1
O, kom er eens kijken... Sinterklaas anno 2011
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
2
inhoud 1. Sinterklaas, wie kent hem niet?
3
1.1 Waar komt de goedheiligman vandaan?
4
1.2 Zwarte Piet
5
1.3 Geloven
6
1.4 Hoe wordt pakjesavond anno 2011 gevierd?
6
2. Verlanglijstje
7
2.1 Bestedingen
7
2.2 In de winkel
8
2.3 Online
8
3. Trends
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
9
Sinterklaas anno 2011
3
1. Sinterklaas, wie kent hem niet? De pepernoten liggen tegenwoordig al medio augustus in de schappen, maar het Sinterklaasgevoel barst toch pas echt los als Dieuwertje Blok op televisie verschijnt en ons live verslag doet van de reis die Sinterklaas elk jaar weer trouw maakt met Pakjesboot 12.
Het lijkt wel alsof Sinterklaas elk jaar populairder wordt. Wellicht gevoed door de trend die we zien in de hang naar nostalgie en het Hollandse gevoel. Deze wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door populaire programma’s als Ik hou van Holland en Boer zoekt vrouw. Maar ook in de stijgende verkoop van gezelschapsspellen. Sinterklaasavond wordt door veel Nederlanders gezien als een typisch Hollandse traditie die in ere moet worden gehouden. In dit rapport aandacht voor de Sinterklaastraditie anno 2011, verlanglijstjes en de trends die we signaleren.
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
4
1.1 Waar komt de goedheiligman vandaan? Sinterklaas
als
kindervriend
bestaat
vanaf de negentiende eeuw. Hij is gebaseerd op de Heilige Nicolaas die in eerste instantie meer de vorm had van een strenge pedagoog. Zonder schroom verkocht hij kinderen een pak rammel of doopte ze met hun neus in de inktpot. In de loop van de jaren worden de straffen milder. Het vieren van Sinterklaas wordt dan voornamelijk ingezet als hulp voor de ouders. Stoute daden worden in het boek genoteerd en kinderen moeten plechtig aan Sinterklaas beloven het nóóit meer te doen.
Toch is het voor veel kinderen nog steeds heel spannend om bij Sinterklaas te moeten komen. Lijfstraffen deelt Sinterklaas al lang niet meer uit, maar in de zak mee naar Spanje behoort nog wel tot de mogelijkheden. Dat Sinterklaas afkomstig is uit Spanje is waarschijnlijk bedacht door de onderwijzer Jan Schenkman (18061863). Hij gebruikte de inmiddels beroemde beginregels ‘zie ginds komt de stoomboot uit Spanje weer aan’ in zijn vele malen herdrukte boekje “Sint Nicolaas en zijn knecht” uit 1851. Schenkman introduceerde ook de stoomboot waarmee hij naar ons land kwam.1
De Sint werd pas na Tweede Wereldoorlog tijdens de Amsterdamse intocht vergezeld door een heleboel pieten. Hiervoor ging hij altijd met een knecht op pad. Het sinterklaasfeest zoals het nu wordt gevierd, is dus eigenlijk pas zestig jaar oud.
Het is niet verbazingwekkend dat Nederlanders in een onderzoek hebben aangegeven Sinterklaas te zien als hun belangrijkste traditie. Sinterklaas komt immers goed van pas in de zoektocht naar symbolen van nationale identiteit. Daarnaast past de populariteit van Sinterklaas in een klimaat waarin politici Nederland Nederlandser willen maken zegt John Helsloot van het Meertens Instituut waar onderzoek wordt gedaan naar de Nederlandse Taal en Cultuur. Wie Sinterklaas viert, wordt gezien als een ‘echte’ Nederlander.
1
Wikipedia
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
5
1.2 Zwarte Piet
De discussie die ieder jaar weer oplaait rondom Zwarte Piet, lijkt ervoor te zorgen dat Nederlanders alleen maar meer gaan hechten aan het Sinterklaasfeest. De Nederlandse Sinterklaastraditie wordt dus goed beschermd. Uit onderzoek onder Nederlanders van Antilliaanse en Surinaamse afkomst over hun kijk op Zwarte Piet, blijkt dat de eventuele kritiek die ze hebben op de Sinterklaastraditie over het algemeen weinig gehoor vindt. De ondervraagden houden van het gezellige familiefeest met surprises en gedichten, maar moeten niet veel hebben van de rol van Zwarte Piet. “Ze vinden het verdrietig dat hij als het stuntelige hulpje wordt afgebeeld met een vet Surinaamse accent. En helemaal omdat hij volgens een stereotype, koloniaal beeld is zwart geschminkt met rode lippen en een afropruik. Maar het meest kwetsende vinden ze dat hun bezwaren niet worden gehoord. Intrigerend dat een feest dat een grote groep fijn vindt, tegelijkertijd ook kwetsend kan zijn” aldus Siri Venning, een Deense antropologiestudente die onderzoek doet naar dit onderwerp.2
Keesie heeft ouders gevraagd wat zij vinden van de rol van Zwarte Piet. De meeste ouders reageren vrij laconiek: “Zwarte Piet komt door de schoorsteen en is daarom zwart van het roet. Dat lost meteen het probleem op van slecht geschminkte Pieten.” Toch begrijpen ze wel dat Surinaamse en Antilliaanse Nederlanders meer moeite hebben met deze traditie. “Net zoals wij jarenlang warme gevoelens krijgen bij een cultureel feest als Sinterklaas, zo geeft het slavernijverleden de Zwarte Piet voor hun een negatieve lading.”
De kans dat Zwarte Piet ooit zal verdwijnen is klein. Een aantal jaren geleden dacht de NPS het probleem op te kunnen lossen door Regenboogpieten in te zetten. Dit leidde tot enorme ophef en er kwamen zelfs doodsbedreigingen aan het adres van de NPS.
2
Metronieuws
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
6
1.3 Geloven Het geloof in Sinterklaas is erg sterk bij kinderen. Een kind dat de schoenen van oom Henk onder de tabbert van Sinterklaas uit ziet komen denkt: wat toevallig! Sinterklaas heeft dezelfde schoenen als oom Henk. Oom Henk zou zich zelfs ter plaatse om kunnen kleden en tada, daar is Sinterklaas! Een jong kind legt de link nog helemaal niet dat de ene persoon de ander zou kunnen zijn. Kinderen vinden het dan ook niet verbazingwekkend dat Sinterklaas op vijf december alle huizen langs gaat om pakjes te brengen, Pieten door de schoorsteen komen en het paard over de daken loopt. Dit zogenaamde ‘magisch denken’ hoort bij de normale ontwikkeling van kinderen tussen de vier en zes. Waarheid en fantasie lopen dan door elkaar heen. Omdat het realiteitsbesef zich ontwikkelt tussen de zes en acht jaar, neemt het geloof in Sinterklaas rond deze leeftijd af. Kinderen beginnen steeds vaker kritische vragen te stellen en meestal ontkomen ouders er niet meer aan om hun kind de waarheid over Sinterklaas te vertellen.
1.4 Hoe wordt pakjesavond anno 2011 gevierd? 67,5 procent van de Nederlanders is dit jaar van plan om Sinterklaas te gaan vieren. En vrijwel iedereen doet dat op de ouderwetse manier: met cadeautjes (94,5%) en met het gezin (81%). Voor 86,6% draait het met Sinterklaas om gezelligheid. Van de mensen die Sinterklaas vieren houdt 42% het bij een cadeau, 32% maakt er ook een sinterklaasgedicht bij, 22% haalt alles uit de kast en maakt een surprise èn een gedicht. 3
Volgens het het Nederlands Centrum van Volkscultuur waardeert men het Sinterklaasfeest meer dan kerst omdat de gezelligheid van dat feest voorop staat. Bij Sinterklaas is er ruimte voor plagerijtjes in de gedichten en plezier met de surprises. Nadat de cadeautjes zijn uitgepakt en de gedichten zijn voorgelezen wordt de avond gevuld met het spelen van gezelschapsspellen of het spelen met het gekregen speelgoed. En natuurlijk worden er ook heel wat pepernoten en chocolade letters verslonden.
3
RTL Nieuws
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
7
2. verlanglijstje De meeste kinderen beleven al veel plezier aan het maken van het lijstje zelf. Voor ouders betekent het vaak ook een periode van stress. “Als de speelgoedboeken op de deurmat vallen, hou ik ze soms bewust nog even achter tot een paar weken voor Sinterklaas. Anders gaat het Sinterklaasfeest alleen nog maar om het hebben en krijgen van speelgoed.”
Uit het onderzoek dat IPM Kidwise jaarlijks uitvoert, blijkt dat LEGO, poppen en auto’s al jaren achter elkaar tot het populairste speelgoed op de verlanglijstjes behoren. De top 3 van jongens en meisjes ziet er dit jaar als volgt uit:
Meisjes Groep 1-8
Jongens Groep 1-8
1.
Jezelf mooier maken
LEGO
2.
Poppen en poppetjes
Spelcomputer
3.
Barbie
Spelletjes voor de spelcomputer
Bron: IPM Kidwise 2011
De top drie van meisjes ziet er al een aantal jaar ongeveer hetzelfde uit. Bij jongens is LEGO altijd grote favoriet, maar tegenwoordig prijken ook de spellen en spelcomputers hoog op het verlanglijstje. Onderzoeksbureau Nielsen deed onlangs onderzoek naar de verlanglijstjes van Amerikaanse kinderen. Zij lijken iets minder bescheiden te zijn dan onze Nederlandse kinderen; de meeste kinderen willen dolgraag een iPad, gevolgd door de iPod Touch en de iPhone.
2.1 Bestedingen Er wordt verwacht dat er met Kerst meer uitgegeven wordt aan cadeautjes: 106,51 euro tegenover 63,36 euro voor Sinterklaas.4 (bron: RTL nieuws) Ondanks dat Sinterklaas onverminderd populair blijft gaan we dit jaar toch 8 procent minder besteden aan deze traditie. Met kerst is de verwachting dat we juist méér gaan uitgeven. 16,3 procent om precies te zijn.5
4
RTL Nieuws •
5
Maxlead
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
8
2.2 Online Volgens Bol.com is Sinterklaas meer en meer een online koopjesjager aan het worden. Speciale voordeelacties doen het erg goed en ook sterk afgeprijsde artikelen vliegen de deur uit. Micheal Schaeffer, marketingdirecteur bij Bol.com vertelt over de vijf opmerkelijkste trends in online aankopen:
1. Consumenten beginnen in hun aankopen met de belangrijkste en vaak ook duurste cadeaus. ‘We zien dat de artikelen die bovenaan verlanglijstjes staan ruim voor Sinterklaas besteld worden. Het zijn dan ook vaak de grotere cadeaus die we ver voor pakjesavond verschepen terwijl vlak voor de dag zelf de wat kleinere cadeaus gekocht worden.’ 2. Cadeaus voor de feestdagen worden vaak in een luxere uitvoering gekocht. 3. Bij populair speelgoed is prijs doorslaggevend. Ouders vergelijken de prijzen en de prijswijzigingen hebben impact op de verkopen, geeft de marketingdirecteur aan. 4. Voor duurdere aankopen oriënteert de consument zich langer. Schaeffer: ‘We zien aan het bezoekersgedrag dat mensen zich langer oriënteren op de specs en meer reviews lezen.’ 5. Consumenten geven elkaar via social media tips en brengen elkaar op ideeën.
2.3 In de winkel Dit jaar is Sinterklaas minder geld kwijt aan cadeautjes voor de kinderen. De zak van Sinterklaas, gevuld met chocolade, snoep en speelgoed is gemiddeld 1,1 procent goedkoper dan in 2010. Cadeautjes voor volwassenen zijn daarentegen duurder geworden. Dat blijkt uit een onderzoek van het Economisch Bureau van ING. De afgelopen jaren daalde de prijs van speelgoed met 3,9 procent en werd daarmee een stuk goedkoper. Ook snoepgoed daalde in prijs met 0,4 procent. Dankzij de lagere prijzen van speelgoed en snoep is de goedheilig man voor kinderen goedkoper uit dan vorig jaar.
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
9
3. trends Het lijkt wel alsof Sinterklaas elk jaar populairder wordt. We zien een trend in de hang naar nostalgie en het Hollandse gevoel. Dit wordt bijvoorbeeld gekenmerkt door populaire programma’s als Ik hou van Holland en Boer zoekt vrouw. Sinterklaasavond wordt door veel Nederlanders gezien als een typisch Nederlandse traditie die in ere moet worden gehouden. Een goede maatstaf om te kijken naar de (speelgoed)trends van dit jaar is de verkiezing van Speelgoed van het jaar: hieruit kunnen we concluderen dat LEGO al jarenlang onverminderd populair is. Opvallend is immers dat LEGO ook terug komt in de top 3 van de verlanglijstjes.
De vijf winnaars van de verkiezing Speelgoed van het jaar 2011:
0-4 jaar
Lego Duplo Groot ziekenhuis
Lego
4-6 jaar
Storio, educational multimedia system
Vtech
6-8 jaar
Prinsessenkasteel
Playmobil
8-12 jaar
Het Grote Basisschoolspel
Noordhoff
12+
Trivial Pursuit Wedden dat je ‘t Weet
Hasbro
Een trend die we ook zien is dat mensen het Sinterklaasfeest meer en meer zien als een feest van warmte en verbondenheid. Na het uitpakken van de cadeaus, gaan veel gezinnen over tot het spelen van een spelletje. Dit is terug te zien in de stijgende verkoopcijfers van de gezelschapsspellen. Jumbo bracht dit jaar een variatie uit op het traditionele bordspel: De iPawn. Met een echt pionnetje kan op de iPad een spel worden gespeeld. De pion communiceert met het digitale bord, waardoor elke actie een reactie geeft.
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl
Sinterklaas anno 2011
10
En waren eerder de Nintendo 3DS en de Xbox nog erg populair, dit jaar is de iPad het meest begerenswaardige apparaat onder de jeugd. Opvallend is dat kinderen in de leeftijdsklasse van 6 tot 12 jaar al erg geïnteresseerd zijn in een smartphone terwijl de jongeren van 13 jaar en ouder een computer of e-reader hoger op het verlanglijstje hebben staan.
We verwachten dat deze trend zich zal doorzetten, maar denken niet dat ouders hun kinderen dit jaar massaal van iPads en smartphones gaan voorzien. Dat blijven voorlopig toch echt nog cadeaus waar ze zelf voor zullen moeten sparen.
Van Van derder Takstraat Takstraat 31 31 • •3071 3071 LKLKRotterdam Rotterdam • •teltel 010-2469500 010-2469500 • •www.keesie.nl www.keesie.nl