Ekonomista 2017 1 demostr by keytext

EKONOMISTA

Tylko prenumerata zapewni regularne otrzymywanie czasopisma

Warunki prenumeraty 11 Wydawnictwo Key Text

Zamówienia na prenumeratę na 2017 r. oraz na sprzedaż egzemplarzową należy składać na stronie: www.ekonomista.info.pl lub wysłać zamówienie na adres wydawnictwo@keytext.com.pl z podaniem dokładnych danych.

Ceny na 2017 r.: 352,80 zł – prenumerata krajowa wersji drukowanej, 404,46 zł – prenumerata wersji łączonej (druk + PDF), 58,80 zł – jeden numer w wersji drukowanej, 49,20 zł – jednen numer w wersji elektronicznej (PDF), 67,41 zł – jednen numer wersji łączonej (druk + PDF). Zamówienia na prenumeratę przyjmowane są na okres nieprzekraczający jednego roku. Cena prenumeraty za okres obejmujący kilka numerów (niepełny rok) jest wielokrotnością ceny jednego numeru. Prenumerata rozpoczyna się od najbliższego numeru po dokonaniu wpłaty na rachunek bankowy Wydawnictwa nr: 64 1160 2202 0000 0001 1046 1312 Egzemplarze drukowane wysyłamy ekonomiczną przesyłką rejestrowaną, spersonalizowane PDF-y na podany w zamówieniu adres e-mail. Wydawnictwo Key Text sp. z o.o., ul. Sokołowska 9/410, 01-142 Warszawa tel. +48 22 632 11 36, kom. +48 665 108 002

11 RUCH S.A.

Zamówienia na prenumeratę w wersji papierowej i na e-wydania można składać bezpośrednio na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail: prenumerata@ ruch.com.pl lub kontaktując się z Centrum Obsługi Klienta „RUCH” pod numerami: 22 693 70 00 lub 801 800 803 – czynne w dni robocze w godzinach 700 – 1700. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

11 Kolporter S.A. – pren-kold@kolporter.com.pl, +48 22 35 50 471 do 478 11 Garmond Press S.A. – prenumerata.warszawa@garmondpress.pl, +48 22 837 30 08

EKONOMISTA CZASOPISMO POŚWIĘCONE NAUCE I POTRZEBOM ŻYCIA ZAŁOŻONE W ROKU 1900

2017 1

Indeks 357030 ISSN 2299–6184 Cena 49,20 zł (w tym 23% VAT)

2017

1 W numerze Marek RATAJCZAK

Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej Adam KARBOWSKI

Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe Jan BRZOZOwSKI Marta GRUSZKA Małgorzata MAJKA Justyna SZYMAŃSKA Cezary ULASIŃSKI

International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective

Ekonomista 2017, nr 1, s. 1–114 Cena 58,80 zł (w tym 5% VAT)

PolskA AkademiA Nauk Komitet Nauk Ekonomicznych

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne

Wydawnictwo Key Text

WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

WYBRANE TYTUŁY WYDAWNICZE

1. Redakcja przyjmuje do oceny i publikacji niepublikowane wcześniej teksty o charakterze naukowym, poświęcone problematyce ekonomicznej. 2. Redakcja prosi o składanie tekstów w formie elektronicznej (dokument MS Word na CD, dyskietce lub e-mailem) oraz 2 egzemplarzy wydruku komputerowego. Wydruk powinien być wykonany na papierze formatu A4, zawierający nie więcej niż 1800 znaków ze spacjami na stronie, w objętości (łącznie z tabelami statystycznymi, rysunkami i literaturą) do 20 stron. Opracowania podzielone na części powinny zawierać śródtytuły. 3. Wraz z tekstem należy dostarczyć do Redakcji Oświadczenie Autora. Wzór oświadczenia dostępny jest na stronie www.ekonomista.info.pl 4. Do tekstu należy dołączyć streszczenie (200 słów) składające się z uzasadnienia podjętego tematu, opisu metody oraz uzyskanych wyników. Streszczenie powinno zawierać słowa kluczowe (w języku polskim, rosyjskim i angielskim). 5. Przypisy wyjaśniające tekst należy zamieszczać na dole strony, a dane bibliograficzne w tekście – przez podawanie nazwisk autorów i roku wydania dzieła, na końcu zdania w nawiasie. W bibliografii zamieszczonej na końcu tekstu (ułożonej w porządku alfabetycznym) należy podawać: –– w odniesieniu do pozycji książkowych – nazwisko, imię (lub inicjały imion) autora, tytuł dzieła, wydawcę, miejsce i rok wydania; –– w przypadku prac zbiorowych nazwisko redaktora naukowego podaje się po tytule dzieła; –– w odniesieniu do artykułów z czasopism – nazwisko, imię (lub inicjały imion) autora, tytuł artykułu, nazwę czasopisma ujętą w cudzysłów, rok wydania i kolejny numer czasopisma; –– w przypadku korzystania z internetu należy podać adres i datę dostępu; –– powołując dane liczbowe należy podawać ich źrodło pochodzenia (łącznie z numerem strony). 6. W przypadku gdy artykuł jest oparty na wynikach badań finansowanych w ramach programów badawczych, autorzy są proszeni o podanie źródła środków. 7. Rysunki proste, wektorowe, w czerni. Linie na wykresach i pola mogą być w szarościach – rysunki powinny być czytelne w tej postaci, bez kolorów i efektów specjalnych (np. cieni, faz, płynnych przejść, tekstur, szrafów, efektów przestrzennych). Format wektorowy PDF, EPS, ostatecznie osadzone wykresy z Excela. 8. Nazewnictwo plików – teksty: Autor_Tytuł.docx (np. Jan Kowalski_Gospodarka polska.docx); streszczenia do artykułów: Autor_Streszczenia.docx (np. Jan Kowalski_Streszczenia.docx); ewentualne dodatkowe pliki nazywamy w analogiczny sposób: (np. Jan Kowalski_rysunek01.pdf). 9. Warunkiem przyjęcia tekstu do oceny i dalszej pracy jest podanie przez autora pełnych danych adresowych wraz z numerem telefonicznym i adresem e-mail. Autorzy artykułów są również proszeni o podanie danych do notatki afiliacyjnej: tytuł naukowy oraz nazwa uczelni albo innej jednostki (tylko jedna jednostka). Dane afiliacyjne są zamieszczane w opublikowanych tekstach. 10. Opracowanie zakwalifikowane przez Komitet Redakcyjny do opublikowania na łamach „EKONOMISTY”, lecz przygotowane przez autora w sposób niezgodny z powyższymi wskazówkami, będzie odesłane z prośbą o dostosowanie jego formy do wymagań Redakcji. 11. Materiały zamieszczone w „EKONOMIŚCIE” są chronione prawem autorskim. Przedruk tekstu może nastąpić tylko za zgodą Redakcji. 12. Redakcja nie zwraca tekstów i nie wypłaca honorariów autorskich.

POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO

Wykłady z makroekonomii. Gospodarka kapitalistyczna bez bezrobocia, Kazimierz Łaski, Warszawa 2015

Dobra publiczne: wczoraj – dziś – jutro, Jerzy Kleer, Warszawa 2015

Zbilansować banki. Nauki z kryzysu ﬁnansowego, Mathias Dewatripont, Jean-Charles, Rochet Jean Tirole, Warszawa 2016

Nauki ekonomiczne. Stylizowane fakty a wyzwania współczesności, red. nauk. Bogusław Fiedor, Warszawa 2015

Pełna oferta wydawnicza dostępna jest w księgarni internetowej Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego www.ksiazkiekonomiczne.pl Książki można zamówić internetowo, nabyć w księgarniach naukowych lub w siedzibie Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego ul. Nowy Świat 49, 00-042 Warszawa, tel. (22) 55 15 401, e-mail: zk@pte.pl

2017

WydawcY © Copyright by POLSKA AKADEMIA NAUK KOMITET NAUK EKONOMICZNYCH © Copyright by Polskie Towarzystwo Ekonomiczne © Copyright by WYDAWNICTWO KEY TEXT Rada Programowa

Marek Belka, Adam Budnikowski, Krzysztof Jajuga, Wacław Jarmołowicz, Mieczysław Kabaj, Eugeniusz Kwiatkowski, Aleksander Łukaszewicz, Wojciech Maciejewski, Jerzy Osiatyński, Stanisław Owsiak, Emil Panek, Piotr Pysz, Antoni Rajkiewicz, Andrzej Sławiński, Jan Toporowski, Andrzej Wernik, Jerzy Wilkin (przewodniczący Rady), Michał G. Woźniak Komitet Redakcyjny

Marek Bednarski, Andrzej Czyżewski, Bogusław Fiedor, Marian Gorynia, Brunon Górecki, Ryszard Kokoszczyński, Joanna Kotowicz-Jawor, Barbara Liberska, Adam Lipowski (zastępca redaktora naczelnego), Zbigniew Matkowski (sekretarz redakcji), Elżbieta Mączyńska, Adam Noga, Marek Ratajczak, Eugeniusz Rychlewski, Zdzisław Sadowski (redaktor naczelny), Tadeusz Smuga, Jan Solarz, Andrzej Wojtyna

Wydanie publikacji dofinansowane przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Pierwotną wersją czasopisma jest wersja drukowana Polecamy wersje elektroniczne „Ekonomisty” (e-ISSN: 2299–6184) na stronie internetowej www.ekonomista.info.pl

Adres Redakcji: 00–042 Warszawa, ul. Nowy Świat 49, tel. 22 55 15 416 oraz 417 http://www.ekonomista.info.pl, redakcja@ekonomista.info.pl Realizacja wydawnicza Wydawnictwo Key Text sp. z o.o., 01–142 Warszawa, ul. Sokołowska 9/410 tel. 22 632 11 36, tel. kom. 665 108 002 www.keytext.com.pl, wydawnictwo@keytext.com.pl Nakład 320 egz., ark. wyd. 10

Spis treści Artykuły Marek R A T A J C Z AK: Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam K A R B O W S K I: Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jan B R Z O Z O W S K I, Marta G R U S Z K A, Małgorzata M A J K A, Justyna S Z Y M A Ń S K A, Cezary U L A S I Ń S K I: International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 30

Miscellanea Piotr R A Ź N I A K, Sławomir D O R O C K I, Anna W I N I A R C Z Y K - R A Ź N I A K, Monika P Ł A Z I A K, Anna I. S Z Y M A Ń S K A: Zmiany pozycji ekonomicznej miast Europy Środkowo-Wschodniej w przypadku kryzysu dominującego sektora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Laureaci Nagrody Nobla Adam N O G A: Kontrakty jako narzędzia regulowania zachowań ekonomicznych – propozycje Olivera Harta i Bengta Holmströma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jubileusz Marian G O R Y N I A: 90 lat istnienia Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Recenzje i omówienia Palgrave Dictionary of Emerging Markets and Transition Economies. Insight from Archival Research, red. by J. Hölscher i H. Tomann (rec. Ryszard Rapacki) . . .

109

* Każdy artykuł zawiera streszczenie w języku polskim, angielskim i rosyjskim. Angielskojęzyczne streszczenia artykułów zamieszczanych w „Ekonomiście” są rejestrowane w serwisie „The Central European Journal of Social Sciences and Humanities”: http://cejsh.icm.edu.pl Czasopismu „Ekonomista” przyznano 14 punktów za publikacje (komunikat Ministra Nauki i Szkol nictwa Wyższego z dnia 3 czerwca 2016 r. w sprawie wykazu czasopism naukowych, na podstawie § 14 ust. 2 rozporządzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dnia 13 lipca 2012 r. w sprawie kryteriów i trybu przyznawania kategorii naukowej jednostkom naukowym).

Contents Articles Marek R A T A J C Z A K: Economic Liberalism and Neoliberalism: Historical Perspective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Adam K A R B O W S K I: Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jan B R Z O Z O W S K I, Marta G R U S Z K A, Małgorzata M A J K A, Justyna S Z Y M A Ń S K A, Cezary U L A S I Ń S K I: International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 30

Miscellanea Monika P Ł A Z I A K, Piotr R A Ź N I A K, Sławomir D O R O C K I, Anna W I N I A R C Z Y K - R A Ź N I A K, Anna S Z Y M A Ń S K A: Changes in the Economic Position of Central Eastern European Cities in Case of the Crisis of the Dominating Sector . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nobel Prize Laureates Adam N O G A: Contracts as a Tool for Regulating Economic Behavior – Proposals by Oliver Hart and Bengt Holmström . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Jublileum Marian G O R Y N I A: 90 Years of the Existence of the Economic University in Poznań . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Book Reviews Palgrave Dictionary of Emerging Markets and Transition Economies. Insight from Archival Research, J. Hölscher and H. Tomann, Palgrave MacMillan, London 2016 (rev. by Ryszard Rapacki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

109

* Each article is followed by a summary in Polish, English and Russian. Abstracts of „Ekonomista” are reproduced in the „The Central European Journal of Social Sciences and Humanities”: http://cejsh.icm.edu.pl Magazine „Economist” awarded 14 points for publications (Communication from the Ministry of Science and Higher Education of 3 June 2016, pursuant to § 14 para. 2 Regulation of the Minister of Science and Higher Education of 13 July 2012 on the criteria and procedure for granting the category of scientific research institutes).

Содержание Статьи Марек Р А Т А Й Ч А К: Либерализм и экономический неолиберализм в исторической перспективе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Адам К А Р Б О В С К И: Институциональные основы развития подсистем знаний в Центральной и Восточной Европе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ян Б Ж О З О В С К И, Марта Г Р У Ш К А, Малгожата М А Й К А, Юстына Ш И М А Н Ь С К А, Цезары У Л А С И Н Ь С К И: Реэмиграция и денежные трансферты: региональный подход . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

7 30

Разное Моника П Л А З Я К, Петр Р А З Ь Н Я К, Славомир Д О Р О Ц К И, Анна В И Н Я Р Ч И К - Р А З Ь Н Я К, Анна Ш И М А Н Ь С К А: Изменения экономической позиции городов Центральной и Восточной Европы под влиянием кризиса в доминирующем секторе . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Лауреаты Нобелевской премии Адам Н О Г А: Контракты как инструмент регулирования экономического поведения – предложения Оливера Харта и Бенгта Хольстрема . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Юбилей Мариан Г О Р Ы Н Я: 90 лет существования Экономического университета в Познани . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Рецензии и обзоры Palgrave Dictionary of Emerging Markets and Transition Economies. Insight from Archival Research, ред. И. Хольшер и Х. Томанн, Palgrave MacMillan, London 2016 (рец. Рышард Рапацки) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

109

* Каждая статья сопровождается резюме на польском, английском и русском языках. Содержание и резюме статей, помещаемых в „Экономисте”, a также в „The Central European Journal of Social Sciences and Humanities”: http://cejsh.icm.edu.pl Журнал „Ekonomista” получил 14 пунктов за публикации (сообщение Министра науки и выс шего образования от 3 июня 2016 г. на основании § 14 абз. 2 Распоряжения Министра науки и высшего образования от 13 июля 2012 г. по вопросам критериев и процедуры присуждения научной категории научным единицам).

Marek Ratajczak*

Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej Uwagi wstępne Neoliberalizm ekonomiczny jest w ostatnich latach przedmiotem nasilonej krytyki. Oczywiście ma to związek z ostatnim kryzysem finansowym i odczuwanymi do dziś jego konsekwencjami. To właśnie neoliberalizm zarówno w rozumieniu konkretnych koncepcji teoretycznych, jak w rozumieniu polityki gospodarczej realizowanej przez poszczególne rządy i banki centralne, jak i wreszcie w rozumieniu pewnych wzorców polityki gospodarczej propagowanych przez czołowe instytucje międzynarodowe z Międzynarodowym Funduszem Walutowym na czele został dość powszechnie uznany za istotną przyczynę tego, że nie tylko doszło do kryzysu, ale także tego – i to jest nawet groźniejsze – że odżyła idea stagnacji sekularnej, która może grozić wieloletnim okresem marazmu w gospodarce wielu krajów (Mączyńska 2015). Wczytując się w opracowania krytykujące neoliberalizm, nietrudno jednak zauważyć, że stosunkowo mało uwagi przywiązuje się w nich do odpowiedzi na kilka pytań. Pierwsze z nich dotyczy samej definicji neoliberalizmu. Nawet ograniczając wymiar dyskusji tylko do kwestii gospodarczych, bo przecież neoliberalizm to idea o znacznie szerszym zakresie w sferze doktrynalnej, odnosząca się także do kwestii politycznych i społecznych, wcale nie jest łatwo określić, co krytycy neoliberalizmu – acz nie tylko oni – dokładnie przez to pojęcie rozumieją. Drugie pytanie, zresztą ściśle wiążące się z pierwszym, dotyczy niezwykle istotnej relacji między krytyką neoliberalizmu a stosunkiem do liberalizmu jako takiego. Czym innym jest bowiem dostrzeganie różnych słabości neoliberalizmu, a zarazem obrona idei liberalnych, a czymś zupełnie innym krytyka de facto utożsamiająca neoliberalizm z liberalizmem. Wreszcie trzecie pytanie istotne zarówno w kontekście teorii, jak i praktyki dotyczy tego, czym neoliberalizm miałby być zastąpiony. Na gruncie *

Prof. dr hab. Marek Ratajczak, Katedra Makroekonomii i Badań nad Rozwojem, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu; e-mail: marek.ratajczak@ue.poznan.pl

Marek Ratajczak

teorii ekonomii pytanie to sprowadza się do dyskusji o tym, jaka koncepcja teoretyczna czy też paradygmat miałby stać się fundamentem postneoliberalizmu. Niniejszy artykuł nie ma na celu obrony neoliberalizmu i mieści się w nurcie wobec niego krytycznym. Artykuł oparty jest jednak na założeniu, że zarówno z punktu widzenia pytań o przyszłość ekonomii jako nauki, jak i o funkcjonowanie i dalszy rozwoju gospodarki rynkowej, a w tym kapitalizmu, swoisty sąd nad neoliberalizmem powinien być mniej emocjonalny, a bardziej racjonalny po to, by uniknąć tego, co najlepiej ilustruje polskie powiedzenie o wylewaniu dziecka z kąpielą. Sprawa racjonalności oceny neoliberalizmu jest również o tyle istotna, że okres, w którym znajduje się gospodarka światowa od początku ostatniego kryzysu, czyli już prawie dekady, można obrazowo określić mianem zmasowanych turbulencji na rynkach. Przy tym pojęcie to można rozpatrywać w dwóch wymiarach. Pierwszy dotyczy oczywiście bieżącej sytuacji gospodarczej. Druga, istotniejsza płaszczyzna dyskusji o turbulencjach czy raczej procesach zmian na rynkach, dotyczy kwestii długookresowych przeobrażeń gospodarki i świata, istotniejszych wydarzeń niż tylko przejściowe załamanie koniunktury. W tym kontekście pojawiają się takie sprawy jak rola sfery finansowej i jej wpływ na sferę realną, zmiany aktywności gospodarczej analizowane w kategoriach tzw. cykli długich czy wspominanego zagrożenia stagnacją sekularną, przesuwanie się centrum aktywności gospodarki światowej w stronę basenu Oceanu Spokojnego i związana z tym rola Chin, czy wreszcie przewidywane przez niektórych prognostów głębokie zmiany cywilizacyjne. To, co dzieje się w gospodarce i polityce światowej, wskazuje na erozję ładu gospodarczego i politycznego opartego umownie na dominacji amerykańskiej i ustaleń będących konsekwencją II wojny światowej. Celem artykułu jest syntetyczna prezentacja ewolucji poglądów liberalnych i neoliberalnych w ich wymiarze gospodarczym.

1. Liberalizm gospodarczy i jego fundamenty historyczne Wspólne dla wszystkich koncepcji liberalnych korzenie sięgają przede wszystkim tradycji oświeceniowej, a na gruncie ekonomii wiążą się zwłaszcza z fizjokratyzmem i przede wszystkim z ekonomią klasyczną. Oczywiście elementy idei liberalnych można dostrzec już w czasach wcześniejszych – czy to w starożytnej Grecji, czy w ramach średniowiecznych koncepcji charakterystycznych zwłaszcza dla tzw. szkoły z Salamanki (Kwaśnicki 2000). Jednak to okres oświecenia i towarzyszące mu przeobrażenia doprowadziły do ukształtowania się tego, co do dziś stanowi fundament rozważań o liberalizmie. Historyczny liberalizm gospodarczy opierał się na kilku podstawowych założeniach (Höffner 1999). Przypomnienie tych założeń jest o tyle istotne, że odegrały one i odgrywają nadal niezwykle istotną rolę z punktu widzenia rozwoju ekonomii jako nauki.

Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej

Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej Streszczenie Celem artykułu jest syntetyczna prezentacja ewolucji poglądów liberalnych i neoliberalnych w ich wymiarze gospodarczym. Podjęta została też próba odpowiedzi na pytanie o relację neoliberalizmu i liberalizmu, zwłaszcza w kontekście dyskusji o dalszym rozwoju ekonomii jako nauki. Wywód oparty jest na założeniu, że zarówno z punktu widzenia przyszłości teorii ekonomii, jak i funkcjonowania i dalszego rozwoju gospodarki rynkowej nasilony w ostatnich latach swoisty sąd nad neoliberalizmem powinien być mniej emocjonalny, a bardziej racjonalny. Krytyka ekonomii neoliberalnej nie oznacza, że nurt ten jest całkowicie błędny lub nienaukowy. Nie można także, krytykując ład gospodarczy oparty na założeniach neoliberalizmu, odrzucać samej idei wolności w sferze gospodarczej, która stanowi istotę liberalizmu. Pytanie o przyszłość liberalizmu w sferze ekonomicznej powinno więc nie tyle brzmieć, czy gospodarka powinna być liberalna, lecz na ile i jak liberalna, aby można było respektować podstawową ideę wolności, ale równocześnie chronić przed jej wykorzystywaniem przez część podmiotów do realizacji interesu własnego kosztem interesów pozostałych uczestników rynku. Słowa kluczowe: liberalizm, neoliberalizm, kapitalizm JEL: B00, E60, P16

Economic Liberalism and Neoliberalism: Historical Perspective Summary The aim of the article is a synthetic presentation of liberal and neoliberal views in their economic dimension. The author also tries to answer the question about the relationship between liberalism and neoliberalism, particularly in the context of the debate about the further development of economics. The reasoning is based on the assumption that, both from the point of view of future development of economic theory and from the point of view of proper functioning and further development of market economy, a kind of suit against neoliberalism, intensified in the last years, should be less emotional and more rational. The criticism of neoliberal economic views does not mean that this current of economic thought is totally false or non-scientific. When criticizing the economic order based on neoliberal premises, one should not reject the idea of economic freedom, which constitutes the essence of liberalism. The question about the future of economic liberalism is not whether or not economy should be liberal, but to what extent and in which way it should be liberal as to assure respecting the basic freedom idea while preventing its misuse by some economic agents trying to realise their individual aims at the cost of the remaining market participants. Key words: liberalism, neoliberalism, capitalism JEL: B00, E60, P16

Marek Ratajczak

Либерализм и экономический неолиберализм в исторической перспективе Резюме Целью статьи является синтетическая презентация эволюции либеральных и неолиберальных взглядов в их экономическом измерении. Автор пытается также ответить на вопрос об отношениях между неолиберализмом и либерализмом, особенно в контексте дискуссии о дальнейшем развитии экономики как науки. Основной вывод можно сформулировать следующим образом: с точки зрения как экономической теории, так и функционирования и дальнейшего развития рыночной экономики, критика неолиберализма должна быть менее эмоциональной, но более рациональной. Критика неолиберальной экономики не означает, что это течение является совершенно ошибочным или ненаучным. Нельзя также критикуя экономический порядок, опирающийся на предпосылки неолиберализма, отбрасывать саму идею свободы в экономической сфере, которая является сутью либерализма. Вопрос относительно будущего либерализма в экономической сфере касается не того, должна ли быть экономика либеральной, а того, насколько и как либеральной; как соблюсти основную идею свободы и одновременно не позволить использовать ее для реализации частью субъектов собственных интересов за счет интересов остальных участников рынка. Ключевые слова: либерализм, неолиберализм, капитализм JEL: B00, E60, P16

Adam Karbowski*

Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe1 Introduction Knowledge sub-system is one of the key institutional domains that constitute each national economy (Jackson and Deeg 2012)2. Knowledge sub-system encompasses innovation, research and education (Kearney 2009; Farkas 2011). National systems of knowledge production cover a vast range of entities: inter alia universities, public institutes, R&D centers and think-tanks run by policy and civil society groups, industry and the private sector as well as the military complex (Kearney 2009). Over the last fifteen years the knowledge sub-systems have undergone profound transformation to emerge as the main motors of industrial competitiveness, growth and development in a globalized world (Amable 2003; Kearney 2009). Consequently, countries worldwide face increased demand to strengthen their capacities for knowledge production. This demand is rising across vastly different political, socio-economic and cultural contexts, each with their own capacity to respond. The aim of this paper is to discuss institutional underpinnings of the development of knowledge sub-systems in CEE countries in comparison with Western institutional set-ups in the domain selected. Focus on international comparisons and understanding of political economy with regard to the complementarities between different sets of institutions are characteristic to the research field of com* Dr. Adam Karbowski – Warsaw School of Economics, Chair of Economics II, e-mail: akarbo1@sgh. waw.pl 1 The article is produced as part of the research project Diversity of the Emerging Capitalism in Poland and New EU Member Countries from Central and Eastern Europe – an Attempt at Institutional Comparative Analysis”, financed by the National Science Centre, Poland (DEC–2014/13/B/HS4/00549). 2 Jackson and Deeg (2012) identify six institutional domains, apart from the knowledge sub-system; the authors distinguish the following domains: finance, corporate governance and responsibility, industrial relations, industrial policy, and the welfare state.

Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems…

parative capitalism (hence CC; for details, see Jackson and Deeg 2006; Edquist and Zabala 2012). The CC approach to national political economies underlines the need to understand the diversity and change (in particular, the long-term trajectory of institutional change) of institutions across countries (Jackson and Deeg 2008; 2012). Institutional diversity translates to distinct organizations of economic action that result in comparative institutional advantages for different forms of economic activity (Hall and Soskice 2001; Jackson and Deeg 2012). Institutional change is in turn perceived in the CC literature as a result of socio-political clashes (1) grounded in a complex distribution of power among different economic entities and (2) deeply rooted in path-dependent political legacies (Pierson 2000; Jackson and Deeg 2012). According to Jackson and Deeg (2012, p. 1109), “the analytical focus of the CC literature has recently shifted toward the attempts to document and explain institutional change in relation to European integration, liberalization and globalization” (changes introduced). This shift makes the institutional analysis of Central and Eastern European countries particularly welcome. Thus far, the majority of studies on CEE countries have adopted a Western-centric perspective, stressing the convergence of CEE economies to Western models of democracy as well as wealth production and redistribution regimes (Bohle and Greskovits 2007; King 2007; Lane and Myant 2007; Nölke and Vliegenthart 2009; Cerami and Stubbs 2011). As Cerami and Stubbs (2011) note, the relevant literature on CEE countries has systematically overemphasized country-specific peculiarities (Hancké, Rhodes and Thatcher 2007; Lane and Myant 2007; Myant and Drahokoupil 2010), failing to sketch out any clear and conclusive categorization of key characteristics of the countries of the region (with a few notable exceptions, see e.g. Inglot 2008; Cerami and Stubbs 2011). Adaptation of VoC (Varieties of Capitalism) approach to CEE countries resulted in the emergence (first) and competition (second) of provisional labels of economies in transition from socialism to capitalism. Just to name a few examples, Hancké, Rhodes and Thatcher (2007) defined some post-communist capitalisms as “emerging market economies” (EMEs), Nölke and Vliegenthart (2009) labelled the same CEE states as “dependent market economies”. Bohle and Greskovits (2007), in turn, divided the CEE countries into three distinct clusters, i.e. “neo-liberal” (the Baltic countries), “embedded neo-liberal” (the Visegrad states) and “neo-corporatist” (Slovenia) economies. The division was based on the degree of proximity of the neo-liberal model. According to Jasiecki (2013) CEE capitalisms can be considered as premature hybrids of liberal, corporatist and Mediterranean elements, with a weak ability to innovate and a lack of state capacity to run a consistent macroeconomic policy. The remainder of the paper proceeds as follows. The next section links the VoC studies with the research on national innovation. Further, varieties of innovation and research as well as education in CEE economies are thoroughly examined and compared with Western institutional set-ups in the domain selected. The paper ends with a brief summary and conclusions.

Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems…

Instytucjonalne fundamenty rozwoju podsystemów wiedzy w Europie Środkowej i Wschodniej Streszczenie Podsystem wiedzy obejmujący innowacje, badania naukowe oraz kształcenie jest jednym z kluczowych obszarów instytucjonalnych, które współtworzą każdą gospodarkę narodową. W ostatnich 15 latach podsystemy wiedzy uległy głębokiej transformacji i stały się głównymi motorami konkurencyjności gałęzi przemysłowych, wzrostu oraz rozwoju gospodarczego w zglobalizowanym świecie. Niniejszy artykuł dokonuje gruntownego przeglądu obszernego piśmiennictwa poświęconego problematyce podsystemów wiedzy w krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wynikające z przeglądu wnioski dla polityki gospodarczej są jak dotąd ambiwalentne. Najbardziej bezpośrednią implikacją dla polityki gospodarczej krajów regionu wydaje się potrzeba znacznego zainwestowania w kształcenie, szkolenia zasobu pracy oraz badania naukowe w celu ustabilizowania bieżących przewag komparatywnych krajów Europy Środkowo-Wschodniej na tle globalnych procesów realokacji produkcji oraz w celu przyciągnięcia nowych inwestycji. Jak dotąd, stosunkowo niski poziom wydatków na badania i rozwój pozostaje typową cechą dla krajów Europy Środkowo-Wschodniej. Liczba patentów przypadających na jednego mieszkańca w krajach Europy Środkowo-Wschodniej jest bardzo niska. Działania podejmowane przez przedsiębiorstwa transnarodowe tłumaczą relatywnie mniejszą lukę do pozostałych gospodarek europejskich w zakresie obecności w regionie wysokich technologii. Pod względem kształcenia nie istnieją wyraźne wzorce dzielone przez kraje Europy Środkowej i Wschodniej. Niektóre kraje regionu wykazują podobieństwa z kontynentalnym systemem kształcenia. Słowenia natomiast pozostaje jedynym krajem regionu przypominającym systemem edukacji odnoszący sukcesy model nordycki. Słowa kluczowe: wiedza, innowacje, badania naukowe, kształcenie, Europa Środkowo-Wschodnia JEL: I2, O3, P5

Institutional underpinnings of the development of knowledge sub-systems in Central and Eastern Europe Summary Knowledge sub-system encompassing innovation, research and education is one of the key institutional domains that constitute each national economy. Over the last fifteen years the knowledge sub-systems have undergone profound transformation to emerge as the main motors of industrial competitiveness, growth and development in a globalized world. This paper thoroughly reviews the large body of literature on knowledge sub-systems in CEE countries. The resulting policy conclusions are so far ambivalent. The most immediate implication would be for the CEE economies to substantially invest in education, training and research in order to stabilize their current comparative advantages and to attract new investments. Thus far, a relatively low level of R&D expenditures is a typical characteristic of CEE countries. The ratio of patents to population numbers in CEE

Adam Karbowski

countries is extremely low. The activities of multinational enterprises tend to diminish the gap in the presence of high technologies compared with Western Europe. In terms of education there are no clear patterns for CEE countries. Some states show similarities with continental education systems. Slovenia was the only one to fall into the group of – mainly Nordic – countries with the most successful educational system. Key words: knowledge, innovation, research, education, Central and Eastern Europe JEL: I2, O3, P5

Институциональные основы развития подсистем знаний в Центральной и Восточной Европе Резюме Подсистема знаний, охватывающая инновации, научные исследования и обучение, является одной из ключевых институциональных сфер, из которых состоит любая национальная экономика. На протяжении последних пятнадцати лет подсистемы знаний подверглись глубокой трансформации и стали главными двигателями конкурентоспособности промышленных отраслей, роста и экономического развития в глобализованном мире. Статья дает углубленный обзор многочисленной литературы, посвященной проблематике подсистем знаний в странах Центральной и Восточной Европы (ЦВЕ). Вытекающие из этого обзора выводы имеют двойственный характер. Самым непосредственным выводом для экономической политики стран региона кажется необходимость проведения значительных инвестиций в образование, обучение трудовых ресурсов и научные исследования с целью стабилизации текущих компаративных преимуществ этих стран и привлечения новых инвестиций. Относительно низкий уровень расходов на исследования и развитие продолжает оставаться типичной чертой стран ЦВЕ. Количество патентов на душу населения в этих странах очень мало. Деятельность транснациональных предприятий помогает сократить разрыв, имеющийся по отношению к остальным европейским странам с точки зрения насыщенности экономики высокими технологиями. Системы образования в странах ЦВЕ опираются на различные образцы. Некоторые страны этого региона строят свою систему образования по европейской модели, а, например, Словения много заимствует у успешной скандинавской модели. Ключевые слова: знания, инновации, научные исследования, образование, Центральная и Восточная Европа JEL: I2, O3, P5

Jan Brzozowski*, Marta Gruszka**, Małgorzata Majka**, Justyna Szymańska**, Cezary Ulasiński**

International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective Introduction The enlargement of the EU in 2004 and the consequent gradual opening of the national labor markets in the EU–15 for the citizens of EU–81 has led to the intensive flow of workers from the latter to the former. Among the post-accession migrants (Galasińska and Kozłowska 2009) the most visible group were Poles: at the peak of migration wave in 2007 approximately 1,3 million Polish citizens resided in the EU–15, which was 3,4% of the country’s population (Kaczmarczyk 2010). The international migration, subsequent return migration (Anacka and Fihel 2012) and their socio-economic implications attracted the attention of journalists, researchers and policy makers in Poland and in the EU. One of the most visible economic outcomes of post-accession migration were remittances. The magnitude of financial transfers from diaspora to Poland after 2004 has increased substantially, reaching 10.7 billion US dollars in 2008, which accounted for almost 3 per cent of country’s GDP (Ratha, Mohapatra and Silwal, 2009). Consequently, there is a need for in-depth studies on this topic. The aim of our research is mostly empirical. In this paper, we study the relationship between the return migration and propensity to remit from the perspective of the source country. We formulate the following research questions: (1) *

Corresponding author: Department of European Studies, Cracow University of Economics, Rakowicka St. 27, 31–510 Kraków, Poland; jan.brzozowski@uek.krakow.pl ** Strategic Consulting Centre, Szlak St. 65/1004, 31–153 Kraków, Poland; cds@cds.krakow.pl 1 The EU–15 countries (i.e. “old” members states, who have obtained membership in the EU before 2004) were able to maintain temporary restrictions for entry of EU–8 nationals (i.e. from Czech Republic, Estonia, Hungary, Latvia, Lithuania, Poland, Slovakia and Slovenia) on their labour markets. However, the UK, Ireland and Sweden lifted those restrictions already on the 1st May 2004 and other member states were opening their national labour markets for the entry of EU–8 nationals gradually, until the 1st May 2011.

J. Brzozowski, M. Gruszka, M. Majka, J. Szymańska, C. Ulasiński

Which factors play a role in explaining return migration decision? (2) Do return migrants inhibit a higher remittance propensity than other migrants? (3) Does return migration decision affect the amount of remittances sent by each individual? Using a large representative household survey from Silesian voivodeship (a province in southern Poland), we carry an econometric analysis and present the most important factors that affect the individual’s decision to return to the home region. Then we inspect the relationship between the return decision and remittance behavior. The results of our study show that return migrants are more prone to remit and send more funds than those migrants who remained abroad at the moment of the survey. Our findings demonstrate also that tertiary educated migrants are less likely to transfer financial assets than other migrants. The structure of our paper is as follows: in the next section, we discuss the existent theoretical and empirical literature on the topic. Then we present historical background of Polish migration and describe the specific socio-economic context of migration from Silesian voivodeship. The knowledge of these national and regional particularities is vital in order to establish theoretical determinants of migration and return migration, which will be verified in the empirical analysis. In the third section, we provide basic definitions, describe the household survey and provide an overview of the data. We discuss the methodological issues in the fourth section, and present the results of the empirical analysis in the fifth section. The last section concludes the paper and outlines the most important policy recommendations.

1. Theoretical and empirical context Migration and development is anything but a new topic: it has attracted the attention of scholars and policy-makers for more than 50 years (De Haas 2012). Within this area of research, two issues have gained considerable attention: remittances and return migration. Remittances might constitute an important factor in the economic growth of the sending countries which are usually low-income or developing economies (Taylor 1999). On the other hand, most scholars and policy makers agree that the most beneficial type of migration from the perspective of both the receiving and sending countries is the temporary one. This implies that after a given period of time migrants are expected to return to their home country, although this return should be voluntary (Van Houte and Davis 2008). Those two strands of research – return (or temporary) migration and remittances – have often been mixed and combined in the economic literature. In their seminal paper, Galor and Stark (1990) show that a migrant that intends to return someday to his/her home country, should remit more than a permanent migrant. This hypothesis has recently been tested empirically by Amuedo-Dorantes and Pozo (2006) Pinger (2010), Dustmann and Mestres (2010), Sinning (2011) and Makina (2013). Most of these analyses have found that the return intentions play

International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective

Reemigracja i przekazy pieniężne: ujęcie regionalne Streszczenie W artykule tym autorzy analizują empiryczne determinanty decyzji emigrantów zarobkowych dotyczących powrotu do kraju oraz przesyłanych przez nich przekazów pieniężnych z perspektywy macierzystego regionu. Inaczej niż w poprzednich tego typu badaniach autorzy przebadali bezpośrednio osoby, które rzeczywiście powróciły do kraju, a nie te, które deklarują jedynie chęć powrotu, jak to było we wcześniejszych badaniach. Na podstawie badania ankietowego obejmującego dużą i reprezentatywną grupę gospodarstw domowych z województwa śląskiego (okręgu położonego w Polsce południowej) autorzy identyfikują najważniejsze czynniki wpływające na indywidualne decyzje emigrantów o powrocie do kraju i na ich zachowania w zakresie przesyłanych do kraju przekazów pieniężnych. Następnie badają zależność pomiędzy decyzją o powrocie a przekazami pieniężnymi do kraju. Wyniki badania pokazują, że osoby, które powracają do kraju, przesyłają do domu więcej pieniędzy niż osoby pozostające za granicą w chwili przeprowadzania ankiety. Wyniki pokazują też, że osoby z wyższym wykształceniem przesyłają do kraju mniej pieniędzy niż osoby z wykształceniem podstawowym i średnim. Słowa kluczowe: migracja międzynarodowa, reemigracja, przekazy pieniężne JEL: F22, F24

International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective Summary In this paper, the authors analyze empirically the determinants of return migration and the linkage between return migration and remittance behavior from the perspective of migrant source region. The study brings a new perspective to this topic, as the authors have directly identified return migrants and do not rely on the declared intentions to return, as in the previous studies. Using a large representative household survey from Silesian voivodeship (a province in southern Poland), the authors identify the most important factors that affect the individual’s decision to return to the home region. Then they inspect the relationship between the return decision and remittance behavior. The results of the study show that return migrants are more prone to remit and send more funds than those migrants who remained abroad at the moment of the survey. The findings demonstrate also that tertiary educated migrants are less likely to transfer financial assets than other migrants. Key words: international migration, return migration, remittances JEL: F22, F24

J. Brzozowski, M. Gruszka, M. Majka, J. Szymańska, C. Ulasiński

Реэмиграция и денежные трансферты: региональный подход Резюме В статье авторы анализируют эмпирические детерминанты, влияющие на решения трудовых эмигрантов, касающихся возвращения на родину и передаваемых ими денежных трансфертов, с точки зрения их родного региона. Иначе, чем в предыдущих такого типа исследованиях, авторы работали с людьми, которые действительно вернулись на родину, а не с теми, которые только заявляют о желании вернуться, как это было в более ранних исследованиях. На основе анкетного исследования, охватывающего большую и представительную группу домашних хозяйств из силезского воеводства (региона расположенного на юге Польши), авторы выявили самые важные факторы, влияющие на индивидуальные решения эмигрантов относительно возвращения на родину и на их поведение касательно передаваемых на родину денежных трансфертов. Затем авторы исследуют зависимость между решением вернуться на родину и денежными трансфертами. Исследования показывают, что люди, которые решили вернуться, посылают домой больше денег, чем те, которые решили остаться за рубежом. Результаты показывают также, что люди с высшим образованием передают на родину меньше денег, чем люди с неполным средним и средним образованием. Ключевые слова: международная миграция, реэмиграция, денежные трансферты JEL: F22, F24

llan

Piotr Raźniak, Sławomir Dorocki, Anna Winiarczyk-Raźniak, Monika Płaziak, Anna I. Szymańska*

Zmiany pozycji ekonomicznej miast Europy Środkowo-Wschodniej w przypadku kryzysu dominującego sektora Wstęp Miasta Europy Środkowo-Wschodniej w okresie przejścia z ustroju socjalistycznego do kapitalistycznego (przełom lat 80. i 90. XX w.) badane są przede wszystkim pod kątem transformacji ustrojowej. Jednak rozwój miast tego regionu od lat 90. XX w. jest uwarunkowany przede wszystkim procesami modernizacji, transformacji i globalizacji (Gorynia, Kowalski 2008). W nowych realiach wiele firm, zwłaszcza reprezentujących przemysł ciężki, których właścicielem było państwo, zbankrutowało, natomiast zaczęły dynamicznie rozwijać się firmy prywatne przy udziale inwestycji zagranicznych. Po przemianach polityczno-gospodarczych zmienił się także udział poszczególnych branż w produkcie krajowym brutto. Zmniejszył się udział przemysłu na rzecz usług (Langbein 2014; Tsenkova 2008). Mimo znacznego napływu bezpośrednich inwestycji zagranicznych do omawianego regionu (Haberly, Wójcik 2015), ich udział w globalnym rynku jest niewielki. Warto również zauważyć, iż coraz większy jest napływ do tego regionu kapitału z Chin (Claessens, van Horen 2014; Jacoby 2014), który jest kierowany przede wszystkim na Węgry (CEED Report 2012). Również rozwój sektorów innowacyjnych (np. sektora biotechnologicznego), decydujących współcześnie o konkurencyjności gospodarki, w krajach rozwijających się jest stymulowany głównie przez firmy zachodnie, zarówno w Europie Środkowo-Wschodniej, jak i w Azji, Afryce i Ameryce Południowej (Dorocki, Boguś 2014; Wójtowicz, Dorocki 2014). * Wszyscy autorzy są doktorami ekonomii, adiunktami pracującymi w Instytucie Geografii Uniwersytetu

Pedagogicznego w Krakowie; adres do korespondencji: prazniak@up.krakow.pl

P. Raźniak, S. Dorocki, A. Winiarczyk-Raźniak, M. Płaziak, A.I. Szymańska

W Europie Środkowo-Wschodniej wprowadzono gospodarkę rynkową, co spowodowało intensyfikację procesów globalizacji. Zarówno globalizacja, jak i integracja z Unią Europejską mają bardzo istotny wpływ na dynamikę miasta, strukturę, funkcje i procesy przestrzenne zachodzące w mieście (Hamilton 2005) i na jego peryferiach (Dimitrovska, Andrews 2005). Od początku lat 90. XX w. w krajach posocjalistycznych zachodzą procesy suburbanizacji widoczne w wielu aspektach. We wszystkich krajach Europy Środkowo-Wschodniej zauważono pojawienie się na szerszą skalę migracji mieszkańców dużych miast na ich peryferia. Proces ten wyraźnie przyspieszył w XXI w., nasilając proces decentralizacji dużych miast (Stanilov, Sýkora 2014; Raźniak, Winiarczyk-Raźniak 2014). Dopiero w latach 90. XX w. nastąpiły pierwsze oznaki dekoncentracji przestrzennej przemysłu i usług (Kurek, Rachwał, Wójtowicz 2014; Płaziak, Szymańska 2014). W odróżnieniu od państw Europy Zachodniej (Dorocki, Jastrzębski, Boguś 2014) największe zakłady przemysłowe były lokalizowane w największych miastach bądź też w stolicach, skąd bardzo rzadko były przenoszone do mniejszych ośrodków (Hamilton, Dimitrovska Andrews, Pichler-Milanović 2005). W omawianym regionie znajduje się bardzo mało firm zaliczanych do wiodących korporacji światowych (Raźniak, Winiarczyk-Raźniak 2015; Raźniak, Winiarczyk-Raźniak 2014), które są światowymi ośrodkami kontroli i zarządzania (Taylor, Csomós 2012). Jednakże ich znaczenie w globalnej gospodarce wzrasta (Raźniak, Nowotnik 2015). Obecnie w Europie Środkowo-Wschodniej występuje niestabilna sytuacja polityczna związana z konfliktem zbrojnym pomiędzy Ukrainą a Rosją. Doprowadziło to do nałożenia sankcji na niektóre rosyjskie firmy, przez co w odwecie rząd rosyjski nałożył sankcje na część produktów importowanych do Rosji (EU Strengthens Sanctions… 2014). W wyniku tych działań zmniejszyła się znacznie wymiana handlowa na linii Rosja – kraje UE (Europe Feels Sting in the Tail… 2014), która wynosiła około 330 mld USD rocznie (Russian Sanctions… 2014). Może mieć to w przyszłości wpływ na wyniki finansowe firm działających w poszczególnych sektorach, zwłaszcza tych objętych sankcjami. Nie można jednak wykluczyć nasilenia się konfliktu na płaszczyźnie handlowej, co także może wpłynąć na wyniki finansowe poszczególnych firm i sektorów. W przypadku nałożenia kolejnych dotkliwych sankcji na konkretny sektor można spodziewać się obniżenia wzrostu gospodarczego, a to może niekorzystnie wpłynąć na kondycję gospodarczą miasta. W niniejszym artykule autorzy starają się odpowiedzieć na pytanie, jak zmieni się pozycja miasta w momencie głębokiego kryzysu dominującego sektora w danym ośrodku. Kryzys jest tutaj rozumiany jako spadek wyników finansowych firm najsilniejszego sektora, przez który korporacje należące do niego znacznie tracą na znaczeniu. Do tego celu utworzono wskaźnik, który ukazuje pozycję miasta względem wartości finansowej poszczególnych siedzib zarządów wg sektorów oraz stabilność ich pozycji po usunięciu najważniejszego sektora. W ten sposób otrzymano informację nie tylko o potencjale ośrodka, ale też o jego kompleksowym rozwoju bądź też silnej specjalizacji.

Zmiany pozycji ekonomicznej miast Europy Środkowo-Wschodniej…

Zmiany pozycji ekonomicznej miast Europy Środkowo-Wschodniej w przypadku kryzysu dominującego sektora Streszczenie Wielkie korporacje są ważnym tematem w analizach funkcji kontroli i zarządzania w światowych systemach miast. Jest to jedna z ważnych koncepcji pozwalających zrozumieć rolę miast w procesie globalizacji. Szczególną rolę w procesie kontroli i zarządzania miasta odgrywa lokalizacja siedzib zarządów największych firm. W badaniu opisanym w artykule autorzy analizują zmiany pozycji ekonomicznej dużych miast w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, w których mają siedzibę wielkie korporacje. Starano się określić dynamikę zmian pozycji miasta w przypadku głębokiego kryzysu dominującego sektora w danym ośrodku. Do tego celu utworzono wskaźnik Centrum Ekonomicznego Europy Środkowo-Wschodniej (CEEŚW), który pokazuje potencjał każdego analizowanego miasta oraz jego kompleksowy rozwój lub silną specjalizację. Największą stabilność wielkich korporacji zauważono w Warszawie, Pradze i Budapeszcie. Wpływ na ich lokalizację ma odległość od bardziej rozwiniętych krajów Unii Europejskiej, jak również kwestie historyczno-ekonomiczne związane z wpływem Rosji na ten region oraz konflikty zbrojne, które miały miejsce w krajach byłej Jugosławii. Słowa kluczowe: globalizacja, korporacje, kryzys ekonomiczny, Europa ŚrodkowoWschodnia, siedziby zarządów JEL: F23, G39

Changes in the Economic Position of Central Eastern European Cities in Case of the Crisis of the Dominating Sector Summary Large corporations form an important part of the analyses of the control and management functions in the global city systems. It is one of the most important conceptions which allow us to understand the roles of the city in the process of globalization. A particular role in the process of control and management of the city is played by the large corporation’s headquarters localization. In the study presented in the article, the authors analyze the changes of the economic position of cities in central and Eastern Europe having at least one headquarter of large international corporation. The authors try to specify the dynamics of the cities’ position in case of a deep crisis of the dominating sector in each city. In order to achieve this aim, the indicator CEEŚW was constructed, showing the potential of the city, its complex development or its specialization. The largest stability of large corporations is noticed in Warsaw, Prague and Budapest. Their localization is influenced i.a. by the geographical distance to the most developed countries of EU and historical factors including political and economic impact of Russia on the Central and Eastern European region and military conflicts in former Yugoslavia. Key words: globalization, corporation, economic crisis, Central and Eastern Europe, headquarters JEL: F23, G39

P. Raźniak, S. Dorocki, A. Winiarczyk-Raźniak, M. Płaziak, A.I. Szymańska

Изменения экономической позиции городов Центральной и Восточной Европы под влиянием кризиса в доминирующем секторе Резюме При анализе функций контроля и управления в мировых системах городов важной темой являются крупные корпорации. Это одна из важных концепций, позволяющих понять роль городов в процессе глобализации. Особую роль в процессе контроля и управления городом играет местонахождение штаб квартир крупнейших фирм. В своем исследовании авторы анализируют изменения экономической позиции больших городов Центральной и Восточной Европы, в которых имеются штаб квартиры больших корпораций. Авторы предприняли попытку определить динамику изменений позиции города в случае глубокого кризиса доминирующего сектора в данном городе. С этой целью был придуман «показатель Экономического центра Центральной и Восточной Европы», который характеризует потенциал каждого анализируемого города, его комплексное развитие или сильную специализацию. Самая большая стабильность больших корпораций отмечается в Варшаве, Праге и Будапеште. На размещение управленческих центров корпораций влияет несколько факторов: расстояние от более развитых стран Евросоюза, историко ‑экономические вопросы, связанные с влиянием России на этот регион, а также вооруженные конфликты, которые происходили в странах бывшей Югославии. Ключевые слова: глобализация, корпорации, экономический кризис, Центральная и Восточная Европа штаб квартиры правлений JEL: F23, G39

L a u r e a c i N a g r o d y N o bla

Adam Noga*

Kontrakty jako narzędzia regulowania zachowań ekonomicznych – propozycje Olivera Harta i Bengta Holmströma 1. Nowa ekonomia organizacji i regulowania gospodarki Nagrody Banku Szwecji im. Alfreda Nobla przyznawane w dziedzinie ekonomii od 1968 r. coraz częściej trafiają do badaczy zajmujących się nowymi podstawami mikroekonomicznymi analizy gospodarki, a szczególnie nowymi podstawami jej organizacji i regulowania, roli i struktury jednostek (gospodarstw domowych), rynków, przedsiębiorstw oraz administracji państwowej w gospodarce. Po okresach w których ta nagroda trafiała do wielkich ekonomicznych „narzędziowców” – ekonometryków (np. R. Frischa, J. Tinbergena, L. Kantorowicza, T. Koopmansa, T. Haavelmo, W. Leontiefa, a przede wszystkim C. Grangera i R. Engla) czy do wielkich makroekonomistów i przedstawicieli ekonomii rozwoju (np. M. Friedmana, J. Tobina, R. Lucasa, P. Samuelsona, S. Kuznetsa, F. Modiglianiego, R. Solowa, R. Mundella, A. Sena, E. Prescotta), czy też nie mniej wielkich teoretyków rynków (np. F. Hayeka, J. Hicksa, K. Arrowa, G. Debreu, M. Allais, G. Stiglera, E. Famy) (zob. Z. Matkowski, 1991) w 2016 r. trafia ona do ekonomistów Bengta Holmströma i Olivera Harta kontynuujących prace dotyczące nowych podstaw organizacji i regulacji gospodarki, prowadzone przy wykorzystaniu matematycznej teorii gier i wyłonionych z niej teorii informacji, decyzji oraz aukcji. Ekonomiczne wykorzystanie tych teorii było już wielokrotnie honorowane Nagrodami Nobla. Wystarczy przypomnieć tylko: H. Simona, J. Nasha, J. Harsanyi’ego, R. Seltena, J. Mirrleesa, W. Vickreya, R. Aumanna, T. Schellinga, L. Hurwicza, E. Maskina, R. Myersona, M. Spence’a, J. Stiglitza, A. Rotha, L. Shapleya, P. Diamondsa i przede wszystkim francuskiego ekonomistę – instytucję: Jeana Tirole’a. Chociaż trzeba dodać, że największą inspiracją do tych badań stały się prace jeszcze innych noblistów: R. Coase’a, O. Williamsona czy E. Ostrom, w których nie wykorzystywało się formalnej matematycznej teorii gier. * Prof. dr hab. Adam Noga – Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie, e-mail: anoga@kozminski.edu.pl

Kontrakty jako narzędzia regulowania zachowań ekonomicznych – propozycje…

Bengt Holmström (Fin) i Oliver Hart (Brytyjczyk) (2016) swoją pozycję naukową w tym ostatnim nurcie badań, tak jak ich poprzednicy, zbudowali na uniwersytetach amerykańskich. Pierwszy pracuje obecnie w Massachussetts Institute of Technology Mekkce dla ekonomistów zajmujących się organizacją i regulacją gospodarki, chociaż swój doktorat z badań operacyjnych uzyskał na Uniwersytecie Stanforda pod kierunkiem R. Wilsona. Drugi pracuje na Uniwersytecie Harvarda, a stopień doktora nauk ekonomicznych uzyskał w Princeton. Obaj współpracują od wielu lat ze wspomnianymi wyżej noblistami, a szczególnie z J. Tirolem, z którym mają znaczące wspólne publikacje (O. Hart, J. Tirole 1990; B. Holmström, J. Tirole 1989, 2011). Można się więc spodziewać, że tak jak przyznanie Nagrody Nobla w 2016 r. nie było niespodzianką, tak i w najbliższych latach, pewnie z przerwą w latach 2017 i może 2018, kolejnymi kandydatami do ekonomicznego Nobla będą tacy ekonomiści z tego samego pola badawczego, jak np. S. Grossman (1986, 1988), P. Milgrom (1987, 1991, 1994), E. Laezer (2000), J. Moore (1990, 1994, 1999, 2008), P. Joskow (2008), D. Acemoglu (2002), P. Aghion (2003), S. Shavell (1979) czy D. Fudenberg (1984). Prace tegorocznych noblistów są więc tutaj kontynuacją niezwykle doniosłego i wciąż ogromnie obiecującego metodologicznie kierunku w teorii ekonomii i w wielu innych naukach. W tym sposobie analizy rozważany jest tzw. dylemat więźnia wymyślony przez M. Dreshera i M. Flooda w 1950 r., pasjonujący do dnia dzisiejszego prawników (O. Hart był nawet przewodniczącym American Law and Economics Association), socjologów, psychologów, biologów, oczywiście matematyków oraz przedstawicieli wielu jeszcze innych nauk. Modelowane w ramach matematycznej teorii gier takie zjawiska jak relacja między pracodawcą a pracownikiem, między właścicielami a menedżerami, między firmą dostawcą i firmą odbiorcą, między ogólnie dostawcą a odbiorcą, współpraca firm, ich strategie czy ogólniej oddziaływanie jednych podmiotów na drugie, jest szczególnie bliskie wielu działom nauk ekonomicznych i nauk o zarządzaniu, w tym szczególnie dotyczących konkurencji, regulacji, zatrudnienia czy zarządzania strategicznego. Zjawiska takie analizuje się w dyscyplinie ekonomicznej, która w literaturze anglosaskiej nosi nazwę Industrial Organization (IO). IO (zob. Schmalensee, Willig 1989; Tirole 1988) zajmuje się problemami przedsiębiorstw, konkurencji, regulacji, politykami „przemysłowymi” w takich gałęziach gospodarki, jak: rolnictwo, transport, budownictwo, telekomunikacja, bankowość, ubezpieczenia, rynek kapitałowy itd. Ale IO to nie tylko te „przemysły”, ale również rynki. Architektura produktów, przedsiębiorstw, konkurencji, regulacji itp. w tych dziedzinach jest ogromnie skomplikowana i podlega coraz większej komplikacji. Nobliści poświęcają także wiele uwagi przekształceniom przedsiębiorstw na rynku, zmieniających swoje granice w wyniku fuzji i przejęć oraz w wyniku innowacji organizacyjnych (koncern, franchising, outsourcing), różnym strukturom rynku i pozycjom konkurencyjnym, zachowaniom przedsiębiorstw w różnych strukturach rynku, wpływom regulacji na te struktury i zachowania, tworzą narzędzia analizy i ogólniejszą, od dawna poszukiwaną przez ekonomię teorię organizowania i regulacji zachowań ekonomicznych na kształt teorii Arrowa-Debreu, jakkolwiek zdecydowanie bardziej praktyczną, choć nie tak praktyczną, jakby tego chciało wielu innych ekonomistów.

Marian Gorynia*

90 lat istnienia Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu Niniejszy tekst poświęcono jubileuszowi jednej z najstarszych i najlepszych polskich uczelni ekonomicznych, jaką jest Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu. Części artykułu ułożono w nietypowej kolejności – pierwszą poświęcono obchodom roku jubileuszowego, w drugiej zarysowano najważniejsze okoliczności związane z powstaniem i zmianami nazwy Uczelni, a w trzeciej uwagę skupiono na podsumowaniu osiągnięć i dniu dzisiejszym.

1. Rok jubileuszowy Rok akademicki 2015/2016 upłynął na Uniwersytecie Ekonomicznym w Poznaniu pod znakiem obchodów jubileuszu 90-lecia. Program obchodów był bogaty i stworzył szansę na dokonanie podsumowań i zebranie najważniejszych osiągnięć. W kalendarzu wydarzeń jubileuszowych znalazły się różnorodne wydarzenia, podczas których Uniwersytet odwiedziło wielu znamienitych gości z całego świata.

30 września 2015 r. Uroczystością oficjalnie rozpoczynającą obchody jubileuszu 90-lecia Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu była inauguracja roku akademickiego 2015/2016. Wykład inauguracyjny pt. „Odkrywanie na nowo dobra wspólnego” wygłosiła prof. dr hab. Małgorzata Słodowa-Hełpa. * Prof.

dr hab. Marian Gorynia – b. Rektor Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu w latach 2008– 2012 i 2012–2016; e-mail: m.gorynia@ue.poznan.pl

90 lat istnienia Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu

16 października 2015 r. Swój jubileusz obchodziło także Stowarzyszenie Absolwentów Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu. W murach Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu z okazji 85–lecia działalności Stowarzyszenia spotkało się ponad 100 absolwentów. Wśród zaproszonych gości najliczniej stawili się dawni studenci Wyższej Szkoły Ekonomicznej, którzy odebrali odnowione dyplomy z okazji 50–lecia ukończenia studiów.

22–23 października 2015 r. Na temat strategii rozwoju imprez biegowych debatowano w murach UEP podczas III Ogólnopolskiej Konferencji Metodycznej, zorganizowanej przez Katedrę Strategii Marketingowych. W konferencji udział wzięło blisko 120 zaproszonych gości z całego kraju – prelekcje wygłosili m.in.: dyrektor Poznań Maratonu Łukasz Miadziołko, dyrektor Wrocław Maratonu Wojciech Gęstwa i dziennikarz sportowy TVP Przemysław Babiarz. Wydarzenie swoim patronatem objęło Polskie Naukowe Towarzystwo Marketingu.

24 października 2015 r. Z okazji 90-lecia Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu zostało zorganizowane niecodzienne wydarzenie sportowe – I edycja Biegu po schodach Collegium Altum. Biegacze mieli do pokonania 392 stopnie – meta biegu znajdowała się na 18. piętrze wieżowca. W ramach biegu odbyły się również Mistrzostwa Policji w biegu po schodach pod patronatem Komendanta Miejskiego Policji w Poznaniu insp. Romana Kustera, Mistrzostwa Państwowej Straży Pożarnej oraz Mistrzostwa Polski Studentów i Nauczycieli Akademickich.

10–12 listopada 2015 r. O strategicznym wymiarze dynamicznych zdolności polskich przedsiębiorstw dyskutowali uczestnicy ogólnopolskiej konferencji zorganizowanej przez Katedrę Teorii Organizacji i Zarządzania UEP oraz Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa w Poznaniu. W konferencji pt. „Strategiczny wymiar dynamicznych zdolności polskich przedsiębiorstw” udział wzięli naukowcy reprezentujący wszystkie najważniejsze uniwersytety ekonomiczne w Polsce: w Krakowie, Poznaniu, Wrocławiu, Katowicach, a także warszawską Szkołę Główną Handlową oraz Uniwersytet Gdański.

6 lutego 2016 r. W ostatnią sobotę karnawału odbył się coroczny Bal Seledynowy. Korzenie balu sięgają 1933 r. W tym roku zabawa odbyła się w konwencji karnawału w Rio de Janeiro. Bal miał charakter charytatywny – zebrane fundusze zostały przeznaczo-

R e c e n z j e   i   o m ó w i e n i a

Palgrave Dictionary of Emerging Markets and Transition Economies. Insight from Archival Research, red. by J. Hölscher i H. Tomann, Palgrave MacMillan, London 2016, s. 589 Książka ta jest warta przybliżenia czytelnikowi polskiemu, gdyż stanowi wartościowe i użyteczne kompendium wiedzy na temat przebiegu i uwarunkowań oraz najważniejszych determinant i efektów procesu transformacji ustrojowej w byłych krajach socjalistycznych, przedstawionych w szerszym kontekście tzw. gospodarek wschodzących. Zawiera także przegląd i syntezę najnowszych wyników badań empirycznych nad przebiegiem transformacji i trajektorii rozwojowych gospodarek wschodzących, odniesionych do szerszych ram teoretycznych zarówno ekonomii głównego nurtu, jak i ekonomii heterodoksyjnej i poddanych krytycznej refleksji. Wreszcie, silną stroną tej publikacji są podejmowane przez część autorów próby wskazania występujących jeszcze w tym obszarze luk badawczych nakreślenia kierunków dalszych poszukiwań. Recenzowana książka jest dziełem zbiorowym ponad trzydziestu autorów z kilkunastu krajów świata, od Nepalu przez Europę (w tym Polskę) i Afrykę po Stany Zjednoczone. Mimo zróżnicowanych korzeni etnicznych, dużej liczby i wielokulturowości autorów poszczególnych rozdziałów, książka jest w swym kształcie i treści w miarę jednolita i spójna, co jest zasługą narzuconych przez redaktorów naukowych rygorów intelektualnych i przyjętej formuły pracy. Książka pod redakcją Hölschera i Tomanna liczy blisko 600 stron i składa się z pięciu części, z których każda mieści od pięciu do siedmiu rozdziałów. Część I została poświęcona problemom szeroko rozumianej polityki pieniężnej i składa się z sześciu rozdziałów. W rozdziale 1 autorzy (J. Bogoev i G. Petrevski) omawiają problem niezależności banku centralnego w krajach transformacji, poddając go krytycznej refleksji teoretycznej i bogato ilustrując dostępnymi danymi empirycznymi. Przedmiotem rozdziału 2 jest obraz empiryczny przebiegu reform walutowych w krajach Europy Środkowo-Wschodniej oraz gospodarkach wschodzących (K. Staehr). Autor kolejnego rozdziału (A. Mullineux) przedstawia obraz empiryczny przebiegu procesu restrukturyzacji sektora finansowego w tych dwóch grupach krajów. Dopełnieniem tych rozważań jest treść rozdziału 4, napisanego przez tego samego autora (K. Staehr), poświęconego teoretycznym i empirycznym aspektom wyboru systemu kursu walutowego w krajach transformacji i gospodarkach wschodzących. W rozdziale 5 Z. Polański przybliża czytelnikom najważniejsze wyzwania, uwarunkowania i kierunki polityki pieniężnej prowadzonej w krajach transformacji. Wreszcie w zamykającym tę część książki rozdziale 6 B. Fritz i L. Möhlich podejmują wątek regionalnej współpracy walutowej w szerokiej grupie krajów: wschodzących, transformacji i rozwijających się. Część II składa się z pięciu rozdziałów i zawiera przegląd różnych ujęć roli instytucji w procesie transformacji systemowej. W najszerszym z tych ujęć, w rozdziale 7, M. Myant dokonuje analizy porównawczej odmian kapitalizmu wyłaniających się w byłych krajach socjalistycznych i proponuje własną, autorską typologię tych odmian. Przedmiotem dwóch następnych rozdziałów, autorstwa Ch. Hartwella (prezesa CASE w Warszawie), są najważniejsze determinanty i kierunki reform instytucjonalnych w krajach transformacji (rozdział 8) oraz przebieg i kształt kluczowej z tych reform – tworzącej podstawy praw

110

Recenzje i omówienia

własności w tych krajach (rozdział 9). Z kolei w rozdziale 10 S. Letza podejmuje próbę sformułowania nowych podstaw teoretycznych analizy ładu korporacyjnego w krajach transformacji i w państwach rozwiniętych. W ostatnim rozdziale w tej części K. Djalilov omawia najważniejsze bariery działalności sektora prywatnego w krajach transformacji o niskich dochodach w regionie Azji Centralnej. Przedmiotem rozważań w części III są różne obszary i aspekty szeroko rozumianej polityki gospodarczej. Rozpoczyna ją rozdział poświęcony analizie współzależności między wzrostem gospodarczym i rozwojem społecznym mierzonym za pomocą wskaźnika HDI (E. Chiappero-Martinetti, N. von Jacobi, M. Signorelli). W rozdziale 13 J. Hölscher dokonuje oceny kierunków i skuteczności prowadzonej w krajach transformacji polityki wspierania konkurencji. Przedmiotem rozdziału 14, autorstwa P. Tridico, jest analiza przebiegu i wybranych efektów (takich jak wzrost gospodarczy i realna konwergencja) przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do Unii Europejskiej. W kolejnym rozdziale Ch. Hartwell i M. Signorelli poddają krytycznej analizie – w kontekście historycznych doświadczeń krajów przechodzących transformację ustrojową od planu do rynku – wymieniane w literaturze przedmiotu czynniki mające zapewnić trwałe utrzymywanie równowagi budżetowej. W zamykającym tę część książki rozdziale 16 H. Tomann omawia występujący w krajach transformacji problem niskiej jakości aktywów i sposoby rozwiązywania tego problemu przez politykę gospodarczą (zwłaszcza fiskalną). Część IV zawiera omówienie wybranych zjawisk związanych ze wzrostem i rozwojem gospodarczym, które można interpretować albo w kategoriach ich determinant, albo też efektów. Do tej pierwszej kategorii można zaliczyć rozwój przedsiębiorczości (rozdział 17, autorka S. Ayatakshi), poprawę zdolności gospodarki do innowacji (rozdział 18, J. Günther), liberalizację wymiany handlowej z zagranicą (rozdział 20, S. Acharia) czy napływ zagranicznych inwestycji bezpośrednich (rozdział 21, G. Okafor, A. Webster). Drugą kategorię reprezentuje zjawisko migracji (rozdział 19: M. Chowdhury i H. Telli), choć czynnik ten można by po części zaliczyć także do pierwszej grupy. Ostatnia, część V książki składa się z siedmiu dość luźno powiązanych ze sobą rozdziałów, których autorzy przedstawiają swoje spojrzenie na wybrane obszary działalności społeczno-gospodarczej i występujące w nich procesy, przekładające się na dobrobyt ekonomiczny. W rozdziale 22 G. Nell i M. Signorelli przedstawiają obraz empiryczny zjawiska realnej konwergencji dochodowej w krajach transformacji, wpisując go w ramy teoretyczne oraz w kontekst polityczny w postaci wyzwań związanych z faktycznym bądź potencjalnym członkostwem niektórych z tych krajów w Unii Gospodarczej i Walutowej. Podobny charakter ma rozdział 23, którego autorzy: Ch. Perugini i F. Pompei zarysowują obraz empiryczny rozkładu dochodów i jego zmian w krajach transformacji. Odmienne przesłanki wyjściowe i perspektywę analityczną zawierają w sobie trzy kolejne rozdziały (24–26), których związek z problematyką dobrobytu wydaje sie dość odległy. Ich autorzy podejmują odpowiednio problemy społecznej odpowiedzialności biznesu jako przejawu nowej filozofii prowadzenia działalności gospodarczej (S. Lyeonov, T. Vasyleva i A. Lasukova), realizacji programów powszechnej prywatyzacji (D. Irdam, G. Scheiring i L. King) oraz udziału finansowego pracowników w wynikach zatrudniających ich przedsiębiorstw (D. McCarthy). Problem determinant i sposobów pomiaru dobrobytu pojawia się ponownie w sposób bardziej bezpośredni w dwóch ostatnich rozdziałach książki, poświęconych odpowiednio kwestii zaufania (rozdział 27, A. Rebmann) i szczęścia w warunkach transformacji systemowej (rozdział 28, E. Selezneva). W przeświadczeniu piszącego te słowa, na tle całego zbioru zamieszczonych w książce tekstów na szczególną uwagę zasługują cztery rozdziały, które są przedmiotem bardziej pogłębionej oceny w drugiej części niniejszej recenzji.

www.ekonomista.info.pl Czasopismo poświęcone nauce i potrzebom życia, założone w roku 1900

Wydawnictwo Key Text

Nobel z ekonomii 1969-2016 Leszek J. Jasiński

Współczesny krajobraz ekonomiczny Leszek J. Jasiński

298 stron Cena: 48,30 zł

184 strony Cena: 39,90 zł Cena PDF: 27,93 zł

Wydawnictwo Key Text sp. z o.o., ul. Sokołowska 9/410, 01-142 Warszawa tel. 22 632-11-36, kom. 665 108 002, wydawnictwo@keytext.com.pl

WSKAZÓWKI DLA AUTORÓW

WYBRANE TYTUŁY WYDAWNICZE

POLSKIEGO TOWARZYSTWA EKONOMICZNEGO

Wykłady z makroekonomii. Gospodarka kapitalistyczna bez bezrobocia, Kazimierz Łaski, Warszawa 2015

Dobra publiczne: wczoraj – dziś – jutro, Jerzy Kleer, Warszawa 2015

Zbilansować banki. Nauki z kryzysu ﬁnansowego, Mathias Dewatripont, Jean-Charles, Rochet Jean Tirole, Warszawa 2016

Nauki ekonomiczne. Stylizowane fakty a wyzwania współczesności, red. nauk. Bogusław Fiedor, Warszawa 2015

EKONOMISTA

Tylko prenumerata zapewni regularne otrzymywanie czasopisma

Warunki prenumeraty 11 Wydawnictwo Key Text

11 RUCH S.A.

11 Kolporter S.A. – pren-kold@kolporter.com.pl, +48 22 35 50 471 do 478 11 Garmond Press S.A. – prenumerata.warszawa@garmondpress.pl, +48 22 837 30 08

EKONOMISTA CZASOPISMO POŚWIĘCONE NAUCE I POTRZEBOM ŻYCIA ZAŁOŻONE W ROKU 1900

2017 1

Indeks 357030 ISSN 2299–6184 Cena 49,20 zł (w tym 23% VAT)

2017

1 W numerze Marek RATAJCZAK

Liberalizm i neoliberalizm ekonomiczny w perspektywie historycznej Adam KARBOWSKI

Institutional Underpinnings of the Development of Knowledge Sub-systems in Central and Eastern Europe Jan BRZOZOwSKI Marta GRUSZKA Małgorzata MAJKA Justyna SZYMAŃSKA Cezary ULASIŃSKI

International Return Migration and Remittances: the Regional Perspective

Ekonomista 2017, nr 1, s. 1–114 Cena 58,80 zł (w tym 5% VAT)

PolskA AkademiA Nauk Komitet Nauk Ekonomicznych

Polskie Towarzystwo Ekonomiczne

Wydawnictwo Key Text