Gajek rachunek demo by keytext

Autor opracowania – Franciszek Gajek jest wicedyrektorem Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie, a tak˝e doradcà sekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia i Opieki Spo∏ecznej, zajmuje si´ zarzàdzaniem finansami i rachunkiem kosztów w s∏u˝bie zdrowia. W latach 1995–1998 by∏ przewodniczàcym zespo∏u ds. wdro˝enia rachunku kosztów leczenia szpitalnego w woj. olsztyƒskim. W 1998 r. zosta∏ powo∏any na przewodniczàcego zespo∏u ds. opracowania projektu rozporzàdzenia MZiOS w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej. Prowadzi zaj´cia w Podyplomowym Studium Ekonomiki Zdrowia Wydzia∏u Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. W prezentowanej ksià˝ce Autor omawia: koszty i ich rodzaje w opiece zdrowotnej, ewidencj´ kosztów i zdarzeƒ w zak∏adach opieki zdrowotnej, nowe systemy rachunku kosztów w szpitalnej i ambulatoryjnej opiece zdrowotnej, organizacj´ prac nad rachunkiem kosztów leczenia szpitalnego, wykorzystanie wyników analiz oraz informacji ekonomicznych i medycznych w zarzàdzaniu wewn´trznym, w kontaktach z kasami chorych i innymi nabywcami Êwiadczeƒ medycznych oraz tworzeniu standardów post´powania medycznego, perspektywy wykorzystania systemów informacji w jednostkach slu˝by zdrowia. Ksià˝ka jest przeznaczona dla kadr kierowniczych oraz pracowników dzia∏ów ksi´gowoÊci publicznych i niepublicznych zak∏adów opieki zdrowotnej, dla ich organów za∏o˝ycielskich, dla pracownoków kas chorych, uczestników kursów i szkoleƒ z zakresu ekonomiki zdrowia oraz studentów wydzia∏ów ekonomii i zarzàdzania ró˝nych szkó∏ wy˝szych.

ISBN 83-87251-45-3

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

Redaktor

Teresa Zwierzyƒska-Buba∏∏o Redaktor Techniczny

Jolanta Ugorowska

ISBN 83-87251-45-3

Wydawnictwo Key Text sp. z o.o. 00-850 Warszawa, ul. Prosta 2/14, tel. 654 83 34, tel./fax 620 66 24 Druk: Drukarnia T¢CZA, 02-264 Warszawa, ul. Janiszowska 9

Franciszek Gajek

Nowy rachunek koszt贸w w opiece zdrowotnej

Wydawnictwo Key Text Warszawa 1999

Publikacja ksià˝ki jest dofinansowana przez Podyplomowe Studium Ekonomiki Zdrowia Wydzia∏u Nauk Ekonomicznych Uniwersytet Warszawski 00-241 Warszawa, ul. D∏uga 44/50

Spis treÊci

Od autora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1 Wybrane elementy rachunku kosztów oraz s∏ownik poj´ç . . . .

1.1. Koszty i ich rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.2. Kalkulacja podzia∏owa ze wspó∏czynnikami . . . . . . . . . . . . . . . . 1.3. Podstawowe poj´cia stosowane w rachunku kosztów leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

17 19 20

2 Ewidencja kosztów i zdarzeƒ w zak∏adach opieki zdrowotnej w latach 1990–1998 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.1. Rachunki kosztów i ich wykorzystanie w jednostkach bud˝etowych przed 1993 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.2. Sposoby ewidencji zdarzeƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.3. Zasady ewidencji kosztów okreÊlone w zarzàdzeniu MZiOS z 1992 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

23 23 24 26

3 Nowe systemy rachunku kosztów w szpitalnej i ambulatoryjnej opiece zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . .

3.1. Rachunek kosztów leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego – opis metodologii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

3.2. DoÊwiadczenia z analiz w ramach programu badawczego . . 3.3. Ogólna charakterystyka doÊwiadczeƒ z rozwoju rachunku kosztów w szpitalach by∏ego województwa olsztyƒskiego . . . .

43 45

4 Organizacja prac nad rachunkiem kosztów w województwie olsztyƒskim w latach 1997–1998 oraz prognoza dzia∏aƒ . . . .

4.1. Etapy prac . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.1. Prace wykonane do koƒca 1998 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1.2. Przewidywane etapy rozwoju systemu informacji . . . . 4.2. Instytucjonalizacja dzia∏aƒ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.1. Dzia∏ania na szczeblu województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.2.2. Dzia∏ania na poziomie szpitala . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.3. Rodzaje wykorzystywanych dokumentów i ich obieg . . . . . . .

48 49 78 80 81 84 88

5 Wykorzystanie wyników analiz kosztów i innych informacji zawartych w systemie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1. Dzia∏ania na rzecz jakoÊci danych, ich przetwarzania i udost´pniania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.1. Dane ekonomiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.2. Dane medyczne i statystyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.1.3. Przetwarzanie i udost´pnianie danych (raporty) 5.2. PrzydatnoÊç informacji w zarzàdzaniu wewn´trznym – stan przed wdro˝eniem RKLS oraz efekty wdro˝enia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.1. Stan przed wdro˝eniem RKLS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.2. Planowane efekty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.3. Efekty towarzyszàce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.2.4. Efekty przewidywane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.3. Analiza kosztów a decyzje alokacyjne w województwie . . . . 5.4. U˝ytecznoÊç nowego systemu informacji do zawierania i realizacji umów z nabywcami Êwiadczeƒ medycznych . . . . . . . . 5.4.1. Wykorzystanie informacji w okresie przed powstaniem kas chorych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5.4.2. Wykorzystanie informacji w kontaktach z kasà chorych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

94 94 94 104 105

107 107 109 110 113 113 115 116 117

Spis treÊci

5.5. Mo˝liwoÊç wykorzystania danych w procesie tworzenia standardów post´powania medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118

6 Opis za∏o˝eƒ nowego rozporzàdzenia MZiOS w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124

7 Przewidywana ewolucja systemów informacji ekonomicznych i ich przysz∏e wykorzystanie . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 Aneks . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Rozporzàdzenie Ministra Zdrowia i Opieki Spo∏ecznej z dnia 22 grudnia 1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej

Ksià˝k´ t´ dedykuj´ moim córkom – Ma∏gorzacie i Agnieszce

Od autora

Zarzàdzanie zak∏adami opieki zdrowotnej, w tym finansami, majàtkiem trwa∏ym, personelem, jakoÊcià, a tak˝e zawieranie umów o Êwiadczenia zdrowotne to dzia∏ania, które wymagajà dobrych informacji ekonomicznych i medycznych. Podstawowym celem tego opracowania jest opis post´powania zwiàzanego z wprowadzaniem nowego rachunku kosztów w zak∏adach opieki zdrowotnej. Post´powanie to podano na przyk∏adzie kilkunastu szpitali by∏ego województwa olsztyƒskiego, ze wskazaniem nie tylko na kolejne etapy prac, ale równie˝ na ich organizacje i instytucjonalizacj´ procesu tworzenia nowych systemów informacji. Mimo ˝e w opracowaniu nawiàzano do doÊwiadczeƒ we wdra˝aniu i wykorzystaniu rachunku kosztów oraz ewidencji zdarzeƒ w lecznictwie szpitalnym, to metod´ t´ mo˝na z powodzeniem zastosowaç do lecznictwa ambulatoryjnego. Opracowanie to mo˝e byç przede wszystkim przydatne dla zak∏adów, które dotychczas mia∏y niewielkie doÊwiadczenie w wycenie kosztów procedur medycznych i kosztów post´powania w przypadku leczenia pacjentów z danym rozpoznaniem (jednostkà chorobowà). W grudniu 1998 r. zosta∏o wydane rozporzàdzenie ministra zdrowia i opieki spo∏ecznej o szczególnych zasadach rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej. Obowiàzuje ono równie˝ w tych zak∏adach niepublicznych, które sà finansowane ze êró-

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

de∏ publicznych. Dla niektórych zak∏adów ta nowa regulacja mo˝e wydawaç si´ trudna do wprowadzenia. Dlatego intencjà tego opracowania jest pomoc w pokonywaniu napotkanych ewentualnych trudnoÊci. Natomiast dla tych Czytelników, którzy dotychczas nie zajmowali si´ szczegó∏owo rachunkiem kosztów w opiece zdrowotnej, opracowanie to powinno byç pewnego rodzaju przewodnikiem. Ogólnie wi´c mo˝na powiedzieç, ˝e stara∏em si´ w tym opracowaniu odpowiedzieç na nast´pujàce pytania: Jak wdra˝aç rachunek kosztów? Jak wykorzystaç zebrane dane? W opracowaniu wykorzysta∏em swoje wieloletnie doÊwiadczenie we wdra˝aniu rachunku kosztów poczàtkowo w Zespole Opieki Zdrowotnej w Moràgu, a nast´pnie w Wojewódzkim Szpitalu Specjalistycznym w Olsztynie oraz w kilkunastu innych szpitalach, tak˝e spoza województwa, w których wdra˝any by∏ nowy rachunek kosztów leczenia szpitalnego. Dodatkowych doÊwiadczeƒ dostarczy∏o uczestnictwo w programie badawczym finansowanym przez Komitet Badaƒ Naukowych, dotyczàcym wyceny procedur medycznych opartej na nowym rachunku kosztów w s∏u˝bie zdrowia. Wspó∏autorami tej nowej metodologii by∏ Marek Ziegman i Jolanta Zwierowicz, pracownicy Instytutu Gruêlicy i Chorób P∏uc w Warszawie. Opisany rachunek kosztów jest zmodyfikowanà przeze mnie metodà wypracowanà we wspomnianym badaniu. W toku prac nad tà publikacjà wykorzysta∏em jeszcze jedno wa˝ne doÊwiadczenie. Od kilku lat prowadz´ wyk∏ady na temat rachunku kosztów w Podyplomowym Studium Ekonomiki Zdrowia Wydzia∏u Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. DoÊwiadczenia edukacyjne wyraênie wskazywa∏y na potrzeb´ przygotowania materia∏u szkoleniowego, który móg∏by s∏u˝yç zarówno s∏uchaczom tego Studium, jak i uczestnikom wielu innych szkoleƒ. PrzydatnoÊç takiego opracowania zosta∏a potwierdzona tak˝e tym, ˝e w czasie dyskusji w kierowanym przeze mnie zespole nad przygotowaniem projektu nowego rozporzàdzenia o zasadach rachunku kosztów wiele osób zwraca∏o uwag´, ˝e projekt zawiera zapisy, poj´cia i zasady, które mogà byç przez niektóre Êrodowiska uznane za zbyt trudne. Z inspiracji i z pomocà dr Katarzyny Tymowskiej – kierownika Studium

Od autora

– postanowi∏em zatem przygotowaç opracowanie, dzi´ki któremu – jak sàdz´ – wdra˝anie nowego aktu prawnego nie b´dzie trudne. Inicjatywie powstania tej publikacji sprzyja∏ tak˝e fakt, i˝ jestem wicedyrektorem ds. ekonomicznych Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego, kierowanego przez doktora Andrzeja Kaczmarka. Wspólnie w bie˝àcej pracy wykorzystujemy wiele informacji zgromadzonych i przetworzonych w naszym systemie informacji nie tylko w zarzàdzaniu zasobami, ale i w ocenie medycznych aspektów dzia∏alnoÊci szpitala, w tym na tle innych analogicznych form dzia∏aƒ w innych szpitalach. W opracowaniu poda∏em praktyczne przyk∏ady wykorzystania rachunku kosztów zarówno w skali jednego szpitala, jak i regionu. W pracach nad stworzeniem systemu, który pozwala porównywaç procedury medyczne i post´powanie w konkretnych rozpoznaniach, uczestniczà nie tylko ekonomiÊci, ale i lekarze, piel´gniarki, technicy fizykoterapii, RTG, laboratoryjni i in. Szczególnie owocna okaza∏a si´ wspó∏praca z doktorem Jackiem St. Graliƒskim dyrektorem Wojewódzkiego OÊrodka Organizacji Ekonomiki i Informatyki w Ochronie Zdrowia w Olsztynie, wspó∏autorem Modu∏u Centralnego rachunku kosztów leczenia szpitalnego (rozwiàzanie to jest opisane w pracy). Dr Jacek St. Graliƒski jest te˝ wspó∏autorem jednego z podrozdzia∏ów tego opracowania. Dzi´ki rachunkowi kosztów wdro˝onemu w kilkunastu szpitalach by∏ego województwa olsztyƒskiego uzyskano podstawowe dane o charakterze ekonomicznym i medycznym. Gdyby tego typu prace by∏y upowszechniane w ca∏ej Polsce, mo˝liwe by∏oby ustalenie empirycznych standardów post´powania w konkretnych przypadkach chorobowych oraz ustalenie standardowych taryf (stawek) u˝ytecznych do szacowania nale˝noÊci w umowach o dostarczanie Êwiadczeƒ zdrowotnych. Niezale˝nie od tego, jak b´dà si´ zmienia∏y zasady finansowania systemu opieki zdrowotnej, standardy post´powania i standardowe stawki b´dà bardzo potrzebne. Im wi´cej zak∏adów opieki zdrowotnej wdro˝y nowy rachunek kosztów, tym szybciej b´dzie mo˝na powo∏aç instytucj´, która przy udziale profesjonalistów medycznych na podstawie uzyskanych danych ustali wymienione wy˝ej standardy. Mam nadziej´, ˝e opracowanie to b´dzie s∏u˝y∏o upowszechnianiu nowego rachunku kosztów.

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

Pragn´ serdecznie podzi´kowaç tym wszystkim, z którymi wspó∏praca nad opracowaniem metodologii rachunku kosztów, jego wdro˝eniem i upowszechnieniem by∏a niezwykle po˝yteczna. Przede wszystkim dzi´kuj´ dr Katarzynie Tymowskiej z Wydzia∏u Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego zarówno za inspiracj´ do napisania tej pracy, wielogodzinne dyskusje o przydatnoÊci nowych systemów informacji w zarzàdzaniu opiekà zdrowotnà, w tym o przydatnoÊci ustalonych ex ante i powiàzanych ze standardami stawek, jak i za olbrzymià pomoc w przygotowaniu ksià˝ki do publikacji. Bez wspó∏pracy z dr Katarzynà Tymowskà i bez jej aktywnego udzia∏u nie powsta∏aby ta publikacja. Pragn´ zaznaczyç, i˝ jestem absolwentem jednego z pierwszych roczników Podyplomowego Studium Ekonomiki Zdrowia. Po kilku latach wspó∏pracy z Kierownikiem Studium dr Katarzynà Tymowskà podjà∏em si´ prowadzenia wyk∏adu na temat rachunku kosztów na tym˝e Studium i tam te˝ zrodzi∏a si´ idea przygotowania tej ksià˝ki. Dzi´kuj´ Markowi Ziegmanowi i Joannie Zwierowicz za wspólnà prac´ nad metodologià rachunku kosztów w s∏u˝bie zdrowia, w tym szczególnie nad wycenà procedur medycznych z wykorzystaniem kalkulacji podzia∏owej. Irenie Kulis i Waldemarowi Stylo z Fundacji Zdrowia Publicznego w Krakowie dzi´kuj´ za wspó∏prac´ nad projektem rozporzàdzenia o zasadach rachunku kosztów. Podstawowe zasady i poj´cia stosowane w rozporzàdzeniu sà opisane w tym opracowaniu. Jackowi Stanis∏awowi Graliƒskemu dzi´kuj´ za wspó∏tworzenie instytucjonalnych ram dla tego systemu w województwie olsztyƒskim oraz za wspólne napisanie jednego z podrozdzia∏ów tej ksià˝ki, a tak˝e za cenne inspiracje, które pozwalajà wspó∏tworzyç nowe rozwiàzania przez osoby z wykszta∏ceniem ekonomicznym i medycznym. Tym, co pozwala nam kontynuowaç t´ wspó∏prac´, jest aktywne u˝ytkowanie systemów informatycznych (technik komputerowych) i metod analiz statystycznych. Goràce s∏owa podzi´kowania kieruj´ do dwóch zespo∏ów organizacyjnych ogólnopolskich konferencji na temat rachunku kosztów leczenia szpitalnego, które odby∏y si´ w latach 1997 i 1998 w Mierkach pod Olsztynkiem. Dzi´ki tym konferencjom mogliÊmy zapre-

Od autora

zentowaç wielu przedstawicielom s∏u˝by zdrowia nasze doÊwiadczenia we wdra˝aniu nowego rachunku kosztów. Pragn´ tak˝e serdecznie podzi´kowaç wszystkim cz∏onkom zespo∏ów roboczych, które wdra˝a∏y nowy rachunek kosztów w szpitalach by∏ego województwa olsztyƒskiego i obecnie obs∏ugujà wspólnie utworzone bazy danych. W szczególnoÊci dzi´kuj´ pracownikom Zespo∏u Opieki Zdrowotnej w Moràgu i Wojewódzkiego Szpitala Specjalistycznego w Olsztynie. Bez zrozumienia sensu tej wspólnej pracy i codziennie zbieranych doÊwiadczeƒ nie powsta∏oby to opracowanie. Jest ono klamrà spinajàcà nasze wspólne doÊwiadczenia zdobyte w ostatnich latach. Mam nadziej´, ˝e zaprezentowane w tej publikacji doÊwiadczenia b´dà u˝yteczne i w innych regionach Polski.

1 Wybrane elementy rachunku kosztów oraz s∏ownik poj´ç

1.1

Koszty i ich rodzaje Przez poj´cie rachunku kosztów nale˝y rozumieç ogó∏ czynnoÊci zmierzajàcych do ustalenia i zinterpretowania wyra˝onych w pieniàdzu wysokoÊci ró˝nych nak∏adów dokonanych w jednostce gospodarczej w okreÊlonym czasie i z okreÊlonym przeznaczeniem1. Zadania rachunku kosztów, jego rola i zakres sà okreÊlane przez potrzeby informacyjne odbiorców zewn´trznych i wewn´trznych. W przypadku jednostek opieki zdrowotnej wÊród zewn´trznych odbiorców informacji nale˝y wymieniç m.in. urz´dy statystyczne, organy samorzàdu terytorialnego i agendy rzàdowe, a od stycznia 1999 r. kasy chorych. Do odbiorców wewn´trznych zaliczajà si´ g∏ównie zarzàdzajàcy zak∏adem oraz kierownicy komórek organizacyjnych. Wszystkie zu˝ywane w procesach gospodarczych zasoby w postaci materia∏ów, pracy ludzkiej, energii i in. wyra˝one w pieniàdzu stanowià koszty dzia∏alnoÊci. Koszty te mo˝na klasyfikowaç w ró˝nych przekrojach.

J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 1994.

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

Koszty wed∏ug typów dzia∏alnoÊci W ka˝dej jednostce gospodarczej mo˝na wyodr´bniç trzy rodzaje dzia∏alnoÊci: dzia∏alnoÊç operacyjnà, dzia∏alnoÊç inwestycyjnà, dzia∏alnoÊç finansowo wyodr´bnionà. Koszty w uk∏adzie rodzajowym Uk∏ad ten wykazuje rodzaje kosztów bez wzgl´du na cel ich poniesienia. Minimalny zakres kosztów mo˝na wyró˝niç na podstawie sprawozdania finansowego F0-1, stosowanego w sprawozdawczoÊci finansowej jednostek, obejmujàcego:

zu˝ycie materia∏ów i energii, us∏ugi obce, podatki i op∏aty, wynagrodzenia, Êwiadczenia na rzecz pracowników, amortyzacj´, pozosta∏e koszty.

Koszty wed∏ug odmian dzia∏alnoÊci Wszystkie ponoszone przez jednostk´ koszty sà zwiàzane z okreÊlonà dzia∏alnoÊcià operacyjnà, do której zalicza si´: dzia∏alnoÊç podstawowà, tj. koszty zwiàzane z realizacjà podstawowego podmiotu dzia∏alnoÊci jednostki oraz celu, dla którego zosta∏a ona powo∏ana (np. leczenie pacjentów w szpitalu), dzia∏alnoÊç pomocniczà, tj. koszty us∏ug Êwiadczonych na rzecz innych dzia∏alnoÊci, g∏ównie podstawowej (np. us∏ugi Êwiadczone przez pralni´ lub kuchni´ szpitalnà), koszty zarzàdu, tj. koszty zwiàzane z utrzymaniem zarzàdu oraz organizacjà i ogólnà obs∏ugà jednostki. Koszty wed∏ug miejsc ich powstawania Podzia∏ kosztów wed∏ug miejsc ich powstawania ma g∏ównie na celu usprawnienie procesu planowania i kontroli kosztów oraz u∏atwienie ich analizy. Ewidencja kosztów z podzia∏em na miejsca ich powsta-

2 Ewidencja kosztów i zdarzeƒ w zak∏adach opieki zdrowotnej w latach 1990–1998

2.1

Rachunki kosztów i ich wykorzystanie w jednostkach bud˝etowych przed 1993 r. Do chwili ukazania si´ zarzàdzenia w sprawie szczegó∏owej ewidencji dochodów i kosztów ksi´gowoÊç w jednostkach bud˝etowych opieki zdrowotnej polega∏a g∏ównie na ewidencji wydatków. Rozliczenia z bud˝etem paƒstwa odbywa∏y si´ poprzez sporzàdzanie sprawozdaƒ z wydatków. Wydatki podawano w podziale na rozdzia∏y i paragrafy klasyfikacji bud˝etowej, okreÊlone w ustawie – Prawo bud˝etowe. W wi´kszoÊci jednostek prowadzono ewidencj´ kosztów jedynie na poziomie kont kosztów rodzajowych (Zespó∏ 4 – „Koszty wed∏ug rodzajów i ich rozliczenie”), nierzadko ograniczajàc si´ do jednego konta kosztowego o symbolu syntetycznym „400”. Rozwiàzania takie implikowa∏a prosta technika ewidencji ksi´gowej: ewidencja r´czna, nazywana „amerykankà” (potoczne okreÊlenie ksi´gi kontowej, w której zapisywano ka˝dà operacj´ gospodarczà), na kartach kontowych, tzw. technikà przebitkowà i rejestrowà. Wszystkie te metody by∏y pracoch∏onne i nie sk∏ania∏y do rozbudowywania kont w kierunku analitycznym.

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

Analizy kosztów odbywa∏y si´ metodà bezpoÊredniej oceny zapisów ksi´gowych i ich selekcji wed∏ug konkretnego zapotrzebowania. Pewnym usprawiedliwieniem takiego stanu rzeczy by∏y ówczesne sposoby alokacji Êrodków bud˝etowych. Dominowa∏y w nich metody ekstrapolacji bud˝etów historycznych oparte na wykonaniu bud˝etu w roku poprzednim. Przyjmowano, ˝e wydatki jednostek bud˝etowych równa∏y si´ ich kosztom. W ewidencji ksi´gowej nie wyst´powa∏y w ogóle zobowiàzania, co m.in. z jednej strony by∏o wynikiem limitowania wydatków, a z drugiej – u∏atwia∏o zmian´ planów bud˝etowych. Na podstawie ewidencji wydatków wed∏ug rozdzia∏ów i paragrafów klasyfikacji bud˝etowej mo˝na by∏o okreÊliç koszty rodzajowe poszczególnych jednostek bud˝etowych. Planowanie bud˝etu opiera∏o si´ g∏ównie na bie˝àcych potrzebach jednostek uwzgl´dniajàcych ich rozwój (podyktowany nierzadko np. presjà spo∏ecznà lub ambicjami lokalnych grup zawodów medycznych). Pojedyncze przypadki rozwoju szczegó∏owej ewidencji kosztów wynika∏y z potrzeb innych ni˝ planowanie bud˝etu.

2.2

Sposoby ewidencji zdarzeƒ Ewidencja zdarzeƒ zmienia∏a si´ wraz ze zmianami zapotrzebowania na informacj´. Poczàtkowo informacje o zdarzeniach w zak∏adach opieki zdrowotnej ogranicza∏y si´ do zdarzeƒ ekonomicznych i medycznych. Nast´pnie dochodzi∏y nowe ewidencje zwiàzane z potrzebami dotyczàcymi rachunku kosztów, rejestru us∏ug medycznych oraz polityki zdrowotnej. Do 1993 r. w zak∏adach prowadzona by∏a nast´pujàca ewidencja: 1) zdarzeƒ medycznych, których odbiorcà by∏y wojewódzkie oÊrodki obliczeniowe, a formà m.in.: ksi´ga g∏ówna pacjentów leczonych w szpitalu (statystyki medyczne), statystyka wed∏ug oddzia∏ów szpitalnych: liczba leczonych, liczba osobodni, liczba ∏ó˝ek,

3 Nowe systemy rachunku kosztów w szpitalnej i ambulatoryjnej opiece zdrowotnej

3.1

Rachunek kosztów leczenia szpitalnego i ambulatoryjnego – opis metodologii W zak∏adach s∏u˝by zdrowia b´dàcych jednostkami bud˝etowymi obowiàzywa∏a klasyfikacja bud˝etowa paragrafów i rozdzia∏ów. Zachowano symbole paragrafów przy tworzeniu kont kosztów rodzajowych zespo∏u 4, poprzedzajàc symbol paragrafu cyfrà „4” (np. paragraf 33 – leki i Êrodki opatrunkowe na konto kosztów rodzajowych 433 – Leki i Êrodki opatrunkowe”). Symbole te zachowano równie˝ po przekszta∏ceniu jednostek w samodzielne publiczne zak∏ady opieki zdrowotnej. Wiele jednostek z chwilà usamodzielnienia przyj´∏o w planie kont symbole z typowych planów kont stosowanych w przemyÊle i zak∏adach us∏ugowych (konta 401, 402 itd.). Jak si´ wydaje, najwa˝niejszà informacjà, jakà nale˝y „wydobyç” z kont zespo∏u 4, sà pozycje sprawozdania F-01 (koszty rodzajowe). Zbierajàc koszty na kontach kosztów rodzajowych odpowiadajàcych klasyfikacji paragrafów, ∏atwo mo˝emy „z∏o˝yç” potrzebne „agregaty” kosztowe stanowiàce pozycj´ sprawozdania F-01, np. materia∏y, wynagrodzenia, energia itp. Syntetyczne konta zespo∏u 4 w jednostkach, które zaadaptowa∏y klasyfikacj´ paragrafów bud˝etowych utworzono nast´pujàco:

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

411 417 421 428 431 432 433 434 435 436 437 441 442 443

„Wynagrodzenia”, „Nagrody”, „Odszkodowania”, „Podró˝e s∏u˝bowe”, „Materia∏y”, „Wy˝ywienie”, „Leki i Êrodki opatrunkowe”, „Sprz´t medyczny „Energia”, „Us∏ugi materialne”, „Us∏ugi niematerialne”, „Fundusz Pracy”, „ZUS”, „Zak∏adowy Fundusz Âwiadczeƒ Socjalnych”.

Tak jak przy tworzeniu kont zespo∏u 4 pozostawiono klasyfikacj´ paragrafów, wpisujàc jà w symbol konta, tak przy kontach zespo∏u 5 wykorzystano symbole rozdzia∏ów klasyfikacji bud˝etowej, wed∏ug której prowadzono sprawozdawczoÊç finansowà. Z czterocyfrowego symbolu rozdzia∏u skreÊlono liczb´ „8” i utworzono konta syntetyczne zespo∏u 5. Dodatkowo dopisano konta dzia∏alnoÊci bytowej i dzia∏alnoÊci pomocniczej. Us∏ugowe medyczne oÊrodki kosztów, takie jak pracownie RTG, USG, EKG, klasyfikowano do rozdzia∏ów w zale˝noÊci od rodzaju jednostki tworzàcej plan kont. Do czasu, kiedy zak∏ady funkcjonowa∏y jako zintegrowane zespo∏y opieki zdrowotnej (ZOZ), ich oÊrodki us∏ugowe medyczne wykonywa∏y us∏ugi (Êwiadczenia) zarówno dla szpitali, jak i przychodni. Kwalifikowano je wi´c najcz´Êciej do dzia∏alnoÊci pomocniczej. Z chwilà wyodr´bnienia si´ z ZOZ-u np. lecznictwa zamkni´tego oÊrodkom us∏ugowym medycznym nadawano symbole lecznictwa zamkni´tego. Konta syntetyczne zespo∏u 5 tworzono nast´pujàco: a) dzia∏alnoÊç podstawowa: Rozdzia∏ 8511 – lecznictwo zamkni´te – 511, Rozdzia∏ 8513 – lecznictwo otwarte – 513, Rozdzia∏ 8515 – pogotowie ratunkowe – 515,

4 Organizacja prac nad rachunkiem kosztów w województwie olsztyƒskim w latach 1997–1998 oraz prognoza dzia∏aƒ

4.1

Etapy prac Koncepcje rachunku kosztów leczenia szpitalnego (RKLS) i ambulatoryjnego (RKLA) pojawi∏y si´ pod koniec 1996 r. W maju 1996 r. w dwóch szpitalach województwa – w Biskupcu i Moràgu – zakoƒczono zbieranie danych do pracy badawczej, o której wspomniano w rozdziale 3. Na podstawie doÊwiadczeƒ podczas zbierania danych pojawi∏ si´ pomys∏ rozwini´cia koncepcji zawartej w pracy badawczej. Nowymi miernikami w szpitalu mia∏y staç si´ indywidualne koszty leczenia pacjenta. W opracowaniu opisuj´ metodyk´ zastosowanà w szpitalu, ale podobna metodyka dotyczy kosztów leczenia pacjentów ambulatoryjnych. Decyzja o przystàpieniu do wdro˝enia RKLS zapad∏a w grudniu 1996 r. Sposób dochodzenia do nowych mierników przedstawiono w postaci opisów etapów (kolejnych kroków), jakie wystàpi∏y w rzeczywistoÊci w 1997 i 1998 r. W zwiàzku z tym przedstawione etapy mo˝na przyjàç jako metodologi´ post´powania we wdro˝eniu i u˝ytkowaniu RKLS oraz jako zalecanà metodologi´ post´powania przy wdro˝eniu zasad rachunku kosztów okreÊlonych w rozporzàdzeniu MZiOS z 22 grudnia 1998 r.

Organizacja prac nad rachunkiem kosztów w województwie olsztyƒskim

4.1.1 Prace wykonane do koƒca 1998 r. Do koƒca 1998 r. w jednostkach wykonano nast´pujàce etapy (kroki): 1. Dzia∏alnoÊç informacyjna Powodzenie wdro˝enia RKLS zale˝a∏o w du˝ej mierze od poziomu akceptacji proponowanych zmian w sposobie ewidencji i przetwarzania danych oraz zmian organizacyjnych, jakie wynika∏y z zastosowania metodologii RKLS. Odbiorcami informacji na ró˝nych etapach wdro˝enia byli: zarzàdzajàcy (dyrektorzy), zespo∏y wdro˝eniowe, kadra kierownicza (ordynatorzy, kierownicy komórek organizacyjnych cz´Êci medycznej szpitala), g∏ówni ksi´gowi, ankieterzy i respondenci, operatorzy programów. Poczàtkowo g∏ównymi odbiorcami informacji stali si´ zarzàdzajàcy jednostkami s∏u˝by zdrowia, tzn. dyrektorzy. Dzia∏alnoÊç informacyjnà dla tej grupy rozpocz´to w grudniu 1996 r. Na jednym z cyklicznych spotkaƒ kadrze zarzàdzajàcej ochronà zdrowia w województwie olsztyƒskim przedstawiono pierwszà wersj´ RKLS: cele, zasady, metodologi´ i koszty. W czasie wyk∏adu wykorzystano tak˝e pierwszà wersj´ napisanego do tego celu oprogramowania (oprogramowanie to ulega ciàg∏ej modyfikacji). W marcu 1997 r. odby∏a si´ druga prezentacja metodologii RKLS i oprogramowania dla dyrektorów jednostek. W ich wyniku zarzàdzajàcy zaakceptowali potrzeb´ wdro˝enia RKLS. Nast´pnie dzia∏alnoÊç informacyjnà rozszerzono na grupy osób wyselekcjonowanych z jednostek jako zespo∏y wdro˝eniowe. W ramach szkoleƒ przedstawiono metodyk´ organizacji wdro˝enia w poszczególnych jednostkach oraz okreÊlono zadania dla ka˝dego z cz∏onków zespo∏u wdro˝eniowego. W dalszej kolejnoÊci przeprowadzono szkolenia dla kadry kierowniczej jednostek, k∏adàc nacisk na przekazanie informacji o korzyÊciach p∏ynàcych ze zgromadzenia informacji w sposób przewidzia-

5 Wykorzystanie wyników analiz kosztów i innych informacji zawartych w systemie

5.1

Dzia∏ania na rzecz jakoÊci danych, ich przetwarzania i udost´pniania Od poczàtku wdro˝enia rachunku kosztów leczenia szpitalnego rozpocz´to prace nad udoskonalaniem systemu ewidencjonowania i przetwarzania danych gromadzonych w systemie. Modyfikacjom ulega∏y systemy informacji dotychczas funkcjonujàce w jednostkach. Opracowywano te˝ metody gromadzenia i przetwarzania informacji dotychczas nie ewidencjonowanych. Docelowo system informacji powinien byç w pe∏ni osadzony w sieci komputerowej, co dodatkowo uproÊci system oraz przep∏yw informacji i pozwoli zastàpiç niektóre z opisanych w tym rozdziale czynnoÊci.

5.1.1 Dane ekonomiczne Informacje ekonomiczne to takie, które pochodzà z systemów informacji wykorzystywanych w dzia∏ach finansowo-ksi´gowych (system gospodarka magazynowa – GM, system finansowo-ksi´gowo-koszto-

Wykorzystanie wyników analiz kosztów i innych informacji zawartych w systemie

wy – FKK), kadrowo-p∏acowych (system kadry–p∏ace) oraz poÊrednio w aptekach (system gospodarka lekiem – apteka dotyczàcy indeksu leków). 1. Zmiany w sposobie gromadzenia danych w systemie gospodarka magazynowa – GM Niektóre zmiany w ewidencji materia∏ów opisane by∏y w rozdziale omawiajàcym zasady ankietyzacji. Obecnie podane zostanà generalne zasady, które wykorzystywano, dokonujàc zmian w sposobie ewidencji. G∏ównà zmianà by∏o wprowadzenie logicznych zasad ewidencji materia∏ów. W celu poprawienia czytelnoÊci indeksów oraz ich uproszczenia (∏atwiejsze wyszukiwanie materia∏ów podczas przeprowadzania ankietyzacji) zmieniono stosowane dotychczas indeksy, porzàdkujàc materia∏y wed∏ug grup i rodzajów. Rozdzielono tak˝e ewidencjonowane dotychczas na jednej kartotece materia∏y o znaczàco ró˝nych cenach. Przyk∏adem tego mo˝e byç wspomniane ju˝ w opracowaniu ewidencjonowanie strzykawek. W wyniku zastosowania RKLS z zagregowanej grupy strzykawek wydzielono znacznie dro˝sze do wykonywania punkcji. Dzi´ki temu nie wyst´puje ju˝ zani˝anie lub zawy˝anie kosztów procedur, do wykonania których zu˝ywane sà strzykawki. Podobnie postàpiono w przypadku innych materia∏ów, dla których jedynym stosowanym dotychczas kryterium by∏a np. nazwa – cewniki, endoprotezy, nici chirurgiczne, odczynniki chemiczne itp. Innà zmianà by∏o utworzenie magazynów odczynników chemicznych dla laboratoriów i pracowni diagnostycznych. Do czasu wdro˝enia systemu powszechnà praktykà stosowanà w jednostkach by∏o ksi´gowanie bezpoÊrednio w koszty wszystkich zakupów odczynników chemicznych dla laboratorium i innych pracowni diagnostycznych. Najcz´Êciej by∏y to zakupy na okresy d∏u˝sze ni˝ miesiàc (dawniej rok i pó∏ roku, zaÊ póêniej cz´Êciej by∏ to kwarta∏). W wyniku takiego ksi´gowania w miesiàcach, kiedy nast´powa∏y zakupy, wzrasta∏y koszty oÊrodka kosztów. Zniekszta∏ca∏o to koszty poszczególnych procedur medycznych. W momencie zaksi´gowania zapasów w koszty wzrasta∏y koszty procedur medycznych, natomiast w pozosta∏ych miesiàcach nast´powa∏ ich spadek. Powodowa∏o to niczym nie uzasadnione skoki kosztów uniemo˝liwiajàce prawid∏owà analiz´ kosztów

6 Opis za∏o˝eƒ nowego rozporzàdzenia MZiOS w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej Autorzy rozporzàdzenia przy ustalaniu jego za∏o˝eƒ wykorzystywali nie tylko wiedz´ teoretycznà, ale mogli wielokrotnie odwo∏ywaç si´ do praktycznych rozwiàzaƒ rachunku kosztów w oÊrodkach by∏ego województwa olsztyƒskiego, a tak˝e kilku innych, które by∏y bardzo wa˝ne w pracach nad aktem wykonawczym do ustawy o zak∏adach opieki zdrowotnej. Mo˝na te˝ pokusiç si´ o stwierdzenie, ˝e wykonanie zapisów rozporzàdzenia dla jednostek s∏u˝by zdrowia w by∏ym województwie olsztyƒskim nie b´dzie stanowi∏o ˝adnego problemu. Jedyna ró˝nica polega na sposobie rozliczania kosztów zarzàdu (dotychczas by∏y one przenoszone do kosztów poÊrednich). Inaczej te˝ nazywajà si´ oÊrodki kosztów (zob. ró˝nice przy zamieszczonej definicji z rozporzàdzenia). Je˝eli wi´c lektura rozporzàdzenia oraz jego opisu zawartego w tym rozdziale b´dzie nastr´cza∏a problemy, mo˝na wróciç do rozdzia∏u 4 i posi∏kowaç si´ zawartym tam opisem metodologii RKLS. Pe∏na treÊç rozporzàdzenia z 1998 r. znajduje si´ w Dzienniku Ustaw nr 164, poz. 1194 oraz w aneksie opracowania. W czerwcu 1998 r. minister zdrowia powo∏a∏ zespó∏ ekspertów, którego zadaniem mia∏o byç: opracowanie za∏o˝eƒ do projektu rozporzàdzenia w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów,

Opis za∏o˝eƒ nowego rozporzàdzenia MZiOS

125

przygotowanie wzorcowej dokumentacji, przygotowanie ostatecznej wersji projektu rozporzàdzenia MZiOS w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej. Do zespo∏u powo∏ano praktyków oraz specjalistów z dziedziny rachunkowoÊci. Zespó∏ liczy∏ na poczàtku kilkanaÊcie osób, jednak najwi´kszy wk∏ad w ostateczny kszta∏t rozporzàdzenia wnieÊli (nazwiska podano w porzàdku alfabetycznym): 1. Franciszek Gajek – przewodniczàcy zespo∏u – Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Olsztynie, 2. Krystyna Grzenia – Szpital Specjalistyczny Âw. Wojciecha Adalberta w Gdaƒsku, 3. Marian Jedliƒski – Wojewódzki OÊrodek Medycyny Pracy w Lublinie, 4. Danuta Krzywda – Uniwersytet Jagielloƒski w Krakowie, 5. Irena Kulis – Fundacja Zdrowia Publicznego w Krakowie, 6. Waldemar Stylo – Fundacja Zdrowia Publicznego w Krakowie, 7. Agnieszka Salwowska – Departament Polityki Zdrowotnej i Przekszta∏ceƒ Systemowych MZiOS, 8. Marek Ziegman – Instytut Gruêlicy i Chorób P∏uc w Warszawie. W poczàtkowej fazie prac zespo∏u uczestniczy∏a Dorota Sala, ówczesny dyrektor Departamentu Polityki Zdrowotnej w MZiOS, inicjator powstania zespo∏u. Zespó∏ rozpoczà∏ prac´ od okreÊlenia zasad, którymi b´dzie pos∏ugiwa∏ si´ w pracach nad rozporzàdzeniem. Przyj´to wi´c, ˝e rozporzàdzenie powinno byç:

zgodne z ustawà o rachunkowoÊci, dostosowane do standardów, jakie wyst´pujà w Unii Europejskiej, dostosowane do ogólnych zasad rachunku kosztów, zwi´z∏e, czytelne, proste, kompletne, przedstawiajàce filozofi´ rachunku kosztów w zak∏adach opieki zdrowotnej,

7 Przewidywana ewolucja systemów informacji ekonomicznych i ich przysz∏e wykorzystanie W opracowaniu przedstawiono ewolucje systemów informacji w jednostkach s∏u˝by zdrowia w latach dziewi´çdziesiàtych ze szczególnym uwzgl´dnieniem rachunku kosztów. Systemy ewidencji i przetwarzania kosztów zmienia∏y si´ bardzo dynamicznie. W praktyce zmiany (przyk∏ad województwa olsztyƒskiego nie jest odosobniony) daleko wyprzedzi∏y ustalenia legislacyjne. W∏aÊciwie zmiany legislacyjne nastàpi∏y pod naciskiem rzeczywistoÊci. W kilku województwach Polski stosowano podobnà metodologi´ rachunku kosztów jak w województwie olsztyƒskim. By∏y te˝ oÊrodki, np. szpitale województwa katowickiego, gdzie wykorzystywano do rozliczeƒ obliczone wczeÊniej, we wspomnianej pracy badawczej, skale punktowe1. OkolicznoÊci te Êwiadczà o olbrzymim zapotrzebowaniu na coraz bardziej szczegó∏owà informacj´ ekonomicznà i medycznà. Istnieje wi´c doskona∏e pod∏o˝e rozwoju i doskonalenia istniejàcych systemów informacji oraz tworzenia nowych. System RKLS na pewno rozwinie si´ w kierunku doskonalenia Modu∏u Centralnego (MC-RKLS). Znajdujà si´ w nim du˝e bazy danych i dlatego nale˝y si´ spodziewaç, ˝e niebawem do analizy tych danych zostanà zastosowane metody analizy statystycznej. Z pewnoÊcià przyczyni si´ to do ustalenia empirycznych standardów. 1

Animatorem tych prac by∏ zespó∏ pod kierunkiem Ma∏gorzaty Kucytowskiej.

Przewidywana ewolucja systemów informacji ekonomicznych

133

W zwiàzku z opublikowaniem rozporzàdzenia MZiOS w sprawie szczegó∏owych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej nale˝y si´ spodziewaç, ˝e stopniowo poprzez zastosowanie jednolitej metodologii liczenia kosztów podmioty stanà si´ porównywalne i b´dà mia∏y silne bodêce do zrzeszania si´ w organizacje, dla których b´dzie prowadzony wspólny program MC-RKLS. Je˝eli chodzi o RKLS, to z pewnoÊcià rozwinie si´ jego medyczna cz´Êç pozwalajàca na rozszerzenie kolejnych etapów systemu informacji. G∏ówne kierunki dzia∏ania b´dà nast´pujàce: 1. Opracowanie standardu empirycznego – zebranie informacji medycznych i ekonomicznych o przebiegu leczenia jednostek chorobowych i ustalenie Êrednich za pomocà metod matematycznych i statystycznych. Na koƒcu rozdzia∏u jest podany przyk∏ad opisujàcy wyniki prac przeprowadzonych na podstawie danych zgromadzonych w Module Centralnym – rachunku kosztów leczenia szpitalnego. Dane pochodzà ze szpitali województwa olsztyƒskiego. Zebrano je na potrzeby pracy wykonywanej w grudniu 1998 r. na zamówienie MZiOS2. 2. Przystàpienie do opracowania typowych sposobów leczenia jednostek chorobowych oraz zastosowanie ich w szpitalach w celu porównania i standaryzowania danych otrzymywanych z zak∏adów. 3. Porównanie standardów empirycznych oraz konkretnych przypadków leczenia z przypadkiem modelowym i ocena ró˝nic. 4. Przystàpienie do weryfikacji zbieranego materia∏u w celu opracowania standardowych kosztów leczenia jednostek chorobowych i grup jednostek chorobowych. Nale˝y tak˝e przypuszczaç, ˝e rachunkowoÊç w zak∏adach opieki zdrowotnej b´dzie zmierzaç w kierunku rachunkowoÊci zarzàdczej oraz ˝e rozwinà si´ systemy informacji wykorzystujàce rozbudowanà kalkulacj´ kosztów. 2 F. Gajek, J.St. Graliƒski, B. Kasietczuk, A. Kozierkiewicz, P. Tkaczyk, Analiza kosztów leczenia pacjentów hospitalizowanych w kontekÊcie wprowadzenia polskiej wersji DRG, praca wykonana na zlecenie MZiOS, grudzieƒ 1998.

Aneks

ROZPORZÑDZENIE MINISTRA ZDROWIA I OPIEKI SPO¸ECZNEJ z dnia 22 grudnia1998 r. w sprawie szczególnych zasad rachunku kosztów w publicznych zak∏adach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 164, poz. 1194) Na podstawie art. 62 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zak∏adach opieki zdrowotnej (Dz.U. Nr 91, poz. 408, z 1992 r. Nr 63, poz. 315, z 1994 r. Nr 121, poz. 591, z 1995 r. Nr 138, poz. 682, z 1996r. Nr 24, poz. 110, z 1997 r. Nr 104, poz. 661 i Nr 121, poz. 769 i Nr 158, poz. 1041 oraz z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756) zarzàdza si´ co nast´puje:

§1 1. W publicznym zak∏adzie opieki zdrowotnej, zwanym dalej „zak∏adem” wyodr´bnia si´: 1) miejsca powstawania kosztów, tj. wyodr´bnione w strukturze organizacyjnej zak∏adu komórki organizacyjne, kilka komórek organizacyjnych lub cz´Êç komórki organizacyjnej, 2) wyodr´bniony zakres dzia∏alnoÊci, zwane dalej „oÊrodkami kosztów”.

Aneks

141

2. OÊrodki kosztów dzielà si´ na: 1) oÊrodki kosztów zwiàzanych z udzielaniem Êwiadczeƒ zdrowotnych, zwane dalej „oÊrodkiem kosztów dzia∏alnoÊci podstawowej”, 2) oÊrodki kosztów zwiàzanych z wykonywaniem dzia∏alnoÊci wspomagajàcej dzia∏alnoÊç podstawowà, zwane dalej „oÊrodkiem kosztów dzia∏alnoÊci pomocniczej”, 3) oÊrodek kosztów zwiàzanych z zarzàdzaniem zak∏adem jako ca∏oÊcià, zwany dalej „oÊrodkiem kosztów zarzàdu”. 3. Szczegó∏owy wykaz oÊrodków kosztów, o których mowa w ust. 2, ustala kierownik zak∏adu, bioràc pod uwag´ nast´pujàce noÊniki kosztów: 1) w oÊrodkach kosztów dzia∏alnoÊci podstawowej b´dàcych oddzia∏ami szpitalnymi – osobodzieƒ opieki oraz pacjent z przypisanymi na jego rzecz lekami i procedurami medycznymi, 2) w pozosta∏ych oÊrodkach kosztów dzia∏alnoÊci podstawowej – procedury medyczne, 3) w oÊrodkach kosztów dzia∏alnoÊci pomocniczej – us∏ugi Êwiadczone przez te oÊrodki.

§2 1. Ewidencjà kosztów w zak∏adzie obejmuje si´ wszystkie koszty ponoszone przez zak∏ad, z uwzgl´dnieniem rodzajów kosztów oraz oÊrodków kosztów w uk∏adzie podmiotowo-przedmiotowym. 2. Ewidencja kosztów wed∏ug kryterium rodzajowego obejmuje: 1) zu˝ycie materia∏ów, w tym zu˝ycie: a) leków, b) ˝ywnoÊci, c) sprz´tu jednorazowego u˝ytku, d) odczynników chemicznych i materia∏ów diagnostycznych, e) paliwa, 2) zu˝ycie energii, w tym: a) energii elektrycznej, b) energii cieplnej, 3) us∏ugi obce, w tym: a) remontowe, b) transportowe,

I D T N M L C U

– – – – – – – –

Typ N

Wspó∏czynnik Jednostka IloÊç M zu˝yta (liczba procedur) miary na N procedur

indeks materia∏u materia∏ /lek/ sprz´t zu˝ywalny typ (dok∏adne okreÊlenie materia∏u) wspó∏czynnik (iloÊç procedur) jednostka miary iloÊç jednostki miary (M) zu˝yta na iloÊç procedur (N) cena jednostki miary koszt jednostkowy

Razem

Materia∏ (lek) Sprz´t zu˝ywalny

Indeks materia∏u

Cena jednostki miary

U = (L/N) ¥ C

Wk∏ad do kosztu jednostkowego

Tab.1a Jednostka organizacyjna: Nr oÊrodka powstawania kosztów: Nazwa (kod) procedury medycznej Liczba procedur wykonanych w okresie rozliczeniowym: Tabela zu˝ycia materia∏ów i sprz´tu medycznego (koszty materia∏owe)

IloÊciowe zestawienie zasobów zu˝ywanych podczas typowego wykonania procedury medycznej

z dnia 22 grudnia 1998 r. (poz. 1194)

Ministra Zdrowia i Opieki Spo∏ecznej

Za∏àcznik do rozporzàdzenia

Aneks

145

D N M C T P

– – – – – –

Razem

Wspó∏czynnik Jednostka czasu (iloÊç procedur)

grupa pracownicza wspó∏czynnik (iloÊç procedur) jednostka czasu koszt jednostki czasu (M) zu˝yty czas (M) na iloÊç procedur (N) wk∏ad do kosztu jednostkowego

Grupa pracownicza C

Koszt jednostki czasu M

Tabela nak∏adu czasu pracy osób wykonujàcych procedur´ (koszty osobowe)

Tab. 1b Nazwa (kod) procedury medycznej

Zu˝yta iloÊç M na N procedur

P = (T/N) ¥ C

Wk∏ad do kosztu jednostkowego

146 Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej

ISBN 83-87251-45-3

Nowy rachunek kosztów w opiece zdrowotnej