over de rivier de Lek werd gerealiseerd: wat daarvoor alleen
mogelijk was als de rivier was bevroren, kon nu, weliswaar per
trein, elke dag: de rivier oversteken zonder in een boot te hoeven stappen of natte voeten te halen.
De oorspronkelijke brug is vanwege ouderdomsverschijnselen deel voor deel vervangen in 1982 en 1983. Ervoor in de plaats
kwam een nieuwe, moderne maar eveneens geklonken boogbrug die veel opener was dan de oude.
hoofdonderwerp van dit fotoboek. De foto’s zijn bij verschillende licht- en weersomstandigheden genomen en laten een grote variÍteit aan treinen zien die de Culemborgse spoorbrug gedurende 15 jaar passeerden en nog steeds passeren.
9 789082 849707 >
Kees Wielemaker
Die nieuwe brug die zich zo mooi in het landschap voegt, is het
de spoorbrug over de lek bij culemborg
In 2018 is het 150 jaar geleden dat er een vaste oeververbinding
de spoorbrug over de lek bij culemborg Foto’s 2003-2018 Kees Wielemaker
Foto voorzijde Een lage zon zorgt voor een fraaie weerschijn in het water - 11 februari 2008
Foto achterzijde De spoorbrug gezien vanaf de Veerweg - 27 mei 2012
Vormgeving en opmaak Studio Bassa, Culemborg Druk Grafistar B.V.
ISBN ISBN 978 90 8284 970 7 © 2018 Kees Wielemaker, Culemborg
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt worden in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch of door fotokopieën of op enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de auteur.
Voor meer foto’s van mijn hand zie: www.flickr.com/photos/kees-wielemaker
Inleiding In 2018 is het 150 jaar geleden dat er een vaste
van technisch vernuft. Om het scheepvaart-
oeververbinding over de rivier de Lek werd
verkeer niet te hinderen, werd de doorvaart-
gerealiseerd: wat daarvoor alleen mogelijk was
hoogte op ruim 12 meter boven de gemiddelde
als de rivier was bevroren, kon nu, weliswaar
waterstand (Middelbare Rivierstand) bepaald
per trein, elke dag: de rivier oversteken zonder
en kwamen er geen pijlers in de rivier zelf.
in een boot te hoeven stappen of natte voeten
Bovendien was Waterstaat bang dat pijlers in
te halen. Die vaste oeververbinding was een
de rivier de afvoer van ijs in de winter zouden
onderdeel van staatsspoorlijn H: Utrecht – Den
belemmeren; toentertijd een reëel probleem.
Bosch – Boxtel, een spoorlijn waarvoor maar
De hoofdoverspanning was 150 meter lang en
liefst drie grote rivieren moesten worden over-
dat was een record voor die tijd; tot 1878 was
brugd: de Lek, de Waal en de Maas. Halverwege
het zelfs de grootste overspanning ter wereld.
de twintigste eeuw kwam daar een vierde brug
Zeven van de acht aanbruggen over de uiter-
hoofdoverspanning van de brug op 9 augustus 1867.
bij: de spoorbrug over het Amsterdam-Rijnka-
waarden op de noordelijke rivieroever hadden
(collectie nationaal archief)
naal bij Schalkwijk.
een lengte van 57 meter en één aanbrug was
De houten steiger in de rivier voor de bouw van de
80 meter lang. De totale lengte van de brug, De spoorlijn van Utrecht naar Den Bosch kwam
gemeten op het dek, kwam op ongeveer 697
de rivierzijde was ruimte vrijgehouden voor
in gedeelten gereed: vanaf 1 november 1868 kon
meter uit.
het jaagpad langs de rivier waarop de paarden
men van Utrecht via Culemborg naar Waar-
liepen die schepen stroomopwaarts trokken.
denburg sporen. Een jaar later was de brug bij
De ijzeren brugdelen werden in Duisburg in
Zaltbommel gereed en werd Hedel bereikt en
Duitsland gebouwd en ter plekke gemonteerd,
Men had een vooruitziende blik, want de brug
tenslotte in 1870 ’s-Hertogenbosch.
waarvoor de Duitse fabrikant gigantische
werd ingericht voor dubbelspoor. De eigenlijke
houten steigers in de Lek bouwde. Aan de
reden voor die keuze was dat men veronder-
De brug die op 1 november 1868 in gebruik werd
Culemborgse kant van de brug werd een on-
stelde dat een enkelsporige brug met zo’n grote
genomen, was voor die tijd beslist een staaltje
dertunneling gemaakt in de spoordijk en aan
hoogte te wankel zou worden. Aanvankelijk lag
3
11
27
45
60
63
93
43 De zon staat al laag als een intercity de rivier oversteekt - 16 oktober 2011 44 De intercity naar Eindhoven wordt weerspiegeld in het water van de Baarsemwaard - 14 januari 2012 45 Een lange goederentrein uit Zweden is op weg naar België - 14 januari 2012 46 De thermometer wees -17 °C aan op de ochtend van 4 februari 2012 47 Laaghangende bewolking boven de spoorbrug 4 februari 2012
56 Een chartertrein van het bedrijf Herik Rail passeert Culemborg - 7 september 2012 57 De lage ochtendzon geeft een gouden glans aan de sprintertrein op de brug - 8 oktober 2012 58 Een goederentrein op weg naar Älmhult in Zweden, om Volvo-onderdelen op te halen - 8 oktober 2012 59 Sleepboot Lambert (bouwjaar 1930) lag in het kader van de schepencarrousel in de haven van Culemborg. Op de brug passeert de City Night Line uit Zwitserland naar Amsterdam - 4 november 2012 60 Het water in de rivier is spiegelglad als twee
48 Sneeuw, rijp en waterdamp boven de rivier.
treinen de brug passeren - 18 november 2012
De foto is vanaf de veerpont genomen -
61 Een containertrein op weg naar Tilburg passeert
4 februari 2012 49 Drukte op het ijs in de uiterwaarden - 4 februari 2012 50 Veel mensen grijpen de kans aan om op natuurijs te schaatsen - 4 februari 2012 51 Schaatspret op de bevroren Baarsemwaard, met op de achtergond een trein afkomstig van de Hoogovens in Beverwijk - 4 februari 2012 52 De maan staat nog aan de hemel en er ligt ijs op het water van de uiterwaarden - 4 februari 2012 53 Laag water in de rivier - 11 februari 2012 54 Het water in de Lek staat zo laag dat de veerpont is gestremd - 11 februari 2012 55 Onder de regenboog: een Sprinter Light Train is op weg naar Utrecht
de bevroren Ronde Haven - 6 december 2012 62 De Kerstexpress van de Stoom Stichting Nederland, getrokken door locomotief 01 1075, is onderweg naar Maastricht - 8 december 2012 63 De Kerstexpress van de Stoom Stichting Nederland, getrokken door locomotief 01 1075, is onderweg naar Maastricht - 8 december 2012 64 Een paard krijgt een verfrissend bad in de Lek. Op de brug passeert een trein van Eurailscout 26 augustus 2013 65 Locomotief 1252 (bouwjaar 1953) brengt wintersporters terug van een week vakantie - 16 februari 2014 66 Een extra trein voor Tweakers van Amsterdam
67 Zonsopkomst boven Culemborg - 28 september 2014 68 Een sprinter op weg naar Utrecht beklimt de helling naar de spoorbrug - 24 november 2014 69 Ochtendstemming in de Baarsemwaard 18 februari 2015 70 Lente in de Ronde Haven, met een zogenaamde koploper op de spoordijk - 7 mei 2015 71 Een trein beladen met Volkswagens die als eindbestemming Zeebrugge in België heeft - 11 juni 2015 72 Belangstelling voor een stoptrein die in het laatste zonlicht de spoorbrug oprijdt - 11 juni 2015 73 De Veluwsche Stoomtrein Maatschappij stuurt haar treinen zo af en toe de hoofdlijn op. De trein op de foto rijdt naar de Miljoenenlijn in ZuidLimburg - 21 augustus 2015 74 Een lange ertstrein afkomstig uit de Amsterdamse Westhaven en op weg naar Duitsland wordt getrokken door twee locomotieven van de serie 189 - 26 september 2015 75 Het dieselelektrische driewagenstel DE3 114 van Het Spoorwegmuseum op weg naar de thuisbasis in Utrecht - 26 september 2015 76 Spiegelingen in de Ronde Haven, terwijl de maan nog aan de hemel staat - 30 september 2015 77 Staalvervoer per trein. Onder de huiven van de
naar Keulen, naar de Gamescom, de grootste
goederenwagens bevinden zich rollen staal -
gamingbeurs van Europa - 18 augustus 2014.
11 oktober 2015
95