab Emon… ha reizet en urz gant A. L. M. L. - 1848. - 420 p. [Doare gwenn ha du] by KDSK, Centre de ressources culturelles celtiques

B U E Z AR

PÊVAR MAB EMON, D U C D 'O R D O N , L A Q E T E F O R M E U N D R A G E D I, HA REIZET EN URZ GANT A. L M. L.

E M ONTROULEZ E ty L é d a n , Im pr.-L ibr., e tr a o n r u a r V u r . 1848 .

PERSO NNACHOU. Charlamagn , Impalaéf ha Roue a Franc. Ar Prinç Lohier, e vab. An daouzec Tad a Franç. An Duc hac an Duqez Emon. Renod, Alard, Guichard, Richard, o mibien. An Duc hac an Duqez Beùvet. Mogis, o mab. Bertbelof, niz ar Roue. Ar Géant. Yon , Roue ar Gascogn. ArBrinces Clera, pried Renod, c'hoar da Yon. Emonet hac Yonet, o mibien. Roue ar Bourgogn. An Arc’hescop Turpin. An Duc a Nêm. Richard a Normandi. Salomon a Yreiz. Gérard a Roussillon. Ar Prinç Olier. Ar Prinç Rolland. Ar C’homt Godefroa. Ar C’homt Anton. Ar C’homt d’Anjou. Ar C’homt Ganelon. Ar C’homt Amoric. Ar C’homt Rams. Ar C’bomt Jaffès. Monbandel.

Oger-Danoa. Fouqes de Morillon , qen ta Paj. Goustard, Ecuier. Fanon, qenta Dijentil. Gidelon , Idelon, Galeran, Regnier, Fosson Ambassadourien. An Duc Nanteuil, breur Beuvet. Ar Roue Thomas. Griffon, Hernier, Samson, Deland, Galèran Ripus, Hector, Isafcar, Rohars, H*nori. Escofort, Prinç Sargtzin. Baron ar Syri. Eun Den ancien. Eur Porcher. An Admirai.. Conslanç. Ambassadourien. Pajet. Ecuierien. Chevalierien. Offîcerien ha Soùdardet. Baronet ha Deputeet. Secre tou rien. Bourc’hisieh. Pelerinet. Un Hostisez. Maçonnerien. Darbarerien. Goardou, etc., etc,, etc.

AN IMPRIMER D AL LENNER. A n digu em er m e u r b e t favorabl e zeus d e u r vezet ob er d ’an diou «dition guenta d e m e u s a V uez ar P êvar M ab a E mon , bon angach da bublia un d e irv e t, evit plijadur, ha satisfaction h o r c ’henvroïs q e r eus a Vreiz.

Evel m’hor boa en lavaret, eun niver bras a gopiou hor boe ar boneur da gaout, gant calz a boan, en meurabarros, ha dre ma voant scrivet, en meun a fêçon, e voant dies bras da dichiffra, e*vit o laqat oll en eur reiz vad, goude beza bet oblijet d’O beur-scriva oll en antier. Mes dre ar mall bras a voa da gaout ai levr, n’hor boe qet an amzer necesser evit e gorrija ervat. Hirio hon eus laqet muioc?h a eve^c’hoas evit e renta parfetoc’h , en eur reiza calz a rimou a voa dibarfet, hac e vo güelet gant plijadur, a gred demp, an Act 6 ha diveza, pehini a voa en pros, laqet bremàn en rkn, ar pez a rento ezetoc’h ar fêçon da ellout represanti an Drajedimàn en e antier. Ra deuyo ar vuez burzudus-màn da laqat hor c’hçnvroïs qer da dremen eur moment benac a blijadur, azeet en dro d ’an tân, en nosveziou hir eus ar gouan. Se eo hor brassa dezir. m

Q ENTA PROLOG. A ssamble enorabl, carguët eus a brudanç, Prizit, mar plich ganêch, va zelaou en silanç: Me deu d’hosaludi gant enor ba respet, Pa rit din an hini da zonet d’am c’hlêvet Da selaou recita eun Histor pehinin Iioc’h interesso sur, hervez a zebîant din; Ha mar plich gant Doue rêi d’am speret sclerdet, Me e disclêryo dêc’h gant pep seurt parfetet. N ’en dê qet va dessign, compagnunez prudant, Ober dêc’h eun discours a gom2ou eîoqant, Rac aon na ven dêc’h oll caiz re importunus : Mar dê hir hon histor, ni ho ped d’hon excus. Poent ê, compagnunez, commanç gant hor matier, Da zisclêria ar Vuez a bêvar Chevalier, Ar vaillanta biscoas a zo bet e renom , Pere voa bugale d’an Duc vaillant Em on, Brava tud voe james certen var an douar; O hano voa : R ë .nod , Guichard , R ichard , Alard . En amzer ma renent, e voa Roue en Franç Ar vaillant Charlamagn , carguet eus a buissanç. O buez zo figur, nep a garre-compren, Àr brezel rigourus voa- n’eus qet pell o rën ; Ha ne bresant demp-ni nemet brezel sanglant, Armeou nomb.rus bras a zoudardet vaillant. Autor ar brêzel-ze, deii vèn ha divcrgônt, À voa an Duc Becvet demeus a Egremont, A vassacras L ohier , mab unie ar Roue,

A roa bet deputet da vonet e bete, Da-soumetti aneàn da zont d’e servichi, Drè m’oa dindan e urz, vel e oll sujedi. Mes güelit, Bretonet, giielit e insqlanç, Penos e voe trêtet gant pep seurt violanç : Me ho lèz da zônjal crueldet tud hep feiz, Laza tud ar Roue, ha ne voAit nemet seiz ? Hac evit insulti davantach ar re-ze, E rent corf L ohier guèz er guis-se d’ar Roue! Impossubl e ve din disclêry gant güttione Ar hànvou truezus a eure ar Roue, O velet e Vab qèz evelse massacret, Hac e criai venjanç demeus eur- seurt torfet ! An Duc a E grem ont , insolant ha hardi, À ras pront e zepech vit en em brepari Da receo an attaq eus ar Roue a Franç, P’ini voa den vaillant ha carguet a buissanç. Àn Histor zo tragic, compagnunez fidel , Ar sujet aneàn n’en d’ê nemet brezel, Hac eur pez dies bras da c’hoari hep manqi ; Rac-se, compagnunez, humblamant m’ho suppli, Hac e yelféc’h eure ac’hanomp o fazia, O ped ar vadelez da zont d’en escuza. Me ho suppli bremàn da zerc’hel ar silanç, Me ya da laqat urz ma teuyont da gommanç.

BUEZ AR PÊVAR MAB EMON. Q EN TA ACT. Ç E N T Â

D I d L O G.

CHARLAMAGN, A m p e re u r h a R o u e a F r a n c azeet var e drôn; a r P r i n ç LOHIER, e V a b ; a n d a o u z e c TAD A F R A N Ç ; Suit ar Roue. e a meus an enor da vea Roue Franç Hac Impalaer Romen, dre ar güir Brovidanç; Me zo mab da Bepin, ar Monarq im mortel, À verit eun enor a vezo eternel. An histor a rapport pa voe ganet va zad E c’hoarveaseundra marvaillus, souezus mad; Rac er momet memes ma teu as er bed-tnâ 9 E voe eun tarz curun a laqas da grena An douar en anlier, an tempest da yudal : Qementse a voa sur eur siii dreisl-ordinal E voa ar buguel-ze neuze prédestinât Da laqat da grena e oll enemiet ; Ar pez eus e amzer zo bet accomplisset ï Calz a dud zo en Franc hac er goar en effet. Mes tnar boe gant Doue va zad favoriset, Me ell a dra certen ive sur lavaret E meus bet recevet etro pad va bue Graçou particulier demeus abers Doue. Gant arrach, Autrone, Roue àl Lombardi

8 À zavas eun arme d e r r u b l en I t a l i , E clasq assieji ar guær superb a R o m , E v it ma a dorjet an id o l vil M abom ; A r b o b l voa redue t en eun hevelep caon , Ma voa prest da vervel gant m ize r ba gant naon. Rac-se ar R om anet hac ar Pab Bonifaç Da vo n t da gom m andi da R o m d in a scrivas, Ha da rêi ar chasse da arme L o m b a r d i , E d o a re v in e t o i f b rô gaer an Ita li. Doue am preservas en oceasion-ze , E r fècon ma eure en andret Josue ; Rac pa zoat er gombat hac en creiz ar c ’harnacb, E c ’h arrêtas an eol te ir heur, hep n ’ellas flach , E v it rêi d e m p amzer da repos eur m o m a n t, Ha d ’ar Roue L o m b a r d , h e r i t i q ha méchant. Hac evit lesteni demeus ar v ic to r - z e , Me a voe consacret gant peb solanite Ebars en Alamagn var an oll bobl Romen , Gant ar Pab Bonifaç, A m p e re u r souveren. Rac~se e lavaràn, hep gloar nac arroganç, O un A m p e re u r Romen ha Roue eus a F ra n c: Ennes zo eun e n o r, mar boe h in i biscoas , Ha n ’en deus qet e bar vit bete vremàn c ’hoas. Me a m eusbe t g ra ç o u , mar en deus nep den bet Rete’n h e u r a vremàn , me ell el lavaret; Mes b e p r e t , m ’en anzav , e màn va oll fianç E o n o c ’h - u , A u tr o n e , qenta pennou a Franç : C ’h o u i, evel p ille ro u , a zouten ferm va s t a t , Va c ’h urun en b r illa n t ha va sceptr en é cla t; l l a c e p rom elà n d ê c ’h, qe it ma vin en b u e , E m bo e f id o c ’h oil b e p re t g ü ir garante. A

An D

Mêm .

A m pe re u r G h arl am ag n , ga n l h o pe ruiissi o n , E meus e’hoant da gavet brem àn au hardisson

Da lavarat eun dra dirac ho Majeste : Pardon ma parlanlàn gant re a Iiberte. An histor a rapport goechal ar Romanet A voa gant brezellou qen terrupl afflijet, Qement ha qer bian, ma voantoll nos ha de Ebars en servitud hac en captivité. Hoguen , Octavian , p’en d ’oe ar gurunen, A renias Jibr an oll dre fu riiez e lezen. Mar boa’r Romanistet qent en adversite , Ennes a roas dê gailoud al Iiberte , Hac ober dê cavet an domination Partout dre ar bed-màn var bep seurt nation. Dre ze ar Rom anet, coulz pinvidic ha paour, A gontribuas oll d ’ober eur statu aour En enor hac en gloar Cesar-Octavien , Yit bea roet ar peoe’h d’Impalaerdet Romen. Ma enorer qem ent eun Impalaer payeo , Gant muioe’h a rêson e tle ar Francisien Renta dêc’h, va R oue, ar respet, an hom ach, Nonpas dre eur statu, nac ive eun imach , Mes cùruni ho pen n, en eur bresanti dêc’h Eur balmen a lore goneet mad ganêc’h. C’houi ê güir esperanç an oll gatholiqet, A laqa dà grena dre oll ar bayanet i Doue d ’ho qendalc’ho nombr bras a vlaveziou Da zouten an Ilis hac hoc’h oll pobliou. A r Prinç L o h i e r , Mab d ’ar Roue. Ya Zad ha va R o u e, bremàn e meus dezir, Gant ho permission , da lavarat eur gu ir, Pehini a zo sur demeus a importanç : Me ya d’en lavarat dirac an Tadou Franç. Biscoas, nac Alexand, na qenebeut César, Pompe, na Marc-Anton n’e dint b etd êc’h-u par. Nan, ne zeus bet biscoas Impalaer na Roue

Elevet er bed-màn ebars en dignité , En defe goneet qement a brovinçou Gant an disterra brud dèmeus o armeou Evel oc'h eus-u grêt dre nerz ha dre adres, Qercoulz ér vroyou ail evel er gristeries ; Pa felfe dêc’h bremàn sevel peder arme, Ha caout trêgont mil den en pepini anê, En nebeut a''amzer en em gafent ganêc’h , Hac sujedet oc’h eus hac a zo fidel d ê’c ’h. Hoguen , mar oc’h eus darn a zo oboissant, Oc’h eus ive re-all hac a zo suffisant, Evel an Duc Beuvet demeus a Egremont; Ennes sur en em vant hac a ra c’hoas e gont Penos ne brisfe qet e homach dêc’h renta, Hac aufio ne zepant diouzoc’h en nep tra. Me ne Iavaràn dêc’h nemet ar wirione : Tud zo amàn presant am zouteno var ze. G anelo n *

Sir, güir a lavar dêc’h amàn ar PrioçXobier î An Duc Beuvet a zo arrogant ha fier, Hac en em vant huel penos gan t e vreudeur Eo capabl da ober faç dêc’b , va Ampereur* Touet en deus ive, en presanç calz a dud, Ne brisfe renia dêc’h nac homach na tribut; Ha*s anfin e prêtant chom en peoc’h eo e yro, Hep su jedi da zen , grogno nep a garo ; Ne Iavaràn netra dêc’h , Sir, dre jalousi: Me a meus e gJêvét sur eus e brometti. Ar R o d e .

Cette» m'en tou amàn dreSantDenes* Franç E vo sur izeilêt deàn e arroganç; la~, da viana, mar dê güir qementse s Roit din hoc’h avis, me ho ped, Autrone.

Nem.

Impalaer Charlamagn, ne gredàn qet certen E ve an Duc Beuvet qen dalc’het en e benn Da gontesti renta homach d ’ho Majeste, Evel ma rê e dud atao en re a re ; Mes an ambition zo ordinal en dro : Endra vo beo daou d e n , bepret sar e reno. A r R oue .

la, c ’houi, Duc a Nêm, zo va brassa mignon , Ha va furra conseill en peb occasion ; Rac-sê me ho suppli da rêi din’ avis pront, Da c ’hout petra a rin deus an Duc Egremont. INêm .

Sir, me a ve avis, ha m ’en lavar hep nec’h , Mar gra refus Beuvet da reata homacli dêc’h , ÎNoc’h eus nemet bremàn deputi dam ko tud Da vont betec ennàn da c ’houlen an tribut Hac ive an homach digant an Duc Beuvet : Mar gra refus da ze , ec’h ellit hep arrêt Prepari eun arme da vonet varneâ , Mar be qer suffisant, evit en distruja, Ar R oue .

Ho conseill, Duc a INêm, a die bea heuîllet ; Rac-se deliberit amàn , va mignonet, Piou a yêlo bremàn evel ambassadeur Betec an Du.c Beuvet hep dou ja e vreudeur. Fouqes de Morillon, ha c ’houi, Comi Idelon, Me ho teput da vont, evel va zaou vignon , Ha c ’houi, Lohier, va mab, gant pêvar Ecuier. Pa zoc’h oll tud hardi, jenerus ha fier, It ho seiz em reqet betec an Duc Beuvet, Ha lavarit deàn , diflat hac hep ca q et, Penos mar gra refus da bêa an tribut, Evel a bep amzer a bêe din e dud,

Me laqai ar ravach var e oll zouarou , EIJaqai er prison tsarguet a chadennou. M ’ho ped da rêi deàn c ’hoas eur som mation Da zont da renta din h o m a ch , soumission : Mar gra refus da z e , m ’en to u , fe a Charles, En devo eur c ’heuz bras ar rest eus e vuez. F o u q e s d e M o ï i i l l o n , Q ent a P a j. Sir, pa blij ganêc’h rêi dem p àr g om m issiou , Ni rêyo sur anei deus a greiz hor c ’halon ; Ne dalfe qet e nac’h , me zo r ejo u isset, Pa m eus com m ission da vont bete Beuvet Evit digaç da zônj deàn deus calz a draou En deus tamallet din, ha n ’en dint nem et gaou. A r C ’h e n t a E c u i e r .

Ma co m zB eu v eto n zo m p en termou arrogant, Ni responto er v a t, hep bea insolant ; Ha mar be qen hardi da guem er an armou , Ni n ’em difenno mad dem eus e oll drouplou. Mes né yêl qet Beuvet michanç bete qeit s e , Bet persuade! mat, va Mestr hac Autrone. Adièu-ta, va R o u e , ha c’houi, Tadou a Franç, Ni rento d ê c ’h respont gant calz a zilijanç. L o h ie r.

Marteze birviqen, va zads n ’am güelot m u i, Rac ar superb Beuvet a zo Ijeun a furi ; Hac evel ma clêvo petra eo hor beach , E teuy gant e arme varnomp-ni gant arrach ; Mes evel m ’hon trêto ni en trêto ive : D em p. Adieu, vazad qer, ha d ê c’h oll, Autrone. A r Roue.

I t, en hano D oue; ne zônjit qet en ze : D oue ho prezervo ebars er veach-se. Adieu d êc ’h, Autrone; adieu, va m ab Lohier : Hast am bo d ’ho qüelet o c’h êruout er guêr. Ar Roue hac e suit a zorli.

E I t F E T D I A L O G. A n Duc BEUVET, e suit ha choec’h soudard. Beuvet.

Me a zo Duc puissant ebars en Egremont, Hac ell en em vanti da ober sur va c ’hont Penos e zon ar mestr absolu em dugach 9 Pa meus er goneet dre va nerz* va c’hourach. Me voar ervatsCharles, Roue demeus a Franç, A vo qen iffrontet da zont d ’en em avanç, Hac ive d ’am oppos formelamant da z e , Abalamour ma meus en anzavet R oue; Mes mar de Impalaer ha Roue deus a Franç , IN/en dê qet e-unan , daoust d’e oll arroganç, En deus acqüisitet an digniteou-ze ; Mes me ha va breudeur, ha calz deus va ligne Hon deus er zicouret en e oll vrezellou , Exposet en da.njer hor c ’horfou, hor madou , Evit ober deàn bea amcio ri us. (iouscoude e velàn ez ô qen orgouillus Da drêti ac’hanomp en fêçon dreist-muzur, Evel pa.vemp tud lach hac hep tam discadur. Bac-se. va mignonet, me lavar dêc’h bremàn Oun en em rezolvet en peb tra ar vech-màn Da gontest an tribut eus ar Roue Çharles , Pa dlefe coustout.din qe m e n tse^va ,b u ez. Fanon,

Qtnta Dijentil:

Duc nobl ha puissant, gant ho permission; E meus c’hoant lavarat va resolution Amàn en ho presanç touchant an affer-ze. Rac-se e Iavaràn ve eur simplicité Hac eui Iachete vras accepli ve laqet Tr.uach var ho lugach, p’eo güir o c ’b eus-én bet 2

Evit ho vaillantis hac ho lealdet bras; Rac ma zoc’h puissant, c’houi oc’h eus breudeur c’hoas A,zo capabJ d’ober faç d’ar Roue Charles; Mar en em frot ouzoe’h , en em gavo dies. Un Eil Dijentil. ,Ha me èn assuranç ive, Duc puissant, A lavar memes tra ive pareillamant : Me ra offr em pouvoar demeus a galon vat, Da exposi va c’horf hac ive va oll voad D’ho sicour da vea mestr seul en ho eonlre. Mes cetu Francisien o tont en ho pete. T rifet D ialog. A n A m b a s s a d o u r ie n a a n tr e . L o h i e r d ’a n D u c B e u v e t .

Salud dêc’h, Duc Beuvet demeus a Egremont; Ni zo deut ho pete eur Prinç nobl ha daou C’hont Ha pêvar Ecuier abeùrz ar Roue Franç , Evit annonci dêc’h traotfeus a gonseqanç. B euvet . Ha pa vec’h deut ouspen, me ne ràn caz ebet : Lavarit prest’petra oc’h eus da lavaret. L ohier . Raportetzo d’am Zad, gant calz demeusadud, Penos e conteslec’h pêa deàn* tribut, Ha da renta ive homach d’e Vajeste, Evel a rê ho tud atao en re a re. Mes evit ma voefot prest va c’ho.mmission, E zôn carguet da rêi dêc’h eur sommation Da zonet hep manqout bremàn-zouden vatan Da rentâ hoc’h homach hac ho tribut deàn ; Pe ma vanqit da zOnt, da renta hoG’h homach, E laqai ar vrô-man certen oil en carnac h ,

i5 Hac ober dêc’h güeîl ci/ isr êchui ho pue : Sônjit petra oc’h eus da lavarat var ze. B euvet.

Hac échu ê ar pez ho p<>a da lavaret? Rac babilla a rit evel eur permqet. Clêvit eta, Lohier, gouzout a rit ervad Dirac ar guær a Rom pa voe lazet va zad , Me ne zaleis qet da en em exposi En eur pJaç na fourje nemMir a dud o fri. P ’en em strinqis en crH? au -imr enemi, E tigassis ganén Roue ai Lomnardi, En rentis prisonier d’ho tad t Uone Franç, Pini a bromettas, evil v« r .i>anç, Din-me an Dugach-màn e vi? s heritach, Exant eus a drihut ha dei-.jf homach. p ’eu deus roet e c’hir e lit: u) ^ mat: Eur Roue ne die qet jannv v : >'iyat; Rac-se e pre tan tau, daou «*si H;, c hh drouzou, Beva «bars en peoe’h hac h,-p >>èa*ei!ou. Foi,.QHS, Evit qement a rit, e clasj (Ggareou , Êruet an amzer. daoues-t. d'in» poiubançoii, Da renta hoc’h homach d’ho- Prinç ha d’ho Houe. Grêt oc’h eus ho p.ompnd a lies gouscoude, Penos na brisfec’h qeî obo-issa d.« zen , Hac e vijec’h en peoc-h a>sar da virviqen, Clêvit eta, Beuvet, tv» wi qet obstinet: Sentit ouz ar Roue , pe ho pezo regret, Mar grit ar suû.sant * me ü ro i» et dêc’h penos Ne veot birviqen (e?,et mm en repos. Q e n t a 1m;vu.u îUnvet. Ne deut qet qen terrupl, Fouqes; d’hor menaci, Rac na*veC’h~u sourzei qeul tin an di.sparti: rîîi hon eus abondauç a zir hac a houarn,

Hac a rêi dêc’h buan adréus ho tiscouaro. E n E cuier ar Roue. JTeusdanten hoqinou, pa ve qeit ha va bis, Mar lostait ouzôn, na zraiilàn evel pis. Mar qerit hoc’h enor, Autrou an Duc Beuvet, Grit tribut d ar R oue, evel ma ê dieet, Hac ive hoc’h homach, qercoulz hac ar re ail, Pe e renqfot mervel en eur prison levai, T rivet E güier ar Roue. Ne 2eusnemet eurguirmuiebarserchanson : Lavarit demp-ni prest ho résolution, M’hor bezo ho respont evit distrei d ’ar guêr ; Ha depechit buan , rac an amzer zo bêr. B eu vet .

Va résolution a zo sur evellen : Tec’hit eus va fresanç , nam importunit qen. L oh ie r .

Penos, den insolant î evelse ê dide Parlant gant arroganç dirac Mab da Roue? Hoguen, ia, m ’en tou, fe eus a BrinçLohier , Ma na chenches langach abars nebeut amzér. B euvet .

01 eotentit, Lohier,daoust d ’oe’hollaroganç, Penevert respecti ho tad, ar Roue Franç * Me a voelc’hfe buan va daouarn en ho côad. Trompletoc’h eun nebeut ganén, vac’hamarad. la, me en loue, dre va c’hoürach ardaut, Dre va brec’h furius ha va c’hleze tranchant, Me a vo bruzunet munut vel qig paste, Qeüt ma oboisferi birviqen d ’ar Roue ;

En em dennit ac‘hann eur veach , p’o pedàn ; Ne ail qel va c’hourach ho souffri qen amàn. L o h ie r .

Ne spontomp qet assur ous ho clêvet, Beuvet,

*7 Ki hon eus güelef cajz eus ho seurt fnponet ; Hac a rayo sur dêc’b, daoust doc’h oll tintamar, Dont da ober certep eun darn eus hon lavar, B eu vet.

Torret ê ar reglen eus va faciantet : Croguit en jnsolant, m’ho p ed , va zoudardet, Evit ma vo laqet ebars en eur prison, INeuze ni a velo piou a bêo rançon. E u r Z q ü d a rd da Beuvet o tostât ouz Lohier. Me a grogo ennàn, Autrou, pa gommandet. L o h ie r .

Mar deues bete ze, en em gavi trompet: Cède ar recompanç eus da démérité Da tisqi da laqat an dorn var Mab Roue. B e u VET.

e laz

t un toi çleze.

Ven janç ! va zoudardet, demeus an insolant À laz unan va zud, ha me amàn presant! I)’an armou! va oll dud. Saillomp oli varneze : m rayo ne velint birviqen o Roue. L o iiie r .

Poc’h eus c’hoan t combali, vo rethocontantî; Combatomp, mignonet, evel leonet cri; En em strincomp diouztu var ar forbanet-màn : Bezomp victorius pe marvomp oll amàn. B euvet.

Me a dou dêc’h, Lohier, en despit d’ho fureur, E zoc’h sur deut amàn evit clasq ho maleur. Meblanto bete’r goard ennoc’h va c’hleze güen : Dalit...... recevit-àn evit ho croas nouen. Treuzi ra Lohier gant eun toi cleze» L o iîïe r , beuzet en e voad ha prest daverveL Ah! vil muntrer Beuvet, scôet ôn em c’halon : V en j it ac’hanôn-me, Fouqes ha Ganelon. Mervel a ra.

G aneloi^ Maleur demp, Autrone, cetu Lohier îazet : M ai n'en em zicouromp, e vimp oll massacret. Eit Soudard Beuvet. Ret ê o laza tout, hep pardoni hini ; Cetu var an douar dija discaret fri. P êvar E cuier ar Boue. Aiilrou an Duc Beuvet, trevers, roar plich ganêc’h, Ha ni en em rento amàn sur racial dêc’h : IN’en domp qet evidoc’h, ni îr voar erfat-se ; Rac-se, ni ho ëuppli, Jist ganemp hor buer B eu v et .

Me rei dêc’h ho pue ; mes e condition E c’hêfpc’h ho pêvar, liac liep remission , Da gaç ganêc’h racial ha da renta et gnêr D’ho Mestr arRoue Françcorfe vab qèrLohier; Hajc evit festeni ne ràn fors aneàn, E ràn renia e vab er fêçon-màn deàn. Ma na rit qementse, m’en tou, fe a Yeuvet, Me am bo ho pue certen hep manq ebet. Trivet Ecuier ar Bout. Ni bromet dêc’h , Autrou, fe à Chevalierien, Dont da efeclupanlier ho courc’hemen : INi renlocorf Lohier d’e dad ar Roue Franc, Hac a lavaro sur ténor ar gonsecanç. B eüvet .

It-fa eus va fresanç, ha ne zaleit qet; Troit ho talonou ha cessit ho caqet.

Beuvet a zorti gant e suit. G a nelo n .

O beach damantus evidomp, Autrone ] Penos e credfomp-ni mont dirac ar R oue, Dà gaç deàn e vab massacret er gui$-màn ! Disésperi a rêi pa velo aneào.

>9 F ouqes.

Pa zè-ta ret d em p m o n t, ne dal qet deplori : Distroom p da Baris h um blam ant, m ’h o su p p li, Ha le q e o m p ar c ’horf ebars en e a r c h e t , Da renta d ’ar R o u e , pa zê d em p com andet. Sortial a reont evit mont da Baris.

P efarfet D ialog . A n D uc

E m o n , e V r e g h a c o f ê v a r M ab. Em on.

C lê v it , vafried qèz , ha c ’h o u i , va b u g a le, Ma lavarin eun dra a zo em b o l o n le , Hac am boa da zisclêry pell zo intanlion ; M es bremàn n’em bresant mat an occasion. T rugarecom p D o u e , hor.Zalver b e n ig u et, Bremàn e zom p en p e o e ’h hac en paciantet : Ne zeus en hor famill nep seurt division ; Beva a reom p oll en eur güir union. Bea hon eus ive madou en a b o n d a n ç , Capabl da gundui horstat hac hon n o b la n ç ; Mes ar pez a ra din bea r ejo u isset, E m ’hon eus bet ar c ’hraç da vea elevet Ha maguet en donjanc ha carante D oue Pêvar mab o devo eun devez ren om e, la , va bugale , hep donet d ’o fiatat, Mar en em g o m p o r ÿ t evel güir dud l e a l , E viot dign eun deiz da vea recevet En palez ar R o u e , etouez an oll Brincet. Rac-se, va fried q èz, o u z o e ’h e c ’hanzavàn , E cavàn e zê p o e n t , m em es en desiràn , T rem en hor pêvar mab evit Chevalierien : Ne dalfe q e t e n ac’h, n e vanq netra dê qen.

A n D uqes E m o n .

Autrou an Duc Emon , va c’harante barfet, Me a approuv ive ar pez a Jeveret. Be' on eus pêvar mab , pere sur a seblant A vo tud jen erusbac ive tud vaillant; Rac-se, va fried q è z , me a ro dêc’h avis D’en em brepari prest evit jgojant.da Baris, Evit o fresanti o fêv.ar d ’ar R q ue, Da bedi aneàn , gant peb civilité, D’^ber ouz pépiai anê eur. Chevalier; ÎN’ho po qet a refus deus a z e , m ’en esper. Ë mon.

A rça, deliberit brem àn, va bugale, Ha c’houi zo ho pêvar ebars en bolonte Da receo an urz caer eus a Chevalierien, Ma elfot mont neuze hardi en peb tachen. R enod.

D.re ma meus an enor da vea’r mab en a , E meus c’hoant da avanç evit comz da guenta. Rac-se, va zad, va mam, me zisclêry dêc’h ho taou En reqet va breudeur, hac hep lavarat gaou, Penos n ’hor boe biscoas ha n ’hor bo birviqen Qen bolonte nemet da*heuill ho courc’hemen. Hac evelse , va zad , mar oc’h eus bolonte Da vont bete Paris da zaludi’r R oue, Pedit-ën d ’hpn ober bremàn Chevalierien: INi a yêlo ganêc’h gant eur joa vras certen. EMOîf. Adieu d êc’h , va fried : ni a ya da Baris; Mes qenta ma ellimp ni deuyo,var hor c’hîà. Am Duqes.

Adieu, va fried qèz! adieu., va bugale: Doue d ’ho qendalc’ho en ho prospérité.

P E M P E T D I A L O G. E m on hac e Vugale a antre dre eur c ’hoste. A r R o u e hac e suit dre eur c’hoste ail . Ar R oue.

Gantcalz a n e c ’harnaDtem gîielit. va zud qer, Pa velàn n ’en dê qet êru va mab L ohier, Mac ive ar re ail dem eus a Egremont. Ne ôn hac én ve bet an Duc Beuvet qerpront Da vea goaldrêtet va Ambassadourien. Mar dê bel qer m é c h a n t, me en tou , birviqen IN’em bo qen evitàn nep seurt remission. Rac-se-ta, G ideloñ, c ’houi, evel va m ignon, Hit buan evidôn enirezec Egrem ont, Hac en em informit racial buan ha pronl P e seurt respont a zo roet d ’am mab Lohier, Ha roit din da c ’hout pegoulz e teuy d ’arguêr. Gid e lo n . O Roue ! an nopla a zo var ar bed-m àn , Pa ê ho polonlé va depufi bremàn Da ober eur veach ebars en ho req et, Me ya da barlia bep nep dale abet : Mont a ràn-ta en hent gant ho permission, Evit renia d ê c ’h prest eus vâ beach rêson, E mon o

tostât d ’ar Roue.

Sortial ara.

Salud d ê c ’h humblaman t, va Frinçba vaRoue, Cetu deut agsambles ganén va bugale Evil o fresanti dirac ho Majeste, Hac ive d ’ho pedi gant peb humilité D ’accepti hon homach ; ze ê hon dezir vras: H oguen, mar plij ganêe'h, en ho supliàn c ’hoas Da receo aneze evit Chevalierien,

Hac e vint obiijè-t dêc’h-u da virviqea.

22 A r R oue.

Bezitsur, Doc Emon, c’houi vo atao deut mat Coulz hac ho pugale dirac va daoulagad, P ere, a zeblant din, a vo a eur veach Eveldoc’h jenerus ha carguet a gourach. Rac-se mar fell deze bea Chevalierien, M'e a ya d ’o receo eta bremâ-zouden. R enod.

Rouenobl ha puissant! Monarq ar Francisien, Ni offr dêc’h hor zervich gant joa evit biqen ; Hac a brom et ive, endra vimp en b u e , Renta oboissanç bepret d ’ho Majeste. A r IIo u e.

Menssur, tudyaooanc, e m eusjoavrasouioo’h, Hac em bo da viqen güir gunñanc ennoc’h. Sortial a ra.

C ’

h o b c

’

b v e t

î a

t. a c ,

Ambassadourien ar Roue a antre , ha gante corf L o h i e r en eun arched. U n A m b a ssa d o u r.

Oh ! na pebes qêlou ! pêbes tristidigues A êruo em bêr gant ar Roue CharJesl Sonjal'a ra güelet e vab o tont d ’ar guêr Gant an DucvËgremont, rentet e dributer; Mes allas!! ar c’hontrel a zo bçt êruet : Pa zonjàn er maleur, va c’halon zo mantrei. G id e l o n .

Joa dêc’h a wir galon, pVqüelàn , Autrone... Mes, piou ar c’horf maro a zouguit evelse? G anelon.

Allas ! va c ’henderv qèr ! fcpntrel d ’ar joaüstet Zo maJeürusâmaot gafteœpHaii c'hoarveet.

G id e l o n .

Piou ê ar c’horf maio a Éouguit en arched? F o uq es.

Lohier, mab arRoue, massacret ganlBeuvet ; Ha ne zeus manet den nem edom p hor pêvar, Ne dint bet oll lazet gant an tirant barbar? G id e lo n .

O den abominabl ! pen o s, ha possubl re E ves bet qer méchant laza mab ar Roue? Ret ê sur en anzav e zê an ærouant En deus bet aliet ac’han ou t, den m éch a n t, D ’ober eun action eus ar brassa crisder, A vo caus deus revin da famill en antier. Me voa bet deputet eus abeurs ar Roue , Da zonet da rancontr ac’hanoc’h , Autrone, Evit fin da c ’houzout petra voa c ’hoârveet: Doueti rê ar Roue ar maleur com elet. Rac-se me ho suppli, Fouqes ha Ganelon , Grit m ’en em acqiiiüin eus va c ’hommission : Ho pet ar vadelez d ’arrêti ho pasioù , Vit ma zin en ho rauc da annonç ar c’hêloù. Güir ê , ar c ’hêlou-ze n’en dê qet agreapl ; Mes me ranc e annonç, pe e vezin coupapl. G an elo n .

It eta, va c ’henderv, hac hep dale nemeur ; Lavarit d’ar Roue brasder eus hor maleur ; H ac e van tr hor c ’halon gant qeuz d’e vab Lohier Pa rancomp e renta er fêçon-màn er guêr. U n E c u ie r .

Ha ni, demp var hor poez entrezec a Paris. Ne vo qet calz a joa ouzomp, a meus avis; Mes pa ê dre valeur an torfet c ’hoarveet, E ret mat dont d’e zouffr gant calz paciantet.

24 S & I z r E T B I A t O G. A r R o u e hac e suit ; E>\ion hac e bêvar Mab >

perea.zougpeb aGroas eno c herc lien. A r R ou e .

Vaententit,Renod., Alard, Guichard, Richard, Eun dra a lavarin, hep bea tam couard», Penos aboe ma zôn Roue ebars en Franç , jNe meus qet bet qemen t a joa en assuranç 0 rei da zen an urz.demeus a Chevalier, Evel eus e rei d ê c li, va fêvar mignon qer; Rac c’houi a zouteno gant enor ha courafeh Evel pèvar biller, ar fe er gristeniach. Rac-se, m élio suppli , Emon, vajmgnon qer, Ho pet eus ho mibien eur soign particulier, Dreist peb tra a Renod, rac dêc’h me a lavar, Biscoas nac Alexand, na Pompe , na César N’o deveus Let qement a jenerosite Evel en deveus Renod, m’en tou , fe a Roue. Emon

O Ampereur güirion var ar Romanisteti Roue ebars en Franç, gant justiç curunet! Ni bo trugareca, va bugale ha m e , Demeus an enor bras oç'h eus grêt demp hirie. R enod. Ni hp trugareca, ô puissant Ampereur !

Da vea accordet demp-ni qer bfas faveur, Dreist oll da vea grêt ganêc’h Ghevaliérien. Rac-se ni bromet dêc’h assur da virviqen Da exposi alao hor c’horf hac hor bue Evit renta servich bepret d’ho Majèste. A r R o u é d ’e sait. A-propos, Autrone, estranj bras ê güelet

fie meus respont ebet digant an Duc Beuvet ! Rac-se me a zôn j din, pa na zistro d ’ar guêr Qen nebeut Gidelon evel va mab Lohier.... Mes cetu Gidelon.... Petra zo a neve?... G id e lo n . Nevezenti avoalc’h a zo sur, va Roue. A r R o ue .

Güelet oc’h eus Lohier e tistrei var e c’his ? G id e l o n . la sur, va Roue, en eur fêçon esqis. Oh ! perac n on-me mud ! ne ven qet obiijet Dazisclêriadêc’h, Sir, an horrupla torfet, Dispansit ac’hanôn da gomz , ô va Roue ! Ranna rêi ho calon o c’hout ar virione. A r R oue . Lavarit din buan ar pez zo êruet. G id e l o n .

Massacret ê ho mabgantarmunlrerBeuvet; Hac ar rest eus ho tud, hepqen nemet pêvar, Zo erg da Baris gant hirvoud ha glac’har; Hac emedi gante corf ho mab qer Lohier : Cetu va c’hevredi ebars en langach bêr.

Ar Roue a goe semplet eu eur fauteil. O ger- D anoa.

Apezit ha canvou , vaf'Roue, m ’ho supplL: Pouvoar avoalc’h oc’h eus da zont d ’en em Venji Deus an infam Beuvet a varo ho mab qer... Mes, cetu e gorf paour oc’h êruout er guêr.

E 1 Z V E T D I À L O G. A n Ambassadourien a antregant ar cfhorf maro. An

tri

E c u ie r .

Ob ! beach disfortun ha carguet a valeur ! Perac n’omp qet maro ive, va Ampereur,

Evit na vîjemp qet en obligation Da renia hrô mab dêc’h en evelep fêçon ! Ar Roue, soulenel gant daou ecuier, a dosta da zellel ouz corf e vab. Afc Roue, ouzegontemplij egabn manlrct. Aljas ! va mab ena, va brassa esperançI Me zônje ho qüelet Roue ebars en Franç, Hac ê va joayou oll troet bars en hirvoud. Sevel a ra an tapis, hac o velet e vab e losq eur griaden hac e lavar : Mes e gorf paour a ^ g o u lie t dre barlout ! Echu ê va boneur; ne zeus qen a voyen E rafen nep seurt joa er bed-mâ birviqen. Rannet ê va c’halon, allas! gant ar glac’har : Me à garfe bea en calon an douar.... O bourreo execrapl! ô tirant inhumen ! Penos? ha possubl ve^ie alfen-me biqen Donet d ’en em venji ac’hanout, den impi ! Pa zonjàn en da grim, ün prest da gonnari. R i c h a r d a N o rm a n d i.

O Roue ! hor güir dad», apezit hô canvou , Hac ho pet esperanç en Crouer an ênvou , A zo oll-galloudec ha leun eus a buissanç , Ha ne vurmurit qet enep e brovidanç. Doue, ouz hon approu, hon afflij a vremàn, Evit gouzout ha ni a zo fidel deàn ; A deu da rêi d ’an den , pa gar, adversité , Pa blij gantàn ive, e ro prospérité. Güir ê oc’h eus sujet da vea contristet, Pa ê lazet ho mab gant ar superb Beuvet ; H oguen, pouvoar oc’h eus , a drugare Doue, Da laqat en glacJhar, qent eguet pêvar de, An insolant Beuvet, e guæriou lia qestel : Mar qerit, va Roue, ze ne hado qet pell. Ar R oue. A fe vad me^ho ped, Autrou Comt Ganelon , Dre ma zoe’h den credabl, evit pe seurt rêson

Ha petra ar sujet m’en deveus massacret An Duc Beuvet va mab gant qer brascrueidel? G anelon.

Pablij ganêc’h-u, Sir, presta din odianç, Me lavaro dirac an Tadou eus a Franç Hor beach pen-da-ben ebars en güirione; Tud zo amàn presant hac ergoar coulz ha me. Dre ho commandamant e hejômp prest ha pront Horseiz bete Beuvet, Duc eus a Egremont. Pa êrujomp eno, ho mab, ar Prinç Lohier, A Javaras d’an Duc, dre gomzou re fier, Renta dêc’h an tribut hac an homach ive, Evel ma ê dleet bep bloa d’ho Majeste. Hoguen an Duc Beuvet gant calz eus a outrach A respontas ne dlee na tribut nac homach D’ar Roue na da zen ebars en nep fêçon ; Hac anfin e vevje en e ziscretion. Ni deuas d’e repren neuze tranqilamant, Rac ma comze d ’ho mab eun tamic insolant. Qement ha qer bian, demeus an daou goste, Ma zeus savet qement eus a inimitié, Ma commandas Beuvet d ’unan e zoudardet Laqat dorn var ho mab ma vije prisoniet. Hoguen ar Prinç Lohier pa glêvas qementse, Allas ! a voe goal bronJ da den na e gleze, Hac a lazas unan a zoudardet Beuyet Ebars en e bresanç, hep nemeur a gaqet. Pepini a laqas neuze dorn en cleze, Da gommanç<«r gombat demeus a bep coste : Ar fortun a zo bet d ’hon enep qer ponner, Ma voe lazet ho mab hac an daou ecuier. F ouqes .

Davanlach a zo c’hoas, ô Impalaer puissant! Beuvet en deus toùet gant arrach, ar méchant,

Penos ne vanqje qet da gavet hor bue, Ma na douemp deàn hor pêvar dre hor fe Penos n’em oblijemp da renta en e vro D$c’h-u, va Ampereur, bo mab qer en maro. Hac evit disqeuz dêc’h ne ra fors ac’hanoc’h , E ra renta ho mab er guis-màn dirazoc’h. A r R oue.

Mar be agreâbl dêc’h , va Doue , ho pedàn, N’am lèzit davantach er bed maleürus-màn : Güell ê ganén mervel eguet chom en bue : Ne allàn soufîr pelloc’h eur seurt adversite. S a l o m o n a V r é iz .

Ho clac’har a zo jusi ; mes, Sir, me gred esper N’en em lezfot qet re da vont d’an disespér. C’houi zo bet alies jen danjer ho pue; Güelet oc’h eus ive massacri hoc’h arme, Gouscoude oc’h eus bet gallet neuze souden En em venji ervat deus hoc’h adversourien. Pa ê maro ho mab, cessit da zeplorh Demp gant dévotion bremàn d’en entêri, Hac en em breparomp evit tenna venjanç Demeus an Duc Beuvet evit e insoîauç. Ar R oüë. Me ho ped, Autrone, da gaç hep daleal Corf va mab qer Lohier d’an ilis cathedra!, fla grit, me ho suppli, mavo pres*am bornât, Rje ne bretantàn qet e ve c’noaç entêret. Ar pêvar Ambassadeur a zorti gant ar c’horf, eu eur Jatarat: la, Sir, ni ray 2e hep donet da vancout; Ni’r c’haço d ’an ilis gant calz eus a hirvout. E m on , B re u r d a V eu ve u Me voar ervat penos Beuvet a zo va breur ; {jôuscoude me anzav ervat, va Ampereur,

Ne die qet e offanç bea impunissabl,

* Pa en deus massacre t ar29Prîûç Lohier ho mab ; Ha ne zeu* deo eti Franç d’ober difficulté D’ho sicour d en etii venj euscurc'hrim evelse. R enod.

Selaouit, ïmpalaer, ha c’houi oll, Autrone, Ma lavarin eun dra a zo em bolonte. Negarfen qete tiac’h î va eont an Duc Beuvet A zo eun den Ber ha meurbet amportet ; Hoguen, credi a ràn ne lahje qet Lohier, Penevert ma comzas outàn re demercr. Re allier voe Lohier, laaa en e bresanç Unan e zoudardet; sclêr ê ar gonsecanç. Neus nicun ac’hanomp, ma teufet d ’er choqi, M en defe prest dezir da zont d ’en em venjL âr

R oue.

Tao din gant an traou-ze ; ùiè er gommand dit pront Te a vo orgouillus qercoulz ha da eonjl; Hoguen, me en toue da Zoue ha d’ar Zent, Me bunisso Beuvet, en despet d’e guerent. Orsus, va Baronet, ha c’houi, Tadou a Franç, Mar hon eus tam couraj, êpoent tenna venjanç Deus a varo va meb ; ha va entçntit mad: Qen e vezo grêt se ne vezin'qet ervad. I délon. Pepini a zo prest da zenti ouzoe’h, Sic: Lavarit demp bremàn petra ê ho tezir, Hac e velfoc’h souden eun arme puissant Savet en ho reqet ebars en eun instant Da vont da Egremont da zistruji Beuvet: Meritôut a ra ze, hep nep truez ebet. Me ranq ive gaiiêcli bea eus ar veach , Hac e vezo güelet ha ni hon eus courach. G aleran .

Me lavar franchamant dirazoe’h , va Roue,

E cometfe eur c’hrim dirac ho Majeste, An neb a ziferfe da rêi dêc’h asistanç Da zont d ’en em expos evit tenna venjanç Demeus an Duc Beuvet, assassin ho mab qèr. Rac-se e Iavaràn, hep bea tam flater, Penos sur e veritar suffisant Beuvet Rea memesamant beo-buec difframmet, Ha laqet e güæriou en tân hac en Judu, Evit e recompanç demeus eur c’hrim qer du; E veubl hac eimmeublconfisqet d ’ar Roue, Hac e oll zouarou interdisset neuze. Me a ra oiFr ive da ober va dever, D’ho sicour da bunis Beuvet, infam muntrer. A r R o ue.

Princet hac Autrone, me ho trugareca* Bezit sur ho comzou a ra din calz a joa ; Rac-se ta, sortiomp, ha béomp preparet Da gaou t rêson varc’hoaseus an trubard Beuvet. Me en tou dre va sceptr, va c’hurunen a Franç, Ma na vo izellêt_.deàn é arroganç. N o rnt

D î J l o g,

B e u v e t hac e suit. B euvet .

Daouést da oll gourdroUs ar Roue eus a Franç, Me meus disqet d’e vab bremàn e gontennnç. Terrupl evoanttrom pet, coulz ar mab hacan lad, Sonjal dre gourdrouzou donet d ’am dominât, Rac me a doiTfcerten, pa zôn peur-revoltet, Ne roàn câz ebet a guement zo er bed. P-cdos? ha possubl ve e ven^-me bet qer lact Da zouffr laza va zud dirazôn? O arracb! Ne dalfe qet e nac’h ; c’hôas e zôn regretant

N ’hor boa grêt affer nêt anê antieram an t, Da zisqeuz da Charles ha d ’e Dadou a Franç Ne roàn câz ebet dem eus e oll buissanç. T r e d e S o u d a r d Beuvet. Assurit, va A utrou, voa insolant Lohier Parlant en ho presanç qen h a rd i, qen fier Ha laza dirazoc’h unan ho soudardet Ebars en ho qichen : terrubl voa effrontet. Gouscoude me lavar eun dra zo güirione, E voar bet calz re b ront demeus an daou goste. Evit maro Lohier certen en assuranç A gousto o bue da galz a dud en Franç. Brezelliou criminel a vo a bep c o s te , Rac eun dra fiorrupl ê laza Mab eur Roue. Me garje caout eur vrec’h torret en e antier Ha ne vije qet bet lazet ar Prinç L oh ier, Rac evit ar Roue a greuffe gant furi Q en tbiq en ma vanqfe da z o n td ’en em veDji Deus a varo e vab; rac-se hoc’h assuràn Ne vanqo birviqen brezel dem p er vrô-màn. P êvà H vet S o u d a r d Beuvet. Den vil hac execrabl ! t’em laqa en coler ! Terrupl su re crenes, poeltron, evit da 1er! Hac int zo davantaoh eguedomp? miserabl ! Qig ha goad int ive, qem enlse zo güiabl. Rac-se me gred ive n o deus netra da goll Nem et eur vue simpl evel o deus an o jl , Hac ec’h ellont bea <£Jcoulz ha ni lazet, G anto ollgourdrouzou, o c’houraj diremet. Terrupl e vijemp lach ha tud hep tam calon, Souffri horanassacri en eveiep fêçon, Ha laza dam ho tud en ho presanç ganto. Ne zeus den pa denner e vlêo sur ne zanlo. Rac-se, Autrou Beuvet, na vet gant se poaniet ;

Birviqèfi em presanç ne vezoo'h offancet. C’hom â *eio ha me a vanqo * gourach Ouz hoo’h enemiet, carguet a drattourach. P empét Sotjnâiiï) Beavet. Ne ttù s affer abet da doueti eus a ze: Bea hor bo brezel, m'en assur, hep dale. Rac-^e, Autrouan Duc, e ven avis penos E ve doublet argoard, serretar perziercîos, Ha laqet santinel var oHtnogiieriou qær: Ha ni veto neuze diouz piou hor bo affer : Dalc’homp-tahon armou ataoen eurstatvat, Ma vezo prest pep tra aroc riiontd’ar gombat. B euvet . Ohî ohî ne voar qet prest, va mignon, c’hoas daze; Ne vo qet qer foll*ze, me a gred, ar Ro«e, Dont en qen bêr amzer da livra denrp combat. Me garfe e teufe, demeus a galon vat; Rac me renonç d ’am stat, cômzet nep a garo, Mar teu en personachCharlamagn en borbro, En devo eur banqet evel hini e vab; Rac pa en em fachàn, me ne ràn qet a voab. Me a meusc’hoas tri breur,zocoulzha me Duqet, Hac hor zicouro mat hep nepdouetanç abet. Reood hac e vreudeur zo ive va nizien , Ha mar cassàn cannadeus va feurs d’o c ’houîen, E tigaçint din prest eurvanden soudardet D’aber faç da Charles ha d’e oll ganfardet. Ha ma ne vemp qet c’ho£§fcréo avoalc’h «vite, Me bedb Sultan braS Constantinopl ive Da zigaç din buan eun arme payanet: Ne refuzo qet se, dre ma zomp mignonet. C’hüecW ët Sou d ard Beuvet. Âütrou an Duc Beuvet, gant ho permission E credàn-me bremàn qemer an liardisson

Da lavarat eun dra a meus clêvet bremàn ; Aon am be n am blamfec’h, manoc’h avertissàn. Biscoas ne voe güelet eun arme qer ponner Evel ebars en Franç bremàn a zestumer Gant ar Roue Charles evit ho tistruja. Rac-se bet preparet da résista ountâ; Rac an Tadou a Franç, pepini aneze, Zo commandet deàn espres gant ar Roue Pourvei oll sicour pep den en e gartier, Evit venji varnoc’h maro ar Prinç Lohier. Richard a Normandi a zigaç Normantet; Ar Roue Salomon a zigaç Bretonet; Ugef-Danoa ive a ro e varqisien, Hac anûn, pepini a bourve e vanden D’en em unani oll gant ar Roue a Franç, D’en em venj dîouzoc’h gant calz a violaDÇ. Qenrent-màn azogüir, Aulrou an DucBeuvet : Ne Iavaràn netra ne veler an effet. B eu vet .

Me renonç d’ar Roue ne ràn fors diou ta. Orsus e ta , va z u d , ret ê apparissa, Pourve dê saladen abars ma vint êru, A vo assêsonet a bebr ha gümêgr ru. Ret e vodêc’h bremàn, c’houi va daou dijen til, Ober prest em reqet peb a veach util. It ho taou deus va feurs da gavet va breudeur, Da zupplia anê dre c’hraç ha dre faveur, Penos mar prstantont e vezimp mignonet, E pedàn aneze da bourve tud arm et, Ha dont da Egremont neuze gant dilijanç D’am zicour da repousarRoue deus a Franç. Me ho ped, c’houi, Regnier, dre ma oc’h va mignon, Da vont bete va breur Gérard a Roussillon,

D ober deàn compren ebars en laogach bêr,

Hep ober complimant, peqos ema n affer. R e g n ie r .

Pablijganêc’h, Autrou, rêi din commission, Me ya betec an Duc Gérard a Roussillon ; Me lavaro deàn, ervat assuramant, Oc’h eus er moment-màn eun affer importan t ; Anfin, oc’h eus c ’hoant bras e teufe d’ho sicour, Da rêi dêc’h asistanç enep hoc’h adversour. Me ya da bartia, Autrou, pa ê d’ho crat, Rac an amzer a bress, me a voar ze ervat. 13Et’VET.

It, va mignon Fosson ; me ho suppli ive Da ober em reqet eur veach hep dale: It da gavet va breur an Duc eus a Nanteil, Ha lavarit deàn hep caqet na merveill, Mar en deus evidôn eun nep seurt carante, Rêi din e asistanç, pa meus nécessité. C’houi ello explica güelloc’h argonsecanç, Penos ôn menacet gant ar Roue a Franc. F o sso n .

En fe a zijentil, Autrou an Duc Beuvet, Me rêivQdeiamant ze sur en ho reqet; Hac ho preudeur ive ne refont nep difer Evit r£i dec’h sicour en hevelep affer. Me ya eta, Autrou, en beach proatamant, Rac an /amzer zo bêr, me a vel ze patant. BEUVET.

Sorlial a ra.

Evit va breur Emon, ne meus qet a greden E rafen va frofit da zont d’en diguëmen; Ennes a grën qement rac comzou ar Roue Evel ma rà’n deillou gant an avel er goue, Ha ne gredfe biqen disoblija Charles : Güell e ve gantàn soufff confusion ha mez. Hoguen e vugale zo pêvar den vaillant,

35 A rofe din sicour, me gred, fidelamant. Mes ne ouzôn penos dont d’o avertissa ; Ret ê Iremen hepte evit ar veach-ma. Allas! va mab Mogis a zo ive absant, Vaillanta den a zo er bed antieramant: Ma ve ennes er guêr ha pêvar mab Emon , A gombatfe Charles en dezir o c’halon. Mar em outrajer re, ar re-ze a disfe Dont da denna’vidôn venjanç eus ar Roue. E i l v e t S o u d a r d B e u v e t.

K’ho pet qet a chagrin, Autrou an Duc Beuvet, Bea oc’h eusbreudeur, qerent ha mignonet, Pere zo en pouvoar da rêi dêc’h asistanç Da repoussi gant nerz ar Roue deus a Franç; Rac-se, demp da laqat hon armou enetat; Güell ê bea abret eguet re diveat. B euvet .

D em pd’en em breparidareceovabreudeur; Me gret en em gafont hep re dale nemeur, D B C r E T

G érard

D I A L O G,

R o u s s il l o n .

Me zo hanvet Gérard, Duc eus a Roussillon , Hac a ell lavarat hep nep présomption E meus bet argourach qement d’en <*m avanç, M on bet choazet unan an daouzec rf'ad3 Franc Ar pez zo eun enor considerabl meurbet. Ne ve roet da zen bep bea’r meritet. Me meus bet asistet ar Roue deus a Franç En occasionou demeus a imporlanç ; Me a meus alies exposet va bue Da guenderc’hei Charles, ha da gresqi ar fe ; Mes evit güirione, n’en deus qet ignpret

Ar servkhoo fidel a meus deàn rentet: Elevet ôn gantàn ebars en dignité, Dign demeus va merit ha va c’bapacite. Rac-se, Chevalierien , me a ro dêc’h avis E meus bremàn dezir da vont bete Paris, Da renta d’ar Roue va homach ha respet, Racbiscoas,m’en touejn’emboebrassoc’hsouet Evel hirie an de da rêi deàn stcour Da zont <l?en em venji demeus e adversour. Q e n tà C h e v a lie r

Gérard,.

Duc nobl ha puissant, mar oc’h eus bolonte Da vont bete Paris, ni a yêlo ive; Rac me a bromet dêc’h mardoc'h demeus a grat Da zicour Charlamagn, c’houi a vezo deut mat; Rac be en deus bremàn eun terrupl enemi , Ha ne vanqo biqen da zont d’en em venji Eus aneàn certen ; mes ne voc’h qet hep nec’h : Adversour ar Roue a zo eur mignon dêc’h. G érard .

An nepzoadversûurd’am Prinçhad’am Roue, Me bromet dêc’h ervat a zo din-me ive. Lavarit din piou ê, hep arrêti pello^kh.... Ar C ’h e n t a C h e v a l i e r . Cetu êru eun den a lavaro amploc’h. R e &nier , A m bassadour Beuvet. Salud, Autrou an Duc Gérard a Roussillon. Me zo deut d ’ho cavet, mes uonpas hep rêson , Abeurs ho preurena an Autrou Duc Beuvet ; A rent dêc’h dre ennôn e enor ha respet, Pehini ho suppli, gtfnt peb civilité, Mar oc’h eus evitàn bremàn nep carante, Da oher dilijanç da bourvei tud armet, Ha dont da Egremont prontamant d ’è gavet Evit e asista ebars en eun affer

A zo a importanç ; mes an amzer*zo bêr... G érard .

Petra ê an affer? A betra eus qêlou? Crèna ra va oll goad ebars em goaziou. R êg n i e r . Allas! eur maleur bras, Autrou, zo êruet; Pa glêfot an affer, c’houi a vo spouronet : Mab ena ar Roue , ar Prinç vaillant Lohier , Fouqes ha Ganelon ha pêvar Ecuier A voa bet deputet eus a bers ar Roue Da vont da Egremont an de qenta a Vê, Da lavarat d’ho preur renta d’ar Roue Franç An tribut, ordinal hac an oboissanç. N’en do» qet eur flater, me lavar güirione, Re choqnnl o deus bet comzet a bep coste ; Mac an cil comz choqanl zo tennet da eben, Ma zeus chommet pêvar maro var an dachen. Unau a dud lio preur ha Mab ena’r Roue, Daou Ecuier deàn zo bet lazet ive: Ma roedi ar Roue oc’h ober pourveanç Da zont da Egremont evit tenna venjanç Demeus an Duc Beuvet, eus a varo Lohier. Cetu en bêr gomzou penos ema’n affer. G érard .

0 qêîou meurbet Iri>t, eûzns ha detestabl! Cetu an Duc Beuvet ar vech-màn miserabL Caus e vo d ’e valeur, da revin e ligne, Pa ê bel qer cruel laza Mab ar Roue. Orsus, (Chevalierien, petra lavarit-u? Cetu difficulté demp bremàn a ^ e p îu: Mar sicouràn va breur, Charlamagn a fVcho, 11a ma na ràn ive, ar bed oll am biamo. A n E il C h e v a l ie r .

Biscoas ne broposjoc’h-netra oll em presanç

58 N’am bije’n ardisson da zont d’en em avanç Da zisclêry va avis var ar pez a larjec’h : Hoguen bremàn , Autrou, nie a anzavo dêc’h Penos rte gredàn qet digueri va guinou Da lavarat netra dêc’h var ^r seurt qêlou. Difficulteou-bras zo deus a bep coste ; Eun dra choqanl bras ê laza mab eur Roue. Neuze an Duc Beuvet a zo ho preur ena, Hac ec’h eilrt ive rêi asistanç deâ. Troublet ê va speret pa sonjàn en affer: C’houi voar güell eguedôn petra zo da ober. A r C ’henta C heva lier .

Mar oc’h eps vit ho preur, Autrou, nepcarante Sicourit aneàn en e necessite, Hac e rêi evîdoc’h qement ail goude-ze : An Duc eus a Nanteuil en em gavo ive. G érard .

Alôn eta, va zud, en em rezolvomppront Da vont bremâ-zouden entrezec Egremont : Pa diefe ar veach coustout din va bi^e, Oblijet on d’am breur mui eguet d’ar Renie. An E il C h e v a l ie r . Demp-ta, Autrou 3nDuc,poc’henemrèsolvet Ni zicouro fidel an Autrou’n Duo Beuvet. U Ny E CFE T D ijl o g .

An Duc G é r a r d aya da Egremonï gant e arme. A n Duc a N a n t e u i l ha d a o u V ae o n . N an te u il .

Me zo Duc a Nanteuil, puissant bras em c’bontre Hac a ell assuri ebars en güirione On deus ar re guenta a zo ebars eu Franc, Qen demeus a ligne evel deus a buissanç.

Ni a zo pêvar brenr zo Duqet hor pêvar, Ha n’hon eus qet cavet hor par var an douar; Ni hon eus bet qement hor fortun avancet, Ma ellomp, mar qeromp, bea oJJ eu ru net. Mes bremàn, Baronet, me a lavaro dèc’h Eun dra a meus clêvet a ra din calz a nec’h. Ret ê ec’h ententae’h ar Roue deus.a Franç A zo bet qen hardi da zont d ’en em avauç Da zont da zeputi e vab ena Lohier, Fouqes'ha Ganelon ha pêvar Ecuier, Da vont da Egremont da soumeti va breur Da bêa, evel qent, tribut d’an Ampereur; VI o deus comzèt qent rust demeus a bep coste, Qen nen ,dê commanceî entreze ar melle. Lohier en deus lazet unan a dud Beuvet, Mes Lohier ha daou ail zo ive massacret, Ha rentet er stat-se d’e dad, ar Roue Franç, Evit en difia : na pebes insolanç! Mar dê güir qementse , me hoc’h assur ervat, Ez ê va breur Beuvet ar vech-mâ en fall stat; Rac evit Charlamagn , me voar ze a dra sclêr, A venjo var va breur maro e vab Lohier. Me meus c’hoant e c ’hafe eur c’hannat em reqet Bremâ-zouden vantan bete va breur Beuvet, Da c’hout hac en a zo güir ze en assuranç. Bet vo, mar be ezom , rêi deàn asistanç; Bac me vo bruzunel qer munut ha paste, Qent ma souiOfren ober nep outraeh d ’am ligne. Q e n t a B a r o n a n Duc N a n t e u il . Autrou , ne gredàn qet e ve güir qementse, Pa na zigaç Beuvet eur gannat ho pete, Da bedi ac’hanoc’h da bourvei tud armet D’er zicour d ’en em venj eus e enemiet ; Eneaiiet en deus, mar dê lazet Lohier,

Ze a vago en Franç brezel a gousto qer ;

Rac calz nerz ha puissanç a zo a bep coste : Nezeusqet, m'en assur, fin c’hoas da guementse. Mes, êru ê Fosson , unan a dud Beuvet; Ni a glêvô bremàn petra zo c’hoarveet. F o sso n .

Bonjour Duc puissant, ha dêc’h oll, Baronet; Me zo deut ho pete, mes nonpas hep sujet, À beurs an Duc Beuvet evit ho saludi, Ha d ’ho pedi ive gant pep seurt courloazi, Mar be ho madelez rêi deàn asistanç Ebars en eun affer demeus a importanç : Qer bras ê ar goler a zo ençp ho preur, Ma zoar eus a bep lu e clasq deàn maleur. Àr Roue Charlam^go hac e Balalinet O deveus conspiret revin an Duc Beuvet: Ordrenet e zeus mont da vassacri, allas ! An oll en Egremont, coulz ha bian ha bras, Ba Beuvet, ma eller, a vezo difframmet Ebars en carteriou gant pep seurt crueldet. Rac-se en ho suppli humblamant, hac hû preur, Mar oc’h eus nep true o velet e valeur, D’ober prest dilijanç da bourve tud arm et, Da zont da Egremont prontamant d ’e gavét. Autrou an pue Nanteuil, mar grit se evitàp, Ar rest eus ho pue coñtit mad varqeàn. Hac e vo oblijet dêc’h epad e yuef Cetu va c’hevredi brêfamant, Autrone. A n Eii, B aron . Petra ê ar sujet ma ê qer coleret Ar Roue Charlamagn ouz an Aütrou Beuvet? Goechal en em garient dre garante fidel, Ha bremàn émedint adversourien mortel :

Eur chanchamam estranch e zê sur qemeatse.

4»

Ha güir eo ê lazet Lohier, Mali ar R o u e,

Ebars çn E grem on t gant an Autrou B e u v et? R ac ni hor boa a ze eun dra benac clêv et ; Mar d ’ê güir q e m e n ts e , m e o c ’h assur ervat E teu y o Charlam agn da rêi deàn com b at. F osson . Allas ! ze ar sujet hac an occasion A laqa calz a d u d en d éso la tio n En R o u a n telez Franc eto iiez an d u d j e o l i i , A vago eur brezel Criminel ha civil. JNaktkuil .Me a m eu s e a te n te t p en o s e maV choari ; R a c - s e , va m ig n o n e t , d e m p d ’en em brepari Da vont da E grem on t da asista va b r e u r , Ma vom p êru en o qen.i tud an A m p ereu r; Ha mar hor be nep aon da vea su r p r e n e t, ÎNi deu y c ’hoas d ’ar vro-m â da bourve.soudardet, Q em en t ha qer bian , ma rayom p ar v oy en Da elloul r'epoussi hon oil a d v eisou rien . Ar G henta .B aron. Autrou , pa ze z irit, me zo prest dâ von et. A n lil B aron . Ha me a yêl ive hep nep difer eb ét. An Duc Nanleüil, e zaou Varon bac an arme a barti 4>ilTmont da Egremont da zjcour an Duc Beuvet.

D j o u z e c f e x D 1 À KO G* A n D uc E mon hac e V ugale , E mon .

Orsus, va bugale, pa omp amâ hor pemp,

E m e u s dezir brem àn pen os e co n ferfem p Var sujet ar m aleur a zo bel c ’hoa?veet E ntre tud ar R o u e hac h o c ’ii eosU B euvet.

Onnes zo eun affer noazus en asSwanç, A gousto o bue da galz a dud en Franç. Puissant ê ar Roue; mes, hep dont d’e flatal, Va breur a zo ive demeus ar c’hoste ail. Mar en em unanomp gant ar Roue Charles Da gombatti va breur, e ve demp calz a xez; Mar sicouromp Beuvet a enep ar Roue, E vimp adversourien deàn hed hor bue : Hoguen, evit miret na vimp qet tamallet Demeus a nep coste, e meus bremàn son jet Penos e ve mat demp monet bremàn d ’arguer, Ha nesourcifomp qet en nep tra en affer. Reinod.

Va zan limant, va zad, zo control d’hoc’h ini ; Rac me a bretant mont, hep carnet arrêti, Bremâ-^ôuden vantan entrezec Egremont, Demeus va oll pouvoar da zicour va eont A enep ar Roue hac an Tadou a Franc, O deus eur vepris vras evit hon alianç. En pales Charlamagn e zeus Ghevalieriea Hac a verit bea hanvet sur traitourien; Calz a valiç o deus, er fêçon ma comzorit, Ouz va eont Beuvet, Duc eus a Egremont; A gonseill ar Roue da rêi brezel deàn ; Mes m’o recompïrnço eur veach, m ’ar bevàn. Rac-se-la, va breudeur, mar oc’h eus carante Evidôneun nebeut, en em armit hirie ; Sicourit va eont er seurt occasion : Poent ê demp lemoigni penos hon eus calon. Me zispenfe va c’hig va-unan gant va dent Quenteiguetmavanqfendazicourvac’herent. E m on.

Oh ! va mab qer Renod, hapossubl vepeno* E ve c’houi ar c ’henta a drouplfe va repos?

C’houi ê va mab ena, hac em boa esperanç E rentjec’h din bepret pep seurt oboissanç, Hac e rit ar c’hontro), hervez a velàn-me, Pa fell dêc’h revolti a enep ar Roue, Pehini a zo demp Souveren tem porel, Hac e tleomp bea deàn bepret fîdel ! Deut da gonsideri, m ’ho p e d , va bugale, O c’h grêt Chevalierien bremàn gant ar R oue, Eun enor ar brassà a ouffet da gavet; Rac-se, me ho suppli, na vet qeVobstinet Da zont en nep fêçon da ehoqi ar Roue, Pe ne vo birviqen entreomp carante. G u ic h a r d .

Ebars er güir lezen di e zorn Doue serivet, E zê d ’ar vugale tout expres commandet Bea oboissant bepret da dad ha mam, Dindan boan da bec’hi ha da goea en blam. Al lezennou n’int qet grêt evit al loenéd, Mes vit an dud hepqén , ma teuint d’o mirel ; Rac-se, va breur Renod, oboissomp d ’iïon tad : Parlant a ra certen demp-ni en comzou mat. Demp-ta dar guêr gantàn, ha neuze varhorpoez Ni velo petra rai an Ampereur Charles. Mar chagrin va eont dreist muzur ha rêson , Ni yêlo courajus, evel pêvar leon, Da gavet va eont fevil en asista, Pa dlefemp evit se donet da berissa. R ichard. Penevert balamour ma lie pep güir vuguel Cavet evit e dad èur respet naturel, Me haje vâ-unan da Egremont fete Da zicour va eont a enep ar Roue ; Mes anfin, demp d ’ar guêr, neuze ni a velo, Hep ober tam seblant, pe seurt c ’hoari a vo.

R enod.

Me en tou déc’h amàn, hep ober nep bravach, Penos,m ar gra’r Roue d ’aui.eont nep outrach , E v ogü elet c ’hoari, m /oc’h asur, bars en Franç; M es evit eun neubeut reposom p en silanç. Em on.

D em p e ta , m e ho p e d , buatf, va b u g a le, Ma partifomp ac’hann , hep gouzou t dar Roue , Emon hac e Vugale a zorli deus a Baris.

m i z b c f b t

i a l o g

An Duc B e u v e t hac e suit. B euvet.

Goall nec'hamanta m eus, assur, va m ignonet, Pa deuàn da zônjal p elec’h ez ê manet Ha Fosson ha R egnier, hac ive va breudeur, Na deuont d ’am zicour eo ep an Ampereur. Mes ... cetu êru din va c ’honsolation : M# a vel o e ’h aotren va zijenîil Fosson , Hac eusar c’hoste ail va mignon bras Regnier. Orsus* va m ign o n et, penos e m a’n affer? An daou Ambassadour a antre en Castel Egremont. '"Ke g n j e r .

Mea^meusgrêt, Autrou, brjçf va c ’hotnission : Eru ê var va lérc’h an Duc a Roussillon Gant e Chevalierien, hac int oll resolvet Da zicour ac’h a n oc’h e*æ h o c’h enem iet. F osson.

Me, Autrourn Duc Beù^et, a lavar lïiem esira, Êru an Duc INanteu.il èvit h o c’h asista, Gant calz dem eus a dud betec o dent arm et, Rac se greôm p m a vint amàn mad recevet.

Daou Vreur Beuvet hac o suit a antre ca Egreflaoat.

G érard.

Bonjourdêc’h, Autrone, ganteurgüiramitie. N a n t e u il .

Me a reqet dêc’h*o!l pep seurt prospérité. B euvet.

Deuet mat, va breudeur, ra veoc’h oll em z î, Me ya da boqat dêc’h a hini da hini. Ne douetàn qet penos oc’h eus oll ententet Petra ê ar sujet ma meus ho qemennet. Ar Roue Charlamagn a zonj er veach-mâ Hep nep remission donet d’am distruja ; Hac evel, va breudeur, ma ouzoe’h oll ervat Omp ganet eus eur vam hac eus eur memes tad, E tleomp n’em zicour en pep occasion : Me gred ec’h ouzoe’h oll a betra ê qestion. G érard.

En em zicour a dleomp, me a voar ervat-se ; Mes re outrajus voec’h, ze a zo güirione. Evitar Roue Franç da c ’houleo diganêc’h An tribut, an homach, ne voa qet d-leet dêc’h Dont da laza e vab dre eun transportamant; Hac ober davantach, evit eun decrimant, Da bêvar Chevalier renta deàn e vab Erguis-se massacre! : an dra-ze voa chocab. Ne qet c’houi abretant rêibrezçJ d’ar Roue? Calz a draou a zo c’hoas da lavarat var ze. Oc’b-unan e zoe’h test demeus arvictoriou En deus bet goneet en calz a brovinçou. Ar Roue deus a Franç zo eun den redoutet : Cavet affer outàn n’en dê qet tra êzet; N’en domp netra deàn, m’el lavar evit güir , Mui eguet cleze coat en qichen unan dir. B euvet.

Ha possubl ve, va breur Gérard a Roussillon.,

E ve êt var^da gorfeu rc’hroc’hen aboltron!.... Me voar ervat e meus grêt eun toi follente G veza em c ’holer lazet mab ar Roue; Mes den n'en em chj>cje assur qer qen t ha c ’houi, Ma vije cannet dêc h eur seurt iffronteri Evel a soutfris-me deus an dud arrogant Bars em pales m em es, ha iud va lez presant. Ya zrêli a goqin ha calz injuriou c ’hoas, Laza unan va zud memes dirac va faç! Ha ne gavit-u qet e voa poent din disque Penos em boâ eun dra eus a autorité? Ne zeus grêt din netra na vogrêtqercoulzdèc’b: Mar beit re jen til, maleur a vo ganêc’h ; Ha ma n am zicourit er seurt occasion , Me bedo ar Sultan demeus a Vabiîon Da rêi din asistanç ebars en affer-mâ, Ha ne vin oblijet dêc’h demeus a netra. N a n t e u il .

Güir ê sur a Javar va breur an Duc Beuvet : Mar beomp re jentil, ni a vo goal drêtet Gant ar Roue a Ëranç en lies fêçoniou, Ha tolet var hor c ’hein nombrbras adruachou. Güir ê sur ar Roue zo eun den redoutet, Mes nonpas evitàn , mes vit e sujedet. Piou a ampech al lestr da zont da berissa, Nem et ar pilot mal pehini zo ennâ? Piou en deus dlfennet ar Roue Charlam^%n Ne zê bet surmontet ebars en Allamagn? Hac er brezelliou oll en deus antreprenet, Piou, m uyoc’h eguedomp, en deus er zicouretV Ni n’eus er zicouret en güir Chevalierien , Hac e zompar penn-caus mar toug eur gurunen Ha bremàn ne ra dem pbepret nemet outrach, Hac e teu d’hon trêti evel pa vemp tud lach,

Ha tud n’o defe qet rentet servich deàn ! Rac-se me lavar dêc’h en güirione amàd , Mar eu em zicouromp fidel evel breu deu r, ÎVbon eus qet a affer da douja’n Ampereur : ÎSi rêi brezel deàn, daoust de oll gourdrouzou; INi a voar coulz hac en exerciç an armou. G érard. Me ne ziferàn qel da rêi sicour d ’am breur; Gouscoude e meus aon na glasqomp hor maleur. B euvet.

Courach, va breudeur qer, ha c’houi va mignonet ; ]Ni repousso Charles . daoust ma ê redoulet. Dernp d’en em divertis , da eva , da z e b ri, Ma hor bezo courach pa vo ret combali.

Sortial a reont tout.

P s r j R Z E C F B T D I A LO G. AuRoue hac e suit gant an instrumanchou brezd A rR ou e. Me lavar d êc’h, va zud, Princet ha Barpnet E varvàn gant chagrin hac im pacianlet, En defot na ellàn teuîer va oll goler Var an impi Beuvet, muntrer va mab Lohier : Rac m ’er promet deàn, mar don Roue en Franç, Ma na ràn er staga en croug ouz eur po ta n ç, P ’olramant me rêyo ma veo diframmet; Evit disqüel exempl dre oll d ’am sujedet. If'AIvAR. Qement hac a fell dem p, Ampereur redoutet, Ê dont d ’en em venji deus hoc’h enem iet; Gant impaciantet e c’hortoemp an de Ma vijec’h , va R oue, en ho com odite Da ober d ’hoc’h arme qerzet da Egrem ont, Betec an Duc Beuvet, deo vêo ha divergont,

Evit gant vioîanç donet d'en distruja, Ha da venji varnàn maro ho mab ena. Mes m e lavaro dêc’h eun dra ne ouzoe’h qet : Emon hac e vibien a zo en em dennet Hep lavarat nep guer ermès eus ar pales; Ne ouzôn qet hac int o defe boloutez Da vont da Egremont evit sicour Beuvet, Abalamour ma int qerent ha mignonet. Ilep lavarat nep guer int §t eus a Baris; Ne on qet evit güir petra ê O avis. C iia k l a m a g n .

M’en toue da Emon , ia , mar don Roue , Me a rêyo ma vo qer deàn qementse. la , incivil int ha meurbet insolant, Mont ermes va fales hep va c ’honsantamant I Mar be qen aheurtet mont da zicour e vreur, M’en assur e vo sur evit elasq e valeur. INêm .

Ne gredàn qet e ve n'emeur coupabl Emon , ïa , da viana, gant eur goruliUon : Mar d’êsubtilamant en em dennet d ’ar guêr, N’en em sourcio qet en nep guis en affer. Ne die qet an eil breur mont enep eguile, Nac ive qen neubeut a enep ar Roue; Rac-se, mar car Emon chom en paciantet, Ne gavàn qet e tle bea sur tamallet. C harlamagn.

Anfin, ni a velo penos vo ar c ’hoari; Rac-se, va zud fidel, partiomp, m ’ho suppli, Evel tud courajus bremàn da Egremont, Da zisqüez da Veuvet ê manqet en e gont. D êc’h-u, Oger-Danoa, pa ne zoe’h qet couard, E confiàn ar soign demeus va avan-gard, Hac éus an Orifiam, ar güir^anseign a Franç,

Dre’ meus atao ennoc’h calz eus a gonfianç. Cunduit va arme en général fidel: C’boui a voar pell a zo lezennou ar brezel. O ger- D anoa,

Pa roit din ar soTgn, ô Roue Charlamagn ! Demeus oc’h avan-gard ha demeus oc’h aasagn, Me ra a neve-flam sermant dêc’h , Impaler, Penos ne vanqin qet da ober va dever; N’en em espernin qet d’exposi va bue Evit renta bepret servich d ’ho Majeste. Me voar ervat penos an Duc a .Egremont A zo deus va ligne, dre ma è va eont; Mes me a voar ive ê eur clirüel muntrer Haceuninfam, p’en deus lazet ar Prinç Lohier; Ha ne bretantàn qet biqen en esperni: Me zisclêry a vrêmàn ôn deàn enemi. Mar gra nep trahison, Sir, ebars hoc’h andret, M'en em gondaon qenta da vea punisset; Me a zoufrfe qentoc’h abep seurt tourmantchou Qent trausgressi ini deus ho courc’hèmennou. R ic h a r d a N o r m a h d i .

Displeguitan ansaign, sonh, tabourin c’hoas, Evit ancouraji an oll, bian ha bras, Ma partifomp bremàn en hano an Drindet : Venjauç ! camaradet, deus ar muntrer Beuvet.

Sortial a ra an arme da vont da Egremont.

P E M Z E 6 y B T D I À L O G.

Arme ar Roue a ra eun dro var an theatr, hae en em arrêt en tal Egremont. C harlam agn*

Anfin, qerzet hon eus qer dilijant ha pront, Ma omp dija rentet en qichen Egremont ;

Rac-se, Sonjomp ha ni a antreo fele, Pe ni a c’hortoyo var c’hoas eus ar beure. B e r t e l o t , N iz ar Roue. N’errdê qet enorabi, Ampereur redoutet, Labourat en traitour ouz au èneawet; Me ve g;iiell calz ganén caç eun ambassadeur Betec an Duc Beuvet hac ive e vreudeur, Evit'o défia a beurs ho Majeste Da lavarat dêze en bref ho polonte. C harlam agn. Ya niz qêr Bertelot, c’houi gomz evel eur breur ; Rac-se ho teputàn evel Ambassadeur Da vont bete Beuvet, ha lavarit deàn, Hep ober compltmant, penos en defiàn; Anfin penos on d eular vech-màn da.laqat Ar pave en e guær da ruia gant ar goad. Bertelot.

O Ampereur puissant! pa ê ho madelez, E rin ar veach-se, ha ne vanqin james Da laqat bo tezir en éxecution. Me ya eta var^ze bars em- c’homissiou. Me cneusive c’hoant bras peil-zo deus a amzer Da venji var Beuvet Éûaro ar Prinç Lohier. Adieu dêc’h, va Eont, ha c’hôui,Tadou a Franç; Me refcto dêc’h respont ebars en dilijanç. C harlam agn.

sortial a ra.

Ha ni en em dennomp ebars er fobourjou , Vit en em rafrechi ha dressi hon armou. Sortial a ra gant e suit hac « arme.

Fier an A ct Q enta .

EIL Y E T A

üdïtoret parfet,

PROLOG.

carguet eus a brudanç,

Pa velàn ac’hanoc’h o terc’hel ar silanç, Me ya da zisclêry dêc’h an Eil Act ea Histor : Bezit oll attantif, me ho ped gant enor. Charlamagn a eure e oll dilijanç pront Da attaqi Beuvet ebars en Egremont. Oh I na pebes combat a voe er menies plaç I Eno gant goad an dud e ruye ar yeot glas. Anfin, an Duc Beuvet dre ma ê qer coupab, À bromet d’ar Roue repar maro e Vab, O tont d’e servicha gant daou-chant deu armet ; Cetu var guementse an accord concluet. P’oe êru an termen, e teu an Duc Beuvet Da ober pourveanç demeus a dud armet Evit mont da Baris oboissant ha prest, Hoguen arrêtet voe dre eur maleur funest. Ret ê ec’h ententac’h * conseillou ar Roue Voa neuze composet demeus a ziou ligné : Eur rum a voa anê qerent d’ar Rouanez, Certen tud avius ha leun a draitourez ; Hac ar re ail a voa qerent d’an Duc Beuvet, Hac vel Tadou a Franç e voant calz redoutet. Ha ma voe jalousi entre an diou ligne, Da c’hout piou voa’r muia en speret ar Roue, Qerent ar Rouanez, Fouqes ha Ganelon, Ha calz eus a re ail eus un ompinion, À inspiras Beuvet, pa voa en hent o tont,

Hac evel tud barbar en e assassinjont. Cetu lazet Beuvet dre eun toi trahison ,* Iles e dud o devo a guementse réson. Biscoas sur maro den ne voe en Franç qen qer Vel m’oe maro Beuvet, c’houi velo gant amzer. Mogis, Mab da Veuvet, a yas gant courtoasi Bete mibien Emon, a voa e guendervi, Hac an daelou o scuill demeus e zaoulagad, O fedas d’er sicour da venj maro e dad. Renod hac e Vreudeur a bromet d’o c’hendêr Penos maro e dad a yê da goustout qer. Ma hejont da Baris assambles gant o Zad, Da c’hoari an trieon a esperent ervat ; Rac Renod a lazas en palez Charlamagn Bertelot, e niz propr, hep nemeur a vorgagn. Rac-se ar Roue Franç a gonjuras Emon, Da c’hout hac én a voa coupabl a drahison, Emon evit bea discarg a vugale, À renonças dêze en presanç ar Roue, Hac e tou davantach, var levr an Aviel, En em disclêry dêze eun adversour mortèî. En qichen eur c’hoat bras, hanvet Forest Darden, Eno en em guzas prest ar Chevalierien, El lec’h ma vatisjont eur c’hastel voa crén mad; Hoguen attaqet vœnt hep dale gant o Zad. C’houi velo ze embêr amploc’h, gant graç Doue, Rac na ven importun, me guemer ya c’hônje.

53 A C T

Q E N T A D I A L O G. An D u c B e u v e t Jiac e suit a antre. B e u v e t.

Evit ar Roue Franç da zont d ’hor menaci, N ’en<ieusqetcredet c ’hoas don et d ’hon attaqi; Rac-se, pa omp lêzet en p eoe’h bete vremâ, E ret dem p , m ignonet, en em divertissa ; B et ê demp chasseal ebars er foreslou, Hac er mem es amzer ebars er c ’ham pagaou, Da c ’hout ha me allo exerci va speret, Pehini a gavàn eun nebeut contrislet, E i l v e t S o u d a r d Beuvet. Sujet o c ’h eus, Autrou, da ober eur chasse, lia nonpas d ’ar bleizi q en eb eu td ’ar m oe’h goe; Mes d ’a rc ’hoscoqinet traitour hac insolant O d e ù sc’boantervech-m â d’bo laqatda néant. Piscoas ne voe güelet eun arme qen ponner Evel a zo cam pet, Autrou, dir?£ ho qær: Prest int hep dale pell, da livra dem p assot... Mes me vel o tonet d’ho cavet eun hérot» B e r t e l o t a antre hac a lavar : M ehosalu d, B eu vet, h a e ’h o u io ll, Autrone; Deut ôn da annonç d êc’h sur eur c ’hêlou iieve Deus abeurs va eont ar Roue deus a Franç, A zo anaveet partout dre e buissanç, Zo êru en ho pro gant daou-uguent mil d e o , Qen a infaotiri vei a gavalierien, Hac ôn bet deputet da zont betec amâ Abeurs e Vajeste evit ho lisfia.

Rac-se n’em difennit, mar oc’h euts tam caloa. Êru ê an amzer ma teuyo gant rêson Da vepji varnoc’h-u maro e vab Lohier : Cetu va c’hommission ebars en langach bêr. B eu vet*

Pardie, Bertelot, terrupl e zoc’b hardi Da zont en hor presanç qement d ’hor menaci l Penevert, m’engoue, dont dasouill va daouarn, Me rofe dêc’h buan adreus ho tiouscouarn. Lavarit d’ho Roue ebars en bêr gomzou E ràn goab aneàn vel a fane va boutou ; Ha mar en deus dezir 4a livra demp com bat, E zomp prest d ’en receo demeus a galon vat. Hac epad ma oc’h yae’h , îtqü it, me ho suppli, Ha ne chommit amàn pelloc’h da rêsonj. Bertelot.

Ne spontomp qetbuan «vit ho courdrouzoü, Êru e zê Charles da verrât.bo fêodou. Maléürus e vo dêc’h ar moment hac an de Mavoalc’hjoc’h ho taouarn en goadmabarRoue. BEUVET.

Sortia! a ra.

Cetu demp ar vech-màn mancion a gombat ! Ezom voa demp bea en em breparet mat; Rac-rse, me ho suppli humblamant,, va breuder, Ha c’houi oll, Autrone, da ober ho tever Da zicour ae’hanon ebars en affer-màn, Ha m’ho recompanço ervat sur , mar bevàn. N a n t e u il .

0 clêvet ho comzou, va breur, ne nac’hàn qet Ë cavàn va c'haion terrupl forljfiet ; Ar goad em goaziet a verv gant calz ardeur ; Ya c’horf a zo carguet€i gouraj, a vigueur; Anfin, ne allàn qet dont d ’en em bossedi Gant an dezir à meus da zont da gombati

Ouz ar Roue Charles hac an Tadon a Franç : Ret.e vo izellât dêze o arroganç. G érard.

Mar crédit va avis, bremàn, va breudeur qèr, Ne lesfomp qet anê da dostât re d ar guêr, Rafc na dolfent enni nep seurt tân artifiç : Leun int a draitourach ha carguet a valiç. Pa omp oll rezolvet, beomp ive hardi: Digoromp ar porz bras ha greomp eur sorti ; Attaqomp aneze en o favillonou: Nep qartier d’an dud fall leun a drahisonou. B euvet.

An avis-se zo mad : ret ê’n executi ; Rac-se-eta, demp prest da glasq hon enemi. E î l r e t D î A l o G. B e u v e t hacr e suit a ra- an dro var an the&tr, hac ec’h eont da gaout ar Roue Charlamagn hac e arme> evit livra combat dê. C harlam agn.

N’ouzôn qet, Autrone, hac en ve bel qersot An arrogant Beuvet da laza Bertelot; Terrubl ôn glac’haret pa n ’er güelàn ari. Mar dê bet qer cruel da vassacri va ni , Me deuy da exerci ar brassa crueldet A voe biscoas güelet, var ar muntrer Beuvet... Mes me er güel e tont... Eh bien-ta, va niz qer, Petra-ta a Javar Beuvet, an den fier? B ertelot.

Fier s u r, va É on t, ez ê an Duc Beuvet ; Biscoas n’em boa güelet eun den qen revoltet: Me zônje e crevje gant furi var ar plaç,

56 Qer bras voa e goler bac ive e o d a ç , Ma ê bet commancet q em en td ’am gourdrouzi, Ma credàn e carje va mouga vel eur c’hi. Lavaret en deus din evit conclusion, Ne ra câz ac’hanoc’h ebars en nep fêçon. C e tu , va Eont q e r, pelra ê va beach: Biscoasne meus güelet sur eun den qer sovach. C h ar lam ag n *

Ne zeus qet a voyen, me a vel ze ervat, Nemet dre ar maro da zonet d ’en douçât ; Rac-se n ’em zicouromp fidel, va mignonet, Rac me glêo e arme o tonet d ’hor c ’havet.

Beuvet hac e arm e a antre, hac ec’h eont d’en em renji en eur pena eus an theatrj ha Charlamagn gant e arme en.em renj tis-a-vis. O ger-D anoa.

Arrêtit, arrêtit, poeltronet didalve : Mac’h avaneit eur paz, ê grêt eus 'ho pue. G érard.

Ah !\ar ho correguez e zefoc’h , Francisien : C'houi zo deuter vro-mâ daleusqel ho croc’hen. C har lam ag n .

Ah î Beuvet orgouillus, piou en dije credet E teujes-te biqen da droubli va speret ! M’em boa da elevet ebars en dignité, Hac em boa evidout bepret bet carante ; Gouscoude e velàn Out bet qen dinatur Da drempa da zaouarn en goad va c’hrouadar l Pignet ê bete’n èn goad pur va mab L ohier, Evit crjal venjanç a enep did, muntrer! Evel ma en deus grêt goechal goad eun Abel, Pa voe massacret gant Gain, e vreur cruel. Ne oufes qet miret da vea condaonet; An ên deu da condaon hac ive tud ar bed ; Jlac-se e pretantàn, hep offanci Doue ,

Dont sur d’en em venji demeus da gruole. B euvet. Traou a lavarit, Sir, hac a zo inutil ; 1Vles mestr oc’h var ho têod, qementse zofacil. Lavarat a, ellit qement hac a guerfet, Mes me a zisclêry dêc’h dirac va Baronet , M’en devijè ho mab comzet din gant prudanç, l\e vije êruet gantàn sur nep oflanç; Hoguen, elec’h goulen diganén an tribut, E teuas d’am gourdrous gant calz re eus a vrud, Ha laza deus va zud evit va disfia. Ha ne gavit-u qet e voa poent din fâcha? Lazet e meus ho mab, franchamant m’en anzàr, ISonpas dre draitourach, mes lealdet anav : Coulz e rajen d’un ail, n’en dôn qet eurflater, M’am tretje er fêçon ha ma eure Lohier. Rac me zêbrfe va c’hig hac a vrêvfe va fenn Qent ma teufen da souffr ac’hanoc’h birviqen Da exerç em andret qement a grueldet Evel a rit bemde var calz ho sujedet. Güirêsur, Charlamagn, c’houi zo en Franç Roue; Hoguen ni a zoug c’hoas, ha va breudreurha me, Partout dre hor c’horfou mercou an tolliou lanç Recevet vit souten ho curunen a Franç; Hac evit recompanç da venteni ho stat, E fell dêc’h hon laqat pave dindan ho troad ! Mes maroc’h eus dezir dont da denna venjanç Eus a varoho mab, noc’h eus nemetcommanç : Me a zo preparet, hac oh tis'fi ive Da dostât diouzin demeus hed va c'hleze. O ger- D anoa.

Ha possublve, Beuvet, ha c’houi rentetcablus, E vec’h c’hoasqen hardi da gomz qen orgouillus ! Ret ê, herve’velào, disqüel dêc’h sclêr hofot.

Sur ê t a , Autrone , bremàn vo tom ar yod. Güelc’homp-ta hon daouarn en goad ar vuntrerien ; N ’o deus qet a galon evit en eur zouten. G é r a r d a denn e gleze. Ne rit qet ho pompad , Oger , qer buan-ze, Rac ni viro ouzoe’h, gant ar c’hraç a Zoue , Ne refoe’h qet pep tjra hervez ho fantazi : Saillomp eta, va zud, varne vel loened cri ; Saillomp oll a vagad va'r dud an Ampereur, Paint deut d ’ar vro-mào evit clasqo maleur. S alom on

V r e iz *

C'houi a gîasq bo maleur, assur, tud didalve, Pa fell dêc’h revolti a enep ar Roue; Ha c’houi rentet coupapl, e zoe’h meurbet fier ! Rac-se^ta, Autrone, tennomp hor c’hlezeyer, Ma traillfomp a damou an dud orgouillus-màn, En hano ail Drin<det,Tad, Mab,haSperet-Glan. Amàn en em rânconlr an armeou hac e commanç ar gombat. G a leran.

Evit ma voezoe’h, Sir, penosn’ôn qet traitour, Me laqa dirazoe’h a blat va a d v erso u r. Laza ra pempet a zoudârdet Beutet. Cetu lazet tfnap da gounmanç ar c’hoari. I s Ak a r .

Ni hor bo aneze rêson , n ’ho pet sourci. Dal-ft-zaou, Galeran; bremàn e zomp qittes. Laza ra ar c’hoec’hvet soudard. R edoublitagoürach, me ho ped, Autrones. F ouqes.

Ha ! ha ! e ta , Beuvet, ha c’houi anav ez ê Eur maleur evidoc’h laza mab ar Roue? B euvet.

Ma n’em bije er g rê t, e voan prest d ’en ober* Ha c’hou i, traitourien vil 9 laqit eyes d ’ho lêr.

R ichard

59 N o rm a n d i .

Commanç a ra dija biannât ar vaoden. N a n te u il .

Nibo recompanço a ze bremâ-|fruden. JUlôn eta, va zud; mar deus bioi aih c’bar, Laqit e adversour pepini dan douar: Me meus laqet unan da c’hou rve var ar plaç.

Laza ra Irivet Ecuier ar Roue. G érard.

Ha me laqay eun ail evit bevanç d ’ar chaç. Bremàn hon eus pêet ac’hanoc’h, Francisien; Noc’h eus qet goneet netra oll bete hen.

Laza ra pêvarvet Ecuier ar Roue.

C harlam agn .

Courach oll, Autrone ; redoublit a venjaoç, Rac me a vel e chom ar victor en balanç. Ma na vemp évité, e collin va sqient. R egs ^ er .

Ni rêi dê perissa, pa ve qeit ali o dent. O ger-D ànqa.

Courach, camaradet, bac e vomp évité. B euvet.

Nebon, mar c’hoe?omp-ni, e volom dêc’h ive. Ententit, Charlamagn, daouestd'hoc’h olf furi, Cetu ni pell a zo dija e combati, Hep juji ar victor demeus a nep coste: Echuomp ar gombat qen a vo goude-ze, Hac en em gavimp oll varc’hoas ar beure mat Da gommanç a gaeroc’h adare ar gombat ; Pe manoc’h eusqet c’boant da guemeretrepos, Ni a guntunuo etre pado an nos. C harlamagn a êcfiu ar gombat, hac a lavar : Amzer avoalc’h hon eus en de da gombati ; Rac-se eta, Beuvet, ne vo qet a fazi

60 D’en emgavout amàn varc’hoas eus ar beure, Ha ni guntunuo ar gombat adare. N anteuil.

Nebon, ni n’em gavo, ne vo qet a zalef R aose ho peet sônj d ’en em gavout ive.

Sortial a reont tout.

T R t F E T D I A L O G. An D uc B e u v e t hac e suit a antre. G érard.

Me lavar, Autrone, hep bea tam couard, Hon eus autreprenet eun affer a zo stard. Crena ra va memprou, ha bervi ra va goad, Gantar vorc’het a meus na golfempargombat. B euvet.

Me ell mui eguedoc’h crena sur, va breur qer, Rac çarguet ê va c’horf a vlesseür hep niver, Penevert ar gourach a meus da résista, E varvfen var ar plaç en heur bresaut amâ. N a n t e c il .

Lavarit din, vabreur, hablessetoc’h mortel? B euvet.

N’en dôn qet, agredan, dre c’hraç an Eternel. N a n t e u il .

Mes anfin, ne zeus câz, güir ê e zeus ive Massacret eun darn vras eus a dud hon arme ; E q fe a Duc Nanteuil, hac hep tam brabançal, Me rento da Charles varc’hoas sur qementall; Rac ni royo deàn eur vataili vo qen ten , Ma eollo o bue ouspen trêgont mil den. G érard.

Ah! va breudeur güirion, dre reqet hopedàn Da zelaou an avis^a roàn dêc’h bremàn. Gouzout a rît ervat ar Roue deus a Fraoç

6i Zo demp superior, sclêr ê ar gonsecanç;

Eur gonfusion vras ê d em p hn Iachete Bea en em armet a en ep hon R o u e , Rac en en deus ar güir ha ni hon eus ar gaou ; An débat a zo bet hep mui qen entre daou. P ’en deus an Duc Beuvet lazet ar Prinç L ohier, E 2ê er fêço n -ze en em rentet muntrer; R a c -s e , mar em c ’h r e d it, e casfoc’h hep dale Dârn ho Chevalerien da gavet ar R o u e , Da bedi aneàn var ar c ’henta abord, Mar be nep seurt m o y e n , da ober an accord^* An A m p e re u r , m e g r e d , a zo eun den ie a l, Hac ho recevo sur en e c ’hraç vat ractal. Beuvet.

R et ê en em renta eta d ’hon e n e m i, £n despit d ’am speret ha d ’am oll fantazi l Ma vijec’h a accord, va breudeur, g a n é n -m e , Biqen n ’en em rent je mp, m ’en assur, d ’ar Roue Mes anfin, pafell d ê c ’h , ne dal qet m arc’hata. C ’h o u i , va zaou zi je n til, selaouit an dra>mâ : It eta em reqet hac abeurs va breudeur B rem â-zouden vantan b etec an A m p ereu r, Ua lavarit d e à n , hep arrêti p ello c’h , O c ’h cacet eus hor peurs evit goulen ar p e o e ’h ; Anfin , e prom etom p en amzer da zonet Oboissa deàrrevel ma vo dîeet. Lavarit deàn c ’hoas e zom p calz glâc’haret Da vea bet lazet e vab qer assuret; Hac e zôn prest anfin d<« repar e varo D ’e dad, ar Roué F ranc, er fêçon ma caro. Cetu eta petra o c ’h eus da lavaret: Grit eta ar v e a c h ,'m ’ho su ppli, bep arrêt, R egn ier.

Autrone, gant joa vras ni rayo qementse.

Rac-se eta, Fosson, qent mont bete’r R o u e , Sônjomp a fêçon val petra a lavarimp: Rac eur goal veach ê; mes gouscoude er grimp. F osson .

Pell zo ne ris beacb gant mui demens a joa Nac a gontantamant evel ma ràn emâ; Rac ma elfe ar peoe’h eur vech bea sinet, E chomfemp adare en hor paciantet. Adieu la, Autrone; adieu eur veach c’hoas : Ni rento dêc’h respont hep arrêti pell bras. An daou Ambassadour a zorti, bac e yeonl da gaout ar Roue. Blit VET. Ha ni n’em retiromp, me ho ped, vabreudeur, Da c’hortos ar respont digant an Ampereur. P ê r A R V E T D I A L O G. C h a r la m a g n hac e suit . C h a r la m a g n .

Pelêc’h-la ê manet Beuvet hac e vreudeur? Pa nedeuont souden, n ’o c’hortoimp nemeur; Ni laqayo Beuvet da ober eur remu, Rac ni îaqai e guær en tân hac en ludu.

An daou Ambassadour a êru e càn ar Roue, bac en em strinqont d’e zaoulin. F o s s o n eur branc olive z glas en e zorn^alavar ;

Jesus-Christ, Mab Doue, güir Redemptor ar bed, D’hocooserv, Sir, en peoe’h hac ive en yec’h e t, Ha da rêi dèc’h a r c ’hrae da vea triomphant Yar guement antrepris a rit antieramant. Ah ! perac né meus-me»elocanç Ciceron , Hâc ive ar furnez en devoa Salomon , Hac eun teod alaouret da zressi eur reqet Dirac ho Majeste, ô Monarq redoutet! Abeurs an Duc Beuvet, an Duc a Roussillon ,

Hac an Duc a Nanteuil, a un ompinion, E zomp befcdeputet da zonet ho pete, Ha d’en em brosterni dirac ho Majeste, Da bedi ac’hanoc’h, mar deusnep moyen c’hoas, Da gaout ar vadelez d ’o receo en ho craç. Beuvet zo regretant, qercoulz bac e vreudeur, Ma ê bet massacret bo mab, ô Ampereur! An Duc Beuvet memes n’em anzav criminel, Hac a offr repari e vuntr var ho puguel. Ouspen, e prometont, an eil hac eguile , Bea oboissant bepret d ’ho Majeste. C harlamagn.

Birviqen ne gredjen e vijec’h qen hardi Da zonet em presanç gant ar seurt gevredi: Bras ê hoc’h insolanç, cavet an hardisspa Da barlant evit tud zo leun a drahison ! R e g n ie r.

0 Roue Charlamagn ! possubl ve d’bo calon, Carguet eus a vertu , dont da refus pardon ! Biscoas den ne zougas ar gurunen a Franç Vaillantoc’h eguedoc’h , sclêr ê ar gonsecanç. C’houi oc’h eus pardonet hoc’h enemiet bras: P ’en em humilijont, c’houi roe deze graç* Güir ê peqos oc'h eus ar c’hleze a justiç, Ha pouvoar absolu a enep pep rnaliç; Messeul-vrassoc’h ar c ’hrim agrederCommeüi, Seul-vuioc’h merit z o o tont d ’er pardoni. Receviten ho craç, m ’ho ped, va Ampereur, Ya mestr, an Duc Beuvet, hac ive e vreudeur, Hac e protestont dêc’h pelloc’h da virviqen Evel hosujedtît , da heuill ho courc’hèmen. Imitit hon Zalver, ô Sir, me ho suppli, Pa varvas evidomp var menez Calvari: Hac eD prest da vervel dre boaniou qer garo,

£ pardonas d ’an nep en laqa&d’ar maro: Uc’h imita Jésus, Sir, ni hon eus esper E pardonfotd’am Mestr maro bo mab Lohier. C harlam agn.

Teç’hit dirac va f;.ç ha na zaleit qet; Ne qet êz pardoni eun heVelep torfet. Me ya da gonferi gant an Tadou a Franç Touchant an affer-ze a zo a gonsecanç. F osso n.

Pagom m anditdemp,Sir,niyad’enemdenna. Adieu a lavaromp... Qen a vo ar c’henta. C h a k l a m aGN.

Sortial a reont.

Petra lavarit-u bremàn, va oll dud qer? Evit an Duc Beuvet oc’h ober ar fier, En deus c’hoant ar vech-màn d ’en em humilia. Petra meus da ober?... Lavarit din bremâ* Mes den ne lavar guer... M udoc’h-u Autrone? Roit din cuzul vad, pa meus necessite. N êm.

Pa velàn ar re-all o telcvhel ar silanç, E meus c’hoanl, Impalaer, da zontd’en emavanç Da rêi dêc’h va avis var sujet qementse : Pardon , mar parlantàn gant re a liberte. Güir ê , an Duc Beuvet a zo bras e furi, O caout an insolanç qement d o c ’h offanci ; Jlac e rafec’h assur eur graç particulier 0 pardoni deàn maro ho mab Lohier; Gouscoude e carfen donet da gonclui, Mar ho pe madelez, ô Sirl d ’am permetti, E recefac’h en graç Beuvet hac e vreudeur : Balamour da Z oue, m ’ho ped, ya Ampereur. Credi a ra din, Sir, e ve an accord-se Avantajus meurbet d ’ao eil ba d ’egtfile;

Rac ne gafet ligne en rouantelez Franç

Crénvoc'h egu e t Beuvet hac e oll alianç. D ont abenn dioute n ’en dê q e t re facil; Mes anfin, eu r peoe’h m a t, Sir, a v e sur util. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Duc N êm , m e a approu ar pez a le v ere t^ A ligne puissant ê assur au Duc Beuvet ; Bea int pêvar b r e u r , ha D u qet o fêvar: En q em e n t ma varebont ne gavont q e t o far. N em et frajilite ne zeus ebars an d u d : Beuvet a eure ze dre eun toi p ro n titu d j Ha pa ra offr'dêc'h, Sir, da zont da repari Maro ho mab Lohier, m ’ho ped d ’er pardoni, Pardonit da Veuvet e oifanç Irem enet, Hac e vo fidel d ê c ’h en am zer da zonet. C harlam agn.

Me bardon aneàn ebars en ho faveur. Gril eta prest antre an daou Am bassadeur, Ma lavaria deze va resolution, M’o devo o m en n at, mes gant condition. An daou Ambassadour a antre, hac ar: Roue a gunlaatï. Arça-ta, A utro n e, »avHrit da Veuvet JJac iye d ’e v re u d e u r, e meus-int p a rd o n e t, G ant ar gondition , an eil bac eguile, Ma rint a oeve-flam serm anl d ’am Majesté. Lavarit d a V e u v e t, enlentit m at, R ég n ie r, Evit ma reparo maro va mab L o h ie r, E ranc dontda Vouel-Yan gant daou-c’hani den armet Evit va servicha ellec’h m ’am bo souhet. C elu-ta, A u tro n e , an oll gondition, Mar sônj antren en graç ha bea va mignon. Fosson.

O Roue vertuus hac an nopla biseons Zo bet var^an douar hac ive er m or glas, Ni bo trugareca dem eus a galon v at,

Pa ê ho madelez rêi demp-ni hor mennat. Ni y a gant calz a joa d ’an nonç d ?ar pêvar breur Oc'h eus a galon vat ar vech-màn , Ampereur, Pardonel oll deze qem ent zo Irem enet: 0 clêvet aiv dra-ze e vint rejouisset. Adieu dêc’h, A m pereur, ha c h o u i, Tadou a F ranç, Ni re q ^ tn ê c ’h bepret pt-p seuil rejouissanç. An daou Ambassadour a barti da von tda renta respont da Veuvet. CHARLAMAGtf. H a ni, en em den nu m p e u n nebeut, vafriucet, Ma vo accomplisset ar pez zo proposet. Charlamagn bac e suit a sorti.

P E M P E T D I A L O G. A n D c c B e u v e t hac e suit a antre . B e u v e t.

Ne dalfe qet en ac’b : con t an tven, vabreudeur, Da glêvet ar respont digant an Ampereur. En di*pil d ’ar faiiq, e ven c’hoas joaüs bras, E ve piijet gantàn va receo en e c ’hiaç; Bac piou benac en deus ar Roue da b a rti, Ne eil qet esperout bea re disourci. Mes me vel oc’h antren prest va zaou zijeDtik Hac en zo, lavarit, ho peaeh bel util?? An daou Ambassadour « antre.

R e ^ n je r .

la sur, Autrone, hac ouspen, util bras:

Ar Roue Charlamagn ho receo en e c ’hraç,

Gant ar gondition, an eil hac eguile, Ma refot a neve sermant d ’e Vajeste. D êc’h-u , Autrou an Duc, en ho particulier, Evit repar deàn maro e vab L ohier, E qemen da Vouel-Yan qen la d ’e zervichi, Gaot daou-^han tden arm et,h erv ez e fantaai,

? virviqen: . . Ha bea fidel mat deàn6 da Qementse a c ’h o u le n , ha nonpas netra qen. G érard.

Me ho trugareca, va C’hrouer beniguet* Me am boa qem ent-m àn pell a zo deziret; Ne a 1je ar Roue exerç brassoc’h douç.ter Ebars en hon a n d r e t, va c’h r e d it , va breuder. Rac-se, en em hastomp da vont gant dilijanç D a c ’houlen hor par don disant ar Roue Franç, Ha d ’e drugarecât humblamant var ar plaç, P ’en deus ar vadelez d ’hon receo en e c’hraç. B euvet.

Me a zo prest da vont pa guerot, va b re u d e u r, D ’en em humilia dirac an Am pereur; N ’ordreno netra din sur na eiïectuin , M’en assur, va breu d eu r; n a n , biq«n ne vanqia Da ober pep tra oll hervez e v olonté, Evil gallout bepret conserv e amitié. N a n t e u il .

Demp eta, v a b re u d e u r, da gàvet a r R o u e , Rac aon, eus hor gorlos, n ’em impaciantfe.

Sorliâl a reoat.

C'JBOEC’UFET DlALOG. R o u e hac e suit a antre dre eur c'hosU.

B euvet hac e V reudeur dre eur c ’hôste a il, hac

en em strinqont d ’an daoulin dirœ&ar Roue. B euv L x .

Me bed Jésus , Roue an douar hac an êe , Da ogmanti ho c lo a r. va Frinç ha va Roue , Ha da rêi dê.c’h ar c’hraç da vea trionfant Er pez’ antreprenoc’h atao antieramant. Me zo deut ho pete hac ive Ya b re u d e u r ,

Evit en em strinqad’ho treid, va Ampereur, Ha d a c’houlen pardon demeus an offanç grêt, Mar be dêc’h aureabl, ô Monarq redoutet ! Me a anzav va c’hrim ; ia , me zo coupab Da vea em c’holer Jazet Lohier, ho mab ; Hoguen me bromet dêc’h dirac ho Paronet, E teparin va c’hrim er fêçon ma qerfet ; Ha va breudeur ha me en em rent sujet dêc’h , Prest clos d’ho servicha, pa blijo ze ganêc’h. C h a rla m a g n .

Pa ho qüelàn, Beuvet, qement humiliet, INe allàn qet bea cruel en hoc’h andret; Rac-se e pardonàn d’an eil ha d ’eguile , Ma observit ar pez zo scrivet en trête.

Mes c’houi, Autrou Beuvet, pa oc’h ar c’houpapla,

A ranqo, p’am b o c ’hoant, donet d ’am zervicha Gant daou-c’hant den armet, pa deuin d’ho pedi : M’en dê qet va goulen dies da observi. B euvet.

0 Monarq generus ! pa felfe dêc’h ouspen, Ne refusin james da beuill ho courc’hemen. C h a rla m a g n .

Deut eta da Vouel-Yan da Baris d ’am c’havet. B e l v et.

la,Sir, me deuyo gant daou-c’hant den armet. Adieu dêc’h, Ampereur, gant eur güir garante : Me reqet dêc’h bepret pep seurt prospérité. Adieu, Tadou a Franç ive pareillamant : Me a drirgareca ac’hanoc’h humblamant. Rac oblijet ôn dêc’h , qereoulz ha va breudeur, P'oc’h eus grêt bon accord dirac an Ampereur. C h a rla m a g n .

Adieu dêc’h, Autrone, ha d ’ar c’henla güelet ; Bezit oll prudantoc’h en amzer da zonet. Partial a roost*

69 S B 1 Z V B T D J À L O G. G a n e l o n , G r if o p j, H e r n i e r , G a l e r a n , R ip u s , G id e l o n , B e r t e l o t , F o u q e s , I s a k a r , ha pêvar

Chevalier d'ar Roue en em laqa da gomplodi. G anelon.

P ’o qüelàn, Autrone, o telc’hel ar silanç, Me ya da lavarat eun dra a importanç: Me am boa da zisclêry pell zo intation, Bremàn en em bresaut mat an occasion. Cetu ni n’eur gavet, dre c’hraç ar Brovidanç, Tud zo deus a famill ar Rouanez a Franç, Zo en em exposet en danjer alies, Evit renta servich d’an Ampereur Charles; Hapeguement m’hon eusbetezervichetmat, E velàn Charlamagn qer cruel, qen ingfat Da gavet evidomp eur certen disprisanç : Me a vel ze avoalc’h , demeus e gontenanç. Celu lazet Lohier gant ar superb Beuvet, Hac evit qementse e zê bet pardonet. Lohier a voa car demp abeurs ar Rouanez, Hac en d’oa evidomp a bep seurt madelez ; Rac-se econnarràu, m ’en lavaryva zud qer* Ma chom impunissabl maro ar prinç Lohier. G r if o n . Güir ê, Comt Ganelon, ar pez a leveret ; Me zo en qementse coulz ha c’houiestone.t, Pa velàn Charlamagn, zo eun den a gounach * Manqet d’en emvenji deus eur seurt traitourach; Rac eur c’hrim horrubl ê laza mab eur Roue. Ma vije c’houi pe me, na den deus hon ligne A raje qement ail , m ’en lavar franchamant,

li vije punisset ha laqet7° da néant. Hoguen an Duc Beuvet a zo eun den traitour ; P ’en em zante goasqet en deuscomzet qerflour, Hac en eur ober goab memes eus ar Roue , E zê bet recevet en e c’hraç adare. H e r n ie r .

Pa oè’h eus lavaret, bremàn ho santim aot, Selaouit va hîni ive pareillamant. Ke dalfe qet e nac’h , Beuvet hac e vreudeur O d«usbet e u r c ’hraçcaerdigant an Ampereur, O pardoni deze gant qement a zouçder, Maro e vab ena, ar prinç yaouanc Lohier ! Hoguen, ma na ouzoe’h, m ’en lavaro dêc’h prest E labour ar Roue en ze dre interest: Rac gout a ra ervat Beuvet hac e vreudeur A eil rêi o-unan brezel d ’an Ampereur; Hac e voa güell deàn o zrêti gafit douçlér Eguet cavet en Franç brezellou hep niver. G aleran .

Ma ne gavomp rem ed, me gonclu, Autrone, N’hon eus mui a respet en pales ar Roue. E mâ bremàn an ton gant ar c’hos Duc E m o n , Gant au Duc a Nanteuil, an Duc a Roussillon; Hac ar m untrer Beuvet a zo bet pardonet, Evit rêi d ’ar Roue eun daou-c’hant den armet ! Gant alianç Beuvet e màn dre oll an ton; Rac-se me lavar dêc’h evit conclusion E zomp ar veaeh-màn discaret crenn a b la t , Ma na gavomp moyen evit o izellât. O r, evit dont abenn demejus hon antrepris, (Beuvet o tleout dont er moment da Baris) È ret demp-ni mont oll a vagad var an hent, Evit en distruja, entreom p-ni, qerent. Ma ve maro Beuvet, me a meus esperanç

7’

E vemp c ’hoas respetet gant ar Roue a Franç. Id e lo n .

C’houi oc’h eus, Galeran,studieteurgueoteI, Ha ma heuillomp anei hor bo assur brezel. Hac e lazfemp Beuvet, c ’hoas en deusalianç Pere ne vanqfe qet sur da denna venjanç Demeus a guementse. Davantach c ’hoas a zo S Ar generus Mogis, m ’en assur, a glasgo, Pe dre nerz pe dre art, me brometse ervat, Da zont d ’en em venjî deus a varo e dad. Fouqes.

Tavit ta, Idelon, m ’ho ped, var guementse ; Ni vassacro Beuvet, mar permet ar Roue. Bertelot.

IN’o pe qet a vorc’het ouz a z e , Autrone ; M,e laqai va eoiU da gonsanli da ze. R ipu s.

P ao c’h eusconcluet, tentompprest arfortun; Arabat ê disclêry hor secret da nicon, Ha demp oll d ’ar palez da gavet ar R o u e , Da remontri deàn e ve eul Iachete Da zouffr en e zervich, ar pez a ve esq is, An nep en deus lazel an Datifin a Baris. Ar R oue, avichou, a zo goal violant, Hac a varo e vab e sant c ’hoas calz tourmant. Marteze e tisfe dont da accordi demp Laza an Duc Beuvet, p ’en em gavoganemp.

Sortial a reont.

E I Z F E T D l -A L O G. B e u v e t a antre gant e suit hac a lavar :

Arça, Chevalierien, lud-jentil, soudardef, Êru ô an amzer a voa demp assinet Gant, ar Roue Charles évit mont d ’e gavet :

Ret êdele’heî d ar gomz, p*on euser prometet. Rac-se, va mignonet, humblamant hô pedàn Da gaout calz a brüdanç en occasion-màn , Ha mar hor be ar c’hraç da zon t tranqil d’ar guêr, Me ho recompanço oll en^particulier. Q e n t a C h e v a l i e r Beuvet . Pa ê din coaimandet gant an Duc Rousillon Rêi dêc’h va asistanç er seurt occasion, Autrou an Duc Beuvet, me bromet dêc’h ervat ]\e esperniti biqen da scuilla va oll goad Evit hoc’h asista ebars ar veach-mâ ; Me a gred ar re-all a rai ar memes tra. B elvet.

En hano va Doue , güir Roue ar bedis, Commançomp hor beach enlrezec ha Paris , Da demoigni ervat d’am Meslr ha d’am Roue E zomp fidel deàn bars eu hor promesse.

Ober a reont Iro an theatr hac en em arrêtant er,c’hreiz; mes o vea c’hoas pe lieue Paris, Beuvet a dro eus edùd haca lavar :

Pa omp avancet mat ebars eu hor beach , Qemeromp hon repas hep dale davantach ; Crüelloc’h ezaimpeh hent pa vimp rafrechisset. Demp eta da leina, m’ho ped, va mignonet. F osson.

îîoc’h avis a zo mad, Autrou an DucBeuvet : Crénvoc’h e vimp, p’hor bo hon repas qemeret,

Sortial a reont.

N O F B T D I A L O G. C h a r l a m a g n a antre gant e suit ha&a lavar : Birviqen ne zorti, a meus aon, va zud qer, Ar c’heus eus va c’halon demeus maro Lohier; Rac caer a meus antren em pales trionfant, 9i^c er plaçou zo leun a bep conlantamaat,

Qementse a guendalc’h da rebech din bepret Da vea pardonet e varo da Veuvet. G r if o n . Sir, goaîl sebezet on o clêvet lavaret Ec’h êru da Baris ail Atrou’n Duc Beuvet Gantdaourc’hantdenàrmetadlepresatitidêc’h Ar pez a estono an oll ; me da guenta ganêc’h , Pa deuit d’accepti, memes da zouffr ouspen Eun den en hoc’h enebzo bet qen inhumen, Hac en deus cometet eur^ c’hrim an horrupla À elje den ober birviqen er bed-mâ; Hac e souÛ'rac’h eun den dirac ho taoulagad A drempas e zaouarn en goad ho mab qer mad î Troublet ê va speret o sonjal qementse. Mar qerit permeti, selaouit, va Roue, >!Ni yêlo var an hent pêvar-c’hant den armet Evit terri o fenn d’e dud ha da Yeuvet. C ha rla m a g n . Pa e meus pardonet da Yeuvet e dorfet, Tavomp eta var ze, m’ho ped, va mignonet. B ertelot. En a lazas ho mab , Sir, ha dre drahison ; Rac-se m6 lavar dêc’h va résolution, E lie, dre drahison, bea lazet ive-: Qemenlse a verit, hep oïïanci Doue. C harlam agn. Ze a ve pec’het bras. Birviqen ne souffren Ober injustamant laqat mervel nep den. F o uqës. QemeDtse a zo just, m ’en lavar, va Roue : Tra evit tra bepret, bue evit bue. Beuvet en deus lazet dre drahison Lohier; Dre drahison ive e varvo ar muntrer. Mar qerit permeti, gant ar C’hont Ganelon

Hac e gatnaradfit, tout pot ret a galon. 3Ni yêl en hor perîll da assomi Beuvet : C’houi evit qementse ne veot qet blamet. N êm .

C’hoant oc’h eus, Autrone, c’hoas dagoraanç labour? F ouqes.

Me gred din e teufoc’h,]>îêm, ive d’hor zicour. O ger- D an oa.

Abret pe diveat e vo sur pêet se. R ipu s.

Bepret e màn Oger e sicour e ligne. S a l o m o n a Y r e iz . Lezit Beuvet en peoe’h hac e reot ervat. H e r n ie r . Ne dleer qet e zouffr hep scuilJa e oll voad. R ic h a r d a N o r m a n d i . Mar be lazet Beuvet e vo c’hoas sur brezel. G anelon. Qementse a verit ar vil traitour cruel. C harlam agn. Ebars ho risq hepqen me bermetse ganêc’h ; Mes me voelc’h va daouarn ouz se, m’en lavar dêc’h ; Sepet n’em bo me qet nep pec’h et evit se , Me a lez ac’hanoc’h libr en ho polonte. Hoguen laqit eves en em gafec’h tromplet, Rac me a bromet dêc’h , mar be lazet Beuvet Ne vanqo birviqen adversour dêc’h en Franç: Coustouta rêi ze dêc’h h a d ’hoc’h oll alianç. G anelon. Ne meusmorc’hetebet, Sir, eus a guementse; Me a zisfî Beuvet coulz hac e oll ligne, Hac ive qement den a zo ebars en Franç, Da feula en nep guis me na va alianç ; Ha p^oc’h eus permetet demp monet en beach *

Ni ya gant ho conje hep goasta davantach.

Ganelon bac c gonsoriet a ya var an hent da hedal Beuvet. C h a r la m a g n .

Ha ni, dem p, Autrone, d ’ar récréation , Da c’hortos an issu en devo Ganelon.

Ar Roue hac e suit a sorti evit mont d’ar récréation^

D E C r E T IX l A L O G.

hac e suit a antre var an theatr evit cuntunui o hent da vont da Baris .

An D uc B euvet

B euvet.

Va zud ha mignonet, avancit, me ho p e d , Bremàn en hor beach, pa omp oll disqüizet ; Güell ê bea abret eguet re diveat. Qen a vin en Paris ne vin qet divorc’hatf Rac me a voar ervat e meus adversourien En pales ar Roue hac a zo traitourien, Hac a ve joaüs bras da gaout occasion Evit ober din-me affront pe trahison* A n E il C h e v a lie r. Moyenant graç Doue, vaC’hrouer beniguet, Noc’h eus qet a affer, Autrou an Duc Beuvet, Da guemeret more’het da vont en ho peach , Rac bea 20 ganêe’h tud demeus a gourach ; Hac an nep, m ’en toue, a zeuy d’hon attaqi, ÎNi er grayo souezet qent fin an disparti. Mes me vel calz a dud o tonet d’hon rancont ; A baies ar Roue me gred sur e teuont. B euvet. Maleur demp, Autrone î bea zo trahison ; Me vel va adversour, ar superb Ganelon. G anelojjt.

O arrêtit, Beuvet, montrer ar Prinç Lohier;

Êru ê ar vech-màn, an heur hac an amzer Ma vo sur güerzet dêc’h maro mâb ar Roue ; An dra-ze a zo just ; meritet oc’h eus se. B euvet.

O Rouaotelez Franç ! possubl ve birviqen Ne ouflfes qet bea nêt eus a draitourien ! Piou na rêi trahison, p’ê ar Roue a ra? N’eus mui a assuranç a netra er bed-mâ. H e r n ie r .

Gouscoude, Duc Beuvet, mar boac’h qent orgouillus, En ho qüelàn bremàn eun nebeud morc’hedus. Mad ec’h ellit b e a , rac ni deuy da laqat An douar da jruya hep dale ganl ho coad. T r e d e S o u d a r d Beuvet. N’en domp qel morc’hedus evit don tdavervel, Rac ni a voar ervat omp oll corfou marvel, Hac e renqfomp eur vech donet da finissa; Mes qent eguet mervel ni deuyo da guenta Da voerza hor maro da zarn eus ae’hanoc’h , la, m ’en assur dêc’h, ma avancit lostoc’h. R ip u s .

Tostoc’h ec’b avançfbmp, n’ho pet qet a vorc’het. Sus e la , Autrone, evel chass counnaret En em slrincomp varne d’o zrailla a dammou, Ma ne yêl den oule da rêi deus e guêlou. B euvet.

Allas! va mignonet, ni hor boa argredanç E voa an accord grêt gant ar Roue a Franç ; Mes bremàn me a vel en deuè hon trahisset: Allôn, cleze en dorn... Courach, va mignonet. En hano hor C’hrouer, bezit oll din fidel, Rac ar vech-mâ ê ret pe drec’hel pe mervel. I delon.

Daoust dêc’h , poltronet, ha c’houi en em zifen,

INi a ya er vech-màn da derri dêc’h ho penn. Maleürus e voe dêc’h ar mom ent hac an de Mar voele’hjoc’h ho taouarn en goad Mab ar Roue. P êv àrvet S oud ard

Beuvet.

ÎNi n ’em dife.nno sureau dra-ze a zo scier; Rac-sè-ta, Autrone, tennomp hor c ’hlezeyer, Ha'saillomp a vagad var an d ad milliguet, Da rêi dê da c’houzout ha ni zo poeltronet. F o u qes .

Ne allàn mui pelloc’h souffr anê dabarlant: Saillomp oll varneze d ’o laqat d ’an, néant.

GANELON. Commanç a ra ar vataill.

N’ho pet qet a drue ouz an dud milliguet..

G rjfO N . Lazara 2 soudd.daVeimt.

Cetu daou aneze d ’an douar discaret : Courach , va mignonet, ha ne vano hinin. B euvet .

Qer a vo da eure qent eguet ma varvin. Pa rencomp oll m ervel, va zicourit, va z u d , R acm archom beo hini e vô sur è u r t a r z u d .

GALERAN. Lazara^drivetEeuier.

Courach, va mignonet; redoubflt.a vflillanç, Ha ne chommo qet pell ar victor en balanç.

Laza ra peoip soudard ha blessi a ra Reuvet d’ar maro. Beuvet.

R et ê din ê c h u i, me a vel ze ervat; Hiannêt ê va nerz, coll a ràn va ^ltgoad^ Reposit hoc’h armou, pa ê ret Ma sonjin er maro, rac ne veviu qefcgejl*

G a le ra n . A c ’h a n ta , m is e ra b l! g o u t a r e s - te e rv a t E c ’h e u s , effet, affer b r e m à n o u z e u r polr m a d ? P êvàrvet E cu ier ar R o u e .

Hast eta, traitour fall, ha oa vez qet re hir,

Lavar da in mams en daou pe en tri c’hir* B euvet.

Alfas ! vabreudeur paourGerardaRoussilloo, H ac’houi, Duca Nanteuil, c’hooiive,Duc Emon, Ma vourjac’h , a gredàn , e vije trahisQn , E rojec’h din sicour er seurt occasion. Oh ! va niz qèz Renod ! ma vouifes va doare, E teufes d’am zicour, ha da vreudeur ha te. Adieu, va mab Mogis, daou est pelec’h ez out ; Pa glêvi vin maro te po calz a hirvoud. Me reqet ouz Doue, Mogis, ar c’hraç ma po Gant da guender Renod da venji va maro. Mes pa renqàn mervel dre zao.uarn tud barbar, Me rêyo ma vo sônj ouzôn var an douar. Laza ra pèvare Ecuier ar Roae. R lPU S.

En em strincomp varnàn, an den traitour infam ; Laza a ra hon tud bepret a neve-flam. G r if o n .

Oh 1 lezit ganemén an traitour inhumen, Ha me royo deàn bremàn e groas-nouen. Laza ra Beuvet en eur lavarat deân : Orgouillus ! tiset out gouscoude er vech-màn ; Allôn... ret ê caout fin deusar re-all bremàn. G anelon.

Deut d en em arrêti, me ho ped, Autrone ; Mar greont va lavar, o devA o bue. Pa ê ta güir penos, pa voe lazet Lohier, E commandas Beuvet da bêvar Ecuier Renta ar c’horf maro evelse d ’ar Roue, Pe otramant souden e coljent o>büé, Me a gommanddêc’h-ubremàn armemes tra. Mar fell dêc’h caout cartier, son jit bremàn eta ranqit cac d’ar guêr corf ho Mestr qer Beuvet,

Mar trêtimp aneàn evel en devoa grêt. F osso n.

Autrone, ni rayo ar pez a lavarit: Prest clos omp da ober ar pez a gommandit. H e r n ie r . Croguit eta er c’horf, me er gommand dêc’h prest. Q e n t a C h e v a l ie r Beuvet. Ni er grai pron tamant, hep ober nep contest.

Amàn tud Beuvet a guemer e gorf evit e gaç d’ar guêr. G anelon.

Hanidemp, Autrone, prontamantvarhorc’his D’assuri d ’ar Roue hon eus grêt vaillantis.

Ganelon hac e gonsortet a ya da Baris. F o sso n .

Allas ! va méstr Beuvet, etnàn zo eur maleur Oc’h eus bet o lonet da gaout an Ampereur ! Doueti a rêc’h eun d ra , ha nonpàs hep rêson, Penos ho. poa aon bras na vije trahison. O Roue Charlamagn ! piou a gredje biqen E teujac’h da zouffri eun dra qen inhumen ! Donet da bermeti laza eun den vaillant A ye d’ho servicha gant eur galon ardant. E il C h e v a l ie r Beuvet. Oh Duqes Egremont 1 penos e credimp-ni Dont da annonci dêc’h eur c’hêlou zo qer cri? Ranna rêi ho calon, me a zo assuret, Pa velfoc’h ho pried erguis-màn massacret. Ah C ’àENTA C h e v a l ie r . lion oll dristidiguez ne zervich da netra : De mpjàcestdaEgremontgantar c’horf maro-mâ; Pa vimp êru er guêr e vezo entêret: Ne c’houlen mui nemet an douar beniguei.

Sorlial a reont tout gant ar c’horf evit «ont d’ar guêr.

8o U

n n e c f e t

i a l o g.

Ar G éant a antre hac a gom z outàn e-urtan. Bremàn, en assuranç e c ’h allàn lavaret Ne gafet qet va far, pa rafet tro ar bed. Biscoas/var an douar ne voe güelet géant Qer vaillant ha ma ôn, nac ive qer puissant. Ya zad, pa voa güechall o veva er bed-mâ, A eure, dre e nerz, da Jupiter crena, Pa deuas da laqat sevel var billierou, D’en discar eus e dron , mene var meneyou ; Mes mestr an doueou a striaqas e gurun , Hac o laqas en poullr, hep esperni nicun. Ma vijen bet eno, ne voa nac Apollon, Jupiter, Mars, Mercur, na qenebeul Pluton , Capapl d ’am spouroni, na memes d ’am spon la ; Q e n t se, me am bije grêt deze oll crena; M e m bije grêt dê oll gant eur zell coll calon , Ha dont da c’hou t ha m eazougcroc’hen poltron. R o u a rd , an diaoul fin, a zônje va zroinpla ; Hoguen tromplet ê bel e-unan da guenta. Boyard , ar marc’h vaillant, roue an oll ronceet 1 lia flamberj, cleze caer, en devoa bel coachet Ebars en enezen de^ueus a Balamos, Hac eno ec’h eure goard varnàn de ha nos ; Hac e sônje ae voa den e r b e d qer puissant Da lemel diganlàu e denzorexcellant. Mes pa meus e gavet gant e visach fier, Me meus^bet lavaret en nebeut a am z e r, N eurfriza vamoustach : Arça, diaoul Rouard, R eat din-me prontamant Flamber jeha Boyard, Rac ma n'o rentespront, me zavo da dorchen :

Ne zeusdiaoul erbedna stropen penn vitpenn. Rouard digoncertet, en despit d ’e varo, En deus bet qemeret min eur c’holle-taro Pehini a dolfe tân, curun ha luc’het, O sonjal va sponta, mes me ne sponten qet. Me meus-àn deslumet ebars en e gavarn , Amaret brec’h ha gar gant eur chaden houarn ; Me meus-àu contraignet, dre effet a Robard, Da zilezel ganén ha Flamberj ha Boyard* Bremàn ne c*houlennàn nemet occasion Da zisqüel dre ar bed penos e meus calon. Clêvet meus lavarat penos ebars en Franç E zeus Chevalierien a zo a importanç: Me garfe sur raneonlr unan eus aneze, Evil approu varnàn Flamberje, va c’hleze. Amàn en em gao Mogis, hac ar Géant en eur sellet outàn a lava r $ Piou al lorennec-se a dremen dre amàn? Em enor, ne brisfen qet dont da gomz outàn ; Rac fê e ve ganén ober nep acostanç Nemet gant eur Roue pe eun Tad eus a Franç, M ogis a antre en eur lavarat : Aboe ma meus an oad demeus a drivac’h vfoa, Ne meus cavet biscoas va far var ar bed-mâ ; Hac e yàn da vale, pa ôn eun den puissant, Da c’hout ha me gavo tam divertissamant. Apercevout a ra ar Géant. Seblantout a ra din güelet eun den vaillant... Me ya d’e zaludi bremàn incontinant; î(le ranc e zaludi gant calz demeus a joa y Ma vin sur ê capapl da zifen e vara; Rac certen, ma nê qet, hep nerneur a zale, M’er c’hempenno qer brao, ne renco qet baie. Tost&t a ra ou* ar Géant. Salud dêc’h, va mignon ; terrubl oc’h montet mad : Noc’h eus-u qet true ouz nep a zo var droat?

Ma carfec’h , va mignon, evit va oblija, E yafen en ho pla<ç, ha c’houi deufe amâ. Ar G éant.

Pardie, va mignon, c’houi a zo eun drol den, Fellout dêc’h-tr^a marc’h hac ober din disqen ! Me meus ezotn va marc’h evit distrêrd’ar guêr , Bac e raocàn hasta, rac an amzer zo bér. Ne zeus qet peM-atnzer aboe ma meus-àn bet : Ma noc’h eus qet unan, me ne ràn van abet. Mogis . Hoia-ta, va mignon ! berra da dêod afo : Disqen buan d ’an traôn, pe me a tisqenno. Ma rancàn da bedi c’hoas hepqen eur vech ail, Me a traillo munud evel eun tam qig-sall. A n Géa n t .

Amàn, deus va c’hoste, a zo eul louzaouen Hac a rafe d’un den crena gant an derzien ; Ha ma rancàn assur teul d’an douar va zroad, Me rêi did e c’hrena; rac-se, divoal ervat. M o g is .

Alôn ! disqen buan ; ha te glêo, camarad? A r G éa n t .

Coll a res-te da benn? Me camarad dide ! Mocis. Pe rac ne vez-te qet? A r G éant.

CTioezadennic bue !

M o g is .

Ha te, cos fi^ndrin bras!

A r G éa n t .

Ro peoe’h din, mar doud fur. M o g is .

Coll a res da sqient.

G é a n t.

Qê, cornec dre naturî

M o g is .

O, va c*hamarad qèz ! terrupl oudorgouillus ! Daouest d’âc’holl bombanç, nout qet qerianjerus; Mardoudeuo nebeut sot, nebon meüsodo: Bremàn ni velo piou qenta a boeltrooo. Ar G é a n t. Ha possubl ve, paour qèz ! epe an assu-rarcç Hac an témérité da zont d’en em avanç? M o g is . En gard, loe bras. Ar G é a n t. Ro peoe’h din-me, cos lorennec. M o g is . Daoust did en pe fêçon. Ar G é a n t. Me zerro did da veg. M o g is . Me vel ervat e zont güell derrupl insolaut. Ar G é a n t. Lem ê beg da gleze? lavar, den important. M o g is . Partout ec’h antreo. Ar G é a n t. En eur c’horf eveldôn ? M o g is . Meur a biaça gavo. A r G éa nt, Divoal da gorf, haillon. M o g is . Ha te voar sqêi eun toi? A r G é a n t. Divoal ervat daguig.

M ogis .

Da gôf, vel eur porc’hel, a dra pin manific. A r G éant .

An arrach ha furi a antre em c’halon Hac a ra din certen bea Jeun a eston, O clêvet ar c’hojou demeus eun tamic den A dolfen pemp cant lêo sur gan teur c’hoezaden. M ogis .

Arça, cleze en dorn, pe me doro da faç: Tremenet ar gomz-mâ, te ne po mui a c’hraç. Ar G éant . Ah I paour-qèz preôn-douar ! pa fell dide mervel, Ret vo da gontanti, mes te ne vi qet voell. Xreraen, poursu da chanç, hac e po marc’hat-mat ; Ne vi qet joaüssoc’h pa po scuilletda voad, Rac eur goad qen dister ne rêi enor abet Da eun den eveldôn a zo qen redoulet ! M ogis .

Têrî a res vafenn gan4 da gomplimantchou , Crougaden milliguet! Divoaldeus vadoliou ; Me rêi did displega ha coea d ’aG douar:

Piou on, va c’hamarad? Ha bremàn teergoar? A r G éant .

N ouzôn qetda hano, mes dadol zoponner; Va glazet ac’h eusferm, mes me pêo ember. Ha te allo souten eun toi deus va c’hleze? Mar tizàn ac’hanout, m’era bo sur da vue.

Dooguen a ra eun tol^a Vogis, mes Mogis a zaill varnàn.

M ogis .

Manqet out, camarad; mes me nés manqin qet; En creiz da vouzellou ez out bremàn tizet.

Discar a ra ar Géant d’an douar;

Ar G éant .

Hola ! glazet bras ôn : ro din bremàn qartier, Hac e velin ervat out eur güir Chevalier.

M o g is .

Qartier a c’houlennes! var bes condition? Ha te c’heus peadra da bêa da rançon? Ar G éant.

Cetu aze Boyard, caera marc’h zo er b ed , Nac a vo birviqen var an douar güelet. Crén ê evel ar môr, buan vel an avel, Douç, agreapl d’e vestr; n ’oufet qet cavout voell. FJamberje, vac’bleze, a zo c’hoas eurpresant Ar c’haera a gafet dindan ar fîrmamant ; Trempèten goad aspic, entanetgantcoadspern, Ha forjet gant Vulqin en forjou an ifern. Ar re-ze a zo din; gra a guiri gante: Mar dout güir Chevalier, lèz ganén va bue. Flamberj eus da goste ha Boyard dindannout, Eepaon ouzden abet, ec’hellesmont partout. M o g is .

Pa out en em rente! te po sur marc’hat-mat; Mes laqa eves bras ne vez re diveat Da c’houlen da vue, rac va zol zo marvel ; Nemet sicour a p e , e zout prest da vervel. Mes pa c’heus roet din Flamberje ha Boyard, Ebars en o reqet me ray eun toi apard: Orsus, deut d’am zicour, diaoulou eus an êr, Hac ar sperejou ail a zo din familier: Tariel, Gaviel, Tarquam, Gubariel, Crarari, Atarib, Core, Gargatiel, Deut da zicour Mogis da rêi c’hoas ar vue D'ar Geant-màn zo prest da renta e ene. A r G éa nt.

C’houi êeta , Mogis, ê bet ar Chevalier En deus va zurmontet dre eun toi qen dister * Lavaret mat en doa din an diaoul Rouard Birviqen ne goljen Flamberje na Boyard 8

Nemet dre da zaouarn ,8aadversoüïjenerus; T e , Chevalier vaillant, a gombat glorius ! Mam bije bet sqient d’en em c’houarn ervat, E voan bet achapet diouzout hep combat. Mogis. Ar pez zo grêt zo grêt. Pançomp da c’houlioo Goude-ze, mar qeres, e c’hoariimp armou. Biscoas ne meusdouguel arc’hioc’hen a boltron Bian ôn da velet, mes bras ôn a galon. A r G éant.

Cetu me rentet yae’h eur vech c’hoas embue Ho trugare, Mogis : qement va c’hleze; Pignrt var guein Boyard, m’o ro dêc’h a galon, Pcc'h eus o goneet, vit pêa va rançon; Mes roit din, m ’ho ped, lod en ho carante, Ha me ho respelo etro pad va bue. M o g is . Mar tigoe din biqen caout an occasion, Me rento dêc’h servich en dezir va c’halon. Adieu : me ya brenian entrezec ha Renod; Ma ve var guein Boyard, e ve ar goella p o t , Flamberj eus e goste, ebars e zorn eul lanç, Hac e ve diraeàn an daouzec Tad a Franç , Ha daou-c?haul den armet prest clos dagombati, E redfent aroeàn evel gad dirac qi. Sailia ra var Boyard» hac e ya evel an avel da gaout e guenderri. D d O U Z E C F E T DlALOG. A n D üqez E g rem o n t outi he-unan:

O Doue sou veren ! m’ho ped, va c’honsolet; Mervel a ràn gant doan hac impaciantet, En defot ne meus qet clêvet nevezentis A zoare va fried a zo êt da Baris.

Emedi va glac’har bepret eus va zurpren, [lac e ve trahisset gant e adversourien. Neuze va mab Mogis neinedi qet er guêr Evit va cTaonsoli, pa meus brassa affer ; ■Via ellàn lavarat gant peb seurt güirione Ne zeus greg var ar bed qer glac’harel ha me. M o g is , en eur antre : Pell zo boe ma velis ac’hanoc’h divea. Bonjour dêc’h , va mam guèz, a lavaràn gant joa. ?enos a ra va zad? lavarit din, m’ho ped: Sun dra zo a neve , meurbet oc’h contristet. 87

An D uq es .

Sujet a meus, va mab, da vea contristet, ?iac êt ê da Baris ho tad an Duc Beuvet, Gant daou-c’hant den armet, da zervich ar Roue, Ha ne meus en nep guis clêvet outàn doare. ’Ke allàn qet lemel deus va ouipinion Ne ve bet sur Jazet eun tu dre drahison. M o g is . Bel consolet, va m am , ha ne gredit qet se ; Ha c’houi a zônj penos e souffre ar Roue Commeti trahison en e Rouantelez? Qementse ve deàn confusion ha mez. Tiid Beuvet a antre gant corf o mestr. Ar B êvarvet C h ev a lie r . Autrou hac Itron guêr, mar oc’h eus exercet GüechaJ ar vertu gaer eus ar baciantet, Oc’h eus lec’h er vech-màn de exerci sur c’hoas: Ni ro dêc’h eur c’hêlou, allas ! a zo trist bras. An D uqes . Ya Doue beniguet! m’ho p e d , va c’honsolit. Mes piou ar c’horf maro pehini a zouguit?... F o sso n .

Allas! va Itron guèr, cetu lazet hor Mes! En eur vont da Baris dre eur maleur funest,

Gant an traitourien fall Fouqes ha G anelon, Ha gant ealz a re-all, sivoas, dre drabiscfn, A z o d e u td ’hon rancontr : an dud cri habarbar! Ô d eus lazethon tud , nem edom p hor pêvar ; Ha ni a zo grêt dem p renta hor mestr d ’ar guêr, Er stat ma voe ren tet güechal ar prinç Lohier. An D uq es.

Consolit ac’h an ô n , ô va güir R edem pteur! R acne m eusm ui nemet m aleùrvarbep maleur. Allas, va fried paour 1 o caout re a gourach Ê p êetd êc’h bremàn gant calz eus aoutracb î Maro ar prinç Lohier zo caus da guement-mâ ; Sicourit ac’hanon, pe ec’h àn da sempia... M o g is .

C onfortithocalon, va mam gués, me ho p ed; Güir ê oc’h eus sujet da vea contristet; Mes me a meus esper, abred pe divead, Da zont d ’en em venji eus a varo va zad. A n D uqes.

Cacil corf va fried d ’an ilis, m ’ho suppli, Ma vo preparet oll evit en entêri. Caç a reont ar c’horf d’ar véred, en eor gana al Libéra*

D I d l o g. M o g is outàn e-wan . Pa deuàn da zônjal gant peseurt crueldet E zê trêtet va zad, an Autrou’n Duc Beuvet, E fell din counnari; ne zeus qen qestion, Ma ne allàn tenna deus e varo rêson. Ah, Roue Charlamagn ! piou a zônje biqen E rajec’h trahissa va zad qèz evellen ! Hoguen me er prom et d ’an Doue am c’hrouas, E pêfot e varo q en t ma na vo pell bras. T rjze cfb t

Me ya bremâ-zouden bete va c’hendervi, Ar pêvar mab Emon, evit o reqeti D’am zicour d’en em venj eus a varo va zad, Dre ma int tud vaillant, hardi ha potret vad,

Mogis a zorti evil mont da gaout e guendervi.

p E F A R Z E C F E T D I A L O G, An Duc E m o n hac e Fugale. E mon.

Clêvit, va bugale , aon a meus gouscoude Na atlirfemp varnomp re coler ar lloue, O vea sortiet en secret a Baris, Hep e bermission na goulen e avis. Rac-se-ta, va mibien , pa ê ar peoe’h sinet Entre arRoue Franç hac hoc’h eont Beuvet, E meus dezir bremàn e c’hafemp var hor c’his Da baies ar Roue er guêr eus a Baris. M o g is a antre en castel an Duc Emon , var Boyard, hac o laqât troad d ’ an douar e lavar : Saluddêc’h, va eont, ha c’houi, va c’hendervi; Me zo deut ho pete gant caiz a vefeoni, Pa deuàn da zôojal e zeus bet permetet Laza dre drahison va zad an Duc Beuvet. E mon.

Ha possubl ve, va niz, e ve güir qementse, Ye conietet en Franç trahison evelse !... M o g is .

la sur, va Eont, ze a c’hoarveet. En eurvontdaBarisgantdaou-c’hant den armet, Ez ê deut d ’e raneo&tr Fouqes ha Ganelon , Ha calz a draitourien evelte, hep calon; G deus-iot lazet oll hepqen nemet pêvar. Me bo Jèz da zôd jal en enn act qen batbar l

Dêc’h, vac’henderRenod,en em recomandàn ; Mar oc’h eus evidôn nep carante bremàn , Sicourit ac’hanon da venj maro va zad, Ha me bresanto dêc’h traou enorabl ha mad. R enod.

Gant arrach ha furi me zo freneziet, Pa deuàn da zônjal ez ê bet trahisset Ya eont qer Beuvet, Duc eus a Egremont : An nep en deus grêt se ne gavo qet e gont. Me zistrujo’r Rou-e hac alianç e vreg; Gant va c’houtçlacen me dorcho dê o beg. E mon.

O h , va bugale gtièz ! marteze ar Roue Ne bermetas biscoas don t d ’obe r qemen tse ; Pa vimp-ni en Paris, ni vouio ar rêson, Ha piou ê an aulor eus eur seurt trahison. R ic h a r d .

Ha possubl ve e vec'h qen dinatur, va zad, Ne zantfec'h en ho creiz eun dra evit ho coad î Ne denfec’h qet venjanç deus a varo ho preur, Zo bet assassinet dre dud an Ampereur ! Ma n’hon lest d’en em venj a varo va eont, Ni a yel en hon tro evel tud vagabont, Habirviqen ne deuimp var ho tro, me en tou , Nac evit ho respet ne zouguimp an armou. M o g is .

Dalit Boyard, dalit, va c’hender qer Renod ; Pa veot var e guein, ît hardi d ’an assot. Ennes a zoeur marc’h hac a meus-me tennet Demeus eun enezen hac a voa divoallet Gant an diaoul Rouard, eun dragon haserpant^ H a c a meussurmonlet gant vac’hourachardant. Me dennasarmarc’h-m aeusaeurc’havarn don : M’ea ro dêc’h, vac’hender, eus agreiz vac’halon.

Dalit va Flamberje, ive va c’bleze güen , A meus-me goneet var eur Géant payen. Ar c’hleze-màn a zo bet forjet gant Vulqiû , Armurier an ifern , en pales Proserpin, Hac e deus ar vertu, m’en lavar en ur guir, Da drêc’hi an bouarn qercoulz evel an dir. Ar re-ze a zo traou ne rofen qet anê Vit Versaill ha Paris, na madou ar Roue. R e n o d a zaill var Boyard hac a lavar: Àh I çourajussa marc’h , va c’hender, ê emàn î Mar er güel, ar Roue a c’hoantai aneàn. A la rd .

N’en de qet necesser mont d ’en disqüeldel Rac emàn zo eur marc’h n’oe biscoas eveltàn , En deveus gan t e dreid moustret vararyêotglas : Leun ê deus a furi hac eu^ a gourach vra&. Pa zeziro va zad, ni yêlo da Bariâ; Me a gred e zomp oll deus ar memes avis. E mon.

Me ya da barlia; c’houi, hastit dont ive Da baies Charlamagn , m ’ho ped, va bugale ; Pa vimp êru eno , parlantit gant d ouçder, Bete gouzout penos emedi an affer. G u ic h a r d .

Ita ro c , c’houi, va zad, da zaludi’r Roue, Ha lavarit deàn ec’h êruomp ive. R ichard .

C’houi, Mogis, a raoco chom amâ gant Boyard. Hoguen me ho suppli da vea va t ho coard P a d e u im p d ’o cavet, hadelc’hel prestar marc’h; Eure a vo souezet, me a gred se avoalc’h. M o g is .

M’ho ped, va c’hendervi, rebechitda Charles Peguement ê deàn confusion ha mez

Bea souffret laza va zad dre drahison ; Ze a vo reprocfcabl d’e réputation. G u ic h a r d . Nebon ni er grayo, hep aprehantion, £n despit d’an dud vil ha d’o oll drahison.

Mont a reont ho févar da Baris.

V e m z e c v e t D I A L O G. C h a r la m a g n hac e suit a antre dre eur c’hosle; F o u q e s , G a n e lo n hac ochonsortet dre eun a IL C h a r la m a g n .

Arça eta, Fouqes, ha c’houi, Comt Ganefon , ñenlit deus ho peach bremà^din-me rêson. G a n elo n . Ar rêson ê-ta, Sir, m’hon eus cavet Beuvet O tont varzu Paris gant daou-c’hant den armet, Hac hon eus o lazet, nemet pêvar hepqen : An nemoranl anê zo sec’het o c’hroc’hen ; Ha grêt d’ar pêvar-ze renta Beuvet er guêr Er fêçon ma voe grêt ive d’ho mab Lohier. C harlam ag n . Eun toi fall oc’h eus grêt, a gredàn, Autrone : Daouest penos e teuy an afler goude-ze. A n D u c E sio n a antre e-unun kac a lavar % M’ho salud humblamant, Roue arFranc&ien ; Deut ôn c’hoas d’ho pales bac ive va mibien , Evit temoigni dêc’h mar boamp n’em absanlet Eus ho pales, va Frinç, ne voa qet hep sujet. C h a rla m a g n . Ne roàn dêc’h nep blam evit se, Duc Emon, Rac ajisset oc’h eus gant prudanç ha rêson. E mon. Ne allàn qet ampech gouscoude, Ampereur,

D’en em glêm dirazoc’h deus a varo va breur. Eun dra goal horrubl ê dont da gonsiderij Penos eun Ampereur qen vertuus ha c’houi En deus lêzet laza va breur dre drahison, A deue d ’ho servich deus a greiz e galon. C harlamagn.

Qementse zobetgrêt gant justiç, Duc Emon : Biscoas den ne lazas den ail dre drahison, Ne ranqas perissa dre drahison ive: Ar pez zo tremenet ne gomzomp mui a ze. A r P ê v a r M a b E m o n a antre Aa R e n o d a lavar : Bonjour dêc’h, Ampereur, ha (f houi, TadouaFranç; Me reqet bepret dêc’h peb seurt rejouissanç. C harlamagn.

Ha dêc’h , Chevalierien, ive pareillamant ; JVle a meus-evidoc’h eur garante ardant. R ic h a r d . Mar carjac’h ac’hatiomp, Ampereur Charlamagn, M’el lavar hardi dêc’h , hep ober nep bargagn , Ne souffrja'c’h qet laza va eont qer Beuvet, A deue d’ho servich gant daou-c’hant den armet ; Rac-se ho conjuromp da renta demp rêson Ha c’houi c’heus consantet ive d’an drahison. G r i f o n , T ud a Franç . Ha te a felfe did, insolant iffrorrtet, Tenna nep consecanç deus a varo Beuvet, A vassacras Lohier ebars en e baies î Én zo lazet ive : bremàn ni zo qittes. R enod.

O! me entent bremàn penos emàn au dro: Lazet ê va eont; mes eure a bêo. Grêtôn ganêc’h-u, Sir, dre ho craç, Chevalier, Rac-se e tleàn dêc’h respet particulier; Hoguen me er promet, h^ ne vin qet gaooyat*

E tenninsur venjanç abred pe diveat A varo va eont, demeus an draitourien; E maioleuz va c’hlêvetî mes me ne zoujàn den : INep zo drouc en e gôf digasset-àn ermes, Ha ni velo neuze hac en en deus adres. C harlamagn.

Chevalier orgouillus, ro din paciantet, Pe me a rayo did diverrât da gaqet. Lazet e zê va mab, Beuvet a zo ive: Tra evit tra bepret, bue evit bue. Rac-se e tifennàn dêc’h comz ouzôn biqen Demeus a guementse, rac terri rit va fenn. R e n o d d ’e vreudeur : Éun nebeudic amzer arrêtomp hor langach ; Goude ni a gomzo gant muioc’b a gourach. S alomon a V reiz.

Pa oc’h eus appeset bremàn an debat-mâ, Servichet ê an d ol, poent ê eta leina, Mac’h evimp eur banne ao eil da eguile, Evit n eur bardoni dre eur güir garante. C harlamagn.

Arça-ta, Autrone, qement a zo presant, Ântreit er zal vras, ma ieinimp prontamant: P* en devo debret hac evet pepini, Ni n’em divertisso hervez hor fantazi. C ’ h o b z b c r B T D î J l o e. B e r t e l o t ha R e n o d a antre . B ertelo t.

Bremâ p’on eusleinet, Renod, hac’houîeteur Dont da c’hoari damier e spaç un anter-heur?

9^ R enod.

Ia-da, Bertelot, me zo prest da c’hoari; Mes qent eguet commanç, da bet vo ar barti? B ertelot. Leqeomp-ta anei da uguent hep muiqen,

Ha da zaouzec louis-aour, pe mar qerit ouspen. R enod.

Demp eta da c’hoari bremàn presantamaot. B ertelo t.

Me c’hoario qenta gant ho consantamant. Me meus dija c’hoezec da gommanç ar barti. R enod.

Ne dal netra ho toi, rac-se noc’h eus Lini. B ertelo t.

Penos, cos mab ar c’hago î evelse ê dide Dont d’ober tricheri ouz niz propr ar Roue? Pa oc’h ar seurt pot-se, dalit adreus ho chot, D’ho tisqi eur vech*ail ne viot qet qer sod. R enod.

En creiz da zaoulagad te lavar gaou, infam , Te a zo eun den lach : greg honest ê va mam. Manqet oc’h , Bertelot, mes me n’ho manqin qet ; Me voerzo dêc’h bremàn maro an Duc Beuvet. C’houi zo ive unan demeusan traitourien : Dalit... Cetu aze bremàn ho croas-nouen. Renod a fraill e benn da Vertelot ganl un loi damier. B e r t e l o t , beuzet en e voad. Maleurdin, Roue Franç,cetu memassacret; Dreizôn e commancer venji an Duc Beuvet. F o ü q e s , G a n e lo n hac a r B r in c e t a antre er zal, R en o d araeul lam adrén, a zaitlv qr e gleze, en eurc’hrigcnch e zent evel eun denfurkis . G a n e lo n .

D’an armou ! mignonet, lazet ê Bertelot Bremâ-zouden vantan gant armuntrôrRenod.

Avancit ho pasiou c’houi oll, Tadou a Franç^; En pales ar Roue ez eus grêt insolanç. R ic h a r d

An Tadou a Franç a antre. N o r m a n d i.

Petra zo c’hoarveet, mar criit d’an assot? H e r n iiîr .

Afei, niz ar Roue zo lazet gant Renod. R ipu s ,

Ret ê en em venjr bremàn deus an traitour... Mes me vel e dri vreur o tired d’er sicour. RENOD.

Tri vreur Renod a antre.

Clêvit, Tadou a Franç, c’houi ê an draitourien ; C’hoant oc’h eus*u ive da leusqel ho croc’hen? Ar re a deuy re dost, m ’en tou, fe a Renod, P ’en defe mil bue , me doullo sac’h e yod. F ouqes .

Saillomp oll a vagad var an dud milliguet ; Rac ma achapont demp, ni a vo tamaliet. A lard .

Nebon, a nebeudou, Fouqes ha Ganelon , Ni deuyo da verza qer dêc’h ho trahison. Qement den zo coupabl a varo va eont, Bepret dre m’o c’havimp ni rayo dê o c’hont. G aleran .

N’hor menacit qet r e , cos pêvar grougaden , Rac birviqen ac'hann na gacit ho croc’hen.

Tud ar Rpue a zaill var Renod hac e vreudeur, pere en em difei^ gantcourach jVactal ec’h antre Mogis var e varc’h Boyard. M o g is .

Courach, va c’hendervi ; êru ôn d ’hosicfjur: Goerzomp maro va zad d’an dud fall ha traitour.

Renod a bign var Boyard, pehini a lamp hac a zaill a deo hac a gTei. Mogis a ra an avan-gard; Renod hac e vreudeur an arrier-gard.

G anelon .

Credi ràn eyint qüit, arvuntrerieo traitour.

G„ u i 9c 7h a r d .

Ec’h eomp, Ta mignon, ha p’o pe c'hoas sicour. G r ifo n . Allas! achapet int ; lezomp-i vit an heur : An nep a yêl re dost en devo sur maleur. C h a r l a m a g n a antre hac a lavar : Petra zo c’hoarvéet, ma rit ar seurt fougue ? Ha n’en deus den respet evit tî ar Roue? R ich ard a N o r m a n d i.

Pa glêfoc’h ar sujet, c’houi fougueo ive : Cetu lazet ho niz Bertelot, va Roue, Bremâ-zouden vantan gant mab enâ Emon E voa êt goude lein d ’ar récréation. C harlamagn.

Ah! ligne miserabl ! ha possubl ve biqen M/emet bepret maleur n’em bo diouzoc’h qen l Mes, redit oll varlerc’h an dud abominabl c Me varvo sur mar ehom o c’hrim impunissabl. O ger- D an o a .

Allas ! va Ampereur, êt int dija giiell bell, Rac redec a reont qer prim bac an avel. Pa voamp memesamant terrupla en assot, En deus roet Mogis eur marc’h caer da Renod ; Eur marc’h an terrupla a voe, hep nep égard ; Me gred parfetamant e voa ar marc’h Boyard. Pa voe pignet Renod var ar marc’h terrupl-se, Voa capabl e-unan da repous eun arme. C harlama£%

Ah ! êru ê en Franç ar c’hos sorcer Mogis! Me voar bremàn perac ez ê lazet va niz. An Duc Emon a antre, ha Charlamagn a c’houlen oalid Petra ê qementmàn? lavarit d in, Emon : Coupabl oc’h-u ive ebars en drahison? E mon.

Petra zo c’hoarveet? lavarit, Autrone...

G id e l o n .

Allas î Renod en deus lazet niz ar Roue. E mon. Me assur dre’n Doue en deveus va c’hrouet, Ha dêc’h er memes tra, ô Monarq redoutet l Ne meus qet conseillet nac ententet biscoas En devoa c’hoant Renod d’ober diotachbras. P ’en deus grêt insolanç ebars en ho pales, Punissit aneàn hervez ho polontez. C harlam agn. Me bromel da Zoue, fe a Roue Ieal, Hac en tou dre va sceptr ha curunen royal, E tennin sur venjanç, Emon, deus ho mibien, Pa na ve den en Franç nemedôn hep muiqen. Rac-se-eta, Emon, dêc’h e recommandin En em deuler ractal var bennou ho taoulin, Da douet din penos e privot da viqen Demeus hoc’h oll madou hep nep fot ho mibien En em diclêria dê e zoe’h o adversour, Ha ma refot renta din-me an dud traitour. Ma ne rit qementse, fe a Roue a Franç, Me deuy da ziscarga varnoc’h va c’honsçianç; Rac me hoc’h exito elro pad ho pue Deus va Rouantelez, hac a roy ho tuche Da zarn ar mignonet a zeuy d’am zervicha; Rac-se, sonjit, Emon, ha c’houi zentobremâ. A n D ü c E m o n var e zaoulin ce lavar : Prononç a rit eÊti dra zo din meurbet confus Penos va bugale a zo re orgouillus; N’en dê qet sur va fot, en fe a Zuc Emon, Mar dint, sivoas, coupabl demeus a drahison ; Hoguen, ar veach-màn n’en don qet évité, Hac e renonçàn dê dirac ho Majeste, Hac o forbanisàn demeus va oll madou :

Privet int da viqen demeus va oll ditrou. Me a dou davantach, var levr an Aviel, En em disclêriàn dê eun adversour mortel. Birviqen nep qartier ganén sur n ’o devo: P ’o c’havin m ’o rento dêc’h, Sir, beo pe varo. C harlam agn .

Avoalc’h è evelse, va mignon qer Emon : M’ho lisclery innoçant demeus a drahison. Il pa guerfoc’h d ’ar guêr da gavet ho pried, Ha pa gommandin dêc’h, diredit d ’am c’havet. Emon.

Sir, me a deuyo sur, nebon ne vanqin qetï Eus va oboissanç n ’ho pe qet a vorc’het. Adieu dêc’h , va R o u e , ha dêc’h o ll, Autrone, Doue d ’ho conservo en ho prospérité. C harlam agn.

S o rtira ra.

Mar boadija échu glac’har va mab Lohier, E zeus nevezêt din adare eirn affer, Pa deuàn da zônjal ebars maro va ni. Croguit ennàn pêvar evit en entêri; Rac me esper Doue a deuyo gant rêson D’hon zicour d ’en em venj a vugale Emon.

Douguen a rêr Bertelot da eatéri.

SsiTECFET

D I A LO G,

Ar P êvar M ab E mon

M o g is .

R enod.

Arça eta, Mogis, cetu ni commancet Da voerza d ’ar Roue maro an Duc Beuvet. M o g is .

Me vel ervat penos ez oc’h eun den hardi, P ’oc’h eus credet laza Berlelot en e di ; Hoguen dispit a meus, pa gonsideràn ze,

10 0

Oc’h egs, balamour din, fachiri ar Roue. Ho tad, an Duc Emon, en deus ranqettouet, En presanç ar Roue ha dirac e Brincet, Penos en ho prive deus hoc’h oll heritach , Ha n’ho Irêtje biqen nemet gaot peb outrach; Ho prassa adversour ê en éio disclêriet, Ha ze abalamour ma omp güir vignonet. R enod.

Evit petra, Mogis, en em laqit en poan A fachiri eun den muiguet eui loe bian? Ne ràn qet mui a fors da facha ar Roue Eguet na rafen sur a fachiri eul loe; Ha mar en deus va zad n’em desistel ive Demeus ac’hanomp-ni en presanç ar Roue, Ha toùet d’hor priva deus e oll heritach, Ne ràn van eus a zet rac me n’on qet eu! lach Ha me a bromet dêc’h, fe a Renod Emon, Penos qeit ha ma vo va Boyard dindannon Ha va c’hleze Flamberj ive deus va e’hoste, Ni a vevo bepret, en dispit d’ar Roue. Alard.

Me a vel, va breudeur, hervez an aparanç, N’hon eus qet da chom reir pelloc’h ebars en Franç; Raose-la, me ho ped, deut da zeliberi Pelec’h e pourveimp plaç d’en em repui. G u ic h a r d . Demp da laret adieu d’hor mam en heur bresant, Ma roi demp hor pêvarcaJz a aour tac arc’hant; Ha pa hor bo chevanç, ni allo mont hardi Eu eur plaç crén benac vit en em repui. R ic h ar d .

Demp eta, va breudeur, pa omp tout a ail: Esper a meus e vimp recevet mad ganti. Partial a reont evit mont da gaout o Bfao).

101 T s i r A c ’ n r B T D x a l o e. D dqes E mon hàc e B ugale. R e n o d d'e V am : Bonjour dêc’h, va mam guèz, evel mibien güirion ; Deut omp d ’ho saludi deus a greiz hor c’halon. An

A n D uqes.

Ha chommet ê ho tad c’hoas ebars er pales? Perac n’endê qet deut ganêc’h-u assambles? R ic h a r d . Chommet ê c’hoas hon tad en palesarRoue Da ober eun affer er glac’haro goude. An D u q e s .

Lavarit din., Renod, petra zo c’hoarv-eet, Rac, herveza velàn, oc’h deut d’ar guêrfachet. R enod.

Dre fachiri omp deut, me anzav ouzoe’h se : Lazet meus Bertelot, e niz propr d’ar Roue. Êt e voamp goude lein da c’hoari an damier, Ma ê bet Bertelot qer choqant ha fier D’am henVetmabarc’haign,ha rêi dio eurfaçad Gant qement a furor qen a deue ar goad. Mes me a meus calon , ha ne vouezis biqen Souffri nepinsolanç, ma tigo/is e benn. A n D uqes.

Va C’hrouer beniguet! m’ho ped d’am c’honsoli,

Pe e yàn da vervel gant ar velanconi. Oh î Renod, grêt oc’h eus, allas! eun action A gousto meurbet qer da oN ligne Emon ! It prest d’am c’habinet ha qemerit arc'hant, Ha sortiil a Franç bremàn incontinent; Rac evit ar Roue, en em assurit mat. Eu em venjo ouzoe’h abret pe diveat.

102

G u ic h a r d .

Ne bretantomp qet chom pelloc’h ebars en Franç : Ni a yêl el lec’h ail bac a gavo hor chanç ; Mes n’hor boa qet a c’hoant da vont demeus ar guêr Hep qimiadi ouzoe’h da guenta, va mam guèr. Poc’h eus ar vadelez da rêi demp-ni arc’h an t, Ni a ya da guerc’hat gant ho consanlamant. Adieu-ta, va mam baour, gant calz a galonad: <3rit hon gourc’hemennou, ni ho suppli, d’hon tad. An D u q e s . Adieu, va bugale ; adieu c’hoas eur veach ! Birviqen n ’bo qüelàn marteze davantach !

An Duqes hac e bugale en emzepar, manlret o c’halon gant glac’har. Ar pôvar Mab Emon ha Mogis a ya ermès ar vro. R enod.

Bremàn, va mignonet, p’hon eus aour hac arc’hant, Ilaslomp prest tenna bro, na vomp qet neglijant. Demp da forest Darden,zo eur plaç dishentchçt; Birviqen Charlamagn na deuy d ’î d ’hor c’havet. Pa vimp en assuranç ec’h alfomp sonjal güell Pelec’h e vo propr decqp batissa eur c’hastel. M o g is .

Ar pez a lavarit ne gontesto nicunt Qenderviom phorpem p hac eusmemesfortun ; Hac hervez a velàn, omp en em resolvet Qeit a ma vimp-ni beo d ’en em zicour bepret. Dem p-ta, va c’hendervi, entrezec ha Darden ; Pa vimp êru eno ne rofomp fors a zen. Eruout a reont en forest Darden. A la rd.

Êru omp er fqrest, mes eun nebeudic sqüis ; Mes, selaouit, Renod, ha c’houi ive, Mogis: Me a meus remerqet, ne zeus qet c’hoas goall bell, Var bord rivier ar Meus eur plaç brao d’eur c’hastel ; Unan a grénva plaç a ouîlet da gavet.

io 5 R enod.

Avançomp-eta dî, me ho ped, hep arrêt. Güir ê, va breur Alard, aonte zeus eur roc’hel, Hac e velàn varni fondamant eur c’hastel ; Rac-se, demp da repos, hac an deyou qenU Ni'r bo michourerien da gommanç batissa. Avanç a reont, ha goude bea examinet ar plaç, Renod a lavar :

D iâloc. D a o u V a ç o n e r o tremen a gommanç da gozeaL ontecfet

A r C ’henta M açoner .

Demp-ta, va mignon qer, bremàn da vaçonat Huel bras ê an eol, herio omp diveat; Demp buan, ha sônjomp ê ret laqat eves E renqfomp c’hoari caer da zevel hon devez. A brepos, compagnon, neizeur da ziveat Me a voe spouronet qen a grene va goad, O velet sortial deus a forest Darden Eul lod chevalierien a bêvar pe bemp den. Istre ma voant armet, e voant tud robust bras : Spouron am boe memes ouz o zellet a faç... Me vel unan anê o tonet d’hor c’havet: Cetu terrupla den a meus biscoas güelet. R en o d .

Bonjour, maçonerien. Ha ne ve qet moyen, En eur dont d ’ho p ê a , da oblija eun den? A n E il M açoner .

la sur, va Autrou ; mar dê en hc pouvoar, Crédit assuramant e refomp prest hep mar. R en o d .

Me a lavaro dêc’h va c’hoant, hep dale pell : Var ar roc’h-màn’fell din ve savet eur c ’hastel Hac a vo goarnisset a zaou rum muraillou.

io4

Pèet mat e voc’h sur demeus ho labouriou. A r C ’h e n t a M a ç o n er .

N’hon eus qet a vorc’het demeus arbêamant; Mes nre lavaro dêc’h , Autrou, va zantimant : Neallimp q et, me gred, ac’han da bêvar mis, Commanç en ho reqet eur c’her bras edifiç. R enod.

Penos? da bêvar’mis ! Clêo-ta, va c’bamarad: Me bretant e leu foc’h raclai da labourat; fia memes labourat hac en de hac en dos: Pa vo êchuet tout mlio lezo en repos. A n D a oü Vaçoner. Ni zo e sevel li da Varqis an Detret, Hac e renqomp échu pe bea goal-drêtet. R enod. Ha me a zo eun Duc; hac ententit ervat Pa ràn offr d’ho pêa^ e ranqit labourat: Ha ne rit qet pelloc’h nerneur a dintamar, Pe me neo ho coug evel gouzoug eur yar.

Hija ra o c’holierou d’an daou Vaçoner, hac e storloqao eil eus eguile. A n E il M a ç o n e r .

Ayou! pardon, Aulrou, ha n’hormartrêtitqet; Ni ya da labourat bremàn en ho reqet. R enod. Grit eta prontamant; rac-se ec’h ordrenàn Ma yo grêt ar c’hastel var ar roc’h huel-màn. Dreist-oll, ret ê ober crén bras ar c’hastel-ze, Rac résista’ rànco ouz arme ar Roue. A r C ’h e n ta M a ç o n e r . N’ho pe qet a vorc’het, Autrou ; me oc’h assur E vo grêt ho castel hervez ho plijadur. R enod. Rac-se, maçonerien, courach daJabourat : Cetu aze bepret arclhaat eur voulaîilad.

io5

A n E il M a ç o n e r .

Ret ê demp, camarad, me a vel ze hep fent, Labourat calonec, en dispit mat d ’hon dent. A r C ’h e n t a M a ç o n e r .

Biscoas den ne lacas e graban var va Chouc A raje, m’en toue, qement din eus a zrouc Evel an diaoul-màn. Me gred ê difframmet Ar c’hig hac ar c’hroc’hen elec’h m’en deus touche*. Commançomp labourat : ne da! qêt marc’hata; Cavet hon eus hor mestr eleal ar vech-mâ I Amàn e commançont da laboarat.

An E ie M a ç o n e r .

Noc’h eus nemetdarbar, me zavoar voguer, Ha ni rai ç gastel abars nebeut amzer; Rac pa ven-ifie en trein, me zo vel eul leon : Ni Jabouro hardi evel tud a galon. Ar pêvar mab Emon ha Mogis a antre. Ar Vaçoncrien a <eht» ar C’hastel. R enod.

Cetu grêtar c’hastel ganêc’h, va zaou bol mat; Me gred oc’h eus sicour da zont da labourat. A r C ’h e n t a M a ç o n e r .

N’eus cas petra hon eus : ho castel a zo grêt ; Güelit hac al labour a zo deus ho soùet. R enod.

Ne meus douetanç ebet eus ho labour, tud paour : Dalit en eur yalc’had pêvar-c’bant Jouis-aour. Poc’h eus grêt dilijanç, ez omp oblijet dêc’h.

A n D aou Y a ç o n er . A r peoe’h ra vo ganêc’b. R ic h a r d .

Doue d’ho eonservo.

Cetu grêt hor c’hantel ebars en bêr am zer, Qer créa hac an hini a zo en Montpellier. Roomp deàn eun haoo var ar ç’henla abord.

io6

enod.

Hanvomp aneàn-ta t ar C’hastel Rochefort. Bremàn pa ê banvet, demp ennàn daliourmen ; Deus an tour ni velo ar forest vras Darden. F in

Mont a reonl da visUa o C’hastel. En, A c t .

eu s an

TREDE PROLOG. C o m p a g n u n e z santel, vertu us ha discret, Me ho ped da exerç c’hoas ho paciantet, Hac e vel foc’b ar suit demeus an Dragedi, Nemet scuiza’ rafemp ac’hanoc’h gant anui. Cetu grêt eur c’hastel gant bugale Emon; Mes attaqet e vint en a lies fêçon : O zad memesamant, ennes vo an hini À deuyo da guenta evit o attaqi. Me ho ped da zônjal pebes tra dinatur E da eun tad enclasq bue e grôuadur! Mes p’en devoa Emon, en presanç ar Roue, Bannisset e vibien T e rànqe ober ze. An Impalaer Charles gant an Tadou a Franç À attaqo anê ,gant peb seurt violanç ; Mes bugale Emon a voa tud a gourach, Ha ne allient cavet varne nep avantach. Pa ne allet dre nerz trec’hel mibien Emon, E voe sônjet c’hoari oute dre drahison. Ma voent oll var ar poent da vea qemeret, O credi re facil d’eun traitour deguizet. Anfin, pa na ellet o laqat da vervel, E voe laqet an tân varne en o c’hastel ; Neuze voe contraignet ar Chevalierien guèz Da c’hrilla gant an tàn pe da redec ermès. Neuze mibien Emon hac o c’hender Mogi A yas da glasq o chanç vit en em repui;

107 Ha dre ma voant fatic, e teujont da repo* En qichen eur feunteun evit tremen an nos. Pa voant disourcia demeus o enemi, Ec’h êruas o zad. eno d’o attaqi* Allas I evit eno e voent crenn revinet, Rac lazet e voe dê souden o zoudardet. Pa voe lazet o zud, dêvet o oll vadou, E ranqjont habita neuze ar forestou. Ma voant gant disfortun. neuze qen reduizet, Nemet griou louzou n’o devoa qen da voued. An histor a rapport er spaç eus a seiz via E voe mibien Emon en extremite-mâ. Anfin n’em resolvjont gant poan da vont d’ar guêr, Vit bea soulajet ebars en o mizer. N’en em arrêtàn qet ; me lès se da dremen, Da gomz dêc’h a c’hlac’har ar vam hac ar mibien Pa deujont d’en em gaout an eil gant eguile. C’houi velo zé embêr amploc’h , gant graç Doue. P’oe n’em raffrêchisset ar pêvar mab Emon, jÉ&’h ejont d’ar Gascogn da gaout ar Roue Yon, Da ober offr deàn d’e zervicha ervad : Yo# o recevas gant joa en e c’hraç vad. Bras e voe ar zervich da Yon a rentjont, Rac ar Sarazinet a Vourgogn a chacheont; Hac evit recompanç deus o fatig ha poan, E roas Yon dê castel caer Montoban. Biscoas Chevalierien ne zeus bet, me gred so, Er bed-màn qenlies en danjer o bue Yel ma voe ar re-màn; ha gouscoude bepret E voant victorius var o enemiet. Anfin, Compagnunez, e yàn da zortia; Rac ven importun o comz re hir amà. Me bed ho madelez da zont d’am excusi, nia na meus qet gallef plijout d’ho fantazi.

A C T 111. Q E y T A _ D I A L O G. C h a r l a m a g n hac e suit. C harlam agn.

M'oc’h assur, Autrone, Princet ha Baronet, £ varvàn gant glac’har hac impaciantet En defot ne allàn dont da denna venjanç A vugale Emon demeus o insolanç. Birviqen ne allàn pardoni da Reuod Bea lazet em zi va niz qer Bertelot. Rac-se e chasseàn deus va Rouantelez Ar pêvar mab Eaton etro pad o huez. Bremàn me a r<s Urz dêc’h olJ en gênerai Da glasq laqat an dora var an dud disleal ; Da ober ho possuhl evit o renta din , Ha beit certen mat en ho recompancin. G r if o n .

Sir, ô va Ampereur! hervez a meus clêvet, Ez ê mibien Emon en em fortifiât Ebars en eur c’hastel o deus laqet ober Yar bord rivief ar Meus, n’eus qet pell a amzer ; Eur c’hastel hac a zo , a glêvàn , icupreDabl, Fortifiet partout gant eun art admirabl. C ha rlam ag n.

Autrou an Duc Grifon, me ho trugareca. O clêvet ho comzou me a meus calz a joa ; Rac me zônje voa êt an dud milliguet-se En eur vrô ne aljen biqen n’em venj oute; Mes, hervez ho comzou, e medint c’hoas a dost Rac-se eta, Hernier, c’houi ranco mont en post

Bremâ-zouden vantan d ’ar guær eus a Z ord on, Ha lavarit buan d ’an Duc eus a Emon Dont qerqentdaB aris vit ma çomzki outàn , Ma ellin bea sur da gonta varneàn. l a , me fell din m ont, hep dale eun instant, Da velet contenanç e vibien insolant, Hac e rànqo Emon tlont d ’hor zicour ive Evit assieji caste! e vugale. H e r n ie r .

O Ampereur puissant ! pa rit din ar faveur Da zont d ’am «mpli/a evel Ambassadeur, Me ya bremâ-zouden betec an Duc Eirroo ÿ Da lavarat deàn oc’h eus intatition Da vel-et aneàn dirac ho Majeste: Me ya en beach, Sir, hervez ho polo-nte

Partial a ra evit mont da gaout an Duc Emon. C harlamagn.

Ha ni n ’em breparoinp gant calz eus a ardeur Evit muât da velet Benod bac e vreudeur. E i L V E T D I A L O G. An Duc h a c a n Dcqes E m oi*. E m on .

Bonjour dêc’h , va fried; eontristet ho cavàn : Pelec’h ma hor mibien? n’o güelàn qet amàn. A n D ü qes.

Allas î ne ouzôn qet en peftro ez int êt ; Mes, lavarit petra ê dêc’h beâ souffret Hor mab ena Renod da Jaz' niz ar Boue? Qer e vo güerzet se dêc’h ha d ’oc’h oil ligne# Emojn.

Penos dont d’er souffri? Tromplet bras oc’h en ze Me n en dôn pelloc’h-mestr, allas ! d’am bugale, ÎO

110

Ispicial Renod a zo qen outrajus; Dre ma ê qer puissant, ê terrupl orgouillus. Ne souffre qet eur guer digant an Ampereur. Biscoas ne meus güelet eun den deus e humeur. Me zonje, va fried, e voamp meurbet eürus , Dre m ’hor boa bugale vaillant ha courajus, Hac hor bije respet digant an A m pereur, Abalamour da ze, bep m omentha bepheur. Hoguen, a rc ’hontrolcrenn, sivoas,zoêruet : Hor mibien a zo tud méchant ha revoltet ; 'Elec’h tenna varnomp graçou-mad ar Roue , IN’hon eus nemet disgraç abalamour dêze. Charlamagn n ’eus grêt din ober deàn serm ant, Petra benac da ze on bremàn regretant, Donet crac da doùet e forbanisjen crenn Demeus va oll vadou da james hor mibien j Hac en em disclêria o brassa adversour: A rpez a meus toùet, sivoas, hep nep recour. A n D üqes.

En petra e sônjec’h eta , va fried qer? Ha possubl ve ho p e , allas, qer cruelder ! Ma omp bet glac’haret dre absanç hor mibien , Ez omp inconsolabl ar vech-màn da viqen , Pa deuàn da zonjal oclh bet qen dinatur, R en on çd ’hopugale, d ’ho coad, d’ho crouadur ; R.enonç da vugale dre ennomp anjandret, Yit piijout d ’eur Roue cruel hac obstinet ! H ern œ r, Ambassadour. Salud dêc’h, Duc Em on, ba dêc’h ive, Duqes. Me zo deut a Baris d ’ho cavet tout expres, Deus abeurs ar R oue, evit ho supplia Da zont bremàn ractal gaDén betec ennâ. E mon.

Crédit en assuranç, va mignon qer Hernier,

111

Ne ràn netra nemet êruout c’hoas er g u ê r, Goude bea distro a baies ar Roue : Hoguen pa ordren din , me a ya adare Evit gouzout petra a zo en e soùet. Qen a vo en distro. Adieu dêc’h , va fried. A n D cqes .

M’ho ped da zont d ’ar guêr buanna ma elfet. E mon .

Bet dichagrin ganén, rac ne zalein qet.

T R I r B T D I A L O G. C h a rla m ag n

a antre gant e suit.

H e rn ie r.

Salud, va Ampereur : grêt e meus ar veach ; D ^ t ê an Duc Emon ganén en personach, Evit oboissa bepret d ’ho Majeste: Comzit outào bremàn hervez ho polonte. E mon .

Ne meus g rê t, va R o u e, certen nep couardis Evit dont d ’ho cavout adare var va c’his, Da c’houzout da betra ho poa c’hoant d’am c’havet : Me zo prest da ober ar pez a leverfet. C harlam agn .

Selaouit-ta, Emon : me a glêo lavaret Ez ê ho pugale en em fortifiet Ebars en eur c ’hastel zo hanvet Rochefort ; Rafc-se me a meus c ’hoant da ober eun effort, Hac en hon sicourfec’h evit assiegi Ar c’hasteJ pelec’h màn ho mibien ba Mogi. E mon .

la, Sir, m ’en assur, ne m eusgrêtnepserm ant Ne zalc’hin mad deàn perpetuelam ant: Pa guerfot partia, me ho c’heuillo ive

1 12

Da zouguen aa arjBou enep va bugale. C harlamagn .

Rac-se-eta, Emon, pa ne zoc’h qet couard, E roàn dêc’h arsoig» demeus va avan-gard; Fouqes ha Ganelon a deuy d ’ho secondi, Hac Oger an Danoa , Richard a INormandi. Rac-se eta, Emon, pa gafoc’h ho mibien , IS’o espemit-e qet, pe e colfot ho penn. Emon.

Nebon me n’er grin qet, m’er promêt dêc’h certen. M u.

Ni zo prest da varcha, Sir, pa en ordrenet: Hast hon eus d’en em venj deus hoc’h enemiet ; Rac-se me ho suppli, Princet ha Baronet, Ebarserc’Kauapagn ooànnavctcjcidivurc’bet. Ec’h eotnp da gommanç eur brezel a gred din Ne êchüo qet c’hoas, ouz se hoc’h assurin. Renod hac e vreudeur a zo tud courajus, Mogis zo eur sorcer adret, malicius, Ha dre art pe dre neri me a bromet dêc’h , Sir, E teuint gant furi da zifen sur o güir. C h a rla m a g n . Sonit oll, trompillou ; sonit, tambourinou, Dabeurgarga gourach bremàn an oll drouplou , Ma c’hêyomp da velet an traitour cri Renod: Qeuz en devo bea sur Jazet Bertelot.

Amàn e son an trompillou. An arme a barti evit mont da Fore&t Darden. Emon a zoug an drapo e penn an arme. C harlamagn.

F aticôn, A u tro ne;po entêd etn prep osi... Mes petra arfo rest a antreomp eum ? ISAKAR.

Homàn a zo baavet ar Forest a ZardejK C h a rla m a g n . Êru ez omp ela tost d’hon adversouriea!

113

Demp bremàa da repos, ha varc’hoas ar beure Ni visito Renod en e gastel nêve.

Ar Roue hac e dud a zorti evit mont da repos.

P à r d * r s T D î à t o g. Ait

C ’homt S amson

ha tri

E cuier .

S amson.

Ententit, Autrone, me lavar dêc’h eun dra Pehini a glêvis dec’h da nos divea: Ez eus en em gavet amàn en hor c’hichen Pemp Chevalier vaillan t demeus a Francisien ; Ne gafet qet o far en Franç, en Allamagn, Rac brezel a reont d’ar Roue Charlamagn , En deus o chasseet dre eun ambition Deus e Rouantelez , hep sujet na rêson.

A r C ’h e n t a E c u ie r .

Autrou ar C’homt Samson, piou an dud vaillant-se O deus bremâ-zouden grêt eur c ’hastel nêve Var bord rivier ar Meus, zo dies da guemer : Rac ar ganfardet-se a zo caled o lêr. Samson. Pêvar 20 bugale d’an Duc vaillant Emon , Eguile zo Mogis, mab an Duc Egremon. Biscoas sur Alexand, César nac Àsdi ubai, Pompe na Marc-Anton, Tiber nac Ânnibal IN’sn dint betqer vaillant ha ma ê ar re-màn ; Rae-se, mar am e’hredit, ni a yêlo bremàn Da gavout aneze* hon dever hon obîich, Evit ober dêze offr demeus hon servich; INi. a ve evrus bras da gaout o amitié, Rac megrede viftt nvestr hep dale er c’hontre. An E il E cuier .

Hoc’h avis a blich dia Autrou ar Gourme r ;

114

Pa eus tud qer vaillant êru en ho qartier, £ cafen e ve mad monet d'o zaludi; Ar re-ze a zo tud a ell talvoud demp-ni. S a m so n .

Demp eta, Autroné, demeus a eun accord, Ma velfomp ar c’hastel demeus a Rochefort. Avanç a reont etrézec ar C’hastel, ha Samson a lavar Salud, Chevalierien, ar vaillanta biscoas Zo bet var an douar na ne vo evit c’boas: Me zo deut ho pete gant darn va mignonet Evit ho pisita gant Garante barfet, Ha nem et, Autrone, ne gafac’h se esqis, Ni offr dêc’h hor servich hervez m ’hon eus avis Pa hon eus an enor d ’ho cavout en hor bro, Ez omp prest d ’ho tifen betec heur hor maro. R enod. Autrou ar C’homt Samson, ha c’houi, Chevalierien Ni zo oblijet bras dêc’h-u da virviqen ; Hoguen me bromet dêc’h , ha va breudeur ha me, A vo fidel mat dêc’h etro pad hor b u e , Pa ê ho madelez ober offr d ’hor zicour, Rac be hor bo affer ouz eur goall adversour. Ni zo Chevalierien deus hor bro chasseet, Hac evel bastardet deus hor madou prîveL Hon tad; ia , hon tad, var levr an Aviel Zo en em diselêriet bon adversour marvel Hac ar Roue a Franç hor brassa enemi; N’hon eus nemeur a lec’h da vea disourei. A n D r e d e E c u ie r .

Nè qetabalam ourd’ho Iachete, me gred, Ez oc’h demeus a Franç evelse chasseet? Noc’h eus qet ar fêçon da vea sur tud lach s C’houi oc’h eus an doare eus a dud a gourach. M’oc’h eus an aparanç, oc’h eus mui an effet ; Rac me a lavar dêc’h ez omp rejouisset

115

P ’hon eus an avantaj da gaout en hor c ’honlre Tud zo qer generus eveldoc’h , Autrone. INi rêi dêc’h asistanç demeus bon oli bouvoar Epad an oll amzer ma vimp var an douar; Mes ezom bras oc*h eus da vea preparet Da ober resistanç ouz hoe’h enemiet. Ar Roue Charlamagn hac an Tadou a Fj:an$ Zo en em assamblet gant calz eus a buissanp Da zonet d ’ar vrô-màn evit hon distruja; Rac-se n ’em breparit da résista ountâ. R ich ard .

Me ho trugareca dre garanle barfet. Me vel bremàn ez oc’h fidel en hon andrefc Ouz hon adversourien ; altaqet vimp ervat Gant arme ar R o u e , abred pe diveat ; 'P.ac Charlamagn en deus ou zomp am bition, Qen a garfe diffram gant e zent hor c’halon ; Mes mar teu d ’ar vrô-màn e cavo e v aleur, Ha parancfemp mervel er moment hac en heur. R enod .

An trei t em c’bastel, Autrou ar C’homt Samson, Ha c’houi oll, Autrone, ma rairap colation ; Hoguen a visiqen na veomp qet couard D ’en em fortifia, da redoubli hon goard, Evit dont da receo an Impalaer Charles: Mar teu d ’hor bisita en em gavo dies. P E M P B T D I A L O G. C h a r l a m a g n hac e suit a antre . C harlamagn.

Pa omp rafrêchisset, demp elagant ardeur Da visita castel Renod hac e vreudeur; Neusforspeguer crén ÔTentetsuro c’hastel,

Ne ousffe résista diouzomp-ni goal belL

IsAKAR. Arrêtomp eun nebeut, me bo ped, va Roue ; Êru omp ar vech-màn tost d’ar c’hastel nêve, Pehini, a gredàn , a zo s u r da Renod; Ne vo qet re facil livra deàn assot. Deut da gonsideri, m’ho ped , va Impala«r, Ar situation deus eur c’hastel qer eaerl E u r r oc ’h vr as da gu e n ta e n de irs da fo ndam au t ; N'elfet qet e viua, an draze zo patant. Fortifiet ê c’hoas gant daou rum muraillou, Hac ar Meus a zervich deàn da zouvezou ; Ouspen, remerqit mat hueldet ar muriou, Zo carguet tro-vardro deus a zantinelou. An nep a yêl vardro zo en risq da verve! : Var an tour hue lia e rêr ar santinel ; Bea a zo eur plaç fortifiet meurbet; Nan, nemet dre famin ne vo sur qemeret. C h a r la m a g n .

M’hoped, vaavan-gard,c’houi, ancien Emon, Oger, ha c’houi, Richard, Saloman , Ganelon, Da vont prirn em reqet da ober eur baie: Bisitit oll ervat ar c’hastel superb-ze, Da c’hout ha c’houi gafe eur plaç in dîfen nabi, Ma posfomp hon arme en eur piaç favorabl. O ger- D anoa. Pablij eta dêc’h , Sir, donet d’hon deputi, Ni rai en ho reqet qementse hep fazi. Demp ela; Autrone, da visita’r c’hastel; Ni rai ar \each-se ûe veomp qet re bel!. Me ho ped, Impalaer, ha c’houi oll, Baronet, Qeit a ma vin absent na vet qet divore’h e t, Rac ma hor zant Renod nac hini e vreudeur, E rint denapar chasse hac hor bo sur maleur.

n 7mar clêvit nep tourni, Hastit don t cThor sicour, Rac mar beomp santet, e vo torchet hor fri. C harlam agn.

It atao, Autrone, p ’ho pedàn, bardimant : Ne veoc’h qet goassoc’h qeit a ma vin presant.

C ’u O E c ' u r E T D j a l o g . Em on et antre e-tman , hac en eur zellet em Caste t e vugale a lavar : Cetu me eta deut da visita’r c’hastel Zo amàn batisset gant va fêvar buguel! Po^fc«l>l v o , va D o u e ! e ven q e r c r u e l- z e , Da zont d’en em armi enep va bugale I Ret ê din en ober, pe otramant caout blam : Qementse a redoubl va foan a neve-flam. Allas î va bugale, me meus bo chasseet Evel pêvar bastard eus va zi hep sujet, Hac ive ho privet deus hoc’h oll heritach : Me zo en hoc’h andret tad cruel ha sovach. Hapossubl ve, Emon, ne v esqetc’hoascontant Goude bea privet da bêvar innoçant Demeus da oll vadou, da zont ouspen z e c ’hoas Evit clasq o bue! Oh, ingrateri vras! Ra veo milliguet ar moment hac an heur Ma renoncis dêze dirac an Ampereur! Mes pa meus grêtsermant,erancàn en derc’hel Dindan boan da vea traitour hac inüdçj. F ouqes.

He bien Duc Emon, ha c’houi c’heus bisitet Ervat ar c’hastel-màn, hac a voar ar secret Evit en distruja abars nebeut amzer?

Ma ouzoe’h se, c’houi vo mignon d’an Impaler.

118 Emon.

Ne m e u sq e tb isite tc ’hoasar c’hastel neve ; Hoguen pa oc’h êru, dem p hor pemp da vale, Da c ’hout ha ni alfe dizolo eun andret Pini a ve êzet d'ellout e guemeret. N e re o m p q e ta d ro u s , me ho ped, Autrone, Rac mar beom psantet, hor bo sur ar chasse.

Pourmen a reont irardro ar C’hastel. O ger- D anoa.

En em dennomp ac’hann, n’ouffemp qet ober goell ; Güelet omp, m’hoc’h assur, gant tud eus ar c’hastel, Rac me glêo ar porz bras bremàn o ligueri: Ne dal qet marc’hata ; ret ê demp combati.

Atnâo e clever tud ar C’hastel oc’h ober caU a trud.

S BI z

FE T

D I A L O G.

Renod hac e dud a antre dre eur choste oposet da dud ar Roue. R enod.

D’an armou ! d ’au armou ! buan, chevalierien, Rçc me a vel amàn darn hon adversourien. Arça-la, va breudeur, bremàn ni a ranco Dont aben d ’o drapout en beo pe en maro. R ic h a r d .

Penos? Oger-Danoa, Richard a Normandi, Ha c’houi gouzoïrt ervat e z o c ’h hor c’hendervi, O c’h deus ar re guenta o tont d ’hon attaqi ! Souezet en em gafoc’h qent fin an disparli. Evit güelet Fouqes hac ar C’hont Ganelon O tont d rhon attaqi, ne gavàn qet eston ; Adversourien int demp, an dud fa!l ha traitour; Hoguen me en tou sur, ni rêyo dê labour. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Terrubl oc’h orgouillus ganl ho preudeur, Renod ;

119

Bremàn e vo giicrzet dêc’h maro Bertelot. Laza niz ar Boue ebars en e baies! Ha c’houi vouije ober brassoc’h fallagries? Deut ê an Ampereur ebars en personach Da ven ji Bertelot deus eur c’her bras outrach. Peguen suffisant oc’h gant ho castel neve ! Nebon ni a verrao ho caqet hep dale. B enod.

C’houi ho po da dalvout o c’horto qementse. Orsus eta, va zu d , evel leonet g o e, Saillomp-ta a vagad var tud an Ampereur, Pa int deut en hon toues evit clasq o maleur. Amàn etenner ar c’hlezeyer a bep coste. Emon en em bresant racial, Renod oc’h anaveout e dad e penn eadversourien a gri gant spont :

O pebes tra estranch, horrupl da gontem pli, Me vel ive va zad deut d ’hor persecuti !.... Paouestd’ho crueldet, va zad, en hon and re t, Ni oedo ar blacen ganêc’h , mes dre respet. N’em dennomp, va breudeur, ne vomp qet qen ingrat Da zouguen an armou da gombati hon tad. Renod a laqa sqei ar retret evit nonpas en em ganna euz e dad. Emon.

Arrêtit, arrêtit, poeltronet didalve ! Mez e meus d ’hoc’h anzav evit va bugale ; Ma ellomp ho trapout, tud fall ha lo u idic, C ’houi vo crouguet evel eur chapeled silzig. Bugale Emon en em arrêt evit selaou o zad. R ic h a r d .

C’houi oc’h eus blam,va zad, d’hon henvel poeltronet, Abalamour ma omp re vad en îio c’h andret; Penevert ma tleomp dêc’h , sivoas, ar vue, E voac’h distrujet oll. Rentit graç da Zoue. C ’hoas eur vech ho pedom pgant peb civilité D ’hon lezel en repos ba tec’hel alesse. Emon.

Ah! poeltronet infam! noc’h eus qet a galon;

120 C ’houi n’en doc’h mat nemet da ober trahison. Daoust dec’h n’em difen p’autramant na ret qet, Rac ni zaillo varnoc’h evel ehaç counnaret. R

enod.

Clê-viteta, vazad : poc’h eusc’hoantcombati, Ha pa oc’h obstinet, ret ê ho contanti; Hoguen me ho suppJi, ne fiet qet ennomp, Me yit bete qeit-se, e vo qeuz bras deomp; Ma eliomp oc’h attrap, voc^h dalc’het er prison Da c’horto Charlamagn da bêa ho rançon. Mes en em arrêtit... ha daoust d’ho cruote, Me lavar dêc’h amàn dirac an assamble : Lavarit din, va zad, en petra e son jet? Ha possubl ve ho pe eollet-ta ho speret, Dont da bersecuti ho pugaligou baour, Zoprecitrssoc’h dêc’h eguet arc’hantnac août: C’houi c’heus hon renoncet en presanç ar Roue ; Ah ! peguen enoret oe’h-u gant qementse î Hac evel bastat det, privet deus hor partaj ; Hac evi t qementse n ’en doe’h qet contant c’Jto as, Pa oc’h deut d’ar vrô-mào da zicour distruja Ar plaç hon deveus grêt evit en em loja ! Hac e vijec’h ganet etouez ar bayanet, Ar barbaret cruel hac an idolatret; Ha n’ho pije biscoas clêvet comz a Zoue, Ne vijec’h qet qer cri enep ho pugale. Ma na heuillit exempl, va zad, demeus an d u d , Deut da gonsideri ebars el loened mud ; Ne gafoe’h qet certen eul leon bars er c’hoad N ’en deveus carante atao evit e voad; Al loened horrupla a veler o-unan En em briva a voed evit o re vian. la, c’houi zo eun tad qer cri en hon andret, Mave eur blijadur dêc’h hor güelet crouguet.

121 G’houî ê sur an hini a dlefe hon sicour, Hac ez oc’h gouscoude hor brassa adversour! Hoguen beit furoc’h en amzer da sonet : Sicourit ac’hanomp ouz hon enemiet, Hac e vo lavaret : Cetu an Duc Ivmon Oc’h ajissa bremàn gant prudanç ha rêson. ËM O N ,

Ah!

g lo u to n , n a te g o m z en te rm o u ne b e u t f u r ! '

Ha sônjal a res-te e rîn-me eur parjur? Me dreusjfe da galon adreus'gant va c’hleze Qent terri ar serinant a meus grêt d ’ar Roue. S

am son.

Ré a civilité oc’h eus, Chevaüerien, En andret ar re-màn zo ispionerien, A voa d e u t, ma c’haljent, evit hon trahissa: AHon ! saillomp varne gant an arrach brassa. Renod bac e dud a gombat avan-gard ar Roue* G

anelon.

Evidoc’h da vea mui eguedomp a du d, Noc’h eus qet a affer d ’ober qement a vrud ; Rac ni hor bo siçour mar hor güeler goassa: Courach, va mijfRonet, sicourit résista. Renod a chom tranqilansanl da c’horto respont e dad. Ai O GIS

II a n e voac’h qet con I an t, Fo u qes ha G anelon, Da vea massacret va zad dre drahison , O c’h deut c’hoas d ’ar vrô-màn da drahissaive Drer’ gassoni mortel va c’hendervi ha me? Hoguen ni rêyo dêc’h leusqel sur ho croc’hen : Redoublit agourach , m ’ho ped Chevalierien. Avan-gird ar Roue a goll gant Renod. Anlevi a ra e dad evel eur buguel eus a greiz e regimant. R

ic h a r d

INo r m

amm

En em zicouromp oll, Autrone, m ’ho.suppli, Pe ez omp dte valeur contraign da reculi.

132

enod.

Arça eta, Ta zad, pa droublit hon repos, M’ho crayo prisonier qent eguet ma vo nos. F ouqes.

Alarm ! Roue a Franç : pelec’h oc’h-u manet? Ma na deut d’hor zicour, ez omp ott qemeret.

E I

d elon,

I Z r E T

G r if o n , R

ip u s ,

I A L O G. aleran,

etc. a antre.

I delon.

N’em digoncertit qet : êru omp d’ho souten. Mes cetu qemeret Emon ganfe vibien. Avançomp, mignonet, var an dud fall traitour. R

ic h a r d .

Renod, lêzit va zad, ha deut prest d’hor sicou'r, Renod a lèz e dad. Ma rayomp reculi arme ar Roue Franç, M

o g is .

En dispi t d’o furi coulz ha d’o arroganç. G r if o n .

Penos ! ha ni doublet, e rencomp reculi Dirac mibien Emon hac e zivroidi ! Diaoulou incarnet, me gred, ê ar re-mâ: Ma n’en em gourajomp, omp collet sur amâ. R

enod.

Couraj, va breudeur qer, ha c’houi ive Samson ; Ni rêi dê sur scarza en o c’honfusion. C harlam agn.

Penos, va Baronet, maro ê ho calon, Ma ranqit achap qüit dirac mibien Emon î G

aleran.

Mana deut d’hor zicour, Roue ar Francisien, Ez Qiop disenoret gant ar friponerien.

125 C h arlam agn.

Renod, me ordren dêc’h abeurs va Majeste Da cessi ar gombat, d’en em denn alesse. R

enod.

En em dennomp, va zud, paordren arRoue: Just ê ober deàn eur seurt civilité. R

ic h a r d .

Ne ràn van a Roue nae eus a Rouanez; Ar c’henta a baqàn, m’eai bo sur e vuez. Mar tizàn ar Roue, m’en toucho hep égard : Courach eta, Renod, na veomp qet couard. C h arlam agn.

C’hoas eur vech, p’ho pedàn, fe a Roue a Franç, Renod hac ho preudeur, it demeus va fresanç. R

enod.

Haïti... Arrêtomp oll crac ; reposomp hon armou : A<h neb a avanço, m ’en lazo sur, m’en tou. P ’en deusc’hoantar Roue ecedfempargombat, Sentomp eta deàn , hac en eur gavimp mad. Renod hac e dud a cess da gombati hac a rètorn d’o c’hastel. N êm.

O va Roue puissant ! peguen bras domaj ê N’en dê grêt peoe’h Renod4irac ho Majesle ! Aboue ma màn ar bed en e greation, Ne voe tud qer vaillant evel mil^en Emon. Ma ve peoe’h entrezoe’h, ec’h alfec’h mlrat hep douet Da ober ar brezel d’an oll infidelet. C harlam agn.

He gomzit qet a beoe’h, Duc a Nêm, m’ho suppli : N« oufFen birviqen donet d’o fardoni. Ret ê en em venji a varo Bertelot, Ha gouscoude bremàn ê plijet din Renod, Pa en deus em reqet cedet ganén ar plaç. Hoguen e vreur Richard a dec’ho ouz va faç. Dre e gomzou en deus offancet ac’hanôn ;

124

Ne brisfe qel quittât ar blacen evidon. Me garfe e yêfe eun daou ambassadeur Em feurs bele Renod hae ive e vreudeur, Da lavarat dêze livra din-me R ich ard , Da zispos fliouiàn evel deus eur pandard, Evit ober outàn hervez va bolonJe, Hac o recevin c’hoas ebars em c’harante. R

ichard

orm an di.

Sir, me en em offr dêc’h da guenta da vonet Da ober ar veach e b a r s en ho reqet, Nêm .

Ha me a yel ive joaüs hep laqat m ar; Me gred e rêi R enod eun darn eus hon lavar. C

iia rzam a g n

R e n lit din ar respont qent eguet ma vo nos : Ni ya d ’hor pavillon bepret vit ho cortos. An Duc a Nêm ha Richard a Normandi, gant peb a vranqoli^s glas en o dorn, a ya da sqei var dor casiél Renod.

*fï O r E T D I A L O G. Q e n t a E c u ie r R e n o d

d ’an daou Am bassadour:

Petra fell dèc’h amàn o sqêi qer dîvergonl? Mar bet qen aheurtet ne gafoc’h qet ho eont. N êm .

Ni zo messajerien abeurs an A m pereur, H ac a fell dem p güelet R enod hac e vreudeur. A r C ’h e n t a

E c u ie r .

P acianlit eun tam, ma rentin respont dêc’h ; Me ya da lavarat dê dont da gomz ganêc’h. Mont ara d’e gommission ; Renod, e vreudeur ha Mogis azisqen. R ic h a r d a N o r m a n d i .

S a lu d , Chevalierien vaillant ha redoute!: Deus abeurs ar Roue ez om p bet deputet Da zonet ho pete evit lavarat dêc’h

12 5 Mar qerit, ez ê prest da ober peoe’h ganêc'h. R

enod.

Ah l va c’hender Richard, ne c’houlennàn qen tra. Lavarit din petra a fell deàn brema. R

ic h a r d

N o r m a n d i.

Me en disclêrio dêc’h , hep bea tam couard : Mar qerit délivra deàn ho preur Richard, D*en em venji outàn ebars en e soùhet, E pardon ac’hanoc’h dre garante barfet; Ma na rit an dra-ze, en deus toùet penos Ne lêzo ac’hanoc’h birviqen en repos. R

enod.

Clêvit eta, Richard, na c’houi Duc Nêm ive : Ha n’ho poa qen mennad da zonet hor bete? Penevert, m’en toùe , ma oc’h va c’«hendervi, Me a raffe en beo donet d’ho tififramini. l?avarit d ’ar Roue, daouest d’e c’hourdrouzou, Ne ràn fors aneàn muiguet fane va boutou. C’houi pini da guenta a dlefe hon sicour , Hep mez en em rentit hor brassa adversour. Hac oc’h qen ilFrOntet da rêi din conseiil c’hoas Da livra va breur qèz ! Tec’hit dirac va faç... Mar crédit eur vech ail comz ouz se dirazou, Me deuyo d’ho trailla, crédit mad ac’hauôn» N êm .

Ni ya da zortial, Renod, tranqilamant, P ’oc’h eus ar vadelez d’hon leusqel, en instant. R

ic h a r d .

It eta, hac hastit evel pa vec’h tud mad; Terrupl en ho cavàn iÛYontet evit tud. R

e in o d .

Dalc’het ê Charlamagn eun nebeuten e beun, Mar sônj deàn peoos e vemp-ni traitourien , E teufe an eil breur da verza eguile.

iâ6 Nan, nan; tte c’hoarveo birviqen qementse. Arça, vabreuryaouanc, va mignon qer Alard, C’houi a renqo fenos ober an avan-goard. Ennoc’h e meus fianç; rac-se-ta me ho ped, Ne lezit den d’antren qen am bo permetet. A lard.

0 Chevalier vaillant, mar deus er gristenes, C’houi zervich demp da dad ha da vreur assambles. Mar domp forbaniset gant nep hoo anjandras, C’houi a zeu d’hor zouten, va breur qer, dre ho craç; Hoguen ni er promet, ha va breudeur ha m e, Ec’h oboisfomp dêc’h etro pad hor bue; Ha pa gommandit din fenos an avan-goard, Me a zenlo ouzoe’h hep bea tam couard, Hac en em acquit to qercoulz ha ma rêi den, Nemet dre drahison e teufet d’am zurpren. R

ic h a r d .

Va breur ena R enod, me ho trugareca ; 0 clêvet ho comzou me a meus calz a joa. R

enod.

Demp eta da repos, m’ho ped, va mignonet, Rac Castel Rocheforl zo eur plaç assuret. Mont a reont da gousqet.

D B C r E T C

D J A L O G.

hac e suit a antre hac a c’houlen ouz an daou Ambassadour :

harlam agn

M’ho ped, va mignonet, da renta din rêson A respont ocli eus bet digant mibien Emon. N êm .

la , Sir, ni hon eus eur respont recevet, Ha n’ho po qet a joa nemeur ouz e glêvet. Ne dalfe qet e nae’h , bea a meus horreur

127

Pa zonjàn en comzou Renod hac e vreudeur. Pa meus lavaret dê ebars en bêr langach, Humpla ma voa possubl, petra voa hor beach, Ê antreet Renod en qement a furi, Ma credis e teuje racial d ’hon distruji. Scrignal a rê e zent, savet voa blêo e benn, Ma respontas demp-ni ebars en bêr termen, Penos ne voa qet den da verza e vreudour Evit cavet trevers ganêc’h , va Ampereur. Cetu hor c’hevfidi, ô Monarq puissant! Biscoas n ’em boa güelet eun den qer violant. C

harlam agn.

Pa deuàn do zonjal, e fell din counnari, E ve pêvar goqin am zrêtfe vel eur c’hi ! Na c’houi ela, Emon , petra zônjit var ze? K ’em bo-me qet rêson demeus ho pugale? E mon. Me bromet da Zoue ha dêc’h , va Impaler, È pec’hel dont d ’am blam pameusgrêt vadever Evel ma meus cavet anê var ar baie, E meus o c’hombatet hoc’h avan-goard ba m e , Qement ha qer bian, ma voamp var an dachen : Penevert ho sicour e voamp prisonnierien. C

h arlam agn.

Orsus, va Baronet, me ro dêc’h odianç Da lavarat hardi hoc’h avis em presanç, Da c’hout petra hon eus ar güella da ober: Biscoas tra n ’arn poannias evel ar seurt affer. S alom on.

Ampereur puissant ! gant ho permission Me lavaro var ze va résolution , Hac en hoc’h assuràn evit nep seurt effort Ne guemerfomp dre nerz birviqen Rochefort. Ouspen, mibien Emon ma int tud redout-et,

128 E m ain t en eur c ’hastel fortifiet m e u rb e t, Hac a zo i m p r e n a b l, herves a zeblant din : B iqen n ’o reduisim p nemet dre ar famin. R a c ne vo qet R e n o d hac e d u d q e m e ret: Sortial hac antren a reont d ’o zoùe-t. N ’en dê qet tra facil donet da zistruja E u r c’hastel zo da d u d eus ar c’hourajussa. Rac-se me ve avis da vonet var hor c’his D ’ober goâtivadurez adare da Baris; H a p a v im p êt ac’h a n n , ô Si r ! mar ho pe c’hoant E la q fo m p da varcha tout h o c ’h ariere-band, H a d o u b li h o c ’h arme da zonet d ’ar vrô-m â, Ma laqafoc’h R e n o d hac e d u d da grena. Nem et d re’r voyen-ze me meus aon gant rêson N ’en em venjtomp biqen a vugale E m o n . C harlam agn.

Penos? tud e v e ld o m p , courajusha v a illa n t, Ne d e u im p qet abehn a bêvar in s o la n tl Ni hon eus goneet n o m b r bras a brovinçou G a n t an distera b ru d hepqen eus hon armou ; Hac e ve eur c’hastel grêt em Rouantelez A resistfe ou zô n ?... F o n d ràn gant ar vez. H

e r n ie r .

Grêt ôn ganêc’h, ô Sir! gouarner eus a Franç ; Bea meus d in d a n n o c ’h calz démeus a buissanç ; Mes mar grit din eun dra zo em o m p i n i o n , Me rêi d ê c ’h en em venj a vugale E m o n . C harlam agn.

B eitcerten, Hernier, m a r d ’o n R o u e a F r a n ç , Me royo dê c ’h q e m e n t demeus a buissanç Evel a zezirit, mar gallit ober z e , Hac ho caro parfet enpad va oll bue. H e r n ie r .

Ma^re dêc’h agreabl, ô Ampereur puissant!

1" 9

Cresqi eun nebeudic c hoas va gouarnamant Eus a drêgont lêo c ir o , en forai a eun duché Me en ern o h lic h fe , dindan boan va b u e , Da renia dêc’h Renod hac ive e vreude ur Dindan ho puissa'nç, c r é d it, va A m p e r e u r , Ha rei d e c ’h n ’alhoeyou deus ar c ’haslel nôve Ne brom etàn netra na rin s u r , va Roue. C harlamagn.

M ar gai lit ober ze m ’ho crêyo Duc en Sans, Eun Duché ar c ’haera a zo ebars en Franc; Hac ho lu d ho coude o devo’n d ig n ité Ha meines privilach , mar ca rit o b e r ze. H

er n ie r .

Me a ya da c’hoari eta va fersonach ; Rac-se ro it d in . Sir, lud demeus a g o u ra c h , Mes tud a vo fid e l, allin fiout enne , JÜac a rêyo evel rua co m m a n d io deze. C harlamagn.

D e p u t i t , va mignon , an nep a zo d ’ho c ra t, Hac e varchfont ganêc’h ne vo qet a zebat. H er n ier .

Pa r i t din o b lio n deus a ze, va Roue , G rifon de Ila u te fe ill a meus c ’hoant a deufe Fouqes de M o rillo n hac ar C ’h o m t (ïanelon , Galeran ha R ipus, hac ar P rin ç I d e lo n , Hac an Duc Isakar zo ive den v a illa n t; A r re-màn a fell din , Im p a la e r puissant : G ommandit-ta dê, S i r , d o n t ive d ’am z i c o u r , E v it tenna venjanç demeus va adversour. C harlamagn.

I t e ta , Au t r ô n e , p ’en deus Sanç ennoc’h ; l t prest-ta d ’er s i c o u r , hep a rrê li p e lio c ’h. I

delon.

Im palaer puissant! pa ê ho madelez

i3o Da zont d ’am deputi, me hac hoc’h Autronez, Evit mont da zicour Hernier en ho r.eqet, A enep traitourien n ’o deveus fe abet, ÎNi a ya gant joa vras d’ober ar veach-se, Hac a bromet ive dirac ho Majeste PeïM?s ne vanqfomp qet da ober hon effort Da renta dêc’h Renod ha castel Rocbefort ; Rac meritout a ra pell zo mibien Emon Digant ho Majeste receo punition. C

harlam agn

It eta, Autrone, hoguen me ho suppli, G rit din en em venjî demeus va enemi. H

e r n ie r

Arça, va m ignonet, cetu ni e n ^ u rp o e û t Jla rànqomp implija bremàn hon oll sqient Evit dont da zônjal penos nac en pe guis E c ’h alfomp dont abenn demeus hon antrepris, G r if o n .

C’houi a zo an auteur demeus an drajedî; Rac-se noc’h eus bremàn nemet deliberi Penos effectui ervat ar bromesse O c ’h eus-u grêt bremaïc en presanç ar Roue. ÎNi royo dêc’h sicour qement ha ma eller; Noc’h eus nemet sonjal pétra zo da ober. H

e r n ie r

R et vo n ’em ambusqi fenos erc’hoadic-màn : Mes en em dalc’haprest, dreistpeb trahopedàn, Pa deuin d ’ho cavet da vea oll arm et, Ha da heuill ac’hanôn dilijant ba secret, Ha me ya d ’ar c’hastel evit goulen loja: Me br étant mont fenos gant Renod da goannia. G

aleran

Grit moyen eur vech demp da vont tost d’ar c’hastel, Ha ni vo mestr ebars certen hep dale pell;

151 Ha ma na ellomp qet dre ennomp hon-unan Distruja Rochefort, ni laqayo an tan Assur qent sortial en daou pe dri andret, H a dre ar voyen-ze e vo sur oblijet Renod hac e vreudeur da güittât ar c’hastel : Mar gallomp ober ze, ne vo netra a voell. H

e r n ie r .

Me ya eta em zro; rac-se, va mignonet, En em dalc’hit en stat pa deuin d ’ho cavet.

ÜNNECrÈT A la r d

H e r n ie r ,

D 1 J L O 6.

pehini a sco var an nôr :

Piou a sco evelse d’ar c’hou Iz-màn deusan nos? Annepzo tudhonest zo poent bras dê repos. H

e r n ie r .

Me zo eur Chevalier a dud an Ampereur, Ha rac ma meus meulet Renod hac e vreudeur En presanç Charlamagn, en deus va chasseet Eîmes eus e zervich gant peb seurt crueldet ; Êru voar var va lerc’h; mar gallont va faqa, E vin sur distrujet dre’r maro cruel+a. Rac-se me ho suppfi, Autrou , dre charité ; Da rêi din eur voyen da recour va bue: Digorit din an nôr, humblamant m ’ho suppli, Ma ehommin er c’hastel fenos da reposi. A lard.

Me ya da gaout Renod a zo va breur ena : Ne antre den amàn hep en avertissa. H

e r n ie r .

It-ta gant dilijanc hac hastit prest affo; Ma na deut d ’am zicour, allas î ez ôn maro. Digueri a rér deàn an nôr abars eur pennad, bac «e’b antre.

D à o u z e c f e t Renod

D i a l o g.

hac e dud a antre * R enod.

He bien-ta, va m ig no n , petra zo a nêve Ma o c ’h qen diveat henvoas var ar baie? H e r n je r .

À t o , Autrou R e n o d , qeslion ê penos E voamp oll o coannia eun nebeut qen ser-nôs, Hac ez ê com m ao ce t darn a d u d ar Roue Dem eus eur voez c o m m u n da vu rm u r entreze E voa eun dra horrubl d o n t da gonsideri Ne deuet qet abenn eus ho preudeur ha c ’h o u i. Neuze e lavaras eur certen louidic Penos e labourec’h dre art d ia b o lic , Hac e voac’h traitourien ha tud hep tam caloû , Hac ho p o a , c ’h o u i , R e n o d , lazet dre drahison BeiXelod, niz ar R o u e , ebars en e baies, Hac e voac’h achapet neuze dre sorceres. Me ne allis james soufl’r eur seurt c a lo m n i, lia c e rois dê oll racial an d e m a n ti, E u eur m e nle ni ferm en presanç ar Roue Hac dirac ar Brincet e voa faus qementse ; E voac’h Chevalierien ar vaillanta biscoas 0 devoa g a n to zreid m ouslrét var ary êo t glas $ Penos voac’h tu d leal, carguet a brobite , Pere ne glascont qen nemet ar virione; l i a mar boe Bertelot lazet dre accidant, E voe en h e p q e u caus dre e-don arrogant ; H ac en d ’oa da guen la terrubl oc’h insultet : A n fiu , voa dre e faut mar ez ê bet lazet. Àr R p u e Cliarlamagn gant calz a violanç

13a En deus grêtdin neuze teç’hel deus e bresanç 5 Hacendeusbremàn qeuz, hervez a meus clêvet, N eu devoa var ar plaç aehanoc’h assommet, Qement ha qer b ia n , mar galler va derc’hel, Ë vin sur distrujet dre eur maro cruel. Rac-se me ho suppli, Autrou ar Chevalier, Ho pet, m arplich ganêc’h , true eus va m izer, Ha deut d ’am repui ebars en ho castel, Ha me a vo sur dêc’h fidel bete mervel. R

enod

Bet certen , Chevalier, hervez a lavarit, Ne oüffen biqen dont da zisqeuz d ’ho merit An obligation%|neus-me, Autrou, dêc’h , Mar dê güir qement tra a glêvàn-me ganêc’h, Antreit em c’hastel hardim ant, va m ignon, a ni rai assambles bremaic colation , a roit asistanç demp-ni, mar be affer.

e r n ie r

Autrou, me rayo ze, en fe a Chevalier. Renod a gred aneàn, hac en laqa da antren er c’ha&t&h

T n i z E c r E t R

enod

D i a l q g

a lavar d ’e V reudeur ;

Àliôn-ta, vabreudeur, ret e~vo demp fenos Ëva peb a vanne qent ma yim p da repos. Da enori presanç an den generus-màn Zo abalamour demp en em laqet en poan. Â tA R D .

Azeit prest ouz taul, Autrone, m ’ho suppli, Ha m ’em boan enor da zont d ’h« servichî. En era laqat a reont tout deus tauL R enod.

D’ho craçou mad, Autrou. Penos oc’h-u hanvet? 11

134 H e r n ie r .

Benoas en pebamzer e voen atao galvel. G u ic h a r d .

ArRoue Charlamagn , hervez a leveret, Hac e oll Baronet a arrach gant despet, En defot na ellont eur vech cavout ar chanç Da dizout ac’hanomp dindan'e buissanç. H e r n ie r .

Güir ê sur, Autrone, drouc zo en o c’baloo, En defot ne alJont caout diouzoc’h rêson. R

ic h a r d .

Pa deufe ar Roue da grevi gant arrach, Ni rêi deàn marier d’exerci e goura ch : Trompletê, m’en assur, en e ompioion, Mar sônj gonit netra var bugale Emon, S am son.

Ne dalfe qet e nac’h, rusia ràn gant ar vez, Pa zonjàn en maliç an Ampereur Charles * A zo deut deus Paris gant eun arme ponner Evit tenna venjanç a bêvar Chevalier! D ’ho craçou mat, Mogis. Clêvet e meus pell zo Ec’h ouzoe’h, pave ret, ober braomeur a dro. M

o g is .

Evit lavarat güir, me voar va bea ba9 Ha gout a ràn ive va Domine, labia; Mes me ne garàn dont da exerci nep tro Nemet en câs pa vemp en poan eus a var}. Mes mar chomàn nemeur c’hoas gant va c’hendervi, Me rêyo d’ar Roue, drouc na mat gant e fri, Ober eur peoe’h padus gant bugale Emon, Pe donet da souÜfri mez ha confusion. G

u ic h a r d .

Bremàn p’hon eus coariniet, Renod, deliberet Piou a vo deputet fenos da ober guet,

135 Mac’h ayomp da repos, rac goall nos ê dija; Me a gred e vemp oll contant da ziscuiza. R e n o d d ’e Ecuier : Va mignon qer Deland, c’houi zo eun den fidel, Me ho teput fenos da vonl «-n santinel: Na lest den da antre, dreist oll da zortia, Hep rêi din da c’houzout ha va avertissa. D

eland

Crédit en assurançe meus joa em c’halon Pa gommandit dio-me da vont en faction ; Me rayo gant soign vras ar zantioel fenôs. Rac-se-la, Autrone, ît hardi da repos; Me eo em acquitta qercoulz evel eun ail, Racme voarar vichera meus bet grêt goechall. R

enod.

Arça, va mignonet, demp bremàn da gousqet, Qcxnerit ho repos hac en em discuizet; Dreist pep tra ho pedàn ma na vo den traitour, Ha ni rêi d ’ar Roue ha d e Brincet labour. Mont a reont da gousqet.

PÈrJRZBCFBT

D I A L O G,

sioulic oulàn e-unan : Bremàn pa ê cousqet an oll dud er c’hastel, Me a ya goustadic betec ar zaniinel Da gontraign aneàn da ober digor din: Margra refus daze, assur mad er mouguin, Ha p’am bo an alc’hoe dindan va fuissanç, Me a rayo antren arme ar Roue Franç, Ma tistrujfomp Renod hac e gastel nêve, Hac evit recompanç me am bo eun Duché. D e l a n d en santinel. Qi vi? piou zo aze d’ar c’houlz-mào o qerzet, Hep gouiou na letern? Parlantit mar qeret, H e r n ie r

P i rot gant n c’hltge a rêi dêc’h eur flipat Hao ho po gouda ze labour d’eu ein lipat. H

e r n ie r ,

Eur c’holie violant zo deus va^ourmanti ; Digorit dia ar porz ma c’hin da bourtneni. D eland.

Pourmeniter c’hastel qement hac a guerfet; Mes evit sortial, certen nre refot qet. H e r n i e r # denn e gleze hac a dosta ouz ar zantinel.

Ha sônjal a res-te, lavar, cos intourdi, Ne meus qen da ober nemet dirêsoni? Pa na gueres ober eun darn eus va souhet, Me a laqai bremàn da benn bras da lamet* Trec'hi a ra e bennda Deland, haç e cunlunu da gozea),

Pa meus troc’het e benn, m’en tolo en douvez, Ha bremàn , pa garïn , me zortio ermes. Qemer a ra an alc’hoe, hac e tigor an nôr.

Bremàn meus an alc’hoe eus a gastel Renod; Me rêi deàn embêr ober eun dançd’an drot. Sortial a ra da vont da gaout arme ar Roue er c’hoad, hac eJavar :

Me ya bremàn da vont d’avertissa va zud Da antren er c’hastel hep ober nep tam brud. lia c^oui zo preparet, lavarit, Autrone, Da livra ar c’hastel Rochefort d’ar Roue? Me meus grêt gant va dorn eun toi a zo adret, Rac lazet ê ganén an nep a rê ar guet; Alc’hoeyou ar c’hastel zo em possession : Bremàn-ta anlreomp gant peb seurl hardisson. G

r if o n .

Gommancet matoc’h eus ; tachompdaachui Rac-se, va mignonet, bremàn ê ret demp-ni Mont oll directamant ebars en cambr Renod ; Hoguen me ho suppli, na veomp qet qer sod Da vanqoutd’e erren qercoulzhace vreudeur, Evit m’o fresantfomp dirac an Ampereur ;

i 37 Hac ar sorcer Mogis, mar gallomp en attrap, À vo ive crouguet, hep cavet nep achap* H e r n ie r .

Ebars erbasse-cour e ma ar C’homtSamson Hac e zaou Ecuier, am c’hlêvo, a meus aoo, Hac ebars en donjon e màn ivô Mogi; Marsantontac‘hanomp, e vo tom arc’hoari. Arme ar Roue a antre er c’hastel gant e drompillou ha tabourinpti.

e m z e c v e t

i à l o g.

Mogis a zailleusevele hac a red da g a m b r Renod . Va c’hendervi Renod, Richard, Alard, Guichard> Possübl ve e varvfec’h evel pêvar couard ! Qem erit hoc’h armou» deut buan gané-me; Ce&ü leun ar c’hastel eus a dud ar Roue. Ar pêvar mab Emon a lamp var o armou hac en en) bresant. R

enod

Ha poâsubl ve penos e ve nep trahison? M

o g is .

Celu tud ar Roue dija mestr en donjon. R ekod . Cetu ni trahisset bremàn , va breudeur qèr : Goassoc’h ê eun traitour eguet ne Lucifer. R

ic h a r d

Disqennomp prest d’an traon da gaout hon enemi ; lia pa vent nombrussoc’h , ni rêi de reculi. R

enod

Ah ! traitourien infam ! n’en domp qet c’hoas lazet ; Mes ne dê qet ho faut, tud fall ha milliguet 1 G

aleran

En em dennomp ac’hann, p’otramant omp maro, Me ya da guerzat q ü it, dêut an nep a garo. Tud arRoue , nemetGrifon hac Hernier, azortieusarc’bastel, Renod hac & vreudeur a boursu aaé.

iSS R

enod.

Orsus, serrîtarporz, Samson, varar re-ze; Hac e ve mil anê, e collint o bue. Greomp enor hon tî d’an drailourien fall-màn ; Âr c’heota a drappàn, me zraillo aneàn. A lard.

Ha c’houi enemdenno, tud vil ha traitourien? Scarza a refoc’h sur, pe leusqel ho croc’hen. M

o g is .

Serria rêr *n

Distroomp var hor c’his, va c’hendervi fidel, M ’bor bosoign deus arrezo chom me ter c’hastel. Samson a zigor an nôr; Renod, e vreudeur ha Mogis « antre. G u ic h a r d .

Piou ê a zochommet? lavaritdin, Samson. S am son .

An daou traitour brassa : Hernier, neuze Grifon. R

enod.

Ar re a zo chommet, efei, ne vo qet goap, Ret e vo rêi dêze peb a golier canap. Allôn, demp da erren an dud fall milliguet ; Riqen ne reposàn qen na veont crouguet, Mont a reont d’o c’herc’hat.

C ’ h o e z e c f e t R

enod

D i a l o g .

hac e suit; Griffon hac Hernier garotet. R

enod.

Ah, cos monstr infernal! evel Judas, Hernier, E coannia eus va daul em trahisses neizer! Goude m ’out repuet ganén ha va breudeur, Ez outinfam avoalc’h da glasq demp-ni maleur! Ha grêt ec’h eus-te ze ac’hanout da-unan? Discarg da gonscianç, mab ena da Satan ; Pe ma ê eur re ail o deus da iscitet: Lavar ar virione, ha ne nac'h tra ebet.

e r n ie r .

Ya-unan ôn coupabl, ne vlamàn den abet , Rac me ê an auteur en deveus conspiret; Prometet e meus bet en presanç ar Roue En ho rentjen deàn en faveur eun Duché ; Rac-se, va funissit evel ma ê rêson: M’en em anzav coupabl demeus an drahison. M o g is .

Grifon a lavare e ranqje va c’hrouga; Me ra offr da ober deàn ar memes tra. R

enod.

Me ho ped humblamant, Autrou ar c’homt Samson Pa oc’h eun den prudant ha carguet a rêson , Da brononç an arrêt ebars en langach bêr, A enep an daou-màn ma vo grêt o affer* S am son.

Pa bedit ac’hanôn, men em garg eus a ze ; Me rento o arrêt hep nemeur a zale. Grifon de Hotefeill a die bea crouguet En «ur plaç ma c’hallo ar Roue e velet; Ma lavaro Charles hac an Tadou a Franç En deus ruban canab evit e recompanç. Hernier a verit c’hoas brassoc’h punition f Dre ma ê an auteur demeus an drahison ; INe alfe qet ar groug e bunissa avoalc’h : Ret vo en difframma en beo gan t pêvar marc’h Hac e lêzel neuze d’ar chaç evit partach, Abalamour ma ê eun.lraitour hac eullach* Cetu en bêr gomzou prononcet an arrêt: Grit bremàn pa guerot ma vo executet. R

ic h a r d .

Preparomp ar c’hezec bremàn, va breudeur qer, Ma vo laqet Hernier entre pêv$r gartier; Ha goude qementse e vo crouguet Grifoa

l/fO Deus huella tourel zo var ar pavillon. GRIFON.

Qemer a rêi anê.

Allas! va fardonit, Autrone tud leal: Me ne voan deut nemet dre aliou re-all; Ordrenet voa din dont gant ar Roue Cbades, Ha me ne gredis qet e refusi james. M o g is .

Demezel ar groug ê bremaic-ho pardon o ; Meritout a rit se, m’en assur, pell a zo. C’houi ê ar miserabi en deus lazet va zad: Me ho pêo bremàn gant canab, va den mad. R

enod.

Güelet a rit amàn recompanç trahison. C ’houi a dai an dra-ze da Hernier ha Grifon. Margallompho trapout, ho po sur qement ail ; Rac mar manqomp varnoc’h , n’ho po qet d’hon tamal. Sortial a reont.

S b i t e c f e t

D i a l o g .

Amàn e crouguer Grifon hace tiframer Hernier entre pêvar tnarc’h. Er memes amzer e veler arme ar Roue dirac ar c’hastel. C h a r la m a g n

d ’e dud :

Poanniet ôn, Autrone,paneglêvànnepbrud Deus a gannad Hernierha demeus e oll dud. Mar dint en em fouret en castel Rochefoc*, E vint massacret oll, en dispit d’o effort... Mes me vel oc’h antre Idelon ha Fouqes, Ha calz a re a voa en o c’hompagnunez. He bien-ta, Autrone, petra oc’h eus-u grêt? I

d ELON.

Ispionetar Roue a antre.

Efei, darbet ê demp assur bea crouguet. C

harlam agn.

Pelee’h-ta ê chommet ha Grifonhac Hernier?

i4 i I

d elon.

Me gred e maint bremàn ouz eur potanç en êr. C h arlam agn.

Petra ê ho peach? Lavarit an ténor. R

ip u s .

Confusion ha mez mui eguet a enor. Impalaer puissant! mar er permetit din , Issu hor beach trist prest dêc’h a lavarin. Pa voemp êt gant Hernier dre ho permission, En esper qemeret castel mibien Emon , E commandas demp près tambusqi en eurc’hoat, Hac e vas e-unan d ’ar c’hastel diveat; Qersubtil e comzas, m ’en devoe da goannia , Ha pedet ouspen ze an nôs-se da ioja. Pa voe-ta peb-unan cousqet mat er c’hastel, E yas neuze Hernier betec ar zantinel, Hac e troc’has e benn d ’an hini rê ar guêt ; Neuze e sortias justamant d’e soùhet, Ma teuas d’hor c’havet er moment haçenheur, Da vont gantàn dagiasq Renod hac e vreudeur. Pa voemp er basse-cour o pignat en donjon, E voemp clêvet souden gant arc’hoqin Samson, En deus hon arrêtet ha difunet Mogi, Pini a ras ractal sevel e guendervi: Ma teujont d’hor c’havet evel chass arrajet, Ha ma renqjomp tec’hel pe bea oll lazet. Mes Grifon hac Hernier zodalcheter c’hastel : M^ gred certenamant e vo grêt dê mervel. Goella tra hon eus grêt, o sortial gant poan, Ebars ar basse-cour hon eus laqet an tân. Me gred en bêr-amzer e vo sur red.uet En tân hacenludu... Ha c’houi vel armoguet? O ger .

O h ! pez confusion dêc’h-u, Roue a Franç1

11\2 Cetu an Duc Grifon staguetauz eur potanç Evit e recompanç da ob^r trahison l Ze vo d’e oll ligne mez ha confuzion. Mes Doue a zo just : en a lazas Beuvet; Me gred dre urz,Mogis assur ê bet crouguet. Hernier n en devoqel, a gred din, nebeutoc’h : Birviqen trahison ne rayo sur pelloc’h. Ma vijec’h attrapet, Fouqes ha Ganelon , E vijec’h pêet mat evit ho trahison. C h arlam agn.

Oger! me ordren dêc’h ne rit rebech da zen : Àr pez zo c’hoarveet lezomp-àn da dremen. Ah! tud abominabl! fe a Roue a Franç, Me zisco dêc’h staga va zud ouz eur potançi Hoguen , cetu an tân o crêgui er c’hastel ; Sortial a renqfont me gred ne vo qet pell: Rac-se laqomp eves peagoulz e yint qüit, Ma traillfomp a damoo an dud fall hipocrit. Mes nevo qet dêvet arc’hastel ar vech-mâï Ne zortifont qet c’hoas, rac-se demp da leina.

T B i r j c ’ HFBT R

D 1 A L 0 ô,

enod.

Maleur dem p, Autrone ! cetu croguet an tân Ebars en hor c’hastel, en dispi t d’hon oll boan \ An dud fall-ze certen , pa n’ellen t ober qen, O deus grêt qement-mâ, an dud vil v^nbumen ! Allas ! pa ê dêvet bremàn qement hor boa, Ne zeus mui a voyen da zerc’hel qen amâ; Rac-se n’em breparomp bremàn evit qüittât. M

o g is .

Ret sur e vo ze demp abret pe diveat.

143 G

u ic h a r d .

Dempetapaguerfoc’h, Renod, vabreur ena; N’hor bo repos abet pelloc’h er c’hastel-mâ. C’hoas ez omp evurus béa bet preservet Demeus an drahison a vo^ demp preparet. Demp-ni da eur c’havarn, me voar pelec’h e mâ , Hac hor pellai teir lêo demeus an andrel-ma ; Ha dre ar voyen-ze ne veomp qet santet Gant tud an Ampereur na gant re e Brincet. R

enod.

Niheuillohoc’h avis, vabreur Guichardtimat. Adieu ta, Rochefort, gant calz a huanad : Doue da rêi demp graç en amzer da zonet Da gavet qercoulz chanç hac hon eus amàn bet. C

harlam agn.

Cetu castel Renod pulluc’hetgant tân goal, Gouscoude ne velàn hini o sortial. Eun dra vras, Autrone, ê sonjal lavaret Dre be hent ec'h alfent bea en em dennet. R

ic h a r d

N o r m a n d i.

Ha sonjal a rit-u ar sorcer bras Mogi Ne ra qet peb tra oll hervez e fantazi? Ennes en deus grêt dè en em denn qer subtil : Ebars en art Merlin ez ê meurbet habil. C harlam agn.

Arça eta , Emon , bete’n heur a vremàn Nç meus qet lec’h d’ho plam, qent se en ho meulào ; Rac-se ho supliàn c’hoas da gunlinui Da ober em reqet eun dra d ’am fantazi : Ret ê dêc’h qemeret, Em on, daou rejimant Deus va Chevalierieu , pere zo tud vaillant » Evit monet d ’ar guêr da ober eur baie; Marteze e cafoc’h dre chanç ho pugale. Mar gallit o attrap, rentit prest dio anê.

•44

Ha me hoc’h enoro etro pad ho pue. Emon.

Ampereur Charlamagn, pa meus grêt ar sermafit, Me zalc’ho aneàn perpetuelamant ; Rac-se-ta, sônjit piou a deuyo ganén-me, Ha nae rêi va fossubl da heuill ho polonte, C harlam agn.

Richard a Normandi, Oger hac Idelon, Galeran ha Ripus, hac ive Salomon > Hac an Duc Isakar, ha Marqis Henori, À zo Chevalierien courajus hac hardi. Ni a ya da Baris d’ho cortoz, var hor pouez. Adieu dêc’h , Autrone, qen a vo er pales. Ar Roue hac e suit a ya da Baris, E m on.

Adieu eta dêc’h, Sir; me bromet dêc’h erval E rimp hon oll bossubl da gaout eun issu mat. A r M a r q is H e n o r i .

Arça eta, Emon, n’hon eus nemetsônjal Pe ni glasqo an dro, pe ni a ya ractal Entrezec ba Dordon da glasq ho pugale, Eun den violant ê gouscoude ar Roue, Commandi da eun tad distruji e vuguel ! Qementse a gavàn dinatur ha cruel. Mes, allas! er brezel ne zeus é g a r d cbet Evit na tad, na mam, qerent ua mignonet. Emon.

Dempractal, Autrone, pntrezec ha Dordon, Mar cavàn va mibien , em bo confusion , R a c m e g o u n n a r f e s u r e v e l e u l le o n go e Q e n t e g u e t m a v a n q f e n d a g o m b a t i o u te . R

enod.

Bremàn pa omp pellêt demeus hon enemi, Me gred, va mignonet, ec’h allomp reposi.

Me vel aont eurfeunteun bac a zo admîrabl, Ha partout var e zro eur yeoten agreabl, Amàn eus eur plaç brao meurbet da zisqüiza; Beomp oll divorc’het pa omp êru amâ. G u ic h a r d .

Disarmomp, Autrone, haqemeromp repos; En tal ar feanteun-màn e viomp brao fenôs. R

enod.

Evomp peb a vanne demeus ar feunteon-mâ, Da yec’het Charlamagn, hon adversour brassa , Ha d’en em disqüîza couscomp vaf ar yêol glas ; Nemet sarprenet vemp, ne roàn qet a gaz. Gourve a reont var an douar bac e chomoni cousqet.

N-o n t b c v b t Em on

D ialog.

a zistro eaz e dud hac a lavar:

O pebss tra estraneh ! pebes ràncontr, sivoas Me vel va bugale cousqet var ar yêot glas ! Bea ve eun dra lach ha rebechus meurbet O tont da gombali tud cavet disarmet. Orsus, lavarit din, Autrone, ha me die Dont da livra combat bremàn dam bugale. R

ic h a r d

N o r m a n d i.

Autrou an Duc Emon, bea ve euü dra lach Attaqi den abet ebars en poeltronach; Lezosip-int da repos, n oufîemp qet ober vell ; Seliït.». cetu dija pulluc’het o c’haslel; Avoalc’h eus a zomach o deveus recevet. Hep bea davantach ganêc’h persecutet. Ne dalfe qel e nac’h, true a meus oute: Me garle e ve grêt o feoc’h gant ar Boue. I delon.

Avoalc’h a lavarit, Richard a Normandi; i3

ï 46

Michanç ne zônjit qet penos emàn’r c’hoari. Ha ne ouzoc’h-u qet en deus an Duc Emon Lêzet e vugale ebars en abandon, Ha c’hoas en deus toùet var levr an Àviel En em disclêrie dê eun adversour mortel? Prometet d'ar Roue penos en o rento Dindan e buissanç, en beo pe en maro? P ’en deus grêt ar sermant, e ranco delc’hel mat, Didan boan da vea infidel ha gaouyat. Emon.

Me a garje goelloc’h dont da goll va duché Eguet bea cavet amàn va bugale; Rac maro c’hombattomp, ha ni d’o c’hemeret, E rêi an Ampereur gant peb seurt crueldet Laqat o distruja evel pa vent laeron, Ar pez a ve din-me mez ha confusion ; Ha pa meus o c’havet amàn dre eur maleur, M an’o c’hombattàn qet, e teuy an Ampereur Da accus ac’hanôn demeus a Iachete, Ha da vea eun den infidel d*am Roue. O

ger-D anoa.

N’en dê qet necesser lavarat d’ar Roue Penos ho pe cavet amàn ho pugale. E mon.

Nan, nan ! ne gomettin birviqen trahison ; Qent e souffrfen domach ive confusion^ Rac-se-ta, Henori, c’houi, vel va Chevalier, Lavarit da Renod ebars en langach bêr Hac ive d’e vreudeur, penos en o zisfiàn, Mar o deus tam calon, dont da zisqüel bremàn. H

e n o r i.

Eur c’hêlou trist meurbet ê ze da annonci ; Hoguen, Autrou an Duc, c’houi deu d’egoramandi. Me ya en ho reqet betec ho pugale,

>47

Evit annonci dê ar c’hêlou cruel-ze. Mont a ra da gaout Renod, pehini zo cousqet, hac e lavar deàn t'

Ah ! Renod generus ! meurbet oc’h reposet! Me gred en bêr amzer e viot difunet. Deut ôn abeurs ho tad evit ho tisûa; Rac-se n’em breparit da résista outâ. R

enod

tifuni.

Lavarit, Chevalier, marplich ganêc’h, d’am zad, Ma n’en deus qet a c’hoant da oberdemp-ni vat, Ne rêi qet demp a zrouc ive da viana: Biscoas ne velis tad cruelloc’h eguetâ. H

e n o r i.

Digareid, Renod, qement hac a guerfet, Bremâ-zouden vantan e viot assaillet. Distrei a ra da gaout Emon, hac e lavar deàa :

Grêt e meus va beach, Autrou an Duc Emon ; Ne vo qet attaqet ho mibien en poeltron. R

enod.

D’an armou ! mignonet ; m’ho ped, grit dilijanç, Cetu ni surprenet amàn dre eun drouc chanç. R

ic h a r d .

Piou zo êru aze? Lavant d in , va breur. R

enod.

Hon adversour, hon tad ha tud an Ampereur. G u ic h a r d .

Nebon ne spontomp qet evit tud ar Roue. M

o g is .

Pa gommançfomp c’hoezi, e vo tom d&ive. Emon.

Deut oll da gombatti evit ar Roue Franç, Pa meus va bugale cavet amàn dre chanç. Ah! tud fall louidic, didalve, hep calon ! C’hoan t oc’h eus-u d’ober ar vicher a Jaeron, Ma cousqit a vagad evelse en hentehou? G’houi a zo caus en Franç a galz a valeuriou.

148 R

enod.

Ma renqomp-ni cousqet en hentchou hac er e’hoad, Ez Ô ho crueldet zo caus da ze, va zad. Ma carjac’h hon lezel en repos, Autrone, Pa voamp en Rochefort en hor c’hastel nêve, Ni a vevje eno hep hoc’h importuni; Mes c’houi glasq ar voyen da zont d’hon distruji : Ha ma nom p qet dêvet en beo, bras ha bian, N’en dê qet dre ho faut, me a vel ze bremàn. Cetu ni chasseet ganêc’h demeus hor brô, Ha laqet c’hoas an tân varnomp-ni tro*vardro. Bremàn omp contraignet evel mizerabiet Da vervel gant famin pe vontda glaschorboed; Ha c’hoas ne allit qet dont d en em gontanti, Ma zoc’h cuntinuel eus hor persecuti. Emon, mantret gant ar gtaciiar, a dro da Yoela. S alom on

V r e iz .

Ha c’houi a sonch, Rçnod, gant hoc’h oll sermoniou Ne r«ncfot qet santout oll buissanç hon armou? Rac c’houi noc’h eus james ebars en ho calon , Ouz an oep en disqüel nep seurt compassion ; Bremàn sur e vo dêc’h goerzet hoc’h insolanç, Staga tud ar Roue en croug eus eur potanç. S am son.

Allas! me voar ervat oc’h eus hor surprenet, Ez oe’h mui eguedomp detneus a dud armet ; Hoguen me en toùe, hep bea eur gaouyat, N*ho po qet hor bue an anter re varc’hat, Rac me ho qiielo stag en croug eus eur potanç, Qent eguet ma ho po varnomp ni nep puissanç. G

aleran .

Al!6n , dir en avel, Autrone, m’ho suppii; Reir e chomomp amàn oute da rêsoni. Ha pa vint qemeret, ni c’haroto anê Evit o fresanti varc’hoas sur d ar Roue.

>49 M

o g is .

Ne rit qet re bom pad, Galeran, va c’hredit, Ni a rêi dêc’h labour evel a veritit. Tennomp hor c’hlezeyer, va mignonet, timat: Goell ê ober abret eguet re diveat. R

enod.

O va Doue! va zad, pellait diouzôn; Pa ho qüelàn amàn, e ra poan d’am c’halorj. Lezit tud ar Roue ha ni da gombatti : An neb a vo’r c’hrénva a c’honeo’r barti. Emon.

Renod, parlant a rit just evel eur poeltron ; Mar lezit ho qerner ho po coofusioa. ÀHon , va mignoneî, mar deus hini am c’har, Laqit e adversour pépiai dan douar; ]W a ya da gomroanç biannât ar vanden : Cetu ar C’homt Samson e benn var an dachen. R

e n o d . Discar a ra e beno. da Samson.

Oh tad dinaturet! vaillanta den am boa Oc’h eus din-me lazet; birviqen ne ràn joa. Me en tou, penevert offanci va Doue, Me rafe ive dêc’h memes tra hep dale. Evidoc’h, mar gallàn, n’ho po sur drouc abet; Mes me a zavo darn demeus ho mignonet. R lP U S .

Laza ra Henori.

Redoublomp a furor, me ho ped, Autrone: La^et ê Henori, mignon bras ar Roue. Pa n’o devije grêt qen bugale Emon, E veri tont certen eur goal bunition, ÏSAKAR.

Evit ar C’homt Samson hac e Chevalierien A yêlo deus eun tu da zec'ba o ç ’hroc’hen : Me meus unan Ive da gre&qi ar barti. Laza ra ua Ecuier.

i5o I delon.

Ha me am bo eun ali ive qercoulz ha c’houf. R

enod.

Maleurdemp,vabreudeur, cetu lazet hoo tud: N’o deus true ouzomp muiguet ouz loened mud. A la rd .

Oh va brçur qèz Renod 1pignit var guein Boyard, INeuze rêfoc’h facil demp-ni anarrier-gard, Ha ni rêyo moyen ive da reculi; Ar vech*màn e meus aon e vo crén ar c'hoari. Renod a zaill varBoyard, hac a ra d’e vreudear qerzat araac. G aleran.

Cetu arc’hanfartetlazetoll, nemet pemp: Mar achap ar re-ze, e vo échu ganemp. R

eno» .

Grefomp, gant graç Doue, endispitd’hobaro. Allon, va mignonet, trec’homppe omp maro. Renod dre e gourach ardan t a achapgaot e vreudeur haMogis.

U g v b'n r r

e t

Dijlog.

G a le r a n .

de tu tec’het Mogis, Renod hac e vreudeur ; Tachompdoattrapoutdagaç a ’an Ampereur. S

alom on.

Lezomp anê tranqil bremàn p’o deus tec’het ; Àvoalc’h eus a zornach o deveus recevet. Emon.

Homàn ar galonad hac ar chanç, va Doue! E ve ret da eun tad distruch e vugale ! Me ar mizerapla a guement zo er bed; Me garfe ven maro ha pell zo entêret. Allas! va bugale, petra rit-u bremâ? Cetu c’houi rentet paour, dibourve a bep tra, Hac ar pez a gresq c’hoas ya zourmant, va anui,

151 PTen dê qet permetet din dont d ’ho repui. R

ic h a r d

o r m a n d i.

Trugarecait D oue, Emon , a galon vat ; Ar fortun a zo bet c’hoas evidoc’h-u m a t, Pa n ’hon deus qet lazet nicun ho pugale ; N ’ho po nep blam abet deus abeurs ar Roue. E mon.

Ne allàn qet miret da voela calz d ero , Pa velàn an dachen leun a gorfou m aro, Hac ar yêot tro-vardro rusiet oll'gant ar goad! Emàn zo eur cancontr evidôn, tad ingrat ! Croguit, me ho s u p p li, er c’horfou maro-se, Me a royo arc’hant evit pedi gante. Ha pa vint entêret ha grêt gante ofiç, En em hastimp buan evit mont da Baris, Da gonta d ’ar Roue issu deus hor beach: Credi a ràn e vo contant deus hor c’hourach. Mont a reont da Baris da renia eont d ’ar Roaedeas obeaeh. R

enod.

Oh I va c’hender Mogis, c’houi ive, ya breudeur, Emàn ê ar rancontr hac ive ar maleur Zo êruet ganemp hep er bea sônjet! A rvech-m ànezom pcrennganthon tadrevioet. Hac ar pez a ra demp mervel gant ar grevanç, IN’hon eus m uia repu en nep contre a Franç. G

u ic h a r d .

Arabat ê, va breur, coll courach evit ie ; Ret ê souffr an annui coulz ha prospérité. An nep a deu da heuill al lezen brezeller, Zo hirio triomphant ba v^rc’hoas prisonier. Mar qerit va c’htedi, demp da forest Arden ; Eno ni a vo qüit deus hon adversourien, E cavimp da zebri calz a louzou sovach, Da grénvât hor c’halon ha da rêi demp soulach ;

i5a Ha neuze var hor pouez ec’h alfomp conferi Var pe zu ec’h ayotrip vit en em repui. R

enod

Ra veo beniguet ar moment hac an heur M aoc’h-u betganet var ar bed-màn, va breur! Ouspen ma oe’h eun den courajus ha vaillant, E roit demp conseill hae a zo excelant. Demp eta er forest d ’en em rassazia Deus a c’hriou lou zou , pa na gavomp qen tra. Antre a feont er forest.

V NAN r È C h a r la m a g n

- F a r n Btg

ubnt

ialog

en e baies, hac e suit > a lavar ;

Me a garfe gouzout hac an Duc a Emon En devo bet ciasqet mat an occasion Da gavout e vibien ha livra dê combat.' Ma ell o c’hém eret, e rêi euo dra d ’am grat. N êm .

Sir, me a vel Emon hac e Chevalierien , Ha n’o dèus qet gante eus a brisonerien. C

harlam agn.

Petra oc’h eus-u grêt? Lavarit, va zud qer. E

mon.

Eun dra ar c'hrueUa a vouijen da ober. C

harlam agn.

Lavarit din buan petra oc’h eus bet grêt: C ’houi oc’h eus qeuz dija, er fèçon m aôomzet. E

mon.

Mont a rejomp~ta, S ir, dre ho permission, A siech Rochefort entrezec ha Dordon. Pa voemp prest daantren en forest bras A rden, Ni a gavas Renod hac e Chevalierien, H acint rentet qer scuis, qen evoaat oll cousqet

153 En qichen eurfeunteun, hac int oll disarmet; Ha ni sailla varne evel chass arrajet, En esper, hep combat, allout o c’hemeret. Ma commanças neuze qen terrubl ar melle , Ma zeus lazet nombr bras a dud a bep coste ; Hac evit, Ampereur, parlant en abreje, Cie zeus chommet den beo a dud va bugale Wemete ha Mogis, pere zo achappet: Birviqen ne alfomp donet d o c’hemeret. C harlam agn.

Da eun ail, Duc Emon, ê dêc’h conta fablou ; Manific ec’h ouzoe’h ober almanagou. Oll dad ho pugale, hervez c’houi, zo lazet ! Ha ne allec’h-u qet donet d’o c’hemeret? la , cos affronter î m’el lavar d ’ho tespet : Ma vijec’h bet fidel en ho commission, E voant prisonerien hirio em bastillon. Emon.

Ha c’houi certifife ar pez a leveret, Em be va bugale en nep tra espernet? Mar deus nep den abet a voa eno presant À lavarfè contrôl, a ve eun insolant. Nan, ne dalfe qet, Sir, flattai dêc’h ar c’hartou : Mui a scouarn a roit da galz a voal-dêodou, Da eul lod poeltronet a zo en ho pales, Eguet d ’an nep o deus exposet alies O c’horf hac o madou evit ho servicha. Me lavaitdêc’h güirion, hep aon deus a netra. Ouspen ze ,me lavar : pell zo meus clêvet mat Ne ve nep avantach e servich tud ingrat. Me meus, en ho reqet, banisset va mibien, Ha trêtet aneze evel güir besterdien, Ha grêt va oll effort evit o c’hemeret, Ha c’hoas « lavarit e meus-iat espernet!

154

Ret vo ober moyèn ma vo güir ho comzou, Rac me a zo rebech h;» méz d’an oll dadou. Fraillet e galon gant an indignation, e lavar d’ar Roue i

la, mar tro em penn , goas a ze vo ganêc’h , Birviqen davantach ne rentfen servich dêc’h. C harlam agn.

Hac e ya quit.

Me gred ez ê fachet an Duc côs a Emon 1 O

ger-D anoa.

Bet assur, va Roue, n’en dê qet hep rêson. N’en deus qet espernet assur e vugale: Mi a voa oll presant ha testou deus a ze. Hac e vijec’h ganemp, daoust ma lavaret, Ne rajec’h qet ouspen eguet hon eus-ni grêt. N êm .

Evit se, va Roue, neus qet sur a rêson Da zont en nep fêçon da rêi blam da Emon : Bea ê den d’e c’hir, a ze me en assur; Birviqen ne garfe dont da vea parjur, C harlam agn.

Me gred ne chomo qet Emon pell en coler : Distroomp d’ar pales, me ho ped, va zud qer, Evit ma tisqüisfoc’h , rac me gred oc’h fatic , E clasq tenna venjanç deus abemp louidic. Antren a reont tout er pales*

D aoutbt- V arnugubnt D i a i o g . A r P ê v a r M a b E m o n h a M o g is . Renod.

Selaouit, vabreudeur, ha c’houiive,Mogi: Pa deuàn da zônjal, ôn prest da gonnari. Penos! ni a zo tud deus an nopla ligne A guement zo en Franç, an oll dud a voar ze, Hac ê ret demp bremàn beva bars en eur c’hoad

155 Evel loened sovach, rac aon demeus bon tad ! Pa deuàn da zônjal en nombr bras a zanve À deu da bossedi va zad en e zuche, Hac er baourente vras ma omp bremàn rentet, E collàn oll va fenn, ha nê qet hep sujet. Cetu qer du ha glaou hor c’hig hac hor c’hroc’hen, Gant an nerz eus an eol ha gant ar yenien ; Breinet hon oll dillat, merglet hon oll armou ; Evel loened sovach , leun a vlêo hor c’horfou. En eurguir, n’honeusmuiarform demeus a dud, Evelloc’h omp bremàn demeus a loened mud. Marboamp-nibetgoechaltudcarguetagourach, Omp rentet er vech-màn tud diegus ha lach , Pa omp chommet da zouffrpaourente de hanô«, Hac hon adversourien lezet re da repos, A lard.

Biscoas ne voe daou zen conform a zantimant Evel ma omp hon daou ; an dra-ze zo patant. Ne dalfe qet nac’h, goal souezét ôn ganêc’h , Mes rac aon d ’ho facha, ne lavarin guir dêc’h. Poent ê demp laqat urz ebars en hon affer; Reir e chomomp amàn da zouffr poan ha mizer ; Rac cetu ni rentet en eun estrancha stah N'en domp qet mui capabl da rêi da zen combat. Poan ha fatic hon eus o tont d’en em zouten ; N’hpn eus arm mat abet evit en em difen. Ne gredàn qet ve den a garfe demp nep mat, Nemet hor mamie paour, onnes zoeurvreg vad; Hac e meus esperanç, ma yafemp he bete, Pa velfe ac’hanomp er seurt necessiter E rofe demp arc’hantdemeus he zenzoriou : Neuze ec’h alfemp monthardi dre’n oll vroyou. Mar domp rentet bremàn gant fortun mizerabl, ti tisfe alafin bea demp favorabl.

156 Renod.

En assurant, Alard, ho conseil! a blij din , Ha gani plijadur vras ganêc’h certen e zin. Demp-ni betec hor mam, me ho ped, va breudeur, Me a gred e devo true ouz hor maleur; Cri e ve be e’halon certen ma na voelfe, O velet ac’hanomp er seurt extremite. M

g g ïs .

Mar dit betec ho main bremàn, va c’heudervi, Me a yelo ive da gavet va h in i, Hac a rêi pourveanç demeus a dud armet, Rac vitaour nacarc’hantdia-me ne vanco qet, Hac a zeuy da Dordon d’en em joigni ganêc’h ; Birviqen ne vanqio da vea fîdel dêc’h. R

ic h a r d ,

It eta, va c’hender, me ho suppli ive, Mes deu t prest daD ordon d’hor c’havet hep dale. T r i p e t - P a r n u g u e n t

D uc

hac an

D i a l o g

D uqes E m o n .

E m on.

Bonjour, va frid qèz ; êru ôn c’hoas er guêr. An

D uqes.

M’ern boa dezir a ze pell a zo à aimer. Lavarit din eun dra var sujet hoc’h arme; Ha c’houi oc’b eus ive güelet hor bugale? Emon.

la , me meus güelet aneze, va Itron, Hoguen re alies* sivoas gant va c’halon ! Hop bugale, m'en tou, a rêyo din hep mar Qent eguet pell-amzer dîsqen bars en douar. Pa voan êt da Baris, e laras ar Roue E rancjen combatii enep va bugale.

*57 Er prometti a ris; ne gredeft qet refus, Dindan boan da vea tamaliet ha cablus. Entre rivier ar Meus ha forest bras Ârden O devoa batisset eur c’hastel va mibien ; Pa êrujomp eno, e voe assiejet Ha grêt an oll effort evit o c’hemeret. Pa n’ellemp o c’hemer, tud cri ha dirêson A z$vas o c’hastel dre eun toi trahison ; Neuze hor bugale hac o c’hender Mogi A rancas sortial vit en em repui. Evitée ar Roue ne voa qet c’hoas eontant, Ma roas din racial eno tri rejimanl Evit dont da Zordon assambles gancn-me, Da c’hout ha me alje cavet va bugale; Ar fortun em enep a zo bet qer ponfier, Mr>meus o rancontret pa voan o tont d'arguer. Renod hac e vreudeur, hac o c’hender Mogi , O deus cavet moyen den em savetai ; Hoguen an nemorant, allas ! demeus o zud Zo hzet var ar plaç evel al loened mud. Neuze’ vis da Baris da laret d’ar Roue Em boa-me eveîse trêtet- va bugale; Mes elee’h caou t graç vat, en deus din rebechet Penos em boa anê expies re espernet. An D

uqes.

Ra vezobeniguet ar moment hac an heur M ’oe’h eus recevet blarn digant an Ampereur ! »Mà carje ho pea bet laqet er prison , Neuze me hoc’h assur e tridje va c’halon. Lavarit din, tad cri ha pried qen digar, Pe c'houi zohugünod, pe c’boui a zo barbar? Rac n’end-ê qetpossubl penos e vec’h christen, Pa oc’h qer cruel-ze eus bo crouadurien. Ha o’houi o’foeus*u biscoas güelet deu er b*ed-œâ

ï 58 Nac ive en nep brô oc’h ober eur seurt tra! Ne dalfe qet e nac’h , crena ra va c’halon IS'e denfec’h eus Doue ar valediction. E mon,

mantret gant ar brassa glac’har :

O h ! possublve, Emon,hapossublvetac’hoas E pe da résista nerz d’eur rebech qer bras, Da anduri injur ha qement a c’hlac’har ! Perac n’ôn-me lonqet en calon an douar ! Rac ne meus nemet blam deus abeurs ar R oue, Ha muioc’h c’hoas demeus abeurs va bugale. Ouspen ze, va fried, elec’h va c’honsoli, A laqa ac’hanôn c’hoas<la beur-gonnari. Nan, nan, ne ouITen muisouffri e'ur seurt injur; Me ya da chasseal gant an displijadur, Da c’hout ha me allo recrei va speret: Me gred e trebtin ma ne gavàn remed. An

uq es.

Va fried, deut d’ar guêr, hurablamant p’ho pedàn. Emon.

Nan, nan; reoc’h eusbetvadispitetbremàn. Sortial a ra evçl eun den disesperet.

P è rARrET+VARNUGVENT DlALOG. R

enod, e

reudeur ha

o g is .

enod.

Cetu ni-ta rentet bremàn tost da Dordon ; Ne dalfe qet e nac’h , glac’har zo em c’halon , Pa deuàn da zônjal er peoe’h hac er repos O deus tud ar vrô-màn hac en de hac d|Énos; Ha ni zo bugale lejitim d’un Autrou, Bac a renq habita bremàn er forestou ! Me a vel tî va zad, ar pales magnifie, EHêc’h m omp bet ganet, pa voamp-ni biaoic,

i5g

Mignon ha délicat gant peb contantamant, Ha bremàn omp chasseet evel an ærouant. G u ic h a r d .

N’em gonsolit, Renod, ha lezit qementse; Ni disfe c’hoas eur vech possedi hon danve. Renod.

Dem p, en hano Doue hac ar Verc’hez Vari, Da c’hout petra a zo a neve evt hon lî; N’ouzôn qet, vabreudeur, ha ni’rbo receo vat, Hep bea goulennet assuranç eus hon tad; Dre ma ê den cruel ha fidel bras d’e le 9 Marteze e rafe hon renia d’ar Roue. Alard.

Ne zônjlt qet, Renod, ebars erseurtcreden; Rac n’en dê qet va zad eun den qen inhumen Da zont d’hor goaldrêti ; mes qent se e sônjàn P ’hor giielo deut d ’ar guêr, e vo calz joa ennàn. Mont a reont dadai o zî. En instant daou vourc’his azcll oute. A r C h e n t a B o u r c ’i i i s .

Petra ê ar re-màn? lavarit, va mignon ; Biscoas eur seurt trubuillne zeusbetem c’haloa Evel a meusbremàn, pa meus-int rancontret ; Me gred ez int monstrou, p’otramant sovajet. A n E i l B o u r c ’h î s .

Biscoas, me hoc’h assur, ne velis ar seurt tud ; Be o deus apparanç demeus a loened mud. Me gred parfetamant penos ez int monstrou : Ne cÿommomp mui amàn, hastomp hor c’hamejou. An daou voarc’hisa red qüit, ha bugale Emon achom etal an Q&r. A n D uqes E m o n .

Ne gredàn qet e ve merc’h o touguen b u e , E deus iec’h da voela assur qement ha me. Me am boa pêvar mab vaillant ha redoutet, Brava Chevalierien a vouijet da velet, Hac ez ê àr fortun deut dêze qer ponner,

i6o Ma in t ga.nt o zad propr banisset deus a* g u ê *i Ha bremàa e vevoot eve] disait ou rie-n : Ne zeus den er vtô-màü a rofe dô souten. Ha# o 2ad a zo ët gaut an displijadur Evei eun den foJlet da giasq e avantur; Ma ôo abandooet bremàn gant tad ha mab, Ha lezet va-unan en eur stat pitoyab. Me ya d ’ain c ’habinet da bedi va Zalver Da ZQQt da guemeret true eus va mizer. An Duqes d’e bugale, hep o hanaveoai.

O Don e! va zud paour, petore tud oe’h-u s Ma veiàn ac'hanoc’h qen d ifo rm ha qen du ? Pe c’ houi zo payanet, pe c ’houi zo christenien? Me gred oc'h eus ezom derneus an aluzen. Mar d o c ’h tu d e zo m e c, ô la va ri t d v n -m e , Ha me ho sieouro balatnour da Z o « e , E * it ma qem ero true eus va m ibien , Ha ma vint preservet deus o adversourien. Possubl ve , va D o u e , n ’ho pe qet agreab E velfen q e n t mervel eur yech va fêvar m a b ! Me garfe o güelet sur el lec’h ar re -m à n , la , pa gouslfe din qem ent meus er bed-màn. Renod, cazi setnplet, en em strinq da zaouîin e vam bac ecoacïi e vizach en he robe. Àn j)uqes, o vea anaveel he m ab , hac hi beuzet ea he daelou, a loaq eur griadeo , a zaill gantàn bac a lavar:

O Ile n o d ! m ’o c’h anav brernàn vit va mab m a d , Diouz ar gleizen vian zo elal ho lagad. O va uaab <j£z R e n o d ! pa velec’h va h ir v o u d , Perac ne r ê c ’h din-m e racial hoc’h auavout? Â u tro u Doue! vamab, p e lê c 'h e m à n ’rg u e n e t Derneus ho pizachcaer, bremàn qen difform el? C’houi voa eur c’hrouadur qer coant ha qer divlam A guem ent voe er bed biscoas ganet gant mai». Mes me ve! en qiehen ive va z d mab a il: A r goad em goaziet a gommane da fioval

i6i

Qfftt ar gompassion o velet va fotret, P'o güelàn em c ’hichen qer mizerabl rentet ! Meuîei ra vo Doue bac ar Verc’hez Vari : M eyadaboqat dêa hini da hini. P o q a ta r a d è to u t. Deut, vabugale guèz, da vit arc’hant hac aour ; Bugale euoDuqes m ichançne vint qet paour ! R

e in od .

Me voar ervat, va main , ec’h allit deplori : Ni hon eus lec’h ive da ober coulz ha c’houi ; Rac aboue ma voeljomp ac’hanoc’h divea , Ni hon eus bet sou (Fret calz poaa bete vremâ. An D

uqes.

Petra eta zo caus ma oc’h qer paour renie t? R

enod.

À fei, bon tad en deus antier hon revinet. Lazet en deus hon tud, hep excepti h in i, Ha qereoulz, ma elje, en devoa grêt demp-ni ; Ma omp bet pell*amzer e veva er c’hoajou , Hep debri bruzunen nemet griou louzou. Aiafki gouscoude lion eus deiiberet Dont amàn assambles, va mam baour, d ’hocavet Evit ho supplia da gaout ouzomp true, lia da rêi demp eun dra da asten hor bue. An

D uqes.

Àzeit-la eus taul, ^a fêvar grouadur; Ranna ra va c’halon gant an dispîijadur, Pa zonjau en furor an Duc Emon , ho tad, N ’en deus compassion na true eus e voarî. Mont a reonl eus taul. Secretour an Duqeza autre , hac lii a lavar :

C lêvit, va Secretour : digacit peadra D ’an dud-màn dilijant, m ’o devo da leina. A r Secretour.

îtro n , pa gom m andit, me a yêlo timat. Me zento sur ouzoe’h demeus a galoa val:

i 6* G rit dêze d iju n i b ep ret, va Itron guèr, Ha me breparo lein hep dale pèll-amzer. Sortial a ra; eun nebeut goude ec’h anlreganlfrico, hac e l a m :

Torrit h o c ’h a p p e iit, A utrone, p ’ho pedàrn , Rac terrupl oc’h eus naon , sur hervez a velàn. Dêbri a reont evel tud affamet.

P E M PET- F ÂRN U G UE N T D l J L O G . A n D u c E m on o zurpren eus ta u l, hac a lavar :

Lavarit din , It r o n , pe seurl tud ar re-ze. An D

lqes.

Ato va bugale, va fried, hac ho re, O c ’h eus bet chasseet evel loened sovach : Ha carguet ouspen-ze eus ar brassa outrach. D eut int d ’am c’haout ebars en o nedessite; Rac-se, va fried qer, me reqet évité Ma souffroc’h aneze un nos en ti o z a d , Hac e sortifont q ü it varc’hoas sur m intin mat. E mon.

G loutonet execrapl ! hervez ma er güeiàn , Ê an ezom en deus ho tigasset a m àn: Pa oc’h d ’ar baourente qementse re d u e t, ^ i’oufen qet ho henvel sur nem et cos gueuzet. R

enod.

C’houi oc’h eus tor, va zad, eus hor guerver gueuzet ; Ma carjac’h hon lezel er c’hastel hor boa g r ê t, ÎNi a vevje eno hep hoc’h im p o rlu n i; Er c’hontrol : sicouret oc’h eus d ’en d is tru ji, Ha go ude, p ’hor c’hevjoc’h etal forest A rd e o , E lazjoc’h en antier hon oll Chevalierien ; Ha brem àn oc’h fachet p ’hor güelit en ho tî: N ’en doc’h-u qet tascuiseusborpersecuti? H oguen, p ’oc’h eus ouzom p qem ent a gassoni, T roc’bit dem p h o rp e n n o u evit ho c ontan ti,

i65 H ac e voc’h m ig n o n bras n e u z e d 'a n A m p e re u r: Grêt oc’h eus peoe’h gantàn evit clasq hor maleur. Emon.

H o c o m zo u insolant a deu re d ’am c h o q i: I t q ü i t dirac va faç, hep p e llo c ’b arrêti. Alard.

Pa n o e ’h eus qet a c’h o a n t d ’h o r lezel en ho lî, D a viana roit eun dra d ’hor z o u ia ji, H a ni a b ro m e t d ê c ’h ha va b re u d e u r ha me , E y i m p sur gant hon h e n t varc’hoas eus ar beure. E mon.

A dieu ta , lao ueyen, coll a rit ar rêson; Me zo re gôs b re m à n da obe r trahison : Pa meus renoncet d ê c ’h en presanç ar R o u e , B irv iq e n , grêt an to i, n ’h o p o m a n n ganen-me. R

enod.

Q e n a v o d a viqen. C erten , ne zôn jen q e t E vijec’h qer c ru e l, va za d, en hon a n d re t; Mes b re m à n gouscoude e velàn sclêr ervat Penos e verilit hano a d a d ingrat. Me a zônje gant joa , ha va b re u d e u r ha m e , Pa vijem p en ho tî, e voam p en surete, E teujec’h d ’h on receo dre garante a d a d , Hac h o r chasseit, ni atao bugale v a d ! Ha rac m ’hon eus ven jet eiai o Beuvet, ho p re u r, O c ’h eus qer bras dezir da e n c la s q h o r m ale u r ! S onjit ervat, va zad, n ’en d o m p qet t u d p o e ltr o n , H og u en Chevalierien pere o deus calon , H ac e fell d e m p souten interest hon ligne. H o g u e n m ar d ê re t d e m p mervel en p ao u re n te , S o rtio m p , v a b re u d e u r, h a d e m p d a d a l ar porz, H ac eno gant famin ni deuy da grial fors Yar eun tad d in a tu r, vil esclav d ’eur R o u e ,

A lèz mervel gant naon amàn e vugale.

i64 Aüôfl, vabreudeur paour, bervi a ra va goad ; Marvompeta bremàn evi t pli jou t d’hoa tad. Tenna ra e gleze evel eun den furoret. G ü ICH ARD a zaill da boqat deân a vriâta.

Allas ! va breur Renod, balamourda Zoue N’en em dransportit qet en coler evelse, Ispicialamant a enep hon tad qer, Zo hor mestr, hon Autrou, an dra-ze a zo sclêr; Ha gant peb liberte ê permetet deân Dont da lavarat demp ar pez a biij gantàn. Mar dê en hon andret cruel ba violant, lîeomp en e hini bepret -obéissant; Rac Doue hac ar bed hor c’hondaonfe ervad, Ma teufemp da laqathon daouarn var hon tad. R

enod.

Ne allàn qet, va breur, miret da gonnari, Pa velàn nep a die donet d’hor menteni, A zo ar c’hruella ebars en hon andret: Me voerzodeàn ze, mar don christen ganet. la, tad dinatur! mar gallàn sortial Eur vech ermès ho tî, ho po lec’h da damai. Me laqay ar ravach var hoc’h oll douatou , A grougo ho qüisien partout dre an hentchou, M’ho po sujet eur vech d’assuri d’ar Roue En hon dishanaveit evit ho pugale. Emon a leusqhuanadou eus a boul egalon, e sellé t eus an èa.

E mon.

Oh ! peguen mizerabl, va Doue ! n em gavàn, Pa ne bermelit din jouissa a vremàn Demeus an beritach oc’h eus-u bet raet Dre eured lejitim din-me ha d’am pried ! Me allàn qet e nac’h davantach, va mibien , Biscoas var ar bed-màn ne voe Chevalierien Qer jenemshac’hcmi; domacbbras ên’eadê

*65 Grêt eur veach ar peoe’h ganêc’h hac arRoue, Me voar ervat, R e no d , penos oc’h eus rêson , Ha eae a meus ar gaou, en dispit d ’ara c’halon, D ’ho renoue qer buan en presanç ar Roue: Calz a gueuz am boe sur em c’balon goude ze. Mes pa meusgrêtsermant,m earancendelc’hei, Pe bea reputet traitour hac infidel; Ha ne vec’li qet contant survoalc’h, va bugale, Penos em be rebech deus abeurs ar Roue. Anfin, evit miret ne vimp qet tamalLei, Demeus a bep coste me ro dêc’b , va fried, Bremàn commission evit rêi d ’amtnibieo Calza aour bacarc’hant, hervezogourc*hemen : Me meus o haniset, mes c’houi noe’h eus-e qet, Rac-se roit dê^e ar pez a zeziret. R

ic h a r d

Evil breoiaa va zad, e comzit en termen A eun tad naturel eus e grouadurîen. Mi ho trugareca humblamant assambles, Pa ê ho poionte cavet ar vadelez Permeti gant hor «aam rêi eun dra a cbevanç , Evitmahayoïnpc’hoaseun tu dagiasqhorehanç. Em on.

Adieu, va bugale . qen a vo eur vech ali ; Me a ya adare bremàn da chasseal. R enod.

Va fardonit, va zad, me hpped hum blam ant, K’are meus bet comzet ouzoe’h qer suffisant. Emon,

Fortuq vaddêc’h,Renod,ha d’ho preudearive, Ah! perac nê qet grêt ho peoc*h gant ar Roue i An Duqes.

Deut ganén, ya jnibien, ebars em c'habinet, Ma cheochio dêc’b fèçoo, ma voc’li rafrêejbisset;

166

Me ho laqai qer brao su r, va bugale guèz , Ma el'loc’h m ontbardi en peb compagounez.

Sortial areont. F in

D rivet Act.

P Ê V A R V E T

---- TTS-»

P R O L O G .

----

A ssamble enorabl, vertuus ha discret, P‘ho qüelàa oc’h exerç c’hoas ho paciantet, Évit chom d’hor zelaou, me a zisclêrio dêc’h Àr Bêvarvet Prolog qent mont divar al lec’h. P’oe n’eni rafrêchisset ar pêvar mab Emou, E hejont en Gascogn betec ar Roue Yon, D’ofïr o zervich deàn demeus a galon vad; Yon o recevas gant meurbet eüs a c’hrad. Bras e voe ar zervich a rentjont da Yon, *Rac ar Sarazinet a chasjont a Vourgogn; Hac evit recompanç deus o fatic ha poan, E roas Yon dê Castel caer Montoban. Pa voent en Montoban, Renod hac e vreudeur, E rejont eun dra sur subtil d’an Ampereur : Mont a eure Renod ha Mogis da Bacis, Da guerc’hat curunen ar Roue, ar penn lis. Pa glêvas Charlamagn e voa mibien Emon Eo em refujiet en provinç ar Gascogn, E teu gant e arme hep coll amzer buan, D’assieji anê en castel Montoban. Pa ne allet dre nerz eus bugale Emon, E caças Charlamagn betec ar Roue Yon, Da rêi an option deàn eus a zaou dra: Renia deàn anê, p’otramant perissa. €eta ar Roue Yon var guementse troublet ; Ne vouie var be du ebranli e speret. Alafia e promet d ar Roue deus a Franç Renta mioieo Emon dindan c buissanç. Oh! pebes trahison sanglant hac inhumen Yoe neuze preparet vit ar Chevalierien I

Cacet e vocnt gant Yon da eur plaç, disarm dos, Elec’h m’oa daou-c’hant den armet eus o gortos. Eno voe eur gombat disengal ha dispar, Rac estranch voa güelet daou-c’hant den eus pêvar ; Mes evit qementse, dre Brovidanç Doue, E rejont ar voyen da recour o bue. Pa vêlas Charlamagn, clan gant ar jalousi, E voa n’em achappet e bêvaj: enemi, E caças da guerc’hat an traitour fall Y o n , Evit bea crouguet var lein mene Focon ; Mes Renod generus, Mogis hac e vreudeur, En em opposas prest da dud an Ampereur ; A lamas digante ar Roue fall Yon, A gacet da grouga en e gonfusion. Renod a voa den m ad, an dra-ze zo hanat, Bepret el lec’h an drouc, én a rente ar vad ; Biscoas Chevalierien ne zeus bet en bue A vérité bea mui meulet eguete. Cetu dam hor sujet amàn , Àuditoret : C’houi er güelo embêr amploc’h represantet; Rac ne meus qet a c’hoant da zisclêry pen-da-be# Amàn a-boent-aboent bue’r Chevalierien Excusit ac’hanôn , m’ho ped, Auditoret : Ret ô din discuiza : ractal vo commancet.

ACT

l V.

Q E N T A D I A LO G. Ar R

oue

hac e suit.

Y os.

Me ê ar R oue Yon , Souveren er Gascogn, A ell c’hoas pretanti da gurunen P ologn; Zo em Rouantelez ha qæriou ha q e ste l, Mes sicour a vanq din evit dont d o divoel. Ar c’henta ê B o urdel, Touious ha Mon p e lie r, Tarasconhac Arles, Sant-GiieshaSaut-Clêr;

Mes petra dal din-me bea eur Roue n o b l, Ha bea elevet en brasder gant ar bob l, Mar beàn chasseet deus va Rouantelez Gant ar Sarasinet, an dud fall didalvez? Autrone va c’honseill, dêc’h oll en em glêmàn Deus ar fallagries a zo grêt din bremàn Gant arSarazinbras Bourgogn, an den méchant En deus sônj ar vech-màn d a m laqat da néant; A zo deut er Gascogn gant eun arme ponner : Distrujet ê gante Toulous ha Montpelier ; Ha c’hoas e meus clêvet e tle hep dale pell D ont d ’am assieji er guær eus a Yourdel. Marcaràn n ^ m renta da Yourgogn tributer, Em lêzo en repos evit eun tarn amzer. Me a c’houlen avis diouzoc’h, va zud qer, Da c’hout petra a rin en hevelep affer. A r C ’h o m t G

odefroa

N'oufen qet, va Eont, rêi a voell avis dêc’h Eguet d ’e receo mat, mes hoc’h arme ganêc’h ; Ha mar teu da Yourdel vit en assieji, E vo ret dem p buan dont oll d’en em armi, Da fortifia qæ r, sevel tud ha betaill ; Goell ec’h allimp neuze livra deàn batailï : Qercoulz ê demp mervel en eur difen hor b r o , Evel bneina’r prison pe da zouffr ar maro. A

C ’h o m t A

nton.

Hervez va zantimant, e cavàn e ve mat D o n td ’obergantBourgogn eun trevers, ha timat CouVta deàn eur som evit distrêi d ’e vrô, Ha ne ravajo mui hor c’hontre tro vardro ; Rac pa omp surprenet, ne dal qet demp sonjal Ac’hanomp hon-unan essât d ’er chasseâl : Rac qent ma êrufe nep seurt sicour dem p-ni, E ve laqet Gascogn dre oll sur da zêvi.

169 A

C ’u ü m t

'A n

jo u

Ha me pareillamant a lavar memes tra ; Ar berra e ve demp dont da drêfi ganta; Rac c’houi a voar ervat ma teufe eun arme Eur vech-ail da Y ourdel, certen en revinfe. An dra-ze a ouzorap ac’hanomp bon-unau : Pa yeomp el lec’b-all, e reomp calz a boan. Mesint ne respectontna comm un, nanoblanç Oll e pillont anê hep nep seurt preferanç. Gout a rit coulz ha me penos int oll payen , Ne reont nep qartier evit argristenien : Betec an ilisou a laqayont en tâ n , Ma teu ar bayanet eur vech c’hoas er vro-màn, M

onbandel.

Ya avis, Comt d ’Anjou, zocontroî d ’ho hini Ha mez a meus ive sur o tonsideri Peçuer lac h ez oc’h c’houi bars en occasion ! .O Disqüel a tit ervat ez oc’h tud digalon. Penos? lavarit din amàn, poeltronet fa ll, lia ne gafec’h-u qet e ve lee’h d ’ho -tamal Conseilli ar Roue da drêti gant Bourgogn ? Qementse a ve demp mez ha confusion. S ir, ô Roue Y o n , heuillit avis ho n i, Ha ni a repousso assur an enemi. H ector. la sur, Monbandel, c’houi lavar güirione : Ha ieun oc’h a gourach ha générosité. Mar en em zicouromp evel ma ê dleet, N’hon deveus qet affer da zouja payanet: Ni o chasseo sur demeus hor c’hon treou, En dispit d ’o baro ha d’o fals-doueou. Da betra e Iezfemp hor bara gant re-all, P a e llo c sp en d ife n evel g ü ir d u d le a l?

170

A r C ’h e n t a P a j . la , Roue Yon, an dra-ze a ve mad: Mar collomp gan t Bourgogn, e rêyo e boropat, Ha digaç var hor c’héin cuntinuelamant Nombrbras a druajou hon rentfe languissant Ha paour hed hor b u e , ha c’hoas sujet deàn : Mar en em zicouromp, ni resisto outàn. A n E il P a j .

C’houi a gomz manifiq, va e’hamarad, certen; Hoguen me ho suppü da zonet da gompren Mar en deus va Roue pêet d ar bayanet An Irib ut, an homach, hac en em sujedet, Ha bremàn n ’en deu qet da beur-effectui: Cetu ao digare a glasq d’hon altaqi. Y on.

0 Doue, va c’hrouer ! m ’ho ped va zicouret, Biscoas qement a boan ne voe var va speret Eve! a zo bremàn ebars en heur bresant, O clêvet qenlies demeus a zantimant O deveüs tud va lez var sujet va affer: N ’ouzôn qet en issu ha ni hor bo qartier. IN’en dê qet nep a zo muia en dignité Zo muia dizourci, me a vel bremàn ze. Seul-vrassoc’h ê ar gargen deus an den erbed, Seul-vuioc’h a sourci a zo var e speret. Dempda zelc’helconseill, Autrone, p’hopedào, Ma conferimp amploc’h touchant an affer-màn. Mont a reont da gonferi var an aferaou a ocup o speret.

E J L FE T

D I A L O G.

A n D üq es Em on h a c h e f ê v a r M a b . A n D u q es.

Dre ar güir Brovidanç, bremàn, va bugale,

171

Oc’h rentet en heur vad , a drugare Doue Chenchamantzoennoc’h ebars en bêr amzer: Ma pliche gant Jésus ec’h alfac’h chom*er guêr! R

enod.

Me a garfe evit eur piotad deus va goad, E vepermetet demp chom erguêrganthontad, Ha chom pareillaman t ganêc’h-u, va mam guèr. Mes pa ê ar fortun enep demp qer ponner, Preparomp, va breudeur, mont adare en hent Da giasq hon avantur en han’ Roue ar Zent. A r Secretoür.

Gant ho permission , va Mestrez, va Itron, E lavarin eun dra zo em ompinion : Bea a meus dezir, mar be dêc’h agreab, Ha gant permission ive ho pêvar mab, Mont ganle dre a r v r ô da ober eur baie; C o n t a n t e v e n m e n r b e f d a v o n e t d 'a n &rme. Renod hac e vreudeur a zo qer generus, Mac’h alfen mont gante m’en em gafe eürus. Acceptit va goulen, peguement ê hardis; Ne deuin birviqen da ober couardis. M’exposo évité va c’horf ha va bue, Evit rêi dê sicour en o necessite. An D

üqes.

Mar oc’h eusbolonte da vont gant va mibien ^ Assur, va mignon qèr, noc’h ampechin biqen. A lard.

H* ni a zo ive contant bras d ’e gavet: Ezom hor bo aleiz demeus a dud armet. R

enod.

Arça-ta, hor mam guèz, ni ayad’ho quittât; Ni ho trugareca demus a galon vat Demeus ar vadelez oc’h eus evidomp bet: Pa sôojoc’h oebeutani deuy c’hoas d ’ho qüelet.

>72 A n D uqes. A d ie u , va bugale, gant calz a buanad ; Birviqen a meus aop n ’ho qüel va daoulagad. Petra dal din bea bet maguet bugale, Allas! pa ne alloot chom er guêr ganén-me? G uichard . B re m àn , va breudeur qer, ma ve êr» M o gi, E c ’h alfemp adare mooet da bou rm en i... Mes me er güel o tont d ’ar c’houlz ha d ’an amzer Ma com zem p aneàn : assur ê diviner. MOGIS aantre gant a ecuier,FossonhaRegnier, hacalarar : Bonjour, va c’hendervi ; terrubl ar chancbamant Abaque m ’ho qüelis evit certenamant. P a voamp-ni en A rd e », me en assur avoalc’h , E voa ar baourente gourveet var hor yalc’h. Daou Ecuier a meus dîgacet ganén-m e, la , daou zen vaillant, mar deus en nep contre»

R enod . Arça eta, M ogis, pa om p en em gavet, Ebars en bêr gomzou m ’ho ped deliberet E n pe b rô e yefom p da exerç hon armou , Rac savet eus courach ebars hor c’haionou.

FOSSON.

a reont.

S alu d, Chevalierien vaillant ha red ou let, N i zo deut gant hor mestr assambles d ’ho cavet, Evit dont d ’ho sicour a galon vàt ha pront : N i a voa tud-jenti! gant an D uc Egremont. R eo n ier . la , p ’bon eus d êv et gant ho qender Mo*î Corne eusho vaiüantis, ez o m p d e u t qen hardi G aot eur gourach ardant, hep ober couardis, Da offr dêc’h hor servich. LafarU hoc’h avis. M ogis . D em p buaa d ’ar Gascoga beteo ar R oue J o a ,

*73

A zo terrupl poaniet gant ar Roue Bourgogn ; Mar deu ar Roue Yon joaüs d ’hon accepti, Ni rêi deàn sicour da vont d e enem i; Hoguen mar hon refusen respetCharlamagn , Ni yêl bete Bourgogn hep ober tam bargagn : Ennes hon recevo hep cavet nep soupçon , Balamour ma omp tud hac o deveus calon. R

O D a bign var Boyard hac a lavar :

Ne voejac’h qet, Mojis, lavarat biqen güell ; Rac-se, va m ignonet, qerzomp»tada Y o u rd e l, Da zaiudi Yon qent ma vo fin an d e , Ha da offr hor zervich neuze d ’e Yajeste.

T R I VB T Àa P

êvar

D I A L O G. Emon

ic h a r d

o g is .

Èru omp ei' vech-màn, va breudeur, en Bourdel ; P ourveom p lojeis, n ’ou fe m p qet ober velj, Hac ec’h alfotnp m on et varc’hoas eus ar heure Da reula hou respet h u m b la m a n t d ’ar R oue. G

odefroa

S a lu d , Chevalierien , dem eus a vouir gai on , C ’hoünta meus d a c ’hou leu, gant ho perm ission, Pa o c ’h deut d ’ar vro-m àn, petra ê ar sujet. C ’h ju i a zo brava tu d a meus biscoas güelet. Alard.

Ni zo Chevalierien n obl a ex trac tio n , Iia c hon eus qem eret ar résolution Da vonet dre ar vrô efellen da vale , Da glasq eur P rinç benac pini hon iin p lich fe ; Rac-se lavarit d in , me ho p e d , va m ig n o n ,

Hac en a zo er guêr ar Roue nobl I o n .

>74 G

odefroa.

1« sur, Autrone ; e màn en conferanç Eaiamour d ’eun affer demeus a importanç: Ho pet paciantet.... m ’ér c’hlêo o sortia, Ha mar ho pe dezir, c’houi allo comz ountâ. Yon a antre. Renod a zisqen divar Boyard evit saludi ar Roue. R

enod.

Salud, Roue Yon , Monarq bras redoutet, Ni a zo deut d ’ho prô tout expies d ’ho cavet, Ar pez, me a gred din, ne gavoc'h qet esqis. Ni offr dêc’h hon servich, mar dê deus hoc’h avis Ha va breudeur ha me ha va oll zoudardet A zo en ho servich, ô Sir! pa zezirfet, Gant ar gondition ne c’houlennomp netra ; Ni neus arc’hant hac aour evit oll o fêa: Ni ne c’houlennomp mano , crédit, Roue Yon, Nemet bea bepret en ho protection, Hac e prometoc’h dempevel Prinçsouveren, E teufoc’h d’hor zou ten eus hon adversouriea. Y

on.

Deuet mat ra viot er vrô-màn, Autrone; Me a gred ez oc’h bet inspiret gant Doue Da zonet d’hor zicour eus ar Sarazrnet, O deveus ar vrô-màn en antier revinet; Hoguen, mar plij ganêc’h , lavarit din bremâ Piou oc’h nac a belêc’h ezoc’h deut d’ar vrô*mâ. R enod.

Mar plij ganêc’h-u, S ir, presta din odianç, Me a lavaro dêc'h hor fortun hac hor chanç : Ni a zo hor pêvar mibien d’an Duc Emon , Hac eman zo Mogis, mab an Duc Egremon; Hac ar re-all anfin zo hon Ecuierien, A zO en hon réqet deut ganemp da bourmen, Ar Roue Charlamagn en deus hor banisset,

’75

Dre jalousi ouzomp, hep bea meritet. ÎN’hon deveus qet da chom en e Rouantelez, Dindan boan da vea en risq eus hor l>uez. Hac e clêvet ar brud demeus ho renome, Ez omp deut da renta homach d’ho Majeste. Mar deut d’hor proteji, ni a vo fidel dêc’h ; Qeit ha ma tezirfet ni a chomo ganêc’h. Y

on.

Ah ! Chevalier Renod, me a meus pell a zo Clêvet ho renome en pêvar c’horn ar vrô. Beniguet vo an heur ma oc’h eus bet sônjet En em renta amàn, c’hoiw hac ho mignonet. la, Chevalierien, dre va fe a Roue, Me deuyo d’ho carout evel va bugale. R

ic h a r d .

O Sir! Roue Yon , avoalc’h ê qementse , Rac ne c’houlennomp qen digant ho Majeste. Y

on.

Antreit em pales bepret da zisqüiza, Ma refomp ar voyen d’en em rejouissa; Ha _ Ogoude-ze varc’hoas me deuvo j var va f'oez Da rêi dêc’h eun dessin eus va Rouantelez. P è r j R r B T

A r Roue

B ourgogn Ar R

oue

D î À l o G.

hac e suit a antre.

B ourgogn.

Me zo Roue Bourgogn vaillant ha redoutet, Souveren absolu var ar Sarazinet, Ha Monarq absolu var c’hoec’h Rouantelez , A meus aour hac arc’hant hervez va bolontez, Ha dre c’hraç Doueou Pliîton ha Jupiter, A ro dia asistanç ei Jezen brezeller,

ijñ

Hac a ro din ar c’hraç da vea trionfant Yar guement antrepris a ràn antieramant. Neuz netra er bed*màn, ia> hervez va c’hrat, Nemet ar gristenien méchant hac apostat, Zo o Religion control^fet d’am hini; Ma nagarontcbênGhcrenn,medeuyd’odistruji Àllon, n’em gourajomp, va zoudarded mignon, Ha ni vo mestr ember var brô ar Roue Yon ; Cetu*-én chasseet ganemp eus a DoulouS: Cedet en deus ar plaç hep ober nebeut trous; ^Je zeus chomet gantàn netra nemet Bourdel ; Hogue® ni hor bo-hi ive hep dale pell. Glêve toc’h eus itsiGhanç pell zo arproverb-nâàn Pa ve tom an houarn ê ret sqêi varneàn. Ni ive evelse, pa omp en em gavet, E ret demp chasseal bremàn ar Gasconet : En em unanomp oll evit hon antrepris, Ma vo reduet oll ar vrô-màn en hor guis. A r G ’h e k ïa S o u d a r d .

O Roue puissant bras vat* ar Sarâzinét ! Me zo ho servicher drè garante barfet: Ya c’hôrf ha va rnadou ha va c’hleze ive A zo en ho servich, Gredit mad, va Roue. Betec an heur bresant me ne meus cavet c’hoas Eur plaç re danjerus e^idôn-mé biscoas; Rac pa deu din sônjal sur ennôfl va-unan , Ne alfe qet eun den cavet avoalc’h a boan En servich eurMonarq zô qer puissant hac’houi En deveus ar poüvoar sut da recômpanci Nep a zeuy da réttta servich d’ho Majeste; Hoguen mebrotrfetdêc’h drePluton, va Doue, E têtfiû d’oc’h asista en hoc’h oll brezellou , Ma vo etablisset lezên hon Doueou. Gitelet a rêr àt zoudafdet est» en

em «ncooraji.

A n E il v e t S o u d a r d .

Couraoh, ô va Roue! en em zicourompoil; Arabat ê lezel an amzer qen da goll : P ’hon eus commancet mat, ê ret cuntioui Da laqat ar vro-màn en tân hac en gouli. Demp eta da laqat ar siech var Bourdel, Ni hor bo anezi certen hep dale pell; Ha ma na gar Yon n’em renta tributer, Ni a zeuy den renta en eur stat a vizei*. Ha ma na sacrifi dirac bon Doueou , E vo sur difframmet ebars en qartieriou ; Neuze e vint dêvet, güentet gant an avel, Abalamour ma int d’hon Doue infidel. Bourgogn.

Demp oll en eur bagad evel chass arrajet; Me gred en devo sur horrol eus hor güelet. Me a bed Jupiter, Pluton hac Apoîon Da rêi demp asistanç da zurmonti Yon. Commançomp hor beach, va y-nudardot vaillant, Gant coürach, en hano Jupiter oii-buissant : Beomp oîl pourveet a zîr hac a houarn, Evit rêi da Yôn adreus e ziouscouarn. Bourgogn hac e dud a ya da gaout ar Roùe Yon da Voarde!. Bourgogn a rali t droupou etal qær, hac a latar :

Orsus, va mignonet, bremàn ez omp rentet Er plaç hac en andretborboac'hoantda zontt, Arrêtomp eun nebeut vit en em gonferi Petra zo da ober bremàn ; comzit hardi. A n D redk S o u d a r d .

Bremàn pa omp rentet etal hon enemi, Roomp da c’hout deàn penos e «omp ari* Hachorap, draillomp, lazomp, ha leqeomp an tàn Dre lec’h ma treroenfomp, hep excepti unan. DisQomp crac Yon hac ar bobl eus ar vrô ; M’hoc’h assur e savo morc*het en o baro:

i 78

Neuze e vo güelet an dud a vandennou O redec da guzet ebars er forestou. Biscoas ne veJispobl en neplec’h qenpoeltron Evel ma ê e dud hac ar Roue Yon. B

ourgogn.

An avis se zo mat; ret ê n’executi: Demp eta da zisqüez penos vo ar c’hoari.

V E M P ET

D I A L O G.

Yon, Renod hac o zud. ArRoue d a Renod: Me lavar dêc’h, Renod, ha d’ho compagnunez, Darn demeus va anui ha va zristidiguez. C ’houi a lavar penos e zoc’h bet chasseet Deus ho Rouantelez hep bea meritet, Ha me vo, em eus aon , ive qent eur zizun ; Me gred e zomp hon daou breudeur a infortun. Ar Sarazin Bourgogn gant nombr a Bayanet O deveus eo antier ar vro-man revinet; N ’o deus compassion, elec’b ma tremenont, Na dânont, na lazont, an dud fall divergont. Nemet Bourdel hepqen, a guementqærhor boa, Ne zeus manet oute netra da zistruja. Ha c’hoas e lavaront, hervez a meu^ clêvet, E teuini da exerç amàn o c’hrueldet. Me garfe o zrec’h e l, an dud fall didalvez , Evit an drederen eus va Rouantelez. R

enod.

Roue nobl ha vaillant, apezit ho cânvou , Ni rêi delc’hel ar peoe’h en hoc’h ollcontreou: Moyenant graç Doue, va C’hrouer beniguet, Ni zistrujo Bourgogn hac e oll zoudardet. R

e g n ie r .

Ah î pobl eus a C’hascogu, ha c'houi, Roue Y o n,

E n em rejouissit gant joa en ho c a îo n , Pa ê d e u td ’ar vrô-màn R e n o d hac e vreudeur , Hac o c’hender M ogis, ne vin t qet pell nemenr* Dre a c ’hourach ardant e refont ar voyen Da ober dêc’h trec’hel var ho c’h adversourien. ]\e voe Chevalierien biscoas var an douar À guem ent a ve bet deze égal na par; Hoguen evel biscoas na varvas gant a n u i, Ar R ou e Charlamagn dre certen jalo u si, O credi goal deodou en deus-e banisset Deus e R ouantelez hep rêson na sujet. F osson.

A utrone generus , mar carit va c’h r e d i, Na chom fom p qet pellac’h amàn da rêsoni; Mes partiom p huan evit rancontr Bourgogn , A laqa ar ravach partout dre ar c’hanton ; Seulvui e vint souffret da chom ebars er vrô, Seulvui a valeuriou a raint tro var dro. Me gred e zom p oapabl brem àn d ’o chasseal, Pe otram ant o deus sicour dreist-ordinal. HECTOR a antrespouronet oll hac a lavar :

Allas ! Roue Y o n , ma na laqit re m e d , E zom p ar veach-màn en antier reviuet. Ê ru ar bayanet ebars etal Bourdel ; D re ’l le c 'h ma trem enont, an d u d cri ha c ru e l, E leqeont en ta n , en goad antieram ant; Biscoas ne voe güelet eun affer qer sanglant E^el o deveus grêt, an d u d fall ha moustrou ! L aqet o deus an tan en oll vin ien o u ! Memes e fobourgou ar guær eus a Y o u rd e l : Me meus aon e zom p oll en danjer da vervel. Y on.

D e m p oll d ’en em artni, me ho ped, A utrone, R e l ê ober m oyen da résista oute.

4 SO M o g is,

NTio pet qet a vorc’het, Roue nobl ha vaillant,

Ni rêi d ar bayanet, ha ne vent qet contant, Hep dale pell-amzer dispen sur o roudou : Demp eta, Autrone da guère’hat bon armou.

Sortial a reont

C ' a O E c ’ffFET B ourgogn

D I à L O G.

a antre gant e arme, hac a lavar :

Dre c’hrac va Doueou puissant bac absolu , Ni a laqai Yon da ober eur remu. Ha c’houi, va zoudardet, respontitdin eurguir : Hac en zo ho pizach trempet demeus a zir, Hac ho courach chenchet en hini leonet? Ma traillfomp a beziou hon oll enemiet. à r B êv are S o u d a rd . Me renonç Jupiter, me greuffe gant arrach, Qent eguet ma teufen da ober poeltronach: C’houi am güêlo embêr, pa viomp er gombat , Oc’h ober eur remu hac eur môr eus a voad. Ar gristenien vechant a ranco sur ober D’hon Doueou puissant eur sacrifiç sincer; Hac ar Roue Yon, ma na rent an homach Dirac ho Majeste, a vo sur gant arrach Difframmet a beziou bete ma vo maro: Avançomp, Autrone, êru voar var hon tro. A r R o u e Y o n a êru g a n t e s u it, hac a lavar : Ah ! pobl abominabl ! payanet inhumen ! Bourrevien execrapl bepret d’ar Gristenien ! C’houi a ranqo bremàn renta din-me rêson. Petra ar jalousi hac an ambition Oc’h eus-u qemeret ouzomp, tud didalve 1 Ma oc’h incessamant oc’h eaclasq hor bue?

181 B ourgogn.

Âfei, Yon, ret ê adori hep dîfin Hon Doueou puissant var bennou ho taouHn, Ha dont d*en em renta da viqen din sujet : Mar carit ober ze, ni a vo mignonet. A r C ’h q m t A n t o n .

Arc’has, pa gav lèz-douç, a gar dont d'e Upa; Mes sqêi a rêr varnàn, pa eller e baqa : C’houi ive ho pe c’hoant bea mestr en hor brô; Hoguen gant graç Doue, ni sur hoc’h ampecho. Pa oc’h deut d’ar vrô-màn, tud fall hac heritiq, Ni deuyo d’ho crouga evel crouga silziq. N’horbo mui conscianç ouzoe’h « Sarazinet, 3Si dolo ho corfou d’ar chass ha d ’ar biguet. Ar Bem pet S oudard.

Arça, cos christenien, c’hoas oc’h qen arrogant? lia ni uiestr en ho prô dija anlieramarjt,

Kz oc’h qen iffrontet da zont d ’hor menaçi Sus eta, payanet, evel leonet cri! SaiÜomp oll a vagad var ar Roue Yen , Ni rêyo deàn caout. glac’har en e galon. Mes ra vin confontet, cresqi ra ar vanden ;

Aon a meus ar vech-màn na çhommo hor c’hroc’ben* R enod.

Holla ! Roue Yon, arabat ec’h afe Nemet va zud ha me da gombatli oute. Y on.

Püc’h eus dezir da ze, Renod, e sortiomp* R enod. It eta hardimarM ha fiit ze ennomp.

Yon bac e dud a zorti, ha Renod a larar :

Bremàn eta, Bourgogn, mar oc’h eus tam courach, S to ret dêc’h disqûez a c’houi noe’h qet eul lacb. Eur penn ad zo ne deus dêbret manu va c’hleze:

M« faoulo dêc’h ho côf> m’en assu r, hep dale. l6

B ourgogn.

Evidocli da vea qen robust ba fier, Ne refoc’h qet qement a zônjitda ober. Allôn, va zoudardet, laqit dir en avel : Retê demp ar vech-màn pe drec’helpe mervçî. R ic h a r d . Sus eta, va breudeur, ha c’houi ive, Mogi ; Mar hon eus tam calon, bremàn ê demp c’hoari.

Amàn e commanç ar gombat. Ar Sarazinet a dec’h qüit. B o u r g o g n d 'e d u d :

Ra vezin confontet! bremàn me vel ervat Penos e rancfomp oll ar vech-màn er c’hribat. R enod. Evidoc’h da acbap, Bourgogn, me hoc’h heuillo : En em rentit ractal, p otramant oc’h maro. A lard. Goneet ar victor var ar payan Bourgogn ; Demp prest da lavarat se d’er Roue Yon.

SEI

Z VET

R enod

A L O G. ha B ourgogn. R enod.

Arça eta, Bourgogn, mar oc’h eus nepadres, Da betra cuzit-u ouzin bec ho poutes? Distroit d’ar gombat, mar oc’h eus tam Galon, Ha na zisqüelit qet evelse ho talon. B ourgogn.

Evit qement a meus redet dre ar bed-maa, Biscoas ne velis den qen hardi hac emàn. Cleo eta, Chevalier, me as cav goal hardi, O credi propos din distrei da gombalti, R enod.

Iaj le^l, Bourgogn, combattra rauqet;

183

Ne yêïoc’h qet alenn qerqent ha ma sônjet. B o u rg o g n . Pa glasqit ha maleur, e zê ret e rêi dèc’h. R enod.

Nebon deut pa garfoc’h, me c’hoario ganèc’h. B ourgogn.

Combatti a reont.

Me renonç Jupiter ha va Doueou bras, Racdendeusbocourach ne meus güelet biscoas. R enod. Qere vodêc’h, Bourgogn, bea deutervrô-mâ, Rac me a laqayo ho croc’ben da zec’ha. B ourgogn. Ro din eun tam alan, me as ped, va mignon, R enod. Disqüiseta, Bourgogn, n’en dôn qet eur poeltron. BOURGOGN. Pisqûiaa re*nt. Chevalier jenerus, lavarit ho hano. R enod. Renod, mab da Emon, am galver en peb bpo. B ourgogn. Renod, roit qartier, mar dê ho madelez, Ha m’ho crêy Admiral var va Rouantelez. R enod. Ne meus qartier ebet da rêi dêc*h-u, Bourgogn * Rac me meus promptet d’ar Roue nobl Yon En ho rentjen deàn en beo pe en maro, Abalamour mlioc’h eus distrujet tro vardro. Bourgogn. Mes penos? pa ràn offr n’em renta var ar plaç, Ne ve qet a voyen em recefec’h en graç? R enod. Nan sur nep seurt qartier ne roin ditLiqen, Nemedout a garfe en em renta Christen,

Credi d’ar güir Doue zo Crouer d’an ënvou,

184

Ha reaonct agrenn d’ac’h oll fais Doueou. Bog& gogn.

Ha c’houi bromet eta em bo-me va*l>ue? R enod. la, me en assur mar carit ober ze. B ourgogn. Qemerk va c’hleze; m’en ro dêc’h, va mignon. R enod. Demp* ta bremàn hon daou betec ar Roue Yon.

E I Z r B T D i À L o «. Y o n , e su it ha T r i B k e u r R e n d s . G u ic h a r d .

A drugare Doue, va C’hrouer benîguet, Cetu bel ar victor var ar Sarazinet. Hac int qersuffivsant gant o fais Doueou, O deveus ranqet mont da zispen o roujou ! A brepos, va breudeur, pelèc’h e màn Renod? Ha possubl ve penos e venip-ni bet qer sot D'er bea bet lezet ebars en abandon? Rac êt ê sur varlerc’h ar Sarazin Bourgogn, Ha n’en deus d ’er zicour nemetào e-unan. M og is. Assuré, qendervi, omp manqet ervech*màa. Yon. Güell ê ganén certen coll va Rouantelez Qeût eguet, Autrone, m’ho pe tristidiguez. Ar S ecretour. Me ho ped, Aulroue, da lezel ho cânvou, Hac ho pe confianç en Crouer an ênvou, Pebiui a deuyo certen da breservi Aq den vaillant Renod demeus e enemi.

Renod qent ma qüittay185ar Sarazin Bourgogn A deuy d’e gombatti en hevelep fêçon, Qen a vo ûblijet deàn d’en em renta... Mes me er güel o tont : ohJ celu ni en Joa. YOÑ. Ren°dha Bourgogn aantre. Ah ! Renod jenerus* tizet oc’h eus Bourgogn : Ya sceptr, va e’hurunen a zo dêc’h, va mignon. R enod.

Evit qenta servich a rentàrr dêc’h hirie, E presamàn Bourgogn dirac ho Majeste, A meus allet trec’hel gant poan assuramflfnt; Mes en em rentet ê din-me sur franchatpant, Gant ar gondition da recour e vue, Hac e meus bet dleet accordi deàn ze. B o u rg o g n .

0 Sir, Roue Yon! me a anzav penos E meus bet alies Iroublet dêc’h ho repos ; Dre an occasion demeus va armeou, Oc’h eus bet recevet calz eus a zomajou ; Hoguen pa mon dindan ho tomination, Me bêo dêc’h rançon en ho tiscretion. : Just ê, me en anzav, herio din-me d'am zro, Didomaji ar gaou a meus grêt en ho prô. Y on.

Ne meus qet a vorc’het, Bourgogn, deus ho rançon : Laqit-ànen eur gambr, Autrou ar C’homt Anton, J)reist peb tra, oie ho ped, aic’hoeil varneàn ; Evel m’hor bo amzer ni a vaqo gantàn. A r C ’hom t A n t o n . Me rêi ze, va Roue, assur, en ho reqet: Arça eta, Bourgogn , deut ganén, me ho ped, Cundui a rèr aneàn d’ar prisoB, Yon da Renod Chevalier an nopia, c’houi ra vaoîl boneur.

i86

Ra vo-ta beniguet ar moment bac an heur Ma oc’h deuter vrô-màn, ho tud jentil ha c’houi, Evit bon délivra a zorn hon enemi; Rac me tinzav ervat ez ê dre hoc’h adres Ez^ê rentet ar peoe’h bars em Rouantelez, Certen, ho vaillantis a verit recompanç : Rac-se, lavarit din gant peb seurt confianç Petra a ze zi ri t ar güella ouzôn-me, Ha me en royo dêc’h gant joa, crédit en ze. R enod. Me assur dêc’h ervat, Roue nobl ha puissant, Mardompdeutd’hoservich, nêqetevitarc’hant, Nac evit nep profit omp-ni deut d’ar vrô-mâ, Va zud-jentil ha me evit ho servicha; Sepet ma voe’h-u, Sir, fidel d’ho promesse, Ne fell qet demp netra diganl ho Majeste. Y on." Ah ! janlil Chevalier, mar deus ergristenes! Va sceptr, va c’hurunen ba va Rouantelez A zo en ho pouvoar : c’houi die o fossedi ; M’ho curuno Roue, mar carit accepti. Ho courach zo qer bras, ho merit zo qer nobl, Ma verilit bea Souveren var ar bobl; Ha ma ne gavit qet e vec’h satisfiet Demeus ar zervich vras oc’h eus din-me rentet, Ma ne garit ive accçpti recompanç, Me royo dêc’h ho poez a arc’hant er valaoç. R ekod.

Me a rent dêc’h graçou demeus hoc’h offrou mad ;

A drugare Doue me meus en tî va zad Qement hac a garàn tenzoriou bras ive: INe vanq din nemet peoe’h da jouissa oute. Mespahocüelàn, Sir, qementganempnec'het* Da vea libéral ebars en hon andret,

E meus c’hoanl da c’houlen digaût ho Majeste En ho Rouantelez eur placiq a goste Da repui va zud ha me eun tam amzer: Ze ê a zeziromp diganêc’h vit saler. Y on.

Ho coule» zo nebeut, hervez a veritel ; Hoguen , den jenerus, pa ê ze ho soùbet, Me rêi dêc’h a bresant castel caer Montoban , Unan a grénva plaç a zo sur er vrô-màn , Ha m’ho caro fidel bepret entre vevin , Evel pa vec’h va breur; biqen dêc’h ne vanqin. R ic h a rd.

Ni ho trugareca, ô Roue deboner! Pa accordit eun dra zo demp qer necesser: Oblijet bras omp dêc’h , p’oc’h eus ar vadelez Da zont d’hon repui en ho Rouantelez; Hoguen ni bromet dêc’h entre vornp en bue Dont da renia servich bepret d ’ho Majesle. M onbandel.

Ne douetomp tam ebet deus ho fidélité: Deut d ’en em rafrechi, me ho ped, Autrone , Hac embêr ni yêlo assambles goude coan Da velet ar c’hastel demeus a Yontoban En deusc’hoantarRouedarêidêc’hen presant Meritout a rit se hac ouspen amplamant.

N o r e t D î A l o G. A r B r i n c e s C l e r a , c h o a r d a Y o n , hache F à j . C lera.

Clêvit, vaFaj bian, pa omp amàn hon daou, E meus dezir da c’hout diganêc’h eur c’helaou Hac eun dra a nêye var sujet ar brezel :

188

Pion en deus delivret ar guær eus a Yourdel? Ar P a j.

Ato, Princes yaouanc, certen Chevalierien A zo deut d’ar vrô-màn demeus a Francisien, O deveus chasseet Bourgogn hac e arme ; Mes unan zo hanvet Renod eus aneze, Ennes en deus-an bet heuiilet eur pennad mat, En deus«an qemeret dre nerz ha dre gombat, Ha rentet aneàn d’ar Roue prisonier. O Doue ! va mestrez, na brava Chevalier Ez ê ar Renod-seî pebes den redoutet! Me garfe vecli ho taou eur vech sur demeet. A r B r in c e s. Eleal, va Fajic, me anzav sur hep fot, E selaou ac’hanout on charmet a Renod, Me garle bea dign eur veach em bue Da zont da gontracti gantàn va c’harante. Rac-se-ta, va Fajic, ma elles e gavet En eun tu a goste en eur placic secret, Gra vagourc’hemennou da Renod humblamant, Ha lavar brao deàn e ven meurbet contant Da gaout ar blijadur d’e velet em c’hichen. Lavar-ta deàn ze, mes nonpas netra qen. A r P aj. Princes nobl ha royal, c’hoar d’arRoue Yqb , Crédit en assuranç ebars en ho calon Me gavo ar voyen m’en em gafoc’h ho taou^ Mont a ràn... C’houi velo ha me a lavar gaou. Ar B r m c e s . Qô eta, va Fajic, hoguen mir ar secret. Ar P a j. Nebon me er miro, n’ho pe qet a verc'het* Oker ho teziriou Princes, me en assur, À voe en peb aoizer va brassa plijadur. S#rtial a re«»t.

189 D E C r E T

D I À L 0 c.

Ar R oue Y on hac e suit a antrt. Y on .

Trugare va Doue bac ar Verc’hez Vari, Ez omp rentet bremàn , va zud, goal dizourci, Pa omp victorius var bon adversourien , Dre vaillaniis Renod hac e Chevalierien ; Birviqen ne oufeinp donet sur en nep guis Da recompanç anê demeus o vaillantis. H ector.

Vaiilantis o deus grêt, certen me a gred se ; Mes brassa recompanç oc’h eus-u grêt dêze ! Me a gred, va Roue, noc’h eus qet mad son je t, Mar roit da Renod en tu-all d ’e souhet. Ha dezir oc’h eus-u hep arrêti pelloc’h Da gaout eur Souveren dagommandi varnoc’h , Mar roit da Renod ha d ’e dud Montoban , E vint mestr absolu partout dre ar vrô-mân? A r C ’h o m t d ’A n j o u .

Qementse a zo güir ; me a meus aoa ive Ma ve fortiûet Renod er c’hastel-ze, Ne zou je da Roue, P rinç, Marqis na Baron , Na da zen a guement zo ebars er Gascogo ; Rac gouzoul a rit mat int tud goal redoutet, Chevalierien vaillant a guement a gafet; Ha ma facbfe ouzoe’h Renod eur vech hepqçn, Ec’h alfec’l i lavarat : adieu va c’hurunen. G odefroa.

Me gootest fermamant ar pez a Jeveret. Me voar ervat Renod zo eun den redoatet; Hoguen me hoc'h assur ê re nobl e galon

\go Da zont da gometti birviqen trahison. Renod zo den leal, carguet eus a furnez, Hac eun den oblijant, leun eus a vadelez; Ha pa rofec’h deàn castel caer Montoban, Ne rêyo nep insult biqen dêc’h er vrô-màu. H ector.

Ar pez a brometer a zo ret da zerc’hel : Peb den bonest a zalc’h d ’e c’hir bete mervel, Dindan boan da vea tremenet disleal. Hoguen me%ho suppli da zont mat da zônjal Penos mar doc’h ar mestr en ho Rouantelez, Efc ê Renod zo caus dre nerz ha dre adres.* C’houi a voar coulz ha me an désolation A voa bars er vrô-màn dre grueldet Bourgoga , Hac fi .zo gant Renod qemeret prisonier, Ar pez na eljemp qet birviqen da ober. M onbandel.

Autrone, lavaret oc’h eus ho santimant 5 Selaouit va hini ive pareillamant. Rac-se-ta, va Roue, mar oc’h eus c’hoant penos Ne droublfe qet Renod nac e dud ho repos, Me roy dêc’h eun avis demeus a importanç: Noc?h e’Js nemet tachout da ober alianç Ebars entre Renod hac ho c’hoar ar Brincez, Neuze e veoc’h mestr en ho Rouantelez ; ïlac Renod o velet e vezoc’h aliet, P ’o po roet deàn ho c ’hoar bropr da bried, Eo devo evidoc’h eur respet spicial, Ha n’ho privo biqen demeus ho tron royal. Y on.

Assurit, va mignon , ê güir a leveret , Me âm boa qementse pell a zo em speret; P ’oc’h eus-àn concluet ê ret a bep coste Tachout ta ma vo grêt aiianç eutreze.

i$ l

Renod a *o den nobl hac eu5 a galîle, Va c’hoarzo eur Brinces ha merc’h da eur Roue Ennes zo eun demei hac a gavàn sortabl, Hac a gred din ive a ve sur profitabî.

Da Renod f pehini a antre gant e sait :

Pa garfoc’h ni yêlo, va mignonet fidel, Bremàn oll assambles da visita’r ç ’hastel Ameus-me prometetda rêi en presant dêc’h. Ne gredàn <jete ve nep seurt drouc sur ganêc’h. R enod.

Me a brornet amàn d ’ho Majeste royal E meus bet betec hen hano eun den loyal ;

Me reqet eus Doue deus a greiz va c ’halon N ’em bo c ’hoant birviqen da ober trahison. Evidomp da vea banisset eus a F ranç, N ’en dom p na traitourien na tud hepconscianç; Ilac mar a meus-me bet lazet niz ar Roue Ebars en e baies, em boa sujet da ze , Rac va sqêi a e u re , ha c ’hoas va disfia, Ha me sur evit güir ne farcie qet ganta. M ’en anzav franchamant, mar tigorise benn , Nê qet dre drahison, mes vit en em difen. Cetu ontieramant petra ù ar sujet Ma om p da Charlamagn qer bras enemiet. M o g is .

Ouspen ze a zo c’hoas, Sir, ô Roue Yon : Deys horfidelile mar oc’h eus nep soupçon, Ha mar oc’h eus nep qeuz da vea prometet Demp castel Montoban, ni noc’h obiîjomp qet Da ober netra oll enep d ’ho polontez; Goell ê ganemp qüittâtcrenn ho Rouantelez; Ha ne chomfomp en ni pelloc’b na de na nos, Qent eguet ma teufemp da droubli ho repos. Ni zo tud a enor, tud eus a gonscianc,

19* Evidomp da vea banisset eus ar Franç. Yon.

Ah! va mignonet q e r , ne gomzit qet a ze ; Ne douetàn tam ebet deus ho fidélité,* Hoguen eta, Renod, dre ma oc’h va mignon , E meus c’hoant d’ober dêc’h eur broposition Amàn en ho presanç ha dirac ho preudeur: Me en disclêrio dêc’h hep arrêti nemeur. Qen charmet ê an oll ganêc’h-u er vrô-mà, Balamourd’hocourach , ba me deus ar c’henta , M’o deus eun dezir bras oll demeus a eur voez E rafac’h ho fortun bars em Rouantelez, Abalamour ma oc’b tnd vaillant, redoutet, Ha capapl d ’hon difen eus hon enemiet. Rac-se-eta, Renod, mar carit consanti, Me a meus concluet da zont d’ho temezi Da Glera, va c’hoar bropr, eur Brincesargaera Zo bet ganet biscoas, m’en assur, er bed-mâ. Me roy en argoulou dêc’h castel Montoban, Hac eun Duché antier a roin c’hoas gantàn. R enod.

Allas! m e n ’ôn qetdign demeus an enor-ze Da zont da eureuji merc’h unie eur Roue. Me zo eun estranjour, banisset deus va brô, N’ôn qet dign diouti. Sonjit en ze d ’ho tro; Ha gouscoude, ô Sir ! pa oc’h deliberet D’ober din eun enor ha ne veritàn qet, Me a zo prest ractal d$ heuiH ho polonte, Gant ma vo ar Brînces contant demeus a ze.

Yon.

Nebon e vo contant, eus se hoc’h assuràn : Itbuan ta d’hé ô’haout, m ’ho ped, Pajic biaû, Ha lavarit d’am e’hoar dont amàn hep dale;

Pa vo deut e clêvo a betra eus doare.

lg3

A n E il P aj .

Roue n obi ha vaillant, gant joa vras emc'’hilo», Me rêi en ho reqet prest ar gommission, Rac me gred ar Brinces pa glêvo ar sujet, Me hoc’h asstir ervat e vo rejouisset. Me ya da bartia racial, pa ê ho crad; Credi a ràn e teuy ganerne troad-eus-troad. Mont a ra da vit ar Brinces, eun nçbeut goude ec'ii antcegaatir R enod. Ssfclud, P r L D c e s y a o u a n q , g a n t caran te b a r f e t . C lera.

Hoservicherez hum bl, Chevalier redoutet. Y qn .

Arça eta, va c’hoâr, -cetû amàn ar re O deus hon delivret, a drugare Doue, A dre daouarn Bourgogn hac ar Sarasdoet,

O devoa en aptie r ar v rô -m à n rev in et ;

Ipicial Renod, a zo a r c ’habiten, En deus bet qemeret Bourgogn e-unancreiin , Ha rentet aneàn em domination; Rac-se lavarit din I10 resolution , Peseurt anaoudeguez en deveus meritet: Just ha rêsonabl ê e ve recompancet. C lera.

Ne gredàn qet e ve, hervez va fantazi, Netra oll er vrô-màn dign d ’e recompanci. Den na elI lavarat certen en güirione An désolation hac ar c’halamite A voa grêt er Gascogn gant ar Saraainet ; Hac ô Renod vaillant en deus hon delivuei! Rac-se ne oufen qet petra ve suffisant, Dign d ’e recom panci ha d ’e renia con tent. Y on .

N’en dê qet difficile va c’hoar, e gontanti: 17

E màn en ho pouvoar, mar carit consantî, Rêi deàn recompanç deus e zervich rentet: E Jrassa dezir ê dont d ’ho caoul da bried. C lera.

Allas ! me zoindign deus eun enor qer bras Da eureuji d ’eun den qer courajus, sjvoas; Gouscoude mar dê ze lavaret gant Doue, Me a zo prest bepret da heuill e volonté. R e n o d a dosta eus Clera hac a laiar déi :

Ha me. Princesyaouanq, a lavar memes tra. Pa ôn bet inspiret evit dont d’ar vrô-mâ Da zervicha Yon demeus va oll bouvoar, Ho passedi, Clera, a ve va brassa gloar. Y on .

Grêt clos an dem ezi, me a vel ze dija ; Demp eta d ’an ilis gant calz demeus a joa, Gant pep solanite ma vint ta eureujet; Ha neuze ni yêlo gant enor ha respet Da gundui anê da gastel Montoban , Elec’h ne vanqo dê netra oll er bed-màn* U n n e c f e t C harlamagn

D i à L o G, hac e suit,

C harlamagn.

Me lavar dêc’h amàn, Princet ba Baronet, E meus calz a chagrin hac on goal dispitçt En defot ne allàn qet dont d ’en em venji Eus a vibien Emon hac o c’hender Mogi. Me a zônje penos pa voaint assiejet En castel Rochefort, e vijent qem eret; Gouscoude o deveus grêt moyen d’en em den» Pie dalfe qet e nac’h , ret e vent sorcerien. Neuze Ta m i Roland hac ar prinç Olier

Ne velàn qet ive e vent êru d ’ar guêr,

A voa êt da Gologn evit rêi ar chasse

D’ar bàyanet a voa o tistruch ar vrô-ze. Gant se ôn poanniet bras pa n’agüelàn êru : Me varyo gant glac’har, ma n’êruoot diouz-tu. N êm .

Evit mibien Emon me bromet dêc’h ervat Oc’h eus ar veach-màn. rentet en eur goal stat; N’o deus qet a hou voar da ober insu II dêc’h , Na den n’p repuo, m’oc’h assur, en nep lec’b ; Ha dre ar voyen-ze e vînt sur oblijet D’en em zounieti dêc’b, Ampereur redoute t. Ouspen, ho nk Roland hac ar prinç OHer Ne vint qet ar goassa ebars en nep qartier. Tud-just int, zo capabl da zifen o bara; Nep n’em froto oute ne ç’boneo netra... Mes m’o güel oc’h antre pa gomzen eus anê, Haaeuji dea robust bras da bm onier gante..

ântreal a reont gant o frisoeier. C harlam agn.

Ah ! daou B ri n ç je o e ru s, deutm atsur raveet. Mes, piou ar payan-ze oq’h eus-u qemeret? R oland

F u r i -c s ,

O Monarq redoutetï va Eont, va Roue, Ni a c’houlen pardon digajn-t. ho Majeste, Mar domp bet neglijant da laqat en eflet JSn urz an ordrenanç ho poa demp-ni roet; Mesure vouir Brovidanç zo bet demp favorable E credàn hon eus grêt eur veach profîtabl ; Rac ar bobl a Gologn a voa persecutet Cuntinuelamant gant ar Sarazinet, Hac hon eus bet ar c’hraç, a drugare Doue, Da laqat rën arpedc’b c’hoasebarshoc’hontre. Ni hon eus chasseet ar bayanet méchant,

L aqet euti nrver bras d iou te da n eatil, Ha rentet o Houe da vea tributer E ntre bo taouarn d êc’h evelse prisonier. O ger-D anoa. Rtf vo dà virviqen an heur vad b en igu et Ma oc’h, princet yaouanq, varar bed-mâ ganet; Rac c ’houi ô a gredàn evit s’ur vo ar re A d?eaÿo da laqat ar Franc en liberté. E sc o fo r t, Prinp Sarazin. A m pereur Charlamagn, paon en h opouvotr r Me zo ho prisonier, allas! bremàn m ’er gotfr, Haè a anzav ive e m eus b el ddinajet Alies a veach calz eu s bo sujed et; Evit se gouscoude e m eus an esperanç H o po ar vadelez* Monarq b ras eus ar Frânç, D ’am receo en ho craç, va sujedet ha m er Hac e prôtnettàn d êc’h enpad va oll bue Ni deuyo d ’h oc’h hanzav evit S upérieur, Hac e pèfum p tribut bep bla d ê c ’h , Ampereur ; Me brom e t puspen ze ive da virviqen E (eufonyp da lezel do peo^’h âr grislen ieii , Ha va oll dud bd me à tO sur b ad eet, Mar roit ar c ‘hraç-m àn, Ampereur reuoutet. CflARtAtfAGtt. Pa ve louarn èr pééh e lavar familier £ lezel da vont qüit, zebro mui ayer. C’hohi lavar, E scofort, bremàn p ào c’b tizef, P en os fte Voaldretfoc’h mui ai» gatholiqfeiî Güir mad a Èévarîf ; m e am pecho ze d êé'h , R^c re a affronichoti a m eus bet diganêc'Jb. A* C hevalier OfciKft. P ’crë ren tel Escofort d ’a r Prinç Roland, bô fti, E ped as ac’hôtfomp gant peb seort coi) rtétfsï Da bedi acIbaïiOê’h d ’èü t'rêti gant do& çdef,

»97

Ar pefc hor boanai, Sir, prometet da ober» Rac-se va Ampereur,,hac hor pedi a ras, Red vo e vadei, rac demp er promet as. CHARLAMAGN.

Ya mignon Olier, Prinç nobl bâ jenerus, Glac’har zo em e'halon o rancout ho refus j Goulennit, me ho ped, diouzin eun dra ail, Rac evit Escofort n’en dê qet den leal. Me metis-àn aprôuvet certen en meur a dro; Mes pa meus*àn tizet, bremàn ni a gonto. M’ho ped, va niz Roland, laqit-àn er prison, Ha pa allimp vaqi, ni glêvo e rêson. E scofort.

Be a meus peadra da bêa va rançon : Roit din diatia Paris evit prison. R oland.

Ya Eont, merayoprest ho commandamant : Deut eta, Escofort, d ’ar prison prontamant; 2 e a e ampecho qet bac O lier ba me Nadachfomp,margaIlomp, m’hopo hoîiberte.

C h a r l a m a g n . Montarad’arpmom*

Lavarit din, m ’ho ped, Prinç vaillant Olier, Dre’r pez ma meus ennoc’h fianç particulier, Ar virione dirac va Baronet ha me: Penos u’em go m porte t Roland bars em arme? Hac en’ deus disqüezet e vo sur eur veach Eur Chevalier vaillant ha àeneus a gourach? O l ie r .

Me Uvar a dra s u r, Impalaer puissant, Penos n e » don qet dign dagomz eus a Roland. Aboe ma ê crouet hac ar bed hac an ê o , Ne voe gSelet eun den qer courajus bac édi Rac temoignet en deus en calz a fêçonrüou Ez ê favorizet memes deus an êovou.

iq S

Pa voe an diou arme renjet a bep coste,

E aailjas varneze evel eul leon goe, Hac e yas e-unan da gaotü e enemi. Biscoas n ’em boa clêvet eur seurt est lam h t cri Eve! a voa dre oll el lec’h ma trèmene, Gant ar Sarazinet o c’boulen o bue Rac me en assur dêc’h , bac a deo hac a glèk E laze anêze gant arrach eus eur blêi. D re’ lec’h ma tremene e coeent a zruillou : Ar plaç a voa rentet evel plaç al loeou. En eurguir, me lavar, mar domp bel trionfant, E c’h attribuomp ze da vaillantis Roland. Me lavar dêc’h eun dra hac a zo güir avoalo’h î Ma ve c’houi a elfWîavoul deàn eur marc’k Hac a ve suffisant ba capabl d ’e zouguen , Ec’h alfec’h disfia hoc’h oll adversourien. C h arlam agn .

Ah ! pebes jouissanç zo ebars em c’halon E clêvet bo comzou, Olier, va mignorr! Bac conclui a rit, hervez m ’ê hoc’h avis, Penos né zefot qen nemet eur marc’h d ’am niz Evit bea eur vech capapl da zistruja Qement seurt adversour a meus var arbed-mâ; Hoguen en pe fêçon, lavarit franchamant, E vo choazet eu r marc’h convenapl da Roland. O lie r .

Sfe rêi dêc’h consefll vad varzebremâ-zouden. Noc’h éus nemet qemen h a c ’h oll Chevaliefîen, Ha lavarat dêze penos oc’h eus calz c’hoant D ’o güelet o redec oll d ’ar vouled arc’hant. Ha mar carit ive attribui eur pris D ’ar c’henta Chevalier a vo en penn al lis, An nep en deus marc’h mad en disqüelo neuze, Hac e refoc’h bo choaz evelse, va Roue.

*99

C h â RLA|IAG9F'

Hep mar, Oliefguèz, cotnz a rit gant r&fon : Mejjapprou ho comzou evit conclusion. ÎUc-se e commandàn d ’am oll gavailliri, Qercoulz demeus a Franc vel deus an ltali, I)'en em gaout var al Iis da redec assambles, Ha velin qement marc’h zo em Rouanlelez.

Da R d a n d , pehini t au(r«»

Ah î va niz qer Roland, va brassa esperanç, Diouzoc’h e tepant ar gurunen a Franç: Lavaret a zo din ne vanq dêc’h netra qea Nemet eur marc’h a ve suffisant d’ho tooguen ; Rac-se bremâ-zouden e meus grêt eun edit Ma vo choazet eur marc h dign demeus ho merit Rac qement Chevalier zo em Rouantelez A velfoc’h var ar plaç e redec assambles ; Rac me deuy da laqat ebars en penn al lis Va c’hurunen en aour, ha nonpas qen seurt pris Ha qenta Chevalier a dizo aneàn, Mar dôn Roue a Franc,* 7 me en rovo */ deàn. Mes evit caera marc’h a velin var al Iis, M’erprenodêc’h, Roland, n ’eus fors evitpe bris, R oland.

Impalaer puissant, Monarq ar Francisien! Ne veritrs biscoas na ne rin birviqen Digant ho Majeste qement a vadelez Evel oc’h eus din-me disqüezet alies, H^oguen me en toue, en fe a Chevalier, Va c’horf ha va b u e, va madou en antier A zo en ho servich eus a greiz va c’halon : Me garfe renta dêc’h peb satisfaction. Ràc-se-ta, va Eont, mar deus den er bed-mâ A ve qen insolant bet d ’ho tisoblifa,

Me a zo prest da vont d en em venji anê;

aoot Nep zo a d v e rso u r dêc*h a «o d in -m e ive. C harlamagn .

N ec’boolennàn ouzoe’h nemet eun dra,Tam : E rofoc’fa din sicour da zont d*en em venji Deus a vibien Emon o deus va offancet Ebars en eur fêçon a zo choqant meurbet. R olant J.

Ma plijfe gant Doue em be-me ar faveur Da gavout dre fancontr Renod hae e vreudeur, Me a i-zèllafe dêze o arroganç. Latarit din hac int a zo bepret en Franc. R ic h a r d a N o r m a n d i .

Ne medint qet en Franç, a ze hoc’h assuràn ; Ddouest pelec’h e maint en em.gûzet bremàn ? R oland.

N em elât vent en ên p’en calon an douar, Me dizo sur anê eun tu, ne laqit mar. Me a meus pell a zo clêvet comz aneze; Terrupl e veri ioaüs d ’en em approu oute. C harlamagn.

Sortiomp eus ac’hann , Autrone va Frincet , Hac ît da brepari pep-hini e roncet; Hast a meus da velet o redec assambles Qement marc’h courajus zoem Rouantelez.

Ar Roue a sorti, Lac e dud a ya da brepari 6 e’hezec.

a o u z e c f e t

iàlog

Ar Roue Yon hac e suit a antre, hac a lavar ;

Bremàn, va c’hoar Glèra, celu c’houi eureojet D’eun den ar puissante a guem«nl a gafet, Hac evit argouloü qemerit Montoban, Unan a vrava plaç a gafet er vrô-màn;

Rac-se ba supplié m eil bac éguile

20 !

Da veva en doujanç h<j.carante Doue. Pratiqit ar vertu ha tec’hit ar pec’het, Hac e yêloc^h eifin da baies an Drindet. Me a ya d*ho lezel en peoe’h hac en repos ; D ar guær eus a Vourdeta» fell din mont fenôs. Adieu, va c’hoar, va breur, ha c’hotii oll, Autrone, Doue d ’ho qeudale’ho oll en prospérité. R enod. Ah ! Roue debooer evel eur Salomon * Ma ve permetet din disquez d êc’h va c’haioa, G'houi a veffe enni gravet ar garante A meus-me evidoc’h, va Frinç ha va Roue. Güir ê, me voàr* ervat, ne oufen qet james Dont da zatisfia avoalc’h d ’ar vadelez O c’h eus, Roue vaillant, evid 6n disqüezet, Hep bea gouscoude en nep guis meritet ; Mes me a bromet dêc’h, ha va breudeurba m e , Ha qem ent den a zo demeus va oll ligne, A zo en ho servich en heur ma c’boulenfet. Adieu eta dêc’h , Sir, dre garante barfet. C leha

Adieu, dêc’h, va Roue, va breur qèr ha güirio*, Me ho trugareca deus a greiz va c’halon Demeus ho madelez da vea procuret Din-me sur eur fortun zo meurbet d’am soùet. R ic h a r d .

Adieu, Roue vaillant ha carguet a fur nez, Ni%bo trugareca demeus ho madelez Da vea repuel ac’hanomp en ho prô; M es, mar bon implijit, ni ho satisBo. Y on .

Adieu, compagnunez, ebars en jenera). G u ic h a r d .

Ha dëc*h-t> ive, Sir, gant eur galon lojâî. Ar Routflon ha«« sait a sorti, ilogis bac e güendem « à itf t.

20 »

M ogis .

Pa velàn sortie t e dud hac ar Roue, Me meus da gonta dêc’h eur e’hêlou a nevej Rac gout a rit penos e c’boun dre va ardou Qement qêlou a zo er Eouantelefcou. Me lavar dêc’h penos er guær eus a Baris E zeus bremàn rancontr da ober vaijlantis» Ar Boue Charlamagn a ra en ,bêr termen Assigna assambles e oll Chevalierien , Ha neuze e laqay ebars en penn al lis E gurunen gaer aour da guenta evit prisi Dachoasmbrc’h da Rohmde ra Charlamagn 2« £ Me gred ar marc’b Boyard a bliebfe d ’ap Roue. R esod . Lavarit din, m’ho ped, va c’hender qerMogi? Ha ni a risq netra evit antrepreni Mont ive da Baris evit ar gurunen? Boyard e goneo, ha non pas marc’h ail qen, M o g is *

la sur, va c’h ender, me a bromet dêc’h *e :: Mar carit c’houi ho po curunen ar Roue, Evît disqüez ervat dr'e varonet ene E màn mibien Emon c’hoas ebars en buev Alard.

Eun dra difficil bras sur a antreprenet;

Mûr deomp da Barîs e vimp anaveet. M ogis.

Orsus ne c’houlennàn nemet Renod ba m e j a c ar marc’h caer Boyard da ober an dra-zft, Evit caout curunen an Ampereur Charles, H a c ober deàn c’hoas confusion ha mez. iBoyard a ranq qen ta bea ILvet en güen,

Me ho crêyo yaouanq ha me vo ancien; vioE op evelse hon tri oll deguLeet,

20 5

Ile bromet dëc’h ervat ne vimp qet anaveet. R en od.

Me a zo contas t bras, Vlogis, davontganèG’fe* Va c’horf ha va bue a apparcbant sur dêc’h ; Me meus an esperanç, pâ vimp-ni assambles, Ne oufemp qet cavet drouc-avantur james. O le t ù .

M’ho ped, va fried qer dre eu rgiiir garante* Ne yit qet dreist pep tra da expos ho pue ; Enemdalc’hit tranqil erguêrganthopreudeur» Rac Son na êrufe ganêc’h nep seurt maleur* R enod* NTxopetqet a vorc’bet, vâ fried , me hü p ed | Ni zistroyo qer yae’h evel ma veomp êt. Adieu dêc’h, va fried, va breudeur ha va zud; Chommit en Montoban ha ne rit qel a vrud. Ke lavarit da zen en peiec’b e vimp êt; Gant aon dre drahison na vemp-ni discuiJIet* C lera.

Adieu, va fried qèz ha va c*hender Mogi, Qen a veoc’h distro de vin qet h^p sourci.

Renod ha Mogis a ya da Bærit*.

Dijlog. a antre gant e suit hac a lavar t Ç erten, va Baronet, toslât a ra au de Ma velfor eo Paris cabe a solanite. Biscoas ne voe güelbt en Rouantelez Franç Eun de qer solanel na seurt rejouissanç Evel a celèbrin en ho reqet, Roland, Dre ma oc’h courajus hac ive dea vaillant. Ab C’hinta P aj. Csuat ho permission, Ampereur redoutet, T

r i z b c f e t

C h a rla m a g n

204

E lavarin eun dra dirac ho P aron et, Pehini a meus bet clêvet bremâ-zouden ; Me gred em tamalfec’b ma noc’h averiisfen. Clêvet e meus bremaïc penos mibien Emon Hac o c’hender Mogis zo ebars er Gascogn, ^Hac int fortifîet ebars efi eur c’bastel A zo entre Toulous hac ar guær a Vourdel, O deus bet a bresant digant ar Roue Yon , Yit bea qemeret ar Sarazin Bourgogn. A n E il P a j .

IN’en dê qet contautc’hoas, arvil traitourYon, Da vea repuet ar pêvar mab Emon, Ma ê bet qen hardi da gaout an insolanç Da zont da gontracli ganle eun alianç: Renod zo eureujet gant pep solanite En deyou tremenet da c’hoar propr ar Roue. Neuze en deus roet deze en argoulou, Eur c’hastel ar c’haera-en provinç ar Poetou. Biscoas mibien Emon ne voent qen arrogant Evel hirio an de, Impalaer puissant. C harlam agn.

Ra possubl ve, Yon , e vez bet qen hardi Da receo en da vrô va brassa enemi 1 MardouLqen traitour^ze,ja, oiardon Roue, Me a rêi distruja mibien Emon ba te. S alomon.

Clêvit, va Ampereur : ma ne laqit eves, E rêyo demp*Renod confusion ha mez. Me gred sur ê capab! d ’êrtfout gant Boyard Er guær eus a Baris, hep bea tam couard; Ha mar tro en e benn redec ar gurunen, E teuyo d'e gonit, crédit en ze certen, ÇHARkMAGN. Ret ê M qatrem ed ebars eo qemenUe.

2 ô5

Richard»Normandi, ha c’houi, Bac Nêm ire, It ho taou em reqet var hent bras Orléans, Hac exâminit oll qement a deuy en Franc: Ha mar güelit Renod na qenebeut Mogis O loslât da Baris, roit din prest avis, Ma clasqfotnp ar voyen evit o c’hemereti Qen e vint em pouvoar ne vin qet divorc’het. R ic h a r d a N o r m a n d i . Pa blij se ganêc’h, Sir, hon deputitda ze; Ni en em acqüiuo gant peb fidélité; Rac me er promet dêc’h : mar deu mibien Emon D’ar guær eus a Baris er seurt occasion, Ni a voerzo dêze o amzer dremenet; Rac sur mar baleont e vint anaveet. Nêai. Gant ho conje-ta, Sir, ni y ad’o c’hevridi, Da c’hout ha ni allo rancontr hon enemi. C harlam agn. SortfaU reont. Oger ha Salomon , c’houi yêl da benn al lis, Hac eveî tud prudant deut da ober justiç. Arabat e ve grêt irichiri da nep den: D’an nep e goneo, roit va c’hurunen; Disqüezit din ervat piou en deus caera marc’h , Ma preuin aneàn, pa ?e din qer avoalc’h. O g e r - D aw oa . Ni a rêi qementse surt Sir, en ho reqet. C harlamagn. Demp d’enem brepari, m’foo ped, vaBarooel. P à r A I I B « r B T D I A L O G. R ich ard a Norm andi ha Nîtot.

N&ifc Brôüèàû pa omp êru en hent bras Orléans, 18

30 6

Enr plaçdarempredet da êruout en Franç, Hoguen diavis omp chotn da goll an amzer. Ne velàn qet e tont paysant na Chevalier; Rac-se mar am c’bredit e yafomp var hor c’his Buanna ma alfomp adare da Baris. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Arrêtomp, Duc a Nêm, me ho ped, vaden qer, Rac me a vel o tont en hent daoa Chevalier; Unan en deus eur marc’h zo caer dreist-ordinal : Penevert ma ê goen eus Boyard ve hanval. N êm , da Renod ha Mogis: Bonjour, Chevalierien : Beitu evelse? M o g is .

Ni a ya da Baris da ober eur b aie, Da velet eun devez sofanel bras m eurbet, En deveus ar Roue, a glêvàn, assinet. R ic h a r d

N o r m a n d i.

la da, Autrone, c’houi a velo embêr Ar pez noc’h eus güelet pell a zo a amzer. N êm da V ogis : Lavarit din, den cos, payitdrear c’hanton, Ha c’houi oc’h eus clêvet comz a vibien Emon ? M o g is .

l a , clêvet avoalc’h a meus comz aneze, Penos ez int capabl d ober faç d ’ar Roue. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Me a garfe Mogis hac e guender Renort

Aze el lêc’h ma oc’h , evit cant scoët d ’am lod. M ogis.

N'en dint qet qen diot d ’en em fouraen Franç; Gout a ouzont pelec’h mon t da boursu o chanç. N êm. Piou an den yaouanq-màn zo qen terrupl montet? Ne lavar guir abet; mud ê sur, me a gred.

2 07 M o g is ,,

N’en dê qet mud, Au trou, mes dêc'h me lavaro M en dê qet com prend nemet gant tud e vrô. R i c h a r d a N o rm an d i» Clêvit ta, camarad, gant ho marc’h caer ha gotn : Mar carit e voerza, me er preno certen. R enod.

Me je va da Baris ha ma cbival ha moa, Pourgonit, mon l’am i, la curunen du Roa. N êm .

Pelêc’h oud bet erscôl, lavar, cosiorennec, Na ouzout na gallec nac ive brezonec? M o g is .

Excuzit aneàn, Autrou, mar plij ganêc’h,. Va mab a zoyaouanq, n’en dê bet e nep lec’h ; N’en deusqet disqet c’hoas ober a gomplimant,, Ho guen gant an amzer e comzo ouzoe’h coant* R

ichard a

N orm andi.

Deut eta da Baris, ha ni yel assambles. M ogis.

Demp eta, Autrone, pa ê ho madelez. P

b m z e c f e t

C harlam agn

o G.

a a n tr e g a n t e s u i t Â h a c a la v a r :

Eh bien, Autrone, ha c’houi oc’h eus güelet Deu e tont da Baris deus hon enemiet? R

ic ha rd a

N orm andi.

N’hon deus güelet hini ebars en güirione, Nemet daou estranjour a zo deut da vale , Hac omp dçut dre an h e n t, ma lavarent ive E teuent da Baris vit ar solanite. C harlamagn. Grêt e meus, Autrone, expos va c’hurunea;

308

Ni a vélo einbêr güeotra roncelassen. Mes me a vel o tont nombr a gavailliri ; Souden ai a veto penos vo ar c’hoari, F o u q es.

Cetu ni, Ampereur, oll en cm breparet, Prest clos evit baie en heur ma commandet. C harlam agn. Sonit eun toi trompill evit rêi ar signal , Ma velin o redec an oll en général.

Son a ra an trompillou. An loumoa a gommanç. ArRoue htG duda ad»ir fioyard livet cogoen, p’iai voa choraet varîerc'h. S alom on.

Ar marc’h goen, Ampereur, ô ar mestr varneze; Biscoas ne velis loen qer prim evel ma ê. C h a r la m a g n . Gantàn e zai ar pris, aie a vel ze bremâ : Hac en Ghomet varlerc’b , cetu-éo ar c’henta. S a lo m o n da Renoft, pehini a c’hoait ar prîi. Clêvit ta, Chevalier, ret ê renta justiç, Rac, hervez a velàn, c’houi a verit ar pris : Dalit ar gurunen, p'oc’h eus e goneet : Comzit eus ar Roue qent mont qüit/, me ho ped. R e n o d a guemer ar gurunen hae a lavar : Me a gomzo gantàn qement hac a garo, Hac bervez e gomzou me sur eu responto. C harlam agn. Deut amàn, Chevalier, ma clêvin ho toare; Me gred ervat ez oc’h eun den a galite; Hoguen en assuranç, mar doe'h den vert'bus^ Oc’h eus sur d’ho touguen eur marc’h zo courajus; Rac-se lavarit din, me ho ped, den vaillant* Ha c’houi er güerzfe din evit va niz Roland? R enod. Mar doe’h var vâr a varc*h evit douguen ho ni Clasqit eun ail, Charles; n’ho po qet va buri.

209

la , pa rofeiC?h din goen 11ou iro taouîagad, Me a meus coulz ha c’houi ezom deus eur inarc’h mat ; Rac are a z o Renod, ha Boyard ê va m arc'h, Me a meus goneet ho curunen avoaJc’h. Me zispenno anei da bêa soudardet Da ober dêc’h brezel ha d ’oc.’h oll Baronet.

Renod a achap^anl ar gurunen. C harlam agn.

0 va zud! saillit oll varlerc’b an den méchant Mar mir va c’h u ru n e n , me a varvo presant.

I d e LON. Mont a reont var elerc’h.

Achappet ê Renod, an den fall inhurnen ! Me gred ê an draoul a zo eus en douguen. C harlam agn.

Oh ! den abominabl, exetTrapl hac impi ! Birviqen ne vouijes mtiicc’h va offanci Evel a c’heus-te grêt bremàn , den disleal, Pa c’heus din-me laeret va c ’hurunen royal. Evidôn-me a eil detesti va maleur: Me garje birviqen ne vijen Ampereur, Evit ma ne gavàn eure d ’am c’honsoli, Me a gred e varvin gant arrach ha furi. R oland.

Y a Eont A m pereur, mignon a r Francisien, Hac Impalaer güirion varar bobl nobl Romen , Confortit ho calon humblaman t , me ho ped. Mar d^ ho curunen gant RenodTanlevet, Biscoas ne goustas sur eun hevelep outrach Qen qer d ar bobf a Droa, a Rem hj&î^parlacb Vel ar gurunen-ze m ’en assuiKj^teiioïf. Daouest peguen fur ê , en d e àtojînf t al z o t, Pa ê n’em deguiset evit hon Ma vrje n ’em roet da anavout dempWài, Mi er bije miret eus nie un dioule,

a i# Daouest d ’o oll ardou ba d ’o subtilité, Da zonl da friponi james ar gurunen, lin drouc dispit dêze ha d o oll diaouliea. Mes evit nep fortun ret ê n’em gouraji, Ha c’hoas çlasq ar voyen vit en em gonforti; Rac-se ta, va Eont, crénvait ho calon, Me rêi dêc’h en em venj eus a vibien Emoo, C ' u O E Z K Q V E T D I À L 0 G. C h a r l a m a g n hac e su it . A u C h e v a l ie r O l i e r .

Qement-màn a ellomp oll da attribui D*an ard dinbolic eus ar sorcer Mogi* A voa n’em deguiset en eun den ancien ; Renod a voa yaouanq hac ar marc’h a voa goen, Ha pa voant evelse o zri n’em deguizet? E voa impopsubl demp o bea anaveet. Mes evit qementse rre gollomp qet courach ; Ni a voerzo dêze assur o friponach» I delon.

Maheuillfec’h va avis, Ampereur Charlamagn, E yêfec’h d ’ar Gascogn hep ober lam bargagn, Gant eun arme ponner evit tenna rêson Deus ar sorcer Mogis hac a vibien Emon. C h a r l a m a g n .. Ar résolution a zo g rét, va mignop, Rac birviqen james ne ra joa va c’halon INa vin en em venjet eus an dud milliguet O deus dizenoret me ha va Baronet. G aleran.

Hon oll gontantamant hac hor brassa soùhet Ê sur hoc’h asista, Ampereur redoute!,

d it

D ’en em tenj gant Justiç eus a vibien Kmo» , O deus hoc’h offancet en alies fêçon. Birviqen ne oufen nompri pegnen lies 0 deus bet abuset demeus ho madelez ; Bac pa lazas Renod ho niz propr, va R o u e , Elec’h goulen pardon digant ho Majeste, E voe qen orgouillus da zevel eur c’hastel Gant resolution da ober dêc’h brezel. Ebars er c’hastel-ze e voe crouguet Grifon Ha difframmet Hernier hep nep remission ; Ha pa ne voa -en‘Franç nep sourci a Renod , E velàn ez ê bet qen iffiontet, qer sod D ’anlevi’r gurunen dre eur friponerez, En esper ober demp confusion ha mez. Rac-se e concluàn Renod hac e guender À vo sur difframmet entre pêvar garlier. C h a rla m a g n .

Orsus n’o gourdrouzomp pelloc’h dre hor c’homzou, Mes greomp dê saniout puissanc hon armeou. Allon eta, va zud, ret ê bremàn guervel Hon oll d roupiou hep faut da vale var Bourdel, Da laqat. ar siech var castel Montoban ; Ni ranqo en approu abars tri de amàn. Dêc’h-u, va niz,Roland, pa n’en doc’h qet couard, E roàn-me soign demeus va avan-gard : Cunduit mat anei evel den a galon, Ha gritcomz ac’hanoc’h en douar ar Gaseoga. R oland.

Majeôte redoetet, me ho trugareca: Deus ho commanaamant me a meus calz a joa, Rac pell a zo e meus dezir bras em c'halon Da zont d ’en em approu eus bugale Em on, Dreist peb Ira eus Renod a zo ar mab e o a , Hac a zo brud dre oil er bed eus aneâ.

212

Me a gaffe em be digant Doue ar c’hraç D en erogaouten bataiïl gant Renodfaç a fâç; C’houi a veife neuze, Baronet eus a Franç, Dont prest da izelfât deàn e arroganç. O g e r-D a n o a . Me bromet dêc’h, Roland, en presanç Charlamagn, Qentoc’h eguet ma vo êchuet ar c’hampagn E vo n’em bresantet dêc’h an occasion D en em approu avoalc’h eus bugale Emon. R oland.

Rac m a in t ho q e r e n t, O ger, ê ho m eu let? O ger »

Ne lavaràn netra ne velfoc’h an effet. C harlam agn.

C ’houi, Olier, pa oc’hcamarad gant Roland, It gant an avan-gard gantàn pareillaraant. Fouqes ha Ganelon, Galeran ha Ripus, Idelon , Isakar, c ’houi zo tud courajus; Rac-se me ho suppli da vQiiet gant va ni, Hac evel tud vaillant deut oll d’er secondi, Evit m ’hor bo ar o’hraç etir veach qent mervel, D ’en em venji demeus v’adversourien mortel. I s a k a 'A.

Ampereur, ni a zo presl da oboissa. C harlam agn.

Sonit an trompiltoti evil eo em renja.

Son a rêr an Irompillouhaan tabourinou, hac e parlier evitGascogn.

B J T E C F E T D I A L O G. C h a r l a m a g n hac e suit. I sakar.

Megredparfetamant, Ampereur redoutet, Ez omp bremàn assur tost da Yourdel rentet,

Bac me a vel duont castel caer Montoban , Unan a grénva plaç zo ebars er bed-màn. C ha rlam agn.

Me bo ped, Autrone Olier ha Roland, Da dostât d ’ar c’hastel gant peb a rejimaut ; Ha ni choino amàn eun neubeut da repos: Ne zavimp pavillon ebet evit fenôs. O l ie r .

D’oc’h oll gommandamant ni vo atao fidel : Aion eta , Roland , tostaomp d’ar c’hastel.

An avan-gard a dosta d’ar c’hastel ; ar Roue a chom er c'hawp* R oland.

Êru omp, Autrone, en qichen Balançon, Amàn zo eur plaç brao a récréation ; Ne ouffe birvtqer. reposi hon arme Güeil eguet erplaç-màn, me a assur dêc’h se. Posit an etandard, savit ar pavillon, Hac en eur plaç huel exposit va dragoti, Da z isq ü e ^ a Renod hac ive d*e vreudeur Ez omp deut da guerc’hat curun au Atnpereur. Rac me en toue ferm , dre va c’hourach ardant , Dre vâbirec’h furius ha va c’hleze tranchant, Qent eguet ma qüiüain castel caer Montoban , Ma ne ràn en laqat en ludu hac en tân , Ha crouga prest eno ar pêvar mab Emon , Ma rin dê eur veach anaoul ac’hanon. Sevel a rêr eur pavillon., hac e laqer eun dragon vargourc. IsA K A R .

Cetu, Autrou Roland, savel ho pavillon, Ha var ar beg huel exposet ho tragon; A deir lêo tro vardro bepret en er güeler; Me gred e vo souezet an dud eus ar c’hartier. R oland.

C’houi eateur, Olier, arauc ma vo levai,

2l4

Dont hed un heur ganén erc’hoa'd.da chasseal? Neuze gant plijadur ni zeuy a ziabel Da gonsideri pis fondamant ar c’hastel, Da c’hout ha ni velo en eun tu an andret A ve ar facila evit e guemeret. O lier . Lavarit din, m’ho ped, Àutrou ar Prinç Roland, Ne ve qet re hardi quittât hon rejimant? Marteze hon absanç a ve caus da c’hoarvoud Eun dra dreist-ordinal a rafe demp hirvoud. R oland.

N’ho pet rnorc’hed ebet, va mignon Olier, Amàn eus Autrone courajus, ha fier, Ilac a deuy da zlfen fidel hor pavillon: Me ro dêc’b ar garg-se, Fouqes ha Ganelop. G anelon. Autrone generus, mar fell dêc’h pourmeni, Evit fet qementse ec’h allil mont hardi, Rac ni Jaqai eves etro pad hoc’h absanç Ne êruo nep troubl gant an arme a Franç. O lier.

Demp da ober eun dro eta, va ç’hompagnoa. R ipu s.

Ha n i, demp, Autrone, ive d ’hor pavillon.

T * i r A c ’ HVBT D î A lo c. R e n o d , e Y r e u d e u r , M o g i s hac o z u d . R e n o d d ’e bried :

Salud, va fried qer, ha dêc’h oll, va breüdeur, Êru omp c’hoas er guêr dre c’hraç hon Redempteur; Ha grêt gauemp eun toi zo da gotnz aueàn: Seit curunen Chajrlesem pouvoar arvech-mào. Pa velit-ta smêi me a zonj er c’bredfet;

* i5

Tromplet ê bet Charles qercotilz hac e Brincet. C le ra .

À ssurit, va frîe d , ha c’houi ive, M ogi,

ÎNi hor boa ac’hanoc’h calz demeus asourci. R ic h a rd .

Ah ! ra vo beniguet ar moment hac an heur Ma oc’h var ar bed-màn ganet, Renod, va breur. Biscoas na Scipion, Alexand na César, En o oll vaillantis n ’en dint b el d ê c ’h -u par.

Ne dalfe qet e nac’h , ni hor boa calz a nec’h , Ya breur ha va c’hender, abalamour sur dêc’h , Rac aon dre eur maleur e vijec’h anaveet, Pa ne voac’h nemet daou ne vijec’h qemeret. R enod.

Nan, nan, va breur Richard, mad ec’h ellit credi En qeit ha ma vo sur eus hor sicour Mogi, Ha va marc’h mad Boyard ive eus va douguen , ]\e vimp qet ar goassa gant hon adversourien. Ar S e c r e t o u r . Autrou an Duc Renod, ha c’houi oll, Autrone, Gant bo permission e meus ar volonté Da lavarat eun dra a zo güirion meurbet ; En assuri a ràn, dre ma meus er güelet. Mar oc’h eus ganeet er guær eus a Baris Curunen ar Roue dre eun toi vaillantis, E voar n’em resolvet qent eguet pell amzer D’egüerzajdêc’h, Renod, eur prisabêoc’h qer. Ar Roue Charlamagn hac e oll Baronet A zo ar veach-màn à grenn n’em resolvet D ’ober dêc’h ar brezel etro pad ho pue: Biscoas ne voe Roue qer fachet ha ma ê. Gant eun arme nombrus ê deut an Ampereur Er Gascogn da combat ha c’houi hac ho preudear; Anfiq, da ober dêc’h eun hevelep brezel:

2l 6 L aqet $ ap siech dija var ho castel; Hac evit ma voefot e comzàn gant rêson , Ha c’hxxui a vel duont savet eu r pavillon ? M o g is .

Güir avoalc’h a lavar ; me.anav an ansagn : E onont zoda Roland idol bras Charlamagn. Roland a lavaras gant gloar hac arroganç, En presanç ar Roue hac an Tadou a Franç, Ne c’houlenne nem et Jiepqen occasion Evit en em venji deus a vibien Emon. Roland hac Olier o deus an avan-gard, Gouscoude e velàn ez int bet qen apard Da vont qen orgouillus er c’hoad da chasseal, Ha bea confiet o ansaign en re ail; Anfin q ersu p erb i n t , ma teuont da gomprea iYen dè qet an douar mui evit o douguen. Ma senlfec’h diouzôn bremàn -, va c’hendervi, s[\i rafe da Roland c ’hoas sur eun troafad fri ; Rac mar gallomp eur vech discar o favillon > Hep nep difficulté ni hor bo o dragon, A zo en aour massif bac a dal sur ar boan : Terrubl e luguernfe var castel Montoban. A lakd .

lloc’h avisa zo m ad, va c’hender courajus , Qementse a gafen a ve avantajui; Ma halfemp eur veach attrap dragon Roland, Certen en defe mez ha calz a nec’hamant. Ha c ’hou ia zocontant, lavarit, va b reu d eu r, E rentfeœ p ar zalud da dud an Ampereur? Nemet an avan-gard n ’en deveus,c’hoas place!, Hac e m e u sa r greden a repousfomp abret. C lera.

Ma beaiüfec’h ta avis, R enod, va fried qèr, N’en em eïp osfec’b qet da guem eat a zanjer :

317

Chommiten bo castel ha serrit ar persier: An nep a àeuy d ’ho clasq a gavo o affer. R enod,

Chomniit en ho repos en castel Montoban, *V Viqit eves mat deus ar gurunen-raàn : no pet qel a zou r ci ganén, va fried qèr; S 6njit ec’h ouzotnp mat petra zo da ober. C lera.

Doue d’ho preservo deus anui, va zud qèr ; Ne vin qet hep sourci qen a viot er guêr. R enod.

Alôri, demp-ta buan, va zud, secretamant Da c’hout ha ni allo trapout dragon Roland. Rac-se, va mignonet, ne boeltronit hini : Mar santont ac’hanomp e vo ret combatti. Avanç a reont enirezec ar pavilbn. G u ic é a r d . Kebon, va breur Renod, eus se bet disourci, Mi deuy den em venji demeus hon enemi. F ou qes.

D an armou oll, va zud! cetu ni surprenef'; Mft n-a laqomp eves ez omp oll qemeret. G anelon.

Piou zo êru aze, ma crier d'an assot? F o u q es.

Ar sorcer bras Mogis hac e guender Renod. R en od. Ha sènjal arit-u, forbanet hep calon , Donet d’hor sujedi er vrô eus ar Gascogn? Goelt e vjje bel dêc’h assur chom en Paris, Rac birvrqenac’hann n'en deet var ho qis. I delon. Evil qement a riteushorgourdrous, Renod, Oc’h eus bet ajisset assur evel eur sod,

218

Bea n’em deguizet dre art ar sorcères, Laeret curunen aour an Ampereur Charles ; Qementse a disse coustout dêc’h ho pue : N oc’h eus qet a respet evit tud ar Roue ! G u ic h a r d .

Da betra respecti an nep n’hon respect qet? N ’ouffe qet oberdempgoass eguet endeusgrêt. Ha c’houi, poeltronetfâll, divoallithocroc’hen; En em renta ranqit, pe ferm en em difen. GALERAN. Commançaraargombat. En em zicouromp mat, m’ho ped, va mignonet, Pe ez omp en danjer da vea qemeret. R enod. Alôn, va mignonet, redoublomp a gourach ; En em renta rancont, pe c’hoari poehronach. G aleran.

Ra veo milliguet Roland hac Olier, Na deuont d’hor sicoür p’hon eus brassa affer. R ic h a r d .

Yit disqüez da Roland e meus er bisitet, Me zigaço ganén e zragon alaouret.

Disear a ra ar pavillon, hac e tigaç an dragon ganlàn. Ar masiq a c’hoari efit annonç an triomph. G aleran.

Oh! tudabominabl! lestganemphondragoo, Ha ni yêlo ganêc’h assur evit rançon. R ic h a r d . Ne zeusrançon ebet evidoc’h , poeltrenet; Hoguen nie vel ervat penos ez oc’h scarzet.

RENOD. Ar Francisien en emzoveU.

Evit hor plijadur hon eus grêt qement-màn : Decqp oll joaüssamant da gastel Montoban. Eno pa vimp rentet ni blanto an dragon En eur plaç hac a rêi da dud Charles eston. Renod a boz an dragon var eastel Montoban*

219 N O N T E C V E T D l Â L O C, R o l a n d , O l i e r , F o u q e s , G a n e l o n , etc. R o lan d .

Me lavar, Olier, e zeus grêt eur burzud: Me gred ê Montoban qemeret gant va zud, Rac me vel va cjjagon plantet var ar c’hastel: Ar vech-màn, m’en assur, ê achu ar brezel. O lier. Arc’hontrolê zogrêt, emeusaon, vamigaon, Rac cetu d’an douar laqet hor pavillon. F ouqes. Lavarit, Autrone Roland hac Olier, Ha c’houi oc’h eus tizet nemeur eus a gibier? Mad ê bet ho chasse, me gred en güirione , Mar tal ar pez oc’h eus collet amàn hirie. R ola n d . Petra zo c’hoarveet? Lavarit, Ganelon. G anelon. N’el lavarin qet dêc’h. Ha c’houi vel ho tragon Zo laqet gant Renod var castel Montoban? Souezet vo ar Roue pa velo aneàn. R oland. Penos, tud execrabl l Fouqes ha Ganelon, Hac oc’h eus bet lezet anlevi va dragon !... Me am boa confiet ennoc’h va rejimant; Mes c*honi vo punisset, poeltronet insolant. F ouqes. Eun den pa ve forcet n’en deus qet a lezen. fli’hor boa sourci abet demeus an draitourien P o deus hor surprenet etal ar pavillon; Ni zônje voamp maro oll hep remission. Ma carjec’kbea bet ganemp chonamet amàn,

&ao

Ne voa qet ho tragon wr-eastel Montoban. R oland. Petra rin-me bremàn? lavarit, Olier; Me meus aon na goein, allas! en drsesper; Pa zonjàn bars en dro zo c'hoariet din-me # Ne gredin birviqen mont dirac ar Rone. O l ie r . Ret ê n’em gonsoli, va c’hamarâd fidels Qement-màn a zo oll forturniou ar brezel. Ha ne ouzoc’h-u qet nep a beuill an arme A zo hirio o coH ha varc’hoas o c’hone? R oland. AnGn, crena a ràn gant ar vorc’het ha spont. Penos n’em bresantin-me dirac va Eont? R ip u s . Hoc’h Eont a voar ze qercoulz hac ar re-aïl, Penos en qement-mân eus chanç dreist-ordiftal ; N’em gonsolit, Roland, me ho ped evit set Grêt e vo hoc'h accord en qever ar Roi*e. R oland. Me Jio ped hnmblamant, Aütrou Comt Ideîon, Dre ma oc’h den tidel ha d ’am Eont migaoü , Da vont, me ho suppli, da lavaratdeàfn Penos ê c’hoarveet ganén ar maleur-màn. Idelon. Autrou ar prinç Roland, p ’am deptilitda zef Me rayo hoc’h accord en qever ar Roue ; Rac*&e n’em gonsolit, Roland hac Olier., Me rento dêc’h respont hep dale pell-amzer. R oland. Ha ni en em dennomp en plaç ar pavillon , Da c’boslos ar respont en devo ïdehm. F in eus ar B èvare A ct.

331

PEM PET PROLOG. C ompagîîünez santel, vertuus ha discret. Me ho ped da exerç c’hoas ho paciantet, Hac e velfoc’h ar suit demeus an Dragedi, Nemet ne rafen dêc’h re demeus a anui. Güelet oc’h eus dija Renod an den vaillant E C’hoari dilijant eun toi brao da Roland, Qen a voe qer mezus rentet Roland gant ze, Ne grede qen certen mont dirac ar Roue. Mar boe trompet Roland gant bugale Emon, Pa vel var Montoban exposet e zragon, Ar Roue Charlamagn a voe guyê, d’am avis, O sônjal o devoa grêt e dud vaillantis. Pa glêvas Charlamagn gant ar Prinç Idelon E voa êt an dragon gant bugale Emon, E voe qen dispitet, qer connaret certen, Ma sônjas er moment qüittat e gurunen, Àlafin e c’houlen avis eus e Brincet Petra voa da ober eus eur seurt coq inet ; Ma ne alje qet dont d’en em venjî oute, E louas breffamant e colje e vue. An oll en général a roas o avis Evel ma ententent, pepini en e c’his. Ma conclujont neuze en o ompinion, Nonpas c’hoari dre nerz eus bugale Emon. Goude calz a guzuill e voe deliberet E c’hoarijent subtil eus o enemiet. Gouzout a rit ervat penos Renod-Emon En devoa eureujet c’hoar ar Roue Yon? M’o devoa ar soupçon, darn a dud ar Roue, E vijo sur Renod souveren varneze. Rac-se e conseilljont ar Roue a C’hascogn Da zont da drahissa ar pêvar mab Emon , En eur livra anê d’ar Roue eus a Franç, Ha dasq o revina, hep caout nep conscianç.

2 22

Ar gambr ma voe sinet ar c’homplot infernaï A voe rentet qen du evel eur chiminal, Evit disqüez d’an oll, dre exempl evidant, Ne dleer birviqen güerza an innoçant. Cetu ar Bempet Act amàn , Auditoret, Me ho ped da exerç c’hoas ho paciantet, Ha ni rêi hor possubl vit ho renta contant: Mont a rêr da gommanç ebars en eun instant. ACT

Q E N T À D I A L O G.

hac e suit a antre, hac a lavar; Arça, va m ig no net, pa omp n ’em d isqüizet, Demp-ta bremàn da glasq ar plaç bac an andret Pehini a ve propr da repos hon arm e: Tostaomp-ta da gaout va niz Roland ive. Güelet a ra an dragon varcastel Montoban, hac e cri gant j</a : Ra vo ta ar mom ent bac an heur beniguet Ma ô var ar bed-màn va niz Roland ganet ! Qem eret ê gantàn castel caer Montoban , Rac me vel e zragon var an dourel bremàn. C h a rla m a g n

I delon.

O Sir ! ar c’hontrol ê zo sivoas c'hoarveèt : IIo n iz , ar Prinç Roland, a zo bras glac’haret, Balamour d ’eur maleur zo êruet gantàn ; En de coulz hac en nos ê glac’haret bremàn. C harlam agn.

P etra zo c’hoarveet? Lavarit, va mignon. I delon.

Me lavaro dêc’h , S ir, gant ho permission. Goude bea ganemp savet ho pavillon,

Yit ma vije güelet gant oll bobl ar c’hanton % E plantjomp var ar beg hon dragon alaouret,

225 Evit m’elje an oll tro vardro e velet. Roland hac Ojier o devoe bolonte Da vont ebars er c’hoad da obéi* eur chasse. Renod hac e vreudeur, entro pad o absanç, O deus hon attaqet gant qer bras violanç, Anûn m ’o deus dre nerz an dragon anlevet, Ha ni bet oll en poent da vea qemeret. Celu aze’r sujet, Impalaer puissant, Ma ê qer glac’haret ho niz ar Prinç Roland , Ha ne gredfe biqen dont sur en ho presanç> Hep bea goulennet diganêc’h assuranç. C harlam agn.

Petra dal din bea Ampereur ha Roue? INemet an eil maleur ne meus var eguile. Pa zonjàn insolanç Renod, an den impi, Ne dalfe qet e nac’h , e fell din conna-i i. Possubl ve, va Doue ! penos eur veach c’hoas, N'ho pe qet madelez da ober din ar c’hraç Da zoîit d ’en em venji deus a vibien E ihoü, Pere ne reont din nemet confusion ! Ya mignon Idelon, lavarit da Roland Dont dam c’haout hep dale en penn e rejimanl : Àsssurit aneàn e meus er pardonet, Mes gant ma vo fàroc’h en amzer da zonet» I delon.

la, Sir, me ray ze, ne vo nep manq abet.

Sortial a reont.

E ILr E T

R oland

D I A t O G,

hac e Officerien. I delon.

Qèiou mat zo, Roland, deus abeu.rs hoc’h eont. Rac-se, deutd’e gavet, me hopedpresthaprcmi;,

$a4

Me gred en deveurc'hoant da ober coùferanç, Racse-ta deut d e gaout m’ht) ped gau t dilijanç. R oland. Demp-tabuan, va zud, da gomz eus ar Roue, Rac aon d o n td ’e facha, en eur dont da zale.

Roland a barti da vont da c’houlen pardon en* • Eoat.

T r r r n t D i a l o c. C h a r la m a g ç * hac e suit. R oland.

Pardon a c’houlennàn, va Eont admirabl : Me a anzav va faut, me voar ez ôn coupabl Da vea dilezet ganén va rejimanl: Mes me a bromet dêc’h , Impalaer puissant , E vin certen furoc’h en amzer da zonet, Eguet ma ôn-me bet en hini tremenet. Atao e meus clêvet tud fur e lavaret: Goella sqient a zo ê ar sqient prenet. Mar en deus grêl Renod din eun toi friponacb, Me dacho d’e b êa, rac me non qel eul lach. Mar en devoa dezir da guemer va dragon , E lleye en essñt pa voan em pavillon, Jîa nonpas e guemer dre eun toi Iachete ; Hoguen me en tou dêc’h , me bêo deàn ze, C ha r l a m a g n . Evil ar veach-màn oc’h excusàn, va ni; Gouscoude eur vech aD ne vit qet disourci; Bras oc’h disenoret gant bügale Emon, O vea m ’o deveus aulevel ho tragon. F ouqes. Ampereur Charlamagn, ha c’houi, Tadou a Franç, Me lavaro eun dra g&nt calz eus a grevanç, Penos e meus aon bras ne alfomp birvnjea

225

Gallon t en em venjî deus hon adversourien; Rac ouspen ma int lud courajus ha vaillant A guement a gafet-dindan ar firmamant, E màn gante Mogis, ar snblila sorcer, A ra ar pez a gar dre ardou Lucifer. Mar o deus an dragon, ar gurunen ive, Ez ê certen Mogis ê a ra qem entse: lia dre art pe dre nerz e rint moyen bepret Evit hon revina, me gred se assuret. IsAKAR, Güir ê, Fouqes, ar pez a lavarit bremàn : Biqen dre nerz ne ve qemeret Montoban ; Rac ma voa Rochefort plaç cré« hac im prenabl, Monloban zocrénvoc’h, zezod'an ollgüiabl. N êm.

Sir, va güir Ampereur^mt " volont* Da lavarat eun dra bremàn jeste, Pipi a zeblan t din a zo ar g air voyen Da zont d’en em venji deus hon adversourien. Pa na eller dre nerz, è ret dre finesse Essât sligna eur pech d ’ar botret subtil-ze. Rac-se e ven avis dêc’h , Ampereur güirion, Da gaç ambassadour betec ar Roue Yon , Da gommandi deàn , hep ober tam caqet, Ma na gar renta dèc’h crac hoc’h enem iet. En deus bet repuet en e Rouantelez, En er greot captif epad e oll vuez. CiïAKLAMAGN.

Ahl Ducfur ha prudant evel eur Salomon, Hoc’h avis a blij din , bel assur, va mignon; Mar am be ar victor var va adversourien, E vo cfhoui a vo catis, ha nonpas hini qen. Ret ê caç eun expres betec ar Roue Yon. Qrsüs eta, R ipus, c’houi a fco va mignon,

226

Rac-se ho teputàn evel eun den fidel Da vont bremâ-zouden bete’r guær a Yourdel Evit, demeus va feurs, lavarat da Yon Ma na gar renta din ar pêvar mab Emon En deus bet repuet ebars en e zouar, Me en tou dre va sceptr, me rêi deàn glac’har, Rac me er chasseo deus e Rouantelez, À deuy d ’en exila epad e oll vuez. Mes mar car o renta em pouvoar, me bromet E vo Yon ha me hon daou güir vignonet : Me stago eun duché deus e Rouantelez, Mar car dont da ober hefvez va bolontez. R ip u s .

Roue nobl ha vaillan t, gant joa vras em c’haloa Me rêi en ho reqet prest ar gommission; Rac ma nê qel Yon realamant traitour, Ec’h alfe renia dêc’h certen hoc’h adversour. Mes qent se gouscoude bea a meus douetanç Abalamour ma eus entreze alianç, Marteze e rayo Yon difficulté Da accepti rêi dêc’h ho coulen , va Roue. Mes anfin, me glêvo petra a lavaro. Adiev dêc’h , Autrone ; qen a vo en distro. C harlam agn.

Ha ni en em dennomp, va zud, d’hor pavillon, Da c'horto ar respont hor bo digant Yon. PÊr

J M

r B T D l À L O 6.

A r R oue Y

on,

eur Y

P aj, on .

e u e S e c re tô u r.

M’ho ped, va Secretour, va mignon qer Goustard, Deut da anzao ouzin ha ne ve qet couard, Hac én a zo güirion eua dra a meus clêvet,

227

Penos ê Charlamagn er Gascogn antreet Evit livra combat d ’ar pêvar mab Emon ; Mar dê güir qem entse , ô pebes rann-galon ! G ou stard.

Assurit, va R o u e , ze a zo güirione ; Biscoas ne voe güelet eun terruploc’h arme Evel zo er Gascogn abàoue tri devez, Hac a zo, a ^lêvàn , d ’an Ampereur Charles. L aq et ê ar siech var castel Montoban ; Me gred en b êr amzer o devo aneàn R enod hac e vreudeur hac o c’h end er Mogi. B aouest eta penos e vo am disparti: Diouz a c’hoarveo em bo qeuz da R en od .., Mes me a vel o tont d ’hor c ’havet eun herot. R

ip u s .

S a lu d , Roue Y o n , a C’hascogn Souveren , Me deu d ’ho caout abeuçs Roue ar Francisien Evit lavarat dôc’h eun dra ne ouzoe’h qet ; N ’ho po qet calz a joa me gred eus e glêvet. Y on.

A utrou’n Ambassadour, m e zo ho serviche Lavarit ho peach ebars en langach bêr. R jp u s .

Ne douetàn q e t, SirT, penos oc’h eus clêvet Ez ê ar Roue Franç er Gascogn antreet Evit rêi ar brezel da vugale E m on, O td eus en offancet dreist m uzur ha rêson. Rac-se on deputet b re m à n , Roue Y o n , Ba zonet da ober dêc’h eur sommation : M’ho po-u da renta d ’ar Roua deus a Franç Ar pêvar mab Emon en brassa dilijanç. Ma ne rit an d ra -ze, en deus touet penos Ne iezo birviqen ac’hanoc’h en repos; E teuy d ’ho chasseal deus ho R o u an telez,

228

Hac ho rento c a p lif etro pad ho p u e z : E r c’b o n tro l, mar q ir i t dont d ’o livra deàn , E ?o sur ho mignon , nie en tou dêc’h amàn , Hac e teuy da gresqi c ’hoas ho couarnamant Demeus a eur brovinç a roy dêc’h a hresant. a goe casisemplet, hac a lavar :

O qêlou maleürus, h o rru b l ha violant! O D o u e , va C ’h r o u e r , napebes nec’ham ant! Eus e glêvet ez on rç n te t dall ha bouzar, Ha ne meus qet a nerz da chom var an douar, Possubl ve , va D o u e , e ven-me qen ingrat Ma teufen da renta an drouc evit ar v a l! D o n t da vea tra ito u r a ve din h o rru b l m e z , Mep en deus deiivret dm va Rouanlelez I Me dalfe qet e nac’h , ho peach , va m ig n o n , En deus scôet eun toi marvellus em c ’halon. H o comzou zo garo , v io la n t, divergont ; ?i’en de qet tra facil rêi dêc’h bremàn reapont. Rac-se ho suppüàn , A u tr o u ’n Ambassadeur, D ’en em gavet amàn vardro diou pe d eir h e u r, H a c ’h a l l i n , consulti ervat va afleriou , Ha me roy dêc’h respont ebars en bêr gomzow. R

ip u s .

Var ze, Roue Y o n , me ya da zortia. Adieu a lavaràn , qen a vo-ta bremâ. Y

on.

O qelou h o r e r u s , in h u m e n ha b a rb a r! Me a garfe bea en calon an d o u a r, Rac neuze ne ven q e t en obligation Da oblija Charles eneb m ibien Em on. G

oustard.

S ir, i n u l i i ê dêc’h donet da z e p lo ri : Hervez m e d i’n affer ê re t d e lib e ri P e tra zo da respont d ’ar Roue deus a Franç :

an 9 E nnes zo eun alFer dem eus a im poH anç, Y on . Cl&vit, v »S eereto u r , m e ho ped da vonet B rem à-zouden vatan da gavetTa C’hom tet ; Ha grit de dont gan êc’h raclai en d ilijan ç, R acc’h oan tam eü sd agaou tgan teeu rgon feran ç. G oustard » la , S ir , m e rêi ze en ho contantam ant : Me ya da ba^tial brem an bars en instant. Y on . Me ho p ed , va F ajet, pa om p hon tri amàn , Da zont da lavarat h o c’h avis din b rem àn , Petra m eus da ober dem eus ar seurt q êltfj ; Mar trahissàn R en od em bo calz hirvoudou. A h C’a enta P aj. N e gredàrt q et e v e den , Sir , R oue Yon , À rofe d èc’h conseil! dû ober trah ison , D reisl peb tra da R enod zo ho qar a lie t, Hac en deus servich vad, va R oue d êc’h ren tet. £ ousta r4^z<w-1i, hac& antre eurii>omen t goude gant * r C’honrtèt.

P R M P E T D I A L O Gv Ar R oue Yt)N hace suit a dnlre, hacaiàvar : A utrone v a C ’ho m te t , av a nei t h o p az îou , Me m eus dagonferi ga«Êc’h*eùtvgod gaêiou , P eh io i a goasiist en nui a m ibiem Eaiion , P ’olraæ an t vaihtnî* n*e zens qenxjesticte* Ar puissant Chartam agoi.A m pereur ha R o u e , En deveus digasset e w c ’hannat em b ë te , Hac en d^veuss noet din eun som m ation , M a n a g a rà n re n la jta r p û v ar diafa E m o n Ehars> v,a rtnejdamiaa>-n:an A catoetetinJE barles,

23 0

E teuy d’am chasseal deus va Rouantelez, Hac em rento captif epad va oll bue: Deliberit, va zud, bremàn var guementse. G o d efr o a . Ganêc’h on soàezet terrubl^ Roue Yon , Pa c’houlennit cooseill da ober trahison ; Dreist peb tra eus R^nod pehini zo ho qar, Dre ma ê ho preur-caer evel pried d’ho c’hoar. Oh! ne veritit qet an hano a Roue, Mar consantit biqen trahissa ho ligne. Me bo ped, va Eont. d’ober reflexion: Pa rentas Renod dêc n ar Sarazin Bourgogn, E prometjoc’h deàn en presanç ho Gomtet Er sicourjec’h fîdel eus e enemiet; Rac-se pa ne fell dêc’h bremàn bea leal, Iloit dê o c’honje da vont en eur vrô ail; Pa ne vint ^et dindon ho tomination, INe ranqfocli qet respont a vugale Emon. M onbandel, Eur proverb a lavar pell zo eus a amzer, È essoc’h lavarat eguet n’en dê ober; Mes me ail lavarat, Autrone, gant rêson, IN’ell qèt en em excus biqen ar Roue Yon. P ’en deusmibien Emon en e vrô repuet, INe die qet permetti e vent sur trahisset , Dindan boan da vea discaret e guæriou, Ha laqet ar ravach var e oll zouarou, Ha c’hoas memes en taill da vea distrujet ; Cetu petra a zo ; deus*-tu deliberet. H éc t o r , Ha possubl ve penos e vemp q e n dinatur Ma rentfemp eun affront evit eur blijadur 1 Servich vras a rentas demp bugale Emon, O tont d ’ho délivra deus a zaouarn Bourgogn

231

Ma heuillit va avis, me lavaro hep mez, Na refoc’h qet seblant a c’hourdrouzou Charles/ Qeit a ma vo Renod hac e dud en bue, Ne vezoc’h qet goassoc’h, crédit se, va Roue; Ha memes oblijet oc’h ive d’o zicour, Dindan boan da vea disleal ha traitour. A r C ’h o m t A n t o n . Me a lavaro dêc’h , Autrone, gant rêson* Peagoulz ec’h allit asista hor mignon : Er zicour a ellit, me lavar dêc’h penos, Pa n’en doc’h qet ive interesset er gaus; Mes mar be eun affer eus ho propr interest, Ec’h allit en instant en em denn a boan prest. Ni zo interesset en ze coulz ha Renod: Chom en poan evit den a ve demp eun dra zod. Rac-se ta, va Roue, me a zo avis dêc’h, Na chomfec’h evit den er bed ebars en bec’h ; Tachit rêy e c’houlen buan d ’an Ampereur, Hac ho caro bepret fidel evel eur breur. A r C ’iio m t d ’A n jo u .

Anfîn, coulz ê abred evel a ziveat; Perissa a ranqont, ze a ouzer ervat: Coupabl ê sur Renod laza’n tî ar Roue E niz prop Bertelot dre eun toi Iachete. Evit se n’en dint qet en em humiliet, Mes en em laqet int evel tud revoltet Da zerc’hel daouzec via ha davanlach brezel D’ar Roue Charlamagn zo o Frinç naturel. N’eller qet lavarat certen gant güirione Peguement int coupabl en andret ar Roue. Rac-se me a ro dêc’h avis mat evit se, Penos ne dleit qet ober difficulté Evit renta mibien Emon d ’ar Roue Franç; Rac mar daleit c’hoas, neus mui a esperanç.

&3sa

Y on. Cetu grèt «r c’honseill hac ar goncfusion, Hac ar muia moeziou zo vit on d trahison î O w bfreur-caer Reood ! force! craarvech^mâ Da livra ac’hanadlh d oc’h adversour brassa. Biscoas sur trahison ne voe qen inhtHnen ; Hoguen eun den fotcet n’en deus qet a lezen. OU oc’h eus, Autrone, boc'h avis Jaraanet ; Mes me & tm q i*e güelet petra szo ret : Sortiit eun neubeut, me bo ped, Autrone, Ma vahftc'tn envat ar gaus a bep coste. An Rm, P aj. Me hoiped, va Roue., confort it bo calon, Rac, bue bp pe livret or pê«t»r mab Emon Ëakred^oufrrn GhuPles , ar Rouedeusra Ecane, Ne ve qet c’boas capabl da ober dê offa«ç ; Rac an ITadou a Franç a «o oll qerent dê , Hac a têyo o feoe’h en qichen ar Rou« ; Hac int deus o c’hoMe jzo tud ar vaillanta, Ha ne vo qet &zet sttndont d ’o dîâtruja. Yo«. C’houi, va Fajic bian , am c’ho;Qi&ol «r muia. Rac-se,iva Secretour, cammaucîida scrifa ; Rac me meus air gredanç evit nep trahison Ne êruo , me gred, gant bugale Emon. A* SECnETOüft. Lavaiil, Sir, petra a laqin daguienta. Y on. N’em laqit qet en poan, me a ya da zicta. Scriût aze qenta d’ar Roue deus a Fr-ànç Penos er saîudàn gant calz a gonsecanç, Ha da c’horto ma yin «bars em personach Da renta humblamant d’e Yajeste homach, E teuàn dre va sor.it da demoigni bremàn

233 Ê va brassa dezir bea mignon deàn; H a p ’am ped dû livra deàn en ber terme n Ar pêvar mab E m on, e voall adifersourien, Deus a greiz va c’halon m ’en em oblij da ze, Moyenant ma talc’ho fidel d ’e bromesse. En plen'eti Vocouleur vo ar plaç assinet Ma o renfin varc’hoas o fêvar disanmet, Sepet da viaua hepqen o c’hlezeyer, Brancou glas en o dorn vil m ’o hanavefer; Pa vint renie t^no er guig-se disarme t , Ec’h a^lloChariamagn êzet o c’hemeret. Cetu aze ar pez am boa c’hoant da scrifa: Deut aman, Secretou* ; me a ya da s'ina. J)a Ripus, pehini a antr# : Cîêvk, Ambassadeur : lavarit d ’ar Roue Penos' e ràn peb ira hervez e volonté. Deit... cetu va lizer : m ’ho ped d ’e rêi deàn. Accomplisse! e vo ar pez a zo eimàn. Pii PUS. Me botru g areca, Roue nobl ha güirion; Pa e meus vfc mennat ê joaüs va c’halon : Me «a ya da anh^nç qemèixtse d ’am Roue. Adieu dêc’h eta. Sir, gant peb humilité. Sortial la ra, hac aï C’bojntel a antre. Yon. C’houi oc’h eus, Autrone, roet conclusion Ma yife trabisset ar pêvar mab Emon ; Rac-se e cunduoc’ii Renod bac e vreudeur Yard’hoas vardro créi^-de da blenen Vocouîeur : Eno e t*jéi Charles nëaze da ambusqi Eua daoü*c’baQt den armet evit o asïOmtni. Ar C?homt Anton. Ia^ Srr, ni rèyo evél a le v e re t, Hac &r ganfardet-se &"vo sur attrappet.

234 Demp ol! da Vontoban, hoguen beit secret. Jlac arabet e ve e vouife den abet. Y on.

C ’ H O E C ' u r B T D l ALO G. C h a r l a m a g n hac e suit . R ip ü s .

Distro ôn, va Roue, deus va c'hommission ; Bet e meus eur respont digaut ar Roue Yon. Celu amâ’l Jizer en deus bet roet din. C ha rla m a g n .

Roit-àn din , Ripus , evit ma el Jennin. Goud&bea Iennei al Kzer. Cetu ni en hon toi bremàn, va mignonet, Rac ar Roue Yon en deus din promettet E rento din varc’hoas Renod hac e vreudeur, Varc’hoas, oll çlisarmet, en plenen Vocouleur ! Rac-se e ranqo mont bremàn daou rejimant M’hor b o , beo pe varo, ar pêvar den tnechaot. C’houi gunduo unan , Fouqes de Morillon, Hac e yêlo ganêc’b Ripus ha Ganelon; Galeran, Isakar, hac ar Prinç Idelon, À yêl ive ganêc’h, pa int tud a galon. Ha c’houi, Oger-Danoa, zo ive den vaiflant, Me a ro dêc’b ar garg eus va eil rejimaE.t, Hac a yêlo ganêc’h evit ho secondi, Ha Nêm, ha Salomon , Richard a Normandi ; Rac-se nep en deus^’hoant da vea va mignon, A rànco renta din ar pêvar mab Emon. O g er - D a n o a . ÎSi a rêi hor possubl ma veont qemeret, Petra benac ma int tud courajus meurbet.

235 C harlamagn.

Grit eta ho tever, in’ho p e d , va mignonet : Mi a ya da bourmen ; rac-se beit secret. O g er-D an oa.

Demp eta, mignonet, da blenen Yocouleur, Da c’hout ha ni allo contanti’u Ampereur. Mar galier eur veach qemer mibien Em on, INeuze e vo rentet assur yae’h e galon. Marchit arauc, Fouqes, pa oc’h eus mui a d u d , Ha ni a yêl varlerc’h ive hep ober brud. F ouqes.

®Ionl a reont en ^enti

Arça, n ’em arrêtompamàn, va mignonet; Èru omp ar vech-màn er plaç hac en andret El lêc’h ma voa roet an assination E vije rentet demp ar pêvar mab Emon. Ma ve c’houi a heuillfe, Oger, va zantimant, E separfemp bremàn en daou hon rejimant : Mont unan d ’arpenn-oat, eguile d ’ar penn-roàn Hac e chomfemp cuzet el lann vras-mâ bremàn Ha varc’hoas, hep nep manq, pa velimp o tonet Renod hac e vreudeur evelse disarmet, Ne veomp qet couard d’en em strinca varne, Mes destumomp anê en creiz hon diou arme, Ha ni o c’haroto eguis güir forbanet, Hac e vint evelse d ’ar Roue presantet. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Afei ia, Fouqes, c’houi lavar güirbremàn ; Rac-se, ît-u duont, ha ni chommo amàn , Ha neuze-ta varc’hoas ar c’henta o güelo, À rai d’an trompillou son amàn tro vardro, Ma saillfomp assambles da guemer anêze : Ne oun ha ni allo re facil ober ze. G aleran.

TaviUta gant ar vez. Penos, ha c’houi a gred

a36

E rezisto p ê v a r eus'idaovHc’iiant den armet? N ê m *.

Qent tûaviotiqemeret, me‘abFomet déc'h&e £ ?o henq al lannvmaivdaouest peguer bras ê. S B l Z r E T T> I A L O G. R e n o d hac e d ud a antre, hac a lavar :

Me gred bremàn Roland bac e eont Charles ar veach-màn leiz o cvhroc’hen a vez, O velet ô dragon var tourel Montoban : Poan galon o deus sur pa velont aneàn. 0 deus

A r S ecretour.

Ne zeus lec’h da laqat douetanç ebars se; C’hoariet hon eus dê eün toi subtilité. Hoguen, Autrou Renod, clêvit-taeun affer : Yon hac Emonet a zo êru er guêr, Ho taou mabic bian <a dî o maguerez, Brava daou grouadur zo o touguen buez. R

enod.

Ho! ho ! êru ez ê d’arguêr an daou ganfard'* Qerchit-e, mogüelFomp, mehosuppli, Alard. ÀXARD.

Me ya d’o c*herc*hat dêc’h gantcalzablijàdur Evit o renia dêc’h hep <lale , m’en assur. Digaç a ra an$ d'o zad, pehini a zaill gante da boqat dé. R eno*d. Bonjotfr va bugaîe Yonet hac E morve* ; Pêvar bla antier zo n ’em boa qet ho qüelet. Bremàn lavarit din ha c’houi vo eur veaeh Evel hoc’h eontet tud demens a gourach. E m onet.

Mar plij gant va Ik>ue dre e vouir Brovidanç D<M*et da rêi demp-ni ha couraj ha puî^anc,

237

Hon eus ar volonté, va zad, va eoutet, Da zicoür ac’hanoc’h deus hoc*h enemiet. Ouspen e lavarin : evit daou botr d’hon vent, Menegredàn qetsure trdfempdmishon hent. G u ic h a r d .

lia o’houi a glêo, Renod, penos honrab eoa En pe his*e pariant qet* courajus dija? Yon. Salud, va breur, va c’hoar, ha choui, va nizien qer, Ha c’houi, Chevalierien, oll en parliciilier; Deul ôn d’ho pisita dre garante barfet, Da gornz dêc’h deus eun dra h o c r a y rejouisset. R enod. O va Roue güirion, souveren hac Autrou ! D«ut mdt viot beprel ha c’houi hac ho qêlou ; Ha<va breudeur ha me e voarnp sur glat^haret, Rac hor bije ni, Sir, eun domadh benac grêt Pehini a vije control d^ho polonte, Pa n’bar bisited’h qet alies, <va»Roue. Y on. Va breur, oe*ouffec?h qetdber en nepfêçon Biqen rnetra a ve dreist va ompinion. Pa ê bel bolonte Dou« dre’‘Brovidanç Da zont da gowtracti entrezomp alianç , Me meus contribue! hac en de hac en nos Da gavet dêc’h moyen da veva en repos. Rac*se me lavar dêc'h eun dra en assuranç: Me naeusgrêt hoc’h accord gan t ar Roue a Franç, Gant ar gondition ma refoc’h en effet Ar pez zo en antier entreomp concluet. R en od. Me abrometdêc'h, Sir, demeus a galon vat, Pa ve ret din scuillaan anter deus va goad Eyit ober va feoc’h ganter Roue a Franç,

238

Me rêi ze joaüs bras hep ober contenant Lavarit din petra en deus c’hoant a ve grêt* Y on. Me en disclêryo dêc’h ne veo qet arrêt: Lavaret en deus din en ho pardono tout, Moyenant ma teuot ive d’en anavoüt, Hac anfîn ec’h êfoc’h ho pêvar e vete, Evit goulen pardon digant e Vajeste, fia da renta deàn homach eta timat, Hac en ho recevo c’hoas en e c’hraçou mat. R ic h a r d . Nj rêi qementse olJ, crédit, Roue Yon ; Hoguen pelec’h e vo an assination? Y on. Ebars en Vocouleur, eur plaç eus a blesanç, Elec’h ma vo Charles hac an Tadou a Franç, Pere en em gavo da ober peoe’h ganêc’h ; Mes ret e vo dêc’h mont vel a lavarin dêc’h. Rac mar ocli eus Charles qen terrupl domajet, En deus dout ac’hanoc’h , hac en deus lavaret Penos e ranqit mont disarmet e vete, Nemet ho clezeyer hepqen deus ho coste; Neuze en ho taouarn e tougfot brancou glas, Evit sin eus a beoe’h. An homach ne qet bras. R enod. Balamour da Zoue, teulit sple, va breur qès, Rac soupçoni ràn calz var garante Charles* Rac mae’h alfe cavet ac’hanomp disarmet, E rafe gant maliç ober hor c’hemeret. Y on. Bea ê den d’e c’bir, eus se bet assuret; Rac-se ec’h allit mont d’e gavet divorc’het. R ic h a r d . Me deu d’ho con juri bremàn, Roue Yon :

239

Ha c’houi a felfe dèc’h ober demp trahison? Rac ma oufen ho pe hepqen ar volonté, Birviqen eur c’hart-heur ne chomfec’h en bue ; Rac me a zant ervat e fell dêc’h conclui Hor c’haç evel dênved da daga d’ar bleizi. A la rd . Renod, vabreurena, dreistollmehosuppli Ne yêfomp qet disarm dirac hon enemi. Birviqen Charlamagn ne oufen da garet, Àboe ma permetlas laza an Duc Beuvet. Bac me assurfe mat en deveus eur galon Zo capabl da ober da bep Coulz trahison. G u ic h a r d . Anfin, mar en deus c’hoant evit boneurarvrô D’êchui ar brezel zo commancet pell zo, Ni a yêlo d’ar plaç ma plijo sur gantàn, Mes gant hon oll buissanç demeus a Vontoban. Mar bon trèt gant douçter, ni n’em humilio ; Mar be rigorius, ni en em difenno. A r C ’h o m t d ’A n jo u . Allas ! ne glasqit qel an hent, va mignonet, Evit ober ar peoe’h , er fêçon ma comzet. Ha c’houi a gred penos ar Roue nobl Yon À garfe ho qüerza nac ober trahison? Caç a rêyo ganêc’h ive dam e Gomtet, Evit disque! penos ne zeus danjer abet. Y on. O Doue 1Autrone, goude dont d’h o sicour, C fell dêc’h lavarate zôn-me eun traitour! E m o net. la, me voar ervat, Sir, ez oc’h va eont ; Hoguen laqtt eves ne ve manq en ho eont, Rac mar deut da verza va zad hac e vreudeur, En esperanç bea mignon d’an Ampereur,

a4o

E va^ aejzet d êc’h se qent monteusarfbed*>mànt Ha pa ne ve den hoo nem edon va-unan. Y on.

Anfin, bian ha bras bo cavàn obstinet ; An obtion o c’h eus d’ober vel a garfet. Hoguen q erfaticôn b alam ou rd êc’h , vabreur, E Cflasq ober ho peoe’h efal an Am pereur, M aôn dism antet oll ; anfin , ne allàn mui ; R o i t d i n , m ’h o s i i p p l i , e u r g a m p r d a r e p o s i. R enod

Qement zo er c'hastel, va breur, zo*evidoc’h ; N’ouffemp qethapêa mar oe’h eus grêt hor peoe’h. Qemerit ho repos, me ho ped, va Roue; £Si dacho, martgueltompj d’oher ho poloate. Y on.

Me a y a , A utrone, eta da reposi. R enod.

SwtW a « •

It eta> va R oue, humbiamant m ’ho suppli.

Renod d’e dad :

Arça eta, va zud, bremàn dellberet Petra hon eus d’ober var heveïep sujet. C lera .

Clèvit ire, Renod, va résolution :

Evit bea va breur ar Roue nobl Y on, Gouscoude evil se ne ven qet d êc?h ali Da vonet disarmet dirâc an enem i. RlCHA&D.

N’en domp q# en humor, na me na va brendeu,* , Da<vofttJstirdisarrnet da blenen Tbcoulfear.

Ne daîfë cfet e na^’h , bea a m eus strtjpçaiï P enos e zens dezir da ober trahison. M o g is .

Anfiâ» va c’headmi, ît^antfto préoT Rienod ; Mar ho trahis Ynm e rayo eun dra sot : Biscoasumot, Ta2ad,ne»voëqienxfer goeriet

a4i Evel sur h o c ’h h i n i , mar b eit trahisse*. R enod .

Mar d ê p r e d e s t in e l gant Doue eter nel E ra n c o m p , va b r e u d e u r , d r e drahison m e r v e l , En em resolvomp oll da vont en h a n ’ Doue. Wi zo b e t alies en d a n je r h o r b u e , Go us c ou de hon eus b e t eu r c'hraç particul ier B e t e ’n h e u r a vrêtnàn d ’en em d e n n a aller R ichard.

Me a yêlo g a n ê c ’h evit oboissa. A l a r d ha G u i c h a r d . Ha ni a yêl ive, pa d l e f e m p perissa. R

enod.

B e ni gue t vo R o u e an ên hac an d o u a r ! Cetu ni, va b r e u d e u r , c ’hoas eus a eul lavar. Me esper e royo Doue d e m p ar b o n e u r Ma tistroimp d ’ar gu ê r a b l en e n Vocouleur. A r ç a , va z onerien , grit-u c ’hoas e ur f re do n Da recrei s pe re t ar R o u e nobl Yon , En deus evidomp-ni q e m e r e t e u r b o a n vras ; Ha ni en em h a s t o m p d a v o n t d r e an he n t c ’hoas. Y on

clêvet ar fredon a lavar:

Allas ! mibien E m o n , m ’o u f ec ’h ar virione , INe t ê f e c ’h qe t sur din ar seurt e no rio u- ze. Caev a meus esperouf q e m e r e t va r e p o s , Ya c ’honseianç am p i q h a c en de hac en no», E reb e c h din vel güir e z on bet eun t r a i t o u r , E meus güerzet an ne p a dleyeu da zicour C h o a n t b r a s a meus da vont d ’en em brecipita ; Daousi penos vo an d r o , me r à n q o perissa.

2^2

M l Z r B T

D l À t Q G.

R en ob h ac e Y reü d eü r,

brancou lore gante.

R enod.

Cetu tnc consantet ar vech-màn, va breudeur, Da zont o zri ganén da blenen Yocouleur, Ma vo grêt an accord gant ar Roue Charles; R a c -se -ta , va b r e u r - c a e r , ho pe ar vadelez D arêidem pd arn ho tuddazisqüel dempan hent, Ma comnaançfomp da vont en hano Roue’r Zent. Y

on.

It gaqte, va C’h o m te t, me ho suppli, ho t r i , Me ho teput gant joa da vont d ’o c ’hundui. A r C ’h o m t A n t o n .

Pa rit dem p an enor d ’hon deputi da z e , Ni yêl joaüssamant en ho reqet gante. R

enod.

Adieu >Roue Yon ; chommit en Montoban Qen a v eom pd istro , dreistpeb trah o p e d à n . Y

on.

Nebon me a c h o m m o , crédit en ze hardi. R enod.

Adieu, va fried qèz, va mibien ha Mogi. C lera.

Beach v ad , va Renod ; distroit prest d ’ho tî : Qen a veoc’h distro hor bo calz a zourci. Renod hac e vreudeur a ya gant ar C’homtet, hac en eïü Iacont var bennou o daoulin evit pedi Doue. R enod.

Demp en hano Doue, güir Vestr ar buissanç, Da ober hon accord gant ar Roue a Franc. Dêc’h-u, Güerc’hez Yari, Mam ar güir Rederopflur > En em recom m an do m p , ha me ha v abreâ^eur ;

2/43 M’ho ped d ’hor preservi, Güerc’hez sacr, hon Itro n, D e u s a r m a r o s u b i t hac eus an d ra h is o n . C o m m a n ç o m p h o r b e a c h en h a n o an D r i n d e t ; Mes t r i s t o c ’h , v a b r e u d e u r ; m e h o s u p p l i , canet, R

ic h a r d

l a , v a b r e u r R e n o d , b r ê m à n , en h o r e q e t , Ni a y a d a g a n a , p o c ’h e us d e m p o o m m a n d e t . . Art tri v reu r a gàn v ar eun ton trist.

Demp-ni o ll, jo a ü s, va breudeur, Bremàn da blenen Vocouleur, Evit êchui eur brezel A zo caus da galz da vervel. Benos Doue a vir galon À roomp d’ar Roue Y o n , Rac ennes ê bet an auteur M’hon eus peoe’h gant an Ampereur. A lard.

Mes c ’h o u i , va b re u r R e n o d , e vido m p da gana N ’h o cavàn q e t o to n t d ’e n e m rejo uissa ; Me ho su p p li ive d a ga n a e u r c h a n s o n , Ha neuze ni gredo n eu s q e t a drahison. R

enod

P a re c o m m a n d â t d in c an a d ê c ’h e u r c h a n s o n M e rêi ze d a b li jo u t s u r d ’h o e 'h o m p i n io n . R enod a gàn v a r to n C a tin a t .

O devez eus a joa evidomp, va breudeur! Rac êru ô bremàn ar moment hac an heur Ma vo ta grêt ar peoe’h gant ar Roue a Franç ; Nilavaro adieu d ’hor poan ha d ’hor soufffanç. Peguen lies a zen, pa gonsideràn ze, O deus er brezel-màn êcîraet o bue! Mes bremàn e sônj din, pa ê ar peoe’h sinet, E chommo pepini en e baciantet. Maleur dêc’h , payanet, enemiet ar fel Bremàn e vo vaqet ganêc’h oll adare, Pa vo sinet ar peoe’h demeus a greiz calon Entre ar Roue Franç ba bugale Emon.

*44 G

u ic h a r d .

P elra ô a ll a n n - h o n t a velàn , va b re u d e u r ? Èru om p er vech-m àn ebars en Vocouleur. Anton.

Er p h ç - p n t eus roet d ê c ’h assination , ïlefvez bon eus gouezet eus ar Roue Yon. A lard.

Seilit brassa mezou ! terrubl ôn soùezet ; lividôn da zellet, ne velàu den abet. G

u ic h a r d .

Na me ne velàn q et sur muiôc'h e g u ed o c ’h : DettJpac’h ann , v a b re u d e u r, h e p a r r ê ti p e llo c ’h. An

tri

C ’h o m t

a lavar:

Depordit eun u e b e u t, me ho p e d , A utrone; B rem â-zouden vantan e teuyo ar Roue. R E N O D o velet ansaign Fouqes hac o clêvet an trompillou.

Maleur d e m p , va b r e u d e u r ! bea zo trah iso n , Rac me a vel ansaign Fouqes <ie Morillon ; Hae en penn al lann vras e màn O ger-Danoa ; R et v o d e m p , va b re u d e u r , dont da vervelamâ. A lard.

O h ! R en od miserabl! piou a zôn}e biqen O p ije trahisset ac’h anom p evellen ! Ni zo ho ^ r e u d e u r p a o u r hac ho carie erv at, G a net om p deus ar vam ha deus ar mem es tad. G

u ic h a r d .

Anfin q e m e n l a c ’h o a n te n d e v o a d ’hongoerza, M ’en d e u s , e n d i s p i t d e m p , hon digacetam â. R

ic h a r d .

Àlôn, Alard, Guichard-, deut buan d’am zicour» Ma voalc’hfomp hon daouarn en calon an traiteur. Mont a reont etreze R enod, pehini ne ra vàn evit o güelet. R enod.

ODoue» va breudeur ! ha c’houi sônj gouscoude

245 E m b e - m e ho coerzet amàn en güirione? Mar a meus bet ar zônj h e p q e n d ’ho trahi ssa , Me r e q e t ma teuyo an d ou a r d ’am lonqa. O va b r e u d e u r D o u e ! peguen diavis oc ’h ! Rac n ’em bo q e t ive goeli na voas e g u e d o c ’h . Selaouit, C o m t d ’Anjou, MonbandeJ hac Anton, C ’houi a voa d e p u te t gant ar R ou e Yon Evit ho r c ’h u n d u i amàn dre assuranç: Pa velit trah iso n, roit d e m p asistanç. A

nton

Ni n’hor boa carg nemet d’ho renta er plaçvmàn. N ’en em h q a f o m p q e t evit re ail eu poan. Divrouiiiit ho cartou evel tua e n t e n t f o c ’h ; iSi a ya en hou t r o ; "rit evel a garfoc’h. Faiveout a ra dé redec quit; mes Renod a guerz var o lere’h. R enod.

Oh ! tud abominabl ! tud vil, lach ha poeltron, C ’houi zo ive coupapl ebars en drahison. Aïe voar ervat penos e vo rel d e m p mervel ; Mes c’hoüi varvo qentoc’h , traitourien infidel. Ors us , R i c h a r d , A l a r d , l a z o m p p e b a hini. R

ic h a r d

INebon n l r ê y o ze hep d on t re d ’hor pedi. Laxa a reont peb a hini. Richard a gunlunu da ^ozeal.

Assurit, va b r e u d e u r , ni hor boa e ur zônj sot, Credi penos e voamp trahisset gant Re n o d ; Bremàn me vel ervat e màn deus h o r zicour, Pa ê en em vênjet d e m e u s an d u d traitour. R

enod

^ Allas! va breudeur paour, demp var hon daoulinou, Evit goulen pardon deus C ro ue r an ênvou : P e d o m p - é n da gavet true deus hon ene ; R e t vo b re m à u ûiervel, me a vel an dra-ze. Eo em strinca reont d’an daou lin , lia Renod a lavar :

Q Drindet adorabl ! Doue en tri Ferson !

Sellit eus a drue hac a gompassion

546 Deus pêvar Chevalier bannisset deus o brô* Hac a glasqer amàn da laqat d’ar maro. Ma vo ho madelez, va Jésus, va Doue, Rêi demp-ui c’hoas ar c’hraç da recour hor bue* Ni rêyo pinijen demeus hon dizurzou, Ma vimp eur veach dign d’ho meuli en ênvou. An tri ?rèur a respont : Amen . Renod a goi&z.

P ’hon eus recom m and et hon ene da Z o u e , Lavarômp-la adieu an eil da eguile. Adieu, v a b re u d e u r paour, d ê c ’h~u a lavarào: Vit ar vech divea e poqàü d ê c ’h b rem àn... Doue da rêi dem p g r a ç , goude coll hor b u e , D en em gaout h o r pêvar assambles bars eo êe. R

ic h a r d .

Adieu, v a b r e u r Renod. R

enod.

A d ie u

, va b r e u r Richard.

A lar d.

Adieu , va b r e u r Guichard. G

u ic h a r d .

Adieu, va b r e u r Alard. R

enod.

P ’omp en em breparet ar vech-m ànda verve! i Gortoom p gant couifach bon adversoürmortel W'alfont q e t lavarat penos mibien Emon O devo b et douguet eur c’h ro c ’hen a boeltron. Hoguen e n e m glê v o m p q e u tc o m m a n ç a rin ê le , Marteze e tisfemp c’boas recour hor bue. C ’houi a rayo, R ich ard , brem àn an arier-gard, Ha c’houi a gombatto er c ’hofcte d e o , Alard ; Ha m e , va b re u d e u r q e r , gant eves bras a rêi An avan-gard neuze ebars er c'hoste clêi. Ha pa vimp-nî re scuiz e ranqim p reculi Da gavet ar roc’h - o n t , ha ma pignimp varni, M a c ’h allim p e a n n e b e u t d o n t d a zis q ü iz varnâ.

2 47 R

ic h a r d

]Ni a i e n t o o u z o e ’h b e t e ’n h e u r d ivea. A rm e C harlam agn, p eh in i to a cuzet tro - v a r-d r o , a zigoach bac i avanç etrezec a r pévar m ab Em on. A r gom bat a goram anç gant ar fu ro r a r v rassa.

N O r %T

D I A L O G.

Arme a r R o u e ha M ib ien Emon. F ouqes .

Ah î g lo u t o n e t infam l b re n i à n o e 'h - t a tizet È r fêçon m ’h o r b o a c ’h o a o t p e lta zo d ’ho cavet* Ê r u ê an a m z e r ar v e a c h - m à n , R e n o d , M av o g o e r z e t d ê c ’h q e r m u n t r e r e z B e r t e l o t , Maro an Duc Grifon hac in i’r G’h o m t H e r n i e r , O c ’h e u s l a q e t , tu d fall, e n t r e pêvar gartier. Oh ! bremàn n’en doe’h mui pignet var guein Boyard, Rac~se en em re n t it b u a n , pêvar ganfard , Ma v eo c’h g a ro t te t da gaç d ’an L m p a ler, Evit bea c r o u g u e t h o p êvar b a rs e m b ê r ; H o p r e u r - c a e r , h o m ig n o n , anfin ar R o û e Y o n Ê h o Jiyr d a C h arles d r e e u n toi trah ison . R ichard .

P e n o s ? en em re n t a ! F o u q e s d e M orillon î T r o m p l e t o c ’h e u n n e b e u t en h o c ’h o m p in io n . Q e n t ma vo q e m e r e t h a va b r e u d e u r ha m e , E co usto s u r da zarn ac’h a n o c ’h o b u e ; MeB, b e i t rê s o n a b l, pa ê re t d e m p souffr reu s : D e u t u g u e n t C h e v a lie r, ar vaillanta o c ’h e u s , Da g o m b a tti o u z o m p , h a m a r o s u r m o n t o m p , H o n lezit da vo nt q ü i t e le c ’h m a t e z i r f o i n p , H a m a r h o r g o n e o n t ive d r e ar g o m b a t , iNi b a r d o n o ’r m a ro d êze a galon vad. F ouqes .

In u t il ê ze oll : e n dispit d ’h o p a r o ,

û48

R e t ê en em r e n t a p e a n d u r ar maro. P a ro fe c ’h d i n , t u d fa ll, q e m e n t a zo e r b e d Evit d o n t d ’h o le z e l , c e rte n n ’ç r grafen q et. R

enod.

Me vel e r v a t , F o u q e s , ofc’h te r ru p l en co ler : 3Ni r ê y o , ma e l l o m p , izellât ho p an uier. D i s q ü e l o m p , va b r e u d e u r , d ’h o r vil e n e m i e t, H a ni a v a nq a voad eb ars h o r goaziet. R e t ê en em difen pe m erv el en p o e l t r o n __ Dal va c ’h l e z e , F o u q e s , ad reu s d r e da galon, G

a NKLON.

Laza ra Fouqes.

M ale u r d e m p , A u tron ^ ,*cetu F o u q e s lazet ; S aillom p oll varneze evel t u d c o u n n a re t. O g e r, m e g o m m a n d d ê c ’h a b e u r s a r R o u e F r a n e , H e p cavet n e p égard da zo nt d ’en em avanç. O ger .

P e n o s , td d f a ll ! ha c ’h o ui en d a n je r h o pue , O c ’h c ’hoas q e n iffrontet laza tu d ar Rôtie ! N eus fors p e g u e r foll o c ’h , n e b o n m ’bo tifoJlo : En em r e n t it ra c tal, p ’o tr a m a n t o c ’h maro. A lard.

Ne deut qet d’hor gourdrous, Oger, qen terrubl-se ; P a g o m m a û ç fo m p c ’hoezi e vo tom d ê c ’h ive. R

ic h a r d

o r m a n d i.

Ha c ’h ou i a n z a o , R e n o d , e r e j o c ’h Îoîleute Massacri B e rte lo t en pafces ar R o u e ? R enod .

Ne ris n e tr a d eàn ne rafen q e rc o u îz d i t ; T o i eves da cçoc’hen pe o tr a m a n t l e c ’h q üit. G

aleran,

A vançom p varneze evel ieo n e t c r i , R ae m e a veJ ervat e ra n c o n t reculi. G

u ic h a r d .

P o e n t ê su r, va b r e u d e u r , d e m p laq at en effet

249

Ar pez voa en tre o m p er gentaou concluet. IsA K A R .

Mont a reont var arro c ’h.

Me lavarfrancham ant a m à n , va m i g n o n e t, Eus n aîu r ar g ou nn ar en ho n e n e m re t: Sellit peïec ’h int aont pignet var an buel î E m aint o fêvar pignet var ar ro c’hel. I

delon.

Ne maint qet qen h u e ln e veint disqennet. Aiôn# saiilomp varne : ret ê o c ’h em eret. R

ic h a r d .

Mar loslaitd ar ro c ’h , ni royo d ê c ’h cuignou Q er ten er ha biiiou adreus dre ho qinou. Stlepel a reont mein gant o enemiet. G

an elon.

T e h o m p b u a n alenn ha re d om p prest d u o n t ; R a a an diaoul zo sur o sicour ar-reont. C ’houi o goel e tiruill mein bras eus ar ro c’hel ? M a rc h o m o m p a m à n q e n , o m p c e r te n davervel. RjENOD.

TrouplouarR ooearecuU

Ha c ’houi d e c ’ho eta, tu d p o ellro n ha traitour? Rac q e n t m ’o r q e m e r f o c ’b ni royo d ê c ’h labour. En eur velet an enemiet o vont q u it, e lavar :

Ç'hon eus-e chasseet pell dem eus hon ro c’h e i , D em p c ’hoas da z e stu m mein da o b e r d ê brezel. R

Disqen a reont da guerc’hat m eia. ip u s .

Ho ! ho! deut int d’an traôn, ar pêvar mab Emon ! D c m p p r e s t d ’oassommi, Autrou Corot Ganelon. T ostàt a ra adarç an enemiet d'an assot. O ger.

A rça, va c ’h e n d e rv i, en em r e n t i t , m ’ho p ed * Rac e zoc’h var ar po en t da vea q e m e r e t. R

ic h a r d .

Oh ! va c’h e n d e r O g er, na pebes Iachete P a ya au eil q e n d e r a e n e b eguiie !

*5o O ger.

Doue a voar ervat bac ar Verc’hez Vari, Eus glac’har em c’halon o ton t d ’ho combatti ; Ha mac’h alfen assur , hep terri va sertioant, Hêi dêc’h ra asistanç, m ’er grae suramant ; Mes allas ! ne allàn a grenn dont d ’ho sicour, Dindan boan da vea tremenet da draitour. Hoguen pa ne allàn dont d ’ho sicour bremâ, Ne rin qet dêc’h a zroug ive da viana. G a n e lo n .

Mebrometdêc’h, Oger, maespernitanê; Ni deuy da accusi ac’hanoc’h d’ar Roue. O g e r.

Ne douchin qet oute* va c’hredit, ravodepr, Pa ve ret din mervel gante er memes heur. Ha penevert memes trangressî va zèrmant, Me rofe dê sicour, ha ne vec’h qet cou tant» G a le ra n .

Hep ho sicour, Oger, ni sur o c’hemero : Sus eta, Autrone, saillomp varne afo. Avanç a reont var bugale Emon. OGER a recul en eur lavarat :

O lezen dinatur! penos, ha possubl ve E rafes da eun den derc’hel d ’e bromesse l Balamour d'ar sermant a meus grêt da Charles, Ne allàn qet sicour va c’hendervi gompes! O ra vo milliguet an eil Judas Yon En deveus trahisset ar pêvar mab Emon ! Vaillanta pêvar den a voe güelet biscoas A vassacrer hirio. O Doue, pebes gloas Ê rancout o laza en creiz eus o yec’het, Ha dia dont d ’o zicour n ’en dê qet permetet ! R enod.

C ourach, va brendeur q èz, n’en em separomp qel ;

u5i Mar en em zicouromp, ne vimp qet qemeret. N ÊM. Mofll a reont c’h°as

atroc’l*.

Me o güel o vonet adare var o g lu d : N’o heuillomp qet hirroc’h , me ho sùppli, va zud ; Margallont e u r veach p ig n a tv a ra r ro c’h e l , Dindau ozo lio u mein e r a n q i m p s u r mervel. G

An enemiet a recu l, nem et Ganelon. anelon.

Hol ho! c’houi zo chommet, Richard, da zivea Me a voerzo d ê c ’h u-u maro Fouqes bremâ. Dali t eun toi cleze en crei '2 ho pouzellou : C’houi ell ober gante brêmàn goadeguennou. R

ic h a r d .

O h! lazet ôn g a n e t, infernal G anelon! Nonpas dre vaillantis, hoguen dre d rahison. G anelon.

Biannat ra an n o m b r ac’h ano c’h , tud impi ; Rac mar boac’h qent pêvar, n’en doc’h mui nemet tri. Me a meus da guenta grêt séparation Dre va c ’houraj vaillant e n tr e mibien Emon ; Pa ê lazet R ic h a rd , ar vaillanta a n ê , Hor bo sur ar re ail iye h ep pell dale. R

ic h a r d .

Ârabat, G an elo n , e rafac’h ho po m p ât O pe b e t va bue dem eus a varc’hat m a t ; Poc’h eus grêt din gourve, c’houi renq ober ive : Tra evit tra b e p re t ; bue evit b u e ... Foura ra e gleze en calon Ganelon, pehini a goe d’an douar. G anelon.

Oh ! lizet ôn ganet en creiz poul va c ’halon. Y enjit-ta ac’h a n ô n , va c ’h en d er IdeîoD. R ic h a rd ,

Bremàn om p n ’em b ê e t, G anelon infidel ; Mar d ôn cazi m a ro, te zo p re s t da vervel. R

enod.

Pelêc’h e màn Richard? lavarit va breudeur;

252 Mar hon e u s-à n c o lle t , e n n e s zo eur m aleu r î E n voa d e u s h or pêvar assur ar vaillanta; Mes mar d ê q e m e r e t , n e allin mui beva. G u ic h a rd .

Allas I m’er güel eus traon var an douar a blat ! Maro ê a m eu s a o n . . . B eu zet ê en e voad ! R enod.

O fortun d e te sta p l! va D o u e , pez m aleu r! Me m e u s aon o c ’h blesSet marvel am ant, vab reu r. R IC H ARD a zalc'h e vouzellou eo Ire e zi vrac’h , hac a la var :

N e ou fe n q e t beva , p ’aui be calon houarn : Cetu va b o u z e llo u oU en tre va daouarn , Hac evit q e m e n t s e e m eu s r e c o m p a n c e t INep en d eu s ac’hanôn eve lle n g o a l- d r ê t e t ; Ar su perb G anelon a zo b e t va ancou ; C e t u - é o a ste n n e t entai va zalonou . R en od .

Oh ! C hevalier vaillant! coi! a ràn va s p e r e t , Pa velàn ac’h a n o c ’h eve lse massacret. Mac’h alfen, va breur qèz, souffr ho poan evidoc’h , Me er grae joaiis h ep arrêti p e llo c ’h. D e u t e n tr e va d ivrac’h, m e ho p e d , va breur q èr, M ’ho touguin var ar r o c ’h da g u e m e r e t an O r , Da c ’hortos ma vo grêt ar séparation Dre eur maro cruel en tre m ibien Em on.

D E CFE T

D t A -L O G.

G o u s t a r d a lavar outàn e-anan :

Va c’halon bars em c’hreiz a fraill gant ar glac’har, O sônj en drahison a rêr var an douar. Hac ar p ez a ra din d e te sti a n e à n , Ê ma m eu s s ic o u r e t , s iv o a s , o b e r unan ; ISonpas su re v it güir dre va c ’h o n s a n ta m a n t ,

s53 Mes dre ma voeu re fêbl ha re oboissant. Allas! Chevalierien, goude q e m e n t a boan O c’h eus b et an duré t o tifen ar vrô-màn , Ez o c’h bremàn livret d ’ho prassa en em i, Evel cass an dênved d ’ar blei da zevori. Ah! plenen Yocouleur, p e b e s c h a n ç a c ’h eus-te Hac ar yêod glas ennout zo arrouzet hirie Gant goad pur pêvar d e n , ar vaillanta biscoas Z o b e t var an douar hac ive e r m ôr glas. M oGIS a antre.

Petra a c’hoarve dêc’h, va mignon qer Goustard? R et ê anzao o u z in , ha na vet qe t couard. G o usta rd.

Allas! glac’haret ôn , den jenerus Mogi; Ma na blij gant Doue hac ar Verc’hez Vari Sellet eus a drue ouz bugale E m o n , In t maro o fêvar d r e ’r brassa trahison! Rac ar Roue Yon en deus b e t o livret D ’an A mpereur Charles, pini en deus casset Eun daou-c’hant den armet da blenen Vocouleyr, Vit ma vo q em eret R en od hac e vreudeur. M o g is,

Ah! vad a rafe din da zispen gant va d e u t . . . P erac, den miserabl! n ’enlavares-te q en t? Piou a zo c’hoas coupabl ebars en drahison ? G

o usta r d.

Ato îyr C’homt d’Anjou, Monbandel hac Anton; Hoguen evit Hector nac ar C ’ho m t Godefroa IN’o deus qet consantet da zont d'ho trahissa. H e c t o r ha G o d e f r o a a antre . Me ho suppli, Mogis, R en o d hac e vreu deu r 9 I t b u a n , m ’ho suppli, da blenen Vocouleur : Lavarat a ràn dêc’h penos om p t'rabfesfclf INi a yêlo ganêc’h d ’b o sicour, mar q etet, *1 %

*54

Me ho trugareca deus hoc’h offr, Autrone, Hacôn contant meurbet demeus aguementse. D an armou ! tud vaillant demeus a Yontoban ; Deut buan d ’am c’havet amàn bras ha bian. REG N IER , gant oll drouplou Montobaa.

Petra zo a neve? lavarit d in , Mogi. M o g is.

Allas ! trahisset in t , sivoas, va c’hendervi. Ma n ’en dint oll maro, e medint en danjer; Rac-se demp d ’o zicour, me ho ped, vazudqer. F o sso n .

D empljuan o b e t e , me ho su ppli, Mogi ; Ezom zo ac’hanomp, hervez ma màn’r c’hoari. M o g is.

T e c’hit dirac va faç, Goustard, gant dili janç : Me rêi staga Yon ha c ’houi eus eur potanç. Goustard a zorli. Mogis, var Boyard, a ya’gant e arme da Yocouleur.

U S N E C V E T D I A L O G, hac e dud a antre, hac a lavar : Lêzet omp en repos eun nebeudic bian ; Calz a vad a rêi demp qem eret hon alan. Hoguen, va breudeur qèr, m’ho ped n’em breparet ; P a zonjfomp nebeuta e viomp attaqet. R enod

A la r d ,

Ma carfac’h - u , R en o d , distrei da Yontoban, Da guerc’hat hon arme d ’hon délivra brem àn, Ni a rêyo moyen, qeit ha ma voc’h absant, Da zont d ’en em difen vigouriusamant. R

enod.

Birviqen n’ho qüittàn, crédit, va breudeur qèz r R e i e vo dempl>eva pe mervel assambles. Entre vo eur strill goad ebars va goaziet, îNe güittào ac’hanoc’h , eus se bet assuret. An eotmiet a deu c’boas da vugale Emon>

s5 5 S alom on.

Demp c’hoas da attaqi ar pêvar mab Emon ; Me meus aon, A u tro ne, hor bo confusion: Ma na deuomp aben da zont d ’o c’h e m e r e t, E vimp sur trem enet evit güir boeitronet. I d elon.

IN’ho pet m o rc’het e b e t, Salonion, eus a z e , Me brom et dêc’h e zomp suravoalc’h aneze ; R ichard, an hardia , a zo grêt e gontchou, Rac entre e zaouarn e talc’h e vouzellou. Comt Ganelon hac en a zo en em lazet. Me gred ez ê R eno d brem àn humiliet. R

ic h a r d a

o r m a n d i.

Alôn, attacomp-int vit ar vech divea; R et e vo essat coll pe c’honit ar vech-mâ. Biscoas tud qer vaillant hac int ne voe güelet * Pa deuon t da resist eus daou^c’hant den armet. A lard.

Êru voar adare da livra demp assot ; Ret e vo demp, meus aon, en em renta, R enod, Rac m em eu sem m o rz e d e u rb le sse ü rz o c ru e l, Ha Richard a velàn a zo prest da vervel. N’en doc’h mui nemet daou capabl da résista ; Me a zo qer fatic ma ôn prest da zempla. R enod.

Penos! hapossubl ve,vabreuryaouanc Alard, Ho pe c ’hoant lavaratpenos e vec’h bastard? N’en doc’h qet, me assur, b reu r lejitim demp-ni, Mar oc’h eus sônj hepqen da zon td a boeltroni. R ichard, e vouzellou en e zaouarn, azao en eza.

R ic h a r d .

N’e qet en em t e n t a , Alard, a broposet? la, mar oc’h eus c’hoant em bêr bea crouguet. M ehopedhum blam ant* R enod, vabreur fîdel, T en ait va mouchouer erm es eus va g o d e l,

*56 D ’en e r r e n e n d r o din d r e n e b e u t a s c o u l m o u , Evit ta c h o u t d e r c ’heJ e m c ’h ô f va b o u z e l l o u , Ma yin c ’h oas d ’ar g o m b a t q e n t e g u e t m a varvin: E n t r e vin en b u e b i q e n d ê c ’h n e v a n q in . R enod.

B e n o s D o u e en h e u r m a voes g a n e t, va b r e u r ! H a te a g l ê o , A la rd ? e m à n e n d e u s v ig ueu r. A lard.

Me zo qerqent ha c’houi prest da yont d ’ar gombat. R

ic h a r d

D e m p e ta , va b r e u d e u r , evel p ê v a r b o t r m a t ; D i s q e n n o m p e r b le n e n da glasq h o n e n e m i , Da zisqüel n’hon d ’eus qet c’hoas c’hoant da boeltroni. R

enod

P a g u e r f o c ’h , F ra n c i s ie n , ni finisso’r g o m b a t ; IN’ho p o q e t h o r b u e c e r l e n re v a rc ’h a t mat. R

ip u s .

Me g r e d ez ê R i c h a r d g a n t Mogis b i s i t e t , E n d e u s d r e e a r d o u b e t e re s su sc itet. C lê v e t em b o a e voa to u lle t e v ouzellou , H a c e zê ar c ’h e n t a o r e d e c d ’an a rm o u . R ic h a r d .

N ’o c ’h e u s e z o m , R ip u s , da go m z eus a Y ogi; M a ouffe h o n d o a r e e ve s t a r d ar b a r t i ; M e s q e n t m a q e m e r f o t a c ’h a u o m p , t u d in g r a t, E yo s u r a r o z e t ar b l e n e n - m â g a n t goad. Ga ler a n .

P a r b l e u r ! ev it e u n E p arla n te s, R ic h a rd A llôn ! saillo m p v a rn e R e t vo c a o u t fin a n ê

d e n a zo d i v o u z e l l e t , , fier h a c eflronte{ ! evel p ’o r b e m a r c ’h a t : a b r e t p e diveat.

I sa k a r.

H a c ’h o u i e n e m r e n t o , tr a it o u r ie n didalve? R

enod.

N’en domp qet êru c’hoas, traitourien, er poent-se. En em dennomp d’hor plaç,ya breudeur, pa vo poent;

7 N’hor c’hemerfont qet c’hoas ha pa en em grougfent, En em zôvetàt a reont adare var ar roc’h. R ic h a r d a N o r m a n d i .

Biqen n’o c’hemerfomp » petra a dal dem p-ni,

P a na elloœ p tr ê c ’hi en tre ar ro c ’h hac hi? Rac, evel ma c’h ellont m o n et var ar g a r e c , D emeus a d o lio u m e in e re o n t d e m p redec. I delon.

Àssiejomp anê dem eu s a b e p c o ste ; Confusion h o r bo m a r m anco m p varneze. Oger.

R eposit h o c ’h arm ou, A utrone, m ’ho suppli, Evit ma parlantin c ’hoas gant va c’hendervi. S a x o b io n .

R oit paciantet gant q e m e n t s e , O g er: O c ’h e m e re t eu r vech ê a zo da ob er. OGER a denn e gleze.

Me b ro m e t da Zoue nep oute a d o u c h o Pa vin o comz g a n te , me en exterjmino. An enemiet a bella un nebeut, hac Oger a gomz ouz e guendervi.

ï e r r u p l , va c ’hen d erv i, e talç’hit ho p en n a d î Ma carfec’h n ’em ren ta e rafec’h eun dra vad, Ha ni rafe m o y e n , an T a d o u ’ Franc ha m e , Da o be r h o c ’h accord en qichen ar R oue. R enod.

Penos! ha c’houl, Oger, demeus hon alianç, E fell d ê c ’h h or güelet staguet ouz e ur potanç ! Nan, nan ! grêt ê an toi ; ma varvomp e varfomp : En en? rezolvet om p : biq en n ’en em rentfomp. M es, va c ’h e n d e r O ge r, va zelaouit d ’ho tro : T e c ’hit prim ho q illo u , p otram an t o c ’h maro. Oger.

R en od , n ’ho cavàn qe t eu r Chevalier l e a ï , Goude dont d’ho qelen, donet d’am c’haqetal ! R enod.

Ne zeus qet a g a q e t, O g e r, en q em en tse : Me vel êru Mogis, ha gantàn eun arme.

25S H ac an oll bu issan ç d e m e u s a V o n to b a n : En em dennit ac’hann c’hoas eur vech, p’o pedàn. O g e r O velet Mogis a y a q u it, a lavar :

An d ia ou l en d e u s b e t re v e le t da Vogi P e n o s e voa’n affer. A u t r o n e , c a rz o m p -n i. E n em zovetât a ra an enemiet»

DdOUZBCrET

D t À L O G,

M o g i s a antre g a n t e a rm e , hac a la v a r : G o r t o i t , t r a i t o u r i e n , c o n s o r t e t d a C h arles 5 P e r a c d is c u e l d i n - m e ta lo n o u h o p o u te s ? Ma n e q e t m a s s a c re t e v r e u d e u r ha R e n o d » Me vel b r ê m â e rv at n ’e n d è q e t eus h o fot. R e n o d a zaill gant Mogis da boqat d eà n .

Ah! va c’henderv vaillant! c’houi azo hon recour; M aro v o a m p oll b r e m à n p e n e v e r t h o sicour. M o g is .

Allas! va c ’h e n d e r v ï , h o m à n zo tra h iso n A zo b e t g rê t d ê c ’h -h u g an t ar R o u e Yon ! H o g u e n , m e en to ù e , m ’en d if fra m m o b r ê m à n » Mar chom c’hoas d’am c’hortos en castel Montoban. Alard.

P a n s i t h o r g o u lio u , m e h o p e d , va c ’h e n d e r : P e n e v e r t h o r c ’h o u r a c h e voa poaz h o n affer. M o g is .

M ar gallit êruou.t ebarâ en M o n t o b a n , M ’h o c rêy o en in s ta n t q e r y a e ’h ha p e b -tfn a n . R enod.

L a v a r t t- h a d i n - m e , G a s c o n e t d id a lv e z , D a b e t r a h o r g o e rz jo c ’h d ’an Im p a la e r C h a rle s , H a m e h o telivret eu s a zao u arn B o u rg o g n , H a r e n t e t an eàn p ri s o n n ie r da Y a n ? Godefroa.

R a v i n dall b a b o u z a r en h e u r b r e s a n t a m â , M ar a m e u s c o n s a n t e t biscoas d ’h o trahissa ;

25g Hoguen ar c ’hon trol ê : ar C’ho m t H ector ha m e Hon eus represantet alies d ’ar R oue Penos ne dleje q e t azea var e d r o n , Mar teuje da o b e r d êc’h nep seurt trahison ; Hac evit testeni demeus ar virione, ÎNi offr d ê c ’h hon servich e pad hon oll b u e . M o g is .

Evit sur an daou-m â, me a vel ze ervat, N © deus q et trahisset, q em entse zo anat. R enod.

D emp eta assambles da gastel Montoban ; Ne zônjen q et biqen êruout sur ennàn. Partial a reont*

r i z e c f e t

R oue

Y on

hag

D I d ar

l o g.

S e c re to u r.

Y on.

Cetu ni mizerabl ! G o ustard , va Seereter* Ar pêvar mab Emon a zo êru d'ar g u ê r , Dre asistanç Mogis, en deus o delivret: Mar chom om p d ’o gorto e viomp distrujet. Rac-se e meus sônjet quittât va oll g u eren t Ha m o nt secretamant ebars en eu r g o ù e n t; Pa vin eno m anac’h , e meus an esperane Ne denno qet R enod eus ac’hanôn venjanç. Go u stard.

H oc’h avis a zo m a d , hoguen me ho s u p p li, Ne ch om o m p q e t re bell amàn da ziscouri; Rac m ’h o rs u rp re n R en o d nac ive e v reu d eu r, E rint hon distruja sur he p dale n em eu r. Y on.

D emp eta dilijant entreze ar goùent. G o u stard.

Me mens calz a vorc’het o vonet dre an h ent. M onta reont da sqei var dôr ar goùent î ar manac’h a deu d ’o c’haouh

260 A r M an ac ’h .

P e t r a zo a n e v e , S i r , lavarit-én d i n : Me a garfe g o u z o u t p e tr a ê an d iño . Y on.

Y az ad , m e zo b re m à n in s p iret g an t Doue D ’en em re n ta M anac’h ar rest eus va b ue. D igorit din an n ô r , pa zeuàn da c ’b o u le o : Me vo ob oissant d ’observi ho reglen. Ne zeus var ar b ed -m â R o u e nae A m p e re u r A g u e m e n t zo e x a n t, siv o as, eus a valeur ; E u r go al-fortun a zo ê ru e t g a n é n -m e ; R a c - s e , grit d in m o y en da r e c o u r va bue. A r M a n a c ’h .

A n treit e r g o ù e n t , m ’h o p e d , R o u e Y on ; Ni zeuy d ’h o re p u i eus a greiz h o r c'halon. P Ê F A R Z E C f e t D i a l o o, hac e su it a a n tr e , hac a lavar : G a n t im p a c ia n te t e c ’h o rto à n an h e u r Mac’h ê ru o va zu d d e m e u s a V o c o u le u r, Da ren ta em pou vo ar e v re u d e u r h a R e n o d , Evit bea c r o u g u e t pe d o r e t var ar rod. C h a r la m a g n

R oland.

Evit g ü ir , va E o n t , m e gav e ta îe o n t: E un dra be nac a v anq a zo b e t en o c ’h o n t ; Mar d e u o n t var o c ’his h e p bugale E m o n , E tleo n t su r fonta gant ar gonfusion, O l ie r .

Mar d in t m a n q e t varne en attacou q e n t â , B iq en n ’o c ’h e m e r f o n t , m e en assur a m â ; R ac m ar clêo o c ’h e n d e r iMogis an a n c h a n to u r P e n o s e vo an d r o , e r e d o d ’o zicour. P êvar Chevalier eslranjour a antre. A r C ’h e n t a C h e v a l i e r .

Salud dêc’h , hum blam ant, Roue n o b l, deboner,

s 61 Ni zo deu t ho pete pêvar simpl C h e v a lier, I)re nia omp h o r pêvar, Sir, d ê c ’h -u s u j e d e t, fia m ’o c’h eus goeachall ac’h a n o m p im p lijet; N em et s u r , va Roue , na gafec’h se isqis , E feli demp ober dêc’h offr mad eus hor franqis. C h a rla m a g n .

Chevalierien vaillant, me h o tru g areca; O clêvet ho co m zou me a meus oalz a joa. Ezom e m eus a d u d , m ar am b o e ’n n e b a m ze r, l a , ma na c ’hoare eun dra a meus e s p e r ; Mes ne c’hoarveo q e t , aon a m eus em c ’halon. Me vel êru va zu d h e p bugafe E m o n , OGER a antre gant e zoudardet, hac a lavar :

Biscoas n ’en em gavis q e r confus, va R o u e , Evel ma zôn b re m à n dirac ho Majeste. Disesperi a ràn gant an d isp lijad u r, Pa d e uà n da zônjal ebars en avantur Zo ê ru e t ganem p en plen en V o co u leu r, P a n ’hon eus q e m e r e t R e n o d hac e v ren d eu r. Ch a r l a m a g n .

Ne allàn q e t c o m p re n penos daou rejim an t Demeus a dud armet en nombr eus a zaou-c’hant, N ’en dint q e t d e u t a b en n da g u e m e re t pêvar A voa d isarm et clos I R et e vec’h lacb mêvar. N êm .

Ne voant q e t d isarm et, evel d re e u r b u rz u d L azet o d eu s ar re vaillanta eus h o n t u d : Q e r e n t ar R o u a n e z , F o u q es ha G a n e lo n , A zî> la z e t, allas l gan t bugale E m o n . Mes in t, ne ou n p e n o s , a salv o b u e o u : Ne gafet q e t e u r plaça grenn var o c ’horfou N ’en dê oll gouliet eus a doliou cleze, Qen a rusie ar yê o t gant ar goad d io u te, I delon .

Pa zonjem p bea p re s t da g u e m e re t anê ,

262 Eo êruet Mogîs alert gant eun arme, En deushonrepoussetganteun ardeur qerbras, Ms voa ret demp q ü iltâ t pe vervel var arplaç. SA LO üfO N .

Me lavar dêc’h eun dra zo g ü ir, va A m p ere ur: N ’en dê q e t tu d h u m e n R enodhac e vreudeur, Hognen certen monstrou dreist-natur prôduet, Rac courajussoc’h in t calz eguet leonet. Ganelon a scôas en creiz e g o rf R ic h a rd , Me gred e treantas aneàn part-ouz-part. En e zivrac’h e voa gantàn e vouzellou, Pa lazas Ganelon en qichen e se u illo u ; Ha q er digonscîanç ma rafe eur c ’higuer, E c ’b eure garotti dreizàn eur mouchouer Da zerc’hel en e gôf e vouzellou ha goad, Hac evel eul Jeon e yas c’hoas d ’ar gocnbat. Roland. Eun auteur a ra p p o rt, a zo hanvetar P l i a , Penos pep tra a demi d ’e natur ha d ’e fin : Al lo u a rn , dre n a tu r, a zo bepret loslec, Hac ar c’had a zo rous hac atao dilostec; Mes evit disclêry dêc’h güelloc’h va c’he stio n , Oger zo naturel deàn bea p o e ltro n : Biscoas Chevalier mat ne voe deus e lig n e , Hac éa zo impossubl deàn bea ive. Oger.

R e sp e td ’an assamble a zo amàn presant: En creiz da zaoulagad te lavar gaou, Roland. Eus a guercoulz ligoe ha te e zôn b e p r e t, Hac eun nebeut güelloc’h, ma ve ervat sellet. An D u ca R ou ssillo n , E m o n , an Duc tëeuvet, Hac an Duc a Nanteuill a zo va e o n te t; Renod hac e vre u d e u r, hac ar subtil Mogi A anzavin bepret evit va c’hendervi ; Godefroa Danemarc a rê t demeus va zad;

Hac an Tadou a Franç ha me zo’r memes goad. Ah! contit d i n , Roland, ive hoc’h alianç, Zo meurbet distêroc’h r daouestd oc’h arroganç. R oland.

Penos, den insolant, poeltron ha coùardfall ! Ha ne gavit-u qet e zeus lecli d ’ho tamal? Ha c’houi êt daou-c’hant den eus a dud redoutet* Dagüemeretpêvar,hac'hoasn'oc’heusqetgrêt! Ma vijemp êt tri ail ha me da Vocouleur, Hor bije qemeret R enod hac e vreudeur ; Hoguen, abalamour ma int ho qendervi, Oc’h eus-e espernet, m ’el lavar dêc’h hardi. N’en dê qet va eont güir R o u e , ma ne ra Hep nep trueouzoc'b, laqat ho tifframma. Oger.

Ha c’houi entent, Roland, menteni ho comzou? Bremâ-zouden ouzin gant beg hor c ’hlezeyou ? Cetu me er blacen : preparit, me zo prest Da renta dêc’h rêsoniia da rêi dêc’h ho rest, Va c’henta trahison a zo c’hoas da o ber: Mar doc'h eun den, Roland, difennit mad ho lér. R oland.

Possubl ve e vec’h c’hoas qeD hardi dabrezeg! Roit paciantet, pe me zec’ho ho peg, Oger.

M ebrom etda Zoue, pehini am c’h ro u as, Mar qerit-u, Roland, heppen avanç ur pas Evit sqei ganén-m e, me ho toucho da vad, Ha pa ve ur raouen entre ho laoulagad. Mes perac, mar oc’h eus qementse a galon, Nen dit da Vontoban da guerc’hat bo tragon, A zo êt gant Richard evit ho iisfia, A zo en aour massif var ar beg o Iuha? l a , evit goerza eun darn ho comzou dêc’h , Me en loue ervat, ebars er c’henta lec’h

264 Ma vo mibien Emon en danjer a v a r o , Me deuyo d o zicour, comzet nep a garo. l a , flatter R o la n d , pa gomzit qen ap art, Ma n ’em gafe ganêc’h R enod var guein B oy ard, Dindan boan va bue ma n ’o c ’heuiîlo qen te n , M’b o p o e ’h o a n td a g u e n ta d a güittâtan dachen. R oland.

Betec an heur bresant ne meus qet cavet c’hoas Chevalier a guem ent a drofen eus e faç ; Ne meus q el a greden evit un den hepqen E prisfen da guenta qüitlât eus an dachen. T o rrêt ê ganl Oger va diouscouarn bemde G a n ta r meuleudiou demeus ar Renod-se ; l a , me a garfe, gant joa el lavaràn, En em gafen en plaç d ’en em approuv outàn : Me ziscarfe ouz traon deàn prest e vanier, Daoust d ’an oll marvaillou a lavarit, Oger. R ic h a r d a N o r m a n d i .

Me ho p e d , Autrone, appezit ho tebat : Assurit, va R ou e, n ’en dê q et eun dra vad Souffri ho niz Roland da vafoui O ger, Rac n ’en dê qet coupapl er pez m ’en tamaller : Oger zo den vaillant, me a doufe d êc’h se ; Grêt en deus e zever ha ni hon eus ive. P enevert respeti, S ir, amàn h o presanç, Me voerzfe da Roland buan e arroganç. Ch a r la m ag n .

Hola ! tavit var z e , me ho p e d , va niz qer ; R e t ê en em inform eus a veach Oger. Mar en deus espernet ar pêvar mab E m o n , Me rai e bunissa hep nep remission. Mes evit qementse ez ôn calz glac’haret En defot en em venj eus va enem iet; Eus an traitour Y o n , certen ar fais R o u e , N ’en dê qet bet ive fidel d ’e bromesse.

265 Mac’h alfen e dizout d ’en em venj eus e vreur, Me rafe e grouga ne ve qet pell nemeur. A n E il Ch e y a l ie r .

Sir, ar Roue Yon , Ampereur redoute!., Me voar p e le c ’h e màn, p’otramantôn troiupet. Pa voamp o tont amàn dre goad ar Serpantin , E voeljotnp aneàn gant nebeudic a drein O vont en eur goùent a zo var bord ar c ’hoad, Hac eno e màn c ’hoas, me en assur ervat. C h a r la m a g n .

Roland hac Olier, ha c ’houi oll , B a r o n e t, M’ho ped da vont ho taou, dilijant, em r e q e t, Ractal d ’ar goùent-se evit qerc’hat Y o n , Evit ma vo crouguet var lein mene Focoo. It oll h e p q e n , nem et va C’honsejller INerne A chomtno d ’am zicour da c ’houarn va arme; Rac dre ma zôn amàn en creiz va e n e m i , Arabat e ve din bea re dizourci. R oland.

Impalaer puissant ! pa blij d ’ho Majeste Confia h o c ’h arme en Olier ha me , jNi rento d ê c ’h buan an affronter Y o n , H e p d o u f a e g u e r e n t , arpêvarmab Em on; Ha mar fell da Renod approu stard e groc’hen , IN’en deus nem et avanç evit dont d ’en difen. Adieu eta d ê c ’h , Sir; ni a ya en hon tro. C h a r la m a g n .

Iteta, Autrone: Doue d ’ho cunduo. m i:i ^

e m z e c f e t R o la n d , O lie r ,

Sortial a reont.

D I à l o g, hac o suit.

A n D r e d e Ch e v a l ie r .

Gant qer bras dilijanç ez omp deut dre an hent, Ma omp dija rentet en qichen ar goùent.

266 E l e c ’h ma seb lan t din e màn ar R o u e Y o n : S ô n jit ha c ’h o u i ara n e p se u r t c o n c lu s io n . O lie r . G rêt e zê pell a zo hor c ’h o n c lu sio n d u : M a n ’hor b e q e t d ig o r d e m e u s an d orojou , N e b o n ni a vouio digueri a n e z e , Hac o zerri iv e , mar b e ret d e m p g o u d e . Sqei a reont var dur ar goùent. A r M a n a c ’h a zigor an nor hac a lavar :

P e n o s , n e brissa c’h q e t laret Deo grattas, Mar s c o it var an nôr q e r crén gan t h o p en n -b a s ? R o la n d .

N’en domp qet tam amâ gant pedennou bremàn; An traitour fall Y o n , p e l e c ’h e m e d i- à n ? A r M a n a c ’h .

N ’o u fe n q e t , A u t r o n e , a ze h o c ’h assuri; N ê q e t d e u t p e ll a z o vardro hon abati. Ol i e r .

En crèiz ho taoulagad, manac’h , c’houi lavar gaou ; R e t ê d ê c ’h en ren ta, pe m ’ho paco h o taou. O ger.

An fin, m a n e n r e n t it , c e r te n m e lavar d ê c ’h , C ’h o u i a ranco d o a e l g a n e m p -n i en e l e c ’h. A r M a n a c ’h .

N e allgn q e t c r e d i , A u t r o n e , e te u fa e ’h Da glasc goal-valtrêli sur eur p a o u r q è z m a n a c ’b. R o la n d .

N ’en deus nemet daou c’hir davantach er chanson : Ma na guirit renta d e m p ar R o u e Y o n , M e en to u e e r v a t, q e n t m a y ê l o m p e n h e n t , Ni la q a yo an lân ebars en ho c o ù e n t , Ha c ’h o u i a z e u y g a n e m p ive brem â z o u d e n î A llo n , q e r d e n am àn, ma te u y o r d ’en erren. A r M a n a c ’h .

N a r i t q e t d i n a z r o u g , A u tr o n e , m ’ho su p p li, Ha d e u t oll a vagad g a n é n en abati;

267 M ar gallit e r c ’h a v e t , q e m e r i t a n e à n , R a c m e n e allàn q e t iavarat p e l e c ’h m à n . A ntren a reo n t oll e r goùent.

C ’B O E Z E C V E T D

I ALOG.

Y on h a c e S e c r e t o u r . Y on.

Allas! m iz e ra b l ô n a r v e c h - m â en e ffet, Ê r u ê t u d C h a rle s evit va c ’h e m e r e t . Rac-se, va mignon paour, humblamant ho pedàn, I t da g a o u t va b r e u r - c a e r R e n o d d a Y o n to b a n , H a lavarit d e à n d o n t b u a n d ’am d i f e n , P e e vin d if fra m m e t g a n t va a d v e r s o u r ie n ; R a c m e ve goell g a n é n e te u f e é n a m â , P a m e u s - à n tr a h i s s e t , d a z o n t d ’am d i s t r u j a , E g u e t ma ve lezel C h a rla m a g n d ’e o b e r : Z e a ve r e b e c h u s d e à n en p e b a m z e r . G ou stard .

Me a ra y q e m e n t s e , n e vezo m a n e e b e t ; H o g u e n , e n e m g u z i t , p e e z o c ’h q e m e r e t . Mont a re c n t d a guzat ; R oland hac e dud a glasq ané. R oland.

E u n d r a e s t r a n c h b ra s ê ne g a fe m p an e à n ! li a p a r b l e u r , ja r n ig o a ! c e t u - à n s u r a m à n . Ah! Manac’h diffrorjet! c’houi, Yon, falzRoue, P e r a c tra n ’h o poa-u d a l c ’h e t h o p r o m e s s e ? C ’h o u i ho poa p r o m e t t e t r e n t a en Y o c o u le u r D’ar Roue Charlamagn Renod hac e vreudeur; IVen d ê q e t d e u t an toi evel ma voa e s p e r , R a c - s e d e u t g a n e m p - n i d a re c e o b o saler. Y on.

P io u b e n a c am b l a m o , R o la n d h a c O l i e r , E v id o c ’h n ’o c ’h e u s q e l a s u j e t d ’en o b e r . Sivoas d in e m c ’h a l o n , m e a m e u s tr a h is s e t An n e p o d evo a d in va b u e r e c o u r e t ,

268

Rac m em boa grêt renta en plenen Yocouleur D’an assination Renod hac e vreudeur, Evel m ’oa lavaret, hac int disarmet clos ; Ma n’int qetqemeret, n ’en dê qetm e zocaus. O lie r.

Harçal qerden amàn da c’harotti Yon; Embêr e vo crouguet var lein mene Focon. Ma ne livr qet Renod demp entre hon daouarn, E vo assur crouguet, rac rentet ê ar vartr. SALOMON.

Eren a rê r aneàn.

Lavarit din, m’ho-ped, Autrou ar Prinç Roland, Piou en devo ar gargdemeus auden méchant. R o la n d .

Dêc’h , pêvar Chevalier, ha dêc’h , Prinç Salomon, E roàn-me ar garg eus an traitour Yon. Ar Princet ail ha me a ray an avan-gard; Rac-se, mar be Renod ha Mogis qen apard Da felveout lemel diganemp-ni Yon, E vo ret difen ze, pe souffr confusion. S a lo m o n .

Prinç generus Roland, ni a r ê i a r voyen Ma vo accomplisse! antier ho courc’bemen. Partial a re o n t, hac e laqont Yon en creiz o zroupou»

S e i t e c f e t A r B rin c e s

D i a l o g.

C lera h a c

B lgale.

C le ra .

Me lavar gant glac’har dêc’h , va daou c’hrouadur, Ne meus mui er bed-màn nemet displijaclur, Pa ne velàn distro bo tad hac e vreudeur, P e r e , sivoas, zo êt da blenen Vocouleur , Var digare ober ar peoe’h gan t Roue Franç. Ne dalfe qet e nae’h, bea a meus douetanç E zeus e’hoant da ober trahison’ o e ’hever,. Pa n ’en dint qet dija êru ebars er guêr.

26 g E m on et.

Allas! trahison zo, ouz se be t assure!, Rac va eont xMogis hac e oll d u d arme t Demeus a Yontoban zo êt da Yoc ouleur, En e sp e r délivra va zad hac e V reudeur. Ho pr eu r ha va e o n t , ar c ’hos Ro ue Y o n , A zo b e t an au teur deme us an drahison. O velet Renod hac e vreudeur oc’h a n tr e , e lavar :

A drugare Doue hac ar Verc’hez Yari, Me vel êru va z a d , e vr eud eu r ha Mogi! Rac-se, demp d’o rancontr dre garante barfet; Pa int de ut yac’h d ’ar guêr, e z ô n rejouisset. C le ra .

Va fried qèz R e n o d ! m ’em boa calz a zourci Pa na velen distro nac ho preudeur na c’houi. RENOD d’e b ried , pehini a dosta da boqat deàn.

Ne deuit qe t re d o s t , pe me ho peliayo : Biqen ho nation na zouffrin var va zro. E m o n e t.

P er ac, va zadic qèz , e zoc’h q e r coleret? Mar deus bet trahison, ne qet demp ê dleet. R enod.

A d i e u , fr ip o n et fall, n e g o m z it o u z ô n m u i, Rac tfhoant a ineus memes da zont d’oc’h etouffi. Qercoulz hac hoc’h eont c’houi a vo traitourien,

Ma lêzer a c ’h a no c ’h var an dou ar da rën. Clera.

M’ho pi j e , va fried, heuillet va avis -me , Ne voac’h qet exposel en danjer ho pue. R ic h a rd .

C e r t e n , güir a lavar; v a b r e u r , pardonît-i: Ma carjem p, c ’h o u i h a me , bea sentet o u t i , Ne voamp qet êt disarm da blenen Vocoleur, Ha ne ûsiemp qet re ebars comzou e breu r. R enO D a boq d’e vreg ha d’e vugale.

Balamour dêc’h, va breur Richard, m’o fardono, Hac a greiz va c4ialon dêze oll me boco.

2J0

Lavarît çlin, Itron, pelec’h emàn hopreur. C lera,

Sortiet ê pell zo. Oh Doue, pez maleur ! M ogis»

Pebes arracb a zo ebars fonç va c’bakm, En defot ne gavàn an traitour fall Yon! Mes anGn , ne zens cas, abret pe diveat Me a rànco goale’hi va daouarn en e voad. R enod.

Rentonip graç da Zoue ha d’he Vam ar Yerc'hez, P ’on eus gallet aehap a dre daouarn Charles, Ha demp joaüssamant da leina, va zud qer; INi a bêo Yon, nebon gant an amzer. En em flaqat a reont ouz t» 1. G u ic h a r d a antre hac a lavar :

Oh ! Renod, me ho p e d , ho pez compassion Eus ar reuzeudic paour ho preur ar Roue Yon ! Ho pet ar vadelez da zonet d ’en drfen : Qemeret, garoltet ê gant ar Francisien; Mont a rêr d ’e grouga var lein mene Focon : Ze a rayo dêc’h sur mez ha confusion» R ic h a rd .

Mar defot c ur gorden evit dont d’e grouga, M e a royo arc’hant evît dont d ’e frena* Al a r d .

Crouguet mat ravezo, an traitour inhumen ! Qementse a verit, îa, ha calz ouspen. G u ic h a rd .

Me v o a r En d e v e u s

e r v a t p e n o s a n t r a i t o u r fall Yçn m e rite t c a o u t e u r b u n itio n G ve a I r a h i s s e t a c ’h a n o m p q e r c r u e l ,

Goude bea rentet deàn servich fîdel ; Gouscoude e credàn, evit hon enor-ni, E rafemp calz goelloc’h o tont d ’er pardoni, G o u s ta r d .

Anûa , anzao a ra en deus hoc’h offancet,

2^1 Hac ez ê goell gantàn bout ganêc’h punisset Eguet n ’en dê coea dindan ar buissanç Demeus hoc’h adversour ar Roue eus a Franç. R enod.

Ententit, va b r e u d e u r , ar pez a favaràn : Tout expres ez ê grêt evit hon disfian. Charlamagn a rayo crouga ar Roue Yon , En esper ober demp mez ha confusion ; Hac eun dra rebecbus a vo d ’am bugale Clêvet e vo crouguet den demeus o ligne ; Rac-se, va breudeur qèz, e meus ar volonté Ec’h efenrp d ’e lemef diganC tud ar Raue. F o sso n .

Pec’bc l bras e cafen rêi nep sicour deàn : N’en dê qet eus e fot ne zoc’h maro bremàn. RENOD a zao diouz taul hac a lavar •

Âllôn ! tout d ’an armou , amzer brezel a zo ; II arça, va mignonet, ne pa m c’haram heuiîio Goustard, piou agomand varan daou rejimant G o u s ta rd .

Salomon hac Oger, Olier ha Roland. R enod.

Eaî Roland en deus c’hoant pell a zo d’am approu D em p da velet hac en a zo du a c ’hinou. G o d e fro a.

Biniguet ra vezo an heur ha*c ar momant Ma voe ganet R e n o d , ar Chevalier vaillant ï Rac renia ra ar mad elec’h an drouc bepret ; Biscoavs ne meus güelet eun den qen redoutet. T n i V Â c ’i i rET

D ijlog.

hac e suit. I d e l o n a lavar : Ne velàn qet e cred ar pêvar mab Emon Disqüel begou o fri evit sicour Yod R o la n d

2 ?2 OGER a vel Renod o tont gant e arme hac a lavar :

Ah ! rancontr favorab!, pell a zo deziret! Ar veacb-màn , R ol a n d , e viot contantet. Güelet a ràn R en od pignet var guein Boyard, A zo êru d u o n t en penn eun avan-gard. Pell a zo ho poa c’hoant caout eur c’hroc ouz Renod ; Bremàn ni a velo piou vo ar goella pot. R o la n d .

Vit disqüel dêc’h , Oger, peguement en doujàn,

Me yêlo va-unan da visita a ne à n ; Rac-se e ta , va zud , n ’em renjit pepini, Dreist pep tra ho pedàn na boeltronit ini; An hini a zanlin e c ’h ob e r poelt ro nac h, Me deuyo d ’en laza vel ma verit eul lach. R enod.

Va z u d h a m i g n o n e t , m ’ho p e d , e n em ren je t, Celu hon enemi ganemp-ni ran c o n tre t: Disqiielit ho courach, me ho ped hu mblaman t : Me ya da izellat e gaqet da Roland. R ic h a r d .

Ya b r e u r , me ho suppli, clêvit va zantimant : N ’en em approuvit q e t o c ’h-unan ouz Roland ; Rac gouzout a rit mat en deus ar faveur bet Ne ell qet gant houarn biqen bea blesset. Lezit an diou arme o diou da go mbatti: An nep a vo’r c’hrénva en devo ar barti. R enod.

Caer o c ’h eus lavarat, va b r e u r , me a ranco Gorf-ouz-corfeus Roland stourm betec ar rnaroj Rac e màn pell a zo e clasc ouzin c ’hoari : Pa omp en em gavct ê ret d e m p combatti. R a c - s e , ma ne deu den nemetàn va bete , C h om m it en ho plaçou , me ho p e d , Autrone, l ia pa zeuy ar re-all ive d ’en em avanç, Deut ive d ’ar mêle gant ar brassa v a i l l a D ç .

2^3 M o g is .

Ni a rayo, R e n o d , evel a lavaret; Hoguen, me ho suppli, va c’hender, dioüallef : Ez it da gom baüi vaillanta Chevalier A dol troad d ’an douar, herves ma leverer. RENOD a avanç.

Me ya en han’ Doue hac ar V e rc ’hez Vari ; En em a c q ü ittil o l l , À u tro n e , m ’ho suppli. R oland.

Me vel êru Renod e -u n a n , A u tr o n e , Ha me a ya ive va-unan e vete. Renod ha Roland a dosta an eil ouz eguile. Renod a zisi^er? di va r e varc’h Boyard, en ein laqa var bennou e zaoulin, hac a boz e lan$ hac e gleze var an douar. R enod.

Ah ! Roland generus l niz prop d’an Ampereur r Ho pet compassion ouzôn ha va b r e u d e n r , Evel m ’en deveus b e l va Zfilver benigtret O velet ac’hanomp d'an ifern cond a on e t, P ’en em affras d ’e Dad evit bon re d im a , A zouffras evidomp ar maro c ru e lla l Roland, c’houi voar ervat, ha va b re u de orb a me, Peguement ma omp paoor, a zo deus ho ligne. Ni ra oflr hon servich en q e il ha ma v e fo m p , Mar plich ganêc’h ober hor peoc’h gant hocTi eont, Ha me a royo dêc’h Boyard ar marc’h caer-mâ , Ha caste! Montoban , eur c’hastel ar e'haera ; Ha dre oboissanç me yêl hep en em glem Dilotfer ha divoutou betec Jerusalem , Evil bisita be hor Zalver evidoc’h , Mar be h o m a d e le z o b e rd e m p c a o u la rp e o c ’h. R o land.

Truez a meus, R enod, e clêvet ho c o m z o u , A nfin , qen a rancàn dont da scuilla daelou. Mes ne gredfen qet comz d ’am eont eus a ze, Ma na re n tit Mogis dindan e volonté.

27 4 R

enod

Roland, ne gomzit qet din eus a ze pelloc’h , B i q e n n e d ra b is s à n ev it ca v e t a r p e o e ’h . Q e n t m a n c o u t da Yogis m e golfe va b u e : C e tu aze ya c ’h o m z , c a s s it- à n d ’a r R o u e . Destum a ra e a r m o u , h ac e saill v ar B oyard.

Na songit qet, Roland , ve rac aon ac’hanoc’h E teuàn da c’houlen ouzoe’h qartier na peoe’h , H o g u e n a b a l a m o u r m a z o e ’h niz d ’ar R o u e E m b o a c ’h o a n t d a o b e r d ê c ’h e u r c iv ilité; D a o u e s t d ê c ’h p e g a n t la n ç pe a d o li o u cleze E t e u f o m p da g o m m a n ç b r e m â - t a h o r m ê l e , P ’otramant achuomp, mar c a r i t , ar gombat Entreomp-ni hon daou, dre ma omp daou bot mat : N e u z e , m a r g o n e i t , e n b e o p e en m a r o Va c ’hassil d ’h o e ’h e o n t d a o b e r a gartf^ Hac er c’hontrol, Roland, me, mar ho coneàn, H o tigasso g a n é n da gastel M o n t o b a n . R

oland

Ha c ’h o u i a z a lc ’h o tnat d ’ar p e z a le v e r e t? R

enod.

l a nebon, Roland, n’ho pet qet a vorc’het. R

oland.

Ha m e a rai iv e , e n fe a C h e v a lie r. Mes c’hoant a meus qenta da gomz gant Olier, R a c b e ez eu s pe ll z o p r o m e s s e e n t r e o m p , B ir v i q e n n e p e o m b a t s u r n e a n t r e p r e n o m p Na c ’h o u l e n n o c o n je an eil o u z e g u i l e , H a r a c - s e e fell d in d e l c ’h e l va fr o m e s s e . R

enod.

I t p r e s t e t a , R o l a n d , ha n e z aleit q e t , R

oland.

N e b o n m e ê r u o s o u d e n , b e t a s s u r e t, O l ie r .

P e t r a lavar R e n o d ? lav a rit d i n , R o la n d . R

oland.

Efei pariant a ra evel eun den prudant;

2^5

Mes dezirou t a ra êchui ar gom bat Entreomp-ni hon daou, dre ma omp daon bot mat. Nac e d u d nac h on re n'en em avançfont q e t , Qen a vezo un an ac’h a n o m p b e l Ire c’het. O

l ie r .

R o la n d ,m a r am c ’h re d i t, n e r î t q e l q e m e n ts e ; R e u o d a zo vaillant ha c ’houi a zo ive : Goell ve cotl an a n ter a d u d a b e p coste Eguel bini o u z o e ’h : va zan tim an t ê ze. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Nan, nan, na rit qet se, Roland, me ho suppli, Lêzit a b e p cosle ho tu d da g o m b a tli; Ma ve hini o uz oe’h lazet pe g u e m e r e t , E ve e u r m aleu r b r a s , hac e vem p tamallet. R oland.

Me heuillo h o c ’h avis, A utrone, p en-da-ben ; D em p eta assambles var h o n adversourien. R

en o d .

Ne velàn q e t e tajc’h R o lan d e b ro m esse ; P r o m e te t en devoa d o n t e -u n a n d in -m e. An diou arm e a avanç eus a bep lu. R ic h a r d .

P c ra c ta, tu d C h arles, didaîve ha po eltro n , E fell d ê c ’h distruja ar ro u e fall Y o n ? Rac c’houi, dreist pepini, n’och eus qet lec’h d’e vlam ; Sentet en deus ouzoe’h , n’en dê qet manqet tam. H o g u e n , ni ê ar re a die e bunissa : P o c ’h eus-àa anlevet, c ’houi ranco e renta. I sa kar.

Mar galomp-ni teuler hor c’hraban var o goug, Ni 0 slago gantàn assambles eus ar groug. R

e g n ie r .

Oh! ni hoc’h ampecho, pa garfec’h en ober : I3aslom p-ta, A u tro n e , tenna hor c ’h le z e y e r, Ma royomp ar chasse da fouguerien Charles : En em renta* r a n q i n tc o n f o n te t gant ar vez. Amà e commanç eur gombat furius.

276 M o g is .

C o u r a c h , va m i g n o n e t , h ac e z o m p évité ; R e d o u b l o m p h o r f u r o r h a sa illo m p v a rn e z e . Galeran.

Autrou ar Prinç Roland, m’ho ped, n’em avancet; Ma n e d e u i t d h o r z i c o u r e v e o m p q e m e r e t . R

oland.

Nonde-mil-erampoezen ! pelec’h e màn Renod? Ma v elfo m p ar v e c h -m à n p io u ê ar goella p o t. R

enod.

Ez on ouz h o cortoz gant im p acian tet; Poan vras oc’h «us, Roland , e clasq en em gavet. R

oland.

H a c ’h o u i z o p r e p a r e t , m a z a y o m p da jo u ti? R

enod.

P r e s t a o ü a l c 'h , p a gai f o t , R o l a n d , m e h o tiü. A m àn e co m b attan t g a n t o lançou. R

oland.

Dalit eur flipat mat, qent ma yêt en ho rout, M e ro d ê c ’h q e m e n t s e b e p r e t evit la lv o u t. En em h e u rta e reo n t g a n t o lançou. R enod.

N e b o n m e h o p ê o q e n t m o n t d iv ar al l e c ’h ; D a l i t , va c ’b a m a r a d : c a o u l a rit e n n e s s e c ’h ? ROLAND a goe m arc’h hac a i l , h ac a lavar deàn :

Ah ! b o u e d an avies ! *r b le i o u z d ’as tago ! C e d e te d i n d a n n o n , arv o q in d iv a lo , E v il un toi h e p q e n d ig a n l e u n d e n d i s l e r î C ’h o a n t a m e u s da f o e ltra ac’h a n o u l e r rivier. Oger.

Ha c’houi eta, Roland, en em gonto coulz pot, P ’ê gü ir o c ’h eu s b r e m à n leiz h o c ô f a R e n o d ? R

eso d

N’oc’h eus affer, Roland, da damai re ho marc’h, Me gombalto ouzoe’h troad-ouz-troad sur-aoüalc’h ; li e htiel e o u in t it e foen d ’ho m a r c ’h , R o l a n d , H a c e g u e r c ’h a a rit m e u r b e t m o d e r a m a n t ; H o g u e n m e a g u n d u va m a r c ’h B o y a rd e r v a t ,

277

H a c e c 'h allàn h a rd i m o n t gan tàn d ’ar g o m b a t. R

oland.

Re a rit an anter, Renod, ouz va goapàt, Balamour m’ê manqet va marc’h gant eur flipat. Evido n da vea s c ô e t an toi q e n l a , K'i r à n c o ’n 'e m a p p r o u s ta rd q e n t d is p a rtia . R

enod.

N'en dé qet ju s t, Roland, penos e vec’h var droad, Ha m e a ve var varc’h ; m e z i s q e n n o tim at. P a h o n eu s afêçon a p p r o u v e t h o r l a n ç o u , C’hoariomp eur barti c’hoas gant hor c’hlezeyou. R oland.

IV h o to u j à n q e t , R e u o d , rac-se m e h o tili Da zon t g a n t h o oleze da c'h o a ri e u r b a rti. R

En em garyia a reo n t a doiioü cleze. a N o r m a n d i.

ic h a r d

Penos! ha possubl ve, Tadou demeus a Franç, E ve m p-ni q e r c o u a r d Jezel e n h o r p re s a n ç Daou zen d e n em laza, a r vaillanta biscoas Zo bet var an douar! Eun dommach ve, siouas ! O

l ie r

Nan, nan, n’er souffromp qet ; demp ela d ’ar mêle, H a c en em a r r a n jo i n p p e p d e n e u s e goste.

E n em ren ça ra pepini eu s e du , h ac en em avançont.

A lard.

Avançomp p rest, va z u d , evit sicour Renod ; Me vel ar F ran cisien o t o n t c ’hoas d ’an assot. Amàn e com m anç a r gojnbdt général.

R oland,

Mç garfe e lesfec’h a c l i a n o m p , A u t r o n e , D ’ê c h ù i a r g o m b a t e n t r e R e n o d h a m e. R

enod.

Mar carit dont, Roland, ni a yêlo d’ar c’hoad, Hac efio ni allo ê c h u i h o r c ’h o m b a t . R oland.

Contant bras ôn a ze; me approuv ho propos. R

enod.

Me ya eta a ro e hac a c h o m d ’ho c o rto s . Renod a ya d ’a r c’hoad.

2?8 G u ic h a r d .

Sortiet ê Renod ; va b reudeur, heuillomp-àn ; E u n d ra a zo a ro c en d e u s c ’h o a n t da d iz à n . A lard h ac en a y a d’a r c’h oad varlerc’h R en o d . R o l a n d d a O lie r:

Me ya da êchui va bataill gant Renod. O L IE R en a r r é l h ac a la v ar d eàn :

TS’e n d e e t q e t c e r t e n , p e o t r a m a n t o c ’h sod» Chommit ganemp, Roland, me ho p e d , d’hor zicour, R a c c ’h o u i a vel a o ü a l c ’h h o n e u s re a la b o u r . M o g is .

Hardi t a , mignonet ; redoubîomp a gourach : R e c u l i a r a n c o n t , an d u d v il, an d u d lach# Idelon.

Me a vel, Autrone, ez ê ret demp qüitlât: Goell ê ober abret eguet re diveat. R

ic h a r d .

En em zovetât a reont.

Me greuffe gant arrach ma na ho traillfen qet,

Rac maleur d’an hini am Lro-me attrapet. F in

eu s a r B em pet

A c t.

C’HOEC’HVET PROLOG. M e gred, Compagnunez, ê troublet ho memor, E n eur dont da glêvet aF fin eus an histor ; Rac ne zeus mantion ganemp nemet combat, Brezel cuntinucl, rivieroti eus a voad. Aboe ma ê crouet on eol er firmamañt, N’eus qet bet dindiannàn eur brezel qer sanglant, Na qement 3 vizer, a zezolation Evel o deus souffret ar pêvar mab Emon. Leqeomp hon daouafn oil var hor dh'onsciaoç, Hac hanzavomp gant güir entreomp, pobl a Franç, Penos ne garfemp qet bea bet d ’ar c’houlz-se, l>a velet ha da zouffr eur seurt adversite.

279

ïmpossubl ê da zen, crédit, Auditoret, Disciêria birviqen an histor var e hed. l a , pa ve eur bla pep den eus e gompren , En defe da ober aoüalc’h leiz c groe’hen. C’houi a vélo bremàn ar jenerus Richard Qen hardi ha leou hac ive léopard, O tisfia Roland da gombalti o u tà n , Hoguen, dre eur m aleu r, e qemer aneàn. Pebes joa en devoe neuze ar Roue Franç Pa vêlas Richardic deut dindnn e buissanç! Ma conclu a r Roue e vo ret c g rouga; Mes Mogis a labour evit en délivra. Pa voe bet delivret Richard demeus ar groug , N ’en devoe qet a aon pelloc’h demeus c c’houg; Neuze c yas hardi da gavet a r Roue Evit disqüel deàn e voa e’hoas en bue. Neuze’ voe eur gom bat, gant calz eus a vigueur, E b ars enire Richard ha tud an Ampereur: Bea voe enlreze ing.il mat ar b a r t i , Hac e voe grôt Richard prisonnier bars enni. Mes Mogis a cure d ’ar Roue eun trico n , H ac a eure deàn dispit en c galon : Dont a eure gantàn curunen a r R o ue, E gleze hac e sceptr, no vanas Ira oute. Mogis a eure c’hoas eun d r o , mar boe u n a n : Renta’r Roue cousqet en castel Montoban. Neuze e soriias da ober pinijen, O sônjal c voa fin d ’ar brezel inhumen. Caer en de voa Renod mont var e zaoulin noas En presanç ar Roue, n’en devoe qet e c’hraç; Mes p’er goelns qement en désolation, E c ’h eure e renta prest en e bavillon. Ah! Renod, c ’houi a zo eun den zo calz rc vat Rac*rentet e vo dêc’h an drouc evit ar m at: C’houi vo nsssiejct gant Charles q e n t a r fin, Qen a voe’h var ar poent du vervel gant famin. M’ho p e d , Gompagnunez, qent eguet sortia, Da vea atinntif da glêvot an A ct-m â; Traou a vejfot ennàn ha n ’en din qet comm un..* Me ya da zortial rac ne ven importun.

A C T Q E y T A

F L D 1 A L O G,

R o l a n d a antre ga n t e stâ t, hac a lavar :

Dizesperï a ràn gant an displijadur, Pa deuàn da 2611 jal er chanç, eo avantur A zo ganemp, va zud, ar vech-màn êruet. Me gred parfetamaot e zomp bet ancbantet Gant an Iraitour Mogis, zo mignon da Zatan , Evit caout ar victor varnomp-ni ar vech-uiâû. O g e r.

Me meus aon, Autrone, an traitour fait Yon Na ravisso Renod sur diganl Salomon ; Re e zint dilerc’het, ha rac-se e meus spont N’en em gafe Renod gante dre eur ranconf* En eur pfaçhenc, Roland, ezoc’h enemgavet, Rac hoc’h accoulrnmant zo lerrubl difrêzet> Hac ho marc’h a zo cam, ne ell roui mont d’an drot; Seblantout a ra din oc’h giiélet gant Renod. Me a zônje penos, pa gomzec’h qen apart* Ho pi Je ravisset digant Renod, Boyard, Hac e teuje Renod da brisonnier ganêc’h ; Evidôn da zellet, n’er güelàn en nep lec’b. R o l a n d a dosta ouz Oger, bac a lavar :

Dre Sant Denes a Franç ! Oger, tavit bremâ, Pe em bo ho pue, pa diefen perissa. Og e r .

Mar teuït bete ze , me ho tîstroyo prest. Ar vech-mâ gouscoude oc’h eus cavet ho mest. Evit qement a rêc’h oc’h ober pompadou, En deus savet Renod manific ho qillou. R o la n d .

Ne allàn souffr pelloc’h e rebechou cruel ;

s8i Di s c ro g u i t di o u z j n , m ’h o p e d , O l i e r , p e l f , Evit m ’en e m venjin d e m e u s an t r a i t o u r - z e E u d e u s g r ê t t r a h i s o n en a n d r e t ar R o u e . OGER a denn e gleze Hac a lavar :

Àllon eta, Roland, soutcuomp hor c'homzou B r e m â z o u d e n v a n t a n t a ve^» h o r c ’h i e z e y a u . R l P ü S a arrêt Oger hac a lavar :

A p p e z i t lio c o l e r , m e lïo p e d , A u t r o n e : Ar p e z zo t r e m e n e t n e g o m z o m p m u i a ze. R ic h a rd .

Ah ! R o l a n d o r g o u il ln s ! d i s t r o i t d i o u z i n ; Me d e u d ’ho tisfia da d r e i o u z o n h o m i n . R o la n d .

I a-d a , Richardic, p ’och eus c’hoant da c’hoari, R e t ê o b e r m o y e n d a z o n t d ’h o c o n i a n t i . Er> cm gomhati a reont o daou.

Me a gav if f ro nt e t t e r r u p î R i c h a r d b i a n , D o n e t d ’am disüa e y i d o u t d a - u n a n ! R

oland1 .

E n e m r e s o l v e t o n , ne r o à n cas e b e t : Q e m e r e t a r a n c à n , pe be a q e m e r e t . R oland.

E r z ô n e h - s e ez o u t - t e , i iï ro n t e t ha c h a r d i ? D e u t oll d e à n , va z u d , evit en a sso m m i. Richard en em difenn vnillammant ouz an enemief. E

Q f ic e k

üanç.

Ne g r e d i t q e t p e n o s ho lazf'emp, c a m a r a d ; Mar c a rit nNîm r e n t a , ho p e z o q a r t i e r m a d . R ic h a rd .

Dêc’li n’em rentàn, Roland, ha nonpas da un-ail, A b a l a m o u r m a z o e ’h e u r C h e v a l i e r l e a l , G a n t ar g o n d i t i o n ma e m b o va b u e . R

oland*

H a c h o p o s u r , R i c h a r d , h e p n e p difficulté. Richard en em renl var guementse. Roland a gunturro.

D e m p b r e m â , A u t r o n e , da gavet va e o n t ; Evit e g o n l a n l i h a r e n t a d e à n c o m p t .

282

E I L V B T D I A L O G. R enod

a antre gant e dud , hac a lavar ;

Na p e l e c ’h ê m a n e l R o l a n d an d e n g a o u y a t r N e d e u q e t d ’am c ’h a v e t d ’ê c h u i ar g o m b a t ? D i z e s p e r i a r à n , n ’ellàn m u i g a n t a r r a c h , P a ne gavàn n e p d e n d a e x e r e va c ’h o u r a c h . Me s m e a glêo ê ru e u r e d ’am r e c r e i : Gavet a m e u s a n fi a u n a n d ’am a m u z H . .. G h-anaveoul Yon gant Salomon, e lavar :

Ah ! d e n a b o m i n a b l , g l o u t o n fall S a l o m o n , D i s c r o | i u i t . m a r q i r i t , eu s ar R o u e Ygn-, P e g a n t va f l a m b e r j e m ’ho q a r t i e r o b r e m â , Rac c’houi n’endoc’h qetdign hepqendadouch ounlâ. S alo m o n .

P a fçll d ê c ’h e gav et, ni e r roy d ê c ’h, R e n o d ; Ne zônji t q e t p e n o s e v e m p - n i s u r q e r s o d D’en e m l aqa t en p o a n evit e u n d e n Irartou-r. E n e m d en n o m p, va zu d , pa n ’h on e u s q e t sicou r, R e s o D da Yon :

Ah ! R o u e di sle al, t r a i t o u r fall millignet!' A fô c m ’h o r b o a - n i b e t a c ’h a n o u t s r e o u r e t , E voas d e u t d ’b o n ïivra d ’ar R o u e eu s a r F r a n ç : B r e m à n e pô ar g r o u g evit d a r e c o m p a n ç . \ 0N en em slrinq d ran daoulïn liac a lavar :

Ahî va breur qer~Renod, me deu d’en em rentà : M e r v e l a dl eà n s u r d r e ’r inaro c f u e l l a ; ï i a s - s e , m e h o s u p p li , i e n n i t p r e s t b o c l e z e , H a grit d i n , d r e h o t ô r n , ê c h i n va b u e . l a , hnsiiE b u a n da z o n t d 'a m fin iss a : E u n d e u q e r fall ha raè n e d i e p e U o c ’h beva. Renod.

P a velàn a c ’h a n o c ’h o&’h a n a o u t ho f ot * E m e u s t r u e z o u z o c h , d r e v a f e a Ren od*

*S3 Savit p r e s t e n h o sa h a d e n t d a Y o n t o b a n f Me r o y o d ê c ’h a m z e r e u n n e b e u t m a t e n n à n Da o b e r p in i je n d e m e u s h o tr a h is o n i P a vo ê r u a r p o e n t , m e r e n l o d ê c ’h r ê s o n . G ü ICHARD a a n tr e g an t A lard h a c a la v a r :

H a ! t r a p p e t ê Yon , ar R o u e d is le a l ! R

enod

l a c e r t e n , G u i c h a r d ; p e l e c ’h e m a ’r re - a ïl? G u ic h a r d .

Me g r e d in t ê t v a r l e r c ’h O lie r h a R o l a n d , Da rêi d ê a r c h a s s e v i g o u r i u s a m a n t . R

enod.

Dindan boan am b u e , daou goqin, daou b andard, Ma na vol c a u s m a vo a m p i i s o n e l R i c h a r d . Alard,

D r e m a v e î e m p e v o a c ’h o e ’h - u n a n s o r t i e t , H o n eu s b e t aon , R e n o d , e v ije c ’h q e m rere t : Rac-se omp deut d’oe’h heuill evit hoc’h asista.... M e s , m e a vel Mogis o t i r e d e c am â. R

enod.

Allas! lavarit d i n , va c ’h e n d e r q e r M o g i , P e l e c ’h e m à n R i c h a r d , a r C h e v a li e r h a r d i . M o g is .

Penos! ne qet distro va e'hender qer Richard? M e z o n je e voa d e u t g a n t A lard ha G u i c h a r d . R

enod.

A h ! s i o u a s , g r ê t an toi ! q e m e r e t a ss u r ê;. D iz e s p e r i a ràn pa z o n j à n ' q e m e n t s e . P e u p s ! c o ll e t a m e u s a r giiella a r b r e u d e u r l O d e v e z u ii z e ra b l ! p e b e s c h a n ç ha m a l e u r ! Brenaâ z o u d e n v a n t a n , va m a r c ’h B o y a r d h a m e A r a n c essât c ’h o a ri e u a toi s u b t il it é . M e ya , c oll p e c ’h o n i t , d a zelivra va b r e u r , P ’o t r a m a n t da verve! g a n tà n e r m e m e s h eu r* C assit a r R o u e Y o n d a g astel M o n t o b a n i B e v it v i l m i g n o n e t . . . P a r t i a l a ra a c à c *

2 84 G u ic h a r d ,

O h ! a r r ê t i t , R e n o d , te r ru p l o c ’h c o le r e t! A rabat e c ’ho aife ar pez a le.veret: M a r d ê c ollet R i c h a r d , q e m e n t s e zo d o m a c h \ Mes hoccrlI-.u, R e n o d , a ve c ’hoas d avantach. M o g is .

"N’h o p e t q e t a ' c h a g r i u eus a R ic h a rd , R e n o d , B re m â z o u d e n vautan m e c ’h o a rio va f o t : Me r e n t o d ê c ’h R i c h a r d en b e o he p d ro u c a b e t , H a pa ve v a rn e à n d a o u z e c d ô r alc ’h o e e t. R

enod.

A ssu rit, va c ’h e n d e r , ha v a b r e u d e u r ha me A vo o b lijet d ê c ’h , m a r q ir it o b e r ze. M o g is .

A n G n , p ’el lçtvaràn , n e vezit q e t en poan. R

enod.

Soriiai a ra.

D e m p e ta , A u t r o n e , var ze da Y o n to b a n .

T ri r e

Dî

A r B r ïn c e s C l e r a C

lera.

A LO G.

hac

Bu gale.

a vel Renod o retorn , hac a lavar :

Àh ! va frie d R e n o d ! d e u t m at su r ra v e e t; E voan o h irv o u d i g a n t glac’h a r ha r e g r e t , O sùnjal n ’o c ’h eus q e t an a m z e r e mui q e n Da zêbri ho repas, gant h o c ’h a d v e r s o u r ie u . Mes êru ê g a n ê c ’h va b r e u r , an d e n traifo ur, S u r n e vérité q e t e c ’h a je c ’h d ’er sicou r, R

enod.

I t r o n , e clasq d o n e t da zelivra h o p r e u r , E o q e m e r e t R ic h a rd gant t u d an A m p e r e u r , Vaillanta C hevalier zo e to u g u e n b u e * Mes m a r b e d i s tr u j e t, m e a varvo ive» E m onét.

Va zad, eu em veujit d e m e u s a a t r a i t o u r - s e ,

2$5

Pe , mar hor permetlit, ni hor bo e vue. Y o n e t.

Mar qirit lavarat demp ar gomz viannâ, Ni denno sur venjanç demeus au Iraitour-uià. R enod.

Lest-àn c’hoas, va mibien, eun nebeutdaveva, Ma en devo amzer d ’en em réconcilia; Pa vo n ’em amantet demeus e drahison, Mi deuy d ’er punissa evel ma ê rêson. Y on.

Me a zenlo ouzoe’h en pep occasion, Ilacôn prest, paguerfoe’h, davonet d ’ar prison. Lavaret a meus dêc’h} ha c ’hoas el lavaràn, Penos ê eur juslîc va funissa bremàn , Pa on bet qer méchant d ’ho pea trahisset, O heuill goall-gonseiilou dam demeus va C’homtet, Pere o deus dija recevet o faveur; Perisset int o zri en plenen Yocouleur. M o g is .

Ilarça e t a , traitour, qerz demeus va fresanç, Rai; aon ne ziscargfen varnoul va c’honscianç. Sortial a r ë r, tac c casser Yoq d’ar prison»

È VA R FE T

l A L O G.

R o l a n d a antre g a n t e su it, hac a lavar:

Pelec’h e màn Yon? lavarit, Salomon. S a lo m o n .

Lao^et c diganemp en hor c'honfusion. R o la n d .

Ah ! poeltronetinfam ! c’houi ra din arrafi ; Marcarjac’h hor boa grêt vaillant hor c’hevridi , Bea bet digasset Yon d'an Ampereur, ( Ni hon eus qemeret unan ar pêvar breur. ) Ze rentje v a eont meurbet rejouisset;

*86

Mes. ganêc*b-u ez om p antier disenoret. A r C ’h e n t a C h e v a l i e r .

Pa vi jemp da ou-c’hant den assinet en eur flot, Ne aljemp qet ampech n ’eri daje gant Rfftiod. An diaoul a voa sur o sicour aneàn: Saillat a rê evel e u r c ’hi a vije clàn. H i r r a m ’hon eus a l l e t o m p c h o t n m e t d ’en difen * Mes ne b a ve for®$t n ’en deus qe t a lezeo. R o la n d .

Biscoas digareou da zen fall ne vancas: C ’houi a vo caus m ’hor bo eur gonfusion vras. Ma n ’hor bije unan eus a vibien Emon , N e gr e dj e n q e t gant mez retorn d ’hor pavillon. P M o g is ,

E MPE T

I A L o G.

guisqel en Pelerin hac ur boùrdonene zorn. R

enod

iia c

reudeur,

Harça, va zud, clêvet o c ’h eus sur lavaret P e n o s e zê Mogis den subtil hac adret. Me ya da zisqüel darn eus va subtilise: Bremâ-zcmden me ya da drompla ar R o u e ; Rac m ’eui bo diganlàn amplamant aluzon , lia c ’hoas e c ’h esperàn cavet coîation. Mes va brassa sourci ê délivré Richard ; Me raneo e gavet, p e ’ vo an aOPer staFd. Sorlial a ra dre eün nôr guz.

C ’n o E c ’urET C h a rla m a g n

ialog

hac e suit a antre hac a lavât :

Chagrin ha n ec’h amant a zo var va s p ê re t , Pa deuàn da zonjal en p ele c’h ê chom met R o l a n d hac Oii cr, Oger ha Salouaoo,

2S 7

A voa et da guerc’hat ar Roue fall Yon ; Rac mar tigoe gante nep seurt drouc-avantur, Me deuyo da vervei gant an dispfijadur. Nêm .

Eun dra dreist-ordinal, S i r , e ve lavaret Ne gafet qet antout en nep lec’h ho Princet! Rac istre ma int oll tud prudfcnt ha vaillant, Ez int êt en eun nombr hac a zo suffisant 13a capapl da laqat an douar da grena ; R a c - se , bet divorc’bet var z e , m ’ho ped amâ. A r C ’h e n t a P a j .

N’eus n e tr a as ur oc ’h, ô Ampereur puissant! Ez eus en em gavet gant an Autrou Roland Ha gant e dud ive eun dra benac esqis, Pa na veler anê c ’hoas distro var o c ’his; Rac gout a rit penos Olier ha Roland Zo custum da ober o beach dilijant. A n E il P a j.

Ma ve en em laqet ar pêvar mab Emon Da essât délivra ar fais Roue Yon Demeus a dre daouarn h o t u d , va Ampereur, E tisse bea bet entreze eur maleur; Rac Roland zo pell zo e clâsc approu Renod , Evit gout piou anê a vo ar g o e l ïa pot. MOGIS a a n tre , guisqël en pelerin, hac a lavar d’ar Roue :

Doue oll-buisssant, Mestr an ên, an douar, A bedàn, Charlamagn, d ’ho peurgarga a c ’hloar, Ha da rêy dêc’h ar c’Hraç-da vea triomphant Yar guemeat adver.sour oc’h eus antieramant. M’hosupplihumblamant, ô Ampereurgüirion, Da zellet a drue hac a gompassion Ouz eur pelerin paour afîlijet gant clénved: Defotout a ra din ha bevanç ha yec’hed. C h a rla m a g n .

Ne allàn q e t Gout e m i o c ’h-u , trucherjfin*

288 Ârr darn-vui ac’hanoc’h a zo affronterien. Aboe m ’hon bet trompet gant ar sorcer Mogi, ÎNe allàn birviqen fiout mui en hini. M o g is .

Evit bea Mogis den fall ha milliguet, IN’en dê q e t eveltàn an oll belerinel; Me meus mui a ezom demeus an aiuzon Eguet ne meus certen da ober trahison. Bet ôn o visita bez sanlel hor Zalver, Hac em boa c ’hoas ganén tri gompagnon sincer Pere zo bet lazet gant m eur a selerat E qichen Montoban, pa v o a m p o t o n t e r é ’hoad M ’o deus lavaret din an dud eus ar c’hanton E voa al laeron-ze ar pêvar m&b Emon, A voa gant Charlamagn qe me nt pe rsec ulet, Ma int êt da laeron , hep nep remors abet. Ünan eus aneze a zo hanvet Mogi; Ennes en deus brêvet din va oll iziü; Bazatêt on gantàn, troet ha distroet, Qen e zôn oll seyet er fêçon ma velet. Rac-se ho supptiàn , Ampereur d e bo ne r, D’en ^em venjî o u t e , pa n ’allàn en ober. C h a rla m a g n ,

Penos en em venjî dioule? te zo sod: Me a zo revînet gant Mogis ha R e n o d , Ha ne allàn james caout an occasion Da bunissa ervat ar pêvar mab Emon* M o g is .

Me a be d va D o u e , va Mestr ha va C ’h rouer, Da zont d ’o funissa, pa n*ellit en ober. N êm,

Certen , ar pelerin a barlant gant rêson ; Meritout a ra sur receo an aluzon. Ch a r l a m a g n .

Dal anter-cant louis-aour balamour da comzou,

289

Calz a vad a rit din o vont dre an hentchou. M o g is .

M’ho Irugareca , Sir, dem eus ho $harite; Doue d ’ho qendalc’ho en pep prospérité, Charlamagn, Petra’ fell dide c ’hoas diganén, pelerin? Hac terrupl e ch om m es da zellet diouzin. M o g is .

Evit q em ent a meus baleet dre ar b e d , Biscoas va daoulagad n ’o deus consideret Eur Monarq a vije qer majestuus ha c ’houi ; R a c -se ’ meus plijadur ouz ho çonsic{eri. C’houi deu da eclatî dreist h o c ’h oll s u j e d e t , Evel ma ra an eol en e vrassa sclerdet. C h a rla m a g n .

Clasc a rit, pelerin, Iacat lorc’h em c’haloo > Evit, d re’r v o y en -ze , caout ho colation. Duc Nêm , qerc’hit deàn peadra da z ê b r i, Evit ne zello qen qer trist diouzôn mui. N êm .

Me a ya da guerc’hat deàn sur peadra. S o rtia l a r a ; souden ec’h è ru g a n t fric o , b ac e la v ar d a Y ojis;

Daiit, pelerin paour, frico da verenna. M O G IS a lonq a c’U in ao u ad o u , h a c a la v a r o u n ta e-vinan :

Qement-màn a ïo e u s b e t a t a o evit talvout: Ne zin q e l , a velàn , hep pourveanç em rout. C h a rla m a g n .

Ret ê sônjal p elê c’h e ze manet va zu d ... Mes die o giiél êru evel dre eür burzud. R o la n d .

Grêthon eus eur veach, Ampereur puissant, lia n ê q e l , a meus aon , herves ho santimant. Ni hor boa qem eret ar fais Roue Yon , Peneverde sicour ar pêvar mab E m o n , Azo en em gavet var an hen t d ’hon ra u c o n t, Evel leopardet, hardi ha divergont,

290

Hac o deus grêt qement dre effort o armo u, M o deus en delivret adre hor c’hrabanou. Mes evit rêy eun dra a gontanlamant dêc’h , Richard, mab da Emon, a zo deut en e lec’h. C h a r la m a g n .

Ah ! va niz qêr Roland, gant joa el lavarin : Ne d<t!fen qet en nac’h , ho peach a blij din. Ma ne vijec’h qet ê t , bremàn nie er güel sclêr, Ne voa qet qemeret Richard da brîsonnier ; Ha ma vijac’h-u êt ive da Vocouleur, Ne voa qet achappet Renod hac e vreudeur. Ah ! Richard, coqîn fall î êru ê an amzer Ma vo ret did santout ar boez eus va c’holer ! Te c’heus va ofl’a ncet alies, himpocrit; Hoguen n’er gri pelloc’h, rac m’er miro ouzit. R ic h a rd .

Evidôn, Charlamagn, da vea prisonnier, Me lavar dêc’h hardi , hep bea tam flatter : Entre ma vo Renod ha Boyard en bue, Ne refoc’h qet din droug; me ho tisfi da ze. C h a rla m a g n .

Ila coutqen iffrontet dont c’hoas d ’am disfiai Abalamour da ze me a ray da grouga. R ic h a r d .

Qent ma vin-mecrouguet, Charlamagn, ha c’houi glêo? Me a velo qenta ho crouga c’houi en beo. C h a r la m a g n .

Penos, cos mab ar c’haign ! evelse ê dide Parlant qen aroganl en prezanç eui Roue? Ar Roue a

scô aneàn. Mogis R ic h a r d .

ac'hrogn entre e zent.

Ravezin confontet, marteuil mui d ’am sqêi, Me rêi dêc’h eur flipal hac ho po sônj anê». Richard hac ar Roue en em grdg. Oger.

Croguit prest er Roue, Salomon, meLoped;

2 9*

Me grogo en Ri ch ard , ma vint dispartiet. S a lo m o n .

Me ho ped, Ampereur, appezit ho coler; Ne dlert qel e r sqêi, pa ê ho prisonnier. O g e r.

En em bacianlit, me ho süppli, Richard. C h arlam agn.

Me ho ped da zônjal insolanç ar pandard; Hoguen, me en toùe, mar don Roue en Franc, Me rêy deàn mervel e n c ro ug ou z eur potanç. RICHARD oc’h annveoat Mogis a lavar :

P’oc’h eus qement a c’hoant da laqat va c’hrouga, Pelec’h e vo ar plaç ma ranqin finissa? C h a rla m a g n .

Pa ocTi eus c’hoanlda c’hout : var lein mene Focon. Hog ue n, da c’hortos s e , ec’h eot d ’ar prison , Ha neuze varc’hoas sur, evel ma vo le i n e t , Ni a vaco ganêc’h , den fall ha milliguet. Mogis a zorli sioulic, goude bea clêvet se, hac ar Roue a lavar :

Roland bac Olier, cassit-àn d ’ar prison. R o la n d .

l a , Sir, m rêy ze hep nep remission. ------------------------.-TSC» p.- g ,I

S BJ Z FE T

-------

D I A L O G.

R e n o d a a n tre g a n t e suit hac a lavar :

Gant impaciantet e fell din trelali, Pa ne velàn o font va c ’hender qer Mogi, Pehini a voa êt da zelivra Richard, A zo bet qe meret dre fot an daou bandard. Mes me a vel Mogis o tonet hep va br e u r : Maro ê , emeus aota. Oh ! D o u e , pez maleur l PeJed’h e mâ Richard? lavarit din, Mogi. M ogis»

Emedî en bue; rac-se bet dizourci. Varc’hoas eus ar beure e tle bea crouguet

2 Q2

Var lein mene Focon; rac-se’n etn b r ep a r e t, Ma zayomp a vanden evit en délivra. R

enod.

Ho comzou, va c’honder, va foan a vianna. A la rd .

Ret vo de m p partial a Vontoban f en nos , Hac en traôn ar mene ni chommo da c’hortos Ma vo deut an devez hac ive an amzer Ma lie bea crouguet Richard, va b r e u r i c q e r . INep a vo qen hardi da essât ober z e , A losco e groc’h e n , p ’en defe mil bue. R en od .

Bet assur, bo conseill, Alard, zo exceiant t Demp-ta d ’en em a r m i , me ho p e d , dilqant. E î z

e t

D î J l o 6,

C h a r l a m a g n hac e su it a a n tr e , hac a la va r :

Ret ê , va Baronet, bremàn deliberi Piou a yêl da grouga Ri ch ard , an den impi , Pehini a zo bet em andret q en traitour. Rac-se-ta, Beranger, pa oc*b deut d ’am zicour, Me ho ped da grouga R i c h a r d , mab da Emon , Hac ho po ar brovinç a Flandres, va mignon. B eran g er.

Rfet e ve, Sir, ho pe evidôn disprizane, Pa gredit va laqat da zervich eur po tanç, Ha ma teut d ’am pedi d ’ober eun action A ve din ha d ’am zud mez ha confusion. Ne grouguin qet Richad na nep den ail ebet i Coinmandit dm traou ail h a c e voc*bservicbet. C bà rl à m ag n .

11 da grouga R i c h a r d , me ho p e d , IdeJott, Ha me a royo d êc ’h rouantelez Gasçogn. Id e lo n .

Sxaotit ac*hanôn, Ampereur, eus a ze;

2 q3 E u r vech ail, m ’o c ’h assur, m e ray h o p o lo n te . C h arlam agn.

À ccuset o c ’h , O g e r , e b ars en V o c o u le u r, Da vea e s p e r n e t R e n o d h ac e v r e u d e u r ; Rac-se m a r o c ’h eus c ’h o a n t da vea va m i g n o n , It ractal da grouga Richard, mab da Emon. Oger.

Ha c’houi zonch ôn qer sot, lavarit din, Charles, E crougfen-me Richard, zo va c’hender-gompesl N ’en don q e t êru c ’hoas a g re d din e r p oen t-se . R ac -se e lavaràn f r a n c h a m a n t , A u t r o n e : ÎNep a vo q e n h a rd i da essât e g ro u g a , M^em b o s u r e v u e , pa dlefen perissa. Charlam agn.

C ro u g u e t vo g o u sc o u d e , en dispit su r d ’h o fri. Oger.

A n ñ n , ni a velo piou a vo q e n hardi» Ch arlam agn.

M’ho ped, va niz Roland, c’houi zo den a galon * H ac a zo a d v ers o u r d a vugale E m o n , C ro u g u it p rim e m r e q e t R ic h a r d an insolan t , H a m ’e m b a n n o d r e oll ez o c ’h eu n d e n vaillant. R

oland.

Ne gro ogfen q e t R ic h a r d evit n e tr a e r b e d , R ac m e a m eus d eà n to u t ex p re s p r o m e t e t , P ’en d ’oa en em r e n t e t , en dije e vue. R a c - s e , m e h o s u p p l i, va E o n t , va R o u e , Ne rit q e t d in -m e d o n t da fossi va s e r m a n t : List R ic h a rd en b u e , m e ho p e d h u m b l a m a n t , Charlam agn.

R a viot m illig u e t, g lo u t o n e t d id a lv e , P a ne fell q e t d ê c ’h -u o b e r va bolonte^î S a l o m o n , c ’houi zo din b e p r e t eun d e n fîdel H ac a zalc’h d in d a n n ô n a r vrô a Vreiz-Izel : I t da grougâ R ic h a rd var refus ar re - m â , Hac e vezot p ello c’h exan t d ’am zervicha.

294 S alomon .

Ampereur Charlam agn,me rê y oze hep nec'h , Gant ma refot eun dra hac a lavarin d ê e ’h : Me a yêl da grouga Richard da Y ont-Focon , M oyenant ma teufot ganén da gompagnon ; Ha maï'fell da R en od ha d ’e guender Mogi En le m el d ig a n é n , c ’houi deuy d ’am secondi. Ma ne rit q e m e n t s e , m e lavar hep caqet Ne grouguin qet Richard, p am b e o l l vararbed. Ch a r l a m a g n .

It d*ar groug, canailles, p a n e zentft ouzin f O clêvet ho com zou counnari a fell din. Me ho p e d , Duc a Nêm , eonsofit ac’hanôn : Ma ne zentit o u z in , ez ê grêt dionzon* A r R o u e , N ém h a c a r P a je t a zorti.

O l ie r .

Oh î fachêt ê Charles ar vech -m àn , Autrone j Biscoas n ’em b o a ’r güelet qer üarouch ha m aê. R ic h a rd

N o rm a n d i.

Güelet a rit brem àn, baîamour dêc’h:, R ich ard,

Ez eus en tre’r R oue hac e dud débat stard. Ma ne allomp o b er d ê c ’h recour ho p ue, N e vo q et eus hor fo t, güelet mat a rit se. R ic h a rd .

Me h a p ed, Autrone, n ’en em dourmantit qel?

Ha pa v e n - m e c a s s e t evit bea crougu et, Ha me pignet er s q e » ! , em bo an esperanç Evil q e m e n tse oH a ’em b ezo nep oflanç. Me meus goelet Mogis em e’hichen er guentaou, A^voa sur d eut da c ’hout penos e voa an traou , Hâc e meus ar greden ne vin q elarrcoùet Gant va breur qer R en o d na gant e vi gnon et. O g er.

N eb on gant q em en tse me zo rejouissel; D eu t eta d ’ar prison , n ’ho pe qet a v orc’het. P ’en deus clêvet Mogis p ea o s e ma an d ro ,

20,5

E vezoc’li delivret certen eus ar mara.

N o r

e t

Renod

D 1A

o G.

hac e suit,

R e n o d , p i g n e t v a r B o y a r d , a la va r :

Orsus, demp prest, va zud, evel p’hor be marc’hat, Var zu mene F o c o n , rac na vemp diveat. Ma q'allomp dont abenn da zelivra va breur, Me varvo gant glac'har qerqenl bac e valeur. R e g n ie r.

Partiomp pa guerfoc’h vit sovelâl ho preur, Ha lachomp d ’êruout qent tud an Ampereur. INi lamo aoeàn digant tud ar R o u e , l a , pa ve memes pemp mil den aneze: Me gred parfetamant e vo grêt contenanç Da c ’bout piou astago Richard eus ar potanç. R enod.

Demp prest en hor beach, Autrone, me ho ped, Ha ne arrêtomp qet qen e vîmp êruet. En em laqat a reont en hen t, liac en em gavont tost da Vont-Foeon. R enod.

Cetu ni ar vech-màn, va zud, tost d ’an andret El lec’h ma Ile bea va breur executet; Rac-se lavarit din ebars en Iangach bêr Pet ra bon eus bremàn ar güeüa da ober, G u ic h a rd .

Ma ve c ’houi a zenlfe eus va avis, va breur, N ’en em discoelfemp qet da dud an Ampereur; Rac mar santont penos hor bo ar volonté Da zonl da zelivra hor breur Richard oute , E teuint d ’e grouga, an dud fai! ba trailour, Qenl ma c ’halfomp donet da rêi deàn sicour. Chomomp amfi er c ’hoad ha beomp var horgai d Pe da goulz e teufor evit crouga Richard,

290 Ha n eu ze p’o gü elfom p o tonet dre amâ, Ni a y ê l a vagad evit en délivra. R enod.

Guichard, parlant a rit evel eun den prudant ; Ar c ’h onseill a roit zo m eu rb et im portan t: 3Ni a zento o u z o e ’h ; r a c - s e , va m ig n o n e t , C h o m o m p amâ er c ’hoad, h e p o b e r trousabet. A r S ecretour.

Calz a vad a rêy d em p d o n e t da ziscuiza; P r e s t a o ü a lc ’h e tis f e m p d o n t da g ou sq e t amâ. En em laqat a reont da gousqet er c’hoad.

D E Cr E T C h a r la m a g n

D 1 A L O G,

ha Nêm a antre , hac a tavar :

Petra* dal din bea A m p ereu r ha R o u e , Ha bea eleve t ebars en d ig n ité , Ha caout calz eus a d u d pere a zo vaillant, Pa ne gueront senti ouz va c ’hom m andam ant? PossubI v e , Duc a N ê m , m ’el lavar d ê c ’h am â, N e gafen q et un den a yafe da grouga R ichard an insolant bremàn da Y o n t - F o c o n , En deus va oflancet en q en lies fêç o n ! Nêm .

Mac’h oufen, Am pereur, ne fachfac’h qet ouzin,

E lavarfen eu n dra a zo m a d , a gred din. Ch a r l a m a g n .

H o c ’h avisou , Duc N ê m , a zo atao pru dan t; Rac-se-ta, va m ignon , n ’o e ’h eus n em et parlant. N êm. Mar grit crouga Richard, mab prop d’an Duc EÉftg#E rayo ze da galz m ez ha c o n f u sio n , Rac an Tadou a Franç a zo q ere n t d e à n , Ne b erm e tfo n t biqen distruja aneàn. P o c ’h eus en ho pou voar Richard, Ya Ampereur,

Commandit da Re nod hac ive d e vr eudeur Donet d ’en em renia dirac ho Majeste, Da ober dê c ’b sermant eus a fidélité; Ar p e z , me o c ’h assur, Ampereur pui ss a nt , A ray mibien Emon buan hep complimant. Ober de repari an dommach o deus grêt Dêc’h en h o c ’h armeou en amzer d r e m e n e t , Ha dont d ’ho servicha ar rest eus o b u e , Hac e lacfoc’h Richard ebars en liberte. Mar grtf se* ho po sur ê c hue t eu r brezel Pe h in i zo , sioüas, caus da galz da verve). C h a rla m a g n .

Tavit var guementse, coli h o c ’h amzer a r e t , Rac Richard, me en lou , a ranc bea crouguet. N èm .

MelavarfranchamantdêcTî, h e p b e a t ra î to u r , ÎNe refoc’h evit se ne me t tenna labour. Cetu ni daQuzec vlas zo oc’h ober brezel Da vugale E m o n , hor c ’h e re n t n a t u r e l ; Ma vrjemp bet qeit ail var ar Sarazinel, Hor bije eun no m br bras anê convertisse^ Brassoc’h enor ve d e m p combati vil ar fe, Eguet ober brezel da du d eus hon ligne. C h a rla m a g n .

Ném, me a lavar dêc’h , mar dôn Roue en Franç, Richard a ranc bea crouguet ouz eur potanç. N êm .

Hoguen, pa lavarit e ranco perissa, Dalc’hit-àn er prison diana da vreîna, M e n devo paourenle bete fin e vu e , C ’houi a vo dioutàn en em venjet neuze. Biscoas maro Beuvet ne voe qen q e r goerzet Evel maro Richard, sur, mar be distrujet. C h a rla m a g n .

INêm, oomz a rit bremàn evel dre interest ;

2gS

Iloguen me a brelan t penos ê me ar tnest, Tud ar Roue a antre gant Richard, pehini zo garotet.

Petra ê qemeut-màn ? m ’ho p e d , lavarit din : Penos? ne vo qet grêt ar pez a lavarin ! O l ier .

Me ho ped, Charlamagn, n*en em dransportit qet; Ni zo prest da ober evel a leverfet, Pa fell dêc ’h dislruja Richard, mab da Emon , Ni lefco ac’hanoc’h en ho tiscretion* C h a rla m a g n .

Evit b r e m à n , certen , e comzît gant rêson ; N’eus qen nemet ober an execution. Orsus, piou en em offr da grouga prim Richard , M av oeu r vech échu demeus an tara pandard ! R ic h a rd .

Charlamagn, n ’en d ê q e t e u n d r a justharêson E ve crouguet eun den eus va c’hondition; Pe assur, mar grit se , ho po calz a outrach , Hac a vo pêet dêc ’h en doubî meur a veach. Hac e ven-me maro, me a meus c’hoas qerent A zo tud redoutet hac a zo hir o d e n t > Pere ne vànqiot qet da venji va maro: R a c -se , gril diouzôn , mes dioüallit d ’ho tro. R ip ü s .

Me ra offr da groupa Richard, an tam capon, Rac m’en deus bel lazet va eont Çjanelon , Hac ar Prinç Bertelol a voa deus va ligne, Zo lazet gant Renod dre eun toi Iach ete , Ha Fouqes hac Hernier, hac an Duc nobl Grifôft,

A voa oll anaveet evil tud a galon. Mibien Emon zo bet an ancou d ’ar r e - z e , Mes èmbêr me bêo unan eus aneze. Rac-se, va Ampereur, roit eur rejiroant Demeus a dud armet, courajus ha vaillant, Ha me yêl em fortun bremàn da Yont-Focojp,

Da laqat ho tezir en exeeution. Me a grougo Richard hep douja tain Renod. Mar car en em avanç e ray eun affer so d, Rac aon na ve laqet ive da gontre-poez Gant Richard ouz ar g r o u g , neuze e vo quittes C h a rla m a g n .

Ahl Ripus, den vaillant, c’houi a zo va mignon; Mar gril se, me royo d ê c ’h Marseill ha Toulon ; Ouspen , m ’o c ’h exanto en amzer da zonet Da renia din servich ebars en nep andret. C ’h o u i , pêvar Chevalier, a gavàn tud a d r e t , Me a gred e refoc’h eur veach em reqet. Ha c’h o u i , Comt Galeran , hac an Duc Isakar, l t ive gant Ripus, balamour ma oc’h c a r, Da zicour aneàn da zont d ’en em venji Eus an deu fall Richard, va brassa enemi. A r C’h e n t a C h e v a l i e r .

Ampereur Charlamagn, dre eur galon joaüs Ni yêi en ho req'et da asisla Ripus Evil crouga Richard var ar mene Focon ; Pa vo ouz ar potanç vo contant hor c ’halon. O g e r.

Mehoconseill, Ripus,pa c’ho ul enn itc or de n, Da ober eus ho coug expres al lagaden, Rac mae’h êru R e n o d , ar variant Chevalier, E vo grêt d ê c ’h ar pez a zônjil da ober. R

ip u s .

Evfidoc’h - u , Oger , danra ji a galon, Me a grougo Richard en ho confusion. Ha rac-se eta , Sir, me a gred mad michanç Ne vo grêt nep rebech eus se d ’am alianç. C h a rla m a g n .

Gril ho te v e r , Ripus, me ho recompanço. Me lavar adieu dêc’h. Qen a vo en distro. [Sortial a reont tout, nemet ar re a die crouga Richard.

3oo R ip u s .

Allôn, qe rzi t, R i c h a rd , entrezec a r m e n e El e c ’h ma vo re t d ê c ’h êchui ho pue. H a c ’honi a vel d u o n t , Richardic, e u r p o t a n ç , Elec ’h da viziqen e vo ho tem euranç? Eru ê an amzer ma venjin gant rêson Maro va c ’h e re n t paour, Fouqes ha Ganelon. R ic h a rd .

Ho pet true ouzôn, hu m bl a m a nt me ho p e d ; Eun den qer nobl ha me ne die qet bea crouguet, M’ho pe ar vadelez da zont d ’am délivra , Me royo d ê c ’h q e m e n t a meus var ar bed-mâ. R ip ü s .

Ha pa rofec’h din-m e caera tra zo en F r a n c , Me ranc ho cüelet stag en c ro ugo uz arpotanç. Rac-se, de ut prest er sqeul, ma veotstrobillet, Rac p o e n t ê d ê c ’h receo ar pez a veritet. Laqal a ra eur gord en en e c’houg, hac e ra deàn piguat e r sqeul. R ic h a r d .

R et ê eta mervel !... Ne ràn fors evit se ; Hoguen pa n’o c ’h e u s q e t o u z vac’horf nep t r u e , Baîamour da Zoue hum bla man t me ho p e d , S ô n j i t e m enc paour gant glac’har treantet! R o i t d i n , me ho p e d , un a nt e r -h e ur h e p q e n , Evit, q e n t ma varvin, ma rin c ’hoas eur beden Pini gant va mam guèz a zisqis gant fervor, A lavaràn be m de abaoue en eno r D’an Autrou Sant Richard, mignon bras da Zoue, Ma royo din ar c ’hraç da recour va ene. R ip u s .

Nan, nan, c’houi n’ho po qet anter-heur na qart-heur; Rel ê executi dezir an Ampereur* A n E il Ch e v a l ie r .

Ripus, me bo suppli eus a greiz va c ’halon Da rêi deàn amzer d ’o b e r e or ês on , Ras m ac ’h alfe donet da recour e e u e ,

001 E v e c ’h r e c o i n p a n c e t e n ê n s u r g a n t D o u e. R i

pu s.

H a st e t a , r e u s e u d i c , ha na vez q e l re U i r : L a v a r p r i m d a affer, e n d a o u pe e n Iri c ’h ir. R IC H A R D en em Iaqa v a r e zaoulin da la v a re t e O rêson.

« 0 Doue infinit, eternel ha puissant! « C’houi p’ini a grouas an oll antieramant, « Hac oc’h eus digasset ho Mab an eil ferson « E r bed-mâ gant souffranç da béa hon rançon ; « C’houi oc’h eus preservet ar Profet Daniel « Goechal en eur c’havarn ctouez leonet cruel; « C’houi oc’h eus delivret ive tri innoçant « Er guær a Vabilon eus eur fournes ardant; « Ar bobl a Israël, Moyses, Aaron, « Pere a voa captif dindan eur Pharaon ; « C’houi a eure dêze, dre ho craç, ho vertu, « Achap eus an Egypt ha treuzi ar Môr-Ru ; « Q’houi oc’h eus delivret ar guær a Yethuli « Dre brudanç eur Judith, qer dign a veuleadi, « Ha delivret Jonas eus a gôf ar balen. « Mes bremàn, va Doue! selaouit va feden: « Ya zellit gant true, va Zalver, me ho ped; « Pa ê ret din mervel eus a greiz va yec’het. « Ho pet true ouzôn, va faeron Sant Richard, « Pa zôn abandonet gant Renod ha Boyard. « C’hoas e larin u r guer qent eguet finissan, et Pa em bo qemeret eun nebeut va halan. » B o y a r d , o c h an a v eo u t rao u ez R ic h a rd , a scô gant e d reid d ’an d o u a r , q en a strin q an tan j.g rizin q a l a ra sp o n tu s h o r r u b lj anfin, rèi a ra eu n toi tr o a d d ’e v estr evit en d ifu n i. R e N O D , sp o u ro riet o l l , a z a o , a zaill -var B o y a rd , a dqnn e gleze hac a g ri v ar bocz e b e n n :

D’an arm ou, Autrone! rac an amzer a bress; C e tu m e d i f u n e t g a n t va B o y a r d e x p r e s . Aon a m e u s e m c ’h a lo n n e v o m p r e d i v e a t , H e r v e z an a rviou e n d e u s g r ê t va B o y a r d . R ip u s .

E n em arm i a reo n t.

Evurus oc’h, Richard; bremâ sur me a vel : C ’h o u i a vo d e l i v r e t , h a m e r à n c o m e r v e l , R a c m e vel b o p r e u d e u r o l o n l d ’h o te l iv r a :

Ho pet true ouzôn, humblamant en heur-mâ Ma meus ho cunduet d ’ho crouga d^ar potaûe, N’en dê nemet evit senti d ’ar Roue Franç; Rac me vouie ervat e vijee’h delivret: I I o p e t true ouzôn, R i c h a r d q è z , me4io ped. R ic h a r d .

Q e m e n t e u s a d r u e a m bo ouzoc’h , Ripus, EveJ ho poe ouzôn , na vet qe t mor c’hedus; Rac birviqen Reno d na anzavàn da vreur, Ma ne ra ho crouga, m ’en assur, varan heur. Disqen a reont o daou deus ar sqeiH. G a l e ba n .

An nep en deveus c ’hoant da recours e vuez, À raucp e c’honit bremàn a veg boutes, R enod.

Ah! Ripus, maro oc’h h e p d o u ja ’n Ampereur; N ’iio poa qe t a respet, den faJI, evit va breur. M ogis .

Deut amàn , Richard q è z , ma ho tiamarin, M a cro ugu im pe n ho plaç Ripus, a n ta m c o q i n . R

eno P ,

Dislaga ra Richard.

Me ho p e d , Au tr one , da rêi din ar faveur Ma vo me a denno venjanç evil va breur. Mes, va zud. m e a gav ê qer bras an offanç, I\e verit qet bea crouguet ouz eur p/)tanç. Ne ail qet va speret e zouflfr davanlach beo : Ebars en eur flippât m e sur en depechct. Laza ra Ripus.

Cetu ganêc’h , Ripus, jecevet recompanç, Goude c’hoantât staga va br eu r ouz ar potanç. G o d e fr o a .

Emàn zo eun toi brao ha subi il e’hoariet ! Lavarit din penos ez oc’h be t difunet. R enod.

P’en deus clêvet Boyard va breur paour o< È commancet gant narz neuze da c ’hrizmejâi.

.70 5

H ac en d e ü s , o n s p e n z e , r o e t e t r n toi f r o a d d i n Q e m e n l s e en d e u s b e t g rê t d i n - m e d if u n in . M o g is .

Ahl Boyard, marc’h vaillant, meulet ra vo Doue M e n d e v e u s b e t c r o ù e t eu l loen e v e l d o u l - t e , R ic h a r d .

Me z ô n je h o p o & c r e n n a n c o ê t a c ’ha>non; A r v e c h - m â , m a r d o u c h i c , ez ê b e t ton i v a m ô n G ü ic h a r d .

Mui b a r b o a a zou rci a c ’h a n o c ’h e g u e t se. P ’h o n eus^grêl h o n affer, m e h o p e d , A u t r o n e D e m p ail joaüssa*nant da gastel M o n t o b a n : Me c ’h o n e o m p nefcra evit c h o m m u i a m à n . R ic h a r d .

Bwvicjen n e o u fe n r ê y d ê c ’h - i r d a g r e d i P e g u e m e n t » z e b a t h a c e u s a fachiri Z o e n t r e a r R o u e h a e oll d u d ar pales. Me g r e d b a l a m o u r d in e m a in t ail goal d i e s , R a c an T a d o u a F r a n ç o d e u s o fo ssu bl g r ê t E v it clasc a r v o y e n m a vijen d e li v r e t . R a c -se e fell d in m o n t s e c r e l a m a n t e n q æ r E v it iTirgarecât S a lo m o n h ac O g e r , Da assuri a n ê n e n d o n q e t b e l c r o u g u e t r O clêv et q e m e n t s e e vint r e j o u is s e t. Alard.

Goell hardi oc’h , Richard ; dioüallit gouscoude Na goessae’b c’hoas eur vech en pouvoar ar Rouer R

enod.

P ’e n d e u s c ’h o a n t d a v o n e t , m e le zo a n e à n . D alit e ta va c ’h o r n , ha m a r b e z i t e n p o a n , C ’h o e z it e n n à n e rv a t evit rêi a r s i g n a l , H a n i e n e m gavo n e u z e g a n ê c ’h ra c ta l. R ic h a r d .

A rça, b a n i e r R ip u s a m e u s c ’h o a n t da g a v e t , Ma t r o m p l in a r R o u e h ac e oll B a r o n e t. Q r s u s m e y a b r e m â ; ra c - s e , va b r e u r R e n o d ,

5oZj Ma c ’hoeznn en droiupill, de ut bu an d ’an assot. Güisca rahabillamanichouliac armou R ipus,hace yada Baris. A ekod.

Ne boo ni a y ê lo , m e WÉoinet d ê c ’h ervat ; Rac-se ela , va z u d , c h o m o r a p amàn e r c ’hoad. —-------- — v^*» s s «—i— -----------

Ü N N E C

VET

D I À L O G.

ha S a l o m o n a antre, hac a lavar : J l e m e u s aon , S al o mo n , ne vo re di v ea d R e n o d ha c e v r e u d e u r d a zelivra R i c h a r d . Ma r d i n t b e t ne gl i ja nt da rêi d e à n s i c o u r , E m à n b r e m â c r o u g u e t gant Ripu&an t r a i t o u r . O

ger

S alom on.

O g e r , n ’o c ’h e u s affer da v o r c ’h e d i o u z se : Q e i t a m a vo R e n o d ha B o y a r d e n b u e , P a ve p i g n e t e r s q e u l , p r é s i d a vea c r o u g u e t , B i r v i q e n evit se n ' e n d e v o d r o u g a b e t . O c E R o v eiel Richard oc’h antre en qær gant dillat Ripas, a lavar :

O h ! m a r o ê R i c h a r d ; m e vel ê r u R i p u s E n t r e z e c ha c a m à n , fier h a c o r g o u il l u s.

Râ vin-me confontet ma n’en dàn d’en rancont ; C’houi a velo bremaic dressa deàn e gont. Arrêtit, arrêtit, Ripus» traitour, bourreo; Crouguet ê ta Richard ? Respontit, ha c’hoüi glôo? Den abet nemedoc’h n en daje d’e grouga ; Mes me a verzo sur e varo dêc’h bremâ, R ic h a r d .

Entenlît, va c’bender, me n’en dôn qet Ripu?, Qe nt- se, me zo Richard, rac-se bezit joaüs; Me zo bet delivret dre voyen va breudeur. Ha Ripus zo crouguet hep nep dale n e m e u r , Ha ne felle qet din dont da boursu va hent Hep ho trugarecât enlrezoc’h, va c ’herenU Og

e r

Ne Gàü qet ennoe’h : savit ta ho casqet.

3o 5 R ICH ARD a zao e gasq hîic a lavaf s

Me e r g r a y s u r , O g e r . Oger.

E vit b r e m â m ’e r g r e d . C h a r l a m a g n a zorti eus e bavillon h ac a la v a r :

È r u ê - t a R ip u s g o u d e c ro u g a R i c h a r d ? A r v ech -m â-ta e u s Gn d e m e u s an ta m c a n fa r d î O g e r , p e tr a fell d ê c ’h da o b e r d ’an d e n - z e ? M a r g rit n e p d r o u g d e à n e c o lfo c’h h o p u e . O ger.

P e n e v e r t , A m p e r e u r , r e s p e ti h o p r e s a n ç , Me ziscargfe ractal v a rn e à n va v e n ja n ç . C

harlam agn.

T o s ta i t a m â , R ip u s , m a p o q in d ê c ’h g a n t joa C ’h o u i o c ’h eus g rê f e u n toi a zo d e u s ar c ’h a e ra H o g u e n , m e en l o u e , m a r d o n R o u e en F r a n ç , Ne v a n q in q e t assur da rêi d ê c ’h r e c o m p a n ç . R

ic h a r d .

N e d o s ta it q e t r e , rac n ’ôn q e l e u n t r a i t o u r ; Me ê a zo R i c h a r d , h o prassa a d v e r s o u r ; R ip u s a zo c h o m m e t en M o n t - F o e o n e m lec’b , H ac ez o n d e u t e x p r e s da lavarat se d ê c ’h. C harlam agn.

Ah 1 g o r t o i t , g l o u t o n , m a d e v i n h o t o a r e ; T r o m p l e t o c ’h , m a r sô u jit en em d e n n evelse. R

ic h a r d .

N e z ônjit q e t , C h a rle s p e n o s ez ô n e u u d e n A refusfe c ’h o a ri e u n toi e s to c a d e n . R ichard a zon gant e g o rn . Compagnunez Ripus a a n tre . A n E il Ch e v a l ie r .

Venjanç 1 va Ampereur, C e tu aze R i c h a r d a zo D r e voy en e v r e u d e u r , H a c o d e u s d i s tr u j e t h o C

deus an den milligüetJ b e t delivret an d u d m a l i c i u s , m ig n o n q e r R ip u s .

ha rla m ag n.

Hon lest d’en em aprou, Autrone, p ’ho pedàn;

3o6 M ’el lacay c ’h o a s e l e c ’h m a vo lo ni b r a s d e à n . R

enod

a ê ru evel an avel g a n t e d u d , hac a>favar :

Ah ! c o q i n e l infam ! lezit h o r C h e v a li e r, P e m ’h o faacho aze e n l r e p ê v a r gartier* C

harlamagn.

P a o u t q e r c a e r m o n t e t , h a te e u t e u r j o u t i ? R enod,

Q e m e n t h ac a g u e r f o t ; rac-se m e h o lîsfî. A r Boue ba R enod a jo u i an eil ouz egoile. R en o d a ziscar a r R o u e d’an d o u a r gan t eun loi la aç. Ch arlam agn.

N e dfeàn d o u g u e t i s c e p l r na c u r u n e n royal,, P a n e m e u s re s isle t o u z effort e u r p e t (ali REN O D a re c u l hac a la v ar :

Va D o u e , m a n q e t ôn , m e an z a o e rv a t s e , P a m e u s c r e d e t îaq at va z o rn v ar a r R o u e î Trevers, mar plîj ganèc'h, Roue demeus a F ra n ç , Q en e m b o la v aret e o n d ra en h o p r e s a n ç : P e m z e c vloas zo dija n ’e m b o e an a v a n ta c h Da lavarat e u r g u e r d ir a c h o p e r s o n a c h . C harla m ag n.

L av arit h o h a n o , m e h o p e d , C h e v a li e r , R ac o u z h o c o m b a t i en e m gavàn fier. R

enod.

S ir , m e s l a v a r d ê c ’h g ant g la e’h a r e m c ’h a îo n , Me z o . .. m e zo R e n o d , m a b e n a ’n D u c E m o n ; H a va b r e u d e u r ha m e a scuill d a e lo u b e m d e , E n d e f o t n a ll o m p q e t g o n it h o c a ra n t e . M e voar e r v a t p e n o s h o n e u s o c ’h o ffan cet Àlies e u s a v e c h , d r e m a v o a m p c o n t r a i g n e ! ; H o g u e n n e g l a s c o m p q e t , D o u e ’vo ar e r v a l s e , N e m e t h e p q e n an tu da r e c o u r h o r b u e . C e tu ni c h a s s e e t g a n ê c ’h d e m e u s h o r b r ô : B et o m p en d e z e r t c h o u rac a on o u z ar m a r o ; M es p ’o c ’h eus a c ’h a n o m p p r i v e t eus h o n d an v e, M ’ho p e d da r i a n a , lest g a tfe m p h o r b u e .

oo7 Hoguen eta mar d o c ’h , Sir, q e r coleret ouzicr, P a r d o n i td ’am b re u d e u r , pa ne bardonit din r Ha me a b rom et d ê c ’h amàn en ho presanç Birviqen davantach ne retornfomp en Franç. Me a yel diarclien hac en eur gfasc va b o u e d , Da visita be? sacr hor Zalver beniguet,. Bete Je ru salem , va R o u e , evidoerh y Mar be ho madelez rêy d ’am b re u d eu r ar p e œ ’b. C harlamagn.

Ne chomm rt qet aze, R en od , da ravodi, N em edoc’h a garfe livra drn-me Mogi ; Mar don Roue en Franç hac en Rom Ampereur, Ne rin biqen trevers na dêc’h na d ’ho preudetir. R enod.

Me livra d ê c ’h Mogis! Petra rafec’h deàn? C harlamagn.

Ato gantpêvar marc’h laqat en difframmàn. R enod.

Qen t en em livrfen d ê c ’h hac ive va b reu d eu r Egtret ne ràn Mogis, crédit se, Ampereur. C harlamagn.

Orsus, pa ne fell d è c ’h sen lteu s va clio m zo u , E vo ret d êc’h sanlout sur puissanç va armou. R enod.

Me ho p e d , A mpereur, n ’en em avaneit qet ; Margràn d ee’h nep oulrach e m b o ca lz a regret. C harlamagn.

Noc’beusafifer, Renod, d a 2o n e t d ’am goapât; Pa omp en em gavet, ni n ’em approuve mat. Oger.

Arabart ê d ê c ’h, Sir, dont d e n em exposf, Dreist pep fra ouz R enod a zo eu r goal bart j. C ha hlam agn.

Pa gouslfe din n ’anter eus va Rouantelez, Me ranc en em approu ouz R enod hep nep mez.

3o8 S alom on.

L e s t ar B o u e , O g e r , pa rn edi en h u m e u r , R a c n ’e n e m gav g a n tà n a e x e rc iç n e m e u r . C harlamagn .

H a te en d e v e u s aon ? lavar ze d i n , lou idic. R enod.

Nebon deut pa guerfoc’h , n’en dôn qet qer spontic. C o m m a n ç a ràn o b e r d ê c ’h re s tit u ti o n . Commança reont combali. Renod a anlev ar R<?ue entre ezivrac’h. R enod.

R e d o u b l i t h o c o u r a c b , m a r d o c ’h d e n a g alo n . N e vezin m u i c o ù a r d , Sir, s u r e n h o q e v e r. M ’ho tigasso g a n é n fe n n o s d a b r i s o n n i e r : P a n e rit p e o e ’h d r e g a e r o u z b u g a le E m o n , C ’h o u i rêi en d is p it d ê c ’h p e ’ te u l o t d ’ar p riso n . CHARLAMAGN a gri d’e Officerien :

A larm ! a la r m ! R o l a n d , O g e r h a c O lie r ; Ma n e d e u i t d ’am z ie o u r , c e tu m e p r i s o n n ie r . R e n o d a lavar d’e dud :

À lô n , n ’e m z i c o u r o m p , va z u d , g u it ib u n a n , H ac e te u y ar R o u e g a n e m p d a V o n to b a n . Oger.

H a p o ss u b l v e , R e n o d , ho p e an in s o la n ç D ’a nlevi ar R o u e e b a r s en h o r p re s a n ç ! Tud ar Roue ha tud Renod en em gann. R oland.

D re S a n t D e n e s a F r a n ç , R e n o d , h o con ju r à n Da lezel a r R o u e , p e m a n o q a r t e r i à n . R enod.

Nebon me n’en dôn qet, Roland, qer spontiq s?; P a m e u s - à n q e m e r e t , e te u y o g a n é n - m e . O l ie r .

S u s e l a , B a r o n e t , d ir e d it d ’an a s s o t; S a illo m p oll a vagad var a r s u p e r b R e n o d . A lard.

R e n o d , t o r i t e c ’h o u g , m e b o p e d , d ’a r R o u e , R a c , e clasc e n d i f e n , ne g o lf e c ’h h o p u e .

•'»'9 P.enoil a dol ar Roue d’an douar. Neuze mibien E m o n , e v if laqat ar R oue da L eu r-airagi, en em leqeont da grial divar boes o fenn , ev itgu ervel o Anseignou ; Renod .1 G uicharo ! AJontobab t Mogxs ! E gremokt! A lard ! Doudoh î Balakçom ! S ant -N icolas ! Idülon.

Ha c’houi euteur clêvet, Ampereur Charlamagn, P é p i a i ar r e - m à n o criai o an sai gn ? C harlam agn.

Ha m e m e u s S a n t D e n c s a F r a n ç evit ansaign ; R ac-se b e t c o u r a j u s , m a r q i r i t , C h a r l a m a g n . INê j i .

JN’e m s i c o u r o m p i n g a i , p e e c o l f b m p g a n t e . F o sso n .

Q e m e n t s e a zo j n s t , F r a n c i s i e n di dal ve . R

ic h a r d .

Ha c’houi en em denno, Roue demeus a Franç? E c ’harza a r à n q i t , d a o u s t d ’b o c ’h oll a r r o g a n e . C h a r la m a g n .

En em dennomp, va zud; contraign omp ar xech-mâ. D i a o u lo u i n c a r n e t , m e g r e d , ê ar re-tLa. RENOD.

Ar Francisien a recul.

Ma c a r j a c ’h va z ic o u r f i d e l , va b r e u d e u r q e x , £ t eu j e a r R.oue g a n e m p da b r i s o n n i e r . A r S ecreto u r .

M eulet rav o D o u e ! grêt mat hon eus h o n t r o , P a ê b e t d e l i v r e t R i c h a r d e us ar m a r o . R enod.

D e m p o l l d a V o n l o b a n , A u t r o n e , m ’h o s u p p l i ; H o g u e n m e h o t e p u t c ’h o u i , va c ’h e n d e r M o g j , Evit c h o m var h o n l e r c ’h ; r a c - s e , leü lit e v e s , G a n t a o n ne vem p h e u il te t gan t B a r o n e l C h a r l e s ; Mar feil dê dont d’hon heuill, roit prest din da c’hout, Ma t i s l r o f o m p en d r o ha m a r c o ll in t h o n ro uU M o g is .

R e n o d , m e a z e n t o o u z o c ’h : it e n h o t r o ; I t g a n t ho t u d a r o c , ha m e ho t i l e r c ’h o. Renod a ya aroc gant e dud, ha Mogis a chom varlera’b.

M og is .

Sïe n’en dôn qet contant c’hoas evit qement-mâ; R e t vo din essât eoll pe c ’h o n it s u r b re m â . Me voar ervat p en o s e v in -m e en Lazard Da vea q e m e r e l ive evel R i c h a r d ; Mes hac e v e n f o u r r e t en p riso n n io u C h a r l e s , M ’em b o ar finesse d a zortial erm es. Evit co m n ra n ç t e n n a v en jan ç a varv va z a d , Me lacay pavillon an A m p e r e u r a W a h Ha m ar g a llà n , o u s p e n , m e am bo e vue ; M e a ya da c ’h o a ri eu n toi su b tilité. Mont a ra dadrec’h! qerden pavillon ar Roue, bac e lavar deàfl*

E ru ê , G f o ^ la m a g n , ar m o m e n t assu re t Ma voerzm dêcTi m a ro va zad an Duc B o u v e t, A zouQYjoc’h da laza h e p s u j e t na rê s o n ; Me rai d ê c ’h ne refoc^h p e llo c ’h n e p trah iso n. C h a r la m a g n a gri d’e dud r

D ’an arm o u ! B a r o n e t, a v a n cit-ta afo; Ma na d e u t d ’am z t c o u r , c e rte n ez on nraro* M o g is .

Gouscoude, Charlamagn, pa oc’h qen resohr, Me a m e u s ho la q e t da o b e r e u r rernu. OLIER.

Ah! Mogis, t i z e t o c ’h ar vech-tnâ en e u r p îe g j Q e n l ma ze o t a e ’h an n e vo t o r c h e t ho peg; M e a o r d r e n dêc*h o l l , a b e u rs an A m p e r e u r , D a zaiila var M ogis, pa enclasc e valseur. MOGIS en em difen gant eourach, bac a îavar t

Ententit, Autrone, mar oc’h eus rêson vad, N’e d e u il q e t oll varnon evelse a vagad, Mes c o m b a ttit o u zô n u n an eus a u n a n : An hini vo t r e c ’h din m ’en em r e n lo deàn* Ae C’h e n t a C h e v a l ie r . G ’ho u i ne veritit q e t n e p s e u r t c iv ilité , P a o c ’h eus disoaret pavillon ar R o u e ;

Ne lezit q e t da zont d ’o k* a var ar piaç ;

3n E n e m r e u t i l d r e g a e r , m a r t e z e b o po gra ç. M o g is .

M ’en e m r e n t o , O l i e r , g a n t ar g o n d i t i o n Ma r e o t d i n - m e c a o u t va h u e ’ vit ra n ç o n . O l ie k .

A n G n , ni ray m o y e n da o b e r h o c ’h a c c o rd . MOGIS a refît e gleze da O lier, hac a lavar :

jM’en em r e n t d ê c ’h b r e m â , O lie r, h e p effort. O lrlE K .

C lêvit e t a , M o gis, p a o c ’h va f r i s o n n i e r , C ’h o u i a ra n c t o ù e t d in en fe a C h e v a lie r P e n o s n*en d e o t q e l e r m e s e us ar p riso n H e p g o u le n va c n ô n j e h a va f e r m is s io a . M

o g is .

l a d a , O H e r , m e a b r o m e t dêc*h s e , P e n o s n ’en d in q e t q u i t h e p q e m e r e t c ô n je . O l ie r .

D e u t eta d ’ar p r i s o n , M o g is , var g u e m e n t s e , Me g o m z o e v id o c ’h s u r e m b ê r d ’ar R o u e . Cun-dui a réf Mogis d’ar prison.

D C

a o v z e c v e t

harla m agn

D t

à l

o a,

hac e suit a antre , hac e lavar :

O nsus, va B a r o n e t , T a d o y d e m e u s a F r a n ç t, P a velàn a c ’h a n o c ’h o l e r c ’h el a r s i l a n ç , M e a tavaro d êc lh e u n d ra zo e m s p e r e t , Riscogs b e t e v re m à n n ’em b oa en lavaret. A n t e r - c a n t vloas a z o , ra en a s s u r a n ç , A b o u e m a po ss ed àn ar g u r u n e n a P r a n ç ; R a c -s e e lavaràn e u n dr;a zo g ü i r i o n e , P e n o s n ’en d ô n p e ll o c ’h e r stat e u s a P io u e : E ul le s lr n e ail q e t d a n t erva*t da a b o r d i H e p s ic o p r ar p riâ t hac ar ver-daid'i. Me a ’allàn q e n e b e u t b e a s u r t r i o n i f a n t ,

P a n e g a rit rêi d in s i c o u r fid e la m a n t. H a c é n al Te t o b e r a v ra s s o c ’h Ia c h e te INa r e n t a q e n l i e s a affro nt d ’e u r R o u e Evel zo r e n t e t d in g a n t R e n o d h a M ogi? G o u s c o u d e e velàn e teuif d ’o m e n l e n i . H o g u e n pa o c ’h q e m e n t e b a r s en o c ’h o s t e , L a q i t u n a n a n ê e m p laç evit R o u e . Tenna ra e gu ru n en , laqat a ra anei var ur foleuîll, hac e lavar

C e t u va c ’h u r u n e n , ï a d o u d e m e u s a F ra n ç ; M ’en e m d is c a r g a n e i e b a r s e n h o p r e s a n ç : R o i t - h i d a R e n o d p e d ’an n e p a g u e r e t ; IN’e fo s se d in p e l l o c ’h , p ’on en e m reso lv et. R oland.

P o s s u b l v e , va E o n t , R o u e n o b l ha p a r f e t , P e n o s e ve g ü ir io n ar p e z a Je v e re t! Me ho ped humblamant da chanch ho proposiou : O u z h o c lê v e t e m e u s c ’h o a n t da scuilla d a elo u . Q e m e r i t c ’h o a s c o u r a c h , va R o u e , m ’h o s u p p l i , INebon ni n ’e m ven jo d e m e u s h o c ’h e n e m i . O jilE R a antre liac a lavar :

O h î R o u e C h a r l a m a g n , p e l r a ê ar s u j e t À laca a c ’h a n o c ’h q e m e n l s e c o n l r i s t e t , C

harlam agn

Ya m i g n o n O l i e r , c e t u a rna’r s u j e t : Ar p ê v a r m a b E m o n o d e u s va in f :i m e t ; H a pa n ’am z ic o u r it d a z o n t d ’o d i s l / u j a , M e lèz va c ’h u ru m e n : d e i t , c e t u - h i amâ. O l ie r .

M ’h o p e d , va A m p e r e u r , n e lav arit q e t s e , R a c n e c ’h o u l e n n o m p d e n n e m £ d o c ’h d a R o u e . C

harlam agn

?£ an , n a n , g r ê t ê an to i , n e vezin R o u e m u i , IN em ed o c ’h a re n t f e din R e n o d p e M o g i, D a o b e r d i o u n t e h e r v e z va b o l o n t e , R a c r e a a f f r o n tc h o u o d e u s r e n t e l d i n - m e .

3 i3 O l ie r .

L a q i t h o c u r u n e n , va R o u e , m ’h o s u p p l i , H a m e a r e n t o d ê c ’h en h o p o u v o a r Mogi. C h a rlam agn.

l i a c ’h o u i v o , O l i e r , iideJ d ’h o p r o m e s s e ? O l ie r .

Bremà-zouden vantant c’houi’r güelo, va Roue. Sorlial a ra, hac ec’h an ire qerqent gant Mogis, en eur lavarat deàn :

A v an cit h o p a z i o u , M o g is, m a r p l i j.g a n ê c ’h , R a c a r R o u e ' n d e u s c ’h o a n tJ a v a r a i le u n d r a d ê c ’h. M o g is .

M e m e u s a o n , O l i e r , ez o c ’h e u n a f f r o n t e r ; T r a h i s s e t o n g a n ê c ’h , m e vel ze b r e m à n s c lê r. Ol ie r .

Me ne meus, va mignon, netra dêc’h promettet 3Na m e u s ’f i d e l a m a n t l a q e t p r e s t e n effet. Ch arlam agn.

Ah ! a n c h a n l o u r M o g is , c e t u a c c o m p lis s e t E n n d r a h a c am b o a s u r p e ll a zo d e z i r e t : E ru ê an a m z e r b r e m à n , m a g ic ie n , Ma rin ~ tn e d a g r o u g a e v e l e u n a n d u i l l e n . Amàn e qemer a r Roue e gurunen, M o g is .

Me ho ped, Charlamagn, lezit ho courdrouzou, ÏV in t m a t n e m e t e v it s p o n t a b u g a li g o u . E vit q e m e n t a rit o c ’h o u r d r o u z i b r e m à n , M e a velo v a r c ’h o a s q e n t sav eol M o n t o b a n . C harlam agn.

Ne ri qet, me en tou, den fall ha cos sorcer, R a e m e r a y o e x p r e s m a vi c r o u g u e t e m b ê r . N e o u ffen d a v a n t a c h d a zouffri e n b u e ; M e lisc o d a z is c a r pav illon a r R o u e . M o g is .

Me lavarfrancham ant ebars e n b ê r g o m z o u ; Ne spontàn q e t n e m e u r eus ho eon tad e llo u : R e n o d a lav aro a ss u r g a n t g ü ir io n e P e n o s n e g r e d j o c ’h q e t va c ’h r o u g a var sn d e .

5,4 O

ger

Evit b re m à n Mogis a b arlant gant rêson : M a r b e c r o u g u e t f e n n o s , h o r bo c o n fusio n; N e u z e e lavaro R e n o d hac e v r é u d e u r P e n o s h o n eus b el a o a o u t e , va A m p e r e a r , H a n ’h o r b e q e l c r e d e t cro ug a Mogis en de ; L e z it - à n q e n a vo varc’hoas eus ar b e u re . Charla m a g n .

Ah ! O g er, tr o m p l e t o c ’h d o n t d azô n ja l penos E vec’h su r da z e r c ’h el Mogis am àn fe nnos. ÛGER,

M ar c a r p r o m e t ti c h o m , ni g re d o aneào. Ch a r la m a g n .

ÎNTa n , n a n , b i q e n jam es ne fiàn m u i eo n à n . R a c - s e , va B a r o n e t , o n en e m rezolvet D a n o n p a s d ê b r i tam q e n e v o s u r cro u g u et. M o g is .

P a ê ret din m e r v e l, v a d is tr u j it en d e , Ma vo d eu s eu n nosvez a s te n n e t va b u e , Charla m a g n .

M ’h o lêzo b e o f e n n o s , g an t ar gondition Ma te u f o c ’h da fournis evidoc’h cotion. M o g is .

]Ne vo q e t c o ti o n , S ir , a vanco su r din. Charlam agn.

M ’h o lisû da gavet an d islerra iiinin. M o g is .

P a d e u is d ’en e m rêi d ê c ’h - u , P r i n e O lier, C ’hou i a b r o m e tt a s din en fe a C h e v a lie r, E c o m z je c ’h evidôn hirio d e u s ar R o u e : D e u t da gotioni b r e m à n evidôn^me. Ol ie r ,

Me er grêyo , Mogis, n^e a b r o m e t d ê c ’h se : Me a vo cotio n ev id o c’h d ’ar R o ue. M o g is .

R o la n d , c ’h o u i, ive, iNêm, O g er h a S alom on ,

3 15 C ’houi z o o ll , A u tro n e, d eu sv a c ’ho nd itio n % R ac-se-ta me bo ped da gaout ar vadelez D o n t da gotioni evidon eun nosvez. NÊSÎ.

Ni a ra y o , Mogis, gant ar g ondition Ne ach apo t q e t q ü ît h e p h o r perm ission. M o g is .

En fe a C h e v a li e r , m e en tou var al lec'h P e n o s n ’en din q e t qiiit h e p o b e r adieu d ê c ’h. S a lo m o n .

Evit b rem àn -ta, Sir, m e b r o m e t d ê c ’h h a rd i P e n o s e res p o n to m p fennos evit Mogi. C h a r la m a g n .

Evessait p e tra ” rit, m e ho p e d , A u tr o n e ; C ’houi deu da angaji h o c ’h oll v a d , ho p u e Evit e u n den m é c h a n t a r a n q e r da g ro u g a ; R a c - s e , m a r da d ’e h e n t , c ’houi b ê o evitâ. R ic h a r d a N o r m a n d i .

Ar gonditionou a ra ar m a r c ’hajou î Ar pez zo grêt zo g r ê t , ni zo co lio no u. M o gis ,

Me h o p e d , C harlam agn , pa on c o lio n e t f Grit ma em bo fennos goele m ad da g o u sq e t. C h a r la m a g n .

P e n o s! ha possubl v e , s o rcer fall d id a lv e , E ves c ’hoas q e n hardi da c ’hou len e u r goele ! M o g is .

Pa ne m e u s d a veva n e m e t u n nosvez m u i , Me Favar d ê c ’h hardi e rancàn reposi. C ha r la m a g n .

Me rêi did reposi sur f e n n o s , cos t r a i t o u r , Mes ebars e u r goele ha ne vo q e t re flour. Qerc’hit din prontamant ar chadennou houarn , Ma vezo g a ro ttet e d re id hac e z a o u a r n , Ha neuzeîrvo staguet amàn ouz e u r pillier, Ma cousqo deus e za, p’en deus c’hoant da ober,

3i 6 G a le r a n .

Me a ya d ro c ’h e r c ’h a t r a c i a l , va ï m p a l e r % Me vo d rstro am àn e n n e b e u t a a m z e r. Mont a ra d’o c'herc'hat; êruout a ra q erq en t, hac e lavar :

C e tu a m à n - t a , S i r , q e r c ’h e t a r c h a d e n n o u ; M ar d ê Mogis s o r c e r , I ê z o t n p -é n d ’o a p p r o u . Char la m a g n .

Orsus eta, Mogis, poc’h eus c’hoant da gousqet, R e t ê o b e r m o y e n m a v o c ’h - u c o o t a n t e t . Me r ê y o g a ro lli bo c o r f g a n t c h â d e n i r o a , H b c a vo m a n i û c d ê c ’h - u da lin c ellio u . Àhl coz laer anchantourl daouest d ’oc’h olï ardou, E z ô n s u r a c ’h a n o c ’h , en dispi t d ’h o tr o y o u . R e t ê , va B a r o n e t , d o n t da veilla f e n n o s ; M e n ’en d in q e t ive q e n e b e u t d a r e p o s : E v essait e rv a t an d e n m é c h a n t M o g i , Ma vo e r o u g u e t v a rc ’h o a s q e n t e g u e t d iju n t. M o g is .

Me brotnet dêch, Charles, dirac ar brincet-màn, E ti ju n i n v a rc ’h o as en castel M o n t o b a n . IS A K A R .

N e b o n n e re fo o ’h q e t , s o r c e r fall h a t r a i t p u r , P a ve q e m e n t d ia o u l zo oll o u ç h o sic o u r. Mogis a gommanç da ober e charm oti, hac a

M anrcllon 9 Gober Ion et Chiminalom . Racial ar Roue ba tout e dud a chs>m cousqet-iaî£.

M o g is .

P o s s u b l v e , B e l z e b u t , M a m o n ha B e lfe g o r , E ve r e t d ’h o m ig n o n coll b r e m à n e e n o r î A s t a r o t , B a l b e r i t , ha t e , A s m o d e u s , D e u t oll d ’am a s i s la , m a vin victo riu s : S i c o u r i t - t a Mogis d a d e r r i an h o u a r n P e h i n i zo la q e t var e d r e i d h a d a o u a r n . R a c - s e h o c o u ju r à n en h a n o L e u c a t a , M a r o c ’h eu s n e p p o u v o a r y d a z o n t d ’am asist%. Am k e ra eun taniic effo rt, bac e for e«haden««*.

Hol ho! potr aoüaic’h ou : brizet ar chadennoui

3i7 Me rêy su r da Charles hirrât e vuzeîfcftf. Q erco ulz m a r c ’hat em bo e cass calz vel ncbeaÉ s G rêt vin gouscoude laer; ha p a o n d e u t ôn d e u t j Hac evit peden g rac ’h ne goe cos forn a b e t , Na ne deu a gorf d e n ar bara re b e c h e t . Arabat e vane R o u e , P r i n ç , na B a r o n , Na vint particip ant oll ebars eo tricon. Qeraera racurunenar Roue ha clezeyer an Tadou a Franç.

B rem àn pa m eu s din-m e n o m b r bras a g l e z e y e r, Ha c u ru n e n C harles, e zàn prest d a m affer. Alôn ! co u raj, Mogis. Ah! p e b e s c h e n c h a m a n t ! C ede te c u r u n e t ebars en eun instant. Posi ra ar garunen var e benn; los làt a ra d’ar Roue hac e heurt aneàn.

Me ya em ro u t, C harles, R o u e d e m e u s a F r a n ç , Mes ne b re ta n tit q e t o b e r cos ig noranç P e n o s e ven q ü it lê t h e p q e m e r e t conje. Me zo ho serv icher : q en a vo-ta g ou de. T eulit pie gouscoude ne ch o m fac’h reir cousqets E m b ê r, pa zifun oc’h , e voc’h calz estoneU Blonl a ra qüit gant argurunen,arscejH r

T r i z b c f e t C iu r l a m a g n

D 1 a l o g*

hac e oll d u d , cousqet.

Ar Roue a zifun da guenta, hac e ya d’o c’haout ; mes o velel e dud cousqet-miq, e hich and evil tachout d’o zifuni. C ha r lam agn a gri var e dud ?

O T ad ou deus a Franç I d tfu n it, me h o p ed 5 Ma n ’en d e u t d'arn zicour, ez ôn dizesperef. Ha m e ouz ho q e r v e f , ne zifun c hoas nicun I S o rcet in t coulz ha m e O h I D o u e , pez fortun t Me m eus hanaveet goechal eul lonzaouen A lavarer zo mad da zifuni eun d e n , A r Roue a ya da guercTial ur bod littad, hac a deu da- afliqa o fri d’e dftdl gant e lowtaouen : m a tifviaonl oll on eur strefia»

5 18

N êm. E s t r a n e h ê la v a r e t p e g u e m e n t eijs a c ’h o a n t H o n e u s b e t da g o u s q e t e b a r s e n e u n i n s t a n t 1. L a v a r i t d i n , c ’h ô u i , S i r , p e l e c ’h e m à n M o g i. C

harlam agn

Pelec’h emàn eta? Piou er goar coulz ha c’houi? C e t u a m â , D u c N ê m , e u r c ’h o a m g a e r g r ê t d e m p ! M o gis zo a c h a p p e t o q i m i a d i g a n e m p . M a c a r j a c ’h d e c ’h d a n o s va le z e l d ’e g r o u g a , N e v o a rn p q e t i n f a m e t e r f ê ç o n - m à n g a n tâ . R oland.

D e l i v r e t o c ’h e u s - à n ? L a v a r i t d in , O g e r . Oger.

N e m e u s q e t , m ’e n t o u e , e n fe a C h e v a li e r . C harlam agn.

N ’e n e m s o u r c i a n q e t p e l e c ’h ê a c h a p p e t ; C ’h o u i r à n c o e r e n t a , p ’o c ’h e u s c o t i o n e t . R

o l a jîd .

Ententit, Charlamagn, poc’h eus güelet Mogi 0 v o n e t e n e r o u t , o c ’h q e r c o u p a p l h a n i ; R a c c e r t e n , m a c a r j a c ’h b e a h o n d i f u n e t , N i h o r b ij e b u a n a n e à n a r r ê t e t . A r B aro n e t a zell an eil ouz egoile» Salom on.

C e t u g r ê t g a n t M ogis e u n to i a zo s u b t i l : B is c o a s d e n » e v êlas q e m e n t h a c e n h a b i i . N êm .

L a v a r i t , S a l o m o n , p e J e c ’h m à n h o c l e z e . S alom on.

N a c h o c ’h h i n i , D u c N ê m , la v a rit d i n ive. R

ic h a r d

N o r m a n d i.

R a 'v o g a n t an d i a o u l , a r g r o u g a d e n s o r c e r , R a c c e t u ê t g a n t à n ive h o r c ’h l e z e y e r . C ha r lam ag n .

H a m e , p e l e c ’h e m à n ive va c ’h u r u n e n ? Ê t ê ive g a n t à n I . . . O h i p e b e s d i a o u l d e n I

3ig Evit ar v e c h - m à n s u r e ra n c à n c o u n n a r ï , P a zo n jàn en pe c ’his o m p t r ê t e t g a n t Mogi. C’houi, Nêm, ha c’houi, Richard, Oger ha Salomon* P e r e zo oll q e r e n t d a vugale E m o n , H o t e p u t i a ràn da v o n t da V o n to b a n . L av arit da R e n o d , d iîija n t h a b u a n , E rin trevers gantàn eur penfip bîavez pe c’houec’h , M ar r e n t va c ’h u r u n e n ha va c ’h l e z e y e r d ê c ’h. Oger.

Ni rê y o ar v each e v i d o c ’h , h o r p ê v a r ; Me g r e d e r ê y R e n o d e u n d a r n e us h o n lavar. A dieu d ê c ’h e t a , S i r : g a n t h o p e rm is s io n Ni ya en h o r e q e t en h o r c ’h o m m is s io n . C harlam agn.

lia ni en em dennomp, va zud, d ’hor pavillon, D a 'c ’h o r t o s ar r e s p o n t d'igant m ib ie n E m o n . S o rtial a r e o n t , hac an d e p u te e t a ya da Y ontoban» --------------«enâne»-----------

PÈVARZECVET A

eputeet

D 1 A L O G.

a êru entai M ontoban. S alom on.

Demp da cTioulen antre, da c’hout ha ni hor bo; ÎN’o u z ô n q e t hac en vo calz jo aü s h o n r e c e o . Sqèi a reont dot w C’hasteF. G u i c h a r d divar ar C’hastel :

P e t r a zo a n ev e , A u tr o n e ? la v a r e t : H ac e u s h o q e v rid i p.etra ê ar s u j e t? R ic h a r d

o r m a n d i.

Ni zo M essajerien a b e u r s an A m p e r e u r , A zo d e u t da gavet R e n o d hac e v re u d e u r . R

en o d

reudeur

fia

o g is .

enod.

A u tro n e j e n e r u s , d e u t m a t s u r ra veef. P e t r a ê ho p e a c h ? m a r de* din p e r m e t t e t . Oger.

G o u t a rit, v a e ’h e n d e r , ez o m p d e u t h o [ e t c

320 Chevalierien vaillant zo d e m e u s ho li g n e ; R ac-se me h o suppli d e m e u s a galon vat D a g a o u t ar vadelez da rêi d e m p h o r m e n n a t ; Mes evit ma voefoc’h p etra ê ar s u j e t, Ar subtil Mogis ê en de us hon infamet. G o nd e cotioni evit ar c ’h a n fa r d -s e , D indan boan h o r b u e , en presan ç ar Roue , E n deveus b e t la e r e t , evit hon r e c o m p a n ç , H or e ’h lezey er, ha c ’hoas ar g u run en a Franç. R ac-se e ta , R e n o d , m ar qirit o r e n t a , E rai an A m p e re u r trevers d ê c ’h -u b r e m â ; Hac evelse e vo ê c h u e t e u r b rezel P e h in i zo , siouas, caus da galz da vervef. R

enod.

En fe a C h evalier, me b r o m e t d ê c ’h penos Ne glascàn var ar b e d n e tr a n em et repos. P e t r a 'J a v a r i t - h u , Mogis, var g uem en tse? M o g is .

Delivrit dê o z ra o u , h e p tam difficulté, Ha me ya d ’o digaç amàn p r e s a n l a m a n t , Da c’hout ha ni rento Charles eur vech contant. M ont a ra d’o c’hercliat,* êVuout a ra gante, hac e lavar ct’an deputeet :

C etu ho c îe z e y e r, C h ev alierien , a m à n , Ha c u r u n e n C harles : d e it , ro it-h i d e à n , H a lavarit deàn ne voant deu t g a n é n -m e N e m et evit c ’hoari eun toi subtilité. R ic h a r d

N o r m a n d i.

A ssuret, A u tro n e , c ’houi zo tu d o b l ij a n t; Ma ve c’houi a rentfe c’hoas demp dragon Roland ; Neuze, me oc’h assur, ec’h oblicnfec’h Charles Da z o n e t da veuli ho p r u d a n ç , h o fu rn es. R enod.

Mar d eu s n e tra a zo lejitim d ’ar R o u e , Ni en delivro d ê c ’h h e p tam difficulté. R ic h a r d .

Me d e u d ’en em oppos da g u e m en tse, R en o d ;

02 I

M ar roi t va d r a g o n , e r e l o c ’ii e u n d r a z o d , M e m e u s d r e va c ’b o u r a j g o n e e t a n e à n ; R a c - s e e c ’h e n t e n t à n b e a m e s t r v a r n e à n . S alom on.

Pa na ro demp Richard an dragon dre zouçter, Demp gant hor c’hurunen ha gant hor c’hlezeyer, E v il o fr e s a n ti d ’an A m p e r e u r C h a r l e s . M es m a r c a r i l , R e n o d , d o n t g a n e m p assam j> les, INi a r a y o e u r p e o e ’h g é n é r a l e n t r e o e ’h , H a n e v i m p m u i e n p o a n na c ’h o u i n a n i p e l l o c ’h. R

enod.

M e a yafe g a n ê c ’b g a n t p e p s e u r t h a r d i s s o n , Ma o u f e n n e ve q e t e n n e p s e u r t t r a h i s o n . N êm * E n fe a C h e v a l i e r , m e a b r o m e t d ê c ’h se ; M a r h o p e n e p ofl’a n ç , n i h o r b o s u r iv e . R

enod.

Me ho ped , va breud eur, ha c’houi, Mogis fideï* Q e i t La m a vin a b s a n t d a zifen va c ’hàstel* A

lard

R e n o d , m a r a m s e n t i t n ’e n d it q e t o c ’h - u n a n . G o e ll ve d ê c ’h c h o m t r a n q i l e n c a s î e l M on t o b a n E ^ u e t m o n t e v e ls e b e t e ’r R o u e C h a r l e s , À zo l e u n e g a l o n d e m e u s a d r o m p l e r e s . R ic h a r d .

A d ie u e t a , R e n o d ; q e n a v e o e ’h ê r u Ni h o r b o ü e c ’h a m a n t h a s o u r c i a b e p tu . R enod a b a r ti g a n t an d e p u te e t.

b m z b g f b t C h a rla m a g n

D t A I. o g*

o utàn e-u n a n .

]Na p e l e c ’h ê m a n e t va fê v a r m e s s a j e r ? Mail a m e u s d ’o g o e l e t ê r u e b a r s e r g u ê r . M es m e o g o el ê r u p a g o m z e n a n e z e , H a R e n o d a v e là n a zo ive g a n t e .

522

N êm. Grêt hon eus, Ampereur, brao hor c’homission : B et hon eus h or goulen hep c o n te s ta tio n , Ha R en o d e -u n a n a zo d e u t ho p e te , Da gonferi g a n ê c ’h var su jel an trête. Cha rla m ag n.

Dre S ant Denes a F ranç, b refam a nt en louân Mar p retan làn o b e r nep se u rt trête gantàn. S alom on.

Ha possubl e ve, Sir, ha c’houi eun den qer fur, H o p e g rêt c ’houi ha ni eul le fos ha p arju r ! C ha rla m ag n.

S e rm o n it , Salomon , q e m e n t ha ma q e r f e t, Me rayo g ouscoude ar pez a m eus sônjet. R ic h a r d

N o r m a n d i.

N ’en dê q e t , A m p e re u r , evit receo affront È deu t g an em p R e n o d , m ’en assu r, va e o n t ; Ha p ’ho poa p r o m e tt e t o b e r gantàn t r ê t e , M e.m eu s-à n aliet da zo net ho pete. Ch a r la m a g n .

N ed alfe q e t e nac’h, pell a z o e m b o a c ’h oan t Da z e rc ’hel em pouvoar R e n o d an insolant. O ger.

S e la o u i t, A m p e re u r , b iq en ne b e rm e tfe m p Ober droug da Renod, dre ma ê deut ganemp; R ic h a rd , an Duc a Nêm , ha Salomon ha me A ren o n ço a gren n b re m à n d ’ho Majeste. Ni hon deu s p ro m e tte t n ’en dije n ep oflanç, Ha n ’en devo b i q e n , evit en h o r presanç. Ch a r la m a g n .

P a la tele m o rn on ! ma ne fê ga n é n -m e E ve ar su jed et a ve m e s tr d a r R o u e ! E ru ê an am ze r e r vech-m àn s u r , R e n o d , Ma voerzin d ê c ’h m aro va niz q e r B e rtelo t, P e h in i a lazjoc’h , infam ! dre d rah iso n ; Mes b re m à n m ’h o talc’ho da vreina er prison*

3^3 R

enod .

Ampereur Charlamagn, mar dôn deut ho pete, Ez ê , m ’en assur d ê c ’h , d re va libr b o lo n te ; Rac m e zônje p en os vo ac’h en em rezolv el Da vea rêso nab l ; m e s m e vel n ’en d o e ’h q et. B erle lo t a lazis, m ’en anzao f r a n c h a m a n t , INonpas d re d ra h iso n , m es en güir d e n vaillant ; Ha m a r d eus d e n a b e t a ve q e n h ard i ze Da z o n t d ’am accusi eus e u r se u r t I a c h e t e , JVle zo p re s t da lacat va c ’h o r f en ab a n d o n Da v enten i p en o s n e ris q e t trahison. C harlam ag n,

G rê t e c ’h eu s trahison . n ’eus q e l a excuzou. R

enod .

D isvarnom p eta ze d re effort b o n a rm o u. C harlam agn.

Hac a rayomp, Renod, m’er promet dêc’h ervat, R

enod.

P iou a ra y o - ta , S ir , g a n é n - m e ar g o m b a t? Charlam agn.

Me va-unan, R e n o d , m a r plij an dra-ze d ê c ’h , R ac ne b r e l a n tà n q e t cedi ar plaç g a n ê c ’h. R oland.

O h ! S i r , m e h o suppli gant pep c iv ilité , Me ho p e d da cedi ganén ar g o m b a t-s e . R enod.

Me ne refusàn d en ebars va c ’h o m b a tjo u : Me ya da V o nto ban da g u e r ç ’hat va arm o u . Cha rla m ag n.

Piou vo h o cotion q e n t m a e ’h e o t en h e n l ? Oger.

Ato ni h o r p ê v a r; co n tit v a r n o m p l i e p f e n t . Re n w .

Nebon me zis tro y o , na vezit q e t en po an. R oland.

JM a g re d s e , R en o d ; ra c - s e , b astit b u a n . Sortial a reont.

324 C* HO E ZEG V E T D 1 ALO G. R e n o d a ant re g a n t e s u it; hac a lavar :

E n t e n tit , va b r e u d e u r , Mogis ba va oll dud : Me gred vit ar vech-màn ee ’h êr betec ar but : Entre Roland ha me e vo sur êchuet Eur brezel hac a zo pell a zo commancet. N ’ouzôn q e t evit güir penos vo’n disparti ; Mes ma ne zistroàn , humblamant m ’ho suppli Da zicour va fried, mîgnonet, hep dale, Hac er mcmes amzer soignit va bugale. R

ic h a r d .

R e n o d , «e gomzit qet ebars en Içrmea-ze : ISi a yêlo d ’oc’h heuill, pa golfemp hor bue. Mar deut da go mba tti ouz ar s up e r b R o l a n d , Ni a yêlo ive ganêe’h-u p ro n ta m an t . Ha neuze ni vélo hac én vo observet Ho qir dê c ’h pen-da-ben evel ma ê dleet. R

enod.

Me ho ped, va breudeur, ne deut qet d’ar mêle, la , da viaixa, neme t offer em be. Me a ya gouscoude d ’an assioation. G u ic h a r d .

Ni yêi pfesl var ho lerc’h, rac ne ve trahison. S

ê i t e c v e t

i a l o g .

C h a r l a m a g n hac e s u il a antre hac a lavar :

Eru ê an amzer br emàn, va niz Roland, Ma vo ret dêc’h disqüel demp ho courach ardant. E c ’h it da gombatti vaillanta Gbevalier A zo var ar b e d - m à n , herves a lavarer; Mes ar pez a ra din dont da scuilla d a e lo u , M’en deus Renod ar güir ha me a m eus argaou.

5 ‘2 J

Qeuz bras a meus memes o vea cousante t D’ar gombat entreoc*h ; mes pa ô grôt ê grêt. R o la n d .

Assurît, va eont, c ’houi o c ’b eus manc en ze, Ober din combaltî enep ar vitione. M ’arn bi je clêvet s e , m e ’r promêt d ê c ’h ervat Ne gonsantjen biqen gant Renod ar g o m b a t , Rac Doue a zo jusl : Renod zo courejus, lia rac-se e llefe bea victorius. M es bolonte Doue ra vo grêt em andret : Ret ê accomplissa ar pez zt> lavaret. P ’hon en em rezolvet, ne roàn cas abet; Pa varvfen var ar plaç, me n’em bo qeuz abet C h a r la m a g n .

Me ho ped, va Doue, Mestr an ên, an douar, Da rêi ar c ’hraç d’am niz da c ’honit ar victoar. Rac-se e ta , Roland, ît hardi var al liç, Ha ni ray hor possubl da renia d ê c ’h justiç. Roland ha Renod a'antre ei liç. R enod.

Orsus eta, Roland, mar d o c ’h den a g a lo n , Deut-u d’en em approu ouz Renod, mab Emon ; Pell zo ho poa dezir da ober qeme nt se: Ret ê dêc ’h contanti bremàn ho polonte. R o la n d .

l a , Re nod , dezir a meus a bel! amzer Da c’hout hac en zo güir ar pez a lav&rer; Rac c ’h o u i o c ’h eus ar br udc om un am în t pell zo Da vea den vaillant, mar ez eus en uep brô. Ne dalfe qet e nae’h , joa vras zo em c ’h a l o n , Pa ê n’em bresantet din an occasion Da gaout al liberte d’en em approu ganêc’h : M a n e o u z o c ’h ho^stal, nebon m ’en disco d ê c ’b. R enod.

Lêzithocourdrouzou, Roland, me ho su p pl i, a 8

026 H a c e n éra b r e p a r i t , ioac*h a y o m p da j o u l i , R a c m e a m e u s ar g ü ir ha c ’h o u i o c ’h e u s a r g a o u . R

oland.

D i s v a r n o m p e t a ze b r e m à n e n t r e h o n d ao u . Ha c’houi a voar bremâ ar pouez demeus va lanç? R

enod

N e vo q e t p e ll, R o l a n d , h o p o b o r e c o m p a n ç . R

oland.

B e t e v r e m à n , R e n o d , ez o m p en e m b ê e t . REN O D .

C om bati a reo n t b e p re t.

Achuomp ar gombat , p’hon eus-hi commancet. R oland.

01 e n t e n t i t , R e n o d , t e r r u b l o c ’h c o le r e t. C e t u ni var a r p o e n t da laza h o n r o n c e e t , H a b i q e n n e g a fe m p re - a ll q e r c o u l z hac hi : D i s q e n n o m p , m a r q i r i t , v a r d r o a t d a g o m b a U i. R

enod.

M e h e u il lo h o c ’h avis en q er& éritse, R o l a n d : A lô n , t r o a d e n d o u a r h e p o b e r c o m p l i m a n t . RO LA ND .

D isqen a re o n t.

P ' o m p en e m a p p r o u v e t e rv a t gant h o n la n ç o u D e m p b r e m à n da c ’h o a ri e u r b a r t i c le z e y o u . REN O D .

C’h o ari a re o n t an duel.

E r fê ç o n m a q e r o t m e c ’h o a rio g a n ê c ’h ; Me g r e d o c ’h e u s c a v e t ar p e z a Celle d ê c ’ft. R

oland.

Alôn e t a , R e n o d , ê c h u o m p a r g o m b a t 5 C o ülz ê en ê c b u i a b r e d vel d îveat.

Combaitottip corf ouz corf, lezomp hor c’hfezever. R enod.

E r fêço u a gu~e.rot f R o l a n d , ze a zo sc lê r. G ouren a re o n t. R enod a zam Roland v ar e ehouq , h ac e r c^hass c r guis-ze etrezec e v reu d eu r , hac e lavar R enod deàn :

E r v e c h - m à n , R o l a n t i c , eleal h o t a l c ’h à n : C ’h o u Î T a n c o d o n t g a n é n d a g a s t e l M o n t o b a n . R oland.

Ên em denn a ra eu* à ziv-racli Renod, hac er c’hoçietreiSc arllotte.

Oh! n’en din qet, Renod; me"viroc’h ouzoe’h ze; H o g u en me h o re u t o p ris o n n ie r d ’ar R o u e . K e n o J a a c îja p e u sa z iv ra c ’h Roland. An eil C hevalier a a rè t aneàn. R enod.

lia c ’houi o c’h euscavetarveach-màn hopar? R o la n d .

Biscoas daou eveldomp ne voe var an douar ; Hola ! trevers, Renod; poent^ demp discuiza. R enod.

Me voa prest da c’houlen ouzoe’h ar memes tra. JNèm . Ah ! Roue Charlamagn, c’houi oc’h eus pec’het bras L ezel d ’eo e m laza am àn d ir a c h o ïaç G oella d a o u C h e v a lie r zo c h a rs en b u e :

Eur vech benac ho po qeuz bras demeus a ze. C h a rla m a g n .

Me a ya da bedi bremàn va Redemptor, Eyit ma ôchuo ar gombat gant enor. En em iajcal a ra v ar e zaoulin gani e suit, h a c t l a t a r ï

O Doue elernelJ c’houi oc’h eus exercet Dre ho cuir madelez goechal va reqet; Mes bremàn ho pedàn, va Doue, va C’hrouer, Da zellet a drue ouz an daou Chevalier : Separit aneze ebars en eur fêçon N’en devo qet hini anê confusion; H agrit deze bremàn, m’ho ped, va Redemptor, Peur-échui o daou ar gombat gant enor. R

ic h a r d

Me lavar, va breudeur, e reomp eun dra sod,

En defot n en deomp prest da zicour Renod, A la rd ,

Àrabat ê demp c ’hoas sourcial entreze; Mar dê Renod fatic, Roland a zo ive. En eun in stan t e tçu q en teval au am zer, qen n a veler casibanne* R

enod

PeJec’h o e’h -u , Roland? ha possubl ve penos E ve retdemp quittât hor c ’bombat gant an nos?

5î*S R

oland.

En fe a Chevalier, ma velàn-me h a n n e; R a c - s e , me ho su p p li, mar de ho p o lo n te , Ho pet ar vadetez il am c ’haç da Vontoban ; Evel pa ven ch arm e», n ’ouzôn p e le c ’h e zàn, R enod,

Me a gar va e n o r , c ’houi a gar h o c ’h hini: D em p-ta da Vontoban , bep carnet arrêti. R o la n d .

M ont a re o n t e n ro u t.

Me a vel adare, q ercoulz ha ma ren qent. Êt an devalijen en eun instant en h en t, C h a rla m a g n .

Autrone, avancit em reqet d'an assot, Me vel va niz Roland o vonet gant R en od. I)em p buan var crlerc’h da zeüvra Roland, Rac ma ve prisonnier me a vo drouc-ccntant. G a le ra n .

Goal diveat om p, Sir, rac dija e maint pell; A nlreel int bremàn » m e a g re d , er c ’haftel. C h a rla m a g n .

M’en touè dre va sceptr ha dre va c’hurunen, Biscoas mar en devoe R enod brassoe’h anqen Eguet bea casset va niz da Vontoban ; Me ray en difframma certen mar en tizàn. Alôn, n’em rezolvomp, va zud, hep dale pell, Ma vo assiejet R en o d en e gastel: l a , m ’en tou a grenn ôn en em rezolvel Q e n t q ü i l i â t a r v r ô - m à n e vo s u r d i s t r u j e t . ÏSA K A R.

D em p da assieji eta castel R e n o d , Ha n e u z e pa guerot ni y ê lo d*an assot. N e zeus den ac’hanomp n ’en dê oll rezolvet D’ho sicour d’en em venj eus hoc’h enemieT. C h a rla m a g n .

Transportât va siech etal ar vuraillou lia neu ze tro vardro savit pavîllonou ;

5 2g Hac an nep a velfomp o sortial e rm e s , Hep conciacç e be t ni ho r bo e vuez. O l ie r .

l a , S i r , ni z e n lo o u z ho co mm an dam an t. Ch a r lam ag n .

Croguit ef pavillon eta hep complimant. A pr op os , A ut r on e, pelec’h e màn Emon? Certen e lie cavel eur goal bunilion En defol n ’en de deut adare d ’hon zicour D’en em venji demeus va brassa adversour. Mar don Roue en Franç, ma n’en deu hep dale, Hep respet d ’e vlêo gris, da goll sur e vue. I delon.

Ma ouffe, A m pe re ur , ho pe outàn affer , E leufe d ’ho siconr hep obe r ne p difer. Charlam ag n .

Me ya da reposi; rac-se, va Bar one t, Deut da veilli fennos ha da obe r ar guet. S alom o n .

Q e m e n t bo r e p o s , ô Ampereur p u is s a n t, Fennos e vo Re n o d entre daouarn Roland. T R i r j e ’u r

e t

Diàlog.

M o g i s , ountàn e -u n a n :

Me deu d ’ho conjuri, va idolet e ür us , Pluton hac Apolon , ba c’houi, MerCurius, Da lacat tud Charles fennos da reposi, Ma c ’hoariin eun toi hervç's va fantazi. Me gred in tc ou s qe t oü; me ya c ’hoas en hazarcî Da zigaç Charlamagn ganén var guein B o j u i ^ i Mar gallàn e dizout eur veach er c’hastel, E roy p e oe ’h gant Ren od, pe e rànco mervef. A} Ire a ra e pavillon ar Roue, bac cl laca var gueio Foyar I.

Evidoc’h da vea qer cousqet, Charlamagn,

33o Me rêyo d ê c ’h b r e m à n o b e r sur e ur c'hampagn En tr e z e c Montoban da gastel va c ’h e r e n t , Da o b e r p e o e ’h gante en dr o u c despi t d ’ho tent. Transporti a ra ar Roue, cousq et, da Vontoban.

N o

i V T E C F E T

D I A L O G.

R e k o d a a n t r e g a n t e s u i t , ha M o g i s a la v a r :

P e g u e m e n t a ro fe c ’h , la v a r it , q e n d e r v i , D ’an n e p a rentfe d ê c ’h ho prassa e n e m i ? R ich a rd .

SNî ve oblijet d ê c ’h , ha me ha va b r e ü t l e u r , Ma carfec’h renta d e m p aman an Am pe reu r. M

o g is .

Deut g a né n, Autr one , m em eu seu rp ris ro nn ie r A royo d ê c ’h ar pe o e ’h ebars en bê r amzer. Mpgis a zisquel dèze ar Roue , pehini a zo cousqet. R enod.

Mil b é n é d ic ti o n d ê c ’h , va c ’h e n d e r fidel ; Evit a r v e a c h - m à n ez eus fin d ’ar brezel. R ic h a r d .

Mac’h 011 fien e rafe Charles difficulté D a o b e r p e o e ’h gaDemp b r e m à n , m e er mougfe. M o g is .

Arabat en defe ar Ro ue n e p ofïanç, Evitàn da vea br em à n en ho r puîssanç. Lezit-àn da gous qe t ; e m b ê r , pa z i f u n o , I t ne uz e ho pêvar d ’e gavet var eun d r o ; Suppliit aneàn da o b e r p e o e ’h g a n ê c ’h : Me gr ed e rayo z e , rac be en devo n e c ’h. Me a ya da repos b r e m à n , va c ’heud-ervi: Pa meus grêt va afier, b r e m à n ôn disourci. G u ic h a r d .

Q e m e r i t ho r e p o s , m ’h o p e d , v a c ’henrlf r q e r ; C ’houi a zo hon re c o u r eba rs en pe b affer.

**T -1 oo R enod.

Orsus n’em gonferomp assambles, va breudeur, En pe guis e trelfom p b rem àn an A m pereur ; Me voar ervat penos en deus bel exe rcet A b e p se urt c ru e ld et ebars en hon and ret ; Mes ret è respecli aneàn g o u sc o u d e , Dre ma ê hon Autrou ha lejitim Roue. R ic h a r d .

Me meus roet en bref, Renod, va c’honferanç, P eno s e tle bea slaguel ouz e u r p o ta n ç; Rac én a gounnare en def'ot va c’h ro ug a: Me ra offr da o b e r deàn ar menées Ira. R a c f h ’hor be Charlamagn e u r veach d i s t r u j e t , INeuze ve evit mad ar brezel ê c h u e t ; Rac nen deus den en Franç, assur me en touo, A g u e m e n t a gredfe venji deus e varo. A lard.

Ar c’hontrol crenn, Richard, a meus aon zo facil: Ebars en affer-ze ne gomzit qe! habil; Rac ma vemp q e r m échant da laza hon R o u e , Biqen ne vancfe d e m p brezel h e d h or bue. INeuze n ’em revoltfe en hon h en ep au oll, Hac e vemp re p u tet tud ob stin et ha foll. G u ic h a r d .

Me ro d ê c ’h eun avis a zo m a d , va b r e u d e u r : Mar goelom p ne vo qet en sônj an A m pe reu r Da ob er p e o e ’h g anem p ebars en nep f ê ç o n , E c’h allomp arrêti aneàn er p riso n ; Ha pa velo penos e vo captif g a n e m p , E rànco accordi sur neuze ar p e o e ’h dem p. Rçkod. Anfi-n, ret ê lezel ar R oue da repo s; E m b ê r , pa ztfuno, ni glêvo e bro pos. *

332

V GUtBNTFÏtT

D l A L 0 G.

M ogis ù zifu n , a laca diUat hermit9abourmendre e gam br , hac a lavar ountû e-unan :

Evit ar ve acb -m àn e c ’h allàn assuri E rêy an A m p e re u r p e o e ’h gant va c ’hen derv i ; Rac pa m eus-àn r e n t e t d êze da b ris o n n ie r , Ha ne ve q e t c o n t a n t , e rànco en o b er. H oguen p o e n t ê, Mogis, e c h e n c h fe c ’h a g u n d u , Dilezel ar p e c ’h e t ha p ra tic a ’r vertu. R ac Tnervei a r à n q e r e u r vech , ha renta co ñt Dirac ar B a rn e r ju s t, b a n eu ze vo ar spont. P a zonjàn e m sp e re t p e g u e m e n t a grimou P e g u e n iies a v u n tr hac eus a valeuriou Zo grêt b a lam o u r din en R ou anteiez F r a n ç , E fraill va ene pa o u r em c ’hreiz g a n ta r g re v a n ç ; R ac o ten n a venjanç eus a varo va z a d , INe ou n q e t p e t mil d en o deu s collet o g oad ; Ilac ez on responsabl de m e u s a guem entse. P eno s-ta credi m o n t h e p sp o n t dirac Doue? Adieu d ’ar b e d trom plus ba d ’e oll vanile; Me ya er solitud da zervicha Doue t Ha n e m bo da zêbri n e m e t griou lo u z o u , Ma rin güir binijen de m e u s va fec’hejou. A d ie u , va c ’h e n d e rv i , Chevalierien vaillant ; P a n ’amgüelToc’h p elloc’h e veoc’h regretant. J o a ha glae’har a m eus o r a n c o ||t bo q ü itlât : Me ya d ’un h erm ita ch eun tu ebars er c ’hoad ; Mes q ê n t eguet q ü i t l â t , me a goe d ’an daouJin D a im p lo ri pardon d igant h o r Mestr divin. Doue bras Abraham 1ô c’houi, Crouer ar bed, Grit eur sell a drue dionzôn, me ho ped : Ea em zoumetti ràn da zouffr pep seurt poannioù,

Qement a biijo dêc’h, ar resl eus va deyou. Me ya da visita qær drist Jerusalem, Hac ar c’hraou qer santel demeus a Vethlee?« ; Neuze’ yin d a r Jourdre» d ’en em burifia Eus an oll bec’hejou a goumettis amâ. M’en em discra bremàn demeus an oll scridou O deus grêi din ober qer fall sorceresou. Me a zougo bremàn, en plaç an Hygromus, Al levr inirmtabl a Imitation Jésus, Hac en plaç an Albert, Curunen ar V#rc’hcs: Me a zraill dindannôn va levriou sorceres. Renonç a ràn a grenn ive d ’an drouc-speret Coulz ha d ’e oll bom pad, a meus goechal heuliet. Pardon a c’houlennàn da guenta ouz Doue, JHac ouzoe’h , christenien, a zo amàn hirie : Graç demp d’en em velet assamble^ o repos, Goude fin hor bue, en gloar ar Barados. D 'an lo! a a n l e r - n ô s , Mogis a zo rti d a \ o n t d ’an h c rra ila c tn

U N A N -F A R N U G U E N T r E T

R en o d , e V recd ec r A

Dl ALOG.

R o la n d .

lard

Ar v e a c b - m à n , R o l a n d , h o n e u s e u r p r i s o n i e r P e h i n i , a g r e d d i n , a r ê y o e a fier Da o b e r d e m p cavet p e o e ’h g a n t an A m p e r e u r , l a , e n b ê r a m z e r , h e p a r r ê ti u e m e u r . R

oland

L a v a rit din p io u ô , m e h o p e d , A u l r o n e . R

enod

D e u t d a v e l e t , R o l a n d : ha c ’h o u i e n a n a v e ? R O LA ND a anavez a r R oae bac a la v a r :

M e u l e t ra vo D o u e h a c ar V e r c ’b e z s a n t e l . E v it ar v e a c b - m à n h o r b o fin d ’ar b r e z e l : L a v a rit d in p e n o s o c ’h e u s - a n t r a n s p o r t e r . G

u ic h a r d

M e g r e d ez ê Mogis e n d e u s g r ê t an to rfet.

35/, UoLAND a hij ar Roue evit c zifuni, hac a lavar i ÂoüalcVoc’h eus cousqet; difunU prontamant; Da V ontoban oc’h d e u t coulz hac ho niz Roland : Evidôn d'en heurta , me vel ne zifun q e t ; Me lavar francham ant ê gant Mogis sorcet. R

ic h a r d .

R e t e vo caout Mogis evit eu d ifu im D em p d e g am br d ’e g a v e t , e màn o reposi. R

enod

Lavarit din, Fosson, hu m b lam a n t m ’hosup li, Ha n ’o c ’h eus q e t güe le t va c ’beiider q e r Mogi. F osson .

Me lavardêc’h, Renod, gant calz eus a c’hlacliar, Ez om p eus a Vogis e meus aon bras var vâr, R ac vardro an ter-n ô s e meus-àn b el clêvet O quillTil eus e gam br sioula m*en deus allel ; G ü isq et en eu r f ê ç o n , faerves a zeblant d i n , Evel ouz eun berm it pe ouz eu r pelerin: Me meus bet eur c’hoant vras da rêi dêc’h da c’houzout; Mes maleurusamant e v o a c ’h goal gousqet lout. G u ic iu r d .

Allas! va c ’b e n d e r q e r, dilezet om p ganêc’h ; Ar vech-mà e varfomp gant qeuz ha glac’har dêc’h. Pelra a rè y o tn p -n i, p ’hon eus coilet Mogi t A voa hon esperanç hac hor brassa appui? R ic h a r d .

Ah î R oue disleai, o bstinet bac impi! C ’houi an hini zo caus m ’hon eus collet Mogi; Hoguen p eneverde coll va réputation , Me d r o c ’h f e h o clopen hep tam compassion, R oland.

Enl Iachete b orru b l ha reb ech us m eu rb e t Ez ê laza eun den pehini zo cousqet. Appezit ho canvou , me ho p e d , A utrone ; Me a ray ho c'h accord en qichen ar Roue. Digueri a rê r a r ridojoo , bac e tifaner a r Roue*

535 Ch arlam agn .

Orsus pe me a meus vision pe uvre, Pe otramant e meus an eil hac eguile. Seblantout a ra din , p’en em gonsideràn , Penos e mon amàn en cnstel Montoban. Ah ! diaoul incarnet ! Mogis, cos anchantoiîr, Digasset ôn ganêc’h en creiz va adversour; Mes mar dôn Ampereur ba Roue curu n et , Birviqen ne ràn peoe’h qen a vi sur crouguet. RICHARD a dosla d’ ar Roue gant e gleze noaz; hac a lavai* :

P e n o s , den execrapl ! hac ez oc’h qen hardi Ha c’houi en hor pouvoar, da zont d’hor menaci! Couiz ê ober ouzoe’h abret vel diveat; N’hor bo qet peoe’h anes, me a vel ze ervat. R

en o d .

Hola î me gommand dôc’h, d’en em delc’hel, Richard; Re bront oc’h aspereteun nebeut, eospandard. Rac mar màn ar Roue ebars en ho pouvoar, Ez ê ret gouscoude caout respet vit e c’hloar. Renod en em dol d’an daoulin dirac ar Roue, hac a lavar :

C’hoas ho pedàn eur vech humblamant* Ampereur, D’honr receo en ho craç ha me ha va breudeur , Ha nie a bromet dêc’b dirac ho niz Roland E vimp en peb amzer dèe’h-u oboissant. Ch arlam agn .

Ha c’boui a zônj, Renod, rac ma ôn e n h o t)% E rin netra a grenn enep d ’anr fantazi? Birviqen ne ràn peoe’h ganêc’h varan douar, jNemtydoc’b a rentfe Mogis din em pouvoar. R en o d .

Lavaret e meus dêc’h , n’en dê qet a vremàn, Birviqen dêc’h Mogis evit peoe’h ne renlàn. En fe a Chevalier, va c’hredit, va Rou e, jN’ouzon qet a belra ê d^eut, me en toue, Roland. Balamour da Zoue, m’ho ped, va Ampermar,

D a r e c e o en h o c r a ç R e n o d h ac e v r e t n l o u r ; R a c R e n o d a b a r l a n t en trermou rê s o n a b ! :

Gri t e t a ’r p e o e ’h g a n t e , ze a zo dezirabl, C

harlam agn.

R o l a n d , g r ê t 6 an t ri ; ma ne r e n t e r M o g i , Birviqen ne ràn p e o e ’h , pa ve ret din crevi R enod.

Arça ta, Ch a rla m ag n, pa n ’en de qe t d ’ho crat O b e r ar p e o e ’h g a n e m p eus ho polonte va d, l t pa blijo g a n ê c ’h da gavet b o e ’h a r m e : Ar passaj ho po libr gant p e b se ur t s u r c l e ; R a c ni n ’en d o m p q e t lirtJ a g u e m é n t a gai fe Contraign d e n da o b e r en ep d ’e volonté, R

ic h a r d .

Ra vezi c o n f o n t e t , glouton faI) bac impi , Mar lezes da vonl q ü i t h or brassa eoe mi I Mac’h a l f e h o n t i z o u t s u r dindan e b u i s s a n ç , E rafe h o r c ’h ro ug a buan o u z ' e u r potanç. R enod.

En d r o u c d is p it d a peg e zayo q ü i t, Ri ch ard ; Me ray e g u n d u i expres var guein Boyard. R ic h a r d .

Q e n a voa ar vech màq ne vouien q e t, R e n o d , E vijec’h b e t eu n den q e r co ua rd ha q e r s o t , Fa lezit discampi hon adversour m a r v e l , A garfe q e n t un h e u r hon laqat da verve!, l a , ar mecbant-^se zo e u r R o u e in g ra t , P l n i a r e n t b e p r e t an d r o u c evit ar va d ; l ia bi rviqen pelloc’h dê c 'h ne o b o i s s à n , En defol n ’am lezit d ’en em venj diountàn. Sortial a ra en ear goler an derrapta. C harlam agn.

Me gred ê coleret Richard balamour din. R enod,

Ki roy deàn a m z e r da d r e m e n e chagrin.

337 Â v an cit, E c u i e r , ha na vet q e t c o u a r d : C u n d u i t ar R o u e var g u ein va m a r c ’h B o y a rd , H a r e n t i t an eàn e r p e n n eus e a r m e , G ant r esp e t hac e n o r ha p e p se u r t s u r e te . Bremàn, Sir, me ho ped, pignit var guein Boyard,

AJa z e o t q ü i t h e p n o az, en d isp it d^i R i c h a r d . An E

c u ie r .

A u tro u an D u c R e n o d , en fe a C h e v a li e r , Me o b oisso d ê c ’h e b a r s en b ê r a m z e r . R enod.

I l ive a s s a m b le s , R o l a n d , g a n t h o c ’h e o n t. R

oland.

G a n t h o c ô n j e , R e n o d , m e zo c o n t a n t da v o n t. R

enod.

Pa noc’h eus qet a c’hoant da ober peoe’h ganemp, N ’en d e q e t un d ra just p e n o s ho c o n t r a i g n f e m p . G o u s c o u d e e u r vech*aif, m ’am be an a v a n t a c h , Me a h euillo va g u i r , pa g re u ffe n ga n l a rr a c h . Charlam agn.

A dieu e t a , R e n o d , g a n t e u r g a lo n ro y a l : B re m à n m e vel ez o c ’h e u r C h e v a li e r leal. Ar R o u e, R oland hac an E cuier a .b a rli.

D A O ü - r A R N U G U E N T V ET D l A L OG . S uit

R o u e . O ger a lavar:

C o n fu sio n ê d e m p , P r i n c e t ha B a r o n e t , B ea s u r d i g a n e m p a r R o u e a n l e v e t î R ac m a r d e gant Mogis r e n t e t e n M o n t o b a n , li c ’h allo m p c re d i fe r m ê g r ê t e u s a n e à n . S alom on.

Mes m e vel ar R o u e ê ru var g u e in B o y a rd : Non penos è lezet da zont qüit gant Richard. O velet a r Roue oc’h a n t r e , e lav ar d e à n î

J o a vras h o n d e v e u s , Sir, p ’h o q ü e l o m p e n ho ty, R a c , a lla i! b o e ’h a b s a n ç a r ê d e m p m e l c o n i .

338 Lavarit, penos ê êrn et q e m e n t - m à n ? C

harlam agn.

Cassetvoan gant Mogis da gastel Montoban, En esper e leujen d o be r p e o e ’h gant R e no d; Hogu en en q e m e n t s e en devoa eur zônj sot, Hac me a renonçfe d ’ar g ur une n rxo yal Q e n t b iq en ma rafen accord g a n ts e u r tt u d f a l l. R oland.

Ar vech-màn , va e o n t , e tleàn lavaret P e n o s ez o e ’h eun den pervers hac o b s ti n e t , P a na rit h o c ’h accord gant bugale Emon. Biscoas den ne velis eus a guerooulz calon Evel ma ê R e n o d , gout a rit ervat se, IJac en deus ho trjêlet gant pep civilité. C

harlam agn.

Holla ! va Ba ro ne t, me ra ouzoe’h difen IS’ho po da gomz a ze davantach em c ’hicheo Qen a vo distrujet R e n o d hac e v r e u d e u r : ÎNe vanqin q e t en z e , en fe a Ampereur. Distroit var ho qis pa guerfoe’h , Ec ui er, Ha lavarit d ’ho m estr ez ôn e zervicher. A n E c u ie r .

Adieu d ê c ’h eta, Sir, ha d ê c ’h oll, Autrone ; Gant ho permission me gu em er va c’hônje. An Ecuier a barli. Êraon a êru, hac en em bresantd’ar Roue. E mon.

Salud déc’h humblamant, vq Empereur p u isa n t, M e a zo d e u t d ’ho c a o u t e x p r e s d i l i j a m a n t ,

Da c ’hout hac en a zo ê c hu et an d é b a t O c ’h eus pêvarzec vloas zo ouz va mibien mat. C harlam agn*

Bet assur, D u c E c n o n , dirac an T a d o u ’ Franç, M en em glèm àc’h-anoc’h de m e us a ne gl ija nç , En d t fo t n ’o e ’h eus qel da lc ’het ho promesse D a m zicour d ’en em venj d e m e us ho pogale.

E mon.

G o û t a rit , Am pe reu r, ez ê eun d r a c h o c a n t D on t da accus eun den hac a zo innoçant. Me voa n ’em ac qüittet eus va c ’hommission ; Gouscoude em b l a m e c ’h d e me us a drahison ; E clêvet q e m e n t s e , gant rêson e faehis, Hac entai va fried ractal en em dennis. Ch a r l a m a g n .

R e t ê dè c ’h pardoni an amzer dr em e û éî ; Mes b r e m à n , Duc Emon , e ranqit hep c a qe t Rêy din h o c ’h asistanç da zont da zistruji Ho castel Montoban hac ho mibien impi. En em r en t a ’ r an c on t he p daie en effet, Rac manc out a reont souden de m e us a voued. Rac-se ec ’h ordrenàn ma vint hep fot c e r n e t , Ha dre ar voyen-ze ma vint-ta a m p e c h e t , En drouc dispit d ’o d e n t , d ’aptren n asortia* Ma varvint gant famin pe d o n t d ’en em renta. E mon.

Pell a zo e meus d ê c ’h p r o m e t t e t , v a R o u e , Penos ne espernjen biqen va bugale ; ÎNe bromettis netra na meus effectuet: Rac-se calz a dud fur o deus va z a m a li e t , Ha lavaret penos e voan tad d i n a t u r , Dont da berseculi va fêvar c ’h r o u a d u r ; Mes pa meus grêt sermant ebars en ho presanç, Me zalc’ho mad d’aBi c’homz, pa ve din dismeganç. Charlam ag n.

G’houi rànco, Duc E m o n , exerç an anjinoü î Laqit enne mein bras da freza’r vur ail lou , Evit, d r e ’r voyen-ze, ma vo d ’ho mibien ret D on e t d ’en em renta pe vervel hep r e m e d . E mon.

O Doue ! A m p e re u r , possubl ve gouscoudie E raiec’h dia dispen castel va bugale !

34 0

Goût a ril coulz ha me ê eun tira dreist-natur D in -m e perseculi va fêvar e ’h ro u a d u r , Ilac evit plijout d ê c ’h me a meus exercet Ar brassa crucldel ebars en o andret. C om m an dit da eun ali ober an anjinou , P a o c ’h n ’em rezolvet da ziscar’ vuraillou; Kç rit q e t din bea eun lad qen in h u m e n , Da vea ar brassa adversour d ’am mibien. Me dewfe joaüssoc’h an an 1er d ’ho cavet, P en ev ert ma rit din en q e m e n t ma ellet Dont da berseculi qen lerrubl va mibien r Calz eguet rê goechall assur ar bourrevien. C ha rla m ag n.

Laqil e v e s , Emon , ne doi fec’h bo sermant ; Ma ne rit va lavar, c ’boui a vo regreUant : Gril prest an an jinou , en ordren a ràn d êc’h ; Ma ne rit, m ’eo ass u re vo qeuz b rasg an êc'h. E mon.

la , S ir, me r ê y o , pa ê ho p o lo n le ; Gouscoude e cavan eun dra outrajus se. C h a rla m a g n .

Aiôn , va B a ro n e t, de m p da repos brem àn , Da zônjal en pe guis dislruji Monloban. Amàn en em laqer da brepari an anjino*.

T R I ~ r J R S U G U R N T F E T R enod

D ! A L O G.

a antre gant e suit3 hac a lavar :

AllasI me lavar dêc’h gant glac’har, va breudeur, Biscoas ne êruas ganem p brassoc’h m aleur Evel zo êru et ganem p o coll Mogi; E nnes hor prezerve b ep ret eus a anur. Ar vech-m àn e vo r e t , herves a zeblant d i n , D emp-ni en em r e n t a , pe mervel gant famin. Rac ar pez am glac’har, n ’hon eus q et a velaill ;

54l

O c ’h a m p e c h a c ’h a n o m p da r e c e o n e p b e v a n ç : R e t vo eta rnervel gant famin ha c r e v a n ç l R ic h a r d .

Ma carjac’h va c ’h r e d i , ha c an d ra -ze z o s u r , ÎN’hor b i j e m p q e t b r e m à n e u r s e u r t displ ija du r. M ’h o pi je va l e z e t , m ’e m bo a l a m e t e r m è s B r e m à n ar b r e z e l - m à n , o tislruja C h a r l e s , Se ll it p e g u e i n e n t ê C ha rl am agn d e n i n g r a t , l î a p e n o s e r en t d e m p an d r o u c ev it ar vad ! C o u d e r b e a Irêtet g a n t p e b c i v i l i t é , E cla sc b r e m à n an tu da g av e t h o r b u e . R enod.

Me voar ervat, R ic h a r d , p e n o s ez ôn m a n q e t ; Ar c ’h e u z a zo v a r le r c ’h : ar pez zo g r ê t , zo g r ê t , Mar am be eur v e c h ail avantaj vur C h a r l e s , Me e n tou sur ervat n ’en e s p e r n i n jam es. Cl e r a .

ÀJ las ! d iv e a l o c ’h da z on t d ’en e m d a m a i ; Mar doc’h bremàn manqet, bet furoc’h eur vech all« H o g u e n , m e h o s u p p l i , d e u t da z e l i b e r i En pe guis h o r b o b o u e d vit en e m zo ul aji . C e tu ni gant famin q e n te rru bl d i s m a n t e t , M ’h o n e u s poan s e u l a m a n t o t o n e t da g u e r z e t , Dar n sur a zo maro en d e f o t c a o u t e u n tam î H o m à n ê , va D o u e , e u r m a r o zo i n f a m i E v i d ô n - m e i v e , ha va i n n o ç a n t e t , A r àn c o p e r is s a , ma na v e m p so u la je t. Mar ho n e u s bet g o e c h a l l er b e d p r o s p é r i t é , E s o u ff r o m p calz b r e m à n e u s a a d v e r si t e . E m onet.

P e n o s , va zadic q è z ! p o s s u b l ve g o u s c o u d e E r a n c f e m p ga nt famin ê c h u i h o r b u e I R a c c e t u ni var y u n dija un d e a n t i e r , H a g o a s s o c ’h , s i v o a s d e m p , n ’hon eu s q e t a e s p e r P e d a g o u l z d a g u e n t a e c ’h a l f o m p cave t b o u e d ,

3^2

Da gi énvât h o r c ’halon a zo falig m e u rb e t. R ekod.

R ann a ra va c ’halon gant an clrislidiguez, En defot ne a! là o sicour va famill guèz. Alard.

Me vel ervat ez omp dalc’het tost ar vech-mâ : Rel è en em zicour b e l e ’n h e u r clivea. Rac-se, mar am c’hredit, e rêyomp eun loul dôn Da en tê ii a r re zo uiaro gant an n a o n ; R"C c'îioez an dud varo zo qer crén er c*hastelr Zo f apapl da laqat eun den y a c ’h da vervtl. li ' p^ o m p gou sco ud e dre valeur fa m in e f, F . rfeinp divoada ha salla hon ro n s e e t, '.'à dt'bri a n ê z e , p ’hon eus n e eess ite : R e t C en em zicour da asten h o r bue. G u ic h a r d .

An fin , va b r e u r Alard , evit ar veach-m 3 Ne allàn q e t miret da zont d ’o c ’h a d m ira ; Pa voamp prest da goea oll en dizesperariç, Ot’h eus hor c*bonsolet certen dre ho prudanç. R ic h a r d .

?Je a approuv ive ar pez a leveret. Sod omp mervel gant naon hac espern hon ronseet. (io u l a rit e u r proverb pehini zo co m m u n : K ve poan o c ’h o b e r da eu r galon ya e’h yun. Me zo p rest da guenta da zivoada va urarc’h ; Me zebro diou n iàn leiz va c ’h ô f sur aoüaJc’h. R e t vo d e m p avichoo digueri ar p o rz io u , Da attaqi Charles en e bavillonou ; Contraign omp ar vcch-màn da vonet d’ar vatai!?, Da c ’h o u t ha ni allo altrap d a rn o be lai 11. R

enod.

Ya b r e u d e u r j e n e r u s , me ho Irugareca ; En creiz va oll glac’Lar c ’b ou i ro din calz a joa: En em rezolvomp oll da laza hon ro n s eet, E li t ma o d e b rf o m p , rac me a vel ô r e L

3'|3 —-------- —r-iïgiñr.>^«-a -gar*----------— P È r j R - r j R N U G U E X T r E T C h a r la m a g n

i a l q g

hac e suit a ant r e, hac a lavar ;

Orsus e ta, E m o n , ha g rêt an a n jin o u , Ma vo ta da R en od rànverset e d ou rio u ? B ir\iq e n ne allàn en em rejouissa, Q en a vo e u r veach razet ar c ’hasteî-m â. E mon.

Ha possubl e ve, Sir, e vec’h-u q e r c ru e l C om m ao di da eun tad d is tru ja e vuguel! Me voar ervat penos o deus o c ’h oG’ancet ; H o g u e n , va A m p ereur, c ’houi o c rh eus p a rd o n e t T u d q e r coupapl hac int en alies fèçon , Ha p ’en em ren ten t d ê c ’h, e ro e c 'h de p ardon ; Hac ar re-màn a zo p r o s t e r n e l , me voar z e , 1*2vit goulen pardon diganl ho Majeste, Hac e velàn ez o c ’h q e r cri en o a n d re t Da refus dê pardon , p ’o de us-àn go ulen ne t ! Me voar ervat e m eus bet o forb an iset; Mes evit q e m e n l s e , va mibien int b epret. Hac evel eu r c ’hi clàn u’eui d ebrfen gant arràch, Q e n t ma soutlifen o b e r dêze re a ou tra ch. Chaklam agn.

Emon ! na gomzit q et eus a ze d in-m e q e n ; Ouz ho clê v e t, me gred ez o c ’h oll tr a ito u rre n , Rac R eno d a lazas va niz p ro p r em p.dez: Me a reno nç d a m sc e p tr, ma n ’em be e vuez. Oger.

Ra vezo miliguet ar m o m e n t hac an h e u r Ma lifeonas Renod d em eu s R ichard è vreu r Da d r e c ’hi ho couzoug, pa voac’h en M ontoban î ]Ne vijec’h qel brem àn o c ’h o u rd ro u s aneàn, Rac me a vel ervat ez o c ’h eun den i n g F a t *

3/,4 Pa rentit da Renod an drouc evit ar vad. CHARLAMAGN a zaill ganl furor var e gleze, hac a lavar :

Silanç, va Baro-net, mardê me a gommand ! An nep ne zento qet ouz va c ’hommandamant Me en tou d ê c ’h certen , dre va fe a R o u e , Me a droc’ho e benn deàn gant va c’hleze. Nèm. N ’en em dransporlit qet, grit tevei ho coler Ni ray ho polonle, mar dê ret e ober. C h a r la m a g n .

Aiôa eta, E m o n , qerc’hit an anjinou. E m on.

la , Sir, pa rancàn senti ouz hoc’h urzou. Deut ganén , Galeran , da zicour o c ’herc’hat. GALLEAN. Me a yêlo ganêc’h hep ober lam marc’hat. îîo n t a reonl da guerc’hat an anjinou hac ec’h êruonl qerqenl. Galeran.

Cetu amàn la , S î r , qerc’het an anjinou : Pa g a r f o c ’h c o m m a n d i , n i d e U y o d ’o a p p r o u . C h a r la m a g n .

Bremàn eta , E m o n , laqit mein en anjin ; Hoguen me ho suppii da viza duont din , Da ziscar an dourel a zo var ar c ’hastel ; Ma ve onnes d ’an traôn , ne rezislfe qet pell. E mon.

Pa ê ret din e t a , me a ya da gommanç Ober eun action a ray din dismeganc. Me ar mizerapla a guement zo er b e d , Pa rancàn distruja neb a meus anjandret. Sicourit, Galeran, laqit mein en anjin, Ma commancin lança, pa ê commandet din. G a le r a n .

Alôn-ta, commançomp dispen caslel Renod ; Eun nebeud er c^avàn re obstinel,ha sod, Rac pa vo discaret e gastel varneàu,

ô/,5 lin em r e n t o c e r l e n , en d r o u c despit d e à n . Comroanç a reont da deli m ein. G aleran a lavar î

Evit an toi q e n l a , e n n e s a zo ê t m ad ; Mar q e n d a l c ’h o tu p , e vo M o n to b a n p re s t a b la l ; R ac m e a glêo ar meir. e r c ’hastel o coea ; Sotis a ra R e n o d na de u d ’e n em re n ta . Cha r la m a g n .

E m o n ha G aleran , m ’ho p e d , c u n t î n u e t Da d e u l e u r mein b e p r e t var an e n e m i e t , Ha ni d e u y d ’ho cavet h e p arrê ti n e m e u r , Da clioui hac én en em rent Renod hac e vreudeur. GALERAN.

Ar R o u e lia c e su ita z o rti»

, T o lo m p var M o n to b an m ein bras hac-alies, H a c e virop m ig n o n e i d ’an I m p a la e r Chai les. E m on.

I a - d a ; pa ê r e t d ’am m ib ien p e ris s a , Ne lê z o m p d a v a n ta ch anê da languissa. Lança reont m ein var a r c’hastel goassoc’h eguet biscoas.

--------- —g» g es» P E MPE R enod

T-

VA JRN ü G U E N T D l A L O G ,

iia c e Y r e u d e l r

a antre hac a lavar :

R e co u tit ho p u e , m ig n o n et, nep a eil, R a c evit ar v ech -m àn e coe to u r ar c ’hastel. O h ! R o u e C h arla m a g n ! calon d i n a t u r e t , M ale u r eb a rs an h e u r ma m eu s da e s p e r n e t ! R ac g o u d e da d rê li gant p e b h u m a n i t é , E res d e m p d r e famin êc h u i h o r b u e . E m ON a gomz o u i G aleran.

Ne arz m ui va c ’halon ouz o f e r s e c u ti : Ne gtêvàn e r c ’hastel n e m e t fore , n e m e t cri ; A o üalc’b eus a zom aj o d e u s b e t rec ev e t : L ê z o m p - i n t eu n n e b e u t en o faciantet. Chom a reo n t eu r pennad tranqil. Renod zo beuzet en ez aero u . R en o d .

S ico u rit a c ’h a n o m p , m e h o p e d , va D o u e l

N e m e t an eil m a l e u r n ’ho n eus var eguile. O h î c ru e l Ch a r la m a g n ! d e n cri ha d e n malin , Da fu ror a ra d e m p m ervel d r e ar famin. Me vel o c ’h resolvet d ’h o r l a z a , d e n c rue l ! Da gant h o c ’h an jin ou da ziscar va c ’hastel. G a n t famin ha p e p tra o m p q e n p e r s e c u t e t , fte o u n en pe goste tl e o u t trei va s pe re t. A lard.

Me a Iavaro d ê c ’h e b a rs en langach b ê r P e t r a ho n e u s -n i oll e r v e c h - m à n da o b e r : C’houi c’heus cojmmandet demp laza hon fonceet, Nemet ar marc’h Boyard hepqen ne zeus chomet; Rac-se e ta , R e n o d , hep contestation, Divoadit d e m p ho m a r c ’h d a g r é n va t h o r c ’halon. R enod.

Evit va m a r c ’h Boy a rd ne zivoadln q e t c ’hoa s, P a d l e f e m p gant famin m er v e l oll var ar plaç. E m o n e t.

Allas! va zadic p a o u r ! po s s u bi ve alaûn E lezfec’h a c ’h a n o m p da vervel gant famin ! Delivrit d e m p h o m a r c ’h, ma vezo divo ade t, Da asten h o r b u e hir ra m a vo gallet. G

u ic h a r d

I m p o s s u b l ê , allas î e rezislfac'h mu i sur O clêve t ar c ’h l ê m o u d e m e u s ho c r o u a d u r . Ma na garit b u a n délivra d e m p bo m a r c ’h , E varvfomp g a n t famin ar v e c h - m â s u r a o ü a J c ’h. R enod.

0 va marc’h qer Boyard ! confraign ôa ar vech-mâ E n despit d ’am c ’ha lon da z o n e t d ’as laza 1 G a n t an oll ê dija da varo c o n c l u e t : D e u t eta d ’am zicour* m a vezo di voadet. Mont a reonl da Voyard; ober a Ta jeslou trist m eurbet; sellet a ra ouz e v estr, e zaoulagad beuzet a zaertm; poqat a ra da Renod hac en em strinq d’an daoulin difazàn. R e o o d , fraijlet e galon gant ar glac’h a r, a sctrill daerou a voad, b a c * lavar gaat-incres ;

347 Allas! m a r c ’h c o u r a j u s , n e c ’fa eus qet araffer Da o b e r din gou e la : ê c h u i a r a n q e r . Mes-me a vel an d o u r o to n t e tao u l a g ad . . . INe berissi q e t c ’h o a s , m ’er p r o m e t d i t ervat. R

ic h a r d .

Ha pos s ub l v e , R e n o d , n ’ho pe m ui a é g a r d En a n d r e t ho p r ie d e g u e t d e m e u s B o y a r d , Hac e lest da vervel p r ie d ha bugale Evit d o n t da jezel e u r c ’hos m a r c ’h en h u e ! R

enod.

0 pe t p a c i a n t e t , m ’h o p e d a galon va d;

M ç ya var guein B o y a r d evit c av et va z a d , Da b e d i a n e à n , evel e g r o u a d u r , Da rêi d e m p c’hoas e un d r a d e m e u s a n o u r i l u r , Cl e r a .

I t e t a , va f r i e d , ha ne zaleit q e t , P e e ve zim p m a r o a ba rs ma tistrofet. --- ----- r —■ --------------------C ’ U O E c ’l I - F A R N U GUE N T F E T D l A L O G .

Emon , ountàn e^unan :

0 D o u e , pes f o r t u n ! pes c h a n ç ! pes av an tu r Zo e r u e t g a n ê c ’h , va fêvar c ’h r o u a d u r ! C ’houi zo Chev alie rien c o u ra j u s ha di spar À g u e m e n t a gafet b r e m à n var an d o u a r ; Mes daou est d ’ho c o u r a j , e veîàn g o u s c o u d e E r a n q i t d r e vizer ê c hu i ho pu e . .Da R enod, pehini a êru pignet var Boyard.

Pio u o u t - t e , C h e v a l i e r , a zo q e r c o u i z r a o n t e t ? R e n o d ..

Allas ! ho m a b R e n o d , n e p o c ’h e u s a a j a n d r e t . E mon.

P e t r a res-te a m â , d ar c ’h o u l z - m â eus an nos? R enod.

Ya^zad, pe allomp <|€t gant ar famin repos ;

343 Rac- se ho su p p li à n , ba la m o u r da Z o u e , Mar b e ho m adelez, da gaout o u z o m p Irue. R o it d e m p eun tam b o u e d vit en em substanti : Ar famin hon laz oll ; allas ! na ellomp mui. E m on.

Bel c e r t e n , va m ab q è z , e va rvà nganlchagrin, P ’ho cuelàn r e d u e t d ’ar c ’hruella famin. G o u l a r i t , coulz ha m e , e m e u s h o panisset: Rêi d ê c ’h nep asistanç n ’en dê qet p e rm e te l. Ma c’h oufe ar R o u e pe nos o c ’h espernfen , E rafe h e p dale t r ê c ’hi d i n - m e va f enn . R enod.

Ya z a d, m e h o s u p p l i , n e zônjit q e l en ze : Ne z e u s d e n e r b e d - m à n aguenvenl h o p l a m f e Evit rêi asistanç d ’ho pêvar c r o u a d u r A ar r a c h gant famin en d e fa t n o u rit u r. E mon .

R e n o d , ne fetl q e t din bea p arj ur ja m e s : M e z a l c ’ho a r s e r m a n t a m e u s g r ê t d a C h a r l e s ; Ne roin netra d ê c ’h , dre ma uieirs touet s e : G o u s c o u d e , va mab q e r , me ro d è c ’h liberté Da vorU d ’am pavillon , hac eno q e m e r e t B e t a i l l , qig ha bara , q e m e n t hac a guerfet. R enod. Ah î lad c a r a n t e z u s , c ’houi r e n t ar vue din : Me ho Iru^areca var b e n n o u va daonlin. Ne vouijac’h birviqen d o n e t d ’hon asista E n e u r c ’h e r bras ezom evel hon eus b r em â . Me ya d ’ho pavillon gant ho co.oje, va zad. Em on,

J t e l a h a r d i m a n t , m ’er p e r m e t d ê c ’h erval. ïlenodayad’argoêrgantebourvis'ion.Eraon alavarda Oger: Glêvit, va niz O g e r , me lavar d ê c ’h pe nos Ne m eu s pa c ia nt e t na ne allàn r e p o s : R a n n e t ê va c ’halon gant an d i s p l i ja d u r,

349

Fa n allàn qet si-cour va fêvar crouadur. Lavaret e zeus din e varvont gant famin., Allas! hac an dra-ze a ra calz a boan din. Rac-sé imajinit, pa oc’h fur ha p r u d a n t , Penos ec’h alfen-me rêy dê soulajamant. O g er .

Ta eont qer Emon , me a ve avis dêc’h , P ’oc’heuscalzavevanç, da rêi dê hep tam n e c ’h. Mar gra mui ar Roue d ê c ’h tenna varneze , Me meus bremâ-zouden son jet eur finesse t Laqit qig ha bara ebars en anjinou Enplaçdemeus-avein; den n ’ergouio, m ’en tou, Ha tennit varneze liessa ma elfet; Ebars er fêeoa-ze e vint oll sustantet. E mon .

Ya niz prudant Oger, ho conseill a zo m at; Oblijet n ’em gavàn sur d ’ho trugarecàt. Mar lavar ar Roue ê contant diouzon , Grit olfr, me ho s u pp li, da zicour ac’h a n a n , Ha ni a rêy moyen da renta peadra Da asten o bue eur miz da viana. Charlam agn.

Atnà ec’h èrn ar Roue.

Harça! ne velàn qet e ve nep mantion E teu d ’en em renta c ’hoas ar mibien Emon. E m on.

Ne qet abalamour ma int va bugale Ec’h allàn lava rat amàn dê ^’h , va R o u e : Qen t ma en em rent o hini eus va m i b i e n , E teuint da zêbri ar c’hig var o e s q e r n , Pa veîont ac’hanoc*h, ô Sir ! qen o b s t i n e t , Evite da c ’houlen pa rdo n, n ’o c ’hiêvit qet. En em resolvet i n t , me en assur amâ, D ’en em debri en beo q e n t d ont d ’en em renia. C h a r la m a g n .

Rac*se, E m o n , pa ê ho mibieo qen r e b d ,

ôJoo L a q i t tnein en anjin da ziscar ar c ’hasiel. Oger.

Alon e la , E m o n , laqom p mein en a n jin , Pa ê qer sot Renod da c ’horto e revin, Ha me ho sicouro da ziscar M o n to b a n ; R e t vo sur en o b e r ar vech-mâ a velàn. En em d e n n il - la , S i r , ba c ’houi o l l , Baronef 9 Bac mar chomit amàn, marieze’ vec’Ji blesset. C harlam agn.

O g e r, ba cJh o u i , Emon , razit in c o n lin a n t Caslel caer M ontoban betec ar fondamant. E mon.

l a , S ir , ni zenlo ouz ho com m andam ant, Hac a accomplisso assur ho sanlimant. Ar Roue hac e dud a zorii ; ne ehona nemet Exnon hacOg-er.. Og er.

R e t ê d e m p , va e o n t , iaqat prest en effet A r pez a voa’r guentanu e n lre o m p conclue!. E mon.

L e q e o m p p ro n la m a n t en anjinou bara , M ’en devo joa Renod pa deuyo d ’en tànva, Ha goude qem enlse ni a laqafÿo qig. O g e r ,.

M'oc’b entent, va eoni, mes comzit goustadic, Teli a reont boued er c’bastel ganl an anjinoç E mon.

Bremàn p’hon eus rentet d ’an mibien peadra Da veva eur pennad, ne c h o m o m p qet aojâ. C h a r l a m a g n a antre gant^suil bac a lavar :

Ne velàn qet e teu d ’en em rêi din buan R e n o d hac e v re u d e u r, ba caste! Montoban-. I delon.

Tromplet oc’ h pen da ben, moc’h assur, va Roue, M ar sônjit e ra droug Emon d ’e vugale; Jlac elec’h lacal mein ebars en anjinou ziscar da Renod ouz Iraôn e vu ra iiio u , En deus laqet enne calz a guig ha bara,

351 Peâcfra ar v e c h - m à n d ’en e m rassazia* C h a r la m a g n .

Ra v i n - m e c o n f o n t e t , affronter a n c i e n , Mar dê güir q e m e n t s e ma ne golli da b e n o . E m on.

Ampereur Charlamagn, tne bromet dêc’h ervat N ’en em excu zin qet eus ar pez zo grêt mat. An doHr zo naturel deàn d o n t da e ’hiebia , An e r c ’h da vea ye n , hac an tan da d o m in a : Dre ze e c ’h e nt ent àn p e n o s ê naturel Da eun lad rêsonabl da zi cou r e vugueL A n, n atu r na ell qet birviqen fazia. Rac- se m e lavar d ê c ’h dirac ar Brincet-mâ : Hae e ven d i s p e n n e t en b e o qig ha c r o c ’hen , Birviqen davanlach ne ràn droug d ’am oaibleii. C h a r la m a g n .

Den exCumunuguet! affronter! cos trâitour! P e n e v e r d o u t etn boa ven jet va adv e r so u r: Hoguen, me en toue, mar dôn Roue en Franç, Ma ne ràn dit mervel dre b e p seurt violanç. Nêm .

He b i e n , S i r , me lavûr amàn dirac ho faç P e n o s ne a l f e c ’h q e t cavet eur goal goll bras Evit lezel E m o n da v o n t b r e m à n d ’ar gu ê r . Crédit a c ’h a n o n , Sir : e n n e s ê h o lever. Sansibl ê da E m o n , ha ze a zo m e u l a h , Anduri e varvfe gant naon e bêvar m a b , Ha cavout ar voyen da z ic ou r a n ê z e : Na Doue na den fur n ’er b l a m m o ev it se. C h a r la m a g n .

It, affronter Emon, da vit ho creg d’ar guær, Ha lavarit-u dêi ez o c ’h h e p h é r i t i e r ; R a c me e sp er e vo D o u e din favorab, À rêy din en em ven j, d e m e u s ho pêvar mab. E mon.

Sir, pargommaodit din, me ya eus ho presaRç,

352 Rac-se ho suppliàn, c ’h o u i , Tadou eus a Franc, Da zont, mar plij g a n êc’h, da guem eret true En andret va m ib ie n , zo dem ens ho ligne* R o la n d .

DIeet e ve dispen an anjinou buan; Peneverte hor hoa q e m e r e l Montoban; Rac-se en em d en n o m p e u n n eb eu t, Ampereur, Da c ’horto n ’em ren to R en od hae e vreudeur. -

...—-aS'^ C a » ---------------

S & I Z - F A R N U GU E N T F E T D l A L Q G .

eno d

ïu c

reudeur.

IIenqd.

O Doue ! pes domaj ê d e m p - n i, va fereiïdeury Ma è qtiittêt hon lad arme an Ampereur! Rac assur, pa e l le , atao hor zicou re, Ha bremàn n’hon eus den en d eu so u z o m p trive. R ic h a rd .

Me lavar dêc’h , Renod, eun dra zo güir aoüaî'c’h ; Ma na guirit buan délivra demp ho marc’h, E rancomp oll mervel gant ar famin amâ; Goell ê dem p mervel prest eguet n ’ê languîssa. R enod.

Ha possubl ve, va breur Richard, e vec’h qer cri Da gommandi laza va Boyard vil d e b r i , Ha bea a lie s, goul a rit coulz ha nae, Ganlàrn d ê c ’h ha drn-me recou ret hor b u e î Mar dê ret e varvfe, humblamant ho pedàn , Va lezit da verve! gant famin da guentàn , Mes pa vin-me maro, grit deàn a gueret; Rac qeit ha ma vin b e o , cerlen ne varvo <jet. A la rd .

Ma n o c ’h eus qet true o u zo m p , da viana Ho pet ouz ho pried pehini zo amâ, Hac h o pu gale baour o veryel gant famin :

ù j

R e t vo e n e m renta d ’ar R o u e aiafin, G ü î c h a r ï ».

P e n o s ? en e m renta d ’ar c ’hruella R o u e À zo var ar be d- m àn ! Birviqen ne ràn ze. Clera, be bugale hac Alard a zempl. Richard a soulen arBrinces. C l ë RA , cazi m aro, a lavar :

Allas ! va fried q è z , mervel ràu var ar plaç. As DAOU V u < 3 ü E E , gant eur vouez fèH î B a ni a ra iv e ... Hon nerz zo izel bras. R enod .

Ho cornzou zo sansibl ; n ’allàn mui rezista ; D e m p eta da g u e r c ’hat Boyard da zivoada. Mon4a reonl dagaout Boyard, pehinia rad éclio asjestou iruezus»

Allas! uiarc’h c o u r a j u s , g o u d e da zervich mad E rancàn o b e r dit brem àn scuilla da voad ! D o u e voar ar g la c ’har a m e u s o c ’h o b e r ze ; H o g u e n , c ont ra îgn et o m p da recou r hor b u e . Mont a fa evil laza Boyard hac en em arét da seüel ounlàn % ar glac’har a ra deàn lavarat :

Birviqen sur n ’e m bo ar gouraj d ’e laza: C ’hoas e vevo B o y a r d , ha pa gr eufen amâ. A lard.

C^houi zo c r i o c ’h, R e n o d , e g u e t eul Feopard P ’hon lezit da vervel evit espern Boyard. R e^o f.

Harça, m e m e u s son jet eun dra hac a zo mad R e t vo goada Boyard ebars en e v o r z a d , Ha laqat ar g o a d - se n e u z e da b u r e d i , Ha g o u d e e c ’h alfomp eta d o n t d ’e zebri, Cl e r a .

Q e m e n t s e a rêy d e m p eun tam so ul aja m an t; R a c -s e e t a , goadit Boyard m o d er a m a n t. G u ic h a r d .

Amâ e voader Boyard.

D e m p bre mà n ta da gass ar goad da bu red i : Me garfe e v e p o a z ; mal! a m e u s da zebri. R enod.

D r e b r o v i d a n ç D o u e , c et u d e m p ar v e c h - m a }

354 H e p laza va B o y a r d , p e a d r a da veva. D e m p c ’hoas-la da velet ha c én a losco g o a â , Ma v e z o p a r e d e t ; m e u r b e t e r c ’h a v o m p m ad . Monta rêr c’hoas d’evoada, raesne sorti netra. Renod a lavar:

P e t r a r e f o m p , va z u d ? e m à n ê an a n u i ! Evit toulla B o y a r d , n e ro b a n n e go a d m u i ; P r e s t ê, q e r e o u l z ha n i , d a v e r v e ! g a n t f am in : P e r i s s a ’ r a n c o m p oll-ar v e c h - m à n atafin. E c u ie r

R enod.

E s t r a n c h b r a s ê g o e le t e v a rv f e m p evelleD , Ma ne zon jfe hini a c ’h a n o n r p e r v oy e n E n pe guis e c ’h a lf e m p m o n e t subti l e r m e s D e m e u s a To n lo b a n , h e p ne ou (Te C h a r le s ! Gobefroa. A p r o p o s , A u t r o n e , pa d e u d i n e m r ne m oa r, Me v o a r p e l e c ’h e z e us e u r c ’ba va rn en d o u a r , Z o an n ô r a n e à n â m à n var ar c ’ha s te l ; Mar qeromp mont ennàn, hon rento ac’hann pelL RErroD. O cl ê ve t q e m e n t s e e m e u s joa em e ’k a l o n . Mac’h allomp mont ac’hann e yêfomp da Dordon; Ma v e m p e u r vech er g u ê r , m e zefife Charles* Da o u es t d ’e o 11 b a iss a n ç , d ’h o n o n t ra j i j a m es. Me ya da vit B o y a r d , m a c ’h a y o m p ta b r e m â D a c ’h a u t ha ni gavo ar c ’ha va rn zo arnâ. Mont a ra da vit B oyard, hac e lavar deào t

Couraj, va marc’h Boyard î qüittaomp Montobao; Rac nemet paourente n’hon eus pelloc’h ennàn. Pignat a ra va r guein Boyard, hac e lavwr :

Deï*rp oîl e t a , va z u d , da glasc ar c ’ha v a rn - z e . D a c ’h o u t ha ni allô c ’h oa s c a o u t h-on l i b e r t e . Sortial a reonl oll eus ar c’hastel d r e euntoul-coaebv ------------- mS&-QKSS>"-------------

E l Z - F A Ji »■ V' G UB N - T F B T

D I A 1 0 O,

hac e suit a a n tr e , kac a lavar Dizesperi a ràn a grenn ar v c a sh -m à n ,

GiiAftLAîiAGN

;

355 En defol n’hon ens fin demeus a Vontoban; Evit m ’ê faminet ar pêvar mab Emon, Me zônje pell a zo e voant maro gant naon ; Hac evit qementse n ’int qet en em rente!: Petra’ Javarit-u, Princet ha Baronet? A n E il C h e v a l ie r .

Ampereur Charlamagn , cerlen o c ’h assurât» Penos ne zeus den beo en castel Montoban : Pe int a zo êt qü it , pe rnt a zo maro, Ne velàn den abet o vale var e dro. A r C ’u e w t a C h e v a l i e r .

Selaotfit ac’h a n o n , ô Sir! mar plij ganêc’h , R a c e u r e ’hêlou tristbrasameusdBannonçdêe’h: N ’o c ’h eus qet c ’hoas a fin eus a vibien Emoo , Rac m ’o e ’h assur ervat ez int êt da Dordon. Grêt o deus ar voyen da gavet eur c ’bavarn , Ha neuze, qer subtil ha ma ve eul louarn, Ez int en em dennet demeus a Vontoban; Cetu ar recômpanç hon eus demeus hor poan* C h a rla m a g n .

Evit ar vech-mâ sur e peur-arrajàn crenn , Pa glevàn n ’en dôn qet mestr d ’am adversoimen. Ne dalfc qet d ou et i, an dud fall louidic A deu da c ’hoari din eun dro diabolic, Pa int êt qer subtil ermes a Vontoban. Mes me a ya d ’o c’hlasc partout dre ar bed-màfl ; Qerqent ma o c ’havin nfe o assiejo Qer tost, qen a rànqrat dont â>a zonffr apniaro. Demp oll eta, va z u d , daglasc mibien Emon , Da c ’hout hac int a zo antreel en Dordon, N êm.

Ni a zento ouzoe ’h * Sir, eus a greiz calon , Hac a yêlo gaoêc’b bep l>ea lam poeltron. Partial a reont oiî»

356 N

o- f a r n v g u e n t f e t

ialog.

R e n o d a antre g a n t e s u i t , hac a la v a r :

En em re j o u i ss o m p eus a greiz h o r c ’h a l o n , P a o m p êru b r e m à n en castel ca er Dor don. Mar boa m p pr es t d a verve! ebars en M o n t o b a n , B r e m à n ni a efl su r beva ervat aûiàn. A lard.

À d r u g a r e D o u e , va C ’h r o u e r b i n i g u e t , Ê c h a n c h e t h o r c l i a n v o u ebars en joaüstef. ISe zeus t u d e r b e d - m à n , ni a eN er c ’h r e d i , 0 d e u s b e l q e n lies a s e ur t a m z e r ha ni : Bet hon e us da g u e n t a joa hac a dv e rs i le , Bet in e m e s ailes en d a n j e r h o r b u e , Ha g o u d e q e m e n t s e o m p be t c ’hoas triomfaiÿt Var ar R o u e C h a r l e s , s u p e r b ha suffisant. N e u z e v o e m p faminet en castel M o n t o b a n , Ma voamp prest da vervel gant dieneZ ha poan ; Ha b r e m à n ad are o m p r e n t e t en e u r s t a t , À d r u g a r e D o u e , m 'en em ga v o m p ervat. G

ü ic ïîa r d .

Ma vouifFe Ch a r la m ag n e vemp-ni en D o r d o n , Dre ma en d e u s o u z o m p q e r bras ambi tio n , E rafe dilijançr evit d o n t d ’ar v r ô - m 5 , D e m e u s e oll b ou vo a r da glasc b o n distruja. Me g’arfe , m e n a s su r , e ve cfen hardi z e , Me Y o e r z f e deàn s u r e veach , m e n loue. A

ecretour.

C ’houi a lavar e un dr a hac a zo gü iri one : Êr u ê evit s ur Char les gant e a rm e T o u t e x p r è s da Dor don evit hon d i s t r u j a ; liac-se ivem b r e p a r o m p da résista ounlâ»

35 7 R

ichard.

0 c lêv et q e m e n t s e ez ôn re jo u isset. Ar v e c h - m à n e vo s u r ar b r e z e l ê c h u e t ; Rac m ar ti z o m p C h a rle s c ’hoas en h o r p u is ^ a n ç , E vo re t e g ro u g a h u e l o u z e u r p o ta n ç . R enod.

C o u ra j eta , va z u d , d e m p d ’en e m b r e p , a r i , H a c o e o m p v a rn e z e evel var ar bleizi, B ezït oH c o u r a j u s , m e ho p e d d r e i s t p e p Ira , Ma tisiruehfômp hep manq hon adversour brassa. A n T bi V reur.

Ni o bo isso d ê c ’h eo p e o e ’h h ac en b r e x e f , HVc evit b o tifen ni zo p r e s t d a vervel. T r e g o n t v e t

A h o G.

CitARtAMAGN hac e suit a a ntre, hac a lavar :

C e tu n i , va zud q e r , ê ru d ira c D o r d o n 5 R ac-se m e lavar d ê c ’h va ré s o lu tio n , E tle fe m p cass b r e m à n s e c r e t a m b a s s a d e u r * Da c’hout hac înt zo’r guêr Renod hac e vreudeur» Salomon,

FTho p e t d o u e t a n ç e b e t a z e , va A m p e r e u r , E m e d i en D o r d o n R e n o d h a c e v r e u d e u r , R a c m e a g lêo m e m e s ar p o r z o tigweri* C rh o a n t o d e u s , a grecîàn, d a o b e r e u r sort?. Ch arla m a gn.

Alôn, en em rervjomp, va zud, prest hep arrêt; Ar v e c h - m à n , e uaeus a o n , e v e z i m p s u r p r e n e t . Amàn e c’h oari an rrotnpillou. R enod , en p e n n e a rm e , a zo tli dem eus e g a s te lr ba« en em b re s a n l d ira c a r Rosse» R enod.

S a l u d d ê e ' h , C h a r l a m a g n , P r i n c e t ha B a r o n e t. E s t r a n c h b r a s e cavàn e v e c ’h q e n iffro n te t Da z o n t da d y h o n ta d ev it h o n a l l a q i ; Me g r e d o c ’h eu s g rê t d e m p a o ü a l c ’h e u s a a n u i .

Nf a voa f a m i n e t g a n ê c ’h e n M o n to b a r v * Ma v o a m p p r e s t d a v e r v e l g a n t n a o n , b r a s h a b i a n , Ha pa o m p d e u t amà n evit beva t r a n q i l , E tir e d it v a r n o m p evel t u d l a c h , t u d vil ! Mes m e en assu r d ê c ' h , ma ellàn ho t i z o u t , Me ra y , h e p g r a ç a b e t , l a q a t ho c ro u g a tout. C

harlam agn.

R e n o d , gr êt ê an toi ; m e q on q e t^ iv r flatter ÿ B i q e n , e n t r e ’ v e v i n , ne roàti d ê c ’h q a r t i e F . R e t ê di n s u r ho c a o u t eu b e o pe en m a r o , D ’ho trffram ho p ê v a r , c o m z o n e p a garo. RlCHABD.

N e z i s c o u r o m p la mui» A u t r o n e , p ’h o p e d â n , Ni zion’e m a p p r o u v e t , n ’en dê q e t a vr e m à u : E m r e q e l , va b r e u d e u r , laqit di r en avel; R e t ê , ar ve a c h - m à n , pe t r e c ’hel p e verveL R oland.

A r v e c h - m à n , Fra n c i s i e n , e vo ret d e m p discoe H a ni h o n e us e u n dra a g é n é r o s i té Da g o m b a l l i vaillant ar pê va r m a b E m o n . F

osso n.

N e b o n ni r oy o d ê c ’h l a b o u r feiz ho calon. An diou arme en cm gom&at. Ch a r lam ag n.

De ma omp surprenet n’hor bo nep avantach ; E n em den nam p , va z u d , pe e souffromp domach. Ar Francisien en em xovetà. Renod a za lc’h a dosl Richard a N on n aod i, pehini a zo chommet varlerc’h» R enod.

C ’h o u r a d e u y o g a n é n , R i c h a r d a N o r m a n d i : R e t ê d ê c ’h n ’e m r e n i a , h e p n e p tacn difleri. R ic h a r d

N o r m a n d i.

R e n o d , m ’en e m r e n t d ê c ’h evel ho ppisonter, H e p di feri p e J lo c ’h , c o n t r a i g n o u d ’ej* o b e r . R enod.

Crédit ferm , va e’hender, penos e meus despet Rac m ’hon eus bet ar cfranç da zont d ’ho qemerefc

35g R

ic h a bd.

l a , nac ar vech-màn c ’houi a rànco certen O b e r d e m p c a o u l a r p e o c ’h, p e e colfot ho penn, R ic h a r d

N o r m a n p i,

Maroc"!! eus nep de bat g an t ar Roue a F ra n ç , ISedleit q e t varnôn disteurel ho venjanç. Dreist pep tra baiam our m a o n deus ho lignes l i e z ho pe ma rafec’h din-oxe coij va b u e . R enod . R i c h a r d , ne reàn fors peUoc^b eus va li g n e: Ma ne rit q e t d e m p c a o u t a r p e o c ’h g a n ta r R o u e , Me laqay ho crouga e m b êr ouz eu r p o ta n ç , H ep caout nep tam re spect evjtar R oue Franç. A lard,

P ’otrainant, mar qirit renonç d’an Ampereur* Hac en em unani ganén ha va b r e u d e u r , C ’houi a vo hor mignon , hac ho po sur q artier ; Ma ne rit an dra-ze, e voe’h crouguet em ber. R

ic h a r d a

N o r m a n d i.

Pa ve ret diq, Renod. mervel abars un h e u r f Biqen ne renonçàn assur d ’an A m p e reu r; Hoguen me ho suppli., cassit eu r messajer D,a vont b e te ’r Roue em pers particulier. R ic h a r d .

Hac bo p o , va c ’h e n d e r , an hini a garfet. R ic h a r d

N o r m a n d i.

Me ho ped, S ecretou r, da vont prim em re q e t Betec an Ampereur hac an T adou a Franc , Ha lavarit deze gant pep seurt assnranç Mar màn en o fouvoar da zont d ’am délivra, P ’o tr a m a n t e rànqin e r c ’hontrol perissa. Ma na gueront o ber peoe’h gant mibien E m on, E vin crouguet e m b ê r en o c ’honfusion. Clêvet o c ’h eus dija prononci va setanç Evil bea em bôr crouguet oqz eu r p o ta n ç ,

36o Ma ne gar Charlamagn a c co r d i’r p e o e ’h b r e m à n , H a c a o u t mibien Em o n da vignonet deàn. C e t u aze p e tr a o c ’h e us da lavaret: Digassit din r e s p o n t b u a n n a ma elfet. A r S ecretour.

D u c n o b l ha puissant R i c h a rd a No rm an di , P a ê ho m adelez da zo nt d ’am de p u ti , Me e n em a-cqiiitlo gant pe p fidélité Eus ho comm issi on, bezit c e rt en eus se, l a , de us ar R o u e hac an T ad ou a Franc E t e p a n t absolu b r e m à n ho telivranç. Me a ya da vo ne t F a c t a l em c ’hevredi. R ic h a r d

N o r m a n d i.

I t e t a , va m i g n o n , hastit, me ho suppli. Sortial a reont.

A W - H A - T B E GON T VET

DlALOG.

C h a r l a m a g n hue e s u it a a n t r e , hac a la va r :

Bea m e u s , A u t r o n e , glac’har ha m e l c o n i , R a c m a ô q e m e r e t R i c h a r d a Normandi. O ger.

Certen, va Ampereur, me meus aon em c’haloa Ne vo s u r di str u je t gant bugale Em on . S e c r e t o u r Richard a Normandi. Salud d ê c ’h , Am p e re u r , P r in c e t ha Daronet, Me de u d ’ho c ao ut evit eun affer zo p r e s s e t , A be ur s ho mignon bras Ri c ha rd a N or m an d i , A zo b r e m à n e n t r e da oua rn h o c ’h e ne mi . Lava ret en de us din evit co nclusion , Ma ne garit o b e r p e o e ’h gant mibien Em on , E savet ar po tan ç evit eh d i s t r u j a ; Rac-se sônjit ha c ’houi o e ’b eus t r u e oun ta. D ê c ’h - u , T a d o u a Fr a n ç , n e m r e c o m a n d ire ; Mar o c l i eus en n e p guis evitàn c a r a n t e ,

561 G r i t m o y e n m a v ô g r ê t p e o c ’fo g a n tm ib ie u E m o n , P ’e vo c r o u g u e t e m b ê r h e p n e p r e m is s io n . Ch arlam ag n .

La va nt . S e c r e t o u r , deus va feurs da R e n o d , Herves ma labo ur o e rêy eu n affer sod. Ma ne ba rd o n R e n o d hae ive e v r e u d e u r R i c h a rd a N o r m a t i d i , int s u r eus o male ur. Hogue n ne gredàn q e t e vent sur q e n ha rdi Dsroffanci Ri chard na do n t d ’en ontraji. A r S ecretour.

S e l a o u i t , A m p e re u r , P r in c e t ha B a r o n e t , Mar bevit er z o n j- s e , cerfen ez o c ’h t r o m p l e t : Ma ne bardonit qet R e n o d bac e v r e u d e u r , E vo c r o u g u e t Ri chard c e rt en abars un h e u r . N êm .

Bal amour da Zo ue me ho p e d , A m p e r e u r , Da r ece o en ho crac R e n o d hac e v r e u d e u r : Ne lezil q e t crouga Ric ha rd, h o r c ’h o m p ag o o n ; Q e m e n ts e a ve d e m p mez ha confusion, CtlÀRLAMAGN.

Ne voar q e t prest da ze, va c ’h r ed it , Au trone; Ne gredfe q e t R e n o d en t rê t i er guis-se. R o la n d .

P e n o s n e voar q e t prest ? ô Sir ! a l e v e r e t ; Ho gu e n me lavar d ê c ’h diflat ha d i g a q e t : Ma ne de u qe t R e n o d da zistruja R i c h a r d , Nê nemet eur poeltron , eul lach bac eur c’houard* B a c e sonjit pe uos R e n o d o respecti'e, H a c ’houi i nc es sa mm a nt o cîasq ca out e vue ! Me voar ervat eus be t eun a mzer goal g r u e l Ma voa R e n o d ha m e e n e m i e t m o r t e l ; Mes evit ar r e c h - m à n m e a anav ervat P e n o s ê den p r u d a n t , hac ous pe n ze de n m a t ; Ha ma yen en e blaç, m ’el lavar d ê c ’h h a r d i , Me zistrujfe R i c h a r d , h e p d o n t d 'h o respect!.

362 A r S ecretou r.

R o itd in e u r re s p o n t, màr he h o m a d e l e z , Evit cass da R ichard , rac an am zer a bress CUARLAMAGN.

Lavarit da Richard d em eus va fers, b e r o t , P e n o s ne ràn n ep câz a c ’hourdrou zou R e n o d : Lavarit da R e n o d ive pareillam ant, M a rg ra d r o u g d a Richard e n d e v o n e c ’hamant. A r S ecretou r.

P a ne m eus respont vad, tn e y a e m zrodavont; Sir, goab a ray R en o d o clêvet ho respont. Adieu d ê ç ’h , A m p e re u r, P rin c e t ha B aron et; D o ue d ’ho conservo en p e o c ’h hac en ye c’het. Cha rla m ag n .

D e m p d ’en em brepari da o b e r e u r z o rti, Da ellout délivra R ich ard a Norm andi. Soriial a reoat.

D A O V - B A - T r Ê G O N T FBT

DlÂhOQ*

R e n o d hac e s u it. R ic h a r d a N o rm a n d i ch a d en n eu R ic h a rd .

R ich ard a N o r m a n d i, b rem àn nî a velo Hac ho mignon Charles brem àn ho sicouro ; Rac mar gra pe oc’h g an em p evit ho telivra, E c ’h alfomp credi ferm ez o c’h caret gantâ. E ru ar messajer da aigass d e m p respont. b ’ar Secretour pehioi a aotrçî

D e liv re tv o R ic h a rd ? reniii rêson din pront. Ar

S e c re to u r.

Ne allàn q e t m iret da zont da seuil! d a e lo u , P a d eu àn da zônjal récita e u r c ’hêlou À m e u s d a annonç d ê c ’h , R ichard a Normandi, & 9«« abeurs C h arlam agn, an d en cruel ha cri,

363 f î #en don qet be t manqet da rxplica deà# Pe no s e voat êru er poent d ’ho listrujàn, Hac en er suppliec’h da zonH da zonjal Ebars ho servicbou a vretnàn ha goecbal # Hac er p ed ec ’h ive eus a greiz ho calon 1)’ober en ho reqet p e o c ’h g a n t mibien E m o a; Mes e l e c ’h va zelaou ha rêi din va mennal» Ez ê neuze souden commancel d ’ain goapât. JSeuze e lavaras Oeràmant Charles E c ’h entente penos e c ’h ajet var ar p o e z # Hac anfin ho cave den imprudant ha s o t , Maçgrajec’h n e p e s t im a c ’hourdrouzou Renod# D ê c ’h - u , Àutrou R e n od , e ra ive difen N ’h o p o q e t d a ob e r da Richard n e p a n q e n , Dindan boan da vea evit biqen jarnes Eun adversour marvel d ’an Ampereur Charles* Celu va c ’hevridi ebar9 en bèr go m z o u : Glac’haret 6n da r ë y dê c ’h-u qer trist qêlou. R enod.

Ne rân mui a estïm demeus e c ’hourdrouzott Egqet a rafen sur deus a fane va bo u to u ; Rac hep doiija Charles hac an Tadou a Fr anc , Me a rèy ho sla^a , Richard, ouz eur polanç f l a , da viana, ma ne renoncit qet D ’ar Roue Charlamagn ha d ’e oll sujedet* R i c h a r d a N o rm a n d i.

Pa rafec’hdin mervelassurdrebepseurtpoaiï* Birviqen d’ar Roue , m ’en t o u , ne renonçàn. Doue hac an natur a zîfen ouzon z e: Rac-se grit diouzôn herves h o polonte. A LA R D .

Pa o e ’h qen ob s t i n e t , Richard a Normandi, Evit difen parti hor brassa e n e m i , £ n em disposit prest da zevel d ’ar potanç,

564 Evit ma vocrh crouguet : rentet ê arseîanç. R ichard.

Q e m e n t s e a verit, h ep n e p q e m e n t a d r o j M o n eta , R ic h a r d , pe ni sur ho Ireino. Richard hacAlard a avanç etrezec ar potaoç gant Richard a Normandi

T B I - H A - T ü ê GOX TF ET DlALOG. C h a rla m a g n

hac e suit a antre* hac a lavar z

Va F r i n c e t , v a o l i d u d , m e ho p e d , a v a n ç â t . Ma ra y o m p eun essa var hon e n e m i e t , V it tach ou t délivra R ich ard a N o r m a n d i,

Zo tiz e t gant R e n o d , va brassa en e ia i. I sakar.

Me meus aoo, va Roue* e vimp sur re c’houard Evit sônjal donet da zeiivra Richard, B r e m à n ez ê m aro p ’otra m anf var ar p o e a t D a vea di&lrujet emesq* e o!l g u e r e n t . M e vel var ar vu rai 11 ê savet ar p o ta n ç E iV itcrou la R k b a r d : se vo cfemp disinegançv Charlabkagj*. H e r v e s m a p arlar n il, n o c ’h e u s q e t a bru dan $T C re d i e ve R ich ard 1stagner o u z eur p o ta n ç . G a l e ban.

E v id o c T i-u a zo eu r R o u e o b s t i n e t , L e z e l cr o u ga R ic h a r d , unan h o m i g n o n e t , Ha c ’hour caout ar pou voar da zon t d ’en délivrai G etu -àn var ar s q e u i . .. Ha e ’h oui a g re d brefiaâî S e lllt nac a brui a zo en d ro d eà n D a c ’h o u t pion a n e z e a g ro u g o aneàn ! R ichard A NofiMANDÏ pignet er s q e u ! , a lavar : Ah! Roue Charlamagnl possubl, ve gouscoudo* G o u d e bea mil g o e c h e x p o s e t va b u e V it s o u t e n var ho p en n ar g u r u n e n a F ra n ç, E l e z f e c ’h va c ’h rou g a b r e m à n ou z:eu r p otan ç*

365 Pos subl v ê , Duc a N ê m , Roland hac O l i e r , Gal eran, lsakar, Salomon hac O g e r , Ha me deus ho l i gne , ho j e n e r a l i o n , E lezfac’h va c ’hrouga en ho c on f us i on î Contraign on da vervel , pa o n a b a n d o n e f ; Ya maro g o u s c o u d e a vo d ê c ’h r e b e c h e t ; Ha pa ne ve h e pq en n e m e t ar gouliou À me us ebars em c ’horf en C a te a a n d r e j o u , A m e u s bet recevel e v i d o c ’h en a r m e , A grio e n e p d ê c ’h venjanç dirac Doue. Adieu , R o u e a F r a n ç , ha d è c ’h o l l , B a r o n e t , Eur vech benac cerfen ho p o s u r d i n regret ? B i q e n an Normandi n ’o c ’h anzav da R o u e , Pa lezt crouga e Zuc dre eur ^üir l achete. G’houi vel bremà’n exempl, Tadou demeus a Franç, P e z seurt an aoudeguez ha pebes r e c o m p a n ç A zo e servicha Charles, an den i m p i , G oude t>ea renl et sèrvich mat en e dy. O ger.

Me reqet eus an ên mil boan ha mil maletir D ’an n e p a zalc’ho mui parti an Amp er eu r; Rac evil ar ve e h- mà n e c ’h allomp lavaret P e n o s e rent an drouo e l e c ’h ar vad b e p r e t , Pa lèz dont da grouga Richard, hor c’hompagnon, Zo eun den jenerus hac a g o n d i t i o n , Uac en deus alies exposet e vue Evit do nt da renia servich d e Vajeste. Qercoul z e rafec’H d e m p , ma vemp-ni en danjerj Rac -s e me dou bremàn, eu fe a Ch eval ier, Birviqen va c ’b leze ne rent servich d ê c ’h m u i , Pa lezil dîstrnja Richard a No r m a nd e C h a r l a m a <3n .

Ne mon qet ac’h a n oc ’h en poan, cosi ntourdi* Q$n n e bc ut ho cl eze na d e m e u s e hini.

363 N êm. Âr v e c h - m â n , A m p e r e u r , e rancân lavaret P e n o s ez o c ’h e u n d e n cruel hac o b s t i n e t , Pa l ezit distruja Ri ch a rd a N o r m a n d i , Ha refu$ pardoni R e n o d , h o c ’h e n e m i r F i n i en d e u s a rg i ii r ha c ’h oui h e p q e n ar gaott, H ac ar rauia leal e-us a c ’h a n o c ’h h o taou. H o c ’h o b s t i n a t i o n , h o raaliç, h o venjanç A zo c o s da varo a gant mil den en Franç. R a c - s e m e lavar d ê c ’h , va c ’halon am o b l i c h , B i r v i q e n davantaj ne rentàn d ê e ’h s e r v i c h , P a ne zelivril q e t R i c h a r d , hor c rh o m p a g n o a , Hac an fin o b e r p e o c ’h gant b uga le E m o n , C harlam agn.

Possubl vê, Duc a N ^m , ne vec’h qen va migrao»* C ’h o u i p in i a g a rie n e u s a g re iz va c ’h a lo n ! S alomon.

N ’e u s ta ai m î g n o n i a c h ebars en q e m e n t s e , R a c ne ajissit q e t e v e l e u r güir R o u e , Pa d e u i t da re n ia an d r o u » e l e c ’h ar vad ; ]^’en doc’h qet eur güir d e o , mes qent se eun ingrat. Q e r c o u l z h on l e s t e c ’h-ni evel Ri ch ard en b e c ’h , R a c - s e b i q e n j a m e s ne rentàn s er vi ch d ê c ’h , P a l ez it distruja R i c h a r d a N o r m a n d i : Gl as qi t m i g n o n e t ail : n ’en d on mu i h o hini» O g er .

C e t u n i , A u t r o n e , a e u l lavar h o n tri: î^e a l l o m p ser vic ha p e l l o c ’h e u n d e n q e r c i i . R

oland.

Me n e b r e t a n l à n q e t , mu i e g u e t ar re-frlt, C h o m p e l l o c ’h en s er vi ch e u r R o u e d i s l e a l , H a c e u n d e n o b s t i n e t eve l ma ê e m à n : An d i a o u l zo assur o l e n l i aneàn. Pa ê qc-r c a l e d e t en e o m p i n i o n . Ar v t e h - m à a ez ê c r e n n ôt e ç ja es a r ês on.

367 Ha seu ïvu i a r e o m p o lo n e t cTer p e d » , Da zont da zelivra R ic h a r d a N o rm and i , Seulvoi d e u s a vaJiç a laqa d ’fooo refus y H o r servich fidel-ni en re n t re org ou iilu s. H a r ç a - t a , 01 Ter, de-ut g a n e m p a ss a m b le s , Ma voefom p c ’hoas u r v e c h o a * p in io n Charles* C harlamagn.

P o ss u b i v e , A u t r o n e , p en o s e v e c’h q e r s o d Sônjal e ve R ic h a r d d is tru je t gan t R e n o d ! O u EU. CaeF ©c’h e u s C f i a p l a m a g n , e l a s q d o n t d ’h o n a b u s i*

R e h o n e u s a n an te r h e u i l J e t h o fantazi. Ma c a rj e m p bea d e u t pell zo d ’ho tile z e l, H o p i j e ^ a n t R e n o d ê c h n e t ar breze l ; Mes evit ar vech-m àn o m p n ’ern rezolvet crenre Da re n o n ç d ’ho servich assur da v i r v i q e o , P a ne zelïvrit d e m p e b a rs en ho n r e q e t R i c h a r d a N o r m a n d i , u n a n h o r m i g n o n e t. D iscarit, A u tro n e , ar pavillon a b l a t : Coulz ê d e m p partia a b r e t vel d iv e a l, R ac me g re d e ranfe h o r c ’balon gant grev an ç M a velfem p d is tru ja R ic h a rd o u z e u r p o ia n ç . Og er.

Me ya da b a r t i a ; d e u t an n e p a g a r o : Q e u z en devo C h a rle s , pa vim p êt en h o n tro. Ch a rla m a g n.

P e n o s , va B a r o n e t , hac ez o c ’h q e r lach -se Evit q e n d is te r tra da g ü ittâ t h o R o u e ? N êm.

Adieu d ê c ’h e ta , Sïr : pa o c ’h qe n o b s t i n e t , G ril b re m à n eus ho p en n hac a d re u s h ac a heL CHARLAMAGN.

Àr Baronet a y a q K t.

M’en to u e d re va sc e p tr ha d re va oll b o u v o a r y A b ou e ma è n gan et ha d e u t var an d o u a r , IVea) b oa b e l R enient ail d e m e u s a n e c ’h a m a n t

368 Evel a meus bremàn ebarsen heurbresanf, Pa on abandonet gant va brassa Princet, 0 deus aon eus eun dra ha ne êruo qet. I sakar.

Enlentit, Ampereor, di ja int êru pell; Ma roit o mennat, ez ê poent o guervel : Dre ma int c ol er et , e poursuont o hent; Crédit e valeonl, ha nonpas evit fent. C

harlamagn.

Ah ! Roue Charlamagn, etnàn èV velconi, Pa rêr din ober peoe’h en droug dispit d a m fri î Bremàn ou contraignet, p’otramantcavet nec’b; Rac-se^ta, Galeran , me a ro con je d ê c ’h Da vont varlerc’h Roland hac ar PrinçOlier Ha-c ive Salomon hac ar superb Oger; Ha lavarit dêrze, m es lw*p n ep tratamar,

On en em resolvet da ober o lavar: E promeltàn rin p eo e’h gant bugale Emon, Hac e meus qemerel ferm va resolution. G

aleran.

O devez eus a joa hac a rejouissanç! E voamp o tepord se petnpzee via zo en Franç. Ke a!l den lavaret assur gant güirione P et den o deus, siouas, bet collet o boe Ebars er brezel-màn entre Renod ha c ’houi : Anfin, ne voa en Franc nemet poan hasourci. H ogue n, ar veach-màn, a drugare Doue, Oc’h en em resolvet, demeus a bep costç Da ober eun accord jeneral entreoe’h , Da zilez an armou ha da ober ar peoe’h. M-e ya gant calz a joa da guemen da Roland Ha d ’ar Baronet oli distrei inconlinant: Pa glêvfnt ar su je t, e vint contant meurbet* A d ie u , S ir , mal! a m eus da vea cruel.

36g C h a r la m a g st .

I t e t a , G a l e r a n , b u a n n a in a c ’h e l f e t ; Ha n i , en e m d e n n o m p d a c ’h o r t o s ya F r i n c e t . P È FAR-HA-TüEGONTFET

DlAlOG,

R e no d hac e suit, G u i c h a b d a lava? d* Bichérd a Normandi : N ’e m g o n s o i i t , R i c h a r d , b e z i t jo a ü s ha g u y è , Me g r e d b o p o e m b ê r e u r c 'h ê l o u a n e v e H ac a vo fav orabl e b a r s e n h o c ’h a n d r e t : M e a vel a p p a r a n ç e v e o e rfr d e l i v r e t , R o l a n d h a c O l r e r , h a c an D#>e iNêtn i v e , O g e r h a S a lo m o n r P r i n c e t b ra s a r R o u e y 0 d e u s en d i l e z e t , R i c h a r d , b<v!a«iGur d ê c h S D e l i v r e t e v o c ’h s u r , n ’ho pez.it (jet a u e c h ^ À L A ÎI D .

E u r C h e v a li e r zo ê* p r e s t v a r f e r c rh a r re-aU ? M e a g r e d d ’bo- a l t r a p e » d e v e u s c alz a vall Da o b e r dô d is tr e i da g a v e t ar R o u e : M e g r e d h o r bo ar p e o e ’h a d m gare D o u e , R ic h a r d a N o r m a n d i .

E s p e r e m b o a b e p r e t an T a d o u e u s a Franf* A ra n j e o c ’h a lo n d r e ’n a n i e r g a n t g r e v a n ç Q e n t e g u e t ina le z je n t d o n e t d ’am d i s t r u j a ,. M ’h o p e d , d e p o r d i t c ’ho as e u n n e b e u d î c am a^ R enod.

N’en dompqet tara presset, Richard, dTio tfetrujà; H o te liv ran ç h a p e o e ’h a ve ho* jo a vrassa. --------- "«SEM J-csgSs»—-------

P E M P - 3 A - T R É G Q H T FE T B aronet

DlALOGr

C harlam agn o vont en o henU O g e r.

A v a n ç o t n p e n h o n h e n t , A u t r o n e , a v ag ad,. H a p a ê C h a r la m a g n ejen a d v e r s o u r d ’ar m a d ,

5jo

0 rê y d e m p h o n re fu s vit q e n n e b e u l a d r a r N ’h o n e u s n e p avantaj evit e zerv icha. O l ie k .

Me a vel var h o n l e r c ’ii ê ru e u r C h e v a li e r , U a c a d e u , m o c ’h a ss u r. gant c a l z d e m e u s a ôr. G aleran .

A r r ê t i t h o p a z i o u , A u t r o n e , p ’h o p e d à n , Ma ellin e u n n e b e u t q ^ m e r e t va alan. N&mu D is c l ê y it , G a î e r a n , e b a r s en b ê r lan ga c b P e t r a ê a ra d ê c ’h m o n t q e r p rito e n beach* G aleran .

Ê r u ë an a tn z e r ar v e c h ~ m à n , A u tr o n e , H e r v e s an a p p a r a n ç , a d r u g a r e D o u e , E v ezo d é liv ré ! R i c h a r d , h o r c ’h o o ip a g n o n 9 H ac e vo g r ê t ar p e o c ’b « ant b u g ale E m o u . A r B b i n c e t assambles. O clê ve l q e m e n t s e h e u eus joa d re i s t rêso û i P ’e n d e u s c b e n c b e i C h a r le s a ré s o lu ti o n . Galera n ,

À r R o u e C h a rla m a g n e n d e n s va s u p p lie ! D a b e d i a c ’h a n o c ’b , P r i n c e t ha B a r o n e t , D a zistrei g a n é n - m e b e t e c e bavillon , H ac anfin e rê y p e o e ’h en h o l i s c f e t k r a , R oland.

Me n e zif e rm q e t d a v o n t b e t e ’r R o u e r Oger.

M e a 20 p r e s t d a v o n t , ha Safomonf ive*

G ’ n O V E C * U ‘BA»TRÈ GOy T F É T D C h a rla m a g n

ialog.

hac e suit a antre.

GALERAN a êru gant ar Baronet da gaout ar R oue, hac a lavar :

G r ê t e m e u s va b ea ch , A m p e r e u r r e d o u t e t ; P e u t ê g a a é n b r e m à n b o P r i n c e t d ’b o caveU

C harlamagn.

Oh î peguen obstinet oc’h -u , va B a ro n e t, Pa rit din ober p eo e’h a en ep d ’am soùet î R oland.

Ma n ’en d o e ’h, A m pereur, ên bolonte da ze, Ni n ’ho contraignfomp q et, b e z its u r, va Roue. S alom on.

Ma ne a cco m p lis se, S ir, su r h o r preposîou , E zeomp adare da zispen hon roudou. Ober a reonl ar van da to n l qôît. Cha rla m ag n .

À rrê tit, a r r ê t i t , Baronet orgouillus! Gant ober ho lavar en em gafoe'h eürus. Me rêy en ho re q e t p e o e ’h gant mibien E m o n , Moyenant ma rêyont p ed er g on dition: Ar guenta ê penos , R e n o d , ar c ’h o u p a p la , A ranc d o nt dirazôn d ’en em hu m ilia, D’anaveout e fot ha da c ’houlen p a rd o n ; D ’an eil e rento din alc'houeou an D ordoâ ; D ’an drede e rànco R en o d din délivra R ichard a N o r m a n d i, va mignon ar brassa ; D ’ar b edervet R en od a yêl hep en em g l e œ , Dilouer ha divoutou bete Je ru sa le m , Da visita bez sacr a Jésus hon A u tro u , Da ob er pinijen d em eus e offançou. Cetu aze en b r e f va oll gondition A rànco heuill en tout vit ma vo va tnignoQ. O lie r.

A m pereur C harlam agn, ne lavarit netra N’en dê mibien Emon prest da accom plissa, l a , ha calz o u s p e n , mar goulennit o u t e : Me y a , m ar p e rm e tlit, da annonç se dêze. C ha rla m ag n.

I t e t a , O lier, dilijant, p ’ho p e d à n , Ma vezo laqet fin eu r vech d ’ar brezel-màn*

3^2 S e iz- b a - tregontfet

D ialog,

R e n o d a antre gant e s u it, hac a lavar :

E u n d ra vras ê s o n j a l , R ic h a r d a N o r m a n d i , P e g u e m e n t e u s a b o a n h o n eus ha c ’h o u i ha ni E c la s q lacat C h a r l e s , ar R o u e o b s t i n e t , D a a c c e p t i e u r p e o e ’h zo peîl zo d e z ir e t. ALARD.

B iscoas ne v o e e r b e d R o u e nac A m p e r e u r A raje d r e b e n n fall q e n lies a v a le a r H a c a ra C h a rla m a g n b re m à n c e r t e n a m a n t ; R e t ê m a ve t e n t e t s u r g a n t an æ r o u a n t. G u ic h a r d .

Gouscoude an dud simpl er c’hont den vertuus, D r e m ’en d e u s g rê t sevel ilisou s o m p t u u s ; M ’e r c ’h a fe n m e m e s tra ma m e u s -é n b e t c a v e t, M ’e n h a c h fe q e r m uriut evel ar b o u e d p e s q e t . R ic -h a r d .

C’hoas eur vech ho pedàn, Richard a Normandi, B a î a m o u r ma o c ’h su r u n a u hun c ’h e n d e r v i , P ’o c ’h a b a n d o n C h a rles , r e n o n c i l- à n ive* H a ni h o lo q a y c ’h o as e b a r s en lib e rté . Ma n e rit q e m e n t s e , b r e f a m a n t en to u à n P e n o s e voe’h c r o u g u e t abars un h e u r amàû. R ic h a r d

N o r m a n d i.

A h ! v a e ’h e n d e r R ic h a r d , o u n e s v e la c h e te G ü e l e t an eil q e n d e r o c ro u g a e g u ile ! N e igredfen b ir v iq e n ho pe a r g o u stia n ç Da staga a c ’h a n ô n en c ro u g ou z e u r potan/ç. R ic h a r d .

G r i n , en fe a R i c h a r d , h e p o b e r c o n t e û a n ç , Me h o c r o u g o h ardi hu el ou z e u r p o ta n ç . R ic h a r d

N o r m a n d i.

An fin, grit a g a e r e t ; p r e s t clos ôa da vervél,

Ne ren on cin b iq e n d ’am R o ue n a t u r e l ; Da Z oue ha d ’am P rin ç e vin fidel b e p r e t ; Biscoas bete vrem àn ne m eus o t r a m a n t g r ê t . G u ic h a r d »

N ’em disp osit, R ic h a r d ; êchui a rà n q e t R e e tajc’hit par ti C harles an o bstin et. R ic h a r d

N o r m a n d i.

D epordil c ’h o a s , G u ich ard , me a vel O lier Ê ru gant calz a bress e n tr e z e c ar p e r z i e r , Ha gantàn a p p a ra n ç , e r fêçon m ’er güelào , Deus a b e o c ’h ev id o c’h , ha m e da zelivrào. O l ie r ,

P e b e s q êlo u a joa hac a rejouissanç A ra d in , A u tr o n e , d o n e t d ’en em avaoç Da a n n o n ç d ê c ’h penos ez o m p en de p ’ini E vo^ta grêt ar p e o e ’h e n t r e r R o ue ha c ’h o u i , M oyenant d ’ho coste e re f o e ’h-u ive B olonte ar R oue var suje t q e m e n t s e . R enod.

Va c’h e n d e r O lie r . pa o c ’h A m b assad eu r, Lavarit din p e tra a fell d ’an A m p e re u r A ran co m p da o b e r , ha m e h o c ’h assuro E vint rig o riu s, pe m e o observo. Ou e &. P e o e ’h a r ê i a r R o u e g a n ê c ’h , m ibien E m o n , M o ye nan t ma heu illfo c’h p e d e r gon dition : Ar gu enta ê penos ez e foe’h ho pêvar Da ren ta h o c ’h h o m a c h d ’e Vajeste h e p m a r ; D ’an eil g o n d i t i o n , R e n o d , c ’h o ui a re n to H o m a r c ’h d ’an A m p e r e u r da o b e r a garo D ’an d re d e h o p r e u d e u r a ràn co da viqen Servich ar R ou e F ra n ç evel o zouveren ; D ’a r b e d e r v e t , R e n o d , c ’h o u iy ê l o h e p n e p e l ê n a D ilo uer ha divoutou b e te Je r u s a le m Da visita ar b e h o r Zalver b in i g u e t ,

3 7>4 . E v i t effaç h o c ’h oll b e c ’h e jo u t r e m e n e t . C e t u aze a r p e z ma c o n s i s t h o c ’h a c c o r d ; P a i n t d i s c l ê r y e t d ê c ’h , gril b r e m à o h o c ’h effort. Renod.

Y a c ’h e n d e r O l i e r , n e lavarit n e t r a N ’en d 6 n , r n e o c ’h a ss u r, p r e s t d a a c c o m p l i s s a . P e t r a ’ l a v a r it - u c ’h n u i iv e , va b r e u d e u r ? E dri V reür.

A f e i o b e r e u r v e c h p e o e ’h g a n t a n A m p e r e u r . R enod.

V a c ’h e n d e r O l i e r , lav arit d ’a r R o u e Q e m e r p a c ia n te t, m ar be e vo lo nté; B r e m â - z o u d e n vatan ez e o m p h o r p ê v a r D ’e n e m b r e s a n t i p r e s t d ’e Y a j e s t e , h e p m a r. O lier.

M e r ê y o q e m e n t s e g a n t joa d r e i s t - o r d i n a l : Q e n a vo a r c ’b e n t a , va c ' h e n d e r v i leal. R enod.

M a t e t a , O l i e r , d e m p d ’en e m b r e p a r i ; H o g u e n c a ss it g a n ê c ’h R i c h a r d a N o r m a n d i . O l ie r .

M a t e c ’h allit c r e d i , R i c h a r d , d r e a s s u r a n ç , P e n o s ez o c ’h c a r e t garit an T a d o u a F r a n ç ; l i a c p e n e v e r t e s u r h o li b é r a t i o n N e voa q e t g r ê t p e o e ’h c ’h o a s g a n t b u g a le E m o n . R ic h a r d a N o r m a n d i .

M e v o ar e rv a i p e n o s n e o u f e n q e t ja m e s D o n t d ’h o t r u g a r e c â l d e m e u s h o m a d e l e z , P o c ’h e u s c o n t r i b u e t d a rê i d in l i b e r t e ; N i e n e m gavo o l l , m o y e n a n t g ra ç D o u e . RENOD a boc da Richard a Normandi hac a lavar deào :

D u c n o b l ha p u i s s a n t , e u s a g r e i z v a e ’h a lo n E c ’h o u l e n n à n o u z o e ’h e x c u s m i b i e n E m o n ; R u e m ’h o r b o a m e n a c e t d a g av et h o p u e ,

E voa evit clasq peoe’h eo e remp qementse»

3?5 R ichard

N o rm a n di.

Me voar ervat, R e n o d ; iue bo pardon a ï c . Me a zanl e a oü al c’h en ze ho p ol on t e. A d i e u , va c ’h e n d e r v i , d ê c ’h oll a lavaràn. R

enod.

H a d ê c ’h i v e, R i c h a r d . q e n a vo-ta b r e m ào . Richard a Normandi hac Olier a sorti*

E l Z - H A - T R È G ON T F E T D l A L O G . C harlam agn R

ich ard a

hac e s u i t «

N o r m a n d i , va r e a a o n l i n , a lavar d’a r Roue :

A h ! perac ne m e u s q et e l o c a n ç C i c e r o n , Hac eun l ê o d alaouret ha furnes S a l o m o n , Evit trugarecât ac’h a n o c ’h , A m p e r e u r , D e m e u s ar vadelez hac ive ar faveur O c ’h eus b e l evîdôn d ’am bea d el i v r et ! Rac sur p e n e v e r d o c ’h e voan bremàn c r o ug u e t . Sevel a ra en e za, en eur drei ouz an Tadou a Franç, hac e lavar : Ha c ’h oui , Tado u a Franc, o c ’h ortos an a mz er, Me ho trugareca oll en p arti cul ier, Hac a rent d ê c ’h graçou ebars en g é n é r a l : E o p a d va oll b u e me vo d ê c ’h - u leal. Charlam agn.

En assuranç, R i c h a r d , l o m i c ê b e t v ar noc ’h ; Evit ho telivra e c ’h acceptàn ar p e o e ’h. O l ie r .

Ho pet p a c ia nt e t, me ho p e d , A m p e r e u r ; Brema z o u d e n e l eu y R e n o d hac e v re ud eu r D ’eflectui ar pez zo m e r q e t en trête. Ch a r l a m a g n .

En em d e n n o m p e l a , da c ’h ortos aneze»

N o - B A - T R E G ON T F E T DlALOG. R ènod

hac e s u it .

Renod, guïsqet en Pelerin, a gomz ouz e Bried hac e Vugale.

C l ê v i t - t a , va fr ie d h a va b u g a le g u è z : E m à n zo d ê c ’h e u n d e e u s a d r i s t i d i g u e z , H a c e v id ô n e u n d e e u s a r e j o u i s s a n ç : M e ya d à o b e r p e o e ’h g a n t ar R o u e a ÏYanç. Cle k a .

À u t r o u D o u e , R e n o d , p e t r a e ta zo c ’h o a s ? Me gav enncc’h hirio eur chenchamant goal vras ; P e r a c n e w is q it q e t h o h a b i t o a e r d u c a l , P a rit g a n t C h a r l a m a g n e u n a c c o r d g é n é r a l ? N o c ’h e u s q e t m e r i l e t ar m a r o , a g r e d d in 4 Ma ê r e t d ê c ’h d o u g u e n dilla t e u r p e l e r i n ! R en o d .

Itron nobl ha giiirion, rn’ho ped, n’em gonsolet; R e t ê a c c o m p lis sa ar p e z zo lavaret V a r s u j e t an a c c o r d e n t r e ’r R o u e ha m e ; P o e n t ê en e m a m a n t d e m e u s va goal v ue, E b a r s a r b r e z e l - m à n m e b o lèz da g o m p r e n E z e u s g r ê t riv ie ro u a voad a g r i s t e n i e n ; Grêt qen ru ha scarlec ar yêod glas gant ar goad : A llas! va f r i e d q ê z , e n ze ou c o u p a b l m a d ; H a c e m e u s p r o m e t t e ! pell a zo d ’a r R o u e , M a c a r j e o b e r p e o e ’h g a n t v a b r e u d e u r h a me* M o n t en p e l e r i n a c h g a n t c o n t a n t a m a n t v r a s , D i l o p e r ha divout«>u da visita a r plaç Ma soufifras ar m a r o h o r Z a lv e r b i n i g u e t , Da c’houlen qent mervel güir pardon d’am pec?het. E m onet.

Allas ! va z ad ic q è z , o u in à n a r g a l o n a d l C r e n a ra va m e m p r o u , b erv i a ra va g o a d P a r à n q i t e v it p e o e ’h o u z o m p n ’e m s e p a r i , A r p e z zo c r u e l l a , d o n t d ’h o n a b a n d o n i l

Y onet.

Ne dleit qet, va zad, en em expos d ’ar glem , Da vont, c ’houi o c ’li-unan b et e J er us al em; Rac calz a zanjerîmi a zo sur da vont d î:

Hon lest da vont ganêc’h , humblamant m’ho suppîi. Renod.

Doue ha va Æl-mad vo o c ’h va c ’h undui n; Pedi t oll evidfrn ha ne voelit qet din. Adieu , va fried qer ha va daou grouadur: Disparlia zo r e t , souffr a ràn calz assur. Do u e da rêy d e m p graç d ’en em velet en ê e , Ma n ’hor be ar boneur d ’hor g üel et en bue. Cler a .

Adieu, va fried q èz, qen a vo ar retorn. O DAOU VüGUEL.

Adieu, va zadic paour, en enr bocal d ’ho torn. Clera hac e bugale, o mouchouer var o daoulagad, a voel. R enod.

D e m p a r vech divea, me h o p e d , va b reudeur, Da zina an accord dirac an Ampereur. Sellet a ra a drue ouz Boyard, hac e lavar :

Ah ! Boyard! ar R o u e a g u m æ a u d diu bremâ Da zont da lilezei ; ret ê oboissa. Da lilezei a ràn ganl q eu z bras g o u s c o u d e , Rac cant g oec h e c ’h eus din recourel va bue. Me lavar did a d i e u , ha nonpas hep daelou. G u ic h a r d .

R e n o d , deut d ’ho peach, ha lezit h o c a n v o u . D aov-uguentvet C harlamagn

hac e suit.

R enod

D ialog.

hac e Vreudeur,

RENOD en era do!d'an daoulin dirac ar Roue, hac a lavar '

O xMonarc r e d o u l e t , va Mestr ha va R o u e , Cetu ni dirazoc’h , ha va brendeur ha me , Il vit renta d c c ’h , Sir , h o m a c h , souucissioQ.

378 Pardonit ac’hanomp, m ’ho ped a wir galon ; Ki a accomplisso ar pez a zezlret. Cetu amàn va marc’h Boyard en ho s o ù e t , Hac ive va breudeur prest clos d ’ho s,ervichi; Consid-erit a n ê , va R o u e , m ’ho suppli , Ha me en em brepar evi t mont en beach Bete Jérusalem, en güir pelerinacii. C

harlam agn.

Assurit mat, R e n o d , pa ho consideràn, Ne allàn qet miret d ’o c ’h admira bremàn, Pa remercàn eun den a zo qer jenerus Ha qen ofeoissant, qen h n m b l , qer gracias. R enod.

la , m e a g a r je , evit bon eur va b r ô , Em bije grêt ganêc’h ar p e o e ’h pe m z e c v la z o . R ic h a rd .

Crédit ferm, va Ro ue, nê qet gant aon razoe’h Hon eus-ni deziret ober ganêc’h ar p e o e ’h; Hoguen Renod a z o touchât e gonsçianç, Balamour d ’ar muntrou a zo bel grêt en Franç En eoo gav e-unan coupabl a zarn anê ; Biscoas ne voemrp crénvoc’h evel hirio an de. R

enod

Va breuric qèz Richard, ne gomzit qen a ze Me lavar d ê c ’h adieu h u m b la m an t, va Roue ; Ho pet sônj em prred hac em in n o ç a n te t, Hac ive em breudeur, ô Monarc redoulet ! C h a rla m a g n .

l a , m ’em b o , R e no d, n ’ho pet qet a vorc’het. R enod.

A di e u, Tadou a Franç, Princet ha Baronet. A n T ad o u a F ra n ç .

Adieu e t a , R e n o d , gant calz eus a grevanç. R enod.

Adieu oll migoonel ; adie u bro gaer a Franç.

Q e m e r t t va B o y a rd , ô Sir! m a r p li j g a n è c ’h , C harlam agn.

Qemerit-àn, Roland va n i z , m’er gommand dêe’h. R oland.

l a , Sir, m e z e n to o u z h o c o m m a n d a m a n t . R en o d .

Dalit eta va m a r c ’h , d e n j e n e r u s R o la n d . Pa m e u s -m e q im ia d e t d i g a a t a n A m p e r e u r , E q e m e r à n c o n j e d i g a n ë c ’h , va b r e u d e u r . Adieu, va breur Richard; ad reu, va bretir Guichard ; A d i e u p a r e i l l a m a n t , va b r e u r y a o ü a n c A l a r d , An tri Y reur.

Adieu, va b r e u r R e n o d , vaillant ha r e d o u t e ! ; Ni e sp e r ho q ü e l e t o tistrei en y e c ’h «t. Renod a barti «vit Jerusalera. Ch a r la m a g n .

R oit din h o c ’h avis, A u tro n e ta b r e m â , En pe guis e r i n - m e da Yojjpard p erissa. R oland.

P e c ’h e t ve, va e o n t , d o n t b e m à n d ’e laza ; Me ho p e d , e sp e rn it a1 loen q è z - z e b re m â . Ch a r l a m a g n .

R e t e vo e d e u l e r eb a rs rivier ar B o u g , Staga e u r m e n m eiin e b a r s q e r c ’h e n e c ’h o u g , Ma rà nco s u r b e u z i , pe eva anei t o u t ; Mes b iq e n , m ’en a ssur , n e yêlo en e ro u t . R oland.

l a , Sir, m e zo p re s t p ag uerfo cT ) d ’o b e r ze : Ya brassa dezfr ê plijout d ’h o M ajeste. Ch a r l a m a g n .

G rit se ta, va niz q e r , ma z a y o m p var h o r his B u a n n a ma elfo m p ad are da Baris. F in e c s a r C ’h o e c ’h v e t A c t .

9 SEIZVET

PROLOG.

C etü amàn ar fin eus an Drajedien , Qement a meus ellet scrifa gant va fluen; Mes evit qementse me a ve joaüs b r a s , Ma elfen contanti ac’hanoc’h-u oll c’hoas. Noc’h eus qet bel clêvet rapporti pen-da-ben A r vue generus eus ar Chevalierien , Na petore finvez a deuas da gavet Boyard, ar marc h vaillant, pa voe en dour tolet. Ha neuze gant Renod petra voe e veach Yarzu Jerusalem en e belerinach : Dre ze e qemeràn bremàn a r volonté Da zont da gontanti ho curiosité. Ha Kenod ha Mogis n ’em gavas assambles E n kæ r Constantinopl , en ti eun hostizes, Hac ec’h ejont o daou bete Jerusalem , Da adori Jésus, gant eur fe crén ha lem. Ar C’homt Rams a deuas qerqent eno neuzff, Da bedi aneze gant peb humilité Da receo e homach, da dercna a brison A r Roue qer T h om as, prisonniet gant Mahom. Ar generus Renod hac e guender Mogi A deuas prest neuze o daou d ’en em a r m i , Hac ar Roue Thomas a brison a d en jo n t, Goude m’en d ’ûe Mahom remet deàn e gont. A r Roue Thomas a ras calz a rejouissanç Vit Renod ha Mogis ebars en assuranç: Rêi a eure dêze neuze eur vatimant, D’o c’hundui d ’a r g uêr, ha c ’hoas meur a bresant. Mont a rejont da Rom , a r guenta qæ r christen, Hac e contjont d ’ar Pab o bue pen-da-ben.; P ’o devoe lôvessêt o fec’hejou e n o , E tistrojont en peoe’h evit retorn d ’o brÔ. Bras voe ar blijadur o devoe e vreuder Ouz o güelet o daou oc’h êruout er g u æ r ; l i e s d ’ar rejouissanç e voe bêr an te r m e n , Rac Mogis a güiitâs da ober pinijen. H a Renod nern gavas neuze calz contristet,

5 8 1

Pa glêvas gant Alard voa maro e bried.

An dra-ze a grescas e c’ hlac’har calz neuze, Hac en em laqas prest da zervicha Doue. Ma qemeras neuze ar resolution Da ober pinijen eus a greiz e galon : Lavarat a eure d’e vugale tim a t, Divoal da zont d’ober biqen nemet ar vaf. Cass a eure anê neuze incontinant D ’ar Roue Charlamagn, evel daon zen v a illa n t, E vit bea arfriet Chevalierien gantàn,

Ar pez a beurgargas eus a joa aneàn. An daou zen yaouanc-màn, carguetoll a gourach, Eun nebeudic goude o d ’oe an avantach ,Da gombatti ardant» vel ne veljot jam es, OUz o adversourien , bugale da Fouqes. Mes dre e’hraç a Zoue ez int bet triomphant V a r o daou adversour neuze incontinant. Renod ro e zayen neuze d’e vugale, Hac e yas da Gologn da zefvicha Doue. Eruet en Cologn , compagnunez christen, N ’em la'cas darbàrer gant ar vaçonnerien , En pelec’h e teuas da renta e ene. Graç deàn da vea en Rouantelez Doue. M ’ho ped, compagnunez, ho pet paciantet: A r pez caera a z o , m’oc’h assur, da glêvet. Mac’ h ellomp dont aben da êchui ervat A r rest eus ar V u e , ni a vo contant mat. Qent avanç davantach, e meus c’hoant da guenta, Compagnunez santel, da zont d ’ho supplia Da rêi eun dra benac, mar hon eus m eritet, Da zicour ac’hanomp en dispign hon eus grêt. C’houi o ll, tud enorabl, m’ho ped, hon excuset M a r dôn eun dra benac em rimou bet manqet: !Ec’h an da laqat urz evit commanç timat D ’êchui ar Vue demeus à galon vat. Peguement vemp eürus, ma elfemp plijout dêc’h , En eur dont d’êchui dont da glêvet ganêc’h E u r slraclerez daouarn, evel mercou a joa Da vea bet allet ho contanü amâ.

A C T F 11 u a

i rs

P E L Ê B I M C H n O G lS MA BEIVOD.

Q EN TA

D I A L O G.

C h a r l a m a g n a antre gant e s a it, hac

a lavar :

Pez prison oc’h eus bel? lavarit din hardi. Trêlet matoc’h-u bel? Richard a Normandi. R ich a rd .

l a , trêtel mal s u r , crédit » va Ampereur, Ganl Renod, evit güir, coub ha gant e vreudeur. Renod a zo eun den ar seurt ne veler qet Nemeur en amzer-màn o rën sur var arbed. C h a rla m a g n .

Qemen tse ra diri joa. Demp bremâ d’am pales, Ha greomp hor possubl da vont dî ;»lies. Sortial a rconl oll. Charlamagn

a antre gant e s u it, hac a lavar :

Pa omp êru var bord rivier ar Meus brc màn , Tach.il da zigass din ar marc’h Boyard amàn, D’e deuler er rivier, hep true , var e benn, Evit ma veiin fin da varc’h an traïtourien. R ich a rd .

Me a ya davilàn, pa f'ell dêc’h e gavet, Hac en digasso dêc’h hep ne vo marie abet. Mont a ra , hac en eur é ru oat e lav a r: Cetu Boyard amàn, Sir, va güir Ampereur : Grit dioulàn bremàn herves eus ho humeur C h a rla m a g n .

Ah I Boyard, le c ’ht us grêt aliesdin hirvoul ; Mes bremàn <dafin ez on mestr diouzoul! Staguit eur men melin, Roland hac Olier, Eus e c’houg, ha stJapit aneàn er rivier.

3S3 R oland.

Me zento, va e on i, eus a greiz va c ’halon ; Me ya da laqat urz en execution. Staga a reonl ar mcn ouz qerc'ben Boyard, hac er sllaponl e r riv ier; mes Boyard a fraill ar m en , a guerzen eur c ’hoan n al varzv furesl d’Arden , en pelec’h e sônjer e màn c’hoas. C harlam agn.

Ah! cosl oe n an diauul 1 e màn eusdazouguerï; Birviqen er viô-màn ne qüefitnp eta qen ! Me zonje e voan sur ac’hanout ar vech^màn , Hac out achappet q ü i t ! ... Kn dizesper e zàn. Ar Baronet a c'hoarz dindaa o fri,

Cuntunuomp hon hen( evit mont da Baris, Pa ê an diaoui marc’h discampet var e c ’his. ............ —ss»0 -e — "

E I LFB T

D I A L O G.

R e n o d e - u n a n , o vont d a J é r u s a le m .

Cede me êruet en Conlantinopl bremâ; C e d e ’n hoslalirî... Me ya da c ’houl’ loja. Sqâi a ra var an nôr.

De mad d ê c ’h , hoslizes. Hac en a zo moyeu Da zêbrî, da eva , h a d a loja eun den Pehini zo t»oal sqüiz gant an h en t en deus g r ê t , Hac a zouÛV eus an naon couiz h a c e u s a r s e c ’het. A n H o s tiz e s .

la sur , va mi gn on, bea meus peadra Da rêi d ê c ’h da zebri, hac ive d ’ho lojs. Àntreit, me ho p e d , en ty da zisqüiza , Ma voalc’hin d ê c ’h ho treid evit dont d ’ofresca. Gûelc’hi ra e dreid hac e euniin*.

Cetu amàn ar gampr en pini e c o u s q f e t , Rac er gampr ail e zeus eur pelerin l o j e t , Pehini zo fatic ha goal glàn bras meurbet : fta eliàn laqat den er gambr ma ê cousqet. R eno d.

Gant ho permission, b r e m à n , va ho s liz e s,

384 E carfen e v e l e t , m ’ho pe ar vadelez. A n H o s t iz e s .

D eut eta g a n é n - m e , m ’bo ped i n c o n t i n a n t , 3 a me*n d îsqü elo d ê c ’h brem aïc er m om ant, R enod , o ve& anaveet Mogis a lavar deàn : Salud dêc*h, va c’h e n d e r ; gant poan e lavaràn : Ya o’halon zo m a n t r e t pa velàn e zoe’h clan. Me a z o n je , M ogis, p ’o poa va dilezet, K ’em bije b irv iq en ar b o n e u r d ’ho qü elet. M o g is .

O P ro vidan ç divin ! pez consolation A zant&n, p ’ho qüelàn , er fonç eus va c’halon ! R e n o d , va c ’h e n d e r q è z, seb lan to u t a ra din Ez ê sinet ar p e o e ’h , pa o a ’h en pelerin. R enod.

la s u r , va c ’h e n d e r , ar p e o e ’h a zo s i n e t , Mes nê q e t d î£ ü e e t ar pez ho poa sônjet. C ’houi a rentas d em p -ni ar R oue p e u r-g ou sqçt, H ac e s ô n jec’h d re ze e vijemp delivret; Mes C harlam agn a voa cruel hac o b s tin e t, A garje calz gü elloe’h e vije distru jet E g u e t o b e r ac co rd ganén ha va b re u d e u r ; H a m e ne voen biscoas e u n den a voal h u m e u r , E n lezis da vont qüU en e vrassa s o ù e t , Q e rc o u lz evel R o l a n d , h e p sonjal dro uo abetl. P a ê b e t ê ru e t en e c ’h o u a r n a m a n t, E o en em rev oltet a d a r e , ar m é c h a n t; E c ’h e u re anjinou neu ze in ço n tin a n t Da ziscar M ontoban b e te c ar fon dam ant. Ma o m p b e t assiejet gantàn en h o r c ’h a ste l, Hac a m p b e l var ar p o e n t eno oll da vervel; D re an anjinou-ze e voem p qen r e d u e t , Ma a m p b et oblijet da zebri b o n r o n c e e t ; N ernet Boyard h e p q e n , e v orzed voe goadet Evit h o r zoulaji, q e m e n t voamp faminet*

Km c ’havarn a gavjotnp chars e n d o n a r d o n , 11^h renias gant Bovard ac’hane en D o rd o n : M;i leuas adare ar Iloue Charlamagn O’hou attaqi eno , mes en vên, ar m ab-cagn. Rnluiid a INormandi a zo bet p riso n o le t; !\vit en délivra ar p e o e ’h zo b et s i n e t , Moyenant ma hajen, h e p d o n e t d ’en em g l e t u , D i l o u e r ha divoutou betec J e r u s a le m , D-a vi*ilaY bez sacr a Jésus, h o r Z a lv e r; Ar pez a b io m ettis pell bras zo da o ber. Mo g is .

flopresariç va c ’hen dei ,a deu d ’am joaüssât (ïiielit ar garante en deus o u z o e ’h va g o ad! JNi vélo assambles, assur ne variqimp q e t , Dre ar c ’hraç a Z one , hor Zalver beuig uet. A n H o s t iz e s .

S ebla ntout a ra d i n , o clêvet ho t o a r e , Ez o c ’h , var a velàn, daou zen a g alite, Mac e ven co ntan t bras da glêvet ho t o a r e : D eurvezrt, A u tro n e , conta din q e m e n ts e . R enod.

Ni zo daou zijentil eus a Franç b an is se t, Hac e ràncom p ren o n ç d ’hor brô guer ben igu et Q endervi gompez o m p , hac e fell d e m p o b e r H o r beach assambles, mar plij gant h o r Zalver. A n H o st iz e s ,

Poan a m eus, Autrone» o clêvet q e m e n t-m â ; Ya daoulagad a ranc don t b re m à n da vouela« M o g is .

I t r o n , gant ho cônje ni ya da bartia. INi ho trugareca : q e n a vo ar c ’henta. Doue oll-galloudus a bed àn a galon Da scuilla var ho ly e venedie tion ; Ha m ar be agreabl h o r b e d e n da Z o n e , Va vim p-ni p r o s te r n e t hon daou en toi e v e 7

386 Ki a b e d o Jésus hac e Vain ar V e r c’hez Da z o n t d ’ho re co mp an e d e me u s ho madelez. Adi eu , h os ti ze s vad : Doue d ’ho conservo En p e o e ’h hac en y e c ’hel bete heur ho maro. A n H o stizes,

Graç d é ch , Autrone mad, ma elfoc’h dont d’ober Eur veach evurus dre ar e ’hraç hor Zal ver, Ma ? o u de hor maro m ’el li mp en em velet Da lin ar vue-t uàn en pales aq Drindet. Partial a reont

T R I F E T Renod

M ogis

D J A L O G.

a antre .

Renod

a lavar :

Cetu n i , va c ’h e n d e r , en qær Jerusalem : T r u g a r e c o m p D o u e , mar sel aouo hor c ’h l e m j P r e s a n t o m p hon re qe l dirac hor güir Zalver, Evit o bt en ar c ’hraç da gaoul fin d ’hor mizer. Cana a reont ar Pent Cieator, var o daoulin, Lac a reonl an drô d’an theatr,

A r ê t o m p , va c ’h e n d e r , da ziscuiza amàn; Calz a h e n t hon eus g rê t, fatic en em gavàn. Lavarit din # m ’ho p e d , peseurt tud zo a m à n , P a y a n e t , christenien ; gput se a zeziràn. M ogis.

IN’oufien qet lavaret : q e m e r o m p esper&nç Conferomp eun nebeut, qent dont d’en em avanç. Eun den ancien o tremen var varc'h. U enod.

Lavarit demp, den côs, mar doe’h eus ar c’hartier, P e s e u r t tud zo amàn hac ive bars eu qær. A n Den A n c ie n .

Ar re a assiej qær a zo oll christenien ; R ’eller q e t o c ’h e c d r e c ’h , ouz se beit certen. R

enod.

Lavarit demp-ni c ’hoas ebars en langach bêr Picm e a z o brepaàn ar uieslr d e m e u s a guær,

A n D en A nc ie n .

Eleal, va m i g n o n , an Admirai a Bers A zo ar mestr eu q ær, hac e dalc’b dre e nerz ; En deus e c ’h eme r et , allas ! dre drahison , Me ya da gonta d ê c ’h en petore fêçon. Antren a ras en qær hep ober ne*p lam b rud, Güisqet en pelerin , coulz evel e oll dud. Pa voent ebars er g»*ær en em lacjt>nI timat Da brepariarmou vil comma nç ar gombat; Ma voe q emeret qær ganle casi anfier, Va c ’hredit, Autrone, hep lavarat guevi er, P ’ê ru ’r Roue Thomas d eme us an Armeni Evit en em difen d eme us an enemi : O zrec’het oll en d e u s , a drugare D o u e , Mes esper eu deus c ’hoas da rêi ar chasse dê. R en o d .

Lavarit, me ho p e d , ebars en bêr termen , Hac e n ’ deu alies d ’attaq ar gristenien. A n D en A n c ie n .

la sur , Autrone , m ’en lavar ganl r e g r e t , Calz int deme us a dud, mes n ’o deus c hef abe t. R en od .

Demp bremàn, va c’hender, da zevel eul lochen* Evit ma reposimp , rac an amzer zo yen. Sortial a reont.

PÊFARFBT

I) l A L O G.

A r C’h o m t J a f f r e s , B a r o n S y r i i , R e n o d , M o g is, hac a r C’h o m t R a m s , pehini a lavar :

Autrone , lavarit d i n - m e , me ho s u p p l i , Dre ar fe dleet d ’an Templ a deuit d ’adori, Piou o c ’h, hac a b e l e c ’b, mar plij d ê c ’h lavaret, Ha petra a ra d è c ’h hea qer paour guisqet. R enod.

Aatrou, me lavar dêc’h, hep caout nep lam ealoa:

388 R e n o d a Y on lob an a rêr eus ac’hanôn ; An D ue Em on a rêr dre oll d e m e u s va za d , Me aazav ze o t iz o c ’h d e m e u s a galon vad ; Eman ê va c ’h e n d e r a zo hanvet Vîogi: Demeus ar raemes goad e zomp-ta ho» daau-nû D e u t o m p da visita anja’n D au ar -Z an tel, Ha Bez sacr a Je«us h or Mestr celeslïel. An C’HOMT R amS , daoulinet, a lavar ; Ahî Chevalier Renod f nopla den voe biscoas» R e c e v it va h om ach , rac va joa a zo bras: Ya f u is s a n ç , va madou , a off»àn d ê c fb a m t ; D isp osît d io u te evir va oblija. R enod. Savit bu an er za iae ^ oiitraj a ret. An C ’h o m t Rams. R e n o d , n e zaviu q e i n ’ho po va ^elaouet. R eno®. Àulrou , va güir viv»nn , d e m e u s a galott vâd Me accord d ê e ’h h o c ’fooanf ; u»es .sa>vil la timat, À R C /bO M T R a M S , a aav en e m , fiac a h v a r :

Renod* ha c'faoui c’heus p^oe’h gani ho Rüuepuis&dnt? P e n o s ra ho preudeui j* Chevalierieii vaiUant; Hac ho q e n d e r illogi», a zo presant am àn, D e a s a g r e i z va.æ’hii lot» «paçoit d ê c ’hsa>reatàrt, R enod.

Ya b reu d eu r a z<> y * e ’l i , a drugare D o u e ; Bea hon eu s ar p e o e ’h brem àn gant ar R o u e ; Da druga-reefrt D oue eus ar p r o e ’h zo sinet Oo»p d e u t da vi*iia ar be m ’ê en*tfê*et. A r G’eoitrr R ams. Ah ! Chevalierien guèz! c’houi zo deut mat bepret ; C’houi air vaillanla iu«l a voe biscoas g ü e le t; Me h o ped da receo brem àn va hom ach b ra s, Ma teuit da zicou-r ar R o u e q er T h o m a s , P riso n n ier Admirai ar Mahomelane? :

M’ho ped d ’en délivra demeus ar forbaneU

38g M ogis. À u tro u , nï a a p p ro u v a r p ez a le v e F e t:

Mar d e g ü i r q e m e n t s e , e v o s u r d e l i v r e t . Hit da g i>e ru en d ’unan a chef fou hoc' h arme Digass d e m p p e b a l a n ç , o u s p e n , p eb a g l eze , Ha ni ho si cou ro d io uz h o c ’h e n e m i e t : N ê q e t hor c ’henta g o e c h d ’o bea c o m b a l e t . Ni zo Ch ev a üe r ie n d e m e u s a g a ü t e , E v i do mp da vea g ü is q e t en p a ou r e n t e . I li t. .. lavarit p en os ez n m p - n i c hr i s t e n i e n , Ha ni ho sicouro, pa golfemp hor c’hroc’heo. B ar on S y r i i .

Ah! Chevalier vaillantl pa oc’h deut en hor brà Qeme» it ho c ’harrnou , ha c ’houi hor si couro. INi ho laqay c e r t e n , gant an oll g i i r i o n e , Evit ar c ’henta c h e f er pen n eus h on arme. R enod.

Pa rit din an e n o r , bet ce rt en mad hirio Vit ar R o u e T ho m a s assur m e g o m b a t t o . A r C ’h o m t R a m s .

Deut ganén-me bremàn, Chevaüerien vaillant, Da wisca dit lad caer h aour hac a arc’hant. R enod.

Pardon a c ’hnulennàii d e m e u s ho chari té : Ne chenchimp qet habit na va c’hender na me, Me en assur, Autro u, n e m e t pa vimp-ni b e t 0 visita e Ve d ’hor Zalver h e n i g u e t , A r C ’h o m t J a f f r e s .

A u t r o n e , sortion>p o l l da veuli D o u e , P ’hon eu s ho rancontret an d e v e z a hirie. S e b la n t ou t a ra din e t l e o m p oll cavet Ebars bon t an t en no u goulaou a l um et D ’enori an d u d - m à n ha trugarecat D o u e Da vea bet grêt d e da zont en hor b e t e . B aro n S y r i i

D e m p e l a , A u t r o n e , p e p i u i d ’e d a o t e n ,

D a ê f a o i î g a n t jo a h a c h # st h o n c i e r j e n . ----------

P B ar P B T

------‘

D / À L O 6.

An T n rq etp ere a vo.i o lioual Tour David, a zo goal eslonel* vetei ar stflérigen, hac a gri evit guervcl o Admirât.

Eun Tuhq d’an Admirai. D e u t b u an , A d m i r a i , m e h o p e d , d a v e l e t . . . S ellit ar " r i s t e n i e n d u o n t illtiminet.

A» A d m ï r a l a antre hm a lavar : O P ro fe t M a h o m e t! peseu rt rejo u issan çl M e ya d ’e n e m venji a m à n en h o p r e s a n ç . C ’h o a r v e a ra lia n te e v el a r ey g n pa voel P e u r v u i a o c ana var a r p o e n t da v e r v e l ; R a c e r v a t e v e l o n t e v i n t oll d i s t r u j e t , H a g o n s c o u d e ez in t m e u r b e t r e j o u i s s e t . ]Nan , m e n e v a n q in q e t v a r c ’h o a s a r o c c r c iz - d e D a f u s i-a a r pa ve g a n t g o a d an d u d fall-ze. B aro n S y r i i .

Renod hacesiûu

A u t r o u , p e t r a d l e o m p b r e m à n - t a da o b e r ? D le o u l a rc o ra p -ü i m ont da a ü a q i q æ r? R enod.

A u t r o u , va m i g n o n q e r , m a n i l îc e c o m z e t , R a c q æ r a rànco s u r bea prest a ttaq et. M o g is .

P a r l i o m p , va c ’h e n d e r , h a d e t n p i n c o n t i n a n t D a g a v e r M a g a ris h a c e oll d u d vaillant* l l e t è d e m p , va c ’h e n d e r , m o n t d r e c i v i l i t é , H e p n e p tam a ro g a n c , da z u r p re n a n ez e : T r e m e n o i o p ar g a rd o u h e p lavaret n e tr a , l i a pa v i m p e n o c ’h r e i z c o m m a n ç o n i p d ’o laza H a r d i ha e o u r a j u s , h a c a glei h a c a d e o , I l a c h o m p a n e z e o l l , n a c h o m m o n i c u n b ec» Arme #r Roue a zon an lrompiilou er «’harop. B arom S y r i i .

A r ç a , B a ro n e t F r a n ç , ha c ’h o u i z o p r e p a r e t?

^9l g ièo an fr o m p illo u a e u r v o u e z o t o n e î, Ao A d m i r a i M a h o m e n p e n n e oll a r m e ; p r é p a r é ! m a l d ’e n e m d i f e n o u t e . M e a r e n o n ç n g r e n n d ’a m le-zervha d ’a m sla t , M a r t e u à n d ’o a l l r a p , m a r m a n c à n d ’ê e r v a t . Mo GTS» B a r o n e t , n ’o p e a o n , ni n e d e c ’h i m p q e t q ü i t . E v i d ô n d a vea e u r p a o u r q è z t a m e r m i t , M e n e in q e l a c ’h a n n q e n e v i n t d i s t r u j e t ; R a c -s e bezil fk l« l, m e h o p ed , m ig n o n e t. I î o p e d i r à n o u s p e n : d<ilc’h it m a t d a R e ñ o d ; M a ve e u r p a r d e à n , e ve p r i m au asstvt. An Admira! a ajntre gant eun d rap o , var beini eus peinteteulleïHJ#

Baron Sy r i i * Ê r u i n t e r v e c h - m à n ; m e o g ü e l , A utronefc. A c ’h a n t a , va z u d q e r , h a c ’h o u i zo p r e p a r e l ? T e n n o m p h o r c ’h l e z e y e r ; re t ê a v a n t u r i : P e l a z a , pe m e r v e l ; n e z e u s q e n s e u r t p a r t i . An diou arm e, a hep ta d'an tlieatr, gant o drapoyo». M a g a r is .

Y a r a v e là n o u z o c ’h , ez o c ’h oll p r e p a r e t . A r ç a , g ü i r v u g a le d ’ar P r o f e t M a h o m e t , So rtit e u n t o i t r o m pi II e n p r e s a n ç a r v a n d e n : E n l i a n o J u p i t e r , m ’h o p e d d ’e n e m d i f e n . REN O D .

A vança ra e lre z e R e n o i.

A r p a y a n - m à n a d e n s u r d a g la s c e v a ro : B r e m â z o u d e n van tan m e en e x le r m i n o . Renod a zaill varnñn , hac en treuz gant e gleze. Laza ra daou a il, hac ecri : Monioban .'iMogis a dosta gant e arme.

Ah ! g lo u to n m illig u e t ! q ê ha qig hac e s q e rn Grônt an o ll d i a o u l o u d a fin f o n ç an i f e r n . î.nza ra drsou a l!, hac e cri Montobanî Mogis a dosta gant e arme. Sqêi a ta a deo h ac^ g!èi, Ivac e Jaz calz a Sarazinet.

A r C’h o m t Rams^

lia c’houi oc’h eus güelet eun terruploc’h ermil? B aron St r i i .

E vit c e r t e n ez ê e u n d e n le u n a verit.

092 Me a gred mad b r e m à n , hep depord amzer vras, E vo prest delivrel ar Roue qe r Thomas. Ar G*ho tnt Rams a zaill var e va rc’h, hac a sco éun T orq d’ar mar». A r C’ h o m t R a m s .

Scoit f e r m , Baronet, rac ar Sarazinet A ranc ar veach-màn bea oll distrujet. Ra blijo gant Doue d on et da gonservi Ar Chevalier R e n o d hac e guender \logi. Renod ha Mogis a sco a dreus hac a h e d , hac a ra d 'ar Sarazinet te e’hel varzu Jerusalem . Mogis ha Retyod o foursu. A n A d m i r a l d ’e d u d :

P e n o s ta, canailles! ha ne o u z o c ’h-u qet Ez ê me ho Roue? hac eteut da redet Àroc ar gristenien pere a zo amàn ! P e l e c ’h ma Mamans? Lavarit din bremàn. A r G’ h o m t J a f f r e s .

0 allas! maro ê , ouz se bet assuret. An A d m i r a l .

Piou ê-ta arï ini en deveus e lazet? A a C ’h o m t J a f f r e s .

Vaillanta Chevalier a O«uement zo er bed : Lazet en deus ive calz eus ho soudardet. A n A d m ir a l .

Me dou da Vahomet amàn sur var va fe , P e n o s er massacrin en hac e oll arme; Rac certen e c ’h allàn a-sur en lavaret: Biscoas ne meus grêt fors a Chevalier abet, R

enod.

Qemerit oll c o u r a c h , me ho p e d , Ba ron et, Rac lïirio e ràncont bea oll distrujet. Renod hà Mogis a é r u ; sqdi a reont a bep tu ; Renod a laz niz ar Roue, ha calz a re-all. A n A d m ir a l .

Me a renonç a grenn d am Profet Mahomet, Mar lebràn lam ebet qen am bo en lazet. A r C’h o m t A m o r y .

Me ho p e d , Admirai, ne zônjit qet en z e ,

59 3 , Rac tr o m p le t e vezot nia z\l b e te qert-se . Me b rom et d è c ’b c e r t e n , m a r testait o u t ù r P e n o s ne vanco q e t da zo nt sur d ’ho laizâ. An A d m i r a l . ftebon ne tayo qet, rac me viro oatàn ; IIne o ve h ra s so c ’h c ’Iroas. ne ràn fors anean. Renod h» Mogis a avanç da gpiub^lli. R’etrod a gri : Moñloban ! R ek on. An diaotil d ’am d o u g o . m a a c h a p d l n n e p d e n ; C h o m a rin-t var ar plaç da le u s q e f o c ’h f o c ’hei*. P a o m p en em g a v e t * b r e m à n &i g o m b a t t o ; Mar c h o m d e n e n e aa, a b e z io ti fia’eadràrill-o. Aï* Admiral . Ervat e p arlan tit. Mar gallil o b e f z e , E vezot ev u ri> » eu r vech en ho pue$ Mes ni viro ©uzoc’h e u t s e n r t ©'ccasioâ,. C ré d it er* a'ssuranç s-c e b a rs h o c a lo n . R ènoï ). Montobanf d'an assot, va c’fcctider qer, bfettrârr, Evit ma vezo fin eus ar ganailles-uvàn. An A d m ira l.

Allas ! me zo ttKm qef, e r girclet a ràn s c l ê r ; E n n e s ê s u r R e n o d , ar vaillant C hevalier. Clêvet e me os calz coifiz a R e n o d M o n t o b a a : Me a ya da vont qiiit ; ne c h o m i n m ui a m à û . Mont » ra varfru Tour David : ar G’htfmt Ratns en pourstr.

Al0<3FS. Ah î payan m flliguet, en e n fïd ro m plet o t i t b ç t ; T e g o n t e * n ’emr difen , h ac e l e c ’h es b e p r e t . Ilff r ç a - ta , va c ’h e n d e r , h e p dale d av an ta ch , G r e o m p d re oll a n a o u t ez ê libr ar p a s s a c h , !iv m a vo g an t joa en peb c o n tr e criet : G loar d a J e r u s a l e m 1 c e tu h l delivreL»» #

394 C

* n

O B C ’ H V E T

D t À L 0 G.

A r R o t a T h o m a s , a s A d m i r a l , a r C ’h o m t R a m s , rtc. A n A d m ira l.

Me don dre V aho me t ha Jupiter iv e , E ranc ar R ou e T h o m a s o b e r va bolonte. Avanç a ra etreaec ar Roue T hom as, hac e U u r :

IJarça, R o u e T h o m a s , saveiait o bue Da zaou va B a r o n e t , pe oie en güirione Ho parfoeltro d ’an traôn , otaz se bet assuret. Ma n ’am lezit da vont «ant va daou Baronet. A r R o d e T h o m a s , er prison: P a c i a n t i t , m ’ho ped , eun ne b e u d ic amzer, Hâ m e lavaro d ê c ’h petra meus da ober. Sellet a ra dre ar p ré n e st, hac e lavar ;

Ya zellit a d r u e , Autron-e, va zud q e r : Me ho R o u e , allas! zo amàn prisonnier. An Atimira! a d o u , ma n ’ell qet eu em denn Ë zaou Varon hac en , e torro din 4fa fenn. A r C ’h o m t R a m s .

D o u e ho savetai ebars en heur bresant, Rac ni zo o servich eur Chevalier vaillant, Pe h i n i zo amàn o c ’h o u le o ho qêlou : Lavarit ze deàn ebars en bêr gom z ou. A r R oüe T hom as.

P e s e u r t ha no en deus? lavarit, va mign on. A r C ’h o m t R a m s .

R e n o d a Yonlob an , mab d ’an Duc a E mo n. Ar R o u e T h o m a s .

C o m t a Rams, me ho p e d , roit dac’hout deàn En pe stat maleiirus hon red ue l amàn. Ar C’h o m t R a m s ayada g août Renod , hac a lavar deàn : Me a deu d ’ho cavet., ô nopla Chevalier A voe gü el et biscoas assur en nep qartier,

5qS

Abeurs R oue ïh o u i a s zo en vise e vue; Ma ne d e u it, R e n o d , d ’en sellet a drue. R enod.

Demp d ’atlaqi an T ou r, ha neuze gant rêson Me zelivro Thom as qerq en t eus a brison. ttenod lia Mogis a bign d’an T our. A n A d m ir a i ,.

Dre ?oue Jupiter, Th om as, c ’houi zo.cur zod, A i ei <*ul lamp d ’an traon, ma n ’echu ari assol. Qemcr a ra en gar a r B oue, hac er zav betec ar prénest. R enod.

List ar Roue Thom as , hac ez oe ’h libr timat Ho taou baron ha c ’houi da zortial var droat. A n A d m ir a l .

Dre doue M a h o m et, me dou ne rin qet se ; Me ranc mont var va marc’h hac int o daou ive ; Ma ne accordit din va goulen en pep tra, Me lezo ar R oue d ’an douar da goea. R enod.

Kh b ien ! be ho po ar pez a c ’h ou le n n et; Mes goude ma ho po ar Roue din rente!. A n A d m ir a l .

Roue Thomas, c’houi zo quittes ouzomp bremâ; M« ya bremàn em ruut... Qen a vo ar c ’heuta. S

B ï Z r E T M o g is

I A L O G,

R enod.

M o g is .

Abers ar güir D o u e , savit, R oue Thom as : Deut da Jerusalem ; an hent a zo sur bras. Lazet t* Magaris, an den in fern al-ze, Mêmes an darnvuia eus a dud e arme. Jljt bremàn gant ho t u d , hep nep difficulté ; C hom m et zo peadra en d ilerc’b an arme l:\it rccompanci ar re zo domm ajet.

,596

Me rêi vad d ’ar b e o r i e n , m uîa m a vo ellet. Ne z eu s m à n e t hini e u* ar S a r a z i n e t : Galz o u t e zo t e c ’h e t , m e s m u i o c ’h zo lazet. Ar re a zo t e c ’h e t n o d e u s casset g a nte JNemet e u n dra berjac da z o u te n o bue. Ar R oueT hojnas a xisq en , a z aou lin , m es Renod a zav aneàn.

A b Houe T hojïas. f i e n i g u e t vo D o ue , p 'e n d e u s ar vadelez Da z o n t d ’am d é liv ra d r e i z o o ’h ha Mogis qèz. P e n e v e r d o c ’h b i q e n n e vije d e li v re t Me na J é r u s a l e m d e m e u s a r b a y a n e t. Ha peoe’h oe’fa eus ho taou gant Charlamagn bremàn? R ekod. l a , S i r , evil se ez o m p d e u t d ’a r v r ô - m à a Da visita Bez sa c r h o r Z alver b e n ig u e t . M ’h o r b o a en h o n a c c o r d an d ra-ze p r o m e t t e ! , H a c e fell din b r e m à n m o n t d o b e r va d e v e r ; G o u d e m e z i s t r o y o , m a r plij gant va Zalver. Ar R oue T homas. D e u t e t a , A u t r o n e , pa ë ho p o l o n t e , Ha m e h o c u n d u o da v o n t b e t e c ar Be. Deut ganén d ’am pales, bremàn, va zaou mignon, Da vit a r c ’h a n t hac a o u r en ho lise r e l i o n , Hac b i q e n , m ’o e ’h a s s u r , n a ellin h o pêa , H a c e ven c ’h o a s c a o t via o rë » var ar b e d - m â . Va c ’h o r f ha va m a d o u a zo d ê c ’h en a n t i e r ; D ê c ’h à n c o r f h a b u e , o d a o u n o b l C h e v a lie r ! R enod. Ni zo deut d ’ar gær-màn en güir belerinach, Ha ne c’houlennomp qet nac arc'hant nac homach; We c ’h o u l e n r j o m p n e t r a d ig a n t ho M a je s té : 3Ni h o t r u g a r e c a g a n t e u r g ü ir g a ran te. Ar R oüe T homas. D e u t g a n é n , m e b o p e d , d o b e r c û la tiô n , H a g o u d e ui velo a b e t r a vo q e s t io n . E n c m r e jo u i s s o m p , ChevalierieD v a illan t,

397

Da enori hor M es tr , R o u e ar Grmamanf. Cetu , Chev aüe rien , amàn eur vatimanl Peh in i a m e u s bet da rêi d ê c ’h en p r e s a n t , Hac ho ren to c er te n , gant p e b seu rt s u r c t e , En n e b e u t a amz er ebars e n ho c o n t r e . M o g is.

Ni ho truga re ca, ô l l o u e o l l - b u i s s a n t , D e m e n s ho uuadelez ha de u s ho patimant. D o u e d ’ho q e n d a l c ’h o en h o prospérité ; Ni ya da bartia gant b o l o n t e Doue . A r R oue T homas .

M’ho trugareca calz eu s a greiz va c ’halon. Graç d e m p d ’en e m velet e lez R o u e an trôn ! Ha mar ho pe b iq en e z o m eus va z i c o u r , Me rêi d ê c ’h asistanç e n e p peb adversour. Ar Roue a zoriij Renod ha Mogis a ya \arzu ar mèr. ----------------- © -a s» .

E I Z r E T

D l A L O G.

R e n o d ha M ogis v a r bord a n nod. R enod .

Cetu ni var an n o d amàn en e m ren tet. O D o u e , va C ’h r o u e r , m ’h o p e d , hor z ic ou re t! M o n e t var ar m ô r bras a zo d e m p d an je ru s: INi n ’e m r e c o m a n d d ê c ’h, hor güir Zalver Jé s u s . Daoulioa a reont.

Ni a ro bor c ’horfou d ’an do ua r b e o i g u e t , H on e n e da Z o u e , güir R e d e m p t o r ar b e d . Eus a greiz hor c ’haion ni ra ar b e d e n - m à n ; Grit ma vo hor b e a c h e x a n t d e m e u s a boa n . M ogis .

R e t e vo d e m p ervat e n t e n t eus an aslrou , Eus a b e p seu rt m al eu r hac eus an aveiou ,

Evit m iret, allas! na deufemp d ’en em goll. Rac se beomp soignus da evessât en oll. Ar vatimant a ra hent.

M o g is .

C e l u n i , va c ’h e n d e r , êru en q i c h e n Ro m , Qær zantel en pini e màn ar Pab o c h o m . B re m à n ni a y ê l o , mar cavit a g r e a b , D ’en e m b ro ste rn hon daou e n o dirac ar P a b , Da c ’h o u l e n dioutàn pardon d ’hor p e c ’h e j o u , H ac e vi ze r ic or d d e m e u s ho n oll gr imo u. R

enod.

D e m p ela , va c ’h e n d e r , gant resoluti on ; P e l l - a m z e r zo e m boa da ze intantion ; l i a m o n t var ho n daoulin a gavàn a ve m a d , D r e m ’ê C h e f an l l i s . hac herve s se ho n Tad. Goude bea côvessêt gant ar P a b , en em lacont en lient.

P ' h o n eus b e t ar b o n e u r d ’anzav hor p e c ’hejon, C u n t u n u o m p hon h e n t , ha p e d o m p an Autrou; E n e m h a s t o m p afo evit m o n t da Dordon : Ma ven êru e n o , e ve joa e m c ’h al on . M ogis.

Pa garfot, va c’hender; n e c ’houlennàn qet voell : P a r t i o m p - t a ractal, na z a l e o m p q et pell.

N O F E T

D I A L O G.

A l a r D , RlCHABD ha GüICHARD a anlre dre eur c’hosle. E ur Chevalier eus a Dordon a antre dre eur c'hoste ail. A r Ch e v a l i e r .

M e h o s a l u d , Al a r d , hac ho taou v r e u r i v e ; R e n o d a d e u d ’ar g u ê r , a drugare D o u e ; H a M o g i s , a g l ê v à n , a zo êru i ve : R a c s e , d e m p d o rançon tr, m e h o p e d , h epdal e. A lard.

Ra v e z o b e n i g u e t ar m o m e n t hac an heur Ma n n n o n c i t s e d e m p O m o m e n t a v o n e u r î B scoas q e m e n t a joa ne zantis e m c ’halon E vel a m e u s b r e m à n , m ’o c h assur, va mignon.

D e m p e l a , va b r e u d e u r , da r à n c o n t r a n ê z c , P a z i s t r o o n t d ’ar g n ê r , a d r u g a r e D o p e . Ober a reont an dro d'an theair. Renod ha Mogis a antre. G u ic h a r d .

M o g ü e ! o c ’h ê r u o u l pa g o m z e m p a n ê z e ; A v a n ç o m p e u n n e b e u t , tue h o p e d , A u t r o n e . M e u l e t ra vo D o u e h a c e Vain ar V e r c ’h e z Ma oc’h distro d’ar guêr, Renod ha Mogis qèz, H a c ive an oll Z e u t c o u l z h a c au ol l Æ l e , P ’o c ’h e u s b e t ar b o n t tir d ’ê r u o u t e n b u e . Tocat a reonl da Renod ha da Yogis. R e n o d da A lard,

P e n o s a ra va g r e g ? lavar, va b r e u r O d e ! ; H a b e a ê - h i y a c ’h c o u l z ha va d a o u v u g u e l ? A lard.

l a s u r , va b r e u r p a o u r , o u z s e b e z a s s u r e t : ï a c ’h Ô d a v u g al e q e r c o u l z ha da b r i e d . M o g is .

En em drompl ra Alard ; n’en dê qet güir bremàn : H o p r i e d z o m a r o , a z e h o c ’h a s s u r à n . A b o e m ’o c ’h s o r i i e l e r m è s d e m e u s h o p r ô , N e d e u s h e a n e t t a m o s o n jal v o a c ’h m a r o ; Q e m e n t ha q e r bian , va c ’h e n d e r , a d ra z u r , M ’e d e u s r à n q e t m e r v e l g a n t an d i s p l i j a d u r . R e n o d , glacharel oll.

O roue Charlamagn! c’houi hepqen a zo bet Ar penn-cos d’an trubuill a meus-me var ar bed, O u z va c ’has s e u s va b i ô d ’o b e r p e l e r i u a c h ; M a r o ê va f r i e d ! m a n c a ràn a g o u r a c h . M e h o p e d , va b r e u r q è z A l a r d , d r e g a r a n t e , D a z i s q e u z d i n racial p e l e c ’h e m à n ar b e E n p e h i o i e z ê e n l ê r e t va fr ie d ; M e h o s u p p l i d a z e d r e g a r a n t e b a rf e t. A lard.

Deut ganén d’an ilis, Renod, ô va breur qèz! H a v e l o t - l a ar b e e n pini m a ’n D u q e s . A lard, Renod ha Mogis a ya d’an itii.

4oo R e n o d daoulinel v a r a r be.

Va Doue, va breur qèz, pel>es glac'har a meus! Ranna ra va c ’halon , fatig on gant ar c ’heuz. Doue a vadelez, savetait he en e; Recevit anezi en pales an Æle, Ha gr it d in -me a r c ’hraç, goude ma vin maro, D ’ho meuli en joayou an ênvou vit alo. Garnie bea savel divar ar be, e vagale eo em daoalindirazàn. E m o n et .

M’bo salud a galon ha gantcarante vad; Pebes boneur ê din ho qüe le t, ô va zad ! R e n o d a hoc d'e v u g a le , hac a la v a r :

O vabugale baour ! m ’ho ped gant caranle, Laqit ho confianç ebars ar güir Doue. Güelet a rit penos ho mam zo decedet; D ’ober c ’hoas pinijen me a rànco monet. 13eit atao honest evel ma ê ho lad; Ne c ’ho.aatai-t biqen ober nemet ar vad, Rac Doue a zo just, ha ne vanco james Da zont da hroteji va bugaligou guèz. Demp-ni da Vontoban, Mogis, demp, me a ped: Joa vras a vo eno p’hor güelot êruet. R e n o d d'an am bassadour , a antre :

Hit, c’houi, ambassadour, da annonç ar c’hêldu: Lavarit omp êru ^bnrs en ber gomzou. A n A mbassadour .

Me ya da barlia, p’aui çhoazit evit s e , Hac a rai ho t-ezir, ne vo qet a zale. Sorliat a ra.

D E C

E T

A n A mbassadour

D I A L O G, ha

B ourc’h is ie n .

A n A mbassadour .

Salud d è c ’h , Autrone demeus a Vontoban ; Me a z o deputet da zont betec amàn

/jo i

D ’an n o n ci d ê c ’h q ê lo u ho crai re jo u isstst, Pa ho p o b e t cl êv et petra ê ar sujet. H o mestr, an Duc R e n o d , ha Mogis, e g u e n d e r , A deu da Vo ntoban abars n e b e u t amz er, O felerinach zo g rê t, a drugare D o u e : Eus a J er us al em e te uo n t leun vue. Me o deusxligasset d ’a n n o n ç ar c ’h êl o u d ê c ’h , Hac e credàn e vo r e ce ve t mat g a n ê c ’h. A r C ’h e n t a B o ü r c ’h i s .

D o u e hac ar V e r c ’hez ra vint dre oll m e u l e t , Mar d ê , Ambas sadour, güirion a lavaret. T a p is s omp amàn o l l , d ’o b e r e n o r d ê z e , Ha g r e o m p dilijanç da r e c e o a n ê z e . Tapissa a reont eur penn eus an iheatr. Renod bac e suit a a n tre . R enod.

Salud dêc’h , va zud qèz, gant calz demeus a joa : Me zônje birviqen ne ênijVn amâ. A n E i l B o ü r c ’h i s .

B e n i g u e t ravezo ar m o m e n t hac an h e u r Ma o c ’h eus bel a r c ’hraç d i s an t hpn R e d a m p t e u r Da zont d’ar guêr, va mestr, hac Mjfqender Mogi. M e ul et ra vo J és us hac ar VerPlÈez Vaii. D e m p b remà n, Au tron e, da Y o t ï t ô b a n , rac sur Ouz hor g ü e l e t e n o e vo c a l j ^ H j a ^ n r . Jjg|vel ’a ra an tapissiri. R e n o d ha M o g i s , pehirii â lavar :

Va c’hcnder, poent ê din qemeret va c’hônje, l l a c m e zo caus da galz zo collet o b u e , Hac ez ê p oen t bras din d o n t da c ’h o u l e n pardon O u z a r M e s t r s o u v e r e n , D o u e , R o u e an trôn; O uz ar V e r c ’hez Vari er g o u le n nà n i v e , Ha d e m e u s an oll Z en t hac ive an Æle. Me a ya d ’ho q u i t t â t , ô va c ’h e n d e r l e a î , Hac er m e m e s amz er an oll en g é n é r a l ; Me ya d ’an er mi tach eun tu bars er c ’h o a j o u , Ha a ’c m b o da zêbri n e m e t griou l o u z o u ,

4 o2 Da ofcer pînijen d e m e u s va goal v u e , A meus bet tremenet o c ’h offanci Doue. Hornàn ê an eil güech da zont da gnimiadi: Me a lavar bremàn adieu da bepini A zo eus va ^z^laou hirio bars er plaç-mâ: Graç de m p d ’eu em velet er pales eus ar joa. R

enod.

l a , va c ’hend er qèz , goude fin hor b u e , Grac de m p d ’en em velel en barados Doue. Me yêlo e v e ld o c ’h da ober pinîjen, Pa em bo eun neheut inslruet va mibien. En emboeat a reont, faace sort ionl. Renod bac e vugale a antre. R enod.

Harça , va bugale , p ’omp amàn assambles, E meus c ’hoant e y a f e c ’h prest da Baris expres Da gavet Charlamagn, ma leufet d ’er pedi Ma v e c ’h Chevalierien , mar car o c ’h acoepti. En em wisqrt eta eus h o c ’h habi/ou caer, Evit caout preslanç vat dirac aa lm p ala er. Me royo d ê c ’h calz aour hac ive calz arc’hant, Mes o im-plijit mat evel güir dud prudant, Douguit bepret respet an eil da eguile; T e u l i t plê ne d e u f e c ’h biqen da barlant re^ Ma v e c ’h babillerien , e credo ar gomtet IN’o e ’h qet evel ho tad, m e m e s b o e ’h eontet. Lavarit d ’ar Roue da biou o c ’h bugale, Hac ho recevo mat certen e Vajeste.

Y ONET. Va zad, n’em em nec’hit demeus a guementse, INi rêyo pep tra oll ervat, gant graç Doue, R

enod.

Adieu ta, va m i b i e n , me reqet d ê c ’h calz joa. E m o n e t.

Q e n a vo, va zad q è z ! ni ya da bartia. Partial a reont.

4o3 U

n n r c v e t

i a l o g.

Ar Roue hac e suit a antre dre eur penn. Bugale Renod d re eur penn a il , bac a zaouliu dirac ar Roue. E

m onet.

S ir , ô va A mp er e ur ! D o u e d ’h o c o n s e r v o En p e o e ’h hac en y e c ’het b e t e c h e u r ho maro ; Da rêi d ê c ’h oll b u i ss a nç , prospéri té b e p r e t , D’ho Princet, d’ho ConHet, coulz ha d’ha PaTonet. Ni zo deut ho p e t e , A mp er e ur s o u v e r e n , D ’ho pedi d ’hon r e c e o , S i r , da Cheva li eri en. Ni a ra ofifr d ê c ’h , Sir, d e m e u s hon oll bouvo ar , Da renta d ê c ’h servich atao evit ho cloar. Ch arlam agn.

Pi ou o e ’h - u , Aw trône? l avari t, m e h o p ed : T u d a galite o c ’h , herve s o uz ho q üe l e t . E

monet.

Ampereur Charlamagn, me lavar dêc’h hep poan, O m p bugal e R e n o d d e m e u s a V o n t o b a n . CtiARLAMAGN.

Savi 1 prim en ho sa , ô va daou b u g u e l q è z ! D i g ü e z e t mat ez o c ’h certen bars e m pales. P e n o s a ra ho tad? lavarit se d i n - m e ; l l a c en zo y a e ’h atao hac e v r e u d eu r ive? Y onet.

l a , dre c ’hraç D o u e hac e Vam ar V e r c ’h ez : En e m r e c o m m a n d i a ra d ’ho m a d e l e z . Charlamagn.

M ’h o c r ê i C h e v a l i e r i e n , a ba la mour d ’h o l a d , Ra c bea ê eun den hac a garàn ervat* Hac a balamour d ê c ’h m e a rayo re aü* Dre ma o c ’h tud vaillant hac eus ar goad royaif O lie r , Nêm ha Roland a deu da bocat da vugale Reûoj» R oland.

Lavarit din , m ’ho p e d , Y o n e t hac E m o a e t , H a c en zo y a e ’h h o tad ha dispos mal b e p re t .

4o4 E

monet.

l a s u r , P r i n ç R o l a n d ; pa g üi ta jo mp a r g u ê r , E c o m z a s calz o u z o c ’h gant eur joa goal dener. Charlam a gn .

D e m p b remàn , A u t r o n e , da zebri, da eva Gant mi bi en q e r R e n o d d ’en e m rejooissa. Sevel a rê r an dol hac ec’h azeont en qever Charlamagn, Eur Chevalier a êru gant eur poignard en e zorn. A r Ch e v a l ie r .

Deit, cetu eur poignard, Charlamagn, va Houe,

A gavàn a zo grêt ebars e ur c ’his n e v e ; Dr e ma ê e u r pez brao ha m e u r b e t curius. M ’en ro d ê c ’h en p r e s a n l , I mp al aer g e n e r u s , Charlamagn a guemer ar poignard. Charlamagn.

M ’ho t r u g a r e , m i g n o n , d e m e u s a galon vad: Dalit e u l l o ui s - a o u r da gaout e ur voutaillad. Charlamagn.

E màn zo eur poignar d a d m i r a b l , e x c e l a n t ; M ’e n r o d ê c ’h, E m o n e t , d r e m a o c ’h d e n vaillant. E

monet.

Me h o trugareca , ô A m p e r eu r puissant ! M e u r b e t o c ’h j e ne r us ; m e a gar ho presant. Bugale Fouqes de Morillon, pere a voa ive ouz toi, a guemer jalousi. CONSTANÇ.

H ac en zo ret o b e r q e m e n t s e a v om b a n ç Yit m i b i e n eun traitour^M’en t ou, fe a Gonstanç. Y onet.

E u r v i c h er fall a rit o t e r c ’hel s eurt d i s c o U r , Pa gredi t lavarat ê va zad e un traitour. Mar lazas va z a d - m e h o h i n i , crédit mat IN’o e q e t d r e drahison, Charlamagn e r g o a r m a t ; Ha mar carit s o u t en e voe dre d r a h i s o n , Cetu aze va gaj : m e n o n q e t eu r poel trou . Charlamagn.

C o n s t a n ç ! tor bras o c ’h eus o troubli va fales; l \ a c s e , serrit h o p e g , pe hit buan er me s.

4o5 ROHARS, breur C onstanç, a zav ive.Iiac a lavar :

Me brou vo d ê c ’h , Y o n e t , hac a lavar bremàn E ho lad eun trailour : c e l u va gaj amàn. C

harlamagn.

C ’houi zou te n eur gos fall, c r e d i t e n g ü i r i o n e , Hac e ti^fec’h caout q e u z ma rt ez e prest g o u d e . EMONET.

Q eme r it gaj Rohars , A mp e re ur , m e ho ped ; Ni g o m b a l t o o u t e , rac n o m p q e t p o e l t r o ü e t . R

ohaks.

Ha n i , va I a ipal ae r , a zo c on ta nt i v e : Hon daou o ut e o daou ni g o m b a l t o oute. C

harlamagn

Rohars, ha c’houi, Constanç, qent dont da gombatti, Fournissit co lî on e v i d o c ’h p eb hini. I

delon

B er a n g e r , c o u l z ha me , ha n e u z e P i n u h e l , A goti on d ê z e vei q e r e n t naturel. N êm. R ic h ar d a N o r m a n d i , O g e r ha m e h e p f o t , A zo o c ’h oti on da vugale R e n o d . C

harlamagn

Eh bien , va B a r o n e t , av o al c’h ê q e m e n t s e ; Va r c’hoas e c o m m a n ç o ar go mb a t da g re iz -d e. D e ut ho taou g a n é n - m e , E m o n e t hac Y o n e t , M ’h o crin Cheval ieri en h e p n ep dale e b e t . Sortial a r e o n t , ha Charlamagn a l a v a r ;

Clêvit e t a , O g e r , hit buan , m e ho p e d Da o b er da R e n o d d o n t buan d ’am c ’h a v e t , E m e us eu n e z o m bras da g oze al gantàn : C o n l i t d'eàn, m ’h o p e d , an dra evel ma juàn. O ger.

S i r , m e rêi ho tezir e us a greiz va c ’halon ; Me a barli ractal vit va c ’h o mmi s si o n. Sortial a r a , bac ec’h éru en castel Renod.

4 oS

D a O U Z E C F E T R

enod

hac e Vreudeur.

D I A L O G.

Og e r ,

pehini a lavar :

S a l u d , q e n d e r R e n o d ; me a zo deut exprès Abers an i mp al aer d ’ho cundu d ’ar paies. D e u t d i o u c ’h-tu d ’e ga v o u t , ne laqit n e p t e r m e o , H o mibien z o ’n danjer eus abers traitourien. Lavarat a reont ez ô dre i achete O c ’h eus lazet o zad : d eu t d a br o uv e o f o s se, Hac evit ma vouezot en oll ar w i ri o ne , Ar g o mb a t zo fixet evit varc’hoas c r ei z - d e , R

enod.

Antreit e m c ’hastel, va c ’h en de r , va mi gnon, Evit ma c om zi n d ê c ’h var eur seurt qesti on. Me m e us da gonla d ê c ’h eur c ’hêloti zo neve : Me a zo q e m e n n e t da Baris h ep d al e; Abers an Ampereur e zoar deut d a m pedi 13a barlial raclai , hep nep tam difleri. Ya mibien zo e n o trêtet a draitourieu Gant bugale F o u qe s en pep seurt fall termen ; Q e m e n t int co le r et d e m e u s a b ep c o s t e , M ’ê fixet ar go mb at evit varc’hoas creiz-de. R

ich a r d .

Pa y i t - l a d a Baris, ni yêl g a n ê c ’h , va b r eu r , Evit caout an enor da velet an Amper eur ; Ha mar teufe nep den da vancout d ’ho m i b i e n , Me en draillo raclai, o uz se bei t certen. R enod.

D e m p e t a , va b r eu deu r, p ’o c ’h eusarvadelez^ Da vel et petra vanc d ’an Impalaer Charles. Monta reont en hent, hac ec’h értioni en Paris. Salud dêc’h, Ampereur, salud dêc’h, va Roue; D i r e d e t on d ’h o e ’h urz da c ’h o ut ar v i r i o n e , Da c ’h o u t c o m p o r t a i e n t d e m e u s va b u g a l e ,

4°7

lia go uzou t o respet evit ho Mnjesle. Charlamagn.

Renod joa vras a meus ; n’allàn qet en em glêm 0 velet o c ’h distro eus a Jerusalem. Deus ho mi bieu ive e me us eur joa barfet : 0 c ’hundu zo en oll evel ma ê dleet. Da Emonet e me us eur presantic r o e t , M’ê bugale F o u q e s me u rb et en em f a c h e t , Hac o c ’b bel accuset a draitourach g a n t e , Ilo poa lazet o zad dre eur güir I achete; Mes ho taou vab, Renod, n’o deus qet bet souffret Ho trêti eus a lach hep espern p o en t a b e t ; M’o deveus arrêtet d e m e u s an daou gos le E voa ret c ombat ti da approuv q e m e n t s e . Dar sujet se h ep qe n e me us ho q e m e n n e t Da gaout hoc’h assistanç, rac aon vent trahisset; Ilac evit prouvi d ê c ’h va c ’harante barfet, An urz a Chevalier a me us d ê ze roel. R enod.

Güel et a ràn ervat, Impalaer ha R o u e , O c ’h eus güir garante evit va bugal e; Meurbet e zôn j o a ü s , er g üel et a rêr s c i e r , M’oc’h eus va zaou vab qer armet da Chevalier, l^avaril b r e m à n , Sir, p e l e c ’h vo ar g om b at : D o u e da rêi d ê ’r c ’hraç d ’en em difen ervat. Charlamagn.

D u o n t , er b le ne n gaer an Itron-Varia. Me rêi dê peb a varc’h , peb a gl eze gant joa: Joa vras ve din gü el et ho taou mab triomfant Yar bugale F o u q e s , zo Irai tou rien mé cha nt . Charlamagn a zorti, ha bugale Renod a antre. E monet.

D evez mad d ê c ’h, va zad, gant peb humil ité : Grêt omp Chevalierien bremàn, dre c’hraç Doue, Eun e n or ar c ’h ae ra , ma zeus hini er b ed ; Mes eur jalousi vras zo o u z o m p q e m e r e t ,

4o8 Va zad gant bngale Fou qes de Morillon , A lar ho poa lazet o zad dre drahison. ( lo u le n n e l hon eus bet racial pant ar Roue An enor d ’ho venji divar goust hor bue ; Accordet en deus d e m p , hac en deus ho calvet Da rêi da c ’houzou t d ê c ’h ar pez zo c ’hoarveet. R

enod.

O va bugale guèz! Doue d ’ho sicouro: Ra d e uy o d ’ho miret da receo ar maro! Graç d ê c ’h er gomb at-se da zouten hon enor, Da zont da Yontoban gant gloar ha gant viclor. Charlam agn a antre d re e u r c’hoste; Rohars ha Constanç dre eun ail.

K o daks.

Cetu ni, Ampereur, bremàn en em rentet Er plaç eus ar gombat o c ’h eus dem p assinet. Roland hac Olier a antre. R oland.

Cuzul fa JI o o ’h eus bet da ober qement-màn ; Qeuz a elfac’h da gaout, ouz se o c ’h assuràn. C h a rla m a g n .

R e t e vo d ’ar blenen bea divoellet mat , Rac aon a drahison zo dem p- ni dianat; Rac Rohars zo carguet d em eu s adraitonrach, Mes R e n o d hac e vreur zo daou zen a gourach, Richard, pa ve fachet, n ’espern Comt na Baron, Ha pa ve er gombat zo evel eu! leon. Eun deiz voe var ar poent da zonet d ’am laza; Abaoue ar poe nt -se e meus sônj diontâ. R a c - s e , va niz R o l a n d , hac ive Oii er , Gr itober justiç vad, m ’ho pe d, va mignon qer. O l ie r .

Impalaer Charlamagn, na ve t q e t chagrinet, INi rêyo justiç vat , var ze ne vanqimp qet* INI ya bremàn di ou c ’h-tu da ober hon de ver, Evit senti o u z o c ’h en eur c ’her bras affer.

T r I Z E C F E T

J L 0 G.

R enod , e Vugale hac e Vreudeur . R enod. H a r ç a , va b u g a l e , b r e m à n e vo g ü e l e t Ha c ’h o u i o c ’h e u s co u raj h o tad, h o h e o n t e t . D e u t aroc , E m o n e t , c ’h o u i ê ar m ab e n a ; C ’h o u i o c ’h e u s m u i a n e r z e g u e t a r y a o u a o c a . Dalit va fla m b e r je , a z o eu r c ’h l e z e m a i , Ha t e u n it güir v e n j a n ç ga n là n e v it h o tad. E monet. Va z a d , b e it c e r t e n ha c r é d it h e p d o u e t a n ç E y ê l o an affer h e r v e s h o n e s p e r a n ç ; R a c c r e d i a r e o m p e v im p su r ti e c ’h o u r ie n , G a n t ar c ’hraç a Z o u e , var h o n a d v ers o u r ien * R enod. D e u t - t a , va b u g a l e , m ’h o c u n d u in g a n t joa En c r e iz e u s ar b l e n e n an I t r o n - V a r ia ; D e u t e n t r e va d iv r e c 'h evit ma p o q in d ê c ' h : Graç ma te u y ar v ic to r e r g o m b a t - s e g a n ê c ’h. Sortial a reont, evit aniren souden. Eur Messajer a antre.

A r Messajer. M’h o p e d , R e n o d , da zon t da g u e r a e r e t tru e D e m e u s h o p u g a l e , p e ’ c o l iin t o b u e , R a c m a b Griffon a z o b r e m à n n ’etn a m b u s q e t E n q i c h e n ar b l e n e n g a n t calz a d u d a r m e t , H a c o d e u s o ll t o ù e t ga n t arrach var o le , M a r g o n i t h o m ib i e n , e tistru jiu t a n ê . R ehod . O h ! R o u a n t e l e z F ra n ç! ha p o s s u b l ve b i q e n N e v ez q e l d e liv r e t d e m e u s a d r e i t o u r i e n ! Hit prest d ’en em armi, m’ho p e d , ya breur Richard » Ha grit arm i h o t u d , h e p b e a tam c o u a r d ; H it gan t h ast d ’ar b l e n e n , h e p arêti p e l l o c ’h ,

!\ 10 Ma gril ma ho c o e lo an oll mad ac’h a n o c ’h ; li a mar leu mab Griffon da sq êi va b u ga le, D e u t hardi d ’en laza, h ep égard na Irue. R ic h a rd .

M’ho ped, va breur Renod, n’en em chagrinit qet : Ha var bo pugale beit oll d iv o rc’hel. Sortial a re o n t o ll, senet R enod. C harlam agn a êru . C harlam agn.

P e l e c ’h e màn Richard? lavarit d in, R en od ; 3üje gred e o êt ive da velet an assot. R enod.

la su r , va R o u e , o u z se b e it c e r l e n , R ac so u p ç o n i ra calz eus e n o traitourien. C h a r la m a g n .

N e vint q e t trahisse!, R e n o d , q e it m a vin beo; D e m p d ’an tour huella ; a e ’hane ni veio H ac én vo lealdet dirac ho pugale, R enod.

D e m p e t a , A m p e r e u r , pa ê h o p o lo n fe . Mont a re o n t d 'a n T o u r. C harlam agn.

P elra ê q e m e n ls e ? R e n o d , din lâvarel; M e vel R ichard d u o n t gant calz a dud armet. R enod.

îV h o p e t q e t a c h a g r ia , A m p er eu re u sa F r a n c , R a c q e m e n l s e zo oll evil rêi assuranç. A r g em batterien a a n tre . An trom pillou a z o n , hac a r gom bat a gomma nç e n tre Em onet ha C onstanç. E m onet.

Dal, Constanç, da gommanç, eur flippât var da benn, H ac a zervicho d id evit da groas n ouen. C onstanç a goe d 'a n dooar.

Rrem àn , dert fa ll, te ranc êc h u i da vue : Ha traitour ê ya zad? lavar ar virione. C o n s t a n ç a zao hac a lavar i E h bien-ta, Emonet, me non qet c’hoas maro; Mar gallàn da atlrap, m e as re co m p a n ç o . Sailla ra var Emonet etel da c’houroB,

4 u E monet.

Mar d ou t savet er za , m e b r o m e t h e p dalc Ne vànqin q e t d ’as cass d ’an douar adare. En tizout a ra qen en discar c’hoas d’an douar* C onstanç.

E m o n e t , va m i g n o n , lèz ganén va b u e ; En e m renta ràn did : d a 1. .. q e m e r va c ’h l e ze . E m o n e t a receo e gîeze , hac a lavar : Pa o u t en e m r e n l e t , m e ro did ar v u e ; Mes d eu s ganén racial da gavet ar Ro ue . Sortial a re o at.

P b F À R Z E C VET

D I A L O G,

C h a r l a m a g n , E m o n e t , Y o n e t , C o n s t a n ç ha R o h a é s . E m o n et.

Cetu Constanç amàn , A m p er e ur ha R o u e ; Grit dioutàn bremàn herve s ho p o l o n t e . C

harlamagn.

ManiGc ô sur z e , E m o n e t , m i g n o n q è z : P a zal c’hin egui le t vint c r o u g u e t assambles. E

m onet.

Ah ! g l o ut o n fall Rohars î te ranc inervel ive ; Me ya da treanli bremàn gant va c ’h le ze. Yonet.

N e reot q e t , va breur, rac me feîl ive di n Bea t r e c ’h var emàn , v e l d o c ’h var h o c ’h i ni n. Pa guerfot-ta , Rohars , ni g o m m a n ç o i v e , Ra c naon d e m e u s ho qig e d e v e u s va c ’h l e ze . R ohars.

Coulz è commanç bremàn, mar dout eur pot capab ; Me ya da zi sqeuz d i d , mar gallàn da altrap. Sqèi a ra cun toi; mais Yonet a b a r aneàn.

Y onet.

Ma nqet bras o u t , R o h a r s , m e s m e a t i va nco , R a c b r e m à n , h e p nep ma n c , m e a c ’h e x t e rm i n o,

4 I2 Me r êyo d i d s a n t o u t ar bcfez d e m e u s vn lanç, Ha c e u s da «jnmzou vil le po ar recom-panç. Yonet er sco hac en discar; R o h a r s a zao hac a lavar : Me en r e n l o d ê c ’h s u r , n ’ho pe i t q el a o e c ’h: Ke zônji t q e l , m i c h a n ç , ê d i z e c ’h e t va b r e c ’h. Y

onet.

N ’en don qet iouchet c’hoas ganêch-u, camarad; Me s m e a ya b r e m à n d ’ho peuzi en ho coad. T rec ’bi a ra e vrec'h de* déia» R

ohars.

Va D o u e l h o pei t Irue o uz va e n e ; Col l a ràn va oit g o a d : ê c b u ê va b ue , Y

onet.

Ha te halvo va zad traitour eur v e a c h - aî i ? Lavar t e din amàn , l e b r em à n , c o q î n fall ! Anzav da c ’haou r ac l ai , d e n vil ha d i v a l o , P ’o t r am an t o u t c e r t e n da r e ce o ar maro. C o n v e n o u i e u F g a o u y a t amàn en bêr l an ga c b, P e m e as façado evel ma rêr d ’eul l a :h . P a n e lavares g u e r , m e ya en eur flippât D a d r e c ’hi did da b e n n c e r t e n , va c ’h;iinarad. ElHONET.

T rec’hi a ra e be n».

Pa o m p v i c t o r i u s , d e m p b remàn- ta, va breur, Da oflV fcou h o m a c h o u da Chartes, Ampereur. Y o n e t d'ar Roue : P e t r a a z ô n j d ê c ’h , Sir, hor be c ’hoas da o ber? C

harlamagn

ft e tr a, va m i g n o n e l • gt êl o c ’b eus h o l ever. R

Mont a reont da bocat d’o zad. .

enod

Me rent graçoa brem àn d’hor güir Zalver Jésus, P a o c ’h b e t e r g o m b a t c h o m m e t v ic to riu s . f t ’e u s n ic u n e u s h o ta o u a c ’h a n o c ’h-u b le sse E

monet

Dre c’hraç Doue, va za d , ez omp bet preservet.

4(3 P b MPZECFET D ! A L O G. Renod hac e vibien a êru en Montoban; R e n o d a lavar : H arça, va b u g a le , pa o m p er g u e r r e n l e t , Em be c’hoant, m’hoc’h assur, dont bremàn da zonet Da rêi d ê c ’h -u gant joa auiàn evit p a rta c h L o d e n eus va m a do u , h e p g o r t o s d av anta ch . Da Y o nel e roàn D o rd o n , h e p n e p seu rl poan ; C ’h o u i , E m o n e t , ho po caslel c a e r M o n to b a n . Ya b u g a le , m e m e u s g rê t calz a valeuriou î P in ijen a ràncàn o b e r d ’am p e c ’h e jo u . „ Me a ya d ’ho q ü i l t â t , h e p n e m e u r a zale i Calz a boan a ra din pa zonjàn q e m e n t s e . Yonet.

ÎNe g redàn q e t , va zad , ho pe ar volonté Da zont da zilezel b re m à n h o pugale. C h o m m it g a n e m p c r g u ê r evit hor» asista ; Ho p re s a n ç , va zad qèz , a rafe d e m p calz joa. R enod.

T a v it , va b u g a le ; ne gomzit q e t a ze : N e vin q e t m a l e ü r u s . c r é d i t m a l a n d r a z e . E monet.

D em p eta , va zad q è z , b re m à n da reposi. C h o m m il g a n e m p er g u ê r, hac e v im p d iz o u r c i. Sortial a reont oll*

C ’nOEZECFET

D I A L O G.

Renod e-unan , guisqct gant eur zè, hac eur vas en e zorn, en em bresaut dirac dôr qær. Eur Porcher. R en od .

Digorit din an nô r, m ar plijg a n ê c ’h, P o r c h e r , Hacc’hoant ameus bremàn dellouttremendreguær. Ah Pouchër. P c l e c ’h e z it-u -ta ? lav arit, va mignon ; L aqail eues m a t , rac calz zo a ktero-i».

4*4 R enod.

Jteffs fors, va mignon qer, m’en em fi en Doue; Mes la va rit d ’am zad caout son j ac’h a n ô n - m e , î l a c b i q e n em b u e n ’am güel int b trvi qen ; 51e a ya en eun lu da o b e r pinijen , El l e c ’h m ’en dev o c ’hoant an Dou e e t e r n e l , R a c me a me us bet grêt da galz a dud rnervel. Allas ! va c ’b ons ei an ç a re be c h calz din z e , Mes me rêi pinijen b e te fin va biie. D a l it, va mi g no n q e r , dalit va d ia ma nt ; E n n e s a dalve sur e u r s o m bras a arcli ant. P’am boa-me er prenet, e coustas din mil scoët; Me en ro d ê c ’h , P o r c h e r , evit netra eb et . A a Porcher.

R e n o d , m ’h ot ru gare . V î e r e q e t d ê c ’h bone ur ; Me réi ho cotirc’hemen d’ho mibien ha breudeur; ( i l a c ’har zo em c ’halon, pa deu it d ’hor c ’buittât; I3a pa zonjàn en ze e me us calz calonad. Reood a zoiti. E Vreudeur hac e Vugale a an Ire. Ar Porcher.

Salud d ê c ’h , Au t r o n e , ra vo g a n ê c ’h D o u e , Gl ac’har zo e m c ’halon o tonet ho pete. Eur c ’h êl o u an trista a ràncàn lavarct; Mes aie ranc en discl êry, p a ê d i n c o m m a n d e t . Partiet ê R e n o d da o ber p in ij en, Vel en d eu s lavaret, crédit mat ha certen : Ya c ’barguel en d e v eu s d o n t d o c ’b avertissa; Grêt e me u s va dever : q en a vo ar c ’henta. R

ic h a r d .

O D o u e , va C ’hrouer ! possubl e ve p e no s E ve êt qüi t va breur ebars en creiz an n o s , Hac h or c ’huittaet oll h e p hon avertissa! Pa gonsideràn z e , e zon prest da voela. M o n t a ràn en eun tu da b ed i hor Zalver Evit va breur R e n o d , ma t euyo prest d ’ar guêr. Sonia) a ra.

/, i5 S

D t

e i t e c f e t

a l o g,

A r ta ç o n n e r ie n , o sevel eun ifis d a Z a n t-P ê r, en Cologr*, A r C ’h e n t a

M açonner.

Hastomp-ta labourat, me ho ped, va züd qer, Ma vo savet buan eun ilis da Zant P êr, Rae crén ê al labour ebars er moment-mà, Hac hon eus eun ti c’hoas d’ober er mis qenla. R e n od a êru , hac a zaoulin d ira c an A uter-V ras. N euze e r a

da gao u t a r M eslr M aço n n er, h a c e tavar d eàn :

Salud dêcTh humblamant, Autrou Mestr Maçonner; Me garfe labourat evit ilis Sant Pêr. A r M estr M açonner.

Hit eta, va mignon, pa feil ze dèc’h bremàn, Da zicour ar-reont da zigass mein amàn. R enod.

Va Mestr, ne fachit qet demeus an dud qès-se; M’en qerc’ho va-unan : crén avoalc’h 6n da ze. A r M estr M açonner.

Ma n’eus den d’ho sicour, e ehommo aze c’hoas; Rae n’ouzoe’h qet michanç ê ar men ponner bras. R enod.

Mar fell dêc’h ve rentet bremâ-zouden aze, Me a ya d*e guerc’hat, dre ar c’hraç a Zoue. A r C ’h e n t a

M açonner.

la zur, va mignon; tachiMa d’en digass, Rac preparet e meus deàn amàn e blaç. R enod a zoug a r m en , A r M estr M açonner.

C’houi zo sur crénva den a meus güeiet biscoas ; C’houi zo leun a gouraj ha demeus a nerz vras P’och eus gallet douguen eur men qer bras amâ : Pêvar zo bet dija, mes n’oant qet evintâ. Demp bremàn, mignonet, hep nep damant ebet; Pa ê êru ar men, ez omp oll divorc’het. An D arb arerien a ère»

A r C ’h e n t a D à r b a r e r .

An den bras-se a zo qer crén hac eul leon : Ober a ra pep ira en dezir e galon. Qement ra a labour vel ma rafe pemp d e n , Ha nebli den d’ar Mestr nemelàn hep mui-qen.

4,0 O ber a ra gaou d e m p , m anc a ra demp ïabour : Mes en em cntentom p evit en em zicour. Ni rànco dont abenn da ellout en la z a , P a er c’havimp cousqet ; ze a vo a r güella. Mes tavomp oll var ze, m irom p hor secrejou , Rac aon o ve eure am àn eus hor zelaou. Sortial a r e o n t , n e m e t R e n o tk

R enod c-unan : Amàn zo eur pîaç brao da zoni da zisqüiza ; Me a ya da repos d ’ahan d ’eun heur amà. G o u r v e a r a q a g o u s c a t. An D a r b a r e r i e n a ruiil e u r men b ra s va r b e n n R e n o d , hac eo lazet. G o u d e e o laqel en e u r sae’h ha stlap e t ct riv ie r a r R hin . G ou de m a voa s tla p e t en d o u f , a r pesqet e r z o u le n e va r g o r e Q e r q e u t eo’h a p p a r i s e u r sclêrijen v ra s e n dr®d a g o r f K e n o d , b a c a n d a r b a r e r i e n s p o n t e l , a r e d qüit. ---------

T r i

■ ! n~r> Q dtïn w i

r A c ’ u r

Ai c ’h e s c o p A

B aro n et

C ’h e n t a

D î A L a c.

e t

Cologn a êru.

Baron.

Piou an den beuzet-m àn? ha c’hotii voar, mignonet? A n E il B a r o n .

Allas! va mignon qèz, an dra-ze n’ouzôn qet. Ni hon eus e gavet ebars en d o w stla p e t, Ha dre eur c’hraç Doue var gore ê chommet. A r C ’h e n t a

Ba r o n .

Pe hano en deus-àn? m ar deus hini er goar ; R et e v e , a gred d i n , eun den zantel hep m ar. A

rede

Baron.

Ne ouzôn qet a grenn piou a rê r dinuniànr Mes eun estranjour ê a zo deut d ’ar vrô-m àn: Evel d a tb a re r voa ebars ilis Sant P ê r; Ze a meus bet clêvet aboe nebeut am zer. A r C’h e n t a B a r o n .

Q rre’hit amàn eur e ’h a r, me ho pe.i, A utroner M 'er c’hassim p da Gologn da entêri neuze. Qerc’h a t a r è r a r c’h a r ; pa voc laqet Rem>d e b a r s , e y as ar e ’h a r e -u n an bet«» q æ r O o i n . A n A rc^ esco p T u r p in .

N’omp qet d ig n , A utrone, diouz an den zanteî-m ào; H ac-se-ta, A utrone, heuillomp ali a n e à u „

h '7 Rac né qet apropos en lezel seul bremâ i Ret ê d'eure benac hep fot en asista : Rac-sp ni ya d ’en heûill, audiloret christen: P’er güelimp arrêtet, vo échu an termen. Pa voe êru ar c’har en Croin, ec’l» arêl. An Ârc’bescojv h g-unlimj,,

Bremàn p’ê a r r ê t e t , me ho p e d , A u tro n e , Dizoloit e visach , ma vo güelet piou ê. Mar galler e a n a o u t , e vo ret demp scrifa D ’e dud d’en em renta hep nep dale amè. A n E i l B a r o n a zizolo e visach hac a lavar : Me gred ne anav den sur aneàn amàn ; Seblantout a ra din n ’ê qet eus a r vrÔ-màn. Serri a rêr ridojou an ilis

N o N T E C F E T

Breudeur

R enod

D I A t O G.

a êru en qichen eur Feunlcun. R ichard.

Bremàn pa omp eta d ’ar feunteun-màn rentet, Arrêiomp eun nebeut da derri hor zec’het; E n tr e t a n t, m arteze, ni hor bo ar boneur Da glêvet qêlou mad eus a Renod hor breur. Eur Pelerin a d re m e n , ha Richard a guoliniî.

A belec’h e teuit, va mignon qèz Doue? Ha c’houi voar eur c’hêlou benac eus a neve? A r PliLER IN .

Deus an Alamagn ê e t e u à n , va m ig n o n , Eus ar guær a G ro in, en qichen qæ r Cologn : E no e meus güelet calz eus a viraclou Grêt, gant eun den m a r o , dre nerz e vertuziou ? Ma lavare an oll voa eur géant c e r t e n , A voa bet darbarer gant ar vaçonnerien. Ennes a voa eun den demeus a r vaillanta, A zougue qeit ha deg demeus a r re grénva. Mestir a r Vaçonnerien voa contant an eàn, Mes an darbarerien a voa jalous o u n t à n , 11a neuze entreze qerqent e cônclujont Da zont prest d ’en la z a , hac ober a rejont ; Ha goude er stlapjont ebars en eur rivier: Chom a ras var g o r e , dre v ira cl, ze zo sclêr. E ur sclêrijen a zao endro d ’ar c’horf s a atel,

4»B Dre viracl, se to s u r , abers an Eternel* Casset voe en eu r c’har da vea éntêret E b ars ilis Cologn, dre urz a r Baronet ; Mes ar c’har a red as, hep arrôti carnet* Qen e voe en qæ r Grain e-unan crac chommét. Ze oll a meus clêvet o tremen d re ’r vroyou î Ce t u - t a , A utrone, va oll neveZeUtiou. B reudeur Renod en erfi laca da to ir e la , rac giielel a reo n t é voa deus o b re ü r e coraze ar Pèlerin. G u ic h a r d .

Ennes ê sur hor b re u r , hon eus pell zo clasqet: Àvançomp prontam ant, ma zaimp prest d ’e velet* brem àn e ligorer ridojou a ilis , en pehini e màn a r c'horf. Q erqent ec’h éru b re u d e u r R en o d , fiac e yeo n t da dal a r c’hç>rf a zo dizolo v a r a r vascaon. Pa d ostaont ec’h ap p aris eu r scférijen v ra s en d ro d ’ar c h o r f . hac e c ’h an iveonl o b re u r R enod. Coea a re o n t sem plet. A n A r c ’iîESCOP.

Bremàn s u r , A u tro n e , e velimp, me a g r e d , A r pèz hor boa c h o a n t bras pell a zo da velet; R ac an Autrone-màn pere a zo am àn A gredàn a anav su r a r c ’horf santel-mân. B reudeur Renod disem plet a sar< R ic h a r d .

Va b r e u r , piou an traitour en deveus ho lazel? Ret ê credi penos n ’oc’h anaveye qet, Alard.

Oh ! maro ë hor breur ! cetu ni glac’haret ; H o r zouten demp-ni oll zo breniàn ravissetl A n A r c ’h e s c o p .

A u tro n e , pardonit d ’ar pez a lavaràn : T or oc’h eus da gueuziat an den qer zantel-màn, Rac ho p reu r zo eur Zant a zo er B arad os, Tost da Zoue bremàn o qemer e Tepos* Güelet a rit dre ojl miraclou grêt dreizàn ; Rac-se-ta e tleit n ’em gonsoli bremàn. Piou oc’h , mar plij ganêc’h ? Piou a rêr an eàn ? Vit scrifa e hano var e ven be bremàn. R i c h a r d ,.

A u t r o u , pa oc’h eus c hoant da anaout hon ligne. H a peseurt hano* rêt eus a r c’horf santel-zo : Ni a voa pêvar b re u r , m ’en lavar dêe’h b re m à n i Ennes a voa hanvet R e n o d a V o n t o b a n .

4'f)

l a , ennes ê R e n o d , a voa hor breur h e n a , Vaillanta Chevalier a zo bel er bed-m à; Anqveet ê bet A r P ê v a r M a b E m o n , Rac comzet zo anê ebars meur a ganton. A n A rc ’ h e s c o p .

Ohl glorius Renod ! vaillanta Chevalier I Mnro en servich Doue, er güelet a rêr sclêr, Clêvet e meus sur comz a vugale Emon ; Pa ê Renod e m à n , ê joaüs va c’halon ; Rac eürus e vo sur hed eun eternite, Assambles gant ar Zent ha gant an oll Æle. Demp da gana'n ofiç vit an den zantel-mâ Aro beziet en ilis an Itron-Varia. Ober a rêr an eniêram ant, h a c e s a v e ra rc ’h o rfe n e u rg a n a a l

Fin eus a Dragedien ar Pévar Mab Emon.

E p it a f e n R en od a V onto ba n ,

Ar Chevalier vaillant Renod a Vontoban , Goude e oll boanniou a repos er be-màn. Bretonet generus, pedomp a wir galon Jesus-Christ, hor Zalver, ha güir Roue an Tron, Pa vo êru an heur da güittât eus ar b e d , Da vont en e guichen en Pales an Drindet.

A m n.

Propriété.

LISTEN E u s a l L cvriou B rezonec a gaver e ty L édan , Im p rim e r-L ib re r, e M ontroulez. DEVERÏOÜ AU C’H RISTEN, cresqet calz, IKSTRÜCTIONOO CHRISTEN evit an Dud Yaouanq. CURUNEN AU VERC’HEZ , evit usach a r ftlerc’hed hac a r Graguex Christen. IMITATION JESUS-CHRIST , reîzet ra a d , h a p ap er b rao . IMITATION AR VERC’HEZ SANTEL. ABREGE EUS AN AYIEL, édition vrao ha reizet mad, INSTKUCTIONoU PROFITAPL, pe ar Sônjit ervad nevez. L EV IU f. AN Æ L -G A U i)IE N , d e d ie t d ’a r Vugale. AN DEVEZ M A O , p e iêqon da zantitia an devez,

REGLAMANT A VUEZ, pe an Taulennou. ABREGE EUS AN DOCTR1N GR1STEN. CATER1SMOU T reguer, Léon ha Qerne, e Gallec hac e Brezonec. CATEKIS HISTOR1Q , e Gaileç hac e Drezonec. CANTICOU S PIR ITU EL, evit a r Relrejou, Missionou, etc. CANT1GOU NEVEZ, evit ar R e lre jo u , Missionou » etc. MELLEZOUR AR GALON, pe Examin a Goustianç. INSTRUCTIONOU VAR GALON JESUS. — AR SCAPULER. I1ENT AR G R O a S , hervez hini ar Fondaiour. — AR VUEZ ÜïfVQT. PEDENNOU j l v A xv ent h a c ah C’h o ra iz , e Brezonec hac e Gallec. LEVRlCfHA BILLEJOU AR ROSERA, e Gallec hac e Brezonec. ïU E Z JOSEPH , gant eur Bêleg a Léon. MYSTERIOU AN OFEREN. — LEVR1G SANTEZ ANNA. CALANDRIER AN IND'JLJANCOU PLENIER. ANTRETIEN e tr e eur Missioner hac eun T o u er Done. GOLLOCOU GALLEC HA BREZONEC , reizet ha cresqet. UIRVOUDOU AR PROFET JER EM I, en riroou. PASTORAL ha. NOUELIOU BREZONEC. JBUEZ AR ZENT. — HEURIOÛ AR BRIS. AH FINVEZOU DIVEZA. — HENT AR BARADOS. CHAPELED, pe C urunen hor Zalver Jesus-C hrist. LITANIOU AR MAnO MAI». Ofiç Sant Viçant a B aul, etc. Simon a V ontroulez; Robert an Diaoul, Duc a N orm andi, An î)en E x p e rt; Michel Morin; Ar Buguel F u r; Ar Buguel tri b lo a s; Ar P o tr Câs R ichard; Avanturiou eun Den Yaouanc a Vreiz-lzelj Coilocou gallec ha brezonec; An Den C uriu s, e t c . , hac o u sp e a daou c ha n t Ganticou ha Cbanâonniou différant. Pep seurt Levriou a i l , e g a llec, brezonec ha latin; Im ach ou , Papfcr-fleuriet; P aper, Plùn, Liou, Scritoriou, Canivet, Crayonou, P a p e r aoor ha c arc’h a n t , T au le n n o u , Paper faus-fleur evit an ïiiso u, Greuo b i a n , a bep seurt lio u , ha re aour hac arc’hant. ■— g a rt c n n o u evit an A u te rio u , etc.