Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αι. (1025-1081)
Όταν πέθανε ο Βασίλειος Β’ το Βυζάντιο είχε θριαμβεύσει και είχε εξελιχθεί σε παγκόσμια δύναμη Ωστόσο γρήγορα παρουσιάστηκαν προβλήματα
Ο αυτοκράτορας Ρωμανός Γ' Αργυρός (1028-1034), σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη, δολοφονήθηκε. Η σκηνή της δολοφονίας του εικονογραφείται και εδώ, στο Χρονικό του Ιωάννη Σκυλίτζη. Τέλη 12ου-αρχές 13ου αιώνα. Madrid, Biblioteca Nacional, fol. 206va. © Biblioteca Nacional, Madrid
Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αι. (1025-1081) Στρατιωτικός τομέας
Η ψευδαίσθηση ότι είχε εξασφαλιστεί η ειρήνη οδήγησε την κυβέρνηση σε μέτρα αποστρατικοποίησης 1. Παραμέλησε το στόλο 2. Διέλυσε τα θέματα και τους θεματικούς στρατούς 3. Αντικατέστησε τη στρατιωτική θητεία με ξένους μισθοφόρους 4. Χρησιμοποίησε ξένους σε ανώτερες θέσεις
Οι μισθοφόροι είχαν επαγγελματική πείρα, μετακινούνταν εύκολα, ήταν ανεξάρτητοι από την εσωτερική πολιτική του κράτους, αλλά ταυτόχρονα στοίχιζαν ακριβά και δεν ήταν πάντα αξιόπιστοι. Συχνά γίνονταν αδίστακτοι, λεηλατούσαν και ερήμωναν τις περιοχές τις οποίες πληρώνονταν για να υπερασπιστούν. Αρκετές φορές μάλιστα πήραν το μέρος των Τούρκων, ιδιαίτερα μετά τα μέσα του 11ου αιώνα. http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/p/1025/main/p17.html
Η κρίση και οι απώλειες της αυτοκρατορίας κατά τον 11ο αι. (1025-1081) Κοινωνικός τομέας
Η επιβολή νέων φόρων οδήγησε σε ταραχές και εξεγέρσεις των επαρχιακών αγροτικών πληθυσμών
Οι στρατιωτικές αποτυχίες Την ίδια εποχή νέοι εχθροί απειλούν το κράτος το οποίο είτε τους υποτιμά είτε δεν μπορεί να τους αντιμετωπίσει
Στη Δύση οι Νορμανδοί
Στην Ανατολή οι Σελτζούκοι Τούρκοι
Οι στρατιωτικές αποτυχίες
Στην Ανατολή, στο Ματζικέρτ, κοντά στη λίμνη Βαν της Αρμενίας συγκρούστηκαν οι Βυζαντινοί με τους Σελτζούκους (1071) Οι Τούρκοι συνέτριψαν τους Βυζαντινούς και συνέλαβαν τον αυτοκράτορα Ρωμανό τον οποίο άφησαν ελέυθερο αφού πήραν λύτρα Έλλειψη πειθαρχίας, οπλισμού και ηθικού ήταν οι κυριώτεροι παράγοντες της ήττας
”Η ήττα στο Mαντζικέρτ σήμανε την κατάρρευση του διοικητικού συστήματος στις ανατολικές επαρχίες. Σειρά εσωτερικών διαμαχών των Βυζαντινών, οι οποίοι ζητούσαν ακόμη και τη βοήθεια των Τούρκων, σημάδεψαν την επόμενη δεκαετία (1071-1081). Είναι χαρακτηριστικό, και ενδεικτικό του βαθμού στον οποίο η περιοχή της Μικράς Ασίας είχε αρχίσει να κατακλύζεται από τους Τούρκους, το γεγονός ότι ο μελλοντικός αυτοκράτορας Αλέξιος, επιστρέφοντας από την Αμάσεια στην Κωνσταντινούπολη το 1074, ταξίδεψε με πλοίο γιατί όλοι οι χερσαίοι δρόμοι ελέγχονταν από Τούρκους. Η ήττα του Mαντζικέρτ δεν ήταν ένα γεγονός που ξάφνιασε. Ήταν το αποτέλεσμα των εσωτερικών και εξωτερικών εξελίξεων που είχαν διαρκέσει πάνω από μισό αιώνα μετά το θάνατο του Βασιλείου Β' (9761025). H Mικρά Aσία δεν κατέρρευσε αμέσως μετά το 1071. Ωστόσο η μάχη του Mαντζικέρτ σήμανε την αρχή του τέλους, την απαρχή της κατάληψης ενός από τα σημαντικότερα και πλουσιότερα τμήματα της αυτοκρατορίας, της Μικράς Ασίας, και την ίδρυση ισχυρού κράτους από τους Σελτζούκους Τούρκους.” http://www.fhw.gr/chronos/09/gr/p/1025/main/p18a.html
Οι κινήσεις των Βυζαντινών (κόκκινο) και οι κινήσεις των Σελτζούκων (πράσινο)
Οι στρατιωτικές αποτυχίες
Την ίδια χρονιά (1071) το τελευταίο οχυρό του Βυζαντίου στην Νότια Ιταλία, το Μπάρι, έπεφτε στα χέρια των Νορμανδών, οι οποίοι στο μεταξύ οι είχαν αφαιρέσει από το Βυζάντιο όλες τις υπόλοιπες κτήσεις
Οι στρατιωτικές αποτυχίες
Στα βόρεια σύνορα οι Σέρβοι και οι ούγγροι αποδείχτηκαν δύσκολοι αντίπαλοι
Συνολικά τα χρόνια που μεσολαβούν ανάμεσα στο θάνατο του Βασίλειου (1025) και στην άνοδο στο θρόνο των Κομνηνών (1081) αποτελούν μια κρίσιμη περίοδο στασιμότητας και υποχώρησης της Βυζαντινής δύναμης