Rozwój gospodarczy Chin od roku 1978 do kryzysu globalnego DEMO

Rozwój gospodarczy chin od roku 1978 do kryzysu globalnego

Świat z podziwem, ale też z pewnymi obawami obserwuje zmiany zachodzące w chińskiej gospodarce. Niepokój ten w dużej mierze wynika z braku zrozumienia wszystkich metamorfoz, które następują w Kraju Środka. Stąd celem książki jest dostarczenie kompleksowej informacji czytelnikom, którzy chcą zrozumieć chiński fenomen. Jest ona adresowana do szerokiego grona zainteresowanych problematyką chińską oraz przemianami zachodzącymi w tym kraju w ostatnich dekadach. Stanowi ona znakomity podręcznik dla studentów stosunków międzynarodowych, sinologii oraz studiów wschodnich, których program obejmuje tematykę przekształceń ekonomicznych i społecznych w Chinach. Układ książki skonstruowano w sposób pozwalający na stopniowe wprowadzanie czytelnika w niuanse przekształceń zachodzących w tej drugiej gospodarce świata pod względem wytwarzanej produkcji. Natomiast wnioski płynące z przeprowadzonych obserwacji i analizy bogatego materiału literaturowego mogą wykorzystać kreatorzy polityki krajów poszukujących niestandardowych rozwiązań systemowych lub pragnących nawiązać współpracę ekonomiczną z Chinami.

Rozwój gospodarczy

od roku 1978 do kryzysu globalnego

, EWA CIESLIK

Dr Ewa Cieślik – adiunkt w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Autorka ponad 100 publikacji z zakresu problematyki azjatyckiej, krajów rozwijających się oraz międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Uczestniczka licznych konferencji krajowych i zagranicznych oraz pobytów badawczych w rozwijających się krajach Azji Centralnej i Południowo-Wschodniej, Ameryki Południowej i Afryki.

, Ewa Cieslik

Wydawnictwo Key Text

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozw贸j gospodarczy

od roku 1978 do kryzysu globalnego

Wydawnictwo Key Text

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Ewa Cieslik

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozw贸j gospodarczy

od roku 1978 do kryzysu globalnego

Wydawnictwo Key Text

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

, Ewa Cieslik

Recenzja prof. dr hab. Andrzej Stępniak Wydanie publikacji dofinansowane przez Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

Opracowanie graficzne i typograficzne Jacek Tarasiewicz

© Ewa Cieślik © Wydawnictwo Key Text sp. z o.o.

Warszawa 2015 ISBN 978-83-87251-52-9

Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. ul. Sokołowska 9/410, 01-142 Warszawa tel. 22 632 11 36, kom. 665 108 002 www.keytext.com.pl www.ekonomista.info.pl wydawnictwo@keytext.com.pl

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Redaktor Jadwiga Witecka

Spis treści

Rozdział 1. Charakterystyka zmian systemowo-instytucjonalnych i polityka rozwojowa ChRL… w latach 1978–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.1. Przekształcenia własnościowe i reformy instytucjonalne na terenach wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.2. Przekształcenia własnościowe na obszarach zurbanizowanych . . . . . . . . . .

1.3. Reformy instytucjonalne przedsiębiorstw państwowych . . . . . . . . . . . . . . . .

1.4. Reforma administracji państwowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.5. Reforma podatkowa i decentralizacja budżetowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.6. Zmiany w sposobie prowadzenia polityki monetarnej . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1.7. Polityka „otwarcia na świat” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

11 13 20 29 35 42 53 59

Rozdział 2. Przebieg procesów rozwoju podstawowych sektorów chińskiej gospodarki po 1978 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 2.1 Mierniki syntetyczne: PKB, zatrudnienie, konsumpcja, inwestycje . . . . . . . 87 2.2. Procesy rozwojowe rolnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 2.3. Rozwój przemysłu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 2.4. Przekształcenia rozwojowe w sektorze usługowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 2.5. Handel zagraniczny Chin i jego rozwój . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 2.6. Inwestycje zagraniczne a procesy rozwoju gospodarki chińskiej . . . . . . . . . 143 Rozdział 3. Rozwiązania chińskie a systemy ekonomiczne rozwiniętych krajów azjatyckich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163 3.1. Historyczne uwarunkowania i kulturowe atrybuty systemów azjatyckich krajów… rozwiniętych… i „systemu chińskiego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 3.2. Własność w rozwiniętych krajach azjatyckich i Chinach . . . . . . . . . . . . . . . . 170 3.3. Rola państwa i znaczenie interwencjonizmu w systemach azjatyckich i Chinach 172 3.4. Znaczenie współpracy z zagranicą dla rozwiniętych krajów azjatyckich i Chin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 3.5. Systemy finansowe rozwiniętych krajów azjatyckich i Chin . . . . . . . . . . . . 179 3.6. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180 Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193 Spis rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205 Spis tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozwój Chińskiej Republiki Ludowej (ChRL) oraz coraz silniejsze jej oddziaływanie na kształt gospodarki światowej stanowią ewenement w historii ekonomicznej świata. Jednocześnie przykład Chin pokazuje, iż wprowadzanie nietypowych rozwiązań systemowych może poprawnie funkcjonować. Rok 1978 dla Kraju Środka okazał się przełomowym. Wówczas rozpoczął się wielki spektakl odrodzenia i fenomenalnego rozwoju gospodarczego państwa, które przed wprowadzeniem procesów transformacyjnych było zaliczane do grupy krajów słabo rozwiniętych, z wyraźnymi przejawami stagnacji, jeżeli nie regresu. Chińską drogę ku modernizacji oglądamy z zapartym tchem od prawie czterech dekad. Wyrwanie się z „zaklętego koła ubóstwa”, przyspieszona industrializacja, modernizacja wsi, urbanizacja i wkroczenie z impetem w system gospodarki światowej pozwoliło zdobyć Chinom drugą lokatę w światowym rankingu PKB oraz objąć pozycję lidera w wielu ważnych sferach gospodarki globalnej.

Dynamiczne procesy rozwojowe i przekształcenia systemowe ChRL stanowiły ewenement i swoisty eksperyment, któremu dotąd nie poddało się żadne państwo. Zdecydowanie się na transformację w wydaniu gradualnym oraz kombinacja systemu socjalistycznego z gospodarką rynkową i kapitalistycznymi zasadami prowadzenia biznesu okazały się dobrymi wyborami, chociaż ryzykownymi.

Dodatkowo należy mieć na uwadze, iż zmiany zachodzące w Chinach odbywały się w skomplikowanych warunkach wewnętrznych, szybko postępujących procesach globalizacji, na tle upadku państw socjalistycznych w Europie Środkowo-Wschodniej oraz upadku i rozpadu byłego Związku Radzieckiego. W Polsce i innych byłych krajach socjalistycznych próby reform systemowych realizowane pod tym samym hasłem nie powiodły się. Tymczasem Kraj Środka przyciąga uwagę świata, próbując, nie bez widocznych sukcesów, uzyskać sprawną kombinację socjalistycznego ustroju politycznego, na czele którego stoi Komunistyczna Partia Chin, z mechanizmami rynkowymi.

Oparcie rozwoju ekonomicznego na trzech filarach: taniej sile roboczej, ekspansji na rynki zagraniczne oraz wysokich stopach inwestycji zdawało w Chinach egzamin przez wiele lat. Budowanie w Chinach hybrydowego systemu eko-

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Wstęp

Wstęp

nomicznego odbywa się przy jednoczesnym zachowaniu jednego z najwyższych na świecie wskaźników otwarcia gospodarki, liczonego jako udział przepływów kapitałowych i obrotów handlu zagranicznego w PKB kraju. W ciągu relatywnie krótkiego okresu Chiny stały się globalnym centrum produkcyjnym dla wielu towarów, a rynek Państwa Środka szybko zyskał pozycję jednego z najważniejszych celów dla kapitałów inwestorów zagranicznych. Taki przyspieszony rozwój i przyłączanie się do gospodarki globalnej byłoby niemożliwe, gdyby Chiny pozostały w zamknięciu na kontakty międzynarodowe.

Po wybuchu kryzysu globalnego Kraj Środka stanął przed drugim punktem przełomowym w swojej historii gospodarczej. Obecna światowa dekoniunktura ukazała, iż podpieranie gospodarki na wymienionych wcześniej filarach oraz korzystanie z dywidendy demograficznej nie jest trwałym rozwiązaniem w długim okresie. Obecnie Chiny przestawiają się na konsumpcję wewnętrzną, poprawę jakości siły roboczej, budowanie tzw. harmonijnego społeczeństwa oraz wprowadzanie „nowej normalności”.

Podejmując w opracowaniu problematykę chińskiego rozwoju gospodarczego, nie można uniknąć próby odpowiedzi na pytania dotyczące źródeł dotychczasowego sukcesu procesu modernizacji kraju do wybuchu globalnego kryzysu. Stąd nieodzowne wydaje się przeprowadzenie dogłębnej analizy zmian w gospodarce w okresie od 1978 r. do wybuchu globalnego kryzysu. Prezentując przemiany zachodzące w Chinach, należy podchodzić do nich kompleksowo. W analizie procesu reform nie można np. pomijać aspektu kulturowego i tradycji, które również wpływają na sposób przeprowadzania modernizacji. Polityka rozwojowa i reformy systemowe Chin poddawane są skrajnym ocenom. Wielu ekonomistów dostrzega w ChRL powstające supermocarstwo, które buduje alternatywny system ekonomiczny w stosunku do dotychczas uznawanych za najefektywniejsze, tj. systemów anglosaskiego, japońskiego czy europejskiego. Inni badacze wskazują na ciągle słabe podstawy instytucjonalne, wiele wewnętrznych zniekształceń systemowych oraz nadmierne ambicje rządzących krajem, które mogą doprowadzić do obniżenia tempa rozwoju Chin przez „przegrzanie koniunktury”.

Istnieją opracowania, które analizują wybrane elementy systemu ekonomicznego Chin, jednak relatywnie rzadko w literaturze podejmowana jest próba poszukiwania zbieżności bądź różnic pomiędzy elementami chińskiego systemu ekonomicznego a podstawowymi rodzajami systemów krajów rozwiniętych Azji Wschodniej. Porównania między systemami dokonano w zakresie ogólnych cech systemu azjatyckiego i chińskiego, roli państwa oraz systemu finansowego.

Konfrontacja „systemu chińskiego” z systemami rozwiniętych krajów azjatyckich ma swoje uzasadnienie przede wszystkim w kulturze i tradycji łączących Chiny z resztą kontynentu. Przyjęta przez rządzących nazwa „socjalistyczna gospodarka rynkowa” mogłaby wskazywać na tworzenie nowego rodzaju systemu ekonomicznego, należy jednak odpowiedzieć na pytanie, czy „system chiński” nie jest wzorowany na rozwiązaniach już wcześniej wprowadzonych w krajach azjatyckich. Udzielenie odpowiedzi na tak postawione pytanie badawcze pozwoli stwierdzić, czy strategia chińskich władz budowy innowacyjnego systemu ekonomicznego w rzeczywistości jest realizowana.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

8

Rozdział 1

ChRL w okresie adaptacji systemu gospodarki centralnie zarządzanej na wzór ZSRR cechowała się niskim wzrostem i relatywną izolacją na arenie międzynarodowej. Opierająca się na ideologii komunistycznej gospodarka była silnie scentralizowana, a alokacja czynników produkcji rzadko podlegała zasadom efektywności ekonomicznej. W wyniku nieudanych eksperymentów i kampanii ideologicznych wyniszczono kraj i pogrążono go w kryzysie. Chiny klasyfikowano w 1978 r. wśród najuboższych państw świata. Dlatego niezbędne stały się fundamentalne reformy systemu ekonomicznego ChRL, które pozwoliłyby odbudować gospodarkę i poprawić warunki życia ludności.

Pierwszym krokiem ku zmianom systemowo-instytucjonalnych ChRL były decyzje, które zapadły na III Plenum Komitetu Centralnego KPCh w grudniu 1978 r. Poskutkowały one wprowadzeniem reformatorskiego programu „Czterech modernizacji”1, który objął przemysł, rolnictwo, obronę narodową, naukę i technikę. W roku następnym strategię rozszerzono o politykę „otwarcia na świat’2. Chiny miały podążać drogą wypracowaną przez Mao Zedonga: „opierać się przede wszystkim na własnych siłach i w uzupełnieniu sięgać po pomoc zagraniczną”. Faktycznie nie negowano już wszystkiego co kapitalistyczne. Deng Xiaoping twierdził, iż przyciąganie kapitałów zagranicznych i technologii oraz budowę przedsiębiorstw we współpracy z zagranicą, a potem ich eksploatację należy traktować jako uzupełnienie „socjalistycznych społecznych sił wytwórczych”3. Ważną rolę w pierwszej fazie przemian odegrało rolnictwo. Starano się je unowocześnić, rozwinąć transport i kanały dystrybucji. W przypadku przemysłu Cele programu wywodziły się w dużej mierze z pracy premiera Chou z 1964 r. 11 lat później (1975 r.) premier Hua w swoim raporcie przedłożonym V Narodowemu Kongresowi Ludowemu uzupełnił wytyczne o hasło przyspieszenia modernizacji socjalistycznej. (J.K. Kallgren, China 1978: The New Long March, „Asian Survey” 1979, nr 1, s. 12) 2 B. Góralczyk, Chińskie reformy, [w:] K. Iwańczuk, A. Ziętek (red.), Chiny w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003, s. 36–37.

3 D. Xiaoping, Chiny na drodze reform w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007, s. 121.

1

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Charakterystyka zmian systemowo-instytucjonalnych i polityka rozwojowa ChRL… w latach 1978–2008

Rozdział 1. Charakterystyka zmian systemowo-instytucjonalnych i polityka rozwojowa ChRL…

hasłem reformatorskim było: „Przyspieszenie rozwoju głównych działów przemysłu i nadanie im możliwości odegrania roli dominującej w całym drugim sektorze”. Władze przyjęły plany budowy ponad 100 obiektów, głównie z przemysłu ciężkiego4. Trzecią modernizację – obronę narodową powiązano ze zmianami w przemyśle. Sektor obronny miał zostać zmodernizowany przez wprowadzenie nowoczesnych sprzętów wojskowych, stosowanie ulepszonych metod rekrutacji, szkoleń i edukacji osób zatrudnionych w służbach wojskowych. Czwarta modernizacja dała wyraz przekonaniu władz, iż nauka i technologia stanowią klucz do rozwiązania problemów ekonomicznych i społecznych. Przyjęła za cel uzyskanie efektu doganiania krajów rozwiniętych (catching-up). Położono nacisk na rozwój innowacyjnych technik i technologii. Priorytetowymi stały się eksperymenty wspierające postęp w informatyce i produkcji obwodów elektrycznych oraz rozwój nauk ścisłych5. „Socjalistyczne modernizacje” zainicjowały reformy dążące do transformacji systemu ChRL6. Władze Chin systematycznie otwierały kolejne obszary działalności gospodarczej na prywatną przedsiębiorczość, nowe rodzaje działalności. Od 1992 r. oficjalnie w Chinach budowana jest „socjalistyczna gospodarka rynkowa”7. W Poprawce do Konstytucji z 1993 r. „socjalistyczną gospodarkę rynkową” scharakteryzowano jako system, w którym sektor prywatny, niepubliczny i własność indywidualna stały się znaczącą częścią gospodarki. Jednak najważniejszą pozostaje własność publiczna, a środki produkcji w większości należą do państwa8. System „socjalistycznej gospodarki rynkowej” coraz bardziej upodabnia się do gospodarki rynkowej. Do 1997 r. dominowała w nim własność państwowa, natomiast od 1998 r. w wyniku częściowej prywatyzacji stopniowo przewagę zdobywa własność prywatna.

W pracy dokonano podziału przekształceń w zależności od obszarów, których dotyczyły. Wskazano na reformy dokonane: w sektorze rolniczym i na obszarach wiejskich, w przedsiębiorstwach państwowych i na obszarach zurbanizowanych, administracji państwowej, polityce fiskalnej i monetarnej oraz strategii „otwarcia na świat”.

4 Wśród 120 zaakceptowanych projektów 10 dotyczyło budowy kompleksów wytwarzających żelazo i stal, 9 – metali nieżelaznych i metalurgii, 8 – kopalni węgla, 10 – wydobycia gazu i ropy naftowej, 30 – budowy elektrowni, 6 – międzymiastowych linii kolejowych i 5 – portów. (B. Góralczyk, Chińskie reformy…, op. cit., s. 23) 5 Dążąc do osiągnięcia celu koncentrowano się na edukacji naukowców i specjalistów, zezwalano na wygłaszanie referatów przez zagranicznych uczonych, sprowadzano zagranicznych uczonych i literaturę naukową. (Ibidem, s. 27–28; S. Pepper, Education and Revolution: The „Chinese Model” Revised, „Asian Survey” 1978, nr 9, s. 847–890).

6 Polityczne i ekonomiczne zmiany dokonywane przez D. Xiaopinga znalazły poparcie wśród większości Chińczyków. (M. Hart-Landsberg, The Realities of China Today, „Against the Current” 2008, nr 5, s. 21) 7 W kombinacji słów „socjalistyczna gospodarka rynkowa” widoczna była strategia władz. Gospodarka rynkowa była celem, natomiast przymiotnik „socjalistyczna” wskazywał na odmienną ścieżkę transformacji niż w krajach Europy Wschodniej. (J. Kornai, The Socialist System. The Political Economy of Communism, Carendon Press, Oxford 1992, s. 310–311) 8 http://www.usconstitution.net/china.html.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

12

1.1. Przekształcenia własnościowe i reformy instytucjonalne na terenach wiejskich

13

Reformy przeprowadzane w rolnictwie poprzedziły zmiany w pozostałych sekcjach gospodarki Chin. Uważano, iż przekształcenia w rolnictwie będą łatwiejsze do przeprowadzenia, ponieważ w sektorze pierwszym funkcjonowały już mechanizmy rynkowe9. Zmiany zachodziły jednocześnie i dotyczyły: cen, mechanizmów rynkowych i układu instytucjonalnego chińskiej wsi. Celami przemian systemowych były: redukcja wsparcia industrializacji przez obszary wiejskie10, wzrost dochodów wiejskich gospodarstw domowych11, uzyskanie stabilności rynkowej i bezpieczeństwa żywnościowego, zmniejszanie protekcjonizmu i interwencjonizmu państwa oraz ochrona środowiska.

Na początku przekształceń grupy produkcyjne zrzeszające wiejskie gospodarstwa domowe uzyskały autonomię. W wielu wsiach udało się przekonać kierowników grup produkcyjnych, aby rozdzielili ziemię między gospodarstwa domowe na podstawie umów dzierżawnych. Jednocześnie chłopi zobowiązali się do wypełniania obowiązkowych dostaw dla państwa i dodatkowych dostaw dla kierownictwa grupy produkcyjnej. Chociaż przydzielanie poszczególnym rodzinom ziemi przez grupy produkcyjne było niezgodne z prawem, to szybko okazało się, iż takie „samozagospodarowanie” poprawiło wydajność rolnictwa. Kiedy w 1983 r. około 98% terenów rolniczych było rozdzielonych między wiejskie gospodarstwa domowe, grupy produkcyjne praktycznie same się rozwiązały. Wówczas oficjalnie wprowadzono tzw. „system odpowiedzialności gospodarstwa domowego” (baogan daohu), nazywany inaczej systemem kontraktowym12. System oficjalnie nakreślił zasady użytkowania ziemi przez chłopów.

W ramach systemu gospodarstwo domowe za przydzieloną mu ziemię płaciło sprzedając zakontraktowaną ilość produkcji państwu po ustalonych cenach13.

Nadwyżka produkcji mogła być sprzedawana po wyższych cenach na wolnym rynku. Mieszkańcy wsi otrzymali teoretycznie możliwość wyboru miejsca za-

Por. D.H. Perkins, Reforming China’s Economic System, „Journal of Economic Literature” 1988, nr 2, s. 607.

10 W okresie maoizmu rolnictwo miało za zadanie dostarczać tanich surowców, kapitału i siły roboczej niezbędnych do rozwoju przemysłu w miastach. Priorytetem reformatorów rolnictwa było osiągnięcie stabilizacji wewnątrz sektora przy jednoczesnym zapewnieniu zabezpieczenia wyżywienia populacji chińskiej.

11 Ch. Ho, D. Li, Rising Inequality in China: Policy Regimes and Structural Changes, „Boston University Working Papers” 2007, s. 8–12; Z. Zhou, Grain Marketing Systems in China and India: A Comparative Perspective, „Modern Asian Studies” 1998, nr 2, s. 467.

12 Najpierw system objął wybrane obszary działalności (bawełna, nasiona oleiste) i regiony kraju.

Do 1984 r. w oparciu o system funkcjonowało 99% grup produkcyjnych. (J.Y. Lin, Rural Reforms and Agricultural Growth in China, „The American Economic Review” 1992, nr 1, s 38) 13 Ustalono je na podstawie średniej ważonej cen kontyngentowych i rynkowych.

9

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

1.1. Przekształcenia własnościowe i reformy instytucjonalne na terenach wiejskich

Rozdział 1. Charakterystyka zmian systemowo-instytucjonalnych i polityka rozwojowa ChRL…

mieszkania14, swobody zrzeszania się w spółki i nawiązywania kontaktów gospodarczych poza swoją prowincją15.

Instytucja państwa nadal próbowała odgrywać znaczącą rolę w kontroli rynku rolnego. Agencje rządowe starały się utrzymać pozycję głównego odbiorcy zboża oraz nadzorować jego podaż i ob­rót. Miało to zmniejszać wahania dostaw produktów do miast. Jednak w praktyce nadzór nad obrotem zbożem okazał się niemożliwy. Także państwowe punkty sprzedaży i skupu produktów rolnych nie sprostały zadaniu rozdzielenia coraz większej ilości produktów rolnych.

Ostatecznie chłopi sami organizowali targi w miastach, na których sprzedawali mieszkańcom swoje produkty po cenach rynkowych. Przyczyniło się to do upadku państwowych przedsiębiorstw handlujących artykułami rolnymi, a w 1983 r. targi chłopskie w miastach zostały zalegalizowane16.

Znoszenie systemu kolektywnego i obowiązkowych kontyngentów nie obyło się bez problemów17. Wraz z upadkiem zespołów rolniczych państwo utraciło kontrolę nad produkcją wiejską. Ujawniły się trudności fiskalne wynikające z rosnących cen rynkowych artykułów rolniczych i płaconych subsydiów do artykułów żywnościowych dla mieszkańców miast oraz pracujących poza rolnictwem mieszkańców wsi18. Funkcje decyzyjne zostały przekazane ze szczebla centralnego na poziomy lokalne, bardziej zorientowane w warunkach regionalnych. Poskutkowało to zwiększeniem efektywności19. Dalej rosła rola mechanizmów rynkowych. W latach 1980–1984 udział sprzedaży na wolnym rynku rolnym w całkowitej sprzedaży produktów rolnych zwiększył się z 5,6% do 18,1%, a udział w przychodach ze sprzedaży grup artykułów rolnych z kontrolowanymi cenami spadł z 90% do 30%20.

Szybkie urynkowienie rolnictwa nastąpiło po 1992 r., gdy zaczęto konstruować „socjalistyczną gospodarkę rynkową”. Rynkowymi zasadami obrotu objęto artykuły pozazbożowe, głównie owoce i warzywa, ryby, owoce morza i zwierzęta hodowlane. Na końcu mechanizmy rynkowe wprowadzono do handlu bawełną i częściowo zbożem21. W lipcu 1993 r. weszło w życie „Prawo rolne”, które zakła14 Wolność chłopów do wyboru miejsca zamieszkania była pozorna, ponieważ władze faktycznie w celu zapobiegnięcia masowej migracji ludności wiejskiej do miasta (co i tak miało miejsce) prowadziła nieoficjalnie politykę segregacji rynków pracy. Głównym narzędziem tych działań były prawa do użytkowania ziemi. Polityka segregacji została zniesiona dopiero w 2003 r. (Por. U. Płowiec, Rozwój Chin a gospodarka światowa, „Ekonomista” 2006, nr 5, s. 672) 15 W.J. Dziak, Chiny wschodzące supermocarstwo, ISP PAN, Warszawa 1996, s. 107.

16 K. Seitz, Chiny. Powrót olbrzyma, Dialog, Warszawa 2008, s. 210–211.

17 D.H. Perkins, Reforming China’s…, op. cit., s. 612–613; V.N. Sijin, Institutional Change and Economic Growth in China: The View from the Villages, „The Journal of Asian Studies” 1990, s. 6–7; D. Zweig, Opposition to Change in Rural China: The System of Responsibility and People’s Communes, „Asian Survey” 1983, nr 7, s. 879–900.

18 N. Lardy, Agriculture in China’s Modern Economic Development, Cambridge University Press, Cambridge 1983, s. 192.

19 F.W. Cook, Decision-making in Farm Production Units, „Situation and Outlook Report” 1986, nr 86–88, s. 26–35.

20 A. Watson, The Reform of Agricultural Marketing in China Since 1978, „China Quarterly” 1988, nr 113, s. 11, 15.

21 D.T. Yang, Y. Li, Agricultural Price Reforms in China: Experience from the Past Three Decades, „Agroalimantaria” 2008, nr 27, s. 17.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

14

Rozdział 2

Przeprowadzane po 1978 r. reformy systemowe w ChRL umocniły gospodarkę kraju i dokonały jej przebudowy strukturalnej. Można wskazać na cztery fazy rozwoju w okresie od 1978 do 2007 r., czyli do roku przed kryzysem globalnym. W analizie większości prezentowanych sfer chińskiej gospodarki (z wyjątkiem działalności usługowej) pominięto 2008 r., gdyż już w połowie roku pojawiały się oznaki reakcji gospodarki chińskiej na kryzys. Pierwsza faza (koniec 1978–1984) koncentrowała się na przemianach w rolnictwie i zarazem rozwoju tej sekcji gospodarki. Druga (1985–1989) skupiała się na przemyśle i obszarach zurbanizowanych. Trzecia faza (1990–2000) wiązała się ze groźbą przegrzania szybko rozwijającej się gospodarki Chin. W stadium tym ujawniło się wiele niedoskonałości infrastrukturalnych, niekorzystnych skutków rozwoju i trudności natury ideologicznej1. Czwarta faza (2001–2007) oznaczała pogłębienie dotychczasowych reform przy jednoczesnym eliminowaniu negatywnych następstw dotychczasowego rozwoju.

2.1. Mierniki syntetyczne: PKB, zatrudnienie, konsumpcja, inwestycje Analizując procesy rozwojowe gospodarki chińskiej za pomocą syntetycznych mierników makroekonomicznych, należy zauważyć silny trend rosnący zarówno w całkowitym PKB, jak i PKB per capita. PKB wyrażony w cenach stałych w 1978 r. wynosił 219 mld USD, natomiast do 2007 r. wzrósł prawie 14-krotnie do 3028 mld USD. Niższy realny wzrost zanotował PKB per capita. Miernik ten zwiększył się w latach 1978–2007 ponad 10-krotnie, z 230 USD do 2313 USD. Tempo wzrostu PKB i PKB na osobę przez cały okres transformacji, poza spadkiem w 1989 r. w wyniku wysokiej inflacji i wewnętrznego kryzysu spowodowanego wydarzeniami na Placu Tiananmen, było wysokie. W przeddzień wybu1 Trudności ideologiczne na początku lat 90. zostały szerzej opisane w: J. Kofman, W. Roszkowski, Reformy systemowe w Chinach, „Studia Polityczne” 1994, nr 3, s. 115.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Przebieg procesów rozwoju podstawowych sektorów chińskiej gospodarki po 1978 r.

88

Rozdział 2. Przebieg procesów rozwoju podstawowych sektorów chińskiej gospodarki po 1978 r.

chu globalnego kryzysu Chiny były krajem o jednym z najwyższych na świecie wskaźników wzrostu PKB2. Nawet kiedy w latach 90. XX w. prognozowano przegrzanie gospodarki, tempo wzrostu podstawowych mierników ekonomicznych nadal pozostawało wysokie (rys. 2.1, 2.2).

Rysunek 2.1. PKB w cenach stałych z 1978 r. (mld USD) i tempo jego wzrostu w latach 1978–2007 3 000

20%

2 500

15%

2 000

10%

1 500

5%

1 000

0% –5%

I faza przekształceń

II faza przekształceń

III faza przekształceń

–10%

IV faza przekształceń

PKB – lewa oś wzrost PKB – prawa oś

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych National Bureau of Statistics of China i The World Bank (http://data.worldbank.org/country/china).

Rysunek 2.2. PKB per capita w cenach stałych z 1978 r. (USD) i tempo jego wzrostu w latach 1978–2007 2 500

20%

2 000

15% 10%

1 500

5%

1 000

0%

500 1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

0

–5%

I faza przekształceń

II faza przekształceń

III faza przekształceń

–10%

IV faza przekształceń

PKB per capita – lewa oś wzrost PKB per capita – prawa oś

Źródło: obliczenia własne na podstawie danych National Bureau of Statistics of China i The World Bank (http://data.worldbank.org/country/china).

Ze zmianami systemowymi przebudowywała się struktura chińskiego PKB. U progu reform głównym komponentem PKB był przemysł (47,1% w 1979 r.), 2 W 2007 r. Chiny znajdowały się na 9. miejscu wśród wszystkich państw świata pod względem tempa wzrostu realnego PKB. (https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/ rankorder/2003rank.html, 04.01.2009)

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

0

1978 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

500

89

2.1. Mierniki syntetyczne: PKB, zatrudnienie, konsumpcja, inwestycje

Rysunek 2.3. Struktura PKB ChRL w latach 1979–2007 (%) sektor trzeci

sektor drugi sektor pierwszy 1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

I faza przekształceń

II faza przekształceń

III faza przekształceń

IV faza przekształceń

Źródło: opracowanie własne na podstawie China Statistical Yearbook 2007, National Bureau of Statistics in China, China Statistics Press, nr 26, Beijing 2007, s. 58, 130; Announcement on Final Verified GDP Data in 2007, http://www.stats.gov.cn/english/newsandcomingevents/t20090116_402533093.htm; China Statistical Yearbook 2008, National Bureau of Statistics in China, China Statistics Press, nr 27, Beijing 2008, s. 109.

Rysunek 2.4. Struktura zatrudnienia w ChRL w latach 1979–2007 (%) sektor trzeci sektor drugi

sektor pierwszy

1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0

I faza przekształceń

Źródło: jak w rys. 2.3.

II faza przekształceń

III faza przekształceń

IV faza przekształceń

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

a przekształcenia gospodarcze po 1978 r. jeszcze go umocniły. Spadało natomiast znaczenie rolnictwa. Gospodarka chińska, jeżeli przyjmując etapy rozwoju zaproponowane przez H. Spencera i D. Bella, przechodziła przed kryzysem globalnym stadium industrializacji i zmierzała ku gospodarce opartej na usługach. Udział sektora trzeciego w wytwarzanym PKB i zatrudnieniu corocznie się zwiększał (rys.

2.3, 2.4). Najwyższe tempo wzrostu od 2003 r. notował przemysł (rys. 2.5).

W 1979 r. 69,8% ludności w wieku produkcyjnym pracowało w rolnictwie (286,34 mln osób), w sektorze drugim zatrudniano około 17,6% siły roboczej (72,14 mln osób), a w usługach: 12,6% ludności (51,77 mln osób). Struktura zatrudnienia zmieniała się wraz z przechodzeniem z gospodarki agrarnej w przemysłową. Do końca 2007 r. najwięcej zatrudnionych było w rolnictwie, jednak wskaźnik corocznie spadał (w 2007 r. wynosił 40,8%). Udział pracujących w sektorze drugim zwiększał się, lecz najdynamiczniej rosła liczba zatrudnionych w usługach. W 2007 r. w przemyśle pracowało 26,8% siły roboczej (206,3 mln osób), a w usługach: 32,4% (249,2 mln osób) (rys. 2.4).

90

Rozdział 2. Przebieg procesów rozwoju podstawowych sektorów chińskiej gospodarki po 1978 r.

Rysunek 2.5. Tempo wzrostu sektorów gospodarki ChRL w latach 1979–2007 (%)

18,5 13,5 8,5 3,5

I faza przekształceń

II faza przekształceń

III faza przekształceń

IV faza przekształceń

sektor pierwszy sektor drugi sektor trzeci

W cenach bieżących. Rok poprzedni = 100%. Źródło: opracowanie własne na podstawie China Statistical Yearbook 2007, National Bureau of Statistics in China, China Statistics Press, nr 26, Beijing 2007, s. 59; Announcement on Final Verified GDP Data in 2007, http://www.stats.gov.cn/english/newsandcomingevents/t20090116_402533093.htm.

Wraz z rosnącym PKB w Chinach utrzymywała się niska stopa konsumpcji, która w latach 1978–2007 obniżyła się z 62,1% do 46%. W 2007 r. stopa konsumpcji w ChRL była o 32% niższa od średniej światowej oraz o 8% od średniego stopy konsumpcji występującej w krajach Azji Wschodniej i Pacyfiku. Dla porównania stopa konsumpcji krajowej w USA w analizowanym roku wynosiła 87%, Japonii – 75%, Niemczech – 76%, Korei Płd. – 70%, Rosji – 67% i Indiach – 65%3. W latach 1978–2007 wydatki konsumpcyjne rządu kształtowały się na poziomie 11–15% PKB4. Średnia stopa wydatków rządowych na świecie wynosiła w tym okresie 15–17%. Rządy krajów rozwiniętych wydatkowały na konsumpcję 16–18%, natomiast wydatki rządowe krajów najuboższych wynosiły 9–13%5. Przeciętna skłonność do konsumpcji chińskich gospodarstw domo-

Bank Światowy (http://data.worldbank.org/data-catalog).

Obliczono na podstawie danych National Bureau of Statistics of China (http://www.stats.gov. cn/english/statisticaldata/yearlydata/.

5 Obliczono na podstawie danych Banku Światowego (http://data.worldbank.org/data-catalog).

3 4

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

1979 1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

–1,5

Rozdział 3

Analizując zmiany systemowe zachodzące w Chinach po 1978 r., trudno nie poszukiwać wzorców, na których opierali się reformatorzy. Z końcem lat 70. minionego wieku podczas III Plenum KC KPCh podjęto decyzję o budowie struktury gospodarki „regulowanej głównie przez mechanizmy planistyczne i uzupełnianej mechanizmami rynkowymi”1. Można było przypuszczać, iż powstający w Chinach system będzie kompozycją dwóch, jak wydaje się, przeciwstawnych i niemożliwych do pogodzenia rozwiązań: centralnego zarządzania i systemu rynkowego. Jeszcze wyraźniej system, do którego zmierzała chińska gospodarka, został zdefiniowany w momencie nazwania go „socjalistyczną gospodarką rynkową”, w której mechanizmy rynkowe miały być uzupełniane centralnym planowaniem.

W chińskiej Konstytucji i regulacjach prawnych unikano sformułowania „zarządzanie centralne”, natomiast stosowano „centralne planowanie”2.

Niektórzy specjaliści system funkcjonujący w ChRL nazywali „państwowym kapitalizmem”3, inni twierdzili, iż czerpie on z doświadczeń Nowej Polityki Gospodarczej wprowadzanej przez ZSRR w latach 1921–1928. W Konstytucji Chin i wypowiedziach polityków powtarzała się opinia, iż kraj tworzył oryginalny system ekonomiczny, a przyjęta po 1978 r. polityka gospodarcza polegała na „przechodzeniu rzeki poprzez poszukiwanie po omacku kamieni” (mo shitou guohe), czyli na kombinacji elementów systemu socjalistycznego z kapitalizmem4. Chińska gospodarka wchodziła stopniowo w stadium urynkowienia5.

Poszukując korzeni „chińskiego systemu ekonomicznego”, a przede wszystkim jego głównych cech, można zauważyć wiele analogii do Japonii i „tygrysów

R. Minami, The Economic Development of China, Palgrave Macmillan, 1994, s. 20.

W. Roszkowski, Gospodarka. Wzrost i upadek systemu nakazowo-rozdzielczego, WN PWN, Warszawa 2008, s. 63, 65.

3 A. Lindbeck, China’s Evolving Economic System, „Taipei Times” 2007, 6 May, s. 8.

4 C. Bramall, Chinese Economic Development, Routledge, London, New York 2009.

5 Poprzez analogię do Polski można też przypuszczać, iż w Chinach ma miejsce etap przedtransformacyjny, na kształt epoki rządów Gierka.

1 2

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozwiązania chińskie a systemy ekonomiczne rozwiniętych krajów azjatyckich

Rozdział 3. Rozwiązania chińskie a systemy ekonomiczne rozwiniętych krajów azjatyckich

azjatyckich”6. Wybór tych państw, jako zbliżonych pod względem systemu gospodarczego do rozwiązań chińskich, został podyktowany podobnym zestawem priorytetów strategii rozwoju gospodarczego oraz zbliżonymi wewnętrznymi uwarunkowaniami społecznymi, gospodarczymi, kulturowymi i ideologicznymi.

Japonia około 60 lat temu znajdowała się na podobnym poziomie rozwojowym do współczesnych Chin7. Gospodarka Chin u progu transformacji była wyniszczona kampaniami ideologicznymi komunizmu, głównie Wielkim Skokiem i Rewolucją Kulturalną, natomiast gospodarkę japońską wyniszczyła wojna. Japończycy wcześniej niż Chińczycy podjęli udaną próbę umiejętnego połączenia własnej tradycji z innowacyjnością. W przypadku tych państw azjatyckich nie do końca spełniła się idea Maxa Webera głosząca: „…gotowość do podejmowania pracy jako celu samego w sobie, jako zawodu-powołania w rozumieniu kapitalistycznym, jest tu najważniejsza, a religijne wychowanie [protestantyzm] daje największe szanse przezwyciężenia tradycyjnych szablonów”8. P. Berger jednoznacznie stwierdził, iż: „…sukcesy kapitalizmu w Japonii (…) oraz dzieje innych społeczeństw w Azji Wschodniej w tym stuleciu wyraźnie wskazują, że Weber mylił się, co do gospodarczych konsekwencji kultury konfucjańskiej czy buddyjskiej”9.

Określając „chiński system ekonomiczny” mianem specyficznego, unika się jego jednoznacznego nazwania i zakwalifikowania do już istniejących rozwiązań systemowych10. Głębsze analizy przeprowadzonych przemian częściowo obalają poglądy o pełnej unikatowości systemu gospodarczego budowanego przez Chiny.

Podobnie jak Japończycy w połowie XIX w. poszukiwali najlepszych wzorców do naśladowania i modyfikując je stworzyli odrębny system ekonomiczny, tak samo współcześnie zachowują się Chińczycy. Adoptowali zagraniczne technologie, styl zarządzania, regulacje (np. międzynarodowe standardy rachunkowości, anglosaskie prawo papierów wartościowych i nadzór korporacyjny czy tajwańskie zasady traktowania inwestycji portfelowych) oraz szeroko rozumiane instytucje. Przykładowo przy konstruowaniu aktów dotyczących praw własności Chiny w znacznej mierze opierały się na systemie prawa kontynentalnego, a szczególnie niemieckiego11.

6 Niektórzy autorzy klasyfikują te państwa do „tygrysów azjatyckich” pierwszej generacji. Natomiast do „tygrysów azjatyckich” drugiej generacji zaliczają: Malezję, Indonezję, Tajlandię, Filipiny i Wietnam. (M. Krigaj-Kroj, Azjatyckie „tygrysy” drugiej generacji, [w:] G.M. Rehm, H. Julius, The New Chinese Property Rights Law: An Evaluation from a Continental European Perspective.

7 Japonia z czasem przeistaczała się w kraj najwyższych technologii i scedowała niskokosztowe przetwórstwo najpierw na Tajwan, Hongkong i Koreę Płd., a w końcu na Chiny. (W. Hoffman, Still Number One, „Shipping Digest” 2008, nr 4449, s. 6) 8

M. Weber, Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Wydawnictwo Test, Lublin 1994, s. 44.

P.L. Berger, Rewolucja kapitalistyczna. Pięćdziesiąt tez o dobrobycie, równości i wolności, Oficyna Naukowa, Warszawa 1995, s. 143.

10 Analizując chiński system ekonomiczny, warto przeczytać: B. Góralczyk, Chiński feniks. Paradoksy wschodzącego mocarstwa, Wydawnictwo Sprawy Polityczne, Warszawa 2010; H. Chołaj, Kapitalizm konfucjański, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014; K. Gawlikowski, Konfucjański model państwa w Chinach, PAN ISP, Warszawa 2009.

11 Deutsche Gesellschaft für Technische Zusammenarbeit GmbH było organem doradczym dla rządu chińskiego w opracowywaniu „Prawa Własności”. (G.M. Rehm, H. Julius, The New Chinese Property Rights Law: An Evaluation from a Continental European Perspective, http://papers.ssrn.com/).

9

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

164

165

Już na początku XXI w. próbowano zdefiniować system ekonomiczny wprowadzany przez Chiny. W związku z faktem, iż popularnym wówczas hasłem był „Konsensus Waszyngtoński”12, uczeni wskazywali na chińską alternatywę dla tego rozwiązania – „Konsensus Pekiński”. Pojęcie to zostało stworzone przez J.C. Ramo w 2004 r. i weszło na stałe do języka systemów ekonomicznych. Model ten cechował się większą elastycznością i pragmatyzmem w doborze narzędzi kształtujących politykę gospodarczą kraju i stąd stał się popularnym rozwiązaniem implementowanym przez kraje wkraczające na ścieżkę rozwoju, np. państwa afrykańskie. Ramo wyróżnił trzy zasadnicze cechy „Konsensusu Pekińskiego”, które mogły przyczynić się do wzrostu roli danego kraju w świecie.

Po pierwsze, odrzucenie stopniowego unowocześniania gospodarki, gdyż takie rozwiązanie generuje tylko koszty, na rzecz skoncentrowania się na wprowadzaniu innowacji. Postępowanie takie ma na celu minimalizację nakładów ponoszonych na przestawianie gospodarki z zacofanej na zaawansowaną.

Po drugie, należy nauczyć się zarządzać chaosem, który często obserwowany jest w krajach rozwijających się. Koncentrowanie się na samych „twardych” wskaźnikach, typu PKB czy PKB per capita, niewiele mówi o faktycznym poziomie jakości życia. Stąd Chińczycy w swojej odmianie systemu ekonomicznego zaproponowali dobór niestandardowych narzędzi polityki gospodarczej, zastrzegając jednocześnie niepewny efekt zastosowania tych instrumentów i tłumacząc ten brak poczucia bezpieczeństwa właśnie chaosem.

Po trzecie, „Konsensus Pekiński” zachęcał do wykorzystania możliwości wywierania nacisku i wykorzystania wszelkich sił na arenie międzynarodowej, jeżeli coś może zagrażać interesom państwa. Ramo nazywał taką postawę „samodeterminacją”13.

Podejmując próbę rozstrzygnięcia kwestii unikatowości „systemu chińskiego”, przeanalizowano go w odniesieniu do strategii rozwoju gospodarczego oraz rozwiązań systemowych rozwiniętych krajów azjatyckich14, przede wszystkim Japonii. Poniższa analiza stanowi zaledwie wstęp do poszerzonych badań dotyczących źródeł i powiązań chińskiego systemu ekonomicznego z innymi znanymi modelami, nie tylko azjatyckimi. Wśród cech, które w pracy potraktowano jako kryteria opisu systemów rozwiniętych krajów azjatyckich i ChRL, znalazły się: historyczne uwarunkowania i kulturowe atrybuty, formy własności, rola państwa i znaczenie interwencjonizmu, wymiar współpracy z zagranicą oraz poziom rozwoju systemów finansowych. Wskazanie podobieństw i różnic pomiędzy systemem rozwiniętych krajów azjatyckich a „systemem chińskim” pozwoliło stwierdzić, jakie rozwiązania zostały przejęte przez Chiny od ich sąsiadów. Porównanie systemu 12 Zdaniem Rodrika najważniejszymi cechami tego rozwiązania były: dyscyplina i równowaga budżetowa, kierowanie wydatków publicznych w sfery związane z edukacją, ochroną zdrowia i infrastrukturą, obniżenie stawek podatkowych, liberalizacja stóp procentowych, jednolity kurs walutowy, liberalizacja handlu zagranicznego i przepływów kapitałowych, prywatyzacja i deregulacja gospodarki oraz ochrona praw własności. Niektóre kraje, np. w Ameryce Łacińskiej uzupełniały i modyfikowały oryginalną wersję Konsensusu o np. walkę z korupcją czy niezależny bank centralny (D. Rodrik, One Economics, Many Recipes. Globalization, Institutions, and Economic Growth, Princeton University Press, 2007).

13 J.C. Ramo, The Beijing Consesus, The Foreign Centre, London 2004.

14 Rozwiniętymi krajami azjatyckimi są: Tajwan, Singapur, Hongkong, Korea Płd. i Japonia.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozdział 3. Rozwiązania chińskie a systemy ekonomiczne rozwiniętych krajów azjatyckich

166

Rozdział 3. Rozwiązania chińskie a systemy ekonomiczne rozwiniętych krajów azjatyckich

azjatyckiego z rozwiązaniami chińskimi umożliwiło także wskazanie elementów systemu gospodarki chińskiej, które nie występują w analizowanych krajach lub zostały po części przejęte od azjatyckich krajów rozwiniętych, a następnie zmodyfikowane i dostosowane do wewnętrznych uwarunkowań Państwa Środka.

Społeczeństwa azjatyckich państw rozwiniętych oraz społeczeństwo chińskie zostały ukształtowane w duchu specyficznej kultury i tradycji. Azjatyckie filozofie (taoizm i konfucjanizm) propagujące harmonię, posłuszeństwo, sumienność i pracowitość wpłynęły na zachowanie tamtejszych społeczeństw i ułatwiały przeprowadzanie przekształceń rozwojowych15. Mieszkańców rozwiniętych państw azjatyckich oraz Chin cechuje gotowość do podjęcia wyrzeczeń i podporządkowania się władzom w celu realizacji założeń rozwoju gospodarczego. Za przykład takiej postawy może służyć godzenie się na realizowanie ograniczonej (wręcz ascetycznej) konsumpcji w celu zwiększenia stopy oszczędności i inwestycji kraju (tab.

3.1). O niskich potrzebach konsumpcyjnych Japonii w latach najintensywniejszego rozwoju (1950–1984) świadczył wysoki poziom oszczędności krajowych (30– 35% PKB), który przewyższał oszczędności w większości krajach rozwiniętych16.

W momencie startu do transformacji pod koniec lat 70. XX w. stopa oszczędności Chińczyków była zbliżona do japońskiej – około 35–39% PKB, jednak w miarę zaawansowania reform stopa oszczędności chińskich rosła17.

Tradycja i kultura rozwiniętych krajów Azji Wschodniej wpływała także na kształtowanie się stosunków pracy. Zgodnie ze zwyczajami azjatyckimi należy pielęgnować cnotę wytrwałości (gambari) i etos absolutnej lojalności samuraja względem swego pana feudalnego (buszido). Faktycznie atrybuty te pochodzą z czasów japońskiego feudalizmu, jednak zostały przeniesione na grunt konkurencji kapitalistycznej zarówno w Japonii, jak i w bardziej umiarkowanym zakresie do systemów ekonomicznych „tygrysów azjatyckich” oraz ostatnio Chin. Oznacza to, iż wschodnioazjatycki pracownik odczuwa współodpowiedzialność za los przedsiębiorstwa, w którym pracuje oraz utożsamia się z miejscem pracy (danwei18). Systemy wynagrodzeń rozwiniętych krajów azjatyckich, a także Chin cechuje uzależnieBolesta A., Chiny w okresie transformacji, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2006.

Przed II wojną światową stopa oszczędności krajowych Japonii była znacznie niższa niż w USA, Niemczech czy Szwecji. (B. Balassa, M. Nolan, Japan in the World Economy, Institute for International Economics, Washington, D.C. 1988, s. 6–7 [za:] J.B. Rosser, M.V. Rosser, Comparative Economics in a Transforming World Economy, The MIT Press, Cambridge 2004, s. 162) 17 National Bureau of Statistics of China (http://www.stats.gov.cn/english/statisticaldata/ yearlydata).

18 Danwei oznacza jednostkę pracy utożsamianą najczęściej z miejscem zatrudnienia – instytucjami politycznymi, strukturami administracyjnymi i przedsiębiorstwami.

15 16

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

3.1. Historyczne uwarunkowania i kulturowe atrybuty systemów azjatyckich krajów… rozwiniętych… i „systemu chińskiego”

W Chinach powstaje system ekonomiczny, który stara się łączyć zasady gospodarki rynkowej z tradycją i kulturą oraz rządami partii komunistycznej. Partia komunistyczna oddała znaczną część władzy nad gospodarką na rzecz rynku, zachowując w dalszym ciągu monopol władzy politycznej. Nadrzędnym celem przeprowadzanych zmian jest zwiększenie wydajności całej gospodarki. Ostrożne wprowadzanie reform i wyciąganie wniosków z poprzednich etapów przekształceń pozwoliło władzom Chin uniknąć transformacji „na oślep”. Ponadto wnikliwa obserwacja krajów przeprowadzających wcześniej podobne przekształcenia i lekcja z trudności, na jakie napotykały one podczas wprowadzania określonych rozwiązań systemowych, pozwalały na uniknięcie przez Chiny powielenia podobnych błędów.

Przedstawiony w opracowaniu zarys historyczny rozwoju gospodarczego Chin jednoznacznie uzasadnia, iż intensywna współpraca z gospodarką globalną okazała się korzystną strategią, która doprowadziła Chiny do pozycji potęgi międzynarodowej. Przebieg przekształceń instytucjonalno-podmiotowych i rozwoju gospodarczego Chin po 1978 r. wskazuje, iż proces wprowadzania elementów rynkowych do systemu centralnie zarządzanego odbywa się w drodze eksperymentu, zgodnie z chińską zasadą „przechodząc przez rzekę, wyczuwać stopami kamienie”. Pragmatyczne podejście do przekształceń modernizujących kraj pozwoliło na podniesienie efektywności działania gospodarki i poprawę jakości życia Chińczyków. Ponadto obserwuje się, iż mechanizmy rynkowe stopniowo wypierają aspekty ideologiczne związane z gospodarką centralnie zarządzaną.

Podejmując próbę oceny rezultatów dotychczasowych przekształceń systemu ekonomicznego oraz rozwoju chińskiej gospodarki można wskazać na obszary, w których metamorfozy zakończyły się sukcesem, dziedziny życia społeczno-gospodarczego, w których reformy nadal nie przyniosły spodziewanych następstw oraz sfery niepowodzenia modernizacji. Obszarami przekształceń gospodarki chińskiej, o których można już współcześnie powiedzieć, iż zostały przeprowadzone ze znacznym powodzeniem, są: decentralizacja wydatków budżetowych, znaczna redukcja ubóstwa czy widoczna poprawa stopnia rozwoju infrastruktury.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Zakończenie

Zakończenie

Ograniczanie sektora państwowego związane z prywatyzacją przedsiębiorstw państwowych, liberalizacją rynków finansowych, znoszeniem barier w handlu zagranicznym i przepływach kapitału okazały się trudnymi do przeprowadzenia w świetle panujących w Państwie Środka uwarunkowań. Okazało się, iż implementacja tych przekształceń wymaga rozłożenia w czasie, a na ich pozytywne efekty trzeba będzie jeszcze poczekać. Obszarami modernizacji chińskiego systemu ekonomicznego, których wprowadzenie nie zakończyło się sukcesem są m.in.: reforma administracyjna dążąca do redukcji zatrudnienia w organach administracyjnych, znoszenie systemu rejestracji ludności, łagodzenie dysproporcji rozwojowych między prowincjami oraz obszarami zurbanizowanymi i wiejskimi, ochrona środowiska naturalnego czy przebudowa struktury chińskiego przemysłu w kierunku przewagi przemysłu lekkiego.

Przeprowadzona w pracy konfrontacja elementów „systemu chińskiego” z modelem azjatyckim wskazała, iż ścieżka reform społeczno-ekonomicznych wprowadzanych po 1978 r. pozwoliła Chinom na stworzenie specyficznego systemu gospodarczego, który w wielu rozwiązaniach wpisuje się w system azjatycki.

Podobieństwa między „chińskim systemem” a systemami rozwiniętych krajów azjatyckich obejmują przede wszystkim ogólne cechy charakterystyczne dla systemów azjatyckich, którymi są: ekspansja gospodarcza, wysoka stopa akumulacji i odpowiadająca jej niska (ascetyczna) konsumpcja. Zbieżność między „systemem chińskim” a systemami rozwiniętych krajów azjatyckich występuje także w zakresie selektywnego interwencjonizmu, polegającego na wspieraniu gałęzi gospodarki mających szansę zdobyć rynki światowe. W systemach rozwiniętych krajów azjatyckich i Chin połączono mechanizmy rynkowe z działalnością państwa oraz utrzymano kombinację własności prywatnej z własnością państwową.

Cechy te pozwoliły zarówno Chinom, jak i rozwiniętym krajom azjatyckim uzyskać szybkie tempo wzrostu gospodarczego oraz wysoką międzynarodową konkurencyjność.

Zasada pragmatyzmu stanowi podstawę do przyjęcia bądź odrzucania przez władze Chin rozwiązań systemowych z rozwiniętych krajów azjatyckich. Dostosowywanie elementów modelu azjatyckiego odbywa się także z uwzględnieniem uwarunkowań lokalnych. Rozwiązaniami, które nie zawierają się w modelu azjatyckim, a znalazły zastosowanie w „systemie chińskim”, są m.in.: brak swobody ruchu ludności związany ze stopniowo znoszonym systemem rejestracji ludności, funkcjonowanie podmiotów gospodarczych o niezdefiniowanej jednoznacznie formie własności (np. przedsiębiorstwa wiejsko-gminne), wysoka kontrola nad rozwijającym się rynkiem finansowym czy istnienie potężnych korporacji których właścicielem jest państwo. Stąd „system chiński” w porównaniu z systemem azjatyckim wykazuje cechy hybrydy. Oznacza to, iż władze Chin dotychczas tylko po części zrealizowały swoje zamierzenia dotyczące budowy innowacyjnego systemu ekonomicznego. W rzeczywistości reformatorzy wzorowali się na rozwiązaniach pochodzących z innych państw rozwiniętych i modyfikując je dostosowywali do sytuacji kraju i postępujących procesów globalizacji. Stąd brak podstaw do odrzucenia hipotezy o budowaniu przez ChRL systemu łączącego

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

188

2007 Annual Report, China Banking Regulatory Commission.

A Collection of Documents on Interest Rates, BOC, 11 X 1980.

Abstract of the Eleventh Five-Year Plan Outline, http://english.peopledaily.com.cn/200603/09/ eng20060309_249320.html.

Agriculture Law of the People’s Republic of China; http://www.gov.cn/english/laws/2005–10/09/content_75375.htm.

Albert M., Kapitalizm kontra kapitalizm, Znak, Kraków 1994.

Ambasada RP w Pekinie (http://www.beijing.polemb.net/).

Amiti M., Stiroh K., Is the United States Losing Its Productivity Advantage?, Federal Reserve Bank of New York, „Current Issues in Economics and Finance” 2007, nr 8.

Announcement on Final Verified GDP Data in 2007, http://www.stats.gov.cn/english/newsandcomingevents/t20090116_402533093.htm.

Annual Report of the Council 2009, International Civil Aviation Organization.

Areva, http://www.areva-np.com/scripts/press/.

Ash R.F., The Evolution of Agricultural Policy, „The China Quarterly” 1988, nr 116.

Atal M., Hardest-Working Countries, „Forbes” 2009, 28 May. Beasley W.G., Modern Japan, University of California Press, Berkeley and Los Angeles 1795.

Beijing Local Taxation Bureau (http://english.tax861.gov.cn).

Bell D., The Cultural Contradictions of Capitalism (Kulturalna sprzeczność kapitalizmu), Archiwum Przekładów i Opracowań, Instytut Badania Współczesnych Problemów Kapitalizmu, Warszawa 1978 Berger P.L., Rewolucja kapitalistyczna. Pięćdziesiąt tez o dobrobycie, równości i wolności, Oficyna Naukowa, Warszawa 1995.

Bhattasali D., Li P., Martin W. (red.), China and the WTO. Accession, Policy Reform and Poverty Reduction Strategies, World Bank and Oxford University Press, Washington, D.C. 2004.

Bolesta A., Chiny w okresie transformacji, Wydawnictwo Akademickie DIALOG, Warszawa 2006.

Bossak J., Instytucje, rynki i konkurencja we współczesnym świecie, Oficyna Wydawnicza SGH, Warszawa 2008.

Bramall C., Chinese Economic Development, Routledge, London, New York 2009.

Brandt L., Huang J., Li G., Rozelle P., Land Rights in Rural China: Facts, Fictions and Issues, „The China Journal” 2002, nr 47 Brandt L., Rawski T.G. (red.), Great Economic Transformation, Cambridge University Press, Cambridge 2008.

Branigan, State-owned China Mobile Is World’s Biggest Mobile Phone Operator, „Guardian” 2010, 11 January.

Breslin S., China and the Global Economy, Palgrave Macmillan, New York 2007.

Brodsgaard K.E., Institutional Reform and the Biazhi System, „The China Quarterly” 2002, nr 170.

Bromley D.W., Yao Y., Understanding Institutional Change: Modeling China’s Economic Transformation Since 1978, Washington D.C., 20 March 2006.

Brown C.P., China’s WTO Entry: Antydumping, Safeguards, and Dispute Settlement, referat wygłoszony podczas konferencji NBER, China’s Growing Role in the World Trade, 3–4 sierpnia 2007, http://people. brandeis.edu/~cbown/research.htm.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Bibliografia

Bibliografia

Building Rural China, „Beijing Review” 2008, 10 April.

Bulletin of China’s Outward Foreign Direct Investment 2006.

Butler R., Renewable Energy in China, a Strategic Future?, http://news.mongabay.com/2005/0802-china. html#4.

Byrd W.A., Chinese Industrial Firms under Reform, Oxford University Press, Washington, D.C. 1992.

CAAS, http://www.caas.net.cn/engforcaas/index.htm.

Cai K.G., Outward Foreign Direct Investment: A Novel Dimension of China’s Integration into the Regional and Global Economy, „The China Quarterly” 1999, nr 160.

Cao Y., Qian Y., Weingast B.R., From Federalism, Chinese Style, to Privatisation, Chinese Style, „Economics in Transition” 1999, nr 1.

Catalogue for the Guidance of Foreign Investment Industries, 20 czerwca 1995 (http://www.jus.uio.no/lm/ china.guidance.of.foreign.investment.industries.catalogue.1995/_45.html) Catalogue for the Guidance of Foreign Investment Industries, 31 października 2007, (http://www.fdi.gov. cn/pub/FDI_EN/Laws/GeneralLawsandRegulations/MinisterialRulings/P020071121358108121219. pdf) Cauley J., Handler T., Agency Cost and the Crisis of China’s SOEs. A Comment and Further Observations, „China Economic Review” 2001, nr 4.

Chai J.C.H., Roy K.C., Economic Reform in China and India, Edward Elgar Publishing Limited, Massachusetts 2006.

Chemical Industry in China: Overtaking the Competition, „Current Issues” 2005, October 25, Deutsche Bank Research.

Chemicals in China, Datamonitor, November 2009.

Chemicals in China, Datamonitor, October 2008.

Chemicals in Japan, Datamonitor, November 2009.

Chemicals in the United States, Datamonitor, November 2009.

Chen Z., Wu C., Xie S., The Extent of Marketization of Economic System in China, Nova Publishers, New York 2000.

Cheng L.K., Ma Z., China’s Outward FDI: Past and Future (http://www.nber.org/books_in_progress/ china07/cwt07/cheng.pdf).

China Customs (http://english.customs.gov.cn/publish/portal191/).

China Engaged. Integration with the Global Economy, The World Bank, Washington, D.C. 1997.

China Government Securities Depository Trust & Clearing Co., Ltd. (http://www.chinabond.com.cn/ Site/cb/en).

China Green Agriculture, Inc., The Wall Street Transcript, Nov. 10, 2008.

China High-Tech Trade Slows Down in 2008, „Xinhua” 2009, 21 February.

China Macroeconomic Stability in a Decentralized Economy, The World Bank, Washington, D.C. 1994.

China Science & Technology Statistics Data Book, Ministry of Science and Technology of PRC. China Securities Regulatory Commission (http://www.csrc.gov.cn/pub/csrc_en/).

China Sets New Targets in Five-year Plan.

China Statistical Yearbook 2005, National Bureau of Statistics in China, nr 25, China Statistics Press, Beijing 2005 China Statistical Yearbook 2007, National Bureau of Statistics of China, China Statistics Press, nr 26, Beijing 2007.

China Statistical Yearbook 2008, National Bureau of Statistics in China, China Statistics Press, nr 27, Beijing 2008 China Statistical Yearbook 2008, National Bureau of Statistics of China, China Statistics Press, nr 27, Beijing 2008.

China to Construct 30 National High-Tech Industry Bases, „China Chemical Reporter” 2008.

China to Safeguard Its Interests with WTO Rules, „People’s Daily” 2009, 10 August.

China to Set up Five New „Super Ministries” (http://www.chinadaily.com.cn/china/2008npc/2008–03 /11/content_6526802.htm).

China’s Hi-tech Manufacturing Scale Ranks No. 2, „People Daily Online” 2007, 28 Sept. (http://english. peopledaily.com.cn/90001/90776/90881/6273769.html).

China’s Piracy Hurting Its Own Industries, http://msnbc.msn.com/id/13617619.

China-UK Sustainable Agriculture Innovation Network, http://www.sainonline.org/English.html.

Chinese Telecom Industry Restructuring (https://ict-e3.eu/project/white_papers/E3_ChineseNOsRestructuring_080721.pdf).

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

194

195

Choe C.W., Yin X.K., Contract Management Responsibility System and Profit Incentives in China’s State-Owned Enterprises, „China Economic Review” 2000, nr 1.

Chołaj H., Kapitalizm konfucjański, Wydawnictwo Poltext, Warszawa 2014.

Chow G.C., China’s Economic Transformation, Blackwell Publishers, Oxford 2002.

Chung O., China’s Local Debts Threaten Crisis (http://www.atimes.com/atimes/China_Business/LG14Cb02. html) CIA Factbook (https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/).

Cieślik E., Efekt smoka. Skutki ekspansji gospodarczej Chin po 1978, Wydawnictwa Fachowe CeDeWu, Warszawa 2012.

Cieślik E., Koło ratunkowe baronów narodowego bogactwa, „Nowe Życie Gospodarcze” 2008, nr 10/466.

Cieślik E., Prospect for Trade Growth Between Poland and China, „Studia Ekonomiczne” 2014, PAN. Cieślik E., Przystanek Chiny, „Gazeta Bankowa” 2008, nr 45 (1045).

Cieślik E., Rolnictwo w Chinach: rozwój, wyzwania i problemy, „Problemy Rolnictwa Światowego” 2013,SGGW, nr 13 (2).

Cieślik E., Wielki skok ku globalizacji, „Gazeta Bankowa” 2009, nr 2 (1054).

Cieślik E., 中国经济转型中的非均衡发展问题——节选, 西部发展评论 (Western China Development Review) 2013, nr 1, Guizhou University of Finance and Economics.

Clifford C., Dragon under Fire, „Irish Time” 2008, 14 July.

Communiqué on Land and Resource of China 2004, The Ministry of Land and Resources P.R.C. Communiqué on Land and Resource of China 2006, The Ministry of Land and Resources P.R.C. Cook F.W., Decision-making in Farm Production Units, „Situation and Outlook Report” 1986, nr 86–88.

Country Report, Sept. 2007, Economist Intelligence Unit.

Dabla-Norris E., Issues in Intergovernmental Fiscal Relations in China, „IMF Working Paper” 2005, nr 30.

Decision of the CPC Central Committee on Issues Concerning the Establishment of a Socialist Market Economic Structure, „China Daily”, November 17, 1993.

Detailed Implementing Rules for the Law of the People’s Republic of China on Wholly Foreign-Owned Enterprises, 28 paździenika 1990.

Deutsche Bank Research, http://www.dbresearch.com/.

Devonshire-Ellis Ch., Investing in China’s Big Ticket Restricted Industries, „Beijing Review” 2008, nr 25.

Ding Q., Akoorie M., Going International: The Experience of Chinese Companies, „International Business Research” 2009, nr 2.

Dong K., Yang H., Achievements and Tendencies of Administrative Reform in China, „Journal of US-China Administration” 2007, nr 1.

Dooley M., Folkerts-Landau D., Garber S., The Two Crises of International Economics, „NBER Working Papers“ 2007, nr 13197.

Dunning J.H., Narula R. (red.), Foreign Direct Investment and Governments, Routledge, London 1998.

Dziak W.J., Chiny wschodzące supermocarstwo, ISP PAN, Warszawa 1996.

EU Pledge to Fight Counterfeit Goods From China, http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=10000 100&sid=aTSjqiimKzYc&refer=germany.

Euromonitor International (http://www.euromonitor.com/).

Fan G., Institutional Reforms in a Developing Country: Transition in China, „TIGER Working Paper Series” 2002, nr 29.

Fan P., Watanabe C., Promoting Industrial Development through Technology Policy: Lessons from Japan and China, „Technology in Society” 2006, nr 28.

Fan Q., Zeng Z., Kouqing L., Dong Y., Runzhong S. (red.), Innovation for Development and the Role of Government, The World Bank, Washington, D.C. 2008.

Field J., Garris M., Guntupalli M., Rana V., Reyes G., Chinese Township an Village Enterprises: A Model for Other Developing Countries, International Economic Development Program, Ford School of Public Policy, University of Michigan.

Financial Statistics of Central Government-Controlled SOE’s for Fiscal 2005 (http://www.sasac.gov.cn/eng/ eng_index.htm).

Fiscal Reform: Disentangling the Public Pursue Strings, „China Development Brief” (http://www.chinadevelopmentbrief.com/node/969) Fixed Line Telecoms in China, Datamonitor, November 2007.

Fixed Line Telecoms in China, Datamonitor, November 2009 Food Retail in China, Datamonitor, July 2008.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Bibliografia

Bibliografia

Ford S., China’s Land Reform Aims to Revolutionize 750 Million Lives, „Christian Science Monitor” 2008, nr 233.

Four-trillion Yuan Stimulus Package Created, „Beijing Review” 2009, 1 January.

Frankel J., Shang-Jin Wei, Assessing China’s Exchange Rate Regime, „Economic Policy” 2007, April.

Frozen Food in China, Datamonitor, March 2008.

Fung H., Pei C., Zhang K.H. (red.), China and the Challenge of Economic Globalization, Sharpe, M.e., Inc., 2005.

Gabriele A., Science and Technology Policies, Industrial Reform and Technical Progress in China, „Discussion Papers” 2001, United Nations Conference on Trade and Development, nr 155.

Gawlikowski K., Konfucjański model państwa w Chinach, PAN ISP, Warszawa 2009.

Global Wage Report 2008/09, International Labor Office, Geneva 2008.

Goldstein M., Lardy N., The Future of China’s Exchange Rate Policy, Peterson Institute for International Economics, July 2009.

Góralczyk B., Chiński feniks. Paradoksy wschodzącego mocarstwa, Wydawnictwo Sprawy Polityczne, Warszawa 2010.

Growth of China’s Textile Industry Slows, „Xinhua” 2007, 21 March.

Grzywacz W., Ekonomiści i systemy ekonomiczne, PTE, Szczecin 2005.

Gu G.Z., Ratlif W., China and the new World Order, Fultus Books.

Guo G., Vertical Imbalance and Local Fiscal Discipline in China, „Journal of East Asian Studies” 2008, nr 8.

Hahm S.D., Plein L.C., After Development: Transformation of the Korean Presidency and Bureaucracy, Georgetown University Press, Washington, D.C. 1997.

Halverson K., China’s WTO Accession: Economic, Legal, and Political Implications, „Boston College International and Comparative Law Review” 2004, nr 2.

Harney A., Chińska cena, Wydawnictwo Sonia Draga, Katowice 2009.

Hart-Landsberg M., The Realities of China Today, „Against the Current” 2008, nr 5.

Hay D.A., Morris D.J., Liu F., Yao S., Economic Reform and State-owned Enterprises in China, 1979–1987, Clarendon Press of Oxford, Oxford, New York 2002.

Hayes D.M., China Road Transport Report, „Journal of The Institute of Logistics & Transport” 2005, November.

Ho Ch., Li D., Rising Inequality in China: Policy Regimes and Structural Changes, „Boston University Working Papers” 2007.

Hoffman W., Still Number One, „Shipping Digest” 2008, nr 4449.

Hong Kong Trade Development Council, http://www.hktdc.com.

Hong Xianguo, Agricultural Machinery Industry in China, referat wygłoszony podczas konferencji China Association of Agricultural Machinery Manufactures, Nov. 2007.

Hsu R.C, Changing Conceptions of the Socialist Enterprise in China, 1979–1988, „Modern China” 1989, nr 4. http://aapa.files.cms-plus.com/Statistics/WORLD%20PORT%20RANKINGS%2020081.pdf. http://blog.euromonitor.com/2010/03/regional-focus-asia-pacific-the-worlds-largest-mobilephone-market.html. http://cordis.europa.eu/search/index.cfm?fuseaction=news.document&N_RCN=3005. http://en.chinacourt.org/public/detail.php?id=3306. http://english.people.com.cn/90002/95589/6512383.html. http://english.peopledaily.com.cn/200112/18/eng20011218_86941.shtml (16.09.2010). http://english.peopledaily.com.cn/200603/07/eng20060307_248647.html. http://english.peopledaily.com.cn/constitution/constitution.html. http://forsal.pl/artykuly/395923,rosna_obawy_o_skape_zasoby_metali_przejsciowych_i_metali_ziem_rzadkich.html. http://ir2.mofcom.gov.cn/aarticle/chinalaw/foreigntrade/200502/20050200016483.html. http://money.cnn.com/magazines/fortune/global500/2009/full_list/. http://news.bbc.co.uk/2/hi/technology/6917127.stm. http://tradeinservices.mofcom.gov.cn/en/e/2007–11–29/13648.shtm. http://treasury.gov/offices/international-affairs/economic-exchange-rates/ (08.11.2008). http://www.articlefield.com/41444/advantages-of-chemical-raw-materials-industry-of-chinas-urgent-need-to-upgrade. http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&sid=aE.x_r_l9NZE. http://www.china.org.cn/e-company/07–03–0/page070102.htm. http://www.china.org.cn/english/2006lh/160403.htm (20.02.2008).

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

196

Bibliografia

197

Hu Mo, Lou Le, Learning of Developed Countries’ Modern Agriculture and Enlightenments in China Itself, „Management Science and Engineering” 2007, nr 2.

Huang H., Wang S., Exchange Rate Regimes: China’s Experience and Choices, „China Economic Review” 2004, nr 3.

Huang J., Li G., Rozelle S., Land Rights, Farmer Investment Incentives and Agricultural Production in China, Department of Agriculture and Resource Economics University of California Davis, „Working Paper” 2000, nr 24.

Huanqun Z., Chinese Foreign Investment Laws: Recent Developments Towards a Market Economy, Singapore University Press, 1999.

Huapu L., Urban Transportation in China: Current State of Reform and Future Trend, „Journeys” 2009, November.

Hubbard P., China’s Regulations on Open Government Information” Challenges of Nationwide Policy Implementation, „Open Government: a Journal on Freedom of Information” 2008, nr 4.

Human Development Report 1990, UNDP, Oxford University Press, New York, Oxford 1990.

Human Development Report 2005, UNDP, New York 2005.

Human Development Report 2006, UNDP, New York 2006.

Human Development Report 2007/2008. Fighting Climate Change: Human Solidarity in a Divided World, UNDP, New York 2007.

Human Development Report 2009. Overcoming Barriers: Human Mobility and Development, UNDP, New York 2009 Imai K., Explaining the Persistence of State-ownership in China, „Discussion Paper” 2006, Institute of Developing Economies, nr 64.

In 2008, China’s Agricultural Machinery Industry Total Output Value Will Increase by 10%–15%, Reuters, 16 Jun. 2008 (http://www.reuters.com/article/pressRelease/idUS171276+16-Jun–2008+BW20080616).

International Financial Statistics, April 2008, International Monetary Fund, Washington, D.C. 2008.

International Financial Statistics, October 2007, International Monetary Fund, Washington, D.C. 2007.

International Fund Skippers Begin to Cool on China Exposure, „Money Management” 2007, 10 December.

International GDP Per Capita and Per Employed Person, U.S. Department of Labor, 28 July 2009.

International Monetary Fund (http://www.imf.org).

International Trade Statistics 1998, WTO, Geneva 1998.

International Trade Statistics 2000, WTO, Geneva 2000.

International Trade Statistics 2002, WTO, Geneva 2002.

International Trade Statistics 2004, WTO, Geneva 2004.

International Trade Statistics 2005, WTO, Geneva 2005.

International Trade Statistics 2006, WTO, Geneva 2006.

International Trade Statistics 2008, WTO, Geneva 2008.

Iwańczuk K., Ziętek A. (red.), Chiny w stosunkach międzynarodowych, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2003.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

http://www.china.org.cn/english/features/investment/36752.htm. http://www.chinability.com/Reserves.htm. http://www.chinadaily.com.cn. http://www.fdi.gov.cn/pub/FDI_EN/Laws/GeneralLawsandRegulations/. http://www.gov.cn/english/2007–10/09/content_771221.htm. http://www.heritage.org/index/. http://www.innovations-report.de/html/berichte/agrar_forstwissenschaften/bericht–99483. html. http://www.nationmaster.com/graph/tra_mot_veh-transportation-motor-vehicles. http://www.nytimes.com/2007/07/25/business/worldbusiness/25soft.html. http://www.havocscope.com/Counterfeit/china.htm. http://www.pbs.org/. http://www.stats.gov.cn/tjsj/ndsj/2009/indexeh.htm. http://www.swfinstitute.org. http://www.uscib.org/index.asp?documentID=1676. http://www.usconstitution.net/china.html. http://www.worldwide-tax.com/china/china_tax.asp (15.08.2010) http://www.wto.org/english/tratop_e/tpr_e/tp299_e.htm. http://www.x-rates.com.

Bibliografia

Izakowski Ł., Kolejny krok Chin w stronę kapitalizmu, „Rzeczpospolita” 2007, nr 129 (7726).

Jaki kapitalizm?, Rada Strategii Społeczno-Gospodarczej, „Nowe Życie Gospodarcze” 1996, nr 41.

Jefferson G.H., Rawski T.G., Wang L., Zheng Y., Ownership, Productivity Change, and Financial Performance in Chinese Industry, „Journal of Comparative Economics” 2000, nr 2000.

Jefferson G.H., Su J., Privatization and Restructuring in China: Evidence form Shareholding Ownership, 1995– 2001, „Journal of Comparative Economics” 2006, nr 34.

Jici W., Xin T., Sustaining Urban Growth through Innovative Capacity, „Policy Research Working Paper” 2005, nr 3545.

Johnson-Calari J., Rietveld M., Sovereign Wealth Management, Central Banking Publications, London 2007.

Kallgren J.K., China 1978: The New Long March, „Asian Survey” 1979, nr 1.

Kapp R.A., In Full on Time, „China Business Review” 2000, nr 1.

Katz R., Japan, The System That Soured, M.E. Sharpe, Inc., New York 1997.

Keliang Z., Prosterman R., Securing Land Rights for Chinese Farmers. A Leap Forward for Stability and Growth, „Development Policy Analysis” 2007, Center for Global Liberty & Prosperity, nr 3.

Kelly D.A., Rajan R.S., Goh G.H.L. (red.), Managing Globalization: Lessons from China and India, World Scientific, Publishing Co., Singapore 2006.

Kim H.K., The Politics of Fiscal Standardization in China: Fiscal Contract Versus Tax Assignment, „Asian Perspective” 2004, nr 28.

Kofman J., Roszkowski W., Reformy systemowe w Chinach, „Studia Polityczne” 1994, nr 3.

Konstytucja ChRL (http://english.people.com.cn/constitution/constitution.html).

Konstytucja ChRL z poprawkami z 14 marca 2004 r., http://english.gov.cn/2005–08/05/content_20813.htm.

Kornai J., The Socialist System. The Political Economy of Communism, Carendon Press, Oxford 1992.

Kowalik T., Globalizacja i integracja nie prowadzą do jednego systemu społeczno-ekonomicznego, Studia i Materiały, Stowarzyszenie Studiów i Inicjatyw Społecznych, Warszawa 2003.

Kowalik T., Współczesne systemy ekonomiczne: powstawanie, ewolucja, kryzys, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Przedsiębiorczości i Zarządzania im. Leona Koźmińskiego, Warszawa 2000.

Kozłowski S.G., Systemy ekonomiczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin 2004.

KPMG’s Corporate and Indirect Tax Rate Survey 2009.

Lardy N., Agriculture in China’s Modern Economic Development, Cambridge University Press, Cambridge 1983.

Lardy N., China’s Unfinished Economic Revolution, Brookings Institution Press, Washington, DC, 1998.

Lardy N., Exchange Rate and Monetary Policy in China, „Cato Journal” 2005, nr 1.

Lardy N., Foreign Trade and Economic Reform in China, 1978–1990, Cambridge University Press, Cambridge 1992.

Lardy N., Integrating China into the Global Economy, The Brookings Institution Press, Washington, D.C. 2002.

Lau C.M., Bruton G.D., FDI in China: What We Know and What We Need to Study Next, „Academy of Management Papers” 2008, nr 4.

Lau L.J., Qian Y., Roland G., Reform Without Losers: An Interpretation of China’s Dual-Track Approach to Transition, „ Journal of Political Economy” 2001, nr 108 (1).

Law of the People’s Republic of China on the People’s Bank of China, 18 marca 1995 (http://www.pbc.gov.cn/ english//detail.asp?col=6800&ID=22).

Law on Income Tax of Foreign Investment Enterprises and Foreign Enterprises (http://www.lehmanlaw.com/ resource-centre/laws-and-regulations/tax/law-on-income-tax-of-foreign-investment-enterprises-and-foreign-enterprises.html).

Lee H.Y., From Revolutionary Cadres to Party Technocrats in Socialist China, University of California Press, 1991.

Li D.D., Changing Incentives of the Chinese Bureaucracy, „The American Economic Review” 1998, nr 2.

Li L., A Committed City, http://www.bjreview.com.cn/quotes/txt/2010–05/05/content_268938.htm.

Liang X., The Evolution of Township and Village Enterprises (TVEs) in China, „Journal of Small Business and Enterprise Development” 2006, nr 2.

Lin J., Recent Development of Tax System Reforms in China: Challenges and Responses, „The International Tax Journal” 2000, nr 27 (1).

Lin J.Y., Lessons of China’s Transition From a Planned Economy to a Market Economy, WSPiZ i TIGER, „Distinguished Lectures Series” 2004, nr 16.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

198

199

Lin Y.J., Rural Reforms and Agricultural Growth in China, „The American Economic Review” 1992, nr 1.

Lindbeck A., China’s Evolving Economic System, „Taipei Times” 2007, 6 May. Ling L., Isaac D., The Development of Urban Land Policy in China, „Property Management” 1994, nr 4.

Lis K.A., Sterniczek H., Nadzór korporacyjny, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005.

Liu L., Zhang W., A New Keynesian Model for Analysing Monetary Policy in Mainland China, Hong Kong Monetary Authority, „Working Paper” 2007, nr 18.

Loyalka M.D., A Chinese Welcome for Entrepreneurs, „BusinessWeek” 2006, http://www.businessweek. com/smallbiz/content/jan2006/sb20060105_926372.htm) Luo Y., Tan J., Shenkar O., Strategic Responses to Competitive Pressure: The Case of Township and Village Enterprises in China, „Asia Pacific Journal of Management” 1998, nr 15.

Luttwak E., Turbokapitalizm. Zwycięzcy i przegrani światowej gospodarki, Wydawnictwo Dolnośląskie, Wrocław 2000.

Ma J., Norregaard J., China Fiscal Decentralization, IMF (imf.org/external/pubs/ft/seminar/2000/idn/ china.pdf).

Ma L., Chung J., Thorson S., E-government in China: Bringing Economic Development Through Administrative Reform, „Government Information Quarterly” 2005, nr 22.

MacLeod C., China Vaults Past USA in Internet Users, „USA Today” 2008, April 21; Broadband Internet Statistics. Top World Countries With the Highest Internet Broadband Subscribers in 2007, http://www. internetworldstats.com/dsl.htm.

Maddison A., Chinese Economic Performance in the Long Run, Development Centre of OECD, Paris 1998.

Mai Y.H., Perkins F., China’s State Enterprises, Nine Case Studies, „Briefing Paper Series” 1997, East Asia Analytical Unit, nr 7.

Mały Rocznik Statystyczny Polski 2008, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa 2008.

Maryański A., Halimarski A., Chiny, PWN, Warszawa 1990.

McIntyre R.J., Dallago B. (red.), Small and Medium Enterprises in Transitional Economies, United Nations University, WIDER, Palgrave Macmillan, New York 2003.

Mcmillan J., China’s Nonconformist Reforms, „Institute on Global Conflict and Cooperation Policy Paper” 1994, nr 11.

McNally Ch., China’s State-Owned Enterprises: Thriving or Crumbling?, „Asia Pacific Issues” 2002, nr 59.

Michael F.A., How Ownership and Corporate Governance Influence Chief Executive Pay in China’s Listed Firms, „Journal of Business Research” 2007, nr 7.

Milman C.D., Merger and Acquisition Activity in China: 1985–1996, „Multinational Business Review” 1999.

Minami R., The Economic Development of China, Palgrave Macmillan, 1994.

Ming C., Burton G.D., FDI in China: What We Know and What We Need to Study Next, „Academy of Management Perspectives” 2008, nr 4.

Ministry of Commerce of the People’s Republic of China (http://english.mofcom.gov.cn/aarticle/ statistic/ieindicators/200901/20090105994207.html).

Ministry of Finance People’s Republic of China (http://www.chinamof.net/chinamof/index.htm).

Ministry of Science and Technology of PRC, http://www.most.gov.cn/eng/statistics/2006/200703/ t20070309_42004.htm.

Mobile Phones in China, Datamonitor, December 2008.

Monetary Policy Changed, „Beijing Review” 2009, 1 January.

Monthly Labor Review. April 2009, U.S. Bureau of Labor Statistics.

Morris-Suzuki T., The Technological Transformation of Japan, Cambridge University Press, New York 1994.

National Bureau of Statistics of China (http://www.stats.gov.cn/english/statisticaldata/yearlydata/).

National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers: 2006, United States Trade Representative.

Naughton B., Growing Out of the Plan, Cambridge University Press, Cambridge 1995.

Nee V., Organizational Dynamics of Market Transition: Hybrid Forms, Property Rights, and Mixed Economy in China, „Administrative Science Quarterly” 1992, nr 37.

Nogales A., Smith G., China’s Evolving Transportation Sector, „The China Business Review” 2004, March-April.

Numbers of the Week, „Beijing Review” 2009, February 5.

Oda H., The Administration of Foreign Trade in the PRC, „Developing Economies” 1984, nr 2.

OECD Economic Survey: China 2010, OECD.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Bibliografia

Bibliografia

OECD Investment Policy Reviews: China 2008, OECD 2008.

OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2003, OECD, Paris 2003. Ögütçü M., Foreign Direct Investment and Regional Development: Sharing Experiences from Brazil, China, Russia and Turkey, referat zaprezentowany na konferencji Regional Development and Foreign Investment in Brazil, 12–13 December 2002.

Oil & Gas in China, Datamonitor, August 2008.

Oil & Gas in China, Datamonitor, June 2003.

Organisation for Economic Co-operation and Development (http://stats.oecd.org/Index.aspx).

Outward Investment by China Gathering Stream under the Go Global Strategy, „Economic Review” 2006, nr 17.

Packaged Foods & Meals in China, Datamonitor, February 2008.

Party Approves Rural Land Reform, Still No Ownership Wright to Farmers, „Tibetan Review” 2008, November.

PCs in China, Datamonitor, August 2008, s. 9–10, 12; Computer Hardware in China, Datamonitor, December 2008, s. 9; Software in China, Datamonitor, December 2008.

Pearson M.M., Joint Venture in the People’s Republic of China, Princeton University Press, 1992.

Pecht M., China’s Electronics Industry: The Definitive Guide for Companies and Policy Makers with Interests in China, William Andrew, Inc., New York 2006.

People’s Bank of China (http://www.pbc.gov.cn/).

Pepper S., Education and Revolution: The „Chinese Model” Revised, „Asian Survey” 1978, nr 9.

Perkins D.H., Reforming China’s Economic System, „Journal of Economic Literature” 1988, nr 2.

Personal Income Tax Law of the People’s Republic of China, art. 1 (http://www.novexcn.com/personal_icm_ tax_99.html).

Pesticide Industry Faces Grim Discharge Situations, „China Chemical Reporter” 2008, October 6.

Pharmaceuticals in China, Datamonitor, December 2008.

Pingyao L., Foreign Direct Investment in China: Recent Trends and Patterns, „China & World Economy” 2002, No. 2.

Płowiec U., Rozwój Chin a gospodarka światowa, „Ekonomista” 2006, nr 5.

Poncet S., Inward and Outward FDI in China, „Panteon Sorbone Ekonomie” 2007, Universite Paris.

Prasad E.S., Is the Chinese Growth Miracle Built to Last?, „China Economic Review” 2009, nr 20.

PRC General Administration of Customs, China’s Customs Statistics (http://www.chinacustomsstat. com/CustomsStat/English/customs.htm).

Preliminary Report on China’s Going Global Strategy, Globalization Monitor, s. 17 (http://www.globalmon. org.hk/en).

Preliminary Report on China’s Going Global Strategy, Globalization Monitor (http://www.globalmon.org. hk/en).

Property Rights Law of the People’s Republic of China, 16 March 2007.

Qian Y., How Reform Worked in China, „CEPR Discussion Paper” 2002, nr 3447.

Qian Y., The Process of China’s Market Transition (1978–1998): The Evolutionary, Historical, and Comparative Perspectives, „Journal of Institutional and Theoretical Economics Symposium „Big-Bang Transformation of Economic Systems as a Challenge to New Institutional Economic”, June 9–11, Wallerfangen/Saar 1999, Germany.

Qian Y., Wu J., How Far Across the River?, Conference on Policy in China at the Center for Research on Economic Development and policy Reform, Stanford University, 18–20 listopada 1999.

Qiu L.D., China’s Textile and Clothing Industry, HKUST Business School Papers, 2005 (http://www. bm.ust.hk/~larryqiu/China-Textile.pdf).

Ramo J.C., The Beijing Consesus, The Foreign Centre, London 2004.

Reardon L.C., Learning How to Open the Door: A Reassessment of China’s „Opening” Strategy, „The China Quarterly” 1998, nr 155.

Reardon L.C., The Rise and Decline of China’s Export Processing Zones, „Journal of Contemporary China” 1996, nr 13.

Reardon L.C., The SEZs Come of Age, „China Business Review” 1991, nr 6.

Redding G., Overseas Chinese Networks: Understanding the Enigma, „Long Range Planning” 1995, nr 1.

Reece J.D., Assessing a Rural Innovation System: Low-input Rice in Central China, „International Journal of Technology Management and Sustainable Development” 2008, nr 1.

Regulations for the Implementation of the Law of the PRC on Joint Ventures Using Chinese and Foreign Investment, 20 września 1983 (http://www.china.org.cn/).

Rehm G.M., Julius H., The New Chinese Property Rights Law: An Evaluation from a Continental European Perspective..

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

200

201

Renewable Energy Promotion Law, www.ndrcredp.com/english/download/The%20Renewable%20Energy%20Law.doc) Restructuring Expected as China Ends Foreign Tax Breaks, „International Tax Review” 2007, nr 4.

Rocznik Statystyki Międzynarodowej 1997, GUS, Warszawa 1998.

Rocznik Statystyki Międzynarodowej 2006, GUS, Warszawa 2007.

Rodrik D., One Economics, Many Recipes. Globalization, Institutions, and Economic Growth, Princeton University Press, 2007.

Rosen D.H., Hanemann T., China’s Changing Outbound Foreign Direct Investment Profile: Drivers and Policy Implications, Peterson Institute for International Economics, nr PB09–14, 2009.

Rosenthal E., China Increases Lead as Biggest Carbon Dioxide Emitter, „The New York Times” 2008.

Rosser J.B., Rosser M.V., Comparative Economics in a Transforming World Economy, The MIT Press, Cambridge 2004.

Roszkowski W., Gospodarka. Wzrost i upadek systemu nakazowo-rozdzielczego, WN PWN, Warszawa 2008.

Rumbaugh T., Blancher N., China: International Trade and WTO Accession, IMF Working Paper, IMF 2004, nr 04/36.

Ruogu L., China’s Monetary and Fiscal Policy, „BIS Papers” 2003, nr 20.

Sachs J.W., Woo W.T., Understanding China’s Economic Performance, „NBER Working Paper Series” 1997, nr 5935.

Saunders S.C., China’s Global Activism: Strategy, Drivers, and Tools, Occasional Paper Institute for National Strategic Studies National Defense University” 2006, nr 4.

Seitz K., Chiny. Powrót olbrzyma, Dialog, Warszawa 2008.

Sheldon I., Comments on: „Is the Chinese Growth Miracle Built to Last? And „Will the Renminbi Become a World Currency?”, „China Economic Review” 2009, nr 20.

Shirk S.L., How China Opened It’s Door: the Political Success of the PRC’s Foreign Trade, The Brookings Institution, Washington, D.C. 1994.

Shirley M., Xu C., Empirical Effects of Performance Contracts: Evidence from China, „Journal of Law, Economics, and Organization” 2001, nr 17(1).

Shiyou W., Xiaohong O., State Council Reform: Break Down, Rebuild, Rinse, and Repeat, http://www.eeo. com.cn/ens/Politics/2008/03/06/93441.html.

Shuki T., Yukshing C., China’s Tax Reform of 1994: Breakthrough or Compromise?, „Asian Survey” 1994, nr 9.

Sijin V.N., Institutional Change and Economic Growth in China: The View from the Villages, „The Journal of Asian Studies” 1990.

Sikka P., Legal Measures and tax Incentives for Encouraging Science and Technology Development: The Examples of Japan, Korea and India, „Technology in Society” 1998.

Sino-Foreign Equity Joint Venture Law, 4 kwietnia 1990 (http://www.lehmanlaw.com/resource-centre/ laws-and-regulations/foreign-investment/sino-foreign-equity-joint-venture-law–1990. html).

Starzyk K. (red.), Zagraniczne inwestycje bezpośrednie w gospodarkach Azji Pacyfiku, WN Semper, Warszawa 2001.

State Administration of Foreign Exchange (http://www.safe.gov.cn/model_safe_en/index.jsp?id=6).

State of the Market, http://en.ce.cn/stock/Weekly-Markets/200809/02/t20080902_16688180.shtml.

State-owned Enterprises in China: Reviewing the Evidence, „OECD Occassional Paper” 2009.

State-owned Enterprises Post 32% Rise in Profits, http://www.chinadaily.com.cn/china/2008–01/23/content_6416436.htm.

SOEs’ Losses Hit Record US$12.75bn in 2005, http://www.chinadaily.com.cn/china/2006–03/28/content_553865.htm.

Statistical Yearbook 2008, National Bureau of Statistics of China, China Statistics Press, nr 27, Beijing 2008.

Steward T.P., McDonough P.J., Steward N.E., Ammons A., China’s Compliance with WTO Commitments and Obligations: 2005–2007 Update, Trade Lawyers Advisory Group.

Stoltenberg C.D., China’s Special Economic Zones: Their Development and Prospects, „Asian Survey” 1984, nr 6.

Straussman J.D., Zhang M., Chinese Administrative Reforms in International Perspective, „The International Journal of Public Sector Management” 2001, nr 5.

Swadźba S. (red.), System gospodarki rynkowej. Pozaeuropejskie modele gospodarcze, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Katowicach, Katowice 2001.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Bibliografia

Bibliografia

Swadźba S. (red.), Systemy gospodarcze i ich ewolucja, Wydawnictwo Uczelniane AE im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 1999.

Swadźba S. (red.), Systemy gospodarcze i ich ewolucja. Dokąd zmierza Unia Europejska, Wydawnictwo Uczelniane AE im. Karola Adamieckigo w Katowicach, Katowice 2000.

Swadźba S. (red.), Teoretyczne aspekty oceny krajowych systemów gospodarczych, Wydawnictwo Uczelniane AE im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice 1999.

Tarchalski K., Fiskalizm w dobrych czasach albo ekspansja gospodarcza, WN Scholar, Warszawa 2009.

Taskinen J., Changing Incentives for Chinese State-Owned Enterprises, Bank of Finland, Institute for Economies in Transition, Helsinki 1999.

Tenev P., Zhang Ch., Brefort L., Corporate Governance and Enterprise Reform in China. Building the Institutions of Modern Markets, The World Bank, Washington, D.C. 2002.

The Law of PRC on Enterprises Operated Exclusively with Foreign Capital, 12 kwietnia 1986 r. (http:// www.lehmanlaw.com/resource-centre/laws-and-regulations/foreign-investment/the-law-of-the-peoples-republic-of-china-on-enterprises-operated-exclusively-with-foreign-capital–1986.html).

The Little Green Data Book, The World Bank, Washington D.C. 2008, The Outline of the Eleventh Five-year Plan, http://en.ndrc.gov.cn/hot/t20060529_71334.htm.

The US-China Business Council (http://www.uschina.org/).

The World Bank (http://data.worldbank.org/country/china).

The Year 2006 Witnessed A Fast Growth in China Agricultural Machinery Industry with the Production, „Research and Markets” 2007, 5 Nov. Tian L., Government Shareholding and the Value of China’s Modern Firms, „William Davidson Working Paper” 2001, nr 395.

Tomala K. (red.), Chiny; przemiany państwa i społeczeństwa w okresie reform, 1978–2000, ISP PAN – Trio, Warszawa 2001.

Tongshui X., Yuanfeng Z., Developmets and Applications of Agricultural Information Technology of China, Third Asian Conference for Information Technology in Agriculture, 26–28 October 2002 Beijing.

Transport Infrastructure Development in China, „China Distribution & Trading” 2007, nr 45.

Tseng H.K., To What Extent Is the Chinese Renminbi Undervalued? A Two-Country Model of Monopolistic Competition, „International Economics” 2012, nr 4.

U.S. Bureau of Labor Statistics, http://www.bls.gov/web/ximpim/chntot.htm.

Unlocking China’s Services Sector, Australian Government, Department of Foreign Affairs and Trade, 2005.

Wan Z., Liu X., Chinese Railway Transportation: Opportunity and Challenge, http://ict.illinois.edu/railroad/CEE/pdf/Events/TRB09/Xiang-TRB%20Paper.pdf) Wang Y., Understanding Contractual Joint Ventures in China, „Journal of Chinese Economic and Business Studies” 2007, nr 1.

Watson A., The Reform of Agricultural Marketing in China Since 1978, „China Quarterly” 1988, nr 113.

Weber M., Etyka protestancka a duch kapitalizmu, Wydawnictwo Test, Lublin 1994.

Weggel O., Chiny, Cyklady, Warszawa 2006.

Wei G., Ownership Structure, Corporate Governance and Company Performance in China, „Asia Pacific Business Review” 2007, nr 4.

Wei S., Wen G.J., Zhou H. (red.), The Globalization of the Chinese Economy, Edward Elgar, Cheltenham 2002, s. 15.

Weise E., China’s Budding Food Industry Faces Scrutiny, „USA Today” 2007, 22 May (http://www.usatoday.com/news/nation/2007–05–21-food-imports-china_N.htm).

Weitzman M., Xu C., Chinese Township Village Enterprises as Vaguely Defined Cooperatives, „Discussion Paper” 1993, Centre for Economic Performance, nr 155.

Wen J., Moore S., State Owned Enterprises in China: How Is Privatization Working?, European University Viadrina, Frankfurt 2005.

Weng C., How to Change the Pattern of China’s Foreign Trade Growth?, ”People’s Daily Online”, http://english.people.com.cn/200703/13/eng20070313_357108.html.

West L.A., Reform of China’s Foreign Trade System and Prospects for Freer Trade, Center for International Research, U.S. Bureau of Census, Washington, D.C. 1993.

Wholly Foreign Owned Enterprise Law of the PRC, 12 kwietnia 1986 (http://www.lehmanlaw.com/resource-centre/laws-and-regulations/foreign-investment/wholly-foreign-owned-enterprise-law-of-the-peoples-republic-of-china–1986.html).

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

202

203

Wireless Telecommunication Services in China, Datamonitor, August 2007.

Wireless Telecommunication Services in China, Datamonitor, July 2009.

Wireless Telecommunication Services in China, Datamonitor, July 2009.

Wiśniewski J., wykłady z systemów ekonomicznych na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika na kierunku Ekonomia, 2003.

Woo Y.S., Zhang K., China Goes Global: The Implications of Chinese Outward Direct Investment for Canada, Asia Pacific Foundation of Canada, Vancouver 2005.

World Development Report 2009. Reshaping Economic Geography, The World Bank, Washington, D.C. 2009.

World Development Report 2010. Development and Climate Change, The World Bank, Oxford University Press, Washington, D.C. 2010.

World Investment Report 2003, UNCTAD, New York, Geneva 2003.

World Investment Report 2006, UNCTAD, New York, Geneva 2006.

World Investment Report 2008, UNCTAD, New York, Geneva 2008.

World Nuclear Association, http://www.world-nuclear.org/info/reactors.html.

World Trade Report 2010. Trade in Natural Resources, Geneva 2010.

Woś J., Wprowadzenie do ekonomii, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, Poznań 1998.

WTO (http://www.wto.org/english/news_e/news_e.htm).

Wu C.T., China’s Special Economic Zones: Five Years After an Introduction, „Asian Journal of Public Administration” s. 129 (http://sunzi.lib.hku.hk/hkjo/view/50/5000240.pdf).

Wu H., Chen C., An Assessment of Outward Foreign Direct Investment from China’s Transitional Economy, „Europe-Asia Studies” 2001, nr 8. http://www.fdi.gov.cn.

Xiaoping D., Chiny na drodze reform w XXI wieku, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007.

Xu G., Dai L., Zhong J., Why Has China’s Final Consumption Rate Declined Since 1978? Causes and Implications, „Journal of Family and Economic Issues” 2010, nr 31.

Xu G., State-Owned Enterprises in China: How Big Are They?, http://blogs.worldbank.org/eastasiapacific/state-owned-enterprises-in-china-how-big-are-they.

Xu J., A Study on the Development Strategy of China’s Clothing Industry AT the After-Quota Age, „International Business Research” 2008, nr 3.

Xu L., The Deficiencies and Improvement in the System of China’s Modern Agricultural Industry, „International Journal of Business and Management” 2010, nr 3.

Yang D.T., Li Y., Agricultural Price Reforms in China: Experience from the Past Three Decades, „Agroalimantaria” 2008, nr 27.

Yang H., Decentralization and Governance Transition: Understanding Administration Reform in China, Workshop in Political Theory and Policy Analysis Mini-Conference, Spring 2008.

Yang K, State-Owned Enterprise Reform on Post-Mao China, „International Journal of Public Administration” 2008, nr 31.

Yang K., Double Entrepreneurship in China’s Economic Reform: An Analytical Framework, „Journal of Political and Military Sociology” 2002, nr 1.

Yang X., Tok S.K., Su F., The Privatization and Commercialization of China’s Airpors, „Journal of Air Transport Management” 2008, nr 14.

Yongding Y., The Management of Cross-Border Capital Flows and Macroeconomic Stability in China, TWN Global Economy Series, Penang 2009.

Yu W.K., China’s Uneasy Billionaire, „The Economist” 2006, nr 378.

Yu X., Dingmin Z., China Raises Export Taxes to Rein in Recors Trad Gap, 21 May 2007, Bloomberg (http:// www.bloomberg.com/apps/news?pid=newsarchive&refer=china&sid=aY1qp66TgS3).

Yusuf A., Nabeshima K., Perkins D.H., Under New Ownership. Privatizing China’s State-owned Enterprises, The World Bank, Stanford University Press, Washington, D.C. 2006.

Zeng N., Ding Y., Pan J., Weng H., Gregg J., Climate Change – the Chinese Challenge, „Science” 2008, nr 319.

Zhang H.Q., An Analysis of Tourism Policy Development in Modern China, „Tourism Management” 1999, nr 20.

Zhao Q., Liu G. (red.), The China Challenge, Taylor & Francis, London, New York 2008.

Zheng Y., Chen M., China’s Regional Disparity and Its Policy Responses, „Briefing Series” 2007, nr 27, University of Nottingham.

Zhen-Wei Qiang C., China Information Revolution. Managing the Economic and Social Transformation, the World Bank, Washington, D.C. 2007.

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Bibliografia

204

Bibliografia

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Zhong W., Some of China’s SOEs Aren’t Such Losers After All, „Asia Times” 2007, September 26.

Zhou Ke, Is the Chinese Renminbi Undervalued? An Examination of the B-S Effect Using Diverse Datasets, „China Economist” 2011, nr 6.

Zhou Z., Grain Marketing Systems in China and India: A Comparative Perspective, „Modern Asian Studies” 1998, nr 2.

Zhu Z., Essays on China’s Tax System, Erasmus Research Institute of Management, Rotterdam 2007.

Zhuoqiong W., China’s E-government Faulted in Review, „China Daily”, 13.01.2013.

Zou W., The Changing Face of Rural Enterprises (http://chinaperspectives.revues.org/document773.html#bodyftn25).

Zweig D., Opposition to Change in Rural China: The System of Responsibility and People’s Communes, „Asian Survey” 1983, nr 7.

Zwoliński A., Chiny. Historia, teraźniejszość, Wydawnictwo WAM, Kraków 2007.

Rysunek 1.1. Zatrudnienie w przedsiębiorstwach obszarów wiejskich w latach 1978–2008 (mln osób) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 Rysunek 1.2. Liczba przemysłowych SOEs i ich udział w produkcji przemysłowej brutto oraz liczba przedsiębiorstw prywatnych w latach 1999–2008 . . . . . . . . 23 Rysunek 1.3. Stopa zysku brutto i netto SOEs w latach 1978–2006 (%) . . . . . . . . . 34 Rysunek 1.4. Wydajność pracowników zatrudnionych w SOEs w latach 1995–2008 (tys. RMB w cenach stałych z 1978 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 Rysunek 1.5. Wysokość wydatków administracyjnych (100 mln RMB) i ich udział w wydatkach budżetowych w latach 1982–2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Rysunek 1.6. Deficyt budżetowy (mld RMB) i jego udział w chińskim PKB w latach 1978–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Rysunek 1.7. Porównanie tempa wzrostu agregatu M2 z inflacją w latach 1991– 2008 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Rysunek 1.8. Nominalne i realne oprocentowanie depozytów i kredytów w latach 1990–2008 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 Rysunek 1.9. Rezerwy walutowe Chin w latach 1977–2008 (mld USD) . . . . . . . . . . 58 Rysunek 1.10. Udział Chin w światowych rezerwach walutowych na koniec 2008 r. 59 Rysunek 1.11. Saldo rachunku bieżącego i wskaźnik salda rachunku bieżącego do PKB w latach 1980–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Rysunek 1.12. Kurs wymienny RMB/USD w latach 1981–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Rysunek 1.13. Przeciętne stawki celne w Chinach w latach 1982–2008 (%) . . . . . . 68 Rysunek 1.14. Formy BIZ dokonywanych w ChRL w latach 1986–2008 (liczba projektów) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 Rysunek 1.15. Formy chińskich inwestycji za granicą w latach 2003–2006 (%) . . . 79 Rysunek 2.1. PKB w cenach stałych z 1978 r. (mld USD) i tempo jego wzrostu w latach 1978–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Rysunek 2.2. PKB per capita w cenach stałych z 1978 r. (USD) i tempo jego wzrostu w latach 1978–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88 Rysunek 2.3. Struktura PKB ChRL w latach 1979–2007 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Rysunek 2.4. Struktura zatrudnienia w ChRL w latach 1979–2007 (%) . . . . . . . . . . 89 Rysunek 2.5. Tempo wzrostu sektorów gospodarki ChRL w latach 1979–2007 (%) 90 Rysunek 2.6. Stopy konsumpcji krajowej i inwestycji w Chinach w latach 1978– 2008 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Spis rysunków

Spis rysunków

Rysunek 2.7. Tempo wzrostu wydajności chińskich pracowników oraz dynamika wzrostu płac przeciętnych w latach 1996–2007 w cenach z 1978 r. (%) . . . . . . 93 Rysunek 2.8. Struktura produkcji sprzedanej brutto przemysłu z podziałem na przemysł lekki i ciężki w latach 1978–2007 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Rysunek 2.9. Bilans handlowy ChRL, eksport i import w latach 1993–2007 (mln USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 Rysunek 2.10. Struktura towarowa handlu zagranicznego ChRL w latach 1999 i 2007 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 Rysunek 2.11. Struktura geograficzna partnerów handlowych Chin w latach 1985, 1995 i 2006 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139 Rysunek 2.12. Handel zagraniczny ChRL w zakresie usług w latach 1989–2007 (mld USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Rysunek 2.13. Struktura eksportu i importu usług w 1997 i 2007 r. (%) . . . . . . . . . 141 Rysunek 2.14. Przewaga komparatywna Chin w poszczególnych gałęziach gospodarki w 2007 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Rysunek 2.15. Napływ i odpływ BIZ w latach 1982–2007 (mld USD) . . . . . . . . . . . 144 Rysunek 2.16. Skumulowany napływ i odpływ (eksport) BIZ w latach 1990–2007 (mld USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 Rysunek 2.17. Napływające BIZ jako odsetek PKB Chin oraz nakładów brutto na środki trwałe w latach 1979–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146 Rysunek 2.18. Struktura geograficzna skumulowanych BIZ napływających do ChRL w latach 1994–2007 (wartości inwestycji w mld USD i udział procentowy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 Rysunek 2.19. Porównanie struktury geograficznej BIZ napływających do ChRL w 1996 r. i 2007 r. (udział procentowy wartości inwestycji) . . . . . . . . . . . . . . . 147 Rysunek 2.20. Struktura geograficzna skumulowanych odpływów BIZ do 2007 r. (wartości inwestycji w mld USD i udział procentowy) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148 Rysunek 2.21. Porównanie struktury geograficznej BIZ odpływających z ChRL w 2003 r. i 2007 r. (udział procentowy wartości inwestycji) . . . . . . . . . . . . . . . 149 Rysunek 2.22. Struktura sektorowa napływających BIZ w 1995 r. i 2007 r. (udział procentowy wartości inwestycji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150 Rysunek 2.23. Struktura działowo-gałęziowa odpływających BIZ w latach 2004 i 2007 (udział procentowy wartości inwestycji) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Rysunek 2.24. Regionalna alokacja BIZ napływających do ChRL w okresie 1983– 1986 i w 2005 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Rysunek 2.25. Odpływ inwestycji bezpośrednich z ChRL według regionów w okresie 1983–1986 r. i 2005 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Rysunek 2.26. Transakcje zagranicznych fuzji i przejęć przeprowadzane w ChRL w latach 1990–2007 (mln USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153 Rysunek 2.27. Napływ i odpływ inwestycji portfelowych w latach 1982–2007 (mld USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

206

Tabela 1.1. Wybrane statystyki przemysłowych SOEs, przedsiębiorstw prywatnych i zagranicznych w 1999, 2007 i 2008 r. (ceny stałe z 1978 r.) . . . . . . . . . . . . . . . 22 Tabela 1.2. Działalność naukowo-technologiczna dużych i średnich SOEs w latach 1999–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 Tabela 1.3. Udział SOEs w produkcji przemysłowej w latach 1995, 2004, 2006 i 2007 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 Tabela 1.4. Eksport w zależności od typu własności w latach 2002–2007 . . . . . . . . . 27 Tabela 1.5. Pracownicy zatrudnieni w jednostkach państwowych sektora publicznego w latach 1978–2007 (mln osób) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Tabela 1.6. Najważniejsze podatki w ChRL, ich stawki i szczebel, do którego trafiają z nich wpływy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Tabela 1.7. Wpływy z podatków i ich udział w PKB ChRL w latach 1978–2007 (%) 46 Tabela 1.8. Struktura przychodów i wydatków państwa z podziałem na budżet centralny i budżety lokalne, udział obligacji rządowych w wydatkach budżetowych oraz relacja wpływów i wydatków budżetowych i pozabudżetowych do PKB w latach 1978–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 Tabela 1.9. Struktura rzeczowa najważniejszych wydatków budżetowych w latach 1978–2008 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Tabela 1.10. Wskaźniki polityki monetarnej Chin w latach 1990–2008 . . . . . . . . . . 57 Tabela 1.11. Odsetek przychodów w walutach obcych zatrzymywanych przez przed­siębiorstwa nadzorowane przez państwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63 Tabela 1.12. Udział prowincji chińskich w obrotach handlu zagranicznego, eksporcie i imporcie oraz odsetek handlu zagranicznego realizowany przez przedsiębiorstwa zagraniczne zlokalizowane w prowincjach Chin w latach 1993, 2000 i 2007 (%) . . 82 Tabela 1.13. Udział prowincji chińskich w napływie BIZ w latach 1994, 1999, 2003 i 2007 (%) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 Tabela 2.1. Produkcja sprzedana sektora pierwszego, jej zmiany i struktura ze względu na gałęzie w latach 1980–2006 (w cenach stałych z 1978 r.) . . . . . . . 98 Tabela 2.2. Wartość sprzedanej produkcji sektora pierwszego i jej struktura gałęziowa w poszczególnych prowincjach ChRL w 2006 r. (w cenach stałych z 1978 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Tabela 2.3. Produkcja najważniejszych roślin uprawnych, zwierząt hodowlanych oraz wyniki rybołówstwa w latach 1991–2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Spis tabel

Spis tabel

Tabela 2.4. Największe przedsiębiorstwa chińskie w 2007 r. według Fortune 500 . . 105 Tabela 2.5. Wydobycie węgla, ropy naftowej, gazu ziemnego, produkcja elektryczności i hydroenergii w ChRL w latach 1980–2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Tabela 2.6. Udział źródeł energii w bilansie energetycznym Chin w latach 1980– 2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 Tabela 2.7. Wskaźniki przemysłu high-tech w latach 2000–2006 (mln RMB) . . . . . 112 Tabela 2.8. Wybrane wskaźniki sektorów high-tech w latach 2005 i 2006 (mln RMB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 Tabela 2.9. Wybrane wskaźniki przedsiębiorstw przemysłowych według działów przemysłu w 2006 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 Tabela 2.10. Produkcja najważniejszych produktów przemysłowych w latach 1978– 2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 Tabela 2.11. Sprzedaż detaliczna z podziałem na sprzedaż żywności i produktów nieżywnościowych w latach 2004–2008 (mld RMB) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121 Tabela 2.12. Sprzedaż detaliczna poza sklepami w latach 2004–2008 (mln RMB) . 121 Tabela 2.13. Przychody z usług telekomunikacyjnych w Chinach w latach 2002– 2007 (mld USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 Tabela 2.14. Przewozy towarowe i pasażerskie, ich struktura oraz długość linii komunikacyjnych w Chinach w latach 1980–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Tabela 2.15. Porównanie gęstości chińskich linii komunikacyjnych z wybranymi krajami w 2007 r. (km linii komunikacyjnych/100 km2 powierzchni kraju) . . . 128 Tabela. 2.16. Liczba prywatnych pojazdów w Chinach w latach 1978–2008 (mln sztuk) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 Tabela 2.17. Wartość dodana i struktura wartości dodanej sektora usługowego w latach 1978–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Tabela 2.18. Podstawowe statystyki dotyczące rozwoju turystyki w Chinach w latach 1980–2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 Tabela 2.19. Wybrane wskaźniki handlu zagranicznego Chin w latach 1978–2007 . 136 Tabela 2.20. Wybrane transakcje przejęć i fuzji przeprowadzone przez chińskie podmioty i dokonane w Chinach przez podmioty zagraniczne w latach 2000– 2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154 Tabela 2.21. Chińskie fundusze inwestycyjne posiadające zagranicznych inwestorów (stan na IX 2009 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 Tabela 2.22. Inwestycje portfelowe w bilansie płatniczym Chin w latach 2000–2006 (mln USD) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158 Tabela 2.23. Inwestycje portfelowe dokonywane w chińskich bankach państwowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Tabela 2.24. Inwestycje portfelowe dokonywane w chińskich bankach komercyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160 Tabela 3.1. Porównanie systemów ekonomicznych rozwiniętych krajów azjatyckich i „systemu chińskiego” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

208

http://keytext.com.pl/index.php?isbn=9788387251512

Rozwój gospodarczy chin od roku 1978 do kryzysu globalnego

Świat z podziwem, ale też z pewnymi obawami obserwuje zmiany zachodzące w chińskiej gospodarce. Niepokój ten w dużej mierze wynika z braku zrozumienia wszystkich metamorfoz, które następują w Kraju Środka. Stąd celem książki jest dostarczenie kompleksowej informacji czytelnikom, którzy chcą zrozumieć chiński fenomen. Jest ona adresowana do szerokiego grona zainteresowanych problematyką chińską oraz przemianami zachodzącymi w tym kraju w ostatnich dekadach. Stanowi ona znakomity podręcznik dla studentów stosunków międzynarodowych, sinologii oraz studiów wschodnich, których program obejmuje tematykę przekształceń ekonomicznych i społecznych w Chinach. Układ książki skonstruowano w sposób pozwalający na stopniowe wprowadzanie czytelnika w niuanse przekształceń zachodzących w tej drugiej gospodarce świata pod względem wytwarzanej produkcji. Natomiast wnioski płynące z przeprowadzonych obserwacji i analizy bogatego materiału literaturowego mogą wykorzystać kreatorzy polityki krajów poszukujących niestandardowych rozwiązań systemowych lub pragnących nawiązać współpracę ekonomiczną z Chinami.

Rozwój gospodarczy

od roku 1978 do kryzysu globalnego

, EWA CIESLIK

Dr Ewa Cieślik – adiunkt w Katedrze Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. Autorka ponad 100 publikacji z zakresu problematyki azjatyckiej, krajów rozwijających się oraz międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Uczestniczka licznych konferencji krajowych i zagranicznych oraz pobytów badawczych w rozwijających się krajach Azji Centralnej i Południowo-Wschodniej, Ameryki Południowej i Afryki.

, Ewa Cieslik

Wydawnictwo Key Text